zen ve motosiklet bakım sanatı -robert m.pirsig.pdf

7/27/2019 Zen ve Motosiklet Bakm Sanat -Robert M.Pirsig.pdf

1/379


2/379

Zen ve Motosiklet Bakm Sanat roman, otobiyografi ve felsefi deneme trlerininsnrlarn genileten; btn bir aklclk geleneini sorgulayan benzersiz bir

"klt kitap".Hikye bir adamn, olu ve iki arkadayla birlikte yapt uzun bir motosiklet

yolculuundan oluuyor. Yolcular, metalik-plastik yalnzlklarn hkm

srd, zdeki irkinliklerin yapay bir "stil" cilasyla kapatlmaya alld,"stilize" nesneler, "stilize" insanlar ve ilikilerle dolu bir hayatn yaandAmerikan kentlerinden, sapa da yollarndan, usuz bucaksz dzlklerden

geer, bir daa trmanr ve en sonunda okyanusa varrlar.Adam yolculuk boyunca bir de "i yolculuk" yaamakta, baka doruklardagezinmektedir. Kendi "deli" gemiine, akln tesine yolculuk yapmaktadr.

"Aklclk" dedii hayaletin peinde antik Greklerden modern bilim felsefesinekadar btn Bat dncesini kat eder. Etrafndaki btn irkinliin, sahteliinsebebi olduu sylenen teknolojiyi sulamaz. Sorun, teknoloji reten insanlarla

rettikleri nesneler arasndaki ilikidedir. Bunun da temelinde gereklii, zneve nesne diye uzlamaz kar kutuplar koyutlayarak kavramaya alan Akl

anlayndaki "genetik bir bozukluk" yatar. Bu anlay, Nitelik sorunuylahesaplaamaz. Bir sanatnn yaptn oluturduu, bir tamircinin bir

motosikleti zenle tamir ettii saf Nitelik anlarnda zne ve nesne zdetir. Biryanda insan, bir yanda dnya/nesne yoktur. Deer yoksa olgu da olamaz.

"yi", gerekliin bir biimi deildir, kendisidir.Pirsig'e gre dnyay politik programlar oluturarak dzeltemezsiniz, bunlar

ancak temeldeki deerler sisteminin doru olmas durumunda ie yarar.

"Dnyay dzeltmenin yeri nce kendi yreimiz, kafamz ve ellerimiz veonlardan kan itir." Bu yzden de insanolunun yazgsn dzeltmektendeil, motosikletin nasl onarlacandan sz eden bir kitaptr bu. "nk

gerek motosiklet, kendimiz denen motosiklettir."

A Y R I N T I - R O M A NISBN 975-539-089-8


3/379

ROBERT M. PIRSIG1928te Minneapoliste doan Robert Maynard Pirsig Minnesota niversitesinde felsefe, kimya ve gazetecilik renimigrd. Hindistandaki Bemaros Hindu niversitesinde Doufelsefesi zerine alt. 1959 ile 1962 yllar arasnda Montana ve Illinoisdeki eitli niversitelerde kompozisyon ve retorik dersleri verdi. Bu dnemin sonunda ar bir sinir krizigeirdi ve elektrik oku terapisi grd. Pirsig 1963 ile 1967 arasnda Minneapoliste teknik yazar olarak alt.

Zen ve Motosiklet Bakm Sanat'n balangta ksa, hafifbir felsefi deneme olarak yazmay tasarlamt, ama 1968demotosikletle lkeyi batan baa geerek yapt bir gezidensonra anlat atsn bu gezi zerine oturttu. Pirsig sonradanyazd sonszde yle diyor: Kitap tam 121 yaync tarafndan reddedildikten sonra bir yaync kitap iin standart avansolan 3000 dolar demeyi kabul etti. Yaync kitabn kendisininiin yaynclk yaptn dnmeye zorladn anlatp kitabbasacan, ama bu 3000 dolarn byk olaslkla bundan ala

cam son para olacan, bu yzden de cesaretimin krlmamas gerektiini syledi. Byle bir kitapta ama para deildi.Oysa 1974te baslan Zen ve Motosiklet Bakm Sanat ksa zamanda olaanst satarak bir best-seller haline geldi. Hemokurlardan hem de eletirmenlerden ok olumlu tepkiler alanbu hayli etrefil dnce metni tam bir klt kitap oldu.

Tam olarak belli bir trn iine sokulamad iin eitlieletirmenlerin roman, otobiyografi ve felsefi deneme olaraksnflandrdklar bu metinde ad belirtilmeyen bir anlatcnn

olu ve iki arkadayla birlikte Minnesotadan Kaliforniyayayapt on yedi gnlk bir motosiklet yolculuunun ayrntlar,akln ve deliliin doasndan motosiklet onarmna birok konuya ilikin felsefi tartmalarla i ie anlatlr. Hem bir motosiklet yolculuunun hem de bir dnce yolculuununhikyesi olan Zen ve Motosiklet Bakm Sanat Bat kltrnntemel felsefi problemlerine ve insanln teknolojiyle ilikisinedair derin bir aratrmann rn olarak grlp vlmtr.

Pirsig 1991 de de ilk kitabn devam niteliinde olan Lila:

An Inquiry into Morals adl kitabn yaynlamtr. Burada daanlat atsn bir deniz yolculuu oluturur.


4/379

A y r n t : 1 1 4E deb iy a t d iz is i: 3 7

Z e n v e M o t o s ik l e t B a k m S a n a t D e e r l e ri n S o r g u l a n m a s R o bert M . P ir sig

n g i l i z c e d e n e v i r e nSha Ser tabibolu

Y a y m a h a z r la y a nTuncay B i rkan

K i t a b n z g n a d Z en and T he A rt o f M oto rcyde M a in te nance A n In qu ir y in to V a lu es

V i n t a g e / 1 9 8 9b a s m n d a n e v r i lm i t ir

K a p a k i ll s tr a s y o n uSevin Al tan

K a p a k d z e n iA rsla n K ahram an

D z e l t iZ eynep A ta ym an

B a s m a h a z r l kR enk Y a p m ev i (0 212) 516 94 1 5

B a s k v e c i ltM a rt M atb aac l k San a tl arL td . ti . (0 2 12) 2 12 0 3 39 -4 0

B i r i n c i b a s mH azir an 1 995

I S B N 9 7 5 - 5 3 9 - 0 8 9 - 8

A Y R IN T I Y A Y I N L A R IP i y e r L o t i C a d . 1 7 / 2 3 4 4 0 0 e m b e r l it a - s ta n b u l T e l : ( 0 2 1 2 ) 5 1 8 7 6 1 9 F a x : ( 0 2 1 2 ) 5 1 6 4 5 7 7


5/379

Robert M. Pirsig

Z E NveM O T O S K L E T

B A K IM S A N A T ID E E R L E R N S O R G U L A N M A S I


6/379

E D E B Y A T D Z S

GLNES AKLAR

Milan KunderallO. basm

KALECNN PENALTIANINDAK ENDESPeter Handke

YZBAI ve KADINLAR TABURUMario Vargas Uosal3. basm

BZYevgeni Zamyatin/Tkendi

KESK BR BAris Murdoch/2. basm

YEN TANRILARAlberto Vasquez-Figueroa

NFAZA ARIVladimir Nabokov

EVET AMA, BR LOKOMOTFBUNU YAPABLR M BAKALIM?

Woody Allenl4. basm

ALI HOROZUMichel Tournierl2. basm

BANYOJean-Philippe Toussaint

BALKONJean Genet

GNE MPARATORLUU

J.G. Ballard

BEYAZ ZENCLERIngvar Ambjrsenl3. Basm

SYAH MADONNADoris Lessing

KAPANDA KAPLANG. Cabrera Infante

ZAMANIN KIYISINDAK KADINMarge Piercy

ANARNN KISA YAZIBuenaventura DurrutininYaam ve lmHans Magnus Enzensberger

FOTORAF MAKNESJean-Philippe Toussaint

GLN GNLUrsula K. LeGuin

HOTEL DU LACAnita Brookner

AZZLER ve LMLERTerry Eagleton

VEDA YEMEMichel Tourner 12. basm

ORLANDOVirginia Woolf 12. basm

UTAN BTTAnja Meulenbelt 12. basm

YAKIN GELECEN MTOSLARI

J. G. Ballard

KARANLIIN SOL ELUrsula K. LeGuin 12. basm

AIris Murdoch

WATTSamuel Beckett

EKOTOPYAErnest Callenbach

GECEY ANLAT BANADjua Barnes

NSAN POSTUNA BRNM KPEKIngvar Ambjrnsc 12. basm

CUMAya da Pasifik Araf

Michel Tourner

AFRODTN BAKALDIRISI

Tunc/NumjuamLawrence Durrell

GNDELK MUTLULUA ALIMAAnja Meulenbelt

MURPHYSamuel Beckett

MASAL MASAL NDEKhimaira

John Barth

ZEN VE MOTOSKLETBAKIM SANATIDeerlerin SorgulanmasRoltert M. Pirsig

PARFMN DANSITom Robbins

H A Z I R L A N A N K T A P L A R

FRANSIZ TEMENN KADINIJohn Fowles

BEYAZ OTELD.M. Thomas

DUYGUSAL BR YOLCULUKLaurence Stere

SINIRSIZ RYALAR DYARIJ. G. Ballard

MSYJean-Philippe Toussaint

MYRAGore Vida!

NSAN RUHUNUN MHENDSJosef Skvorecky

MOLLOYSamuel Beckett

MALONE LYORSamuel Beckett

ADLANDIRILAMAYANSamuel Beckett

NETZSCHE ALADIINDAIrvin D. Yalom

ALTIN DAMLAMichel Tourier

KIZIL AALAR KRALIMiclel Tourier


7/379

Aileme


8/379

YAZARIN NOTUBurada gerekten olmu eylerden bahsediliyor. Retorik gerekelerleepey deiiklik yaplm olsa da anlatlanlar esasen gerek olaylar olarak

grlmeli. Fakat ortodoks anlamda Zen Budist pratiiyle ilgili olarak tamamen doru bilgiler verdii dnlmemeli. Motosikletler hakknda daayn ey geerli.


9/379

Ve nedir iyi, Phaedrus,

ve nedir iyi olmayan -Bunu syleyecek birine ihtiyacmz var m?


10/379

1.

blm


11/379

1Elimi motosikletin sol gidonundan kaldrmadan saatin, sabahn

sekiz buuu olduunu grebiliyorum. Rzgr, saatte altm millik hzda bile lk ve nemli. Saat sekiz buukta hava bu denli scak veboucu olursa leden sonra nasl olacak kimbilir.

Rzgrda, yol kysndaki bataklklardan gelen keskin kokular.Kuzey bat ynnde, Minneapolisten Dakotaya doru uzanan, rdekavlanan binlerce glckle dolu Central Plains blgesindeyiz. Bu ikieritli eski yol, paralelinde drt eritli yeni bir yol yapldndan beri

pek ilek deil. Batakln birini geerken hava aniden serinliyor.Getikten sonra yeniden scak oluyor.

Bu blgede yeniden motor srmekten mutluyum. Buras sankihibir yer deil, nl olan hibir eyi yok ve ite bu yzden gzel.

11


12/379

Bylesi eski yollardayken insanda gerilim diye bir ey kalmyor. Kamlar ve ayrlk alanlar, daha sonra daha sk kamlar ve bataklkotlar arasndaki asfaltta ilerliyoruz. Ara sra, otsuz, ak su yzeyleride var ve dikkatli bakarsanz kamlarn kylarnda yabanrdeklerinigrebiliyorsunuz. Kaplumbaalar da... Bir de kzl kanatl karatavuk

var.Chrisin dizine vurup onu gsteriyorum.Ne! diye baryor.Karatavuk!itemediim bir eyler sylyor. Ne? diye baryorum.Kaskmn arkasn kavrayp daha yksek baryor: Onlardan ok

grdm, baba!Oh! diye baryorum. Sonra da bam sallyorum. On bir yandayken, kzl kanatl karatavuklardan pek etkilenmez insan.

Bunun iin yalanmak gerek. Benim iin ise btn bunlar, ondaolmayan anlarla karm durumda. ok nceleri, bataklk otlarnnkahverengiye dnd ve kamlarn kuzeybat rzgrlaryla dalgaland souk sabahlar. Gnein doup rdek av sezonunu amasn beklerken yanatmz yerde upuzun izmelerimizin girdii

amurdan kan o keskin koku. Ya da, su birikintilerinin zeri lgibi donup, zerindeki buz ve karn stnden, l kamlar arasndanyrrken, gri gkyznden, l doadan ve souktan baka hibireyin grlmedii k gnleri. Karatavuklar gitmitir o zaman. Amaimdi temmuzda yine buradadrlar; her ey en canl durumdadr ve buglcklerin her metresi vnlar, kmldar, vzldar ve cvldar; milyonlarca canl varln oluturduu tm topluluk iyicil bir sreklilikiinde yaar gider.

Motosikletle gezerken her eyi, teki aralardayken grdnzden tmyle farkl grrsnz. Arabayla gezerken hep kapalbir yerdesinizdir ve alk olduunuzdan, araba penceresinden grdklerinizin televizyondakilere benzediini fark etmezsiniz. Pasif birgzlemcisinizdir ve sizinle birlikte giden skc bir kafes iin-desinizdir.

Motosiklette bir kafes yoktur. Her eyle dorudan temastasnzdr.Artk, izlemekten te, sahnedesinizdir; bunu kuvvetle hissedersiniz.

Ayanzn on santim altnda vzldayan asfalt gerektir, her zamanzerinde yrdnz eydir, oradadr; yle flular ki gznz zerinde odaklayamazsnz, ama istediiniz an ayanz aa indirip

12


13/379

dokunabilirsiniz ve dolaysz bilinciniz hibir eyi, hibir yaantykarmaz.

Chris ile ikimiz arkadalarla birlikte Montanaya doru gidiyoruz,belki daha da teye gidebiliriz. Kasten kesin planlar yapmadk; bir

yere varmaktan ok gezmeyi amalyoruz. Yalnzca, tatil yapyoruz.Tali yollar yeliyoruz. Asfalt ile yollar birinci, ana yollar ikinci srada. Otoyollar ise en kts. yi vakit geirmek istiyoruz, fakatnem derecesi vurgulamasnda iyi,, vakit,e ar basyor. Bununyerini deitirirseniz tm yaklam deiir. Virajl da yollar saniyeler asndan uzundur; fakat virajlarda yana doru yattnz vearabadaki gibi saa sola savrulmadnz motosiklet zerinde dahazevklidir. Trafii az yollar daha gvenli olduu kadar daha zevklidirde. zerinde ticari iletmeler ve reklam tabelas olmayan yollar dahaiyidir; bu yollarda aalklar, otlaklar, baheler ve ayrlar di-binizdedir, yanndan getiiniz ocuklar size el sallar, insanlar verandalarndan size merakla bakarlar, yol ya da baka bir ey sormakiin durduunuzda yantlar ksa deil, istediinizden de uzun olmayaeilimlidir; insanlar size nereden geldiinizi, ka saattir yolda olduunuzu sorarlar.

Karmla ben, arkadalarla birlikte ilk kez birka yl nce, bu yollarn mptelas olmaya balamtk. Bu yollara birka kez, deiiklikya da baka bir ana yola kestirme k olsun diye girmitik, her seferinde manzara ok gzeldi ve yoldan, gevemi ve mutlu bir ekilde ayrlmtk. Bunu birka kez yineledikten sonra, aslnda barizolan bir eyi, bu yollarn ana yollardan tmyle farkl olduunu anladk. Bunlarn evresinde yaayan insanlarn yaam ritmi ve kiilikleri tmyle farkldr. Onlar bir yerlere gidiyor deillerdir. Kibar

olmak iin ok fazla aba harcamazlar. Nesneler hakknda tm bildikleri burdalklar ve imdilikleridir. tekiler, yllar nce kentleregenler ve onlarn yitik kuaklar bunu unutmulardr. Bunu renmemiz, gerek bir keif olmutu.

Bunu bu denli ge anlam olmamza ayordum. Grm, amagene de grememitik. Ya da daha dorusu, onu grmemek zere eitilmitik. Belki de, gerek hareketliliin byk kentlerdeki gibi ol

mas gerektii ve burada grdklerimizin, tmyle, skc tara zel

likleri olduu konusunda artlanmtk. Dorusu, garip bir eydi;gerek, kapnz alyor ve siz Git buradan, ben gerei aryorum,diyorsunuz ve o da gidiyor. Gerekten garip.

13


14/379

Fakat bir kez anladktan sonra, hibir ey bizi bu yollardan uzaktutamazd; hafta sonlar, geceler, tatiller. Bizler gerek birer taliyolda motosiklet srme merakls olduk, o yollarda gittike,

renecek eyler olduunu bulduk.rnein, iyi yerleri haritada belirlemeyi rendik. Eer izgi kv-

rlyorsa bu iyidir; dalk blgeyi gsterir. Eer yol, bir kasabay birkente balayan ana arter ise bu ktdr. En iyisi, hibir yeri hibiryere balamayan ve ondan daha abuk gidebileceiniz bir alternatifiolan yollardr. Byk bir kasabadan kuzeydouya doru gidiyorsanzkasabadan kp uzun bir sre ayn ynde asla gitmeyin. Kasabadanktktan sonra kuzeye dnp ilerleyin, sonra douya, sonra yeniden

kuzeye; ok gemeden kendinizi, yalnzca blge halknn kullandbir tali yolda bulursunuz.

En nemli ustalk kaybolmamaktr. Bu yollar yalnzca, buralariyi tanyan blge halk tarafndan kullanldndan, sapak tabelalaryoksa bundan kimse ikyeti olmaz ve genellikle de yoktur. Olduunda ise genellikle, otlarn arasnda gizlenmi kk tabelalardanibarettir. le yollarndaki sapak tabelalarnn sizi ikinci kez uyardok seyrek grlr. Otlarn arasndaki tabelay atladysanz bu ba

kalarna deil, size ait bir sorundur. stelik, ana yollar gsteren haritalarn, ile yollar konusunda genellikle yanltc olduunu renirsiniz. Bazen de, bulduunuz ile yolu nce iki eritlidir, sonratek eride iner ve sizi bir ayra getirip biter; ya da kendinizi bir iftlik evinin avlusunda bulursunuz.

ounlukla, denizde seyir eden gemiler gibi, parakete hesabyla*ya da bulduunuz ipularndan yola karak yerinizi saptarsnz. Cebimde, gnein ynleri gstermedii gnlerde yn saptamada kul

landm bir pusula vardr ve haritay, benzin deposu stne taktmzel bir plakete tuttururum; bylece, son kavaktan sonra ka milyaptm srekli izler ve neyi arayacam bilirim. Bu aletlerin varl ve bir yere varmak stresinin olmay ok ie yarar; bu yolla

tm Amerika bizim olur.1 Maysa ve br tatil gnlerine rastlayan hafta sonlar, bu yol

larda hibir araca rastlamadan kilometrelerce gideriz ve sonra biranayolla kesitiimizde, ufua dek tampon tampona dizilmi oto-

* Gemilerin gittii yn ve yapt hza gre, bulunduu yerin tahmini olarak hesaplanmas. (.n.)

14


15/379

mobilleri grrz. lerinde ask suratlar vardr. Arka koltukta ocuklar alar. Bu insanlara bir eyler sylemenin bir yolu olduu umudunu hl tayorum, fakat suratlar ask ve aceleleri varm gibi g

rnyor, yani, bir yolu yok...Bu bataklklar belki bin kez, fakat her seferinde sanki ilk kez gr

dm. Bunlar iyicil olarak nitelemek yanl. Acmasz ve duygusuz dadenebilir, ama onlar, bunlarn tmdr, dahas onlarn gerekliibyle yarm yamalak kavramlarn zerindedir. te! Koskoca bir kzlkanatl karatavuk srs sesimizden rkp kamlar arasndaki yuvalarndan havalanyor. Chrisin dizine ikinci kez vuruyorum...Sonra, onlar daha nce grm olduunu anmsyorum.

Ne? diye baryor yine.Yok bir ey.Evet, ne var?

Senin orada olup olmadn kontrol ettim, diye baryorum vebaka ey konuulmuyor.

Barma merakls deilseniz motosikletle giderken uzun boylukonumazsnz. Bunun yerine vaktinizi, greceiniz eylere, onlarhakknda dnmeye ayrrsnz. Grntler ve sesler zerinde, hava

durumu, hatrladnz eyler, motosiklet ve iinde bulunduunuzblge zerinde dnrsnz; rahat rahat, bol bol, acelesiz ve zamanyitirme duygusuna kaplmakszn dnrsnz her eyi.

nmzdeki zaman, aklma gelen eyler hakknda konumayaharcamak istiyorum. ou zaman yle bir acele iindeyizdir ki konumaya frsatmz kalmaz. Sonu, gnden gne sonsuz bir slamave kiiyi, zaman geip gittikten sonra, geen yllara amaya ve zlmeye gtren bir tekdzeliktir. imdi zamanmz olduunu bil

diimize gre, bu zaman nemli grnen eyler hakknda derinlemesine konumaya harcamak istiyorum.

Aklma gelen, bir tr Chautauqua'dr* (aklma baka bir ad gelmiyor); tm Amerikay, bu Amerikay, u anda yaadmz lkeyiboydan boya dolaan, bir zamanlar insanlar eitmek, elendirmek,dncelerini gelitirmek, kltr vermek, dinleyenlerin kulaklarnamak ve dnyalarn aydnlatmak amacn tayan, pek ok halkaak konumann yapld, seyyar adr gsterisi biimindeki Cha-

utauqualar. Hzla gelien radyo, sinema ve televizyon, Chautau-

* ABD'de eitici toplant serisi, (.n.)

15


16/379

qualari bir kenara itti; bu deiim bana, iyiye doru deilmi gibi geliyor. Bu deiimler belki ulusal bilin dalgasnn daha hzlanmasnve genilemesini salad, ama derinliini azaltt galiba. Artk buaknt eski kanallardan tayor, yeni kanallar aray srerken kylarda hasar ve ykm artyor. Ben bu Chautauquada yeni bir bilinkanal amay deil de bayatlam dncelerin ve ok sk yinelenenyavan laflarn oluturduu amurlu dibi slam eski kanallar derinletirmeyi istiyorum. Yeni nedir?, ilgin ve sonsuza dek uzananbir soru, fakat zerine gidilirse ortaya kan, bo eylerin ve modannsonsuz aklabanl, yarn dibe kecek bir amurdur. Bunun yerineEn iyi nedir? sorusuyla uramay yelerim ki bu soru enine deilde derinlemesine hareket ettirir insan; ona verilecek yantlar, diptekiamuru skp akntyla gtrmeye eilimlidir. nsanlk tarihinde, dnce kanallarnn ok derin oyulduu, hibir deiikliin mmknolmad, hibir yeni eyin gelimedii ve en iyinin bir dogma konusu olduu alar vardr, fakat bugnk durum bu deil. Bugnortak bilincimizin aknts kendi kylarn bozuyor, ana dorultusunuve amacn yitiriyor, ukur yerleri basp, tepelerin karayla balantsn kesip yaltyor ve tm bunlar kendi i momentine kr-lemesine uymaktan baka hibir amaca dayanmyor. Kanal biraz derinletirmek lazm galiba.

nde giden teki srcler, John Sutherland ve kars Sylvia yol kysndaki piknik alanna girdiler. Yatp dinleme zaman. Motorumlaonlara yaklatmda Sylvia kaskn karm salarn sallayarak ayor, John BMWsini park etmekle meguld. Hibir ey konuulmad. Biz yle ok gezide birlikte olduk ki bir bakta bir

birimizin ne hissettiini anlyoruz artk. u anda tmyle sessiziz vebaknyoruz.Sabahn bu saatinde piknik masalar bombo. Tm alan bizim.

John imeni geip demir dkm tulumbaya gidiyor ve su imek iintulumbay ekmeye balyor. Chris aalarn arasndan aa doruyryp imenli bir tepeciin ardndaki kk dereye iniyor. Bensesaa sola bakyorum.

Bir sre sonra Sylvia tahta piknik srasna oturuyor, bacaklarn

uzatyor ve yere bakarak, yavaa bacaklarn srayla yukar kaldryor. Uzun sessizlikler onu skar, bu konuda ona bir eyler sylyorum. Bana bakyor ve gzlerini gene yere indiriyor.

16


17/379

teki yoldan gelen arabalarn iinde hep o insanlar vard, diyor.

lki ok hznl bakyordu. Ondan sonrakinin bak da ayn onunki

gibiydi, sonraki de, ondan sonraki de, hepsi aynyd.

e gidiyorlar.Bunda olaand bir ey olmadn anlayamyor. Ne olduunu

bilirsin, i bu, diye yineliyorum. Pazartesi sabah, hepsi yar uy

kulu. Kim pazartesi sabah glmseyerek ie gidebilir?Tmyle bitmi gibi grnyorlar, diyor. Hepsi sanki l gibi.

Sanki cenaze alay. Ayaklarn yere indiriyor ve ylece kalyor.

Sylediine katlyorum, ama mantksal olarak bir yere varmyor.

Yaamak iin almak gerek ve onlarn da yapt bundan ibaret.

Bataklklar seyrettim, diyorum.Bir sre sonra bana bakyor ve Ne grdn? diyor.Koca bir sr kzl kanatl karatavuk vard. Biz geerken birden

havalandlar.

Oh!Onlar tekrar grdme sevindim. eyleri birbirine balyorlar,

dnceleri falan. Anlyorsun deil mi?

Bir sre dnyor, sonra ardndaki koyu yeil aalarla birlikte

glmsyor. Sylediiniz eyle hi ilgisi olmayan garip bir dil sankianlad. Bir kz ocuu adeta.

Evet, diyor, Gzeldiler.Onlar seyret, diyorum.Peki.

John gelip motosikletin vitesini kontrol ediyor. p balantlarayarlyor ve sele antasn ap iinde bir eyler aryor. Yere birtakmeyler koyuyor. p lazm olursa ekinme, diyor, Bana gerekenin

be katn almm yanma galiba.

Henz gerekli deil, diye yantlyorum.Kibrit? diyor, bir yandan antay aramaya devam ederken.

Gne losyonu, tarak, ayakkab ba... ayakkab ba m? Ayakkabba nemize gerekir ki?

imdi balamayalm, diyor Sylvia. Birbirlerine bel bel bakyorlar. Sonra ikisinin de bak bana dnyor.

Ayakkab balar kopabilir, diyorum ciddi bir ekilde. Glyorlar, ama birbirlerine deil.

Chris geliyor, artk gitme zaman. Hazrlanp motora bindikten

17


18/379

sonra yola kyorlar ve Sylvia el sallyor. Yeniden anayoldayz; onlar ileride, aray aarken izliyorum.

Bu yolculuk iin dndm Chautauqua, aklma aylar nce

Sylviayla John sayesinde geldi; her ne kadar kesin bilmesem de, aralarnda alttan alta sren uyumsuzluk da bunda etkili oldu galiba.

Sanrm evlilikte uyumsuzluk olduka yaygndr, ama bunlarnkidaha trajik grnyor. Bana, elbette.

Aralarndaki sorun kiilik atmas deil, ikisinin de sulu olmad, ama ikisinin de zm bulamad, benim de zm bulabileceimden emin olamayp yalnzca hakknda fikir yrtebileceim, farkl bir uyumsuzluk.

Tartma, John ile benim aramda pek nemli olmayan bir konuhakkndaki, kk gibi grnen bir gr farkllyla balad: Kendimotosikletimize nasl bakmalyz. Kk alet takmlarn ve her motorla birlikte verilen klavuz kitapklarn kullanp motosikletinmotor ayarn kendi kendime yapmak bana doal ve normal geliyor,John ise bunu kabul etmiyor. Bunlarn bakmn uzman tamircilerebrakmay tercih ediyor, onlarn gerekeni doru yapacan savunuyor. Bunlarn ikisi de yaygn grlerdir ve biz birlikte bu kadaruzun zaman motosiklet srmesek ve yol kenar lokantalarnda oturupbira ierek aklmza geleni konumasak bu kk gr fark asla b-ymezdi. Aklmza gelen eyler genellikle, son konumamzdansonra geen yarm saat ya da krk be dakika iinde dndmzeyler. Bunlar, yollar, ya da hava durumu ya da insanlar ya da eskianlar ya da gazetede yazanlar olduunda konuma gayet zevkli geliir. Fakat aklma motor performans gelip de, konuma konusu olduunda gelime durur. Konuma yrmez artk. Sreklilik, yerinisessizlik ve kesintiye brakr. Sanki, biri Katolik biri Protestan ikieski arkada oturmu bira iip kefederlerken her naslsa birden ortaya doum kontrol konusunun kvermesi gibi. Ortalk buz keser.

Ve elbette, byle bir eyi kefetmeniz, dolgusu dm bir di

bulmaya benzer. Asla brakamazsnz. Onu kurcalamak, evresindednp durmak, stne basmak zorundasnzdr; zevkli olduundandeil, aklnzda takl kaldndan ve hi kmayacandan. Ve bu

motosiklet bakm konusunu ne denli ok kurcalar, stne basarsam,John o denli rahatsz oluyor; bu da benim hep daha ok kurcalamakve stne basmak istememe neden oluyor. Onu kasten kzdrmak iin

18


19/379

yapmyorum bunu; nk kzmas, daha derinlerde bir eylerin, styzeyin altnda, hemen anlalmayan bir eylerin semptomu gibi.

Doum kontrol konusunda konuulduunda konuyu tkayan vedonduran ey, daha ok ya da daha az bebek sorunu deildir. Bu yal

nzca yzeydeki sorundur. Bunun altndaki asl ey inan atmasdr; deneysel sosyal planlamaya inanmak ile, Katolik kiliseretisinde aklanan, Tanrnn otoritesine inanmak arasnda yani.Aile planlamasnn yararlarn kantlayabilir ve bunu, kendi kendinize konumaktan yoruluncaya dek srdrebilirsiniz, ama hibiryere varamazsnz; nk karnzdaki kii, sosyal ynden yararl bireyin illa ki iyi bir ey olduu dncesini kabul etmemektedir. Onagre, iyilik kavramnn, sosyal yararllktan daha deerli baka

esaslar vardr.John iin de ayn ey geerli. Motosiklet bakmnn yararlar ve

nemi hakknda, sesim kslncaya dek vaaz versem de bir gram bileetkilenmiyor. kinci cmleden sonra baklar anlamszlayor, konuyu deitiriyor ya da baka yerlere bakyor. Bu konuda bir ey duymak istemiyor.

Sylvia bu konuda tmyle ondan yana, hatta daha bile duyarl.Saygl bir gnndeyse Bu baka bir konu, diyor, eer deilseSama sapan. Bu konuyu anlamak, bu konuda bir ey iitmek istemiyorlar. Benim, makineyle uramaktan holanmamn, onlarnsanefret etmesinin nedenini aratrdka konu daha aprak bir hal alyor. Sonuta, aslnda kk olan bu gr ayrlnn nedeni derinleredoru gidiyor.

Onlarn bakm iini becerememesi olasl daha banda geersizdi; nk ikisi de olduka zekiydi. kisi de kafalarna koysalarve aba harcasalar, motosikletin motor ayarn bir buuk saatte renebilirdi; paradan ve zamandan tasarruf etmeleri ve dertten kurtulmalar, abalarnn karln fazlasyla derdi ve bunu da biliyorlar.Ya da bilmiyorlar. Bilmiyorum. Bu konuda onlarla tartmadm. Eniyisi idare etmek.

Ama anmsyorum, bir defasnda, kavurucu scak bir gn, Minnesota Savageda bir barn nnde benim sigortalar az kalsn atyordu. Barda yaklak bir saat kaldk, dar ktk; motorlar yle s

cakt ki zerlerine binmek ikenceydi. Motoru altrdm ve gitmeyehazrlandm, ama John ayak marn pompalayp duruyordu. Bir ra

finerideymiiz gibi benzin kokusu duydum ve bunun, motorun gaza

19


20/379

boulduunu anlamas iin yeterli olduunu dnp, ona syledim.Evet ben de kokuyu duyuyorum, dedi ve pompalamaya devam

etti. Pompalad, pompalad, pompalad; ne diyeceimi ardm. Sonunda eilip kald, yznn her yerinden ter .damlyordu ve artkpompalayamyordu; ben de, bujileri karp kurutmay ve motoru havalandrmay, bu arada dnp birer bira daha imeyi nerdim.

Aman Tanrm, hayr, onca eyin iine girmek istemiyordu.Hangi eylerin?Oh, aletleri ve bir sr eyi karmak... Motorun almamas

iin hibir neden yok. Yepyeni bir motor ve ben de kullanma talimatna aynen uyuyorum. Evet, bunun jiglesi kapal durumda.

Jiglesi mi kapal?Klavuzda byle diyor.Bu ancak souk havalar iin sz konusudur.Tamam, ieride en az bir buuk saat kaldk, dedi.Sarslr gibi oldum. Bugn ok scak, John, dedim. Karakta

bile motor bu kadar zamanda soumaz.Kafasn kad. yi de, klavuzda bu neden yazl deil? Jigleyi

at ve ikinci darbede motor alt. Tahmin etmitim, dedi se

vinle.Hemen sonraki gn ayn yerin yaknndaydk ve ayn ey yenidenoldu. Bu kez ben, bir tek laf bile etmemeye kararlydm ve karm,gidip ona yardm etmem iin zorladnda hayr dedim, yardma gerekten gereksinim duymadan yardm edilirse kzdn syledim.Gidip, glgede oturup bekledik.

John pompalayp dururken Sylviaya olaanst kibar davranyordu ki bu, sinirli olduunu gsteriyordu; Sylvia da baklaryla

hay allah! der gibiydi. Bana tek bir soru sorsa hemen, sorunu bulmaya giderdim; ama bunu yapmad. Motoru altrmas sanrm onbe dakikay buldu.

Daha sonra, Minnetonka gl kenarnda bira itiimiz srada, masadaki herkes konuurken o susuyordu, belli ki kafas dmlenmiti.O andan beri. Sonunda, herhalde dmleri zm ki, yle dedi:Biliyor musun... motor o seferki gibi almaynca gerekten... ca-navarlayorum. Paranoyak olup kyorum. Bu, onun zldn

gsteriyordu; ekledi: Bu motosikleti almlar bir kere, tamam m?Bu tapon mal. Ve bunu ne yapacaklarn bilmiyorlarm, fabrikayageri mi yollasnlar, yoksa hurda olarak m satsnlar yoksa... ve son

20


21/379

anda benim geldiimi grmler. Cebimde bin sekiz yz papelle. Vetm sorunlarnn bittiini anlamlar.

Tekdze bir sesle, motor ayarlama konusundaki yakarmalarmyineledim, o da dinlemek iin ok aba harcad. Bazen gerekten,ok aba harcar. Ama sonunda gene kilitlenme oldu; grrz deyip

bardan kt ve konu kapand.O, ne inat, ne darkafal, ne tembel, ne de aptaldr. Bunun kolay

bir aklamas yok. Konu bylece havada kald, bir sr olarak brakld, nk olmayan bir yant tekrar tekrar aramann hibir anlamyoktu.

Yoksa bu konuda, ben mi acayip davranyorum diye de dndm, ama bu da tutmad. Motosiklet kullananlarn ou motorunbakmn, ayarlamasn bilir. Otomobili olanlar motora dokunmak istemezler, ama en kk kasabada bile, genelde araba sahiplerininedinemeyecei pahal vinler, zel aletler ve diagnostik ekipmannbulunduu tamirhaneler vardr. Otomobil motoru motosiklet motoruna gre ok daha kark ve renmesi zor olduundan otomobiliellemek istememeleri, akla daha uygundur. Ama Johnun motoru birBMW R60 ve buradan Salt Lake Citye dek bunun tek bir ta

mircisinin olmadna bahse girerim. Platini ya da bujileri yansa perian olur. Yedek platini olmadn biliyorum. Platinin ne olduunubile bilmez. Motor onu bat Gney Dakota ya da Montanada brakrsa ne yapar bilmem. Onu Kzlderililere satar beki de. Onun yapt eyi artk anlyorum. Bu konuyu dnmekten zenle kanyor.BMW, yolda mekanik sorun kartmamasyla nl, o da buna gveniyor.

Onlarn sadece motosiklet konusunda garip davrandklarn d

nebilirim, ama sonralar bu garipliin baka konulara da uzandnkefettim... Bir sabah, onlarn mutfanda oturmu, yola kmakzere hazrlanmalarn beklerken lavabo musluunun damladngrdm, orada son bulunduumda da damladn anmsadm, yani omusluun ben bildim bileli damladn anladm. Bunu Johna syleyince bana, musluk contasn deitirdiini, ama bir yaran olmadn syledi. Tm syledii buydu. Buradan kan sonu sorunun burada bittiiydi. Yani bir musluun damlamasn durdurmaya

alp da baaramazsanz artk sizin yazgnz, damlayan bir musluklayaamakt.

Kendi kendime onlarn sinirlerini bozuyor mu bu acaba diye d-

21


22/379

ndm; bu tp, tp, tp, haftalarca, yllarca; ama onlarda bu konudaherhangi bir rahatszlk ya da bununla ilgili bir ey gremedim veeme damlamas gibi eyleri dert etmedikleri sonucuna vardm. Bazlar yledir.

Bu sonucu deitiren neydi, anmsayamyorum... Bir sezgi, birbulgu, damlamann zellikle grltl olduu gnlerden birinde konumaya balad srada belki de Sylviann ruhsal durumunda gizlibir deiiklik olmutu. Sesi ok yumuaktr. Ve bir gn damlama sesini bastrarak konumaya alrken ocuklar gelip konumasn kesince kontroln kaybetti. Grnen o ki, o konumaya alrkeneme damlamasayd ocuklara bu denli kzmayacakt. Damlama ve

ocuk grlts bir araya gelince patlad. Bana asl arpc gelen eyise, hatay emede aramamas ve kasten aramamasyd. emeyi hide bilmezden gelmiyordu. emeye fkesini rtbas ediyordu ve bulanet olas damlayan eme onu neredeyse ldrecekti! Ama bir nedenle, bunun nemini kabul etmiyordu. Damlayan bir emeye duyulan fke neden bastrlr? ok merak ediyorum.

Motosiklet bakm konusu zerine bir de bu eklenince kafamn stnde o ampullerden biri belirdi ve dndm, ahhhh!

Mesele ne motosiklet bakm ne de emeydi. Mesele tmyle,onlarn teknolojiyi kabul edememeleriydi. Ve sonra her ey yerineoturdu ve bunun gerekten byle olduunu anladm. Sylviann, bilgisayar programlamann yaratc bir i olduunu dnen arkadatan duyduu rahatszlk. inde teknolojik hibir ey olmayanizimleri, resimleri, fotoraflar. Sylvia elbette o eme yznden de-lirmeyecekti, diye dndm. Derinden ve srekli nefret ettiiniz bireye kar anlk fkenizi hep bastrrsnz. John elbette, derdini ek

tii halde, motosiklet bakm konusu gndeme geldiinde hep susacakt. Bu, teknolojiydi. Emindim, elbette, aka belliydi. Kolaycaanlalyordu. Motosikleti teknolojiden kap doaya, temiz havayave gn na kavumak iin yelemilerdi bir kere. Bence, sonundakurtulduklarn dndkleri bir anda ve yerde, benim teknolojiyitekrar onlarn karsna karmam ikisini de tam anlamyla donduruyordu. Konu aldnda konumann kesilmesi ve donmas bu

yzdendi.

teki eyler de buna uyuyordu. Durup durup, skntl bir biimdeOndan kurtulu yok, gibi ne id belirsiz olarla dolu laflar ederlerdi. Ve ben Neyden kurtulu yok? diye sorduumda yant her

22


23/379

eyden ya da tm organize btnden, hatta sistemden olabiliyordu. Birinde Sylvia, Evet, sen onunla nasl baa klacanbiliyorsun, demi, o anda bu laf bana yle vc gelmiti ki onun

ne olduunu sormaya utanmtm ve konu karanlkta kalmt. Benonu, teknolojiden daha gizemli bir ey olarak dnmtm. Ama uanda anlyorum ki, o, belki tmyle deil ama, esas olarak teknolojiydi. Ama tam yle de deil. O, teknolojiyi gelitiren bir g,tanm olanaksz, ama insanlk d, mekanik, cansz, kr bir canavar,l bir gtr. Gizli bir eyden kayorlar, ama asla kurtulamayacaklarn biliyorlar. Belki biraz abarttm, ama bu kadarkesin ve keskin olmasa bile, iin dorusu bu. Bir yerlerde onu bilen

ve yrten insanlar var, onlar da teknolojistler ve yaptklarn anlatrken gayri insani bir dil kullanyorlar. Ne denli ok iitseniz desize hibir anlam ifade etmeyen duyulmadk eylerin blmlerini vearalarndaki ilikileri anlatyorlar. Onlarn yaratt eyler, onlarn canavarlar dnyay yiyip bitiriyor, havamz ve gllerimizi kirletiyor;onu geriye pskrtmek olanaksz ve ondan kurtulmann yolu yok.

Bu gre katlmak hi de zor deil. Byk bir kentin ar sanayiblgesine giderseniz o tmyle oradadr, teknoloji yani. nnde, dikenli telden yksek itler, kilitli kaplar, GRLMEZ yazan tabelalar,ve arkada, isli havann iinde, amac belirsiz, egemenleri asla grnmeyen, metal ve tuladan ibaret garip irkin ekiller grrsnz.Ne ie yarar, bilmezsiniz; neden buradadr, bunu anlatacak biri yoktur ve sanki siz oraya ait deilmisiniz gibi bir soukluk ve yabanclama hissedersiniz. Bunun sahipleri ve uzmanlar sizi orada istemezler. Tm bu teknoloji, bir anlamda sizi kendi yurdunuzda biryabanc yapmtr. Biimi, grn ve gizemlilii Defol, der.Bunun bir yerde bir aklamas olduunu ve yaplann, dolayl olarak,insanlara baz yararlar olduunu bilirsiniz, ama grdnz bu deildir. Grdnz GRLMEZ, YAKLAMA! tabelalardr. nsanlara hizmet eden hibir ey gremezsiniz, ama bu garip, aklalmaz biimlere karnca gibi hizmet eden kk insanlar grrsnz.Ve bunun bir paras olsam, ben de bu acayip biimlere hizmet edenkarncalardan biri olurdum diye dnrsnz. Son varacanzduygu dmanlktr ve bence eninde sonunda bu, John ve Sylviann,insana aklanamaz gibi gelen tutumlaryla rtr. Valilerle, aftlarla ve somun anahtarlaryla ilgili her ey bu gayri insani dnyannbir parasdr; Johnla Sylvia bu konuda dnmek bile istemezler.Bunun iine girmek istemezler.

23


24/379

Eer byleyse, yalnz deiller. Doal duygularn izlediklerine,hi kimseyi taklit etmeye almadklarna phe yok. Fakat bakapek ok insan da doal duygularn izlemi, kimseyi taklit et

memitir; ama pek ok insann bu konudaki doal duygular ayndr.yle ki onlara, gazetecilerin bakt gibi toplu olarak bakarsnz ortada nereden kt belli olmayan, Teknolojiyi durdurun. Buradateknoloji istemiyoruz falan diyen insanlardan oluan bir kitle hareketi, teknoloji kart sol bir kitle hareketi varm gibi bir yanlsamaya kaplrsnz. Bu hareket gene de fabrikalar olmadan i veyaam standard salanamayacan belirten mantn ince alarylasnrlanm durumdadr. Ama insan mantktan gldr ve bu g,

teknoloji nefreti biiminde birikirse bu a paralayabilir.Teknoloji ve sistem kart insanlar iin, Beatnik ya da Hippygibi klie adlar icat edilmitir, daha da edilecektir. Fakat kitle terimleri icat ediliyor diye bireyler kitle insanna dnmez. John veSlyvia kitle yesi deiller; ounlukla kendi yollarna giden dierleride deil. Tam da kitle insan olmamak iin ayaklanyorlar aslnda.Ve kendilerini kitle haline getirmeye alan glerin teknolojiyleepey ilgisi olduunu seziyor ve bundan holanmyorlar. Bu imdiye

kadar pasif bir direni olarak, elden geldiince krsal blgelere kamak gibi eylerle snrl kalmtr, ama hep byle pasif kalmak zorunda deildir.

Motosiklet bakm konusunda onlara katlmyorum, fakat bu, teknoloji konusundaki duygularna sempati duymadm anlamna gelmez. Ben yalnzca, teknolojiden kalarnn ve ona duyduklar kininkendilerine zarar verdii kansndaym. Buda, Byk Tanr, birdan tepesinde ya da bir iein ta yapraklarnda olduu gibi, bir

dijital kompterin devrelerinde ya da motosikletin transmisyon dililerinde de rahatlkta oturur. Baka trl dnmek, Buday kltmek, yani kendini kltmektir. Benim bu Chautauquada konumak istediim ey de bu ite.

u anda bataklklardan ktk, ama hava hl ylesine nemli ki havada duman ya da smog* varm gibi, gnein sar yuvarlana dorudan bakabiliyorsunuz. Oysa yeil krlardayz. iftlik evleri temiz,

beyaz ve taptaze. Ve ne duman, ne de smog var.* Smoke (=Duman) ve Fog (=sis) szcklerinden olumutur, kent zerindekikirli hava anlamna gelir, (.n.)

24


25/379

2 Yollar boyuna esiyor, esiyor... Ve biz dinlenmek, yemek yemek,bir iki laf etmek iin ara verip yeniden uzun yollara kyoruz.leden sonra balayan yorgunluk ilk gnn heyecann dengeliyor

ve biz ne hzl ne de yava, biteviye gidiyoruz.Gneybatdan yan rzgr alyoruz ve bunun etkisine kar koymak

iin motosiklet sanki kendiliinden, rzgra doru yatyor. Bu yoldabir gariplik olduu duygusu uyanmaya balad bende, sanki gzetleniyor ya da takip ediliyormuuz gibi bir sezgi. Fakat ileride hibir ara yok, dikiz aynasnda ise yalnzca John ve Sylvia var.

Henz Dakotaya varmadk, ama geni tarlalar, yaklatmzgsteriyor. Bazlar keten iekleriyle masmavi olmu, okyanus y

zeyi gibi dalgalanyor. Dalar imdi daha dik, ve eskiye gre dahageni grnen gkyz dnda her eye egemen durumdalar. Uzaktaki iftlik evleri o denli kk ki, ok zor seiliyor. Grnt genilemeye balyor.

Central Plainsin bitip Great Plainsin balad yeri kimse kesinolarak gsteremez. Gei aama aama gerekleir, insan habersizyakalar; sanki dalgal bir kydan almsn, birden dalgalarn iyicebydn fark ederek, geri dnp baktnda karay gremez ol

musun gibi. Burada daha az aa var ve birden, bunlarn burann doasna ait olmadn fark ediyorum. Bunlar buraya getirilip, rzgrkessin diye evlerin evresine, tarlalarn arasna sra sra dikilmiler.Ama dikilmedikleri yerlerde ne orman als ne de yeni fidanlar falanvar, yalnzca imen, bazen yabani iekler ve otlar, ama ounluklaimen var. Artk bir imen lkesindeyiz. ayrdayz.

Temmuzda bu ayrlarda geecek drt gnn nasl olacan hibirimizin bilmediini seziyorum. Buralara yaplan otomobil ge

zilerinden yavanlk, gznzn grebildiince bir boluk, ar birtekdzelik ve can sknts kalr insann aklnda. Saatler boyu arabasrersiniz, hibir yere varamaz, yolda hibir viraj, manzarada hibirdeiim olmakszn, bu byle daha ne kadar srecek diye merak ederek ufka dek gider, gider, gidersiniz.

John, Sylviann bu rahatszla dayanamayacandan endie ederek onu uakla Billings, Montanaya gndermeyi tasarlyordu, fakatSylvia ve ben onu vazgeirdik. Ben unu ne srdm: Fiziksel ra

hatszlk ancak ruhsal durum iyi olmadnda nem kazanr. Bu durumda, rahatszlk yaratan eye takarsnz, bu da sizi iyice rahatszeder. Fakat ruhsal durumunuz iyiyse fiziksel rahatszlk fazla bir

25


26/379

anlam tamaz. Ve Sylviann ruhsal durumu ve duygular hakkndadnnce, yaknmas iin bir neden olmayaca anlalyordu.

nk, Rocky Mountainsa uakla varrsanz oray yalnzca bir zellii ile, gzel bir manzara olarak grrsnz. Ama oraya ayrlar zerinden, gnlerce sren zor bir yolculuktan sonra varrsanz oralar bambaka, bir cennet, bir vaat edilmi toprak gibi grnr gznze. Eeroraya John, ben ve Chris bu duygularla varrken, Sylvia ise oray hove gzel bularak varrsa, aramzda kacak uyumsuzluk, Dakotann scandan ve tekdzeliinden geerek gelmemizin yaratt uyuma oranladaha ok olacakt. stelik ben onunla konumay seviyorum, yani kendimi de dndm iin bizimle gelmesinde srar ediyorum.

Bu tarlalara bakarken ona iimden Grdn m?... Grdn m?diye soruyorum, sanyorum gryor. Dilerim, bakalarna anlatmaktan vazgetiim bu ayrlarda bir eyler grr ve duyumsar;baka hibir ey olmad iin var olan ve fark edilebilen bir ey.Bazen Sylvia, kentteki yaamnn tekdzeliinden, skclndantr yle zgn grnyor ki, bu sonsuz ayrlar ve rzgrlar iinde, sz konusu eyi, tekdzeliin ve skcln dert edilmedii zamanlarda bazen ortaya kveren o eyi duyumsayabilir belki diye d

ndm. O ey var burada. Ama adn koyamyorum.

u anda ufukta, tekilerin grmediini sandm bir ey gryorum.Uzaklarda, gneybatda -ancak bu tepenin doruundan grlebilir-gkyznn kenarlar kararm. Frtna geliyor. Canm skan eybelki de buydu. Frtna dncesini kasten kafamdan atmaya almtm, ama bu nem ve rzgrn baka bir ey getirmesi beklenemezdi. Daha ilk gnde byle bir ey olmas ok kt, ama daha

nce sylediim gibi, motosiklet zerinde, izleyici deil, sah-nedesinizdir ve frtna da kesinlikle sahnenin bir parasdr.Eer yalnzca frtna bulutlar varsa ya da frtna dinmise mo

tosikletle gitmeyi denersiniz, ama bu durumda denenmez. nndesirs bulutlar bulunmayan bu koyu izgi, souk cephedir. Souk cepheler iddetlidir ve gneybatdan gelenler en iddetlileridir. ounlukla hortum getirirler. Geldiinde yaplacak en iyi ey saklanmak ve gemesini beklemektir. Pek uzun srmez ve ardndan

gelen serin havada rahat gidilir.En kts ise scak cephelerdir. Gnlerce srebilir. Anmsyorum,

Chrisle ben birka yl nce Kanadaya yaptmz bir gezide 130 mil

26


27/379

yol yapm ve bizi ok uyardklar halde aldrmadmz scak cepheyeyakalanmtk. Geirdiimiz deneyim tmyle sersemce ve acklyd.

Alt buuk beygirlik kk bir motora binmitik, ok eya yklenmitik, ama yeterince saduyu yklendiimiz sylenemezdi.Motor, kardan esen normal bir rzgra kar tamgaz, saatte ancakkrk be mil yapabiliyordu. Uzun yol motoru deildi. lk gece NorthWoodsda byk bir gle vardk ve tm gece boyunca sren yamurfrtnasnn altnda adr kurduk. adrn evresine hendek kazmayunutmuum, gece saat iki civarnda sel gibi su gelip ikimizin de uykutulumunu slatt. Sabah srlsklam, morali bozuk ve uykusuz bir haldeydik, ama gitmeye devam edersek bir sre sonra yamurun iddetini yitireceini dndm. Nerde. Saat onda gkyz yle karanlkt ki tm arabalar farlarn yakmt. Ve o gerekten geldi.

Bir gece nce, adr ilevi gren panolarmz giymitik. Amayolda giderken bunlar yelken gibi alyor ve tam gaz gittiimizhalde, hzmz saatte otuz mile dryordu. Yol zerindeki suyunykseklii alt santime ulat. evremize yldrmlar dyordu. Yanmzdan geen bir arabann camndan akn akn bize bakan birkadnn yzn anmsyorum; ne halt etmeye bu havada motosikletlegittiimizi ok merak ediyor gibiydi. Eminim ki ona bunu anlatamazdm.

Motosikletin hz azalp yirmi bee, ardndan yirmiye indi. Sonrada, teklemeye, ksrmeye, patlamaya balad ve sonunda saatteancak be ya da alt mil hzla glkle ilerlerken kesilmi aalarladolu eski, khne bir benzin istasyonu bulduk, ieri girdik.

O zamanlar ben de John gibi, motosiklet bakmn renmeyezahmet etmemitim. Benzin deposunu yamurdan korumak iin pan

omu bamn stnden ardm ve motosikleti bacaklarmn arasnda salladm anmsyorum. Benzin ierde alkalanyor gibiydi.Bujilere baktm, platine baktm, karbratre baktm ve yorgunluktantkenene dek, ayak marn pompaladm.

Benzin istasyonuna girdik, buras birahane, kumarhane, restorankarm bir yerdi ve yanm biftekten baka yemek yoktu. Yemektensonra geri dndm ve gene motoru altrmaya uratm. Chrisinboyuna sorular sormas beni sinirlendirmeye balad; nk durumun

ne denli ciddi olduunu anlamyordu. Sonunda, motorun almayacan anlayp vazgetim ve Chrise duyduum fke de geti.Ona, olabildiince dikkatli bir dille her eyin bittiini anlattm. Artk

27


28/379

bu tatilde motosikletle hibir yere gidemeyecektik. Chris, benimzaten yapm olduum, benzini kontrol etmek ve bir tamirci bulmakgibi eyler neriyordu. Ama orada tamirci yoktu. Yalnzca kesilmiam aalar, allar ve yamur vard.

kimiz, yenik bir halde, yolun yamacndaki otlara oturup aalara

ve allara bakakaldk. Chrisin tm sorularn sabrla yantladm vesorular giderek azald. Sonunda Chris, motosiklet gezimizin gerekten bittiini anlad ve alamaya balad. O zaman sanrm sekizyandayd.

Otostop yaparak kentimize geri dndk, bir rmork kiralaypbizim arabaya baladk ve gelip motosikleti alp kentimize geri g

trdk. Ondan sonra tm gezilere arabayla kmaya baladk. Amaayn ey deildi ve gerekten pek fazla zevk alamadk.ki hafta sonra tatil bitti. e baladktan sonra ilk gece, hatann

nerede olduunu anlamak iin karbratr sktysem de bir ey bulamadm. Tekrar yerine takmadan nce, zerindeki kiri temizlemekiin biraz benzin almak zere benzin deposu valfn atm, hibir eykmad. Depoda benzin yoktu. nanamadm, hl da inanmakta zorluk ekiyorum.

Yaptm o budalalk iin kendime belki yz kere isyan ettim vebir gn bu berbat duygudan gerekten kurtulabileceimi hi sanmyordum. Belli ki benim alkalandn duyduum benzin, asla amadm deponun dibindeki artk benzindi. Onu ap dikkatli kontroledemedim, nk motorun almamasna yamurun neden olduuyargsna varmtm. Byle abuk yarglarn ne budalaca okluunu ozaman bilmiyordum. imdi yirmi sekiz beygirlik bir motor zerindeyiz ve bakm iini gayet ciddi tutuyorum.

Birden John beni geiyor, kolunu, avu ii yere dnk, aa yukar sallayarak durmam iaret ediyor. Yavalyoruz ve mcrl bankette motoru ekebileceimiz uygun bir yer aryoruz. Asfaltn kenaryksek ve mcr gevek; bu manevray hi sevmem.

Chris soruyor: Neden durduk?Sanrm sapa kardk, diyor John.Geriye bakyorum ve bir ey gremiyorum. Bir iaret gr

medim, diyorum.

John ban sallyor: Ahr kaps kadar kocamand.Sahi mi?Sylvia ile ikisi balaryla onaylyorlar.

28


29/379

John eiliyor, haritama bakyor ve sapan yerini ve tesindekiotoyol st geidini gsteriyor. Bu otoyolun stnden getik, diyor.Hakl olduunu gryorum. Utanarak, Geri mi dnelim, yoksa

devam m edelim? diye soruyorum.Bir sre dnyor. Evet, sanrm geri dnmek iin bir nedenyok. Tamam. Haydi devam edelim. Gidecek bir yol buluruz naslsa.

Ve imdi onlarn pei sra gidiyoruz, neden yle bir hata yaptm dnyorum. Otoyolun farkna bile varmamtm. Ve onlarafrtnay sylemeyi unuttum. Gelimeler biraz tedirgin edici.

Frtna bulutu imdi daha byk, ama benim sandm kadar hzlilerlemiyor. Bu iyi deil. abuk gelenler abuk giderler. Byle yava

gelirse epey zaman yerimize aklabiliriz.Dilerimle eldivenimi karp aada, motorun alminyum yan

kapana dokunuyorum. Is iyi. ok lk, elimi orada tutabiliyorum,yakacak kadar scak deil. Bir sorun yok.

Bunun gibi havayla souyan motorlarda ar snma skmayayol aabilir. Bu motorda bir... aslnda kez oldu. Zaman zamanonu, iyilemi de olsa, kalp krizi geirmi bir hastay muayene edergibi muayene ederim.

Skmada, ok snmadan dolay genileyen pistonlar silindir duvarlarna gre ok byk hale gelir, skp kalr, bazen de birbirinekaynar, motor ve arka tekerlek kilitlenir, motosiklet kaymaya balar.Bu motor ilk kez sktnda kafam n tekerin stne arpt, tekiyolcu ise neredeyse benim stme kmt. Motor, yaklak otuzmile dtkten sonra yeniden ald ve gitmeye balad, ama ben yoldna kp sorunun ne olduunu anlamak iin durdum. Yolcumunbana syleyebildii tek ey, Bunu neden yaptn? oldu.

Omuz silktim ve onun kadar akn, yanmdan arabalar slk alargibi geerken orada ylece bakakaldm. Motor yle scakt ki evresindeki hava dalgalanyor ve scakl bize dek geliyordu. zerineslak parmam koyduumda scak t gibi czrdad. Eve geri dndk, yavaa. Motorun sesi bu kez deiikti, pistonun silindire uymadn gsteren vuruntulu bir sesti ve onarm gerekiyordu.

Motosikleti bir tamirhaneye gtrdm, nk bu iin iine bizzatgirmeyi, tm kark ayrntlar renmeyi, belki paralar ve gerekli

aletleri smarlamay ve tm bu zaman alc eyleri, daha ksa zamandayapacak birileri dururken gerekli grmedim -Johnvari bir yaklam.

Tamirhane, anmsadklarmdan farkl bir grnmdeydi. Bir za

29


30/379

manlar yal emeklileri andran tamirciler imdi neredeyse ocuk gibiydi. Bir radyo bangr bangr baryor, onlarsa dalga geiyorlar, birbirleriyle konuuyorlar ve beni fark etmemi gibi grnyorlard. Sonunda biri geldi, yalnzca piston vuruntu sesini dinleyip, Oh, evetsbaplar, dedi.

Sbaplar m? Bama ne geleceini bilmeliydim.

ki hafta sonra 140 dolar tamir cretini dedim, motorun almasiin, dk hzlarda, dikkatle kullandm ve bin milden sonra ald.Ama yetmi be mil hzda gene skt ve daha nceki gibi, otuzadt. Tekrar tamirhaneye gtrdmde beni, motoru yanl kullanmakla suladlar ve ancak bir sr tartmadan sonra ap bakmaykabul ettiler. Yeniden tamir ettiler ve bu kez kendileri yksek hz denemesine ktlar.

Bu kez de onlar kullanlrken skt.nc tamirden iki ay sonra silindirleri deitirdiler, daha byk

karbratr memeleri taktlar, olabildiince az snmas iin, zamanayarn rtara aldlar ve bana Hzl gitme, dediler.

Motorun her taraf ya iindeydi ve almad. Bujilerin balanmam olduunu fark ettim, baladm ve alt, ama bu kez ger

ekten bir sbap grlts vard. Sbap ayarn yapmamlard. Bunukendilerine belirttim; bir olan elinde bir ngiliz anahtar ile geldi,anahtar yanl ayarlad ve alminyum sbap kapaklarnn keleriniannda gtrd, ikisini de mahvetti.

Sanrm depoda bunlardan var, dedi.Bam salladm.Bir eki ve keski alp geldi; gevetmek iin zerlerine vurmaya

balad. Keski alminyum kapa deldi; keskiyi dorudan motor gv

desine vurmakta olduunu grdm. Sonraki darbede keskiyi skaladve eki, motor gvdesine arpp soutma dilimlerinden ikisininucundan para kopartt.

Hemen dur, dedim nazike. Sanki kt bir dteydim. u yenikapaklar bana verin, bu ekilde gtreceim, dedim.

Motoru, elden geldiince abucak oradan kardm, sbap grltsyle, ezik sbap kapayla ve kir pas iinde. Yolda, yirmi milinzerine knca berbat bir titreim hissettim. Kaldrma ektim ve

motoru tutan drt cvatadan ikisinin eksik olduunu ve birinin de zerinde somun bulunmadn grdm. Tm motoru tek bir cvata tayordu. stten kaml zincir gerdirme cvatas da yoktu, yani bu du

30


31/379

rumda sbap ayarn yapabilme umudu yoktu. Kbus.Johnun BMWsini bu adamlardan birinin eline teslim etme d

ncesini onunla asla badatramadm. Kendimi belki.Skmann tekrar olmasn bekledim ve birka hafta sonra ne

denini buldum. Dahili ya datm sistemindeki yirmi be sentlikkk bir pim krlmt ve yksek hzlarda, yan motora ulamasn

engelliyordu.Tekrar tekrar geri dnen u niin sorusu, bu Chautauquay an

latmak istememin nemli bir nedeni. Niin motoru byle katletmilerdi? Bunu yapanlar John ve Sylvia gibi teknolojiden kaan insanlar deil, bizzat teknolojistlerin kendisiydi. Bir i yapmayaoturmular ve bunu maymun gibi yapmlard, yaptklar ite insani

hibir ey bulunmuyordu. Bunun ak bir nedeni yoktu. Ve ben geneo tamirhaneyi, o kbusu dnmeye, olayn nedeni olabilecek bir eyanmsamaya altm.

Radyo bir ipucuydu. Hem radyo dinleyip hem de yaptnz i zerinde dnsel olarak younlaamazsnz. Belki de onlar, yaptklariin yalnzca somun anahtar kullanmak olduunu, youn dnce gerektirmediini dnyorlard. Radyo dinlerken anahtar kullanmakdaha elencelidir.

lerini hzla yapmalar da bir baka ipucuydu. Her eyi telalateye beriye datyorlar, nereye koyduklarna bile bakmyorlard.Eer dndnz kazanc artrmaksa, bu ekilde kazanlacak dahaok para, ya daha ok zamana mal olur ya da kt sonu verir.

Ama bence en nemli ipucu, halleriydi. Aklamas zor. yi huylu,dostane, bovermi ve ilgisiz. zleyici gibiydiler sanki. Onlarn oradayalnzca gezindikleri, ama birisinin ellerine somun anahtar tututurduu gibi bir izlenime kaplyordunuz. O iin kimlii yoktu stlerinde. Ben tamirciyim, demiyorlard. Saat 17de ya da sekiz saatleri dolduunda ii brakacaklar ve artk ileriyle ilgili hibir eydnmeyecekleri belliydi. Zaten alrken de yaptklar ile ilgiliherhangi bir dnceye sahip olmamaya alyorlard. Onlar kendi

aplarnda, John ve Sylvia ile ayn eyi yapyorlar, yani teknoloji ileyayorlar, ama aslnda onunla ilgilenmiyorlard. Ya da biraz ilgileniyorlard, ama benlikleri bunun dnda, bundan kopuk ve uzakt.

ine girmilerdi, ama zen gsterecek kadar deil.Krk pimi bulamayanlar bu tamircilerse, bir zamanlar motor yankapan takarken pimi kran da belli ki bir baka tamirciydi. Anm-

31


32/379

syorum, motorun benden nceki sahibi, bir tamircinin kendisine, kapan yerine iyi oturmadn sylediini anlatmt, neden buydu.Kullanma klavuzu bundan sz ediyordu, ama herhalde tekiler gibionun da, ya ok acelesi vard ya da aldrmamt.

teyken ben de, editrln yaptm dijital kompter klavuzlarndaki ayn zensizlik hakknda dnyordum. Benim iimyln on bir aynda teknik klavuzlar yazp yaynlatmaktr; bunlarnhatalar, belirsizlikler ve eksiklerle dolu olduunu biliyordum. Bilgiylesine sktrlmt ki alt kez okumadan hibir ey anlayamazdnz. Fakat asl beni etkileyen, bu klavuzlardaki tavrn, tamirhanede grdm trden, izleyici tavryla ne kadar uyumlu olduuydu. zleyici klavuzlaryd bunlar. Bu biimde dzenlenmilerdi.Her satrda sezdirilen dnce, te, zamanda ve uzayda, evrendekibaka her eyden soyutlanm bir makine. Onun sizinle, sizin onunla,baz dmeleri evirmek, voltaj dzeyini korumak, hatalar kontroletmek dnda hibir ilikiniz yoktur... falan. te bu kadar. Tamircilerin motora bak, aslnda bu klavuzlarn motora bakndanya da benim onu tamirhaneye getirdiim zamanki yaklammdanfarkl deildi. Hepimiz izleyiciydik. Bana yle geliyor ki, gerek motosiklet bakm, yani iin en nemli yan hakknda herhangi bir klavuz yok. Sizin ne yapacanz ya nemsenmemi ya da naslsa yapacanz dnlerek sz edilmemi.

Bu yolculukta, insann ne olduuyla ne yapt arasndaki bugarip ayrmn, yirminci yzylda neyin yanl gittiini bulmamz iinbize ipular verip veremeyeceine baksak, biraz aratrsak iyi olacak. Aceleye getirmek istemiyorum. Zaten bu acelecilik kahrolas biryirminci yzyl tavrdr. Bir konuda acele etmek istiyorsanz ona pekzen gstermiyor, baka eye gemek istiyorsunuz demektir. Bu iiardan almak, krk pimi bulmadan hemen ncesinde benimsediimtutumla, dikkatli ve zenli davranmak istiyorum; pimi de o tutum sayesinde bulmutum zaten.

Birden, arazinin bir klid dzlemine dntn fark ediyorum. Nebir tepe, ne bir tmsek var. Demek ki Red River vadisine geldik.Artk Dakotaya giriyoruz.

32


33/379

3Red River vadisinden karken frtna bulutlar her yeri kaplamtve neredeyse stmzdeydi.

Johnla ikimiz Breckenridgede durumu konutuk ve durmak zo

runda kalncaya dek gitmeye karar verdik.Uzun srmez. Gne kayboldu, rzgr souk esiyor ve grinin farkl tonlarnda grntlerden olumu bir duvar var evremizde.

Grnm grkemli ve ok gl. Burada ayr ok byk amazerindeki harekete gemeye hazr, uursuz, gri kitlenin byklkorkun. u anda onun insafna snm gidiyoruz. Ne zaman ve nereden gelecei bizim kontrolmzde deil. Gittike yaklamasn izlemekten baka bir ey gelmiyor elimizden.

Gri tabakann en koyu blgesinin yere yaklat yerde, kkkk yaplarn ve bir yksek su deposunu daha nce seebildiimizkasaba grnmez oldu. Bizim zerimizde patlamas an meselesi. leride hibir kasaba gremiyorum ve u anda yalnzca, ondan kamakiin gidiyoruz.

lerleyip Johnun hizasna varyorum ve elimi ileri doru, Hzlann! dercesine sallyorum. Bayla onaylyor ve gaz veriyor. Arayamas iin biraz brakp sonra onun hzna kyorum. Motorun ya

nt gzel -yetmi... seksen... seksen be... u anda rzgr gerektenhissediyorsunuz ve direnci azaltmak iin bam ne eiyorum... doksan. Hz gstergesi ileri geri titriyor, ama takometrede dokuz bin srekli okunuyor... Saatte yaklak doksan be mil... ve bu hzda sabit...gidiyoruz. Bu hzda gz, yol yamalarndaki bir noktaya odaklamakolanaksz... ne uzanyorum ve gvenlik iin far yakyorum. Zatengerekli de. ok karanlk oldu.

Gz alabildiine dz arazide jet gibi gidiyoruz, ortalkta hibir

ara yok, tek tk aa var ama yol dzgn, tertemiz ve motor, ok iyidurumda olduunu gsteren sk bir yksek rpm* sesi veriyor. Gittike daha ok karanlk oluyor.

Bir imek ve hemen ardndan gmbr! diye gk grlemesi. Sarslyorum ve Chris ban srtma dayyor. Yamuru haber veren birka damla... Bu hzda ine gibi geliyorlar insana. Bir imek-gk grlemesi daha ve her ey ldyor... ve bir sonraki imekte o iftlikevi... o yeldeirmeni... aman Tanrm, buradaym... gaz kes... buras

onun yolu... bir it ve aalar... ve hz yetmie dyor, sonra altma, sonra elli bee ve o hzda kalyorum.

* Revolutions per minute (= Dakikada devir says.) (.n.)

33


34/379

Neden yavalyoruz?diye baryor Chris.Hz ok fazla!Hayr, deil!Evet anlamnda bam sallyorum.Evler ve su kulesi geride kald; kk bir drenaj kanal beliriyor

ve bizim yolu kesip ufka dek giden bir baka yol.. Evet... doru, sa

nrm. Tam anlamyla doru.Bizi ok getiler, diye baryor Chris, Hzlan!Bam iki yana sallyorum.Neden hzlanmyorsun? diye baryor.Tehlikeli.

Onlar gitti.Beklerler.Hzlan!Hayr, diye bam sallyorum. Bir sezgi bu yalnzca. Mo

tosiklette sezgilerine gvenmeli insan; elli bete kalyoruz.lk yamur balyor ama ilerde bir kasabann klarn g

ryorum... orada olacan biliyordum.

John ve Sylviay bulduumuzda, yol zerindeki ilk aacn altndabizi bekliyorlard.Ne oldu size?Yavaladk.Evet, biliyoruz. Bir sorun mu var?Hayr. Yamurdan kurtulalm.

John kasabann teki ucunda bir motel olduunu sylyor, amaben daha iyi bir motel tarif ediyorum, saa sapnca birka blok aa

da, kavaklar arasnda.Kavaklarn oradan sapp birka blok aaya gidiyoruz ve kkbir motel grnyor. Motelin ofisinde John etrafa baknyor veGzel bir yer buras, diyor. Ne zaman kaldnz burada?

Anmsamyorum, diyorum.Peki, buray nereden biliyorsun?

ime dodu.Sylviaya bakp ban sallyor.

Sylvia beni sessizce, epey gzlemi. mza atarken ellerimin titrediini fark ediyor. Rengin acayip soluk, diyor. imekler mi

sarst seni?

34


35/379

Hayr.

Hayalet grm gibisin.John ve Chris bana bakarken dnp kapya doru gidiyorum. Hl

iddetli yamur yayor ve hzla odalarmza kouyoruz. Motosikletlerin viteslerine koruyucular taktk; frtna geene dek karmayacaz.

Yamur durduktan sonra gkyz biraz aydnlanyor. Ama motelavlusundan kavaklarn yeniden karardn gryorum, bu kez akamkaranl geliyor. Kasabaya yryoruz, akam yemei yiyoruz, geridndkten sonra gnn yorgunluu adamakll stme kyor. Motelin bahesindeki metal koltuklarda, Johnun moteldeki buz

dolabndan ald birer bardak viskiyi ar ar yudumlayp hemenhemen hareketsiz oturuyoruz. Viski ar ar ve zevkle gidiyor.Souk bir akam rzgr yol boyundaki kavaklarn yapraklarn hrdatyor.

Chris, imdi ne yapacaz diye soruyor. Bu ocuk hi yorulmuyor.lk kez grd motel evresinden ve deiiklikten heyecanlanyorve kampta yaptklar gibi ark sylememizi istiyor.

Biz pek iyi syleyemeyiz, diyor John.

yleyse yk anlatalm,, diyor Chris ve biraz dnp soruyor:yi hayalet ykleri biliyor musunuz? Bizim yatakhanede herkes geceleri hayalet ykleri anlatrd.

Sen bize bir tanesini anlat, diyor John.O da anlatyor. Dinlemesi zevkli ykler. Bazlarn onun ya

ndayken renmi, ama o zamandan beri hi duymamtm. Bunuona sylyorum ve Chris benim de bir tane anlatmam istiyor, amaben bir tane bile anmsamyorum.

Bir sre sonra soruyor: Hayaletlere inanr msnz?Hayr, diyorum.Neden?nk bi-lim- d-.Syleyi tarzm Johnu gldryor. Onlarda madde yok, di

yorum, Enerjileri de olamaz, yani, bilimin yasalarna gre, insanlarn kafas dnda var olamazlar.

Viski, yorgunluk ve aalardaki rzgr aklm kartrmaya ba

lyor. Elbette, diye ekliyorum, bilim yasalarnda da madde veenerji yoktur, dolaysyla, onlar da insanlarn kafas dnda var ola

mazlar. En iyisi tmyle bilimsel dnmek ve hayaletlere de, bilim

35


36/379

yasalarna da inanmamak. En gvenlisi bu. Bu ekilde sana inanacakpek bir ey kalmaz, ama bu da bilimsel bir tavr.

Neden bahsettiini anlamyorum, diyor Chris.

aka yapmaya alyorum.Bunlar sylediimde Chris d krklna uram gibi duruyor,ama onu incittiimi sanmyorum.

YMCA kampndaki ocuklardan biri hayaletlere inandn sylyor.

Seninle dalga gemi, diye yineliyorum.

Hayr, gemedi. nsanlar doru drst gmlmedii zaman, ha

yaletlerinin gelip insanlar rahatsz ettiini syledi. Buna gerekten

inanyor.Seninle dalga gemi, diye tekrarlyorum.O ocuun ad ne? diye soruyor Sylvia.Tom Beyaz Ay.

Johnla ikimiz bakyoruz, ayn eyi fark ettik.Kzlderili haa, diyor John.Glyorum. Sanrm biraz dzeltmem gerekecek, diyorum.

Ben Avrupal hayaletlerden sz etmitim.

Ne fark var?John bir kahkaha patlatyor. Seninle oyun oynuyor, diyor.

Biraz dnyorum ve Evet, diyorum, Kzlderililer her eye,tmyle yanl olduunu syleyemeyeceim farkl bir ekilde bakarlar. Kzlderili geleneinde bilime yer yoktur.

Tom Beyaz Ay dedi ki, anasyla babas bunlara inanmamasn

sylemiler, ama bykannesi kulana bunlarn doru olduunu fsldam; o da inanyormu.

Bana, yalvarr gibi bakt. Bazen bir eyleri gerekten renmekistiyor. aka yaparak ok iyi bir baba olunmaz. Tabii, diyorum,

kendimi tutarak, ben de hayaletlere inanyorum.John ve Sylvia bana tuhaf tuhaf bakyorlar. Bu iten kolay kur

tulamayacam anlyor ve uzun bir aklamaya giriiyorum.Bence, diyorum, hayaletlere inanan Avrupallann da, K

zlderililerin de cahil olarak nitelenmesi gayet doal. nk bilimsel

gr teki grleri ylesine bir kenara itti ki bunlarn hepsi bizeilkel grnyor; yle ki, bugn biri hayaletlerden ya da ruhlardan sz

etse cahil olarak nitelenir, belki de kak denir. Her eyi d

36


37/379

nebilirsin, ama hayaletlerin gerekten var olduu bir dnyay kesinlikle dnemezsin.

John ban sallayarak onaylyor; devam ediyorum.

Benim grmce, modem insann zeks o kadar da stn deildir. IQlar arasnda pek fark yoktur. Eski Kzlderililer ya da Ortaada yaayanlar bizim kadar zekiydiler, ama dncelerini etkileyen koullar tmyle farklyd. O dnce ortamnda hayaletlerve ruhlar, modern insann dncesindeki atomlar, partikller, fotonlar ve quantlar kadar gerekti. Ben hayaletlere ite bu anlaylainanyorum. Modern insann da hayaletleri ve ruhlar var, biliyorsunuz.

Ne?Oh, fizik ve mantk kurallar... say sistemi... Cebirde simgeleme

ilkeleri. Bunlar hayaletlerdir. Bunlara ylesine inanyoruz ki gerekgibi grnyorlar.

Bana gerek gibi grnyorlar, diyor John.Ben bir ey anlamadm, diyor Chris.Devam ediyorum: rnein, yerekiminin ve yerekimi yasasnn

Isaac Newtondan nce de var olduunu dnmek gayet doal. On

yedinci yzyla dek yerekimi olmadn dnmek delilik olurdu.Elbette.yle bir ey ki, ktlesi yok, enerjisi yok, kimsenin kafasnda

deil, nk kimse yok, uzayda deil, nk uzay da yok, hibiryerde deil -byle bir yasa gene de var mdr?

John imdi pek emin grnmyor.Eer yerekimi yasas varsa, diyorum, bir eyin var olmamak

iin ne yapmas gerekir, dorusu bilmiyorum. Bana yle geliyor ki,

yerekimi yasas, var olmamas iin gerekli tm testlerden gemitir.Var olmamayla ilgili bir tek zellik dnemezsiniz ki yerekimi yasas buna sahip olmasn. Ya da, var olmayla ilgili bir tek bilimselzellii de yoktur. O halde, onun varlna inanmak hl bir saduyu meselesinden ibarettir.

John, Sanrm bu konuda dnmem gerek, diyor.Evet, bu konuda yeterince dnrsen dner dolar, dner do

lar sonunda manta, akla uygun tek olas sonuca varrsn. Yer

ekimi yasas ve yerekiminin kendisi Isaac Newtondan nce yoktu.teki sonular anlamszdr.

Ve bu demektir ki," szm kesmesine olanak vermeden ek-

37


38/379

liyorum, ve bu demektir ki, yerekimi yasas insanlarn kafasndanbaka hibir yerde yoktur! Bir hayalettir. Biz hepimiz, bakalarnnhayaletlerini kibirle aalarz, ama kendimizinkileri cahilce, barbarca stn tutarz.

Peki, neden herkes yerekimine inanyor?Kitle hipnozu. Bunun, adna eitim denen ok tutucu bir bi

imi.Yani retmen ocuklara yerekimini retirken onlar hip

notize mi ediyor?Elbette.Ama bu samalk.

Snfta gz gze temasn nemini duymadn m? Her eitimcibuna nem verir, ama hibiri ne olduunu aklamaz.John ban sallyor ve bana bir iki daha dolduruyor. Elini azna

koyuyor ve alayc bir yzle Sylviaya, Aslnda, diyor, ounluklanormal biri gibi grnr.

Kar kyorum: Bu, haftalardr sylediim ilk normal ey.Dier zamanlarda ben de sizin gibi, yirminci yzyl delisi rol oynuyorum. Dikkati stme ekmemek iin.

Ama size tekrar sylyorum, diyorum, Sir Isaac Newtonun,kendisi domadan milyarlarca yl nce, hiliin ortasnda oturmaktaolan ve sihirli bir ekilde buluverdii cisimsiz szcklerine inanyoruz. Onlar hibir eye uygulanmasa da hep vardlar. Yava yavadnya olutu ve ona uyguland. Yani, dnyay biimlendiren, bu szcklerin kendisiydi. Sama olan budur, John.

Bilimadamlarnn sapland sorun ve eliki zihindir. Zihninmaddesi ve enerjisi yoktur, ama yaptklar hibir eyde onun ege

menliinden kurtulamyorlar. Mantk sadece zihinde vardr. Saylarsadece zihinde vardr. Bilimadamlar, hayaletlerin hayal rn olduunu sylediklerinde bu beni sarsmyor. Yalnzca sinirlendiriyor.Bilim de yalnzca sizin kafanzda, bu onu kt klmaz, hayaletleri detabii.

Bana ylece bakarlarken devam ediyorum: Doa yasalar insannicaddr, hayaletler gibi. Mantn, matematiin yasalar da insannicaddr, hayaletler gibi. Tm kutsal eyler insann icaddr; bunlarn

insann icad olmadn savunan dnceler de insann icaddr.Dnya insan dncesi dnda yoktur. Tmyle bir hayalettir veantik ada bir hayalet olarak bilinmitir, iinde yaadmz kutsal

38


39/379

dnya. Hayaletlerle ynetilmitir. Grdmz eyleri gryoruz,nk onlar bize hayaletler gsteriyor, Musann, sann, Budann,Platonun, Descartesn, Rousseaunun, Jeffersonn, Lincolnn, fa-

lann filann hayaleti. Isaac Newton ok iyi bir hayalet. En iyilerinden biri. Senin saduyun, bu hayaletlerin binlercesinin gemiten gelen sesinden baka bir ey deil. Hayalet stne hayalet.Yaayanlar arasnda yerlerini almaya alan hayaletler.

John, konuamayacak kadar dnceli grnyordu. Ama Sylviaheyecanl. Nereden edindin tm bu dnceleri?

Yantlamak zereyken vazgeiyorum. Artk snra dek geldiim,

belki de, snr getiim duygusu uyand bende; artk bitirme zaman.

Bir sre sonra John, Dalar yeniden grmek gzel olacak,diyor.Evet, bence de, diye onaylyorum. Son kez buna ielim.

kilerimizi bitirip odalarmza gitmek zere ayrlyoruz.Chris dilerini fralyor, ertesi sabah du almaya sz verince yat

masna izin veriyorum. stnl alp pencere kenarndaki yataktaben yatyorum. Iklar sndkten sonra imdi, diyor, bana bir hayalet yks anlat.

Darda anlattm ya.Hayr, bengerek bir hayalet yks diyorum.Duyup duyacan en gerek hayalet yksdr o.Ne demek istediimi biliyorsun. teki trl.ok bilinen bir-iki tanesini anmsamaya alyorum. Ben o

cukken bir sr biliyordum Chris, ama hepsini unuttum, diyorum.Artk uyuma zaman. Sabah hepimiz erken kalkacaz.

Rzgrn, motel pencerelerinde kard ses dnda her ey ses

siz. Rzgrn sonsuz ayrlklardan bize doru estiini dnmek sakinletirici bir ey, bana ninni gibi geliyor.

Rzgr sertleiyor, sonra diniyor, sonra inliyor ve yeniden diniyor... Millerce teden.

Sen hi hayalet tandn m? diye soruyor Chris.Uyumak zereydim. Chris, diyorum, bir zamanlar, tm ya

amnda hayalet aramaktan baka hibir ey yapmam bir herif tanyorum, sonu tam bir zaman kayb olmutu. Haydi, uyu.

Hatamn ok ge farkna vardm.Buldu mu sonunda?Evet. Buldu, Chris.

39


40/379

Chrisin, rzgr dinleyeceini ve soru sormay brakacan umutediyorum hl.

Peki napt onu?

Bir gzel dvd.Ee, sonra?

Sonra, kendisi bir hayalet oldu. Nedense bunun, Chrisin uyumasn salayacan dnmtm, ama onu uyutmad gibi benimuykumu karyor.

Ad neydi?Tandn biri deil.Olsun, neydi?

nemli deil.Olsun, gene de syle.nemli olmadna gre, Chris, ad Phaedrustu. Bildiin bir

isim deil.Frtnada motosikletle giderken onu mu grdn?Nereden kardn bunu?Sylvia senin, hayalet grm gibi olduunu syledi.

O yalnzca bir benzetme.

Baba?Bu son soru olsun Chris, yoksa kzmaya balyorum.Senin gibi konuan kimse olmadn syleyecektim sadece.Evet Chris, biliyorum, diyorum. Sorun yaratyor. Haydi imdi

uyu.yi geceler baba.yi geceler.Yarm saat sonra, nefes al uyuduunu gsteriyor; rzgr ayn

sertlikte esiyor ve benim uykum tmyle kam durumda. Pencerenin dndaki karanlkta bu souk rzgr, yolu ap aalarn arasna giriyordur, yapraklar ay prltlaryla titreke parlyordur,kukum yok ki, Phaedrus tm bunlar grmtr. Burada ne yaptkonusunda fikrim yok. Neden geldiini sanrm asla renemeyeceim.Ama o buradayd, bizi bu garip yola yneltti, hep bizimle birlikteydi.

Kurtulu yok.Keke, onun neden burada olduunu bilmiyorum diyebilseydim,

ama korkarm, bildiimi itiraf etmek zorundaym. Bilim ve hayaletler hakknda ne srdm grler, sylediim szler ve hatta

bu leden sonraki, motor bakm ve teknoloji hakkndaki gr

40


41/379

benim deil. Yllardr yeni bir grm olmad. Bunlar ondan aldm. Ve o beni gzlyor. Ve o bunun iin burada.

Bu itiraftan sonra, umarm biraz uyumama izin verir.Zavall Chris, Bir hayalet yks biliyor musun? diye sormutu.

Ona bir tane anlatabilirdim, ama bunu dnmek bile korkun.Gerekten uyumam gerek.

4Her Chautauquann, anmsanacak nemli eylerden oluan, g

venli bir yerde, ileride ihtiya olduunda ya da esin geldiinde

bavurmak iin saklanacak bir listesi olmaldr. Ayrntlar. Ve imdi,tekiler horlayarak, bu gzel sabah gneini karrken... zaman doldurmak iin...

Ben de, bundan sonra Dakotaya yapacamz motosiklet gezisiiin nemli eylerin listesini yapaym.

Gn doana dek uyumadm. Chris teki yatakta hl derin uykuda. Biraz daha uyumak iin yatyorum, ama bir horoz sesi duyuyorum ve gezide olduumuzu, uyumann anlam olmadn fark

ediyorum. Duvar blmesinin te yannda Johnun kard, testereyle tahta keser gibi sesi duyuyorum... yoksa Slyviann m...hayr, ses ok yksek. Lanet olas, zincirli testere gibi bir ses...

Bu tr yolculuklara karken almay unuttuum eylerden bkknlk geldi, ben de bunlarn listesini yapp, karken kontrol etmekzere bir dosyaya koydum.

Bunlarn ou sradan eylerdir ve aklama gerektirmez. Bazlarmotosiklete zgdr ve biraz aklama gerektirir. Bazlar ise t

myle allmamtr ve epeyce aklama gerektirir. Liste, drt blme ayrlr: Giysiler, kiisel gereler, yemek yapma ve kamp ge

releri ve motosiklet gereleri.lk blm, Giysiler, basittir:1 -ki takm i amar.2-Uzun i donu.3-Her birimiz iin birer gmlek ve pantolon. Ben ordu mal giysikullanrm. Bunlar ucuzdur, salamdr ve kiri gstermez. Benim

listemde nceleri, normal elbise diye bir madde daha vard,ama John bunun altna smokin diye yazm. Ama ben, benzin istasyonu dnda da bir ey giymek isteyebileceinizi dnyordum.

41


42/379

4-Herkese birer seter ve ceket.5-Eldiven. Astarsz deri eldivenler en iyisidir, nk gne nkeser, teri emer ve ellerinizi serin tutar. Bir-iki saat motosiklet

kullanyorsanz byle ufak ayrntlar nemli deildir, ama gnlerce, gn boyu kullanyorsanz fena halde nemlidir.6-Motosiklet izmeleri.7-Yamur gereleri.8-Kask ve gne siperlii.9-Yz rten tam balk. Bu bana klostrofobi duygusu verdii iinyalnzca yamurlu havada kullanrm. Bu olmazsa, yksek hzda,yamur taneleri yznz, ine batyor gibi actr.

10-Motosiklet gzl. Rzgr siperliini sevmem; nk bu da insan dnyaya kapatr. En iyisi, ngiliz mal, ince dz camdan motosiklet gzlkleridir. Gne gzl iyi deildir, nk rzgr arkasna girer. Plastik motosiklet gzlkleri izilir ve grnty bozar.kinci liste kiisel gerelerdir.Taraklar. Czdan. ak. Adres-telefon defteri. Kalem. Sigara ve

kibrit. El feneri. Sabun ve plastik sabun kab. Di fras ve di macunu. Makas. Ba ars iin aspirin. Sinek kovucu ila. Deodorant(motosiklette geen scak bir gnn sonunda arkadalarnzn sizebunu syleme gereksinimi duymamalar iin). Gne losyonu (motosiklette gne yann durunca fark edersiniz ki artk ok getir.nceden srmek gerekir). lk yardm malzemesi. Tuvalet kd. Sabunlu el bezi (teki eyleri slatmamas iin plastik bir kutuya konmaldr). Havlu.

Kitaplar. Yannda kitap gtren bir baka motosikletli tanmyorum. Kitaplar ok yer tutar, ama ben gene de tane aldm;aralarnda bo yaz ktlar var. Bu kitaplar:

a-Motosiklet kullanma klavuzu.b-Aklmda tutamadm her trl teknik bilgiyi ieren genel birbavuru kitab. Bu, Ocee Richin yazd ve Sears, Roebuckunbast, Chiltonn Motosiklet Sorunlar Rehberidir.c-Thoreaunun Walden... Bu kitab Chris hi duymam; insanbu kitab yz kere bkmadan okuyabilir. Hep, onun anlayabileceinin ok zerinde bir kitap bulup kitab ona kesintisizdeil, soru-cevap tarz okumaya alrm. Bir ya da iki cmle

okuyup onun soru bombardmann beklerim, yantlarm, gene birya da iki cmle okurum. Bu yntemle klasikler gayet iyi okunur.Bu ekilde yazlsalar daha iyi olurdu. Bazen tm bir geceyi, oku

42


43/379


44/379

sinyal ampulleri, zincir balant kuplaj, kopilyalar, balya teli.Yedek zincir (bu eski bir zincir, onu yenisiyle deitirdiimde ne

redeyse bitmiti. Motordaki zincir koparsa hemen bir motosiklet

malzemesi dkknna gitmek gerek).te, listede bunlar var. Ayakkab ba yok.Bunca eyin ne tr bir yk kutusuna sdrlacam merak ediyor

insan doal olarak. Ama sanld kadar byk kutu gerekmez.

teki karakterler, korkarm braksam gn boyu uyuyacaklar. Dardagkyz prl prl, tertemiz, bunu karmak ayp dorusu.

Sonunda gidip Chrisi drtyorum. Gzleri hemen alyor, ne ol

duunu anlamadan hemen dorulup oturuyor.Du vakti, diyorum.Dar kyorum. Hava insan canlandryor. Aslnda -aman Tan

rm !- souk dars. Sutherlandlerin kapsn alyorum.Eeveet, Johnun uykulu sesi geldi kapdan. Hmmm, eeveet.Sonbahargibi. Motosikletler iden slanm. Bugn yamur yok.

Ama scaklk drt-be derece civarnda olmal.Onlar beklerken motor yan, lastikleri, cvatalar ve zincirin

gerginliini kontrol ediyorum. Biraz geveklik var, alet setini karpsktryorum. Gitmek iin gerekten sabrszlanyorum.

Chrisin kaln giyindiini gryorum ve yola koyuluyoruz; havaadamakll souk. Birka dakika sonra rzgr, kaln giysilerin verdiiscakl alp gtryor. Tir tir titriyorum. Buz gibi.

Gne gkyznde ykselir ykselmez havann snmas gerek.Yaklak yarm saat daha gittikten sonra Ellendalede kahvalt iinduracaz. Bugn bu dmdz yollarda baya gideceiz.

u berbat souk olmasa harika bir gezi olacak. Eik gelen afakgneinin vurduu tarlalar sanki kra ile kapl gibi grnyor, amasanrm bu yalnzca gizemli grnl iin parldamas. afan glgeledii her yer, sanki dnk kadar dz deilmi gibi grnyor.Hepsi bizim iin sanki. Kimse uyanmam henz, yle grnyor. Saatim alt buuu gsteriyor. Saatin zerindeki eski eldiven, zeri buztutmu gibi duruyor, ama bu, geceki slanmadan kald herhalde. Yllarn eskitemedii eldivenler. Souktan yle katlamlar ki elimi a

makta zorluk ekiyorum.Dn, zen gstermek konusunda konumutum; bu eski, kfl mo

tosiklet eldivenlerine zen gsteriyorum. Onlarn benimle birlikte

44


45/379

rzgrda umalar beni gldryor; nk yle eski, yle yorgun, yleypranmlar ki komik grnyorlar. Ya, ter ve kir doldular; ilerinden kimbilir ka bcek kt; bir masa zerine koyduumda, soukolmasalar da dz duramyorlar artk. Onlarn da kendi anlar oldu. Yalnzca dolar ediyorlar ve yle ok sklp dikildiler ki neredeyseonarmas olanaksz duruma gelecekler; onarmak iin daha ok zamanharcayp daha ok zahmete girsem de, onlarn yerini yeni bir ift eldivenin almasn dnemiyorum. Bu pek pratik deil, ama pratiklikeldivenler iin, ya da baka eyler iin hi de en nemli ey deildir.

Motosiklet de ayn duygular tar. Onunla 27 bin mil amsanz,bir uzun mesafe koucusuna, yollarda ondan yal sryle motor ol

masna karn, kdemli bir dosta dnr sanki. Ama kilometrelergetike her bir motosikletten, bakalarna deil yalnzca ona zgfarkl duygular alrsnz; sanrm motosikleti olan ou kimse bunuonaylayacaktr. Bir arkadamn benimkiyle ayn marka, ayn tip birmotosikleti vard ve hatta ayn yl onarma gtrmtk ve sonradanonun motorunu denemek iin kullandmda, inanmas g, ama fabrika yapm ylnn da ayn olduunu anlamtm. Aka sezdim ki,motorda ok uzun sreden beri, ona zg bir duygu, bir gidi, bir ses

yerlemiti. Benimkinden kt deil, ama farkl.Sanrm buna kiilik denebilir. Her motosikletin, belki onun hakknda bildiiniz ya da duyumsadnz her eyin sezgisel bir toplamolarak nitelenebilecek, ona ait ve kendine zg bir kiilii vardr. Bukiilik durmakszn deiir; bu deiim genellikle ktye, ama bazenartc bir ekilde iyiye dorudur ve motosiklet bakmnn gerekamac bu kiilii gelitirmektir. Yeni motosiklet gzel grnl biryabanc olarak ie balar ve ona nasl davranldna bal olarak, ya

hzla dejenere olup kt huylu bir mzmza, hatta bir sakata; ya da salkl, iyi huylu, uzun sreli bir arkadaa dnr. Benim motorum o

szde tamircilerin canice muamelesine karn kendine gelmi gibi grnyor ve zaman getike giderek daha az onarma gerek gsteriyor.

te, Ellendale!

Sabah gneinde yksek su deposu, aalklar ve aralarnda evler.Tm yol boyunca neredeyse hi durmadan titremekten yoruldum.Saat yedi on bei gsteriyor.

Birka dakika sonra eski, tulal yaplarn yanna park ediyoruz.Arkamza gelmi olan John ve Sylviaya dnp Amma souktu'. diyorum.

45


46/379

Bo bo bakyorlar bana.Buz gibi, deil mi? diyorum. Yant yok.

Motordan inmelerini bekliyorum, ama Johnun, tm eyasn z

meye baladn gryorum. Bir dmle urayor. Vazgeiyor; hepimiz lokantaya doru yrmeye balyoruz.Yeniden deniyorum. Yolun verdii bir tr lgnlk duygusuyla,

onlarn nnde, lokantaya doru geri geri yryor, ellerimi ou-turuyorum ve glmsyorum. Sylvia, konu benimle! Glmsemiyor bile.

Sanrm gerekten ok mler.Bana bakmadan kahvaltlarn smarlyorlar.

Kahvalt bitiyor ve sonunda, Ee, imdi ne yapacaz? diyorum.John, yavaa ve dnerek, Hava snncaya dek buradan ayrlmayacaz, diyor. Gnbatmnda konuan bir erif tonu var sesinde ve bunun son cmle olduunu gsteriyor.

John, Sylvia ve Chris, restorana bitiik otel lobisinde oturur ve snrlarken ben yrye kyorum.

Sanrm, onlar bylesine erken kaldrp motosiklete bindirdiimiin deta ldrdlar. Byle bitiik yaaynca kk karakter farklar

ne kyor. Onlarla leden sonra saat bir ya da ikiden nce himotor srmemi olduumuzu ancak imdi anmsyorum; oysa ben enok afakta ya da sabah erken motor kullanmay severim.

Kasaba temiz, canl ve sabah uyandmz yere hi benzemiyor.Ortalkta dolaan, dkknlarn aan, birbirlerine Gnaydn, diyenve havann soukluu hakknda konuan insanlar var. Caddenin glgeli yanndaki iki termometreden biri 5.5, teki 7.5 dereceyi gsteriyor. Gne altndaki bir termometrede ise 18 derece okunuyor.

Birka blok sonra, ana cadde iki eritli, amurlu, kt bir yola dnp bir tarlann iinden geiyor, tarm makineleri ve onarm gereleriyle dolu bir metal barakay geip bir tarlada bitiyor. Tarlannortasnda dikilen bir adam beni, orada ne aradm merak edercesine, kukuyla izliyor; metal barakann iine baktm iin belki.Caddeden geri dnyorum, souk bir banka oturup motosiklete ba

kyorum, yapacak bir ey yok.Tamam, hava souk, ama o kadar da deil. John ve Sylvia Min

nesota knda olsalar ne yaparlar acaba? Merak ediyorum. Buradaok ak bir eliki var, yle ak ki grmemek olanaksz. Hem fi

ziksel rahatszla, hem de teknolojiye dayanamyorsanz, bir orta yol

46


47/379

bulmak zorundasnz. Onlar hem teknolojiye baml kalyorlar, ama

ayn zamanda onu lanetliyorlar. Kukusuz, bu elikinin farkndalarve bu, genel durumdan duyduklar honutsuzluu daha da artryor.Mantksal bir tez ne srmyorlar, yalnzca ondan yaknyorlar. Amau anda kyl, yepyeni kamyonetlerine binmi, viraj dnp kasabaya giriyorlar. Onlarn teknolojiye tam ters kutuptan baktklarnabahse girerim. Onlar kamyonlaryla, traktrleriyle ve yeni amarmakineleriyle gsteri yaparlar, bu makineler bozulursa onarmak iinaletleri vardr ve bu aletleri nasl kullanacaklarn bilirler. Onlar teknolojiye deer verirler. Ve ona en az gerek duyanlar onlardr. Yarntm teknoloji ortadan kalksa bu insanlar nasl yaayacaklarn bilirler.

Zor olur belki, ama yaamlarn srdrrler. John, Sylvia, Chris veben bir haftada lr gideriz. Teknolojiyi knamalar nankrlk, bakahibir ey deil.

kmaz sokak gene de. Birisi nankrse ve siz ona nankr olduunu sylerseniz, en fazla ona bir ad takm olursunuz, ama hibireyi zmemisinizdir.

Yarm saat sonra otel kapsndaki termometre 12 dereceyi gsteriyor. Otelin bo ana yemek salonunda onlar buluyorum, uykusuz

bakyorlar. Ama, grnleri daha iyi bir ruh halinde olduklarn anlatyor ve John iyimserlikle, Neyim varsa giyeceim, o zaman sorunkalmaz, diyor.

John dar kp motosiklete gidiyor, dndnde, Tm eyayzp karmaktan nefret ediyorum ve bir daha da bu ekilde motorsrmek istemiyorum, diyor. Erkekler tuvaletinin buz gibi olduunusylyor ve yemek salonunda bizden bakas olmadndan, soyunupgiyinmek iin, arkamzdaki bir masann arkasna geiyor; ben ma

sada oturup Sylvia ile konuuyorum, sonra dnp bakyorum, Johnsoluk mavi uzun i donu ve takmyla tam donanm. Komik grnmnden tr, otuz iki dii meydanda, srtyor. Johnun gzlklerinin masada durduunu gryorum ve Sylviaya yle diyorum:

Biliyor musun, az nce burada oturmu Clark Kent* ile konuuyorduk... bak, gzlkleri burada... ve imdi birden bire... Lois,**dnebiliyor musun?

John CHCKENMAN! *** diye baryor.

* Spermen'in toplum iindeki ad. (.n.)** Spermenin sevgilisi, (.n.)*** Spermenin bir dman, (.n.)

47


48/379

Lobinin cilal demesinde buz patencisi gibi kayyor, bir perendeatyor ve gene kayarak geri gidiyor. Kolunun birini yukar kaldryor

ve ge umaya hazrlanr gibi meliyor. Hazrm, ite gi

diyorum. zgn bir ekilde ban sallyor, Moruk, bu gzel tavandelmek houma gitmiyor ama X nl gzlerimle, birisinin banndertte olduunu gryorum. Chris kkrdyor.

stne bir eyler giymezsen hepimizin ba dertte olacak, diyorSylvia.

John glyor. Vay! Bir ihbarc! Ellendale muhbiri! Biraz dahaov yaptktan sonra, i amarlarnn stne giysilerini giymeye balyor. Bir yandan da syleniyor: Hayr, hayr, bunu yapmayacaklard.

Chickenman ve polis durumu anlad. Kimin yasalardan, dzenden,adaletten, terbiyeden, adam kayrmamaktan yana olduunu biliyorlarartk.

Ana yola vurduumuzda hava gene hl souktu, ama nceki gibideil. Birok kasabadan getik ve gne yavaa, pek hissettirmeden,bizi ar ar stt, bedenimle birlikte duygularm da snd. Yorulmu duygular tmyle eridi, imdi rzgr ve gne iyi geliyor.Bunlar yalnzca gnein snmasyla yol, yeil ayrlklar ve tokat

gibi arpan rzgrn bir araya gelmesiyle oldu. Yol boyunca gzel birscaklk, rzgr, hz ve gneten baka bir ey yok. Sabahn son souklar da scak havayla zlp gitti. Rzgr, daha ok gne vedaha dzgn yollar.

Bu yaz ne kadar yeil, ne kadar taze...Eski bir tel itin nndeki ayrlarn arasnda beyaz ve altn rengi

papatyalar, iinde inekleriyle bir ayr ve uzaa doru, arazinin hafiften ykseltisi zerinde altn rengi bir eyler. Ne olduunu anlamak

zor, ama gerekli de deil.Yolun hafife yoku olduu yerde motorun sesi arlayor. Yk

seliyoruz, nmzde yeni bir aklk gryoruz ve motorun sesi yeniden dzeliyor. ayrlar. Sakin ve zgr.

Daha sonra durduumuzda Sylvia, rzgrdan tr gzlerindeyalar, kollarn geriyor ve Ne gzel, diyor, nasl da bombo.

Chrisin ceketini yere yayp, yastk olarak da fazla gmleklerdenbirini kullanmasn sylyorum. Hi uykusu yok, ama ben gene de

uzanmasn sylyorum, dinlenmesi gerek. Havada uan s dalgalarndan daha ok yararlanmak iin ceketimin nn ayorum.

John fotoraf makinesini karyor.

48


49/379

Bir sre sonra John, Biliyor musun, diyor, dnyada en zor ey

snn fotorafn ekmek. Neredeyse yz altm derecelik bir objektif gerekir. Onu grrsn, buzlu camda da yakalarsn, ama bu hi

bir anlam tamaz. Onu snrladn anda da lr gider.

Arabadayken bunu gremezsin herhalde, diyorum.Sylvia, Ben, diyor, on yalarndayken byle bir yol kysnda

durmutuk ve ben yarm makara film harcayarak bir sr fotorafekmitim. Ve fotoraflar geldiinde oturup aladm. Resimlerde

hibir ey yoktu.Ne zaman gideceiz? diyor Chris.

Acelen ne? diyorum.

Gitmek istiyorum yalnzca.lerde, buradan daha iyi bir ey yok.Somurtarak yere bakyor, Bu gece kamp yapacak myz? diye

soruyor. Sutherlandler endie ile bana bakyor.

Yapacak myz? diye yineliyor.Sonra dnrz, diyorum.Neden sonra?nk u anda bilmiyorum.

Neden u anda bilmiyorsun?u anda bilmediim iin u anda bilmiyorum.

John omuzlarn silkeleyerek kabul ettiini belirtiyor.Kamp yapmak iin en iyi yer deil bu blge, diyorum. Aalk

yok, su yok. Ama birden ekliyorum, Peki, bu gece kamp ya

pabiliriz. Daha nce bu konuda konumutuk.Bylece, bombo yollarda yeniden gidiyoruz. Bu ayrlara sahip

olmak, fotoraflarn ekmek ya da deitirmek istemiyorum, durmak ya

da yola devam etmek istemiyorum. Bombo yollarda ylece gidiyoruz.

5ayrlarn dzl kayboluyor ve derin engebeler balyor. itler

artk daha seyrek ve yeillik daha soluk... Tm gstergeler, High

Plains blgesine yaklatmz gsteriyor.Hagueda benzin almak iin duraklyoruz ve burada, Bismarck ile

Mobridge arasndan Missouriyi gemek iin bir yol var m diye so

ruyoruz. Benzinlikteki grevli byle bir yol bilmediini sylyor. u

49


50/379

anda hava scak, John ile Sylvia zerlerindeki uzun i donlar

karmak iin gidiyorlar. Motosikletin ya deiiyor ve zinciri yalanyor. Chris yaptklarm biraz sabrszlkla gzlyor. yi bir belirti

deil.Gzm acyor, diyor.

Neden?

Rzgrdan.Motosiklet gzln arayalm.

Hep birlikte, kahve iip kek yemek iin bir dkkna giriyoruz. Bu

kasabada, hepsinin birbirine benzemesini saymazsak, her ey farkl.Konumaktan ok evreye baknyoruz, birbirini tanyor gibi grnen

ve yabanc olduumuz iin bize dikkatle bakan insanlarn konumalarndan baz blmleri duyuyoruz. Daha sonra cadde zerindeki bir dkkna, sele antasnda bulundurmak iin termometre ve

Chris iin plastik motosiklet gzl buluyorum.

Dkknc da Missouriyi gemek iin ksa bir yol bilmiyor. Johnve ben haritay inceliyoruz. Benim umudum, doksan mil mesafede,zel bir feribot hatt ya da yayalar iin bir kpr ya da buna benzer

bir ey bulmakt; ama anlalan yok, nk burada kar tarafa gemek isteyen ok kii yok. Yerleimlerin hepsi Kzlderili blgeleri.Gneye, Mobridgeye ynelmeyi ve nehri oradan gemeyi ka

rarlatryoruz.Gneye giden yol berbat. Bozuk, dar, yamru yumru bir asfaltta,

kardan gelen lanet, bir rzgra ve gnee kar gidiyorsunuz, stelik

kar ynden gelen koca koca rmorklu traktrler var. Bu inili-

kl tepeler yznden uza gremiyorsunuz ve bu rmorkrler

inite hzlanp yokuta yavalyorlar; bunlarla karlamak insannyreini azna getiriyor. lk karma kan bende panik yaratt,

nk hazrlkszdm. Ama imdi sk duruyorum. Tehlike yok. Yalnzca insan sarsan bir ok dalgas. Hava daha scak ve daha kuru.

Herreidde John bir ey imek iin kayboluyor, biz de Sylvia,Chris ve ben parkta glgeli bir yer bulup dinlenmeye alyoruz.Ama pek dinlenemiyorum. Bir deiiklik var, ama ne olduunu tam

anlayamyorum. Bu kasabann caddeleri geni, hatta gereinden fazla

geni ve tozdan tr havada bir solukluk var. Yaplarn arasndakibo arsalarda yabani otlar bitmi. Metal kapl alet barakalar ve yk

sek su deposu daha nceki kasabalardakiler gibi, ama daha geni bir

50


51/379

alana yaylmlar. Her ey daha khne ve mekanik grnl, sankirasgele yerletirilmi. Yava yava anlyorum. Burada kimse evredzeninin korunmasna nem vermiyor. Toprak artk deerli deil.

Bir Western kasabasndayz.Mobridgedeki A&W tesislerinde, hamburger ve maltl stle leyemei yiyoruz, sonra trafii ok youn bir anacaddede ar ar seyrediyoruz ve ite, tepenin bitiminde Missouri. Susuz kalm imenliktepelerin arasndan akan su bir garip. Dnp Chrise bakyorum, amabununla pek ilgilenmi grnmyor. Tepeden aa iniyoruz, kpryegiriyoruz ve ritmik olarak geen direklerin arasndan nehre bakarak

ilerliyoruz ve derken kar kydayz.

Baka bir eyaletin iine doru, uzun, upuzun bir yokuu trmanyoruz.

itler artk tmyle kayboldu. al yok, aa yok. Tepelerin yamalar yle geni ki ok ileride, yeil ykseltilerin arasndan giden

Johnun motosikleti karnca gibi grnyor. Ykseltilerin zerindedar frlam gibi duran kayalardan olumu tepeler var.

He

zen ve motosiklet bakım sanatı -robert m.pirsig.pdf

Documents