RUIMTE VOOR RESPIJTZORGOVER DE ONDERSTEUNINGSBEHOEFTE VAN MANTELZORGERS

DRS. YVETTE WITTENBERG

ONDERZOEKER LECTORAAT COMMUNITY CARE

HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM

22 MEI 2014

1

Mantelzorgondersteuning

Kansen en voorwaarden

Verantwoordelijkheden

2

INHOUD

MANTELZORGONDERSTEUNING

3

Informatie

Advies en begeleiding

Emotionele steun

Educatie

Praktische en/of

regelhulp

Financiële tegemoet-

koming

Materiële hulp

Respijtzorg

4

DIVERSITEIT

Verschillende groepen mantelzorgers hebben:

- verschillende ervaringen met het geven van mantelzorg;

- in meer of mindere mate te maken met een gevoel van belasting;

- verschillende ondersteuningsbehoeften.

Uitdaging bij het ondersteunen van mantelzorgers is dus:

aansluiten bij de individuele situatie

5

EEN VOORBEELD

VGZ: Ondanks zorgzwaarte - plezier, leuke momenten

Maar ook negatieve kanten:

Discriminerende reacties, voortdurende druk

Afbrokkelen sociaal netwerk

GGZ: Vaak negatiever; verwachtingen bijstellen

Noodzaak alert te blijven kost veel energie

Taboe op psychiatrische problematiek

6

ERVAREN BELASTING

7

ONDERSTEUNINGSBEHOEFTE (1)

Mantelzorger gaat pas aan zichzelf denken, wanneer

voor de zorgvrager alles goed is geregeld

Ondersteuningsbehoefte is erg divers

Mantelzorgers hebben voornamelijk behoefte aan ondersteuning voor

de zorgvrager en minder aan voorzieningen voor henzelf

En ook: meedenken en -praten over de zorg

8

ONDERSTEUNINGSBEHOEFTE (2)

- Goede informatie, bijv. over regelingen, liefst op één plek

Maar ook: over zorgvraag cliënt / hoe met situatie om te gaan

- Hulp van praktische aard

- Financiële ondersteuning

- Ervaringen delen

- Tijdelijk overdragen van zorgtaken, soms graag aan eigen

sociale netwerk

9

Er zou wel iets mogen gebeuren aan de participatie van

buurtbewoners en kennissen. Daar missen we wel een stukje

ondersteuning van. Dat als er een keer snel een boodschap

gedaan moet worden, een van de buren bijvoorbeeld even op

kan passen. Want het rare is, dat iedereen het raar vindt dat hij

nu half in de opvang woont. Want het is zo’n lieve knul. Maar als

je daarentegen even aan ze vraagt om op te passen, dan kan

dat nooit. Ze vergeten altijd hoeveel werk het is en hoeveel

energie het vraagt. (Moeder van zoon, VGZ, ♂)

10

RESPIJTZORG

De zorgtaken van de mantelzorger (tijdelijk) overnemen

Formeel of informeel:

Inzet van professionele hulpverleners of vrijwilligers

Thuis of buitenshuis

Direct of indirect:

Respijtzorg als doel van het aanbod of respijtzorg die ontstaat als

neveneffect (met zorg aan de zorgvrager als doel)

11

WAAR HEBBEN WE HET NU OVER?

Even op adem komen

In opdracht van Cliëntenbelang Amsterdam en

Platform Mantelzorg Amsterdam

Productie: Merel Media

12

KANSEN EN VOORWAARDEN

13

14

15

VOORWAARDEN

Zorg uit handen geven is niet gemakkelijk

Het besef ‘ik ben mantelzorger’ moet er zijn

Informatie over de mogelijkheden moet (op tijd) beschikbaar zijn

Zorg moet op elkaar aansluiten, anders komt het alsnog op de

mantelzorger neer

Van belang: een vast persoon tijd geven om de zorg te verlenen en de

mantelzorger en zorgvrager inspraak geven wie dat doet

16

ZORG ÉN WELZIJN

Denk niet alleen aan voorzieningen om de zorg voor de zorgvrager te

organiseren:

- dagbesteding - tijdelijk verblijf (ook complexe zorg)

- dagopvang - vervanging bij vakantie

- dagverzorging - zorghotel

- logeermogelijkheden - huishoudelijke ondersteuning

Maar ook aan het welzijn van de zorgvrager en mantelzorger

“Zorg is noodzakelijk voor ondersteuning of vanuit medisch oogpunt,

welzijn is de component die bepaalt of je de kwaliteit van leven hebt die bij

je past en waar je je prettig bij voelt binnen de mogelijkheden die je hebt.”17

VERANTWOORDELIJKHEDEN

18

WIE?

19

Maatschappelijk werkers?

Huisartsen?Vrijwilligers?

De mantelzorgers zelf?

Ergotherapeuten?

Verpleegkundigen?

Het sociale wijkteam?

SPH’ers?

Praktijkondersteuners?

Zorginstellingen?

Gemeenten?

DE MANTELZORGERS ZELF:

20

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Ik ben op de hoogte van relevanteveranderingen in wet- en regelgeving

rondom zorg

Ik ben bereid om in de toekomst meermantelzorg te verrichten

Ik vind dat de overheid verantwoordelijk isvoor het verlenen van zorg

Eens Oneens Geen mening

‘RESPIJT’ CREËREN

Hoe doorbereken we vraagverlegenheid en handelingsverlegenheid?

Wie zou dat kunnen doen?

Hoe zorgen we ervoor dat sociale netwerken niet afbrokkelen?

Wie zou dat kunnen doen?

21

TOT SLOT

Voor lang niet alle mantelzorgers is respijtzorg een

oplossing

Creëer passende vormen van respijtzorg voor de

mantelzorgers die dat nodig hebben

Maar vergeet de andere mantelzorgers niet..

22

hva.nl/communitycare

Volg ons op Twitter: CommunityCareNL / YWittenberg

Of bekijk de animatie over het lectoraat op YouTube

y.wittenberg@hva.nl

06 211 56 085

23

MEER INFORMATIE EN CONTACT

BRONNEN

Cliëntenbelang Amsterdam (2014). Respijtzorg door de ogen van mantelzorgers. Amsterdam: Cliëntenbelang Amsterdam.

Databestand “Informele Zorg en Diversiteit 2013”, Hogeschool van Amsterdam (nog over te publiceren).

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2009). Basisfuncties lokale ondersteuning vrijwilligerswerk en mantelzorg. Den Haag: Ministerie VWS.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2014). Infographic: Ondersteuning Wmo 2015.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2014). Infographic: Passende zorg in de Wet langdurige zorg.

Rijksoverheid (z.j.). Hulp voor de mantelzorger. Geraadpleegd op 14 mei 2014, via http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/mantelzorg/hulp-voor-de-

mantelzorger.

Rijksoverheid (z.j.). Wat is mantelzorg? Geraadpleegd op 14 mei 2014, via http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/mantelzorg/vraag-en-antwoord/wat-is-

mantelzorg.html.

Rossum, F. van, Iersel, J. van en Ham, M. van den (2012). Naar een continuüm van respijtzorg in 2015. Amsterdam: RIGO Research en Advies.

Wittenberg, Y. (2010). Gewoon Bijzonder. De behoeften van mantelzorgers in Amsterdam. Universiteit van Amsterdam: Masterscriptie.

Wittenberg, Y., Bredewold, F. en Jager-Vreugdenhil, M. (2013). Bijzondere mantelzorgers beter in beeld. Digitale uitgave via www.tinteling.org.

Wittenberg, Y., Kwekkeboom, M.H. en Boer, A. de (2012). Bijzondere mantelzorg. Ervaringen van mantelzorgers van mensen met een verstandelijke

beperking of psychiatrische problematiek. Den Haag / Amsterdam: SCP / HvA.24