*

*Zemlja je nastala pre oko 4,6 milijardi godina.

Uslovi za intenzivnu biohemijsku evoluciju stvorili su se u

periodu pre 4-3,8 milijardi godina:

*Zemljina površina je očvrsla

* postepeno su se formirale hidrosfera i atmosfera.

**Vode u tečnom stanju bilo je znatno manje nego danas, pa su

,,prasupu" činila plitka mora.

Atmosfera:

• Činili su je: voda, azot, vodonik, ugljen-

dioksid.

• Amonijaka i metana je bilo mnogo manje.

• Od drugih jedinjenja zastupljeni su bili

cijanovodonik, formalaldehid,sumpor-

dioksid i nešto sumporvodonika.

*Sve što je potrebno za ţivot postojalo je - tu su voda, C, N,

H, O, S... kao energija potrebna za nastanak sloţenih sistema

pre svega sunčeva radijacija, ali i električna praţnjenja,

radioaktivni procesi.

*MeĎutim kako su od prostih jedinjenja nastali sloţeni sistemi?

Zemljina kora Prvobitna atmosfera

*Svi navedeni gasovi i jedinjenja su bili osnova za sinteze kojima su

nastale pojedine od vaţnih materija od kojih je nastajao ţivot:

aminokiseline, šećeri i baze nukleinskih kiselina.

*Daljim fizičko-hemijskim procesima i slučajnim grupisanjima ovako

nastalih makromolekula postali su glavni sastojci ţivota: proteini,

lipidi i nukleinske kiseline (RNK, DNK).

Njihovom samoorganizacijom su postale membrane i, najzad,

osnovna jedinica ţivota: ćelija. Prva, praćelija je bila jedna od

prelaznih oblika i imala je veoma jednostavnu strukturu.

*Takvim bazičnim ţivotnim oblicima, kad jednom

nastanu, bilo bi teško da evoluiraju van vode. Samo u

vodenim sredinama prvi oblici ţivota su mogli naći

zaštitu pošto je, zbog nedostatka kiseonika u prvobitnoj

atmosferi, Zemlja bila izložena dejstvu sunčevih

ultraljubičastih zračenja, kao i brojnih drugih činilaca,

mnogo više nego danas.

**Prvi fosili, cijanobakterije, stari su oko 3,5 miliona godina.

Cijanobakterije su ćelije modrozelenih algi, čiji su fosili

pronaĎeni u zapadnoj Australiji. Nisu imale potpuno

izgrađenu ćeliju, već su imali jezgrov materijal koji nije

bio okružen jezgrovom membranom. Modrozelene bakterije

su mogle same sebi stvarati hranu procesom fotosinteze iako

nemaju hloropaste već samo hlorofil. To su bili prvi

proizvođači organske materije na Zemlji.

*Prvi jednoćelijski organizmi koji su imali jedro pojavljuju se

tek pre oko 2,2 milijarde godina, a ţiveli su od hemijskih

jedinjenja dobijenih iz vrućih podvodnih vulkanskih izvora.

Iako su primitivni mikroorganizmi oslobaĎali sve veće količine

kiseonika u atmosferu, u ovom vremenskom periodu bilo ga je

tek 1% od sadašnje količine.

*Pre oko 1,9 milijardi godina njegova količina je prešla 10%. U

tom periodu počeo se formirati zaštitni ozonski omotač koji

je omogućio evoluciju i bujanje novih oblika ţivota.

*Pre oko milijardu godina su se pojavili beskeletni organizmi,

životinje sa primarnom telesnom šupljinom – sunđeri, korali,

meduze, crvi i neke grupe organizama još uvek nesigurnog

sistematskog poloţaja. Oni su trag prve evolucijske različitosti

višećelijskog ţivog sveta i predstavljali su pretke budućih

organizama.

*Pre oko 555 miliona godina pojavljuju se prve životinje sa ljušturom, kao što je Claudina, fosilni ostaci pronaĎeni u morskim naslagama Namibije.

*U prve poznate veće životinje čije su dimenzije tela bile i do 2 m spadaju fosili takozvane “ediakara faune” koji su ţiveli u morima u periodu izmeĎu 543-580 miliona godina. To su bile životinje bez skeleta, slične meduzama, crvima i morskim perima (vrsta korala) sa telom veoma raznovrsnog oblika

* A onda dolazi do velike, po nekima iznenadne, „eksplozije ţivota“, koja se oslikavala u zadivljujućim i sve komplikovanijim formama organizama koji su tokom vremena zauzeli sve prostore pogodne za ţivot na Zemlji.

*

Pre 4600-500 miliona godina

modrozelene alge

protiste

Prve ţivotinje (meduze)

jednostavnije biljke

Pre 438-408 miliona godina

Prve ribe koje imaju čeljusti

Bujaju morski korali

Pojavljuju se prve sićušne

biljke na kopnu

Pre 505-438 miliona godina

rakovi

Kičmenjaci koiliče na ribe,

ali nemaju peraje ni čeljusti

Pre 509-505 miliona godina

mekušci

brojni beskičmenjaci

koji ţive u okeanima

trilobiti

Pre 408 -360 miliona godina

Doba riba

Prvi insekti

Na kopnu prvi vodozemci

Pre 360-286 miliona godina

Razvijaju se prvi gmizavci

Insekti su brojni

Od ostataka dţinovskih

šuma nastaće ugalj

Pre 286 – 248 miliona godina

Gmizavci postaju raznoliki

Broj vodozemaca se

smanjuje

Šire se papratnjače i

četinari

Pre 248-213 miliona godina

Razvijaju se prvi dinosaurusi

Nastaju prvi sisari

Pre 213-144 miliona godina

Na zemlji preovladavaju

dinosaurusi

Razvila se prva poznata ptica,

praptica (Archaeopteryx)

Pre 144-65 miliona godina

Pojavljuju se biljke cvetnice

Izumiru dinosaurusi

Pre 55-38 miliona godina

Sisarise nastavljaju razvijati

Majmuni se razvijaju u mnogo

oblika.

Prije 38-25 miliona godina

Velike grabeţljive ptice neletačice

postaju sve brojnije

prvi čovjekoliki majmuni

Prije 25-5 miliona godina

smanjuju se površine

prekrivene šumama

prvi hominidi

Prije 2 miliona do 10

000 godina

Vreme ledenog doba

Mnoge vrste sisara, uključujući mamute i sabljastog

tigra izumiru

Razvija se Homo sapiens

Ţivot na Zemlji se razvio od jednostavnih hemijskih spojeva

otopljenih u okeanima.

Iz tih jednostavnih početaka ţivot se postupno razvijao u različitim

oblicima.

Svi ţivi organizmi menjaju se iz generacije u generaciju. Taj se

proces naziva evolucijom i traje i danas.