zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból...
TRANSCRIPT
![Page 1: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/1.jpg)
Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom
![Page 2: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/2.jpg)
Cele fizjoterapii pooperacyjnej
• Zapobieganie płucnym powikłaniom,
• Zapobieganie zakrzepicy żył głębokich,
• Przywracanie sprawności chorego umożliwiającej mu jak największą samodzielność,
• Usuwanie czynnościowych i organicznych następstw operacji.
![Page 3: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/3.jpg)
Wczesna fizjoterapia po leczeniu chirurgicznym
Zapobieganie powikłaniom i zaburzeniom czynnościowym po operacji
Układ Powikłania Fizjoterapia
Oddechowy Zaburzenia wentylacjiNiedodmaZapalenie płuc
Fizjoterapia klatki piersiowejĆwiczenia ruchoweSzybkie uruchamianie
Żylny ZakrzepZator
Zewnętrzny ucisk stały lub przerywanyWysokie ułożenie kończynyĆwiczenia ruchoweSzybkie uruchamianie
Ruchu Ograniczenie ruchomościw stawie
Ułożenie przeciwprzykurczoweĆwiczenia ruchoweSzybkie uruchamianieSzybkie wdrażanie do wykonywania czynnościcodziennych
![Page 4: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/4.jpg)
Czynnościowe zaburzenia po operacjach chirurgicznychRodzaj zaburzeń Przyczyna
Ograniczenie ruchomości wstawach
Ból, pooperacyjna blizna, ograniczenie aktywnościruchowej
Osłabienie lub zanik mięśni Przecięcie lub usunięcie mięśni, ograniczenie aktywnościruchowej, zaburzenia czynności metabolicznej ienzymatycznej mięśni, zmiany strukturalne w mięśniach
Niedowład lub porażeniemięśni
Blizna pooperacyjna, przecięcie nerwów
Nieprawidłowa postawa ciała Ból, osłabienie i przykurcz mięśni, rozległe blizny,ograniczenie aktywności ruchowej
Zmiany przeciążeniowo-zwyrodnieniowe stawówkończyn i kręgosłupa
Ból, osłabienie i przykurcz mięśni, rozległe blizny,ograniczenie aktywności ruchowej
Upośledzenie wentylacji płuc Usunięcie tkanki płucnej, niedodma pooperacyjna
Ograniczenie sprawnościfizycznej
Wtórne zmiany czynnościowe i strukturalne wmięśniach, ograniczenie aktywności ruchowej
Obniżenie wydolności,zmęczenie
Anemia, ograniczenie aktywności ruchowej
![Page 5: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/5.jpg)
Fizjoterapia w poszpitalnym okresie po operacjach chirurgicznych
Zaburzenia Fizjoterapia
Obniżenie sprawności iwydolności fizycznej
Ćwiczenia ruchowe dostosowane do poziomu tolerancji wysiłkowejoraz deficytu sprawności fizycznej
Ograniczenie ruchomości wstawach
Ćwiczenia ruchowePozycje rozciągającePNFTerapia manualnaPoizometryczna relaksacja mięśni
Niedowład lub porażeniemięśni
Reedukacja nerwowo-mięśniowaPNF
Czynności układuoddechowego
Fizjoterapia klatki piersiowejĆwiczenia ruchowe dostosowane do rodzaju zaburzeń i zdolnościwysiłkowych
![Page 6: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/6.jpg)
Zapobieganie płucnym powikłaniom
1. Fizjoterapia klatki piersiowej• Pozycje ułożeniowe• Pozycje drenażowe• Ćwiczenia oddechowe• Oklepywanie klatki piersiowej• Inhalacje• Skuteczny kaszel
2. Ćwiczenia ruchowe
3. Szybkie uruchamianie
![Page 7: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/7.jpg)
Fizjoterapia w pooperacyjnej niedodmie
• Wysoka pozycja ułożeniowa (siedząca lub półsiedząca)
• Inhalacje,
• Ćwiczenia oddechowe ze szczególnym zwróceniem uwagi na wydech z oporem,
• Pozycje drenażowe zależnie od umiejscowienia niedodmy. Każda pozycja powinna być powtarzana kilka razy dziennie, jednorazowo przez 3‐4 minuty. W tym czasie wydzielina spływa do głównych oskrzeli, co ułatwia jej odkrztuszenie,
• Oklepywanie klatki piersiowej,
• Ćwiczenia skutecznego kaszlu.
![Page 8: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/8.jpg)
Profilaktyka zakrzepicy
1. Chorzy małego ryzyka• wczesne uruchamianie chorych,• ćwiczenia przeciwzakrzepowe,• pończochy elastyczne,• przerywana kompresja pneumatyczna.
2. Chorzy średniego ryzyka• metody mechaniczne• heparyny drobnocząsteczkowe (z wyjątkiem operacji neurochirugicznych i
pierwotnych zaburzeń hemostazy)
3. Chorzy wysokiego ryzyka• chorzy średniego ryzyka
![Page 9: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/9.jpg)
Metody zapobiegania zakrzepicy
• Farmakologiczne
• Fizykalne
![Page 10: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/10.jpg)
Fizykalne metody zapobiegania zakrzepicy
1. Czynne• Ćwiczenia ruchowe• Szybkie uruchamianie
2. Bierne• Ćwiczenia bierne• Przerywana kompresja pneumatyczna• Elektrostymulacja mięśni łydki• Elastyczne pończochy• Pozycje ułożeniowe
![Page 11: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/11.jpg)
Metody fizjoterapii w zapobieganiu pooperacyjnej zakrzepicy żylnej
Metody fizjoterapiiMetody zapobiegania
pooperacyjnej zakrzepicy żylnej
Kinezyterapia Ćwiczenia przeciwzakrzepowe czynne i bierneĆwiczenia kończyn dolnychSzybka pionizacja, uruchamianie i trening marszowyĆwiczenia oddechowe
Masaż Przerywana kompresja pneumatyczna
Fizykoterapia Elektrostymulacja mięśni łydki
Inne Bandażowanie kończyn dolnychPończochy przeciwzkrzepowePrzeciwzakrzepowe ułożenie kończyn dolnych
![Page 12: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/12.jpg)
Metody kinezyterapii zapobieganiu pooperacyjnej zakrzepicy żylnej
Metoda kinezyterapii Sposób wykonania
Ćwiczeniaprzeciwzakrzepowe
Rytmiczne zgięcia i wyprosty stopy w stawie skokowymwykonywane w pełnym zakresie w rytmie oddechowym(16 na minutę) powtarzane co półgodziny
Ćwiczenia czynne iczynne z oporemkończyn dolnych
Około 1000 powtórzeń w ciągu dnia, np. przy pomocyrotora kończyn dolnych lub cykloergometru w pozycjileżącej
Szybka pionizacja,uruchamianie i treningmarszowy
Pionizacja w 0-1 dobie pooperacyjnej, marsz w miejscu,następnie na ustalonym dystansie
Ćwiczenia oddechowe Według zasad wykonywania tych ćwiczeń
![Page 13: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/13.jpg)
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe
![Page 14: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/14.jpg)
Przerywana kompresja pneumatyczna w zapobieganiu pooperacyjnej zakrzepicy żylnej
Parametr Dane
Okres zabiegów Do pełnego uruchomienia
Czas zabiegu 30-60 minut
Częstotliwość Od jednego do kilku razy dziennie
Czas ucisku 10 – 60 sekund
Czas przerwy 50 – 120 sekund
Wysokość ciśnienia 30 – 40 mm Hg
Rodzaj nogawicy/rękawa Jedno lub wielokomorowy
![Page 15: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/15.jpg)
Wskazania Ucisk Przerwa
Ciśnienie
mm Hg
CzasSek.
Ciśnienie
mm Hg
CzasSek.
Zapobieganiezakrzepicy
40 12 0 48
Owrzodzeniażylakowate
40-50 20-90 0 20-90
Formowanie kikuta poamputacji kończyny
30-60 40-60 0 10-15
Niedokrwienie tętnicze 100 3 0 17
Obrzęk chłonny 30-70 45 0 15
Przerywana kompresja pneumatyczna (IPC)
![Page 16: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/16.jpg)
Przerywany ucisk zewnętrzny
• Zmniejsza ciśnienie żylne
• Zwiększa przepływ tętniczy
• Zmniejsza lepkość krwi
• Powoduje rozszerzenie naczyń
• Aktywuje fibrynolizę
• Stymuluje wydzielanie czynników śródbłonkowych i humoralnych
![Page 17: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/17.jpg)
Przeciwwskazania do IPC
• Stany zapalne naczyń tętniczych i chłonnych kończyny,
• Ostre zakrzepowe zapalenie żył,
• Niewydolność krążenia znacznego stopnia,
• Zespół nerczycowy.
![Page 18: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/18.jpg)
Klasa ucisku Wysokość ciśnieniamm Hg
Wskazania
I 20 – 30 Zapobiegawczo, zagrażające żylaki
II 30 – 40 I okres niewydolności żylnej, żylaki
III 40 – 50 II-III okres niewydolności żylnej
IV 50 – 60 Zespół pozakrzepowy
Stały ucisk
![Page 19: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/19.jpg)
Pończochy przeciwzakrzepowe
![Page 20: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/20.jpg)
Stały ucisk zewnętrzny W zapobieganiu pooperacyjnej zakrzepicy żylnej
Poziom Wysokość ucisku
Udo 8 mm Hg
Staw kolanowy 14 mm Hg
Staw skokowy 18 mm Hg
![Page 21: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/21.jpg)
Przeciwzakrzepowe ułożenie kończyn dolnych
Parametr Wykonanie
Sposób ułożenia Powyżej poziomu serca
Sposób odciążenia Na szynie
Pozycja kończyny Zgięcie w stawie biodrowym i kolanowym
Czas trwania w ciągu dnia Maksymalnie długo
Całkowity czas ułożenia Do pełnego uruchomienia
![Page 22: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/22.jpg)
Ułożenie przeciwzakrzepowe kończyn dolnych
![Page 23: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/23.jpg)
Elektrostymulacja w zapobieganiu pooperacyjnej zakrzepicy żylnej
Parametr Dane
Mięśnie Łydki
Rodzaj prądu Stały
Ułożenie elektrod Tylna powierzchnia podudzia w pobliżu dołu podkolanowego i powyżej stawu skokowego
Częstotliwość Impuls co 5 sekund
Czas trwania bodźca
50 milisekund
Natężenie prądu Małe
![Page 24: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/24.jpg)
Wyniki profilaktyki DVT
AUTOR DZIEDZINA GRUPA KONTROLNA% DVT
STOSOWANIE IPC% DVT
BACHMANN ORTOPEDIA 54,0 15,0
MCKENNA ORTOPEDIA 75,0 10,0
TURPIE NEUROCHIRURGIA 20,0 7,8
SKILLMAN NEUROCHIURURGIA 22,8 6,3
COE UROLOGIA 25,0 7,0
![Page 25: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/25.jpg)
Wyniki profilaktyki DVT
AUTOR DZIEDZINA IPC %
ASPIRYNA%
DEXTRAN%
HEPARYNA%
BOROW RÓŻNE 11 18 19 27
COE UROLOGIA 7 21
MCKENNA ORTOPEDIA 10 78/8
MOSER CHIRURGIA JAMY
BRZUSZNEJ
7 9
SMITH RÓŻNE 38 22/19
NICOLAIDES UROLOGIA 45 23
![Page 26: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/26.jpg)
Profilaktyka żchzz u chorych poddawanych zabiegom chirurgicznym
ryzyko bardzo małe (0 pkt w skali Capriniego)
niestosowanie dodatkowej profilaktyki farmakologicznej lub mechanicznej poza wczesnym uruchomieniem.
ryzyko małe (1–2 pkt w skali Capriniego)
stosowanie profilaktyki mechanicznej, najlepiej PUP
PSU – POŃCZOCHY O STOPNIOWNYM UCISKU; HDCz – HEPARYNA DOBNOCZĄSTECZKOWAPUP – PRZERYWANA KOMPRESJA PNEUMATYCZNA; HNF – HEPARYNA NIEFRAKCJONOWANA
![Page 27: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/27.jpg)
Profilaktyka żchzz u chorych poddawanych zabiegom chirurgicznym
ryzyko średnie (3–4 pkt w skali Capriniego)
nieobciążeni dużym ryzykiem poważnych powikłań krwotocznych, stosowanie HDCz, HNF 5000 j.m. co 12 h [2B] lub profilaktyki mechanicznej, najlepiej PUP
Uwaga: 3 z 7 autorów zaleceń ACCP z 2012 r. głosowało za silnym zaleceniem dla stosowania HDCz lub HNF w małej dawce.
duże ryzyko poważnych powikłań krwotocznych lub skutki krwawienia mogą być szczególnie poważne, stosowanie profilaktyki mechanicznej, najlepiej PUP
PSU – POŃCZOCHY O STOPNIOWNYM UCISKU; HDCz – HEPARYNA DOBNOCZĄSTECZKOWAPUP – PRZERYWANA KOMPRESJA PNEUMATYCZNA; HNF – HEPARYNA NIEFRAKCJONOWANA
![Page 28: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/28.jpg)
Profilaktyka żchzz u chorych poddawanych zabiegom chirurgicznym
ryzyko duże (≥5 pkt w skali Capriniego)
Duże ryzyko poważnych powikłań krwotocznych, stosowanie profilaktyki farmakologicznej za pomocą HDCz lub HNF 5000 j.m.
co 8 h [1B]; dodanie do profilaktyki farmakologicznej profilaktyki mechanicznej za pomocą PSU lub PUP.
zabiegi chirurgiczne z powodu nowotworu złośliwego, brak obciążeń dużym ryzykiem poważnych powikłań krwotocznych, przedłużone stosowanie profilaktyki
farmakologicznej (4 tyg.) za pomocą HDCz,
duże ryzyko poważnych powikłań krwotocznych lub skutki krwawienia mogą być szczególnie poważne, stosowanie profilaktyki mechanicznej, najlepiej
PUP, aż do zmniejszenia ryzyka krwawienia i rozpoczęcia profilaktyki farmakologicznej.
przeciwwskazane stosowanie zarówno HDCz, jak i HNF lub leki te są niedostępne, i brak obciążeń dużym ryzykiem poważnych powikłań
krwotocznych, stosowanie fondaparynuksu(NR) lub profilaktyki mechanicznej, najlepiej PUP
PSU – POŃCZOCHY O STOPNIOWNYM UCISKU; HDCz – HEPARYNA DOBNOCZĄSTECZKOWAPUP – PRZERYWANA KOMPRESJA PNEUMATYCZNA; HNF – HEPARYNA NIEFRAKCJONOWANA
![Page 29: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/29.jpg)
Pooperacyjna zakrzepica żył głębokich
JEST PRZECIWWSKAZANIEMDO WYKONYWANIA JAKICHKOLWIEK ĆWICZEŃ
Z WYJĄTKIEM ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH I SKUTECZNEGO KASZLU!
![Page 30: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/30.jpg)
Fizjoterapia w bólu pooperacyjnym
![Page 31: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/31.jpg)
Ból po operacji chirurgicznej
• Nocyceptywny(aktywacja receptorów bólowych w odpowiedzi na działanie bodźców uszkadzających)
• Trzewny(Skurcz mięśni gładkich, spowodowany zgniataniem, rozciąganiem struktur trzewnych, jak i zmianami zapalnymi, bądź pociąganiem czy też zgniataniem krezki)
• NEUROPATYCZNY(Uszkodzenie struktur układu nerwowego)
![Page 32: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/32.jpg)
Źródła bólu nocyceptywnego
• Uszkodzone tkanki powierzchowne (skóra, tkanka podskórna, błony śluzowe),
• Struktury położone głębiej (mięśnie, powięzie, więzadła, okostna)
![Page 33: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/33.jpg)
Patomechanizm bólu pooperacyjnego
Uraz tkanek
Pobudzenie układu współczulnego
Zmiany neuroendokrynne
Zmiany neuroplastyczne w OUN
Zmiany neurohumoralne
Zmiany behawioralne
![Page 34: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/34.jpg)
Patomechanizm bólu pooperacyjnego
USZKODZENIE TKANEK
ENZYMY PROTEOLITYCZNEKALIKREINY TKANKOWE
BIAŁKA TKANKOWEKININOGENY
AKTYWNE POLIPEPTYDYKININY
DEPOLARYZACJA NAGICH ZAKOŃCZEŃ NERWOWYCH
SALWY IMPULSÓW BÓLOWYCH
![Page 35: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/35.jpg)
Przyczyny bólu pooperacyjnego
Rodzaje czynników Czynniki
Związane z operacją Rodzaj operacjiCzas operacjiRozległość operacjiStopień uszkodzenia tkanek
Osobnicze Stan zdrowiaStan emocjonalnyPoziom lękuDoświadczenia bólowe
![Page 36: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/36.jpg)
Nasilenie bólu w 5-stopniowej skali LIKERTA(Verbal Rating Scale)
Bardzo małe Małe Średnie Duże Bardzo duże
Numeryczna skala bólu(Numerical Rating Scale),
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Skala bólu opracowana w szpitalu św. HENRYKAStopień odczuwania bólu Nasilenie bólu
0 Brak bólu w czasie kaszlu
1 Ból w czasie kaszlu, ale podczasgłębokiego oddychania
2 Ból jedynie w czasie głębokiegooddychania
3 Lekki ból w spoczynku
4 Ciężki ból w spoczynku
Wzrokowo-analogowa skala bólu(Visual Analogue Scale)
0 (BRAK BÓLU) 10 (BÓL NIEZNOŚNY
![Page 37: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/37.jpg)
Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny
Zakres urazu tkanek
Rodzaj operacji Natężenie bólu/Czas trwania
Niewielki „Małe” zabiegi na powłokach, ograniczone zabiegi ortopedyczne,niewielkie zabiegi ginekologiczne
< 4 w skali VAS lubNRS
Mierny Zabiegi w jamie brzusznej bez naruszania ciągłości przewodupokarmowego oraz otwierania jamy otrzewnej, zabiegi ortopedyczne zwyłączeniem zabiegów na miednicy i klatce piersiowej, zabiegiginekologiczne, urologiczne i neurochirurgiczne
> 4 w skali VAS lubNRSponiżej 3 dni
Znaczny Zabiegi w jamie brzusznej połączone z otwarciem jamy otrzewnej,zabiegi ortopedyczne na miednicy, zabiegi torakochirurgiczne, zabiegiw obrębie kręgosłupa
> 4 w skali VAS lubNRSpowyżej 3 dni
Rozległy Jednoczasowe operacje w więcej niż jednej jamy ciała, zabiegirekonstrukcyjne po znacznych urazach
> 6 w skali VAS lubNRSpowyżej 7 dni
![Page 38: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/38.jpg)
Skutki bólu pooperacyjnego
• Cierpienie fizyczne,
• Cierpienie psychiczne,
• Zaburzenia snu,
• Obniżenie nastroju,
• Depresja,
• Powikłania krążeniowo‐oddechowe (tachykardia, nadciśnienie, wzrost zapotrzebowania na tlen).
![Page 39: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/39.jpg)
Czynniki wpływające na leczenie bólu pooperacyjnego
• Umiejscowienie,
• Natężenie,
• Czas trwania,
• Jakość,
• Objawy towarzyszące
![Page 40: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/40.jpg)
Kliniczna ocena chorego z bólem pooperacyjnym
• Natężenie bólu w spoczynku i podczas ruchu,
• Częsta ocena bólu w oddziale pooperacyjnym (nawet co 15 minut, najczęściej co 1 – 2 godziny),
• Ocena i uśmierzanie bólu co 4 – 8 godzin na oddziale chirurgicznym,
• Wdrożenie leczenia bólu przy jego natężeniu ≥3 w spoczynku i ≥4 podczas ruchów w 11‐stopniowej skali numerycznej (NRS),
• Prowadzenie dokumentacji leczenia bólu,
• Zwrócenie szczególnej uwagi na pacjentów z zaburzeniami poznawczymi,
• Diagnostyka nieoczekiwanego wzrostu natężenia bólu, jako objawu potencjalnych powikłań pooperacyjnych
![Page 41: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/41.jpg)
Metody leczenia bólu pooperacyjnego
• Farmakologiczne,
• Fizykalne,
• Psychoterapii.
![Page 42: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/42.jpg)
Farmakologiczne leczenie bólu pooperacyjnego
• Leki nieopioidowe – paracetamol, metamizol,
• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (nlpz),
• Opioidy – słabe (kodeina, tramadol), silne (morfina, fentanyl),
• Leki miejscowo znieczulające – lidokaina, bupiwakaina, ropiwakaina.
![Page 43: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/43.jpg)
Drabina analgetyczna WHO
![Page 44: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/44.jpg)
Niepożądane działanie leków przeciwbólowych
• Osłabienie lub zniesienie odruchów z dróg oddechowych (ryzyko wymiotów i zachłyśnięcia się tą treścią),
• Osłabienie czynności oddechowej prowadzące do hipowentylacji,
• Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi u chorych z dużą utratą krwi i w podeszłym wieku,
• Skurcz krtani,
• Ograniczenie możliwości oceny ogólnego stanu pacjenta, zwłaszcza z obrażeniami ośrodkowego układu nerwowego.
![Page 45: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/45.jpg)
Fizjoterapia w uśmierzaniu bólu pooperacyjnego
• Kinezyterapia ‐ ćwiczenia ruchowe, pozycje ułożeniowe, stabilizacja operowanego miejsca, szybkie uruchamianie,
• Fizykoterapia – czynniki cieplne, krioterapia, przezskórnaElektrostymulacja nerwów (TENS),
• Masaż
![Page 46: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/46.jpg)
Techniki relaksacyjne w uśmierzaniu bólu pooperacyjnego
• Trening autogenny Schultza,rozluźnienie dzięki wykonywaniu sześciu grup ćwiczeń i towarzyszącym im odczuwaniu różnych wrażeń
• Relaksacja progresywna Jacobsona,naprzemienne napięcia i rozluźnienia mięśni
• Ćwiczenia oddechowe.ćwiczenia trwają 5 – 10 minut, podczas których zwraca się uwagę na prawidłowy pogłębiony wdech, zatrzymanie oddechu i wydłużony wydech
![Page 47: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/47.jpg)
TENS
Najczęściej stosowana i najbardziej skuteczna
(Poziom i wg EBM)
Fizykalna metoda w leczeniu ostrego bólu, uśmierzająca ból pooperacyjny u około
50 – 60% pacjentów.
![Page 48: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/48.jpg)
Rehabilitacja/fizjoterapia oparta na dowodach(EBR/P)?
Medycyna oparta na dowodach
(EBM)
![Page 49: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/49.jpg)
Założenia rehabilitacji opartej na dowodach
• Podejmowanie decyzji klinicznych na podstawie dowodów naukowych
• Prymat problemu klinicznego nad obowiązującymi schematami
• Zastosowanie dowodów w praktyce
• Stała weryfikacja wniosków naukowych w praktyce
![Page 50: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/50.jpg)
Etapy rehabilitacji opartej na dowodach
• Sformułowanie problemu klinicznego
• Studia literaturowe
• Krytyczna ocena dowodów
• Zastosowanie wyników w praktyce klinicznej
![Page 51: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/51.jpg)
Wiarygodność wyników badań
• Krytyczna ocena projektu badawczego
• Przebieg badań
• Analiza i wnioskowanie
• Przejrzystość doniesień
![Page 52: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/52.jpg)
Podstawowe znaczenie w EBR ma rodzaj badań naukowych
![Page 53: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/53.jpg)
Klasyfikacja badań klinicznych
I. Badania eksperymentalne
II. Badania nieeksperymentalne
• Obserwacyjne kohortowe
• Obserwacyjne retrospektywne
• Przekrojowe populacyjne
III. Metaanaliza – zbiorcza analiza badań eksperymentalnych
![Page 54: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/54.jpg)
Badania eksperymentalne
• Celem jest wybór najlepszej metody leczenia
• Randomizacja (losowy dobór) badanych do grupy badawczej i kontrolnej
• Podwójna ślepa próba (zarówno badany jak i badający nie znają charakteru interwencji)
• Niezależny obserwator
• Stosowanie placebo lub innej referencyjnej metody leczenia w grupie kontrolnej
![Page 55: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/55.jpg)
Poziomy EBM
POZIOM WIARYGODNOŚĆ OPIS
I SILNA SPÓJNE WYNIKI WIELU BADAŃ EKSPERYMENTALNYCH
II ŚREDNIA SPÓJNE WYNIKI WIELU BADAŃ EKSPERYMENTALNYCH NISKIEJ JAKOŚCI I JEDNO WYSOKIEJ
III OGRANICZONA JEDNO BADANIE EKSPERYMENTALNE NISKIEJ JAKOŚCI
IV SPRZECZNA NIESPÓJNE WYNIKI WIELU BADAŃ
V BRAK BRAK BADAŃ EKSPERYMENTALNYCH
![Page 56: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/56.jpg)
TENS w uśmierzaniu bólu pooperacyjnego
• Jedna lub więcej par elektrod o długości zbliżonej do długości rany pooperacyjnej, umieszczone równolegle do jej przebiegu lub wokół rany w odległości 2 – 6 cm od jej brzegów
• Dodatkową parę elektrod można umieścić przykręgosłupowo, na wysokości odpowiedniego dermatomu lub w przebiegu nerwu.
• W przypadku dłuższej rany niż długość elektrod, umieszcza się je w bliższym odcinku rany.
• Częstotliwość 80 – 100 Hz i natężenie tuż poniżej progu bólowego (10 – 20 mA) przez okres 48 – 72 godzin.
• W sposób ciągły lub przerywany, w którym 2‐godzinne stymulacje przedzielone są 2‐godzinnymi przerwami.
![Page 57: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/57.jpg)
Inne metody fizjoterapii w uśmierzaniu bólu pooperacyjnego
• Termoterapia,
• Krioterapia,
• Laseroterapia,
• Inne zabiegi elektroterapii,
• Kinesiotaping.
![Page 58: Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom€¦ · Wpływ rozległości zabiegu operacyjnego na ból pooperacyjny Zakres urazu tkanek Rodzaj operacji Natężenie bólu/ Czas trwania](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022060404/5f0ef7047e708231d441d00e/html5/thumbnails/58.jpg)
Zapobieganie bólom pooperacyjnym
• Wysoka pozycja ułożeniowa
• Zmiany pozycji ciała w łóżku
• Ćwiczenia fizyczne
• Szybka pionizacja
Ból trzewny
Ból mięśniowy
Ból uciskowy