założenia profilaktyki i terapii zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży
DESCRIPTION
Założenia profilaktyki i terapii zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży. Rzeszów- 31 maja 2012. Krąg instytucji zatroskanych o „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży”. EDUKACJA. Przedszkole Szkoła podst. Szkoła średnia Szkoła specjalna Ośrodek szkolno-wychowawczy - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Założenia profilaktyki i terapii zaburzeń psychicznych
u dzieci i młodzieży
Rzeszów- 31 maja 2012
Zdrowie psychiczne dzieci
Sąd rodzinnyZespół
kuratorów
Wydział Polityki SpołecznejWoj. Centrum Zdrowia
PublicznegoNarodowy Fundusz Zdrowia
Urząd MarszałkowskiStarostwo powiatowe
Urząd miejski
Oddział psychiatrycznyPoradnia zdrowia psychicznegoCentrum profilaktyki i terapii
uzależnieńPielęgniarka środowiskowa
Poradnia psychologiczna
NGOsHospicjum dla
dzieci
Krąg instytucji zatroskanych o „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży”
PrzedszkoleSzkoła podst.Szkoła średnia
Szkoła specjalnaOśrodek szkolno-wychowawczy
Poradnia Psychologiczno-PedagogicznaPoradnia wczesnego wspomagania
rozwojuOśr. Rehab.-Eduk.-Wych.
PCPROśr pomocy społecznej
Ośr. interwencji kryzysowejOśr. wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie
Pogotowie opiekuńcze-wychowawczeŚrodowiskowy dom samopomocy
Dom dziecka
EDUKACJA
POMOC SPOŁECZNAOCHRONA ZDROWIA
List Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia 31 X 2011
List Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia 31 X 2011
Jaka jest rzeczywista sytuacja na Podkarpaciu?
List Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia 31 X 2011
Co to znaczy, że zaburzenia psychiczne rozpoznawane w okresierozwojowym rzadko ulegają remisjom? Co to są zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży?
Definicja negatywna /medyczna/ - zdrowie psychiczne to brak symptomów choroby i zaburzeń psychicznych.
Definicja pozytywna /WHO/ zdrowie psychiczne to stan dobrego samopoczucia, gdy osoba realizuje swoje indywidualne zdolności i potencjał rozwojowy z zaangażowaniem na rzecz wspólnoty, w której żyje.
Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży
Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży
Poczucie więzi i przynależności
w bezpiecznych granicach i rozwojowych wymaganiach
Zaburzenia psychiczne, czy trudne uczucia?
Złość
Lęk
Smutek
Ograniczenia poznawcze naszego umysłu wymusza pracę zespołową
w terapii zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży
Ptak, czy królik?Kiedy trudno nam zrozumieć rzeczywistość, dokonujemy uproszczeń i kawałkujemy ją.
Wielo-wymiarowość wymusza pracę zespołową w terapii zaburzeń psychicznych dzieci i
młodzieży
Avatar 2D Avatar 3DWielo-dyscyplinarność i wielo-resortowość jest potrzebna, ale trudniej jest rozumieć się wzajemnie i współdziałać.
Mózg, jak komputer w sieci
Osobowość Sieć społeczna
Wprowadzenie do rozumienia zaburzeń psychicznych
Dualizm korpuskularno-falowy
światła
Dualizm zjawisk psychicznych – mózg to narząd ciała ze swoistym metabolizmem biochemicznym i procesor przetwarzający informacje
Zaburzenie psychiczne
Nieprawidłowa budowa anatomiczna mózgu lub zakłócenie na poziomie biochemicznym
/hardware/
Zaburzenie przeżywania,zniekształcenia poznawcze, dysfunkcjonalne podstawowe przekonania o sobie i świecie
/software/
Profilaktyka i terapia zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży
Wczesne wspomaganie rozwoju, kinezyterapia, integracja sensoryczna… Leczenie biologiczne - farmakoterapia
Wychowanie, uczenie i terapia psychologiczna – wzmacnianie więzi i rozbudzanie samoświadomości
Zaburzenia psychiczne dotyczące dzieci i młodzieży wg. ICD-10
Zaburzenia rozwojowe i choroby psychiczne
Zaburzenia lękowe, odżywiania, emocji i zachowania
F2* Schizofrenia dziecięca F3* Depresja dziecięca F7* Upośledzenie umysłowe. F8* Zaburzenia rozwoju
psychicznego –(psychologicznego)◦ Zaburzenia rozwoju mowy i języka◦ Zaburzenia rozwoju umiejętności
szkolnych /dysleksja, dysortografia, akalkulia/
◦ Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych /dysgrafia/
Całościowe zaburzenia rozwoju◦ Autyzm dziecięcy /upośledzenie
umysłowe/◦ Zespół Aspergera /norma intelektualna/
F 4* Zaburzenia lękowe, stres pourazowy
F5* Zaburzenia odżywiania F90 Zespół nadpobudliwości
psychoruchowej /ADHD/ F91 Zaburzenia zachowania F92 Mieszane zaburzenia
zachowania i emocji /dzieci dysforyczne i depresyjne/
F93 Zaburzenia emocjonalne /lęk separacyjny, lęk społeczny, rywalizacja w rodzeństwie/
F94 Zaburzenia funkcjonowania społecznego /mutyzm wybiórczy/
F95-98 Tiki, moczenie nocne, zanieczyszczanie się kałem, jąkanie
Przegląd zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży ICD-10
Okres życia Zaburzenia rozwojowe i choroby psychiczne
Zaburzenia emocji i zachowaniainne pod silnym wpływem kulturowym
Małe dziecko i wiek przedszkolny
Zaburzenia mowyUpośledzenie umysłoweZaburzenia rozwojowe całościowe - autyzmZespół Aspergera
Zaburzenia emocjonalne: lęk separacyjny, lęk społecznyzaburzenie związane z rywalizacją w rodzeństwieZaburzenia pod postacią somatyczną: bóle brzuchaMutyzm wybiórczy; enuresis /moczenie nocne/encopresis
Wiek wczesnoszkolny
Nadpobudliwość psychoruchowa ADHDTiki chroniczne TourettaZaburzenia umiejętności szkolnych: dysleksja, dysortografia, dyskalkulia
Nadpobudliwość psychoruchowa ADHDTiki przejścioweZaburzenia pod postacią somatyczną: bóle głowyDepresyjne zaburzenie zachowaniaZaburzenia zachowaniaZaburzenia adaptacyjne Stres pourazowy
Dorastanie i adolescencja
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjneDepresjaPsychoza
Lęk społecznyZaburzenia obsesyjno-kompulsyjneZachowania opozycyjno-buntowniczeZaburzenia odżywiania: anoreksja; bulimiaZachowania ryzykowne: picie alkoholu, zażywanie narkotyków, samookaleczenia, próby samobójcze
Środowisko wychowawcze
Rodzina Dom dzieckaSzkoła
Dziecko z objawem,
zachowaniemproblemowym
InterwencjaWywiad środowiskowy
Nadzór
Pomaganie na poziomie jednostkowego organizmu.Podejście medyczne lub paramedyczne
Pomaganie na poziomie przeżywania „sensu” w obszarze świadomościi relacji interpersonalnych.Podejście komunikacyjne i systemowe.
TERAPIA PSYCHOTERAPIA
Środowisko wychowawcze
Rodzina Dom dzieckaSzkoła
Diagnoza zaburzeń mózgu:
psychiatryczna,neurologiczna,psychologicznapedagogiczna
integracja sensorycznaTerapia: leki,
usprawnianie, kinezyterapia,
stymulacja, wspomaganie rozwoju.
EdukacjaPsychoterapia
Konsultacja rodzinnaSesja wsparcia
psychospołecznegoKonferencja grupy
rodzinnejKonferencja
instytucjonalno-rodzinna
Dziecko z objawem,
zachowaniemproblemowym
Ochrona prawnaWywiad środowiskowy
Nadzór
Terapia medyczna lub paramedyczna Pomoc psychologiczna
1. Wczesna diagnoza zaburzeń rozwojowych, dostosowanie wymagań i wspomaganie rozwoju /dzieci ze SPE, niepełnosprawnością/
Postulaty dobrej praktyki
Sfera zaburzeń rozwojowychi chorób psychicznych Sfera problemów wychowawczych
i emocjonalnych w systemach społecznych
2. Dialogowe rozwiązywanie problemów dotyczących dzieci i młodzieżyz zaangażowaniem rodziny i środowiska wychowawczego. Promocja pozytywnego rodzicielstwa. Umedycznienie problemu niewskazane. /fobia szkolna, dokuczanie, agresja - nauczanie indywidualne/.
Status dziecka chorego, niepełnosprawnego,Kształcenie specjalne, SPE.
Status dziecka zdrowego
Przypadki 5sp techMatk Zasiłek opiek
Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008
Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008
Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008
Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008rozpowszechnienie chorób psychicznych
3,7 razy
Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008poradnie zdrowia psychicznego
43,7%
19,8%20,8%
2,6%1,8%
8,5 % - zaburzenia rozwoju F8*
WZSPZPdz2004
Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008oddziały psychiatryczne dla dzieci
39 %
20 %
11 %
9 %6 %
2005
Zaburzenia psychiczne dotyczące dzieci i młodzieży wg. ICD-10
Zaburzenia rozwojowe i choroby psychiczne
Zaburzenia lękowe, odżywiania, emocji i zachowania
F2* Schizofrenia F3* Depresja dziecięca F7* Upośledzenie umysłowe. F8* Zaburzenia rozwoju
psychicznego –(psychologicznego)◦ Zaburzenia rozwoju mowy i języka◦ Zaburzenia rozwoju umiejętności
szkolnych /dysleksja, dysortografia, akalkulia/
◦ Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych /dysgrafia/
Całościowe zaburzenia rozwoju◦ Autyzm dziecięcy /upośledzenie
umysłowe/◦ Zespół Aspergera /norma intelektualna/
F1* Zaburzenia od środków odurzających F 4* Zaburzenia lękowe, stres pourazowy F5* Zaburzenia odżywiania F90 Zespół nadpobudliwości
psychoruchowej /ADHD/ F91 Zaburzenia zachowania F92 Mieszane zaburzenia
zachowania i emocji /dzieci dysforyczne i depresyjne/
F93 Zaburzenia emocjonalne /lęk separacyjny, lęk społeczny, rywalizacja w rodzeństwie/
F94 Zaburzenia funkcjonowania społecznego /mutyzm wybiórczy/
F95-98 Tiki, moczenie nocne, jąkanie
39 %
20 %
11 %
9 %
6 % ?
Analiza Rzecznika Praw DzieckaEwy Sowińskiej 2007
Analiza Rzecznika Praw Dziecka w związku z opublikowanym w dniu 25 lipca 2007 r. Raportem Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczącym pobytu wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych w szpitalach psychiatrycznych w latach 2004- 2006.
Spotkanie wojewódzkich i krajowych konsultantów
17 IX 2007 W celu pełniejszej oceny stanu i gwarantowanego
przez państwo poziomu opieki psychologicznej i psychiatrycznej dzieci w Polsce Rzecznik Praw Dziecka zorganizowała w dniu 17 września 2007 r. spotkanie wojewódzkich i krajowych konsultantów pediatrii, psychiatrii, neurologii i chirurgii dziecięcej. Uczestniczyło w nim 28 konsultantów z całej Polski. W dniu 11 października 2007 r. odbyło się spotkanie medycznej części Opiniodawczo-Doradczej Rady Naukowej przy Rzeczniku Praw Dziecka.
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
System ochrony zdrowia psychicznego jest niewłaściwie zorganizowany – jego elementy są nierównomiernie rozmieszczone w skali kraju (ilość łóżek w poszczególnych województwach np.: mazowieckie 220 łóżek, podkarpackie 25 (był okres, że w podkarpackim było 0 łóżek).
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
Dostępność do opieki psychiatrycznej w Polsce jest najgorsza w Europie (zwłaszcza opieki ambulatoryjnej).
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce, dokonana na podstawie opinii krajowego i wojewódzkich konsultantów psychiatrii dziecięcej. System jest skoncentrowany na opiece
szpitalnej przy słabym rozwoju służb środowiskowych, które są bardzo skuteczne w opiece nad dziećmi i młodzieżą. Zbyt mały nacisk kładzie się na leczenie środowiskowe. Współfinansowanie opieki nad dzieckiem i młodzieżą w zakresie psychiatrii dziecięcej należy powierzyć samorządom na poziomie powiatu.
Porady w poradniach zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży.
Rok
Liczba poradni Liczba udzielonych porad
ogółem
Ogółem
ogółem lekarza psychologa innego terapeuty1
dzień 2 dni 3 dni
4 dni
5 - 6 dni
2010 37 - 1 - - 7 22 238 13 568 6 919 1 751
2009 31 - - - 1 6 16 287 7 209 7 288 1 790
2008 31 - 1 - 1 5 15 231 5 781 7 688 1 762
Leczeni z zaburzeniami psychicznymi według wieku.
+88 %
Porady w poradniach psychologicznych
Rok
Liczba poradni Liczba udzielonych porad
ogółem
czynnych w tygodniu
ogółem lekarza psychologainnego terapeu
ty1
dzień
2 dni
3 dni
4 dni
5 - 6 dni
2010 36 1 - - - 7 14 040 0 13 390 650
2009 38 - - 1 - 7 11 895 0 11 397 498
2008 34 1 1 1 2 4 8 428 215 8 176 37
+17,5 %
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce, dokonana na podstawie opinii krajowego i wojewódzkich konsultantów psychiatrii dziecięcej.
Uproszczenie zasad organizowania miejsc udzielania świadczeń ambulatoryjnych, dziennych, całodobowych.
Poradnictwo zdrowia psychicznego, opieka szpitalna i terapia uzależnień dla dzieci i młodzieży na Podkarpaciu Powiat
Por. zdrowia psych.
Por. leczenia uzależnień
Por. psycholog.
F9*
Oddziały psych.
stacjonarne
Dzienne oddziały psych.
m. Rzeszów 5 1 8 1m. Przemyśl 1 -brzozowski 1
dębicki -kolbuszowski 1 -
łańcucki 1 - 1 1
Poradnia psychologiczna w każdym powiecie?
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. W przypadku choroby psychicznej u dziecka,
konieczne jest także leczenie rodziny. Wielokrotnie ze względu na odległość do placówki terapii ambulatoryjnej jest to niemożliwe. Na terenie istniejących placówek psychiatrii dzieci i młodzieży w zakresie lecznictwa zamkniętego należy inaczej sfinansować procedury leczenia psychoterapeutycznego. Obsada oddziału psychiatrii dzieci i młodzieży musi obejmować psychologów, terapeutów zajęciowych, muzykoterapeutów, pedagogów.
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
Stygmatyzacja dziecka poprzez leczenie szpitalne w przypadku kiedy wystarczy leczenie środowiskowe lub ambulatoryjne.
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
Niewspółmierne do rzeczywistych potrzeb finansowanie przez Narodowy Fundusz Zdrowia świadczeń z zakresu opieki psychiatrycznej. NFZ finansuje głównie opiekę szpitalną. Brak finansowania psychoterapii, która spełnia olbrzymią rolę w leczeniu.
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. Brak kardy psychiatrów. W kraju mamy 220
lekarzy psychiatrów dziecięcych (a potrzebnych jest minimum 600). W Polsce lekarzy psychiatrów dziecięcych jest nieco ponad 200, co daje około 47 tys. dzieci i młodzieży na 1 lekarza. W tym zakresie Polska zajmuje ostatnie miejsce w Europie.
W ciągu 10 lat liczba psychiatrów dzieci i młodzieży powinna się zwiększyć czterokrotnie.
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. Zdaniem konsultantów milion dzieci w Polsce
potrzebuje opieki psychologicznej i psychiatrycznej. Możliwość korzystania z bezpłatnej pomocy psychoterapeutycznej w zasadzie nie istnieje, a potrzeby systematycznie wzrastają. Ilość ta będzie bez wątpienia rosła, z uwagi na poprawiającą się dostępność opieki zdrowotnej, zwiększającą się świadomość społeczną potrzeby szukania pomocy u lekarzy psychiatrów oraz udokumentowanego bezwzględnego zwiększania się rozpowszechnienia chorób i zaburzeń psychicznych, w tym wśród dzieci i młodzieży.
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
Większy nacisk należy położyć na rozwój placówek pomocy rodzinie świadczących pomoc w zakresie: interwencji kryzysowej, zapobiegania przemocy w rodzinie, poradnictwa czy specjalistycznej terapii rodzin (poradnie psychologiczno-pedagogiczne).
Środowisko wychowawcze
Rodzina Dom dzieckaSzkoła
Dziecko z objawem,
zachowaniemproblemowym
InterwencjaWywiad środowiskowy
Nadzór
Pomaganie na poziomie jednostkowego organizmu.Podejście medyczne lub paramedyczne
Pomaganie na poziomie przeżywania „sensu” w obszarze świadomościi relacji interpersonalnych.Podejście komunikacyjne i systemowe.
TERAPIA PSYCHOTERAPIA
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. Pracowników ww. placówek należy
odpowiednio przeszkolić. Szkolenia powinny być krótkotrwałe i dotyczyć pomocy rodzinie i dziecku (nie ma potrzeby, żeby pracownicy tych placówek uzyskali uprawnienia psychoterapeuty). Szkolenia powinny być w odpowiednich odstępach czasu wznawiane, uzupełniane o nowe osiągnięcia i systemy terapeutyczne.
Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce, dokonana na podstawie opinii krajowego i wojewódzkich konsultantów psychiatrii dziecięcej.
Odrębne finansowanie pobytu dziecka z opiekunem a nawet rodziną, możliwość leczenia rodzinnego (NFZ nie finansuje pobytu opiekuna, co często blokuje dostęp do leczenia całodobowego i ogranicza dostęp)
Dyskusja między Rzecznikami
W związku z Raportem Rzecznika Praw Obywatelskich – Rzecznik Praw Dziecka skierowała do 38 placówek opiekuńczo-wychowawczych (socjalizacyjnych), z których 5-cioro lub więcej dzieci w latach 2004-2006 kierowanych było do szpitali psychiatrycznych pytania pozwalające rozpoznać skalę problemu oraz podsumować wnioski Raportu.
Zapytanie Rzecznika Praw Dziecka
Pytania dotyczyły liczby dzieci hospitalizowanych w latach 2004-2006 w szpitalach psychiatrycznych, które przed umieszczeniem w placówce były pod opieką psychiatry, przyczyn umieszczenia wychowanków w szpitalach psychiatrycznych, sposobu realizowania zaleceń pohospitalizacyjnych, odpowiedniego przygotowania kadry wychowawczej do prowadzenia zajęć z dziećmi wykazującymi zaburzenia w zachowaniu, przejawiającymi zachowania agresywne, z syndromem ADHD, rodzaju prowadzonych zajęć terapeutycznych dla dzieci, udziału rodziców lub opiekunów prawnych dzieci w procesie terapeutycznym, liczby dzieci skierowanych po hospitalizacji do innych placówek.
Polemika między rzecznikami
Należy pamiętać, że to lekarz kierujący dziecko do leczenia psychiatrycznego i lekarz przyjmujący na oddział są jedynymi uprawnionymi osobami, które są w stanie ocenić wskazania medyczne, oni też biorą za swoje decyzje pełną odpowiedzialność.
W tym aspekcie wątpliwości Rzecznika Praw Dziecka budzi stwierdzenie z raportu Rzecznika Praw Obywatelskich „iż w niektórych przypadkach zgłoszenie przez kadrę placówki potrzeby hospitalizacji wychowanka w szpitalu psychiatrycznym było rodzajem kary za agresywne zachowanie. Lekarze wydawali skierowanie w obawie przed odpowiedzialnością, gdyby doszło do groźnego incydentu”.
Powody hospitalizacji dzieci i młodzieżyz placówek opiekuńczo-wychowawczych
◦ wzmożonej agresji czynnej i werbalnej względem otoczenia, stanowiącej zagrożenie dla życia innych dzieci,
◦ autoagresja, stanowiąca zagrożenie dla życia i zdrowia wychowanka,◦ zachowania nieadekwatne do istniejącego bodźca i sytuacji
społecznej,◦ zażywanie środków odurzających,◦ myśli i próby samobójcze, zagrażające życiu wychowanka, rzutujące
na psychikę innych dzieci, ◦ moczenie nocne, tiki i stereotypie ruchowe,◦ podejrzenie schizofrenii dziecięcej,◦ niekontrolowane napady złości, przejawiające się stosowaniem
przemocy względem innych dzieci, zagrażające ich zdrowiu i życiu,◦ niczym nie uzasadniona zmienność nastrojów (chwiejność
emocjonalna) od głębokiego żalu do euforycznego śmiechu,◦ skłonności sadystyczne, ◦ zaburzenia w odżywianiu – anoreksja, bulimia.
Wypowiedź prof. ndzw. dr hab. med. Tomasza Wolańczyka Prof. ndzw. dr hab. med. Tomasz Wolańczyk podkreślił, że„nie
można zgodzić się też z przedstawionym w raporcie RPO stwierdzeniem: „W praktyce jednak, jak wynika z przedstawionej analizy, umieszczenie dziecka w szpitalu psychiatrycznym jest niejednokrotnie traktowane jako niemal dodatkowy „środek wychowawczy”. Wychowawcy zgłaszają do leczenia dzieci z zaburzeniami zachowania, agresją, ADHD, dysleksją, trudnościami szkolnymi i innymi, a lekarze – zapewne z obawy przed odpowiedzialnością – przyjmują je na leczenie i wypisują z zaleceniem indywidualnego życzliwego traktowania”. Na podstawie tego stwierdzenia można by bowiem wysnuć wniosek, że dzieci z zaburzeniami zachowania, agresją, ADHD nie powinny być leczone psychiatrycznie, co wydaje się rażącym i zagrażającym uproszczeniem. Szeroko używane określenie „zaburzenia zachowania” lub „agresja” jest opisem objawu, który może mieć bardzo różne przyczyny biologiczne, intrapsychiczne i społeczne.
Okulary 3D
Wypowiedź prof. ndzw. dr hab. med. Tomasza Wolańczyka cd. Inne będą metody postępowania w przypadku dziecka, u
którego zachowania agresywne wynikają z doznawania przemocy w przeszłości, inne u dziecka, którego zachowania wynikają z niskiego rozumienia sytuacji społecznych, jak u dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi (spektrum zaburzeń autystycznych), a jeszcze inne – w przypadku agresji impulsywnej u dziecka z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD). Kierowanie do szpitala psychiatrycznego dzieci z tym ostatnim rozpoznaniem jest osobnym problemem. Z jednej strony jest to zaburzenie wymagające przede wszystkim leczenia ambulatoryjnego, z drugiej zaś strony, w przypadku zaburzeń współwystępujących, wątpliwości diagnostycznych bądź niepowodzeń w prowadzonym leczeniu ambulatoryjnym wskazana może być diagnostyka w oddziale szpitalnym.”
Komu i na co potrzebna jest hospitalizacja dziecka na oddziale psychiatrycznym?
Polemika między Rzecznikami Zdaniem Rzecznika Praw Dziecka zbytnim uogólnieniem
jest też twierdzenie raportu Rzecznika Praw Obywatelskich, że „w wielu przypadkach, zwłaszcza wychowanków umieszczonych w szpitalu z powodu zaburzeń zachowania, ADHD i trudności szkolnych czy adaptacyjnych pobytu w szpitalu psychiatrycznym zapewne można byłoby uniknąć. Świadczą o tym zapisy z karty informacyjnej. W szpitalu stosowano proste metody wychowawcze oparte na indywidualnym, życzliwym podejściu do wychowanka i konsekwentnym egzekwowaniu zasad. Takie też na ogół kierowano zalecenia do wychowawców w placówce.”
A jakie powody hospitalizacji są w rodzinie?
Placówka opiekuńczo-wychowawcza quasi odziałem psychiatrycznym.
Najczęściej placówki realizowały zalecenia kontynuując opiekę w Poradniach Zdrowia Psychicznego, realizując recepty i nadzorując przyjmowanie odpowiednich leków oraz prowadząc terapię psychologiczną i pedagogiczną na swoim terenie. Jak deklarują dyrektorzy większości placówek, w większości zatrudniają one wykwalifikowaną kadrę pedagogiczną i psychologiczną natomiast tylko w kilku brakuje osób w pełni wykwalifikowanych do pracy z dziećmi z syndromem ADHD. Zarówno dla dzieci z zaburzeniami w zachowaniu jak i innymi dysfunkcjami rozwojowymi prowadzone są zajęcia adekwatne do ich indywidualnych potrzeb:◦ indywidualna terapia psychologiczna,◦ psychoterapia grupowa,◦ indywidualne terapie pedagogiczne.
Zajęcia te prowadzone są na ogół w ośrodkach, w których przebywają dzieci, wiele placówek korzysta z innych form terapii na zewnątrz. Na uwagę zasługuje fakt prowadzenia dla wychowanków systematycznych konsultacji psychiatrycznych przez lekarza psychiatrę w jednej z placówek – Pogotowia Opiekuńczego w Szczecinie. Ambulatoryjna terapia rodzinna w wersji dla opiekunów i
dzieci z placówek-opiekuńczo wychowawczych?
Wnioski Rzecznika Praw Dziecka
Zdaniem Rzecznika Praw Dziecka w celu poprawy istniejącej sytuacji należy szukać jej przyczyn raczej w niewydolnym systemie niż złej woli wychowawców placówek.
Hospitalizacja z niewydolności opieki ambulatoryjnej
Dla lekarza pracującego w Przychodni skierowanie do oddziału często wydaje się jedyną możliwością przeprowadzenia pełnej diagnozy w sytuacji gdy np. w poradni nie pracuje psycholog, a zapewnione przez NFZ 2x60 minut na wizytę diagnostyczną nie wystarcza na przeprowadzenie pełnego wywiadu, badania psychiatrycznego, pediatrycznego i neurologicznego dziecka oraz oceny sytuacji w placówce. Poradnie unikają również przeprowadzenia kosztownych badań diagnostycznych, cedując to na oddziały szpitalne. Skierowanie dziecka do oddziału psychiatrycznego (i przyjęcie go doń) jest często jedyną formą zapewnienia mu diagnozy i terapii, a także formą przerwania błędnego koła patologicznych relacji w obrębie placówki, wynikających z odrzucenia i napiętnowania sprawiającego problemy wychowanka.
Postulat wielo-dyscyplinarności i włączenia środowiska wychowawczego Sposobem uniknięcia dalszych, czasami
zbędnych, hospitalizacji psychiatrycznych wychowanków domów dziecka jest zatem rozwinięcie systemu ambulatoryjnej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, zarówno psychiatrycznej, jak i psychologicznej, umożliwiającej pracę terapeutyczną w obrębie placówki, z włączeniem do oddziaływań leczniczych całego zespołu opiekunów i wychowawców.
A rodziny?
O dzieciach w placówkach opiekuńczo-wychowawczych Omawiając stan ochrony zdrowia psychicznego dzieci w
Polsce nie można pominąć faktu, że dzieci trafiające do opieki instytucjonalnej z definicji wymagają odpowiedniej opieki terapeutycznej (głównie psychologicznej) podobnie jak rodziny adopcyjne, zastępcze i personel domów dziecka. Zastanawiając się nad przyczynami zaistniałej sytuacji, a jednocześnie nad możliwościami przerwania tego błędnego koła warto odnieść się do sytuacji w domach dziecka. W warunkach polskich utrzymuje się wciąż anachroniczny, głęboko patologizujący model wychowania placówkowego, prowadzący do rozwoju zaburzeń więzi nawet u 40% dzieci przebywających w placówkach (wg danych z Rumunii).
O dzieciach w placówkach opiekuńczo-wychowawczych Dodatkowo, jak podkreślił Prof. Wolańczyk,
wydaje się zupełnie ignorowany fakt, że populacja dzieci trafiających do opieki instytucjonalnej jest to populacja szczególna, ze względu na zwiększone narażenie na obciążenia genetyczne zaburzeniami psychicznymi, czynniki szkodliwe oddziałujące w okresie ciąży (alkohol, papierosy), a także odrzucenie, zaniedbania i krzywdzenie w dzieciństwie.
O szkoleniu pracowników Zgodnie ze zdaniem ekspertów
prezentowanym podczas spotkań w Biurze Rzecznika Praw Dziecka należy rozwijać system pomocy wychowawcom poprzez nauczanie nowoczesnych technik socjopedagogicznych w zakresie radzenia sobie z dziećmi agresywnymi. Powinny również być przeprowadzane cykliczne szkolenia pracowników placówek.
Szkoła dla Rodziców i WychowawcówRodzic - nauczyciel
2007 - 10 grup w ramach programu "Zero tolerancji dla przemocy w szkole" - ogółem 18 grup, 256 osób uczestniczących w warsztatach ( Rzeszów, Mielec, Dębica, Stalowa Wola, Przemyśl),
2008 - 14 grup, 181 uczestników, w tym 10 grup w ramach programu "Bezpieczna i Przyjazna Szkoła" (miasta te same);
2009 - 15 grup, 153 uczestników; 2010 - 5 grup 69 osób (to część danych, pozostałymi może
dysponować Przemyśl) 2011 - 18 grup, 229 osób ( Rzeszów, Przemyśl, Stalowa Wola,
Łańcut, Dębica, Łężany k. Miejsca Piastowego)
Uczestnikami warsztatów są: rodzice naturalni, zastępczy, adopcyjni, rodziny "zaprzyjaźnione", nauczyciele, wychowawcy szkół, przedszkoli, placówek wychowawczych.
Szkoła dla Rodziców i Wychowawców w województwie podkarpackim
Rozbicie resortowe i przerzucanie odpowiedzialności
W ocenie ekspertów spoza placówek, jeśli w domu dziecka zatrudniony jest psycholog, to zwykle nie ma on doświadczenia klinicznego ani psychoterapeutycznego. Sytuacja ta powodowana jest po części oddzieleniem systemu pomocy społecznej od systemu edukacji i opieki zdrowotnej, co prowadzi do wzajemnego przerzucania odpowiedzialności za nieprawidłowe zachowania dziecka pomiędzy personelem placówki, szkołą i poradnią psychologiczno-pedagogiczną, a poradnią zdrowia psychicznego.
W kierunku ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej Konieczne zatem, staje się wspieranie
wszelkich inicjatyw ustawodawczych prowadzących do zmiany obecnego modelu wychowania instytucjonalnego, zmiana przepisów dotyczących adopcji i rodzin zastępczych, promowanie powstawania rodzinnych domów dziecka.
Ewa Sowińska 2007
Zdrowie psychiczne dzieci
Sąd rodzinnyZespół
kuratorów
Wydział Polityki SpołecznejWoj. Centrum Zdrowia
PublicznegoNarodowy Fundusz Zdrowia
Urząd MarszałkowskiStarostwo powiatowe
Urząd miejski
Oddział psychiatrycznyPoradnia zdrowia psychicznegoCentrum profilaktyki i terapii
uzależnieńPielęgniarka środowiskowa
Poradnia psychologiczna
NGOsHospicjum dla
dzieci
Krąg instytucji zatroskanych o „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży”
PrzedszkoleSzkoła podst.Szkoła średnia
Szkoła specjalnaOśrodek szkolno-wychowawczy
Poradnia Psychologiczno-PedagogicznaPoradnia wczesnego wspomagania
rozwojuOśr. Rehab.-Eduk.-Wych.
PCPROśr pomocy społecznej
Ośr. interwencji kryzysowejOśr. wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie
Pogotowie opiekuńcze-wychowawczeŚrodowiskowy dom samopomocy
Dom dziecka
EDUKACJA
POMOC SPOŁECZNAOCHRONA ZDROWIA