yota aheb 2008nefilkokulu.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/13/741273/...y›k›lm›yormu?” yota...

36

yap›sal olmayan tehlikelerin azalt›lmas›el kitab›

yota

•SuIs›t›c›lar›•SobalarveIs›t›c›lar•Tabelalar,KlimalarveUyduAntenleri•AsmaTavanlar•BorularveKanallar

•Tu¤laDolguveBahçeDuvarlar›•Bacalar•GiydirmeCepheler•Asansörler,YürüyenMerdivenlerveYürüyenYollar•BüyükveHassasEkipman

36



Yap›sal Olmayan Tehlikelerin Azalt›lmas› El Kitab›

© Copyright 2005, Bo¤aziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesive Deprem Arafltırma Enstitüsü, Afete Hazırlık E¤itim BirimiISBN: 975-6193-20-4

Bu yay›n içeri¤inin haz›rlanmas›nda eme¤i geçenlere teflekkür ederiz.

Uyar› Notu:Bo¤aziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araflt›rma Enstitüsü, AfeteHaz›rl›k E¤itim Projesi bu yay›ndaki bilgilerin do¤rulu¤unu sa¤lamaya çal›flm›flt›r. Ancak,deprem mühendisli¤i yeni bir bilim dal›d›r ve bu yay›ndaki önerilerin uygulanmas›durumunda bile, yap›sal olmayan elemanlar›n gelecek depremlerde sergileyebilecekleridurumu tam olarak öngörmemizi sa¤layacak yeterli bilgi yoktur. Her durum birbirindenfarkl› oldu¤undan, bu önerileri kendi ortamlar›nda uygulama ve emin olmad›¤›durumlarda uzmanlara dan›flma sorumlulu¤u okuyucunundur. Uygulama yap›l›rkenoluflabilecek aksakl›klardan veya bu önerilerin uygulanmas› sonucunda bir deprems›ras›nda oluflabilecek zararlardan sorumluluk kabul edilmez.

Türkiye K›z›lay Derne¤i’ne ve American Red Cross’a, bu e¤itimin de¤erine inanarakgelifltirilmesine katk›da bulunduklar› için teflekkür ederiz. Bu e¤itim program›, birçokaraflt›rmac›n›n deste¤i sayesinde gerçeklefltirilebilmifltir. Bu yay›n içeri¤inin,American Red Cross aç›s›ndan ba¤lay›c›l›¤› yoktur.

Sarsma tablas› üzerinde yap›lan laboratuvar testleri Bo¤aziçi Üniversitesi,Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araflt›rma Enstitüsü’nde gerçeklefltirilmifltir.Bu sarsma tablas›n›n B.Ü. K R D A E’ ne kazand›r›lmas›n› sa¤layan AtaflehirRotary Club’a teflekkür ederiz.

Bu yay›n Yabanc› Ülkelere Afet Yard›m›, Amerikan Uluslararas›Kalk›nma Kurumu’nun AOT-G-00-00-00235-00 nolu resmi karar›ile gerçekleflmifltir. Bu yay›n içeri¤inin, AmerikanUluslararas› Kalk›nma Kurumu aç›s›ndan ba¤lay›c›l›¤› yoktur.

Özellikle, yap›sal olmayan tehlikelerin azalt›lmas›nda kullan›lan ba¤lant› elemanlar›n›nüreticilerine, ürün ba¤›fl›nda bulunduklar› ve deneyimlerini bizimle paylaflt›klar› içinteflekkür ederiz.

Çengelköy 34684 ‹stanbul tel: 0216 516 36 00 faks: 0216 332 32 11 e-posta: [email protected] internet: www.koeri.boun.edu.tr

1

Bu e¤itimde önerilen yap›sal olmayan tehlikeleri azaltma yöntemleri, 8 ayl›k biraraflt›rma, deneme ve hesaplama sürecinin sonunda bulunmufltur. Bu süreç,Bo¤aziçi Üniversitesi,

Afete Haz›rl›k E¤itim Projesi (AHEP),Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araflt›rma Enstitüsü

(KRDAE), Deprem Mühendisli¤i Ana Bilim Dal›ve Afet Yönetimi

Araflt›rmaMerkezi (CENDIM) taraf›ndan birçok e¤itimci ve araflt›rmac› ile

gerçeklefltirilmifltir.

Araflt›rma:Önerilerin ço¤u, geçmifl deprem deneyimleri üzerine tutulan raporlardan vedünya üzerindeki de¤iflik deprem bölgelerindeki devlet kurulufllar›n›n ve sanayiuzmanlar›n›n deneyim ve önerilerine dayanarak oluflturulmufltur. Konular›ylailgili bilgiler, mümkün oldu¤unca, yerel uzmanlarla da paylafl›lm›flt›r. Ayr›ca,birçok kifliden kendi deneyimleri ve ald›klar› önlemlerle ilgili bilgi edinilmifl,bu kiflilerin düflünceleri de¤erlendirilmifltir.

Laboratuvar Testleri:Elektronik eflyalar, beyaz eflyalar ve büyük mobilyalar tek serbestlik derecelibir sarsma tablas› üzerine çeflitli yöntemlerle sabitlenmifltir. Yüzlerce testsonras›nda, hangi yöntemlerin ifle yaramad›¤›n›n yan›s›ra, hangi yöntemlerindaha iyi sonuç verdi¤i gözlenmifltir.

Sarsma Tablas›: Laboratuvar ortam›ndagerçeklefltirilen testlerde bir bilgisayar ve büyükbir motora ba¤lanm›fl bir platform kullan›lm›flt›r.Motor ve bilgisayar, platformun bir deprems›ras›ndaki yer hareketine benzer bir flekildesallanmas›n› sa¤layabilmektedir. Tek serbestlikdereceli sarsma tablas› ileri ve geri olmak üzeretek yönde sallanabilir. Gerçek bir depremdeki gibiyanlara ya da afla¤› yukar› hareket edemez. 2,3 ve 6serbestlik dereceli bir tabla bir depremi tam olarakcanland›rabilir.

Hesaplamalar:Araflt›rma ve testlerin yap›lmas›n›n mümkün olmad›¤› durumlar için mühendislikhesaplamalar› kullan›lm›flt›r. Ba¤lant› elemanlar›n›n, dübellerin ve vidalar›nadediyle bunlar›n büyüklüklerine dair öneriler, Uluslararas› Yap› Yönetmeli¤ineve üreticilerin talimatlar›na uygun olarak yap›lan hesaplamalara dayand›r›lm›flt›r.Depremlerde yap›sal olmayan hasarlara iliflkin araflt›rmalar, bu tehlikelerinazalt›lmas›na yönelik fikirlerden bile daha yenidir. Dünyan›n her yerindeinsanlar›n basit ve yenilikçi çözümler bulmalar›na ra¤men, hâlâ cevaplanmam›flsorular ve çözülmemifl problemler vard›r. Toplumun tüm bireyleri buproblemlere çözüm bulmada rol oynayabilir. Öncelikle, tüm bireyler kendiortamlar›nda ve çevrelerinde bu e¤itimde önerilen yöntemleri kullanarak yap›sal

yota ÖNSÖZ

36



2

olmayan elemanlardan kaynaklanabilecek tehlikeleri azaltmal›d›r. Bu bireyler,bir deprem sonras›nda da ev, okul ve iflyerlerindeki yap›sal olmayan elemanlar›ndurumunu incelemeye katk›da bulunabilirler. Bilim adamlar› ve mühendislerdaha detayl› araflt›rma ve hesaplamalar yapabilirler. Teknisyenler, giriflimciler,ustalar ve halk birlikte çal›flarak yeni deprem güvenlik ürünleri gelifltirebilirler.‹flbirli¤i yaparak, çevremizi ve toplumumuzu depreme karfl› daha güvenli ve haz›rhale getirebiliriz.

AMAÇLARfiiddetli depremler; toplumda can kayb›, yaralanma, ev ve ifl kay›plar› gibi y›k›c›trajedilere sebep olur. Bununla beraber, dünyada yaflanan geçmifl depremlerdeelde edilen deneyimlerden, bu kay›plar›n ço¤unun önlenebilece¤i ö¤renilmifltir.Binalardaki eflyalar›n depreme karfl› önlemini almak bile, birçok yaralanma,maddi kay›p ve hatta can kayb› riskini azaltacakt›r.

Bu çerçevede bizim amac›m›z:

• Yap›sal olmayan elemanlardan kaynaklanabilecek tehlikeler hakk›ndabilinci art›rmak,

• Risklerin nas›l belirlenebilece¤i hakk›nda bilgi vermek,

• Tüm bireylere, küçük ad›mlar atarak olas› tehlikeleri azaltmas› içincesaret kazand›rmakt›r.

36

• Su Is›t›c›lar›• Sobalar ve Is›t›c›lar• Tabelalar, Klimalar ve Uydu

Antenleri• Asma Tavanlar• Borular ve Kanallar

• Tu¤laDolguveBahçeDuvarlar›• Bacalar• GiydirmeCepheler• Asansörler,YürüyenMerdivenler

veYürüyenYollar• BüyükveHassasEkipman

3

I. YOTA ‹lkeleri

II. Risklerin Belirlenmesi

III. Sabitlemeye Bafllamadan Önce1. Sabitlenecek Eflyalar›n A¤›rl›k Tahmini

2. Ba¤lant› Eleman› ve Miktar›n›n Seçimi

3. Sabitlemenin Yap›laca¤› Yerin Belirlenmesi4. Duvara ya da Tafl›y›c› Elemana Sabitlemede Kullan›lacak Dübel ve

Vida Seçimi

5. Ba¤lant› Eleman›n›n Eflyalara Nas›l Sabitlenece¤ine Karar Verilmesi

IV. Ana Bafll›klar

• Mobilyalar• Elektronik ve Di¤er Elektrikli Cihazlar

• Beyaz Eflyalar• As›l› Duran Eflyalar

• Dolaplar• Dekoratif Eflyalar

• Raflarda Duran Eflyalar• Camlar

• Ç›k›fl Yollar›• Tüpler

• Ayd›nlatma Elemanlar›

V. YOTA’n›n Ard›ndan...

• Su Is›t›c›lar›• Sobalar ve Is›t›c›lar

• Tabelalar, Klimalar veUydu Antenleri

• Asma Tavanlar

• Borular ve Kanallar

yota

• Tu¤la Dolgu ve Bahçe Duvarlar›

• Bacalar• Giydirme Cepheler

• Asansörler, Yürüyen Merdivenlerve Yürüyen Yollar

• Büyük ve Hassas Ekipman

‹Ç‹NDEK‹LER

36



• Tu¤la Dolgu ve Bahçe Duvarlar›• Bacalar• Giydirme Cepheler• Asansörler, Yürüyen Merdivenler

ve Yürüyen Yollar• Büyük ve Hassas Ekipman

Bu el kitab›, yap›sal olmayan temel elemanlar ile ilgili bilgileri kapsamaktad›r.Afla¤›daki bafll›klarla ilgili ayr›nt›l› bilgiye www.koeri.boun.edu.tr sitesindenulaflabilirsiniz.

4

Bu el kitab›, ev, okul ve iflyerlerimizle halka aç›k alanlardaki yap›sal olmayanelemanlardan kaynaklanabilecek tehlikeleri belirlemek ve bu tehlikelerin nas›lazalt›labilece¤ini göstermek amac›yla haz›rlanm›flt›r. Yap›sal olmayan elemanlar,bir binan›n tafl›y›c› sistemi haricindeki bütün k›s›mlar› ve binan›n içindekilerdir.Di¤er bir deyiflle, kolon, kirifl, tafl›y›c› duvar, çat› ve temel haricindekielemanlard›r.

Bir deprem s›ras›nda, yap›sal olmayan baz› elemanlar, zarar görebilir ya dainsanlar için tehlike yaratabilir. Bu zarar görme ya da tehlike olas›l›¤›na yap›salolmayan tehlike ad›n› veriyoruz.

Evinizin depreme dayan›kl› olup olmad›¤›n› ö¤renmeninen iyi yolu binay› bir mühendise inceletmektir. fiunu dabilmeliyiz ki, 1999 ‹zmit ve Düzce depremlerinde hasarl›binalar›n sadece %5’ini tamamen y›k›lanlar oluflturuyor.Ço¤u orta ve a¤›r hasarl› hatta baz› az hasarl› binalarda,yap›sal olmayan tehlikeler ciddi yaralanma ve maddikay›plara sebep olabiliyor.Bu depremlerden do¤rudan etkilenen 1,5 milyon insan›n%1’i hayat›n› kaybetti. Bu trajedinin ard›ndan, hayattakalan bölge sakinlerinin %99’u deprem sonras›ndahayatlar›na devam etmeye çal›fl›yor.Bu el kitab›nda önerilenler gibi önlemleri almak, gelecekdepremlere haz›rlanmak için bir ad›md›r. Bu önlemler,deprem sonras›nda hayata devam etmeyi kolaylaflt›rarakh›zland›ran ve maddi kay›plar› azaltan etkenler olacakt›r.Daha da önemlisi, bu önlemleri almak, can kayb›n›azaltacakt›r. Hatta bu önlemlerle hafif yaralanmalar›önleyebilmek, a¤›r yaral›lara öncelik verebilmemizisa¤layarak hayat kurtarmam›za yard›mc› olacakt›r.

Erdik, Mustafa. Report on 1999 Kocaeli and Düzce (Turkey) Earthquakes.‹stanbul: Bo¤aziçi University, Dept. of Earthquake Engineering, 2000.Petal, Marla. Causes of Deaths and Injuries in the August 17th, 1999 3:02a.m. M=7.4 Kocaeli Earthquake, Research Report, Bo¤aziçi Üniversitesi,CENDIM, Istanbul, 2003.

“Yap›sal

olmayan

tehlikeler

konusunda

endiflelenmenin

ne gere¤i var,

zaten binalar›n

ço¤u tamamen

y›k›lm›yor mu?”

yota YAPISAL OLMAYAN TEHL‹KELER‹AZALTMA ‹LKELER‹

36





5

B‹R‹NC‹ ‹LKE: YAPISAL OLMAYAN TEHL‹KELER C‹DD‹YEALINMALIDIRYap›sal olmayan hasarlar, çok say›da önlenebilir yaralanma ve ölümlere sebepolmufltur. Bu hasarlar ayn› zamanda, kurtarma ve yard›m operasyonlar›na engeloluflturur, büyük maddi kay›plara yol açar ve depremin ard›ndan hayata devametmeyi zorlaflt›r›r.

Bunlar› biliyor muydunuz?• 1999 ‹zmit depremindeki yaralanmalar›n %50’si, ölümlerin %3’ü yap›sal

olmayan elemanlardan kaynaklanm›flt›r.• 1999 ‹zmit depreminden sonra, hayatta kalanlar›n yaflad›¤› maddi kay›plar›n

%30’unu mobilya, beyaz eflya, elektronik cihazlar›n ve di¤er de¤erli eflyalar›noluflturdu¤u tahmin edilmektetir.

• Yap›sal olmayan hasarlar, iflyerlerinin ve okullar›n aylarca kapanmas›na,ö¤rencilerin ö¤renimlerini sürdürecek yerlerinin kalmamas›na neden olabilir.

• 1994 y›l›nda Amerika’daki Northridge depreminden sonra, yap›sal hasar›olmayan ya da çok az olan 10 büyük hastane yap›sal olmayan elemanlar›nyaratt›¤› hasarlardan dolay› boflalt›lmak ya da kapat›lmak zorunda kalm›flt›r.Sonuç olarak, t›bbi yard›m kesintiye u¤ram›flt›r.

Petal, Marla. Causes of Deaths and Injuries in the August 17th, 1999 3:02 a.m. M=7.4 Kocaeli Earthquake,Research Report, Bo¤aziçi Üniversites‹, CENDIM, Istanbul, 2003.Fierro, Eduardo; Perry, Cynthia; and Freeman, Sigmund. Reducing the Risks of Nonstructural EarthquakeDamage: A Practical Guide. Washington D.C.: Wiss, Janney, Elstner Associates, Inc., 1994

‹K‹NC‹ ‹LKE: YAPISAL OLMAYAN TEHL‹KELERAZALTILAB‹L‹RYap›sal olmayan tehlikeleri azaltman›n birçok yolu vard›r. Bunlar herkesinuygulayabilece¤i basit önlemlerden, profesyonel destek gerektirecek karmafl›könlemlere kadar uzan›r. Bu önlemlerin tümü önemlidir. Yap›lan risk azaltmaifllemine Yap›sal Olmayan Tehlikelerin Azalt›lmas› (YOTA) ad› verilir.Tehlikeler, küçük ad›mlar at›larak azalt›l›r. Her ad›m önemlidir. Bu e¤itim,bu ad›mlar› s›rayla atman›za yard›mc› olmay› amaçlamaktad›r.

36





6

ÜÇÜNCÜ ‹LKE: DEPREM HAREKET‹ FARKLI YÖNLERDENGELEREK NESNELER‹N KAYMASINA YA DA DEVR‹LMES‹NEYOL AÇARYap›sal olmayan tehlikeleri belirlerken, deprem hareketinin, her gün hissedilenyerçekiminden farkl› oldu¤u unutulmamal›d›r. Bir nesne b›rak›ld›¤›nda do¤rudanyere düfler. Dünyan›n yerçekim kuvveti nesneyi yere do¤ru çeker. Oysa farkl›yönlerden gelen deprem dalgalar› farkl› tehlikelere yol açar. Devrilebilecek veyakayabilecek eflyalar› tan›mlarken mümkün olan her yöndeki hareketi göz önündebulundurmak gerekir.

KOLAY DEVR‹LEB‹LECEK EfiYALAR:1. Yüksekli¤i geniflli¤inden veya derinli¤inden fazla olan

eflyalar:Eflyan›n yüksekli¤i derinli¤inin 1.5 kat›ndan FAZLA ise,öne ya da arkaya kolayl›kla devrilebilir.Eflyan›n yüksekli¤i geniflli¤inin 1.5 kat›ndan FAZLA ise,yanlara kolayl›kla devrilebilir.

2. Üst k›sm› alt k›sm›ndan daha a¤›r olan eflyalar:Bu eflyalar, her yöne kolayl›kla devrilebilir.

KOLAY KAYAB‹LECEK EfiYALAR:1. Tekerlekli olan eflyalar2. Devrilemeyecek kadar alçak olan eflyalar3. Seramik ve ahflap gibi kaygan zemin üzerinde duran

eflyalar4. Alt k›sm› üstünden çok daha a¤›r olan eflyalar

!A¤›r nesneler,depremlerdendaha çoketkilenir.

36





7

DÖRDÜNCÜ ‹LKE: EfiYALARIN, ‹NSANLARA VEB‹RB‹RLER‹NE ÇARPMASI ÖNLENMEL‹D‹RBu nedenle, s›k› bir flekilde sabitlenmesi önemlidir.

Eflyalar; insanlara, binay› oluflturan elemanlara veyabirbirine çarpt›¤›nda yaralanmaya ve hasara sebep olurlar.Tehlikenin sebebi; eflyan›n kendi hareketi de¤il, bir kifliye,baflka bir nesneye ya da bir yere çarpmas›d›r.

Mobilya, duvarla aras›nda boflluk kalarak veya gevflek birflekilde sabitleniyorsa, yap›lan sabitlemeye ra¤men birdeprem s›ras›nda sürekli duvara çarpabilir. Bu nedenle,eflyalar› mümkün oldu¤unca s›k› bir flekilde sabitlemek,iyi bir çözüm olacakt›r.

Sabitlenen eflya ile duvar aras›nda boflluk kalmas›kaç›n›lmazsa, bu bofllu¤a, eflyan›n köflelerinden bir dolgumalzemesi yerlefltirmek, hem mobilyan›n hem duvar›nhem de ba¤lant› eleman›n›n korunmas›na yard›mc› olur.

Sabitleme amac›yla kullan›lan dokuma kay›fl ve plastikklipsli fleritlerin de, sabitledikleri eflyay› hiçbir yereçarpmayacak flekilde s›k›ca tutmalar› için, gevflekb›rak›lmamalar› gerekir.

36





8

ALTINCI ‹LKE: EfiYALAR, EN ÇOK HAREKET EDEB‹LECEKYERLER‹NDEN SAB‹TLENMEL‹D‹REflyalar›n nereye ve ne flekilde sabitlendi¤i çok önemlidir. Genellikle en do¤ruyöntem, eflyalar› devrilirken en çok hareket edecek yerlerinden sabitlemektir.Eflyalar› yanl›fl flekilde sabitlemek, önlemlerin etkisini azaltabilir ya da buönlemlerin hiçbir ifle yaramamas›na sebep olabilir.

BEfi‹NC‹ ‹LKE: EfiYALAR, KAYMALARINI VEYADEVR‹LMELER‹N‹ ENGELLEMEK AMACIYLA YAPISALVEYA SA⁄LAM YAPISAL OLMAYAN ELEMANLARASAB‹TLENMEL‹D‹RAmaç, nesnelerin bina içerisinde savrulmalar› yerine, binan›n yap›s›yla beraberhareket etmelerini sa¤lamakt›r. Bazen nesneler tafl›y›c› elemanlara, bazen dekuvvetli malzemeden yap›lm›fl olan sa¤lam yap›sal olmayan elemanlarasabitlenebilir.

Alç›pan, gazbeton ve kerpiç duvarlar, gerekli önlemleral›nmad›¤› sürece, eflyalar›n sabitlenmesi için uygunyüzeyler de¤ildir.

Eflyalar›n sabitlenece¤i raf, dolap ve masalar›n dasabitlenmifl oldu¤undan emin olmak önemlidir.

Yeterli harç kullan›larak yap›lm›fl olan tu¤la duvarlar,yap›sal olmayan elemanlar olmas›na ra¤men, eflyalar›sabitlemek için uygun ve sa¤lam yüzeylerdir.

36





9

Bir deprem bölgesinde yaflayarak, deprem riskini de kabul etmifl oluyoruz.Hayat›m›zda her zaman, olas› kay›plar›m›z› azaltmak için önlem ald›¤›m›z dahabaflka birçok riskle karfl› karfl›yay›z. YOTA da bir deprem s›ras›nda yap›salolmayan elemanlardan kaynaklanabilecek olan tehlikeleri azaltmak için mant›kl›ve önemli bir önlemdir. Nas›l bir önlemin gerekli oldu¤una karar verebilmekiçin evinizde, iflyerinizde, okulda ve s›k gitti¤iniz kamu alanlar›nda hangi risklerinbulundu¤unu belirlemeniz gerekir.Risk, durumdan duruma göre de¤iflir. Riskleri belirlerken, her durumu kendikoflullar› içinde de¤erlendirmek gerekir.

R‹SK: C‹DD‹ YARALANMA VEYA CAN KAYBI

R‹SK: MAL KAYBI

yota R‹SKLER‹N BEL‹RLENMES‹

36





10

ÖNCE NEY‹N YAPILMASI GEREKT‹⁄‹NE KARAR VERMEK1. ‹lk etapta, eflyalar›n›z›n yerlerini de¤ifltirerek de neden olabilecekleri

tehlikeleri azaltabilirsiniz. Aile bireylerinin, ö¤rencilerinizin veya iflarkadafllar›n›z›n en çok nerelerde zaman geçirdi¤ini düflünün.Bu alanlarda, daha güvenli baflka bir yere tafl›yabilece¤iniz, a¤›r ve yüksekeflyalar var m›?Oturmak ve dinlenmek için ço¤unlukla tercih edilen mobilyalar pencerelerdenuzaklaflt›r›labilir mi?Üst raflarda, alt raflara al›nabilecek büyük ve a¤›r nesneler var m›?Eflyalar›n›z›n aras›nda art›k kullanmad›¤›n›z ve kald›r›labilecek olanlar› var m›?

2. fiimdi, karfl› karfl›ya oldu¤unuz di¤er riskleri “Deprem Tehlike Av›”n›tamamlayarak belirleyin.Genellikle, yüksek ve a¤›r, uyurken üzerimize devrilebilecek, devrildi¤indeç›k›fl yollar› ve geçiflleri kapatabilecek olan eflyalar›n, tehlikeli maddeiçerenlerin, günlük hayat›n yürütülebilmesi için önemli olan eflyalar›nveya de¤erli olanlar›n öncelikli olarak ele al›nmas› gerekir.

3. Bu e¤itimdeki basit uygulama talimatlar›ndan yararlanarak önleminialabilece¤iniz tüm tehlikeleri azalt›n.

4. Di¤er tehlikelerin azalt›lmas› ile ilgili olarak bir uzmana dan›fl›n.

36





11

yota DEPREM TEHL‹KE AVI

Deprem Tehlike Av›, tüm aile üyelerinin kat›l›m›yla evde bafllat›lmal›d›r. Evin heryeri, oda oda dolafl›l›p sars›nt› s›ras›nda nelerin uçarak, kayarak ya da düflerektehlike yaratabilece¤i öngörülmelidir. En çok zaman geçirilen yerler kontroledilmelidir. Örne¤in; aile üyelerinin uyudu¤u, yemek yedi¤i, çal›flt›¤› ve oyunoynad›¤› yerler. Bir araflt›rmac› gibi çal›flarak yap›lmas› gerekenler bir listehalinde s›ralanmal›, bulunan tehlikeler giderilene kadar takip edilmelidir.Deprem Tehlike Av› çal›flmas›n› yaparken önceliklerinizi belirleyin.1. Yaflamsal tehdit yaratacak olan eflyalar›n (yatak odas›ndaki giysi dolaplar›,

vb.) sabitlenmesi2. Maddi kay›p ve ifl kayb› yaratacak olan eflyalar›n (bilgisayarlar, elektronik

eflyalar, vb.) sabitlenmesi3. Yaflam›n›z› kolaylaflt›ran ya da sizin için önemli olan eflyalar›n (aile yadigâr›

biblo, vazo gibi eflyalar) sabitlenmesi• Yükse¤e yerlefltirilmifl a¤›r eflyalar, en k›sa boylu aile

üyesinin bafl hizas›ndan daha afla¤›da bir yereindirilmelidir.

• Mobilyalar, mutfak dolaplar› da dahil olmak üzereduvarlara s›k›ca sabitlenmelidir.

• Beyaz eflyalar ve sofbenlerin s›k›ca sabitlendi¤indenemin olunmal›d›r.

• Tüpgazlar ve her türlü gaz tanklar› bulunduklar› yeres›k›ca sabitlenmelidir.

• Pencere önündeki yatak ve mobilyalar›n yerleride¤ifltirilebilir, dayan›kl› camlar kullan›labilir,perdeler kapal› tutulabilir.

• A¤›r ve önemli elektronik eflyalar s›k›ca sabitlenmelidir.• Ayd›nlatma elemanlar›n›n tavana sa¤lam flekilde

sabitlendi¤inden emin olunmal›d›r.• Duvara çerçeve asarken kanca vida kullan›lmal›d›r.• Tehlikeli maddeler (zehirli, yan›c›, parlay›c›) kontrol edilmeli ve güvenli

flekilde tutulmal›d›r.• Mutfak dolap kapaklar›na sars›nt› s›ras›nda aç›lmalar›n› önleyecek tutaçlar

tak›lmal›d›r.

:ihiratemlitlezüD:relekilhetzumu¤udluB

36





12

1. ADIMSAB‹TLENECEK EfiYALARINA⁄IRLIK TAHM‹N‹

2. ADIMSAB‹TLEME ELEMANLARIVE SEÇ‹M‹

TEKN‹K DETAYLARSAB‹TLEMEN‹N YAPILACA⁄IYER‹N BEL‹RLENMES‹(YÜZEYLER)

DUVARA YA DATAfiIYICI ELEMANASAB‹TLEMEDE KULLANILACAKDÜBEL VE V‹DA SEÇ‹M‹

EfiYALARASAB‹TLEMEDE KULLANILACAKDÜBEL VE V‹DA SEÇ‹M‹

yota SAB‹TLEMEYE BAfiLAMADAN ÖNCE

36





13

Afla¤›daki tablo eflyan›z›n a¤›rl›¤›n› belirlemenize yard›mc› olacakt›r.

Yaklafl›k 200 kg.

Yaklafl›k 150 kg.

Yaklafl›k 100 kg.

Yaklafl›k 50 kg.

Yaklafl›k 25 kg.

Büyük buzdolab›100-150 kg.

Büyük mobilya100-200 kg.

Büyük ofis makinalar›150-175 kg.

135 ekran televizyon100 kg.

Orta boy buzdolab›90-120 kg.

Çamafl›r makinesi50-75 kg.


Mini f›r›n30-40 kg.

Küçük mobilya25-50 kg.


Küçük elektronik eflyalar20-30 kg.

Küçük mobilya25 kg.den az

Küçük ofis makinalar›25 kg.den az

1. ADIM SAB‹TLENECEK EfiYALARIN A⁄IRLIK TAHM‹N‹

36





14

STANDART VE ÖZEL METAL L PROF‹LLER

1. Mobilyan›n a¤›rl›¤›:0-50 kg. – Küçük boy L profiller50-100 kg. – Orta boy L profiller100-150 kg. – Büyük boy L profiller

2. Mobilyan›n duvardan uzakl›¤›:E¤er mobilya ile duvar aras›nda boflluk kal›yorsa,deliklerin mobilyan›n üzerine de gelebilmesi için büyükboy L profil kullanman›z gerekebilir.

3. L profilin geniflli¤i:Birden fazla delik s›ras› olan L profilleri tercih edin.Vidalar›n, köfleye en yak›n deliklere ve çapraz flekildeat›lmas› en iyi yöntemdir.

DOKUMA KAYIfiLARC›rt bantl› dokuma kay›fllar› seçerken, c›rt bant›n yüzeyinin eflyan›z›n a¤›rl›¤›n›tafl›yabilecek büyüklükte olmas›na dikkat ediniz.

0-50 kg. - Dar dokuma kay›fllarKulland›¤›n›z her kay›fl›n üzerinde enaz 25cm2 kuvvetli c›rt bant olmal›d›r.

50-150 kg. - Genifl dokuma kay›fllarKulland›¤›n›z her kay›fl›n üzerinde enaz 50cm2 kuvvetli c›rt bant olmal›d›r.

• Televizyonlar• Bilgisayar ekran›• Küçük ofis makinalar›• Küçük fotokopi makinalar›• Küçük laboratuvar cihazlar›

• Devrilebilen ya da kayabilenher boy beyaz eflya

• Büyük ekran televizyonlar• ‹flyeri ekipman›• ‹fllevi ya da bak›m› için

hareket etmesi gerekentekerlekli cihazlar

2. ADIM BA⁄LANTI ELEMANI VE M‹KTARININ SEÇ‹M‹

36





15

PLAST‹K KL‹PSL‹ fiER‹T

Bu klipsler;• a¤›rl›¤› 40 kg.ye kadar olan,• boyu tezgâh yüksekli¤ini geçmeyen

eflyalar için uygundur.

• Televizyonlar• Bilgisayar ekran›• Küçük ofis makinalar›• Küçük fotokopi makinalar›• Küçük laboratuvar cihazlar›

KEND‹NDEN YAPIfiKANLI CIRT BANT

Bu el kitab›nda, sabitleyece¤iniz eflya için ne tip ve kaç adet ba¤lant› eleman›kullanman›z›n uygun olaca¤› anlat›lmaktad›r. Ba¤lant› elemanlar›n› sat›nalmadan önce, buradaki bilgileri kullanarak, bu karar› rahatl›kla verebilirsiniz.

• Alçak faks makinalar›, yaz›c›larve benzer araçlar

• Video ve DVD oynat›c›lar› veyaalçak müzik setleri

• Telefonlar, saatler ve benzerekipman

• Kayabilecek olan alçak masaüstüeflyalar

YOTA MALZEMELER‹N‹N BULUNAB‹LECE⁄‹ YERLERBüyük Yap› Marketler:L profiller, dolap kilitleri, kanca vidalar, kayd›rmaz plastik örtüler, dokumakay›fllar (yaln›zca kay›fl olarak), metal köflebentler, kendinden yap›flkanl› c›rtbantlar, ve plastik klipsli fleritler (belli yerlerde).Nalburlar:L profiller, dolap kilitleri, kanca vidalar, kayd›rmaz plastik örtüler ve metalköflebentler.Tekne Malzemesi Ma¤azalar›:Dokuma kay›fllar (yaln›zca kay›fl olarak), misina ve dolap kilitleri.Özel Deprem Güvenlik Ürün Distribütörleri:Plastik klipsli fleritler, dar ve genifl dokuma kay›fllar, özel L profiller, ve tabloask›lar›.

36





16

SIRA ÜSTLER‹, MASALAR VED‹⁄ER ÇALIfiMA YÜZEYLER‹

KOLONLAR, K‹R‹fiLERVE DÖfiEMELER

DUVARLAR

DUVAR KÖPRÜLER‹

Sabitleme Yapmak içinZay›f Kalan Duvar Tipleri

• Alç›pan• Geleneksel dolgu duvarlar

(ba¤dadi ve h›m›fl)

• Gazbeton• Çok zay›f tu¤la duvarlar

(harc›n› parmaklar›n›z›n aras›ndayuvarlad›¤›n›zda kolayl›kla kumadönüflür)

• Kerpiç• Moloz Tafl›

Çözüm

Sabitlemeyi profillere ya da ahflaptafl›y›c› elemanlara yap›n veya buprofiller aras›nda duvar köprüsüoluflturun.

Kolonlar aras›nda, duvara 15 cm.aral›klarla vidalayaca¤›n›z bir duvarköprüsü oluflturun veya eflyalar› tafl›y›c›elemanlara sabitleyin.

Sabitlemeyi döfleme ve tavandakiyap›sal elemanlar üzerine yap›n.

3. ADIM SAB‹TLEMEN‹N YAPILACA⁄IYER‹N BEL‹RLENMES‹

Çelik dübelleri;kirifl, kolon veduvar içlerindekiçelik donat›ylaçak›flmayacaklar›noktalara yerlefltirin.

Kolon vekirifllerinetraf›ndakibeton,deprems›ras›ndadökülebilir.

Kolon vekirifllerin,kolon-kiriflba¤lant›noktalar›ndanuzak olanbölgelerinde,orta noktalar›sabitlemeelemanlar›n›nyerlefltirilmesi içinuygun yerlerdir.

Kolon kirifl ba¤lant›lar›ndaoldukça fazla miktardademir donat› vard›r.

Nesne a¤›rl›¤›n›n her 25 kg.’› için4 tane 10’luk dübel kullan›lmal›.

ahflap ya da metal profil

10’luk gazbeton dübeli

Gazbeton

75 kg

36





17

Dübeller ve vidalar, do¤ru malzeme ile kullan›ld›klar› zaman en do¤ru sonucuvermek üzere tasarlanm›fl ve üretilmifltir. Afla¤›daki tabloyu kullanarakihtiyac›n›z olan dübel ve vida tipini ve büyüklü¤ünü seçin. Kaç adet dübelve vidaya ihtiyac›n›z olaca¤›n›, mobilya tipine iliflkin talimatlara bakarakbelirleyebilirsiniz.

Duvar›n›z›n ya da tafl›y›c› eleman›n›z›n malzemesi nedir?

Tu¤la Beton Gazbeton Alç›pan Ahflap Tafl›y›c›Elemanlar

Mobilyan›z›n Plastik Standart Çelik Plastik Plastik Ahflapa¤›rl›¤› Tu¤la Dübeller Dübeller ve Metal Kanatl› Vidalar›ne kadar? Dübelleri Gazbeton Alç›pan

Duvar DübelleriDübelleri

0 - 5 kg. 6’l›k Standart Dübel 10’luk No: 2 4 x 60 mmNo: 3

mm06x4k›l’6kil’7k›l’6.gk05-5

mm08x6kil’8kil’8kil’8.gk051-05

150 kg. + Çok a¤›r eflyalarda, en uygun sabitleme yöntemi için bir mühendisya da uzmana dan›fl›n.

NOTLAR Plastik tu¤la Çelik Gazbeton No:2dübelleri, tu¤la dübeller duvar 10 mm.likiçerisinde iki aras›nda dübelleridelikten birden 16 cm. aras›nda No:3geçecek uzunlukta boflluk 15 cm. 12 mm.likolursa tutunmay› b›rak›n. boflluk alç›pandaha iyi sa¤lar. b›rak›n. için

Her 25 kg kullan›l›riçin 4 adet10’lukgazbetondübelikullan›n.

Bu a¤›rl›ktakieflyalar› C profillerevidalay›n veya duvarköprüsü kullan›n.

4. ADIM DUVARA YA DA TAfiIYICI ELEMANASAB‹TLEMEDE KULLANILACAK DÜBEL VE V‹DA SEÇ‹M‹

36





18

MOB‹LYA V‹DALARININ KULLANIMI

Ba¤lant› eleman›n› mobilyaya sabitlerken, her ba¤lant› eleman› için en az ikivida kullan›n. A¤›r mobilyalar için daha fazla vida ya da c›vata kullan›lmal›d›r.

Masif Ahflap Vidalar›

Kontraplak, Sunta, MDF Vidalar›

Sac Vidalar›

KEND‹NDEN YAPIfiKANLI BA⁄LANTI ELEMANLARININ KULLANIMI

Vida kullan›larak yap›lan sabitlemeler her zaman daha sa¤lamd›r; ancak baz›eflyalar› vidalamak mümkün olmayabilir. Bu durumlarda, genellikle kendindenyap›flkanl› ba¤lant› elemanlar› kullan›l›r. Bu tip ba¤lant› elemanlar›n›, yap›flt›rmayöntemiyle sabitlerken, yüzeyin temiz ve tamamen kuru olmas› çok önemlidir.

Temizlik Ürünleri:• Kendinden yap›flkanl› ürünleri

satan üreticilerin, ürün ilebirlikte satt›klar› özel yüzeytemizleyicilerini kullanmaken uygun çözümdür.

• Üreticiler, eczanelerde sat›lanalkolü de tavsiye etmektedirler.

• Marketinizden alabilece¤inizalkol içeren cam temizleyicileride temizlik için kullan›m› kolay,uygun bir seçenektir.

Ahflab›n k›r›lmas›n› veya çatlamas›n›engellemek için, çap› 4 mm.den geniflveya uzunlu¤u 45 mm.den fazla vidalar›kullan›rken matkapla k›lavuz delik aç›n.Bu delikler için vidan›n çap›n›n yar›s›büyüklü¤ünde matkap ucu kullan›n›z.

Sac vidalar›, sabitleme yap›lacak metaleflyan›n malzeme kal›nl›¤›na göreseçilmelidir. Vidan›n diflleri aras›ndakimesafe, metalin kal›nl›¤›ndan azolmamal›d›r.

5. ADIM BA⁄LANTI ELEMANININ EfiYALARANASIL SAB‹TLENECE⁄‹NE KARAR VER‹LMES‹

36





19

ARKADAK‹ DUVARA SAB‹TLEMEK

KÖfiEYE SAB‹TLEMEK

Baz› mobilyalar, arka panelinden do¤rudan duvara vidalanabilir. Bunun için;• Mobilyan›n arka panelinin kal›n ve sa¤lam olmas› gerekir.• Sabitleme; sabitleme elemanlar› arka panele eflit ve düzgün da¤›t›larak

yap›lmal›d›r.• Sabitleme elemanlar›n›n aras› her yönde 1.25 metreden

fazla olmamal›d›r.

Gerekli durumlarda dolgu malzemesi kullanmay› unutmay›n!

DUVAR G‹R‹NT‹S‹NE SAB‹TLEMEK

Standart ve Özel Metal L Profiller

yota MOB‹LYALAR

36





20

Metal plaka ve 4 adet 5 mm.veya daha büyük çapl› vida- veya - 2 adet M 8 veya dahabüyük çapl› civata ve büyükpul kullan›n›z.

Yanlar› ve arkas› aç›k raflar, sabitlenmeden önce desteklenmelidir. Budestekleme, raflar›n yanlara do¤ru kolayca sallanmas›n› ve bundan dolay›y›k›lmas›n› engelleyecektir.

Mobilyalar birbirine sabitlendi¤inde, sabitlenen her bir parçan›n boyutlar›ndandaha genifl veya derin olan yeni bir obje yarat›lm›fl olur. Bu da mobilyalar›n tabanalan›n› büyütüp, daha dengeli olmalar›n› sa¤layarak, bir deprem s›ras›ndadevrilme riskini azalt›r.

Esnek destekler Sert destekler

M 8 civata ve büyük pul- veya - modül ba¤lant›eleman› kullan›n›z.

Mobilyalar birbirlerine sabitlendikten sonra yüksekli¤inin, yeni objenin geniflli¤ive derinli¤inden fazla olup olmad›¤›n› kontrol etmek gerekir. Buna ra¤menmobilyan›n devrilme olas›l›¤› varsa; mobilya duvara, zemine veya tavana dasabitlenmelidir.

MOB‹LYALAR

36



21

Mobilya orta alanda duruyorsa veya tavanla aras›ndaki mesafe k›sa ise afla¤›dagösterilen yöntemler, mobilyan›n sars›lma ve devrilme riskini azalt›r.

Kütüphane, depo gibi mekanlardaki s›ral› duran rafl›dolaplar, bütün bir metal L profil ile üst k›s›mlar›ndantutturularak birbirlerine sabitlenebilir. Bu ifllemdensonra L profil duvarlara sabitlenmelidir.

!Büyük veba¤›ms›zduranrafl›

dolaplar içinuygun olançelikdestekler,uygun dübelbüyüklüklerive ba¤lant›detaylar› ileilgili olarakbir mühendisedan›fl›n›z.

Rafl› dolab›, taban›ndan da L profil veya dübeller ile zemine tutturunuz.

MOB‹LYALAR

36



22

70 ekran televizyonlar veya 35 kg.ye kadar olan elektronik ve di¤er elektriklicihazlar


Elektronik cihazlar›n alt›nakayd›rmaz malzeme konmas›, birdeprem s›ras›nda cihazlar›n kaymariskini azaltacakt›r.

!Büyük ekran televizyonlar veyadi¤er büyük elektronik cihazlar›sabitlemekte kullan›lacakba¤lant› elemanlar›n› ve

sabitleme yöntemlerini görmek içinBeyaz Eflyalar bölümüne bak›n›z.

2 adet dokuma kay›fl

4 adet dokuma kay›fl

1 adet dokuma kay›fl ve2 adet plastik klipsli flerit

Dokuma Kay›fllar24 saat sonra ba¤lant›

elemanlar›n› gerin!Yüzeyleri temizlemeyi

unutmay›n!

yota ELEKTRON‹K VE D‹⁄ERELEKTR‹KL‹ C‹HAZLAR

36



23


2 adet plastik klipsli flerit kullan›lacak olan küçük cihazlarda, sabitlemeninçapraz köflelerden yap›lmas› gerekir.


B‹RDEN FAZLA PARÇADAN OLUfiAN C‹HAZLAREn altta duran parçay› masayasabitlerken, cihaz› oluflturan parçalar›ntoplam a¤›rl›¤›na uygun miktarda klipskullan›lmal›d›r.

24 saat sonra ba¤lant›elemanlar›n› gerin!Plastik Klipsli fieritler

2 veya 3 adetplastik klipsliflerit

4 adet plastikklipsli flerit

Yüzeyleri temizlemeyiunutmay›n!

ELEKTRON‹K VE D‹⁄ER ELEKTR‹KL‹ C‹HAZLAR

Plastik klipslere geçen fleridin her ikiucunda klipslerden sonra 2 cm.likfazlal›k b›rakmak, fleridin klipslerdenkolayca ç›kmas› riskini azaltacakt›r.Ayr›ca, bu parça gerginlefltirmeifllemini de kolaylaflt›racakt›r.

36



24

C›rt bant, olas› bir deprem s›ras›nda kayabilecek fakat devrilme olas›l›¤›olmayan, alçak ve hafif elektronik cihazlarda kullan›labilir.

C›rt bant fleritlerini cihaz›n alt›na,karfl›l›kl› kenarlara gelecek flekildeyap›flt›r›n›z.

C›rt bantla sabitlenmifl olan cihaz›geçici olarak yerinden kald›rman›zgerekirse; arka köflelerinden biriniyavafl; ama kararl› bir flekildekendinize do¤ru çekerek sabitlendi¤iyüzeyden ay›r›n›z.

Cihaz›n güçlü bir flekilde ve iyiceyap›flmas› için cihaz› ilk sabitlemedensonra 24 saat yerinden oynatmay›n›z.

Cihaz›n›z›n yüzeyine c›rt bantyap›flt›rman›z mümkün de¤ilse,cihaz›n alt›na tamam›n› kaplayacakflekilde kayd›rmaz plastik örtülerkoyarak da kayma riskiniazaltabilirsiniz.

Yüzeyleri temizlemeyi unutmay›n!Kendinden Yap›flkanl› C›rt Bant

!Bu yöntemi televizyonlardaveya devrilebilecek büyükeflyalarda kullanmay›n›z.

ELEKTRON‹K VE D‹⁄ER ELEKTR‹KL‹ C‹HAZLAR

36



• Tu¤laDolguveBahçeDuvarlar›• Bacalar• GiydirmeCepheler• Asansörler,YürüyenMerdivenler

veYürüyenYollar• BüyükveHassasEkipman

25

ARKADAK‹ DUVARA SAB‹TLEMEKTekerlekli veya 130 kg.ye kadar olaneflyalar

DUVAR G‹R‹NT‹S‹NE SAB‹TLEMEK120 kg.ye kadar olan tekerleksizeflyalar

Dokuma kay›fl›n eflyan›n arkas›ndaki duvara, eflyan›n kenar›ndan en az 20 cm.içeriye gelecek flekilde sabitlenmesi önemlidir. Böylece, eflyan›n deprems›ras›nda çok fazla sars›larak c›rt bant› açma olas›l›¤› azal›r.


65 kg.ye kadar olan alçak vetekerleksiz eflyalar

KÖfiEYE SAB‹TLEMEK130 kg.ye kadar olan tekerleklieflyalar

HAYIR

Dokuma Kay›fllar24 saat sonra ba¤lant›

elemanlar›n› gerin!Yüzeyleri temizlemeyi

unutmay›n!

yota BEYAZ EfiYALAR

36





26

Plastik klipsli fleritler, yaln›z tezgâh yüksekli¤inde veya daha alçak olan beyazeflyalar ile a¤›rl›¤› 40 kg.den az olan eflyalarda kullan›lmal›d›r. (örn. minibuzdolaplar› vb.)

ARKADAK‹ DUVARA SAB‹TLEMEK

G‹R‹NT‹YE SAB‹TLEMEK

Plastik klipslere geçen fleridin her ikiucunda klipslerden sonra 2 cm.likfazlal›k b›rakmak, fleridin klipslerdenkolayca ç›kmas› riskini azaltacakt›r.Ayr›ca, bu parça gerginlefltirmeifllemini de kolaylaflt›racakt›r.


24 saat sonra ba¤lant›elemanlar›n› gerin!Plastik Klipsli fieritler

Yüzeyleri temizlemeyiunutmay›n!

KÖfiEYE SAB‹TLEMEK

BEYAZ EfiYALAR

2 cm

36





27

Is›nan veya gaz ba¤lant›s› olan tezgah üstü cihazlar› sabitlemek, olas› yan›klar›,gaz s›z›nt›lar›n› ve yang›nlar› önlemeye yard›mc› olabilir.

L profili, tezgâh üstündeki cihaz›nduvara ya da herhangi bir yüzeyedayanmayan bütün kenarlar› boyuncasabitleyiniz.Profil, cihaz›n kenar›n› kavrayacakve yerinde tutabilecek yükseklikteolmal›d›r. Profilin cihaz›n yüzeyinesabitlenmesine gerek yoktur.

L profil iyice temizlenmifl tezgaha, afla¤›da anlat›lan yöntemlerden herhangi birikullan›larak sabitlenebilir:

• L Profili tezgâh›n›za, malzemesine uygun olan vida ve gerekiyorsa dübellerkullanarak vidalay›n›z.

• L Profili büyük yap› marketlerde bulunan çift tarafl› yap›flkanl› bantlar ileyap›flt›r›n›z.Yeterince güçlü oldu¤undan, üzerinde “ayna yap›flt›rma bant›” yaz›l› olanlar›tercih ediniz.

• L Profili büyük yap› marketlerde bulunan kendinden yap›flkanl› c›rt bantlarkullanarak sabitleyiniz.C›rt bant›n bir yüzünü tezgaha di¤er yüzünü de L profile yap›flt›r›n›z.

Metal L Profil

BEYAZ EfiYALAR

36





28

E¤er küçük tablolar›n›z halihaz›rdaduvara çiviyle as›lm›flsa, çiviyiduvardan ç›karmadan da bir parçaip yard›m›yla önlem alabilirsiniz.

Kanca Vidalar ve Deprem Mumu

Tablo ve aynalar›n alt köflelerini,duvara çarparak k›r›lmalar›n› önlemekiçin, deprem mumu ile sabitleyiniz.

Saks›lar gibi tavandan as›l› nesnelerisabitleyece¤iniz yeri dikkatle seçiniz.Pencere, duvar ya da di¤er nesnelerinyak›n›nda bir yer seçmekten kaç›n›n›z.

Saks›n›n deprem s›ras›nda kancadanf›rlamas›n› engellemek için, kancan›na¤z›n› s›karak kapat›n›z.

yota ASILI DURAN EfiYALAR

36





29

Çeflitli yöntemlerle, dolap kapaklar›n›n deprem s›ras›nda aç›lmas› olas›l›¤›azalt›lmal›d›r.

Mekanik Kilitler

Özellikle a¤›r nesneleri bar›nd›randolaplarda mekanik veya çocukgüvenlik kilitleri kullanmak çokönemlidir.

Dolap raflar›nda da içlerindebulunan alçak eflyalar›n kaymaolas›¤›n› azaltmak için kayd›rmazplastik örtüler kullan›labilir.

De¤erli ve k›r›labilir eflyalar,tabanlar›ndan deprem mumu ilesabitlenerek bu eflyalar›n devrilmeolas›l›klar› azalt›labilir.

Çocuk Güvenlik Kilitleri Ç›t-ç›t ve M›knat›slar

Ç›t-ç›t ve m›knat›slar›n,yaln›zca içinde hafifnesneler bulunan dolaplardakullan›lmas› gerekir.

Deprem Mumu ve Kayd›rmaz Plastik ÖrtülerYüzeyleri temizlemeyi

unutmay›n!

DOLAPLAR VE DEKORAT‹F EfiYALARyota

36





30

Raflarda saklanan baz› maddelerin güvenli¤i di¤erlerinden daha önemlidir.Yerine konulamaz, zararl› olabilecek, tekrar düzenlenmesi zor ya da depremsonras› acilen ihtiyaç duyulabilecek baz› maddeler afla¤›da listelenmifltir:

• Müzelerdeki koleksiyonlar• Tehlikeli kimyasal maddeler• Dosyalar

• Her raf›n ortas›na, tak›l›pç›kar›labilen ahflap ya da metalç›ta yerlefltirilebilir.

• Her raf›n önüne, belli bir yüksekliktemetal, plexiglas ya da ahflaptanengeller vidalanabilir.Raflar›n önüne, elastik bant ya datel de eklenebilir.

• Küçük nesneler ve flifleler,birbirlerine çarpmayacak vedevrilmeyecek flekilde kutular›niçine yerlefltirilebilir.

• A¤›r veya tehlikeli nesnelerin altraflara yerlefltirilmesi gerekir.

De¤erli kitaplar

• Kitap koleksiyonlar›• ‹lk yard›m malzemeleri• T›bbi malzeme

Önemli dosyalarÖrn: T›bbi ve di¤er rapor dosyalar›

yota RAFLARDA DURAN EfiYALAR

!Sabitlenmemifl a¤›r nesnelerin,evdeki en k›sa boylu kiflininboyundan afla¤›da kalacakflekilde yerlefltirilmesinedikkat edin.

36





31

Al›flverifl merkezleri, havaalanlar›, hastaneler, tiyatrolar,okullar ve ibadet mekanlar› gibi kalabal›k ortak kullan›malanlar›ndaki, cam ve caml› malzemelerin bulundu¤uortamlarda, insanlar›n zarar görmemesi için önlem al›nmas›çok önemlidir. Al›nabilecek baz› önlemler flunlard›r:

• Mobilyalar›n yerlerinin de¤ifltirilmesi ve uzun kal›n perdelerin kullan›lmas›• Laminasyonlu cam kullan›lmas›• Temperli cam kullan›lmas›• Güvenlik filmlerinin uygulanmas›

Mobilyalar›n üretiminde kullan›lancam türleri aras›nda çeflitli farklarvard›r. Bunlar içinde temperli veyalaminasyonlu cam kullan›lm›fl olanmobilyalar daha güvenlidir. Caml›mobilya al›rken, hangi tür camkullan›ld›¤›na dikkat ederekmobilyan›z› seçiniz.

Deprem sonras›nda insanlar›n bulunduklar› binalar› sakin bir flekilde fakath›zla terk etmesi gerekebilir. Tahliyeyi kolaylaflt›rmak için yap›labilecek baz›düzenlemeler flunlard›r:

• Ç›k›fl› engelleyebilecek her türlü objenin, ç›k›fl yoluüzerinden uzak tutulmas›

• D›fla do¤ru aç›lan kap›lar›n kullan›lmas›• Genifl ç›k›fl yollar›n›n oluflturulmas›• Kap›lar›n kolayca aç›lmas›n›n sa¤lanmas›• Daire girifllerinde çift kap› kullan›lmamas›• Yang›n ç›k›fllar›nda panik kolunun kullan›lmas›

ve bu ç›k›fllar›n kilitli tutulmamas›• Döner kap›lar›n yak›n›nda ek servis kap›lar›n›n

kullan›lmas›• A¤›r ç›k›fl kap›lar›n›n ve parmakl›kl› pencerelerin

yak›n›nda, gerekti¤inde kullanmak üzere levye gibialetlerin bulundurulmas›

• Otomatik kap›lara el kumandal› veya akü ba¤lant›l›destek sistemlerinin tak›lmas›

yota CAM VE ÇIKIfi YOLLARI

36





32

Tüplerin ve yang›n söndürücülerinin deprem s›ras›nda devrilmeleri veya gazkaça¤›na sebep olmalar› riskini azaltabilmek amac›yla sabitlemenin birçok yoluvard›r.

Deprem s›ras›nda farkl› tipteki ayd›nlatmaelemanlar›n›n düflme riskini azaltabilmekamac›yla birçok sabitleme yöntemikullan›labilir.

• Ayd›nlatma elemanlar›n›n yap›salelemanlara sabitlenmesi

• Florasan ampullerinin armatürlerine sabitlenmesi• Tavandan as›l› ayd›nlatmalar›n

emniyet kablolar› ile sabitlenmesi• A¤›r avizelerin tavana kilitli

halkalarla sabitlenmesi• Kablo ve balastlar›n ayr›ca

sabitlenmesi• Yerden ayd›nlatmalar›n duvarlara

sabitlenmesi• Caml› masaüstü ayd›nlatma

elemanlar›n›n üzerindebulunduklar› yüzeye sabitlenmesi

Yüksek tüplerin hem üstlerindenhem de altlar›ndan sabitlenmesitavsiye edilir. Üst zincir yerden tüpyüksekli¤inin 2/3’ü kadar yukarıdanba¤lanmalıdır.

Yang›nsöndürücüler,metal desteklerkullan›larakduvarasabitlenmelidir.

yota TÜPLER VE AYDINLATMA ELEMANLARI

50 cm

6-10 cm

36





33

“YOTA” afete haz›rl›kta yeni ve önemli bir konudur. Her geçen gün yeni bilgileredinilmektedir. Bu süreç ülkemizde de bafllam›flt›r. YOTA’n›n önemini kavram›flolan kifli ve kurulufllar; hastane, müze, ev ve iflyerlerinde bu önlemlerialm›fllard›r. Bu kifli ve kurulufllar, bu önlemleri alarak yaln›z YOTA tekniklerinigelifltirmekle kalmam›fl, ayn› zamanda bu uygulamalar›n süreklili¤inin ve biryaflam tarz› haline gelmesinin ne kadar önemli oldu¤unuda ö¤renmifllerdir.

Uygulamada karfl›lafl›lan problemlerin baflar›s›zl›k olarak nitelendirilmesi yerine,daha iyi çözümlere ulaflabilmek için ipuçlar› olarak de¤erlendirilmeleri gerekir.Örne¤in;

• Ülkemizde üretilen plastik klipsli fleritler ilk kullan›lmaya baflland›¤›nda,kilitlenebilir özelli¤i olmayanlar›n kolayl›kla aç›k kalabildi¤i görülmüfl veüreticisi uyar›larak kilitlenebilen klipsler üretilmeye bafllanm›flt›r.

• Amerika Birleflik Devletleri’nde depremler s›ras›nda asma tavanlar›nparçalanmas› ve dökülmesi ile ilgili ilk gözlemlerin ard›ndan getirilenöneriler, çeflitli deprem deneyimlerinden sonra birçok defa yenilenmifltir.

• Yap›flkanlar zamanla afl›nd›klar›ndan, yap›flt›klar› yerden ayr›lm›flt›r. Bu,kullan›m s›ras›ndaki kontrollerin öneminin herkes taraf›ndan kavranmas›n›sa¤lam›flt›r.

“Ne yap›l›rsa daha iyi olabilir?” sorusuna yan›t aranmaya devam edilmelidir.

YOTA’n›n kal›c› ve baflar›l› olabilmesi için o mekan› kullanan herkesin bilinçliolmas› ve bu önlemlerin önemini kavramas› gerekir. Bu uygulamalar›yaflam›m›z›n parças› haline getirmedi¤imiz ve günlük hayat›m›z›n ak›fl›na birengel olarak gördü¤ümüz sürece, al›nan önlemler uzun soluklu olmayacak, k›sasürede aksakl›klar meydana gelecektir. Bu noktada YOTA uygulamac›lar›na vekullan›c›lara büyük sorumluluk düflmektedir. Uygulama s›ras›nda, al›nanönlemlerin nas›l hayat›m›z› koruyabilece¤i o mekan› paylaflan kiflilere anlat›larakeflyalar›n sabitlenmesi çok önemlidir. Kullan›c›lar karar sürecine kat›ld›¤›nda veal›nan tedbirlerin önemini kavrad›¤›nda bu önlemlerin korunmas›na ve kal›c›olmas›na katk›da bulunmufl olacaklard›r.Bu e¤itimi alan kifliler; belli zaman aral›klar›yla ba¤lant›lar›n› kontrol edecek,eflyalar›n›n yerini de¤ifltirirken veya yeni bir mobilya al›rken bunlar› nas›lsabitleyece¤ini de düflünecek ve ifllem için gerekli her fleyi eflyayla birlikte sat›nalacaklard›r. Önceleri zor gelecek olan bu uygulamalar, bir süre sonra al›flkanl›khaline geldi¤inde kolayl›kla yap›lacakt›r. Çevremizdeki insanlarla bilgi vedeneyimlerimizi paylaflt›kça ve toplum bilinci yükseldikçe daha estetik çözümlerüretilmeye bafllanacakt›r.

Kullan›m sürecinde ve olas› bir depremin ard›ndan herkes kendi pay›na düflensorumlulu¤u almal›d›r. Ne kadar çok gözlem yap›l›r, düflünceler gelifltirilirve paylafl›l›rsa, bu yöntemler de o kadar h›zl› geliflecektir. Böylece hepimiz,toplumumuzu bir afet karfl›s›nda daha dayan›kl› k›lmak için tüm insanl›¤a katk›dabulunmufl olaca¤›z.

yota “YOTA”NIN ARDINDAN...

36





34

yota A‹LE AFET HAZIRLIK PLANI

Bu konuda bir aile toplantısı yaptık.Evde ve her odada en güvensiz yerleri belirledik. Örne¤in; pencere önleri,büyük, a¤›r ve devrilebilen eflyalar›n yan›, ocak gibi yang›na nedenolabilecek eflyalar›n yan›Evdeki ve binadaki ç›k›fl yollar›n› belirledik.Özürlüler, bebekler, küçük çocuklar, yafllılar, dilimizi bilmeyenler veevcil hayvanlar için gerekli özel erzak ihtiyacını göz önünde bulundurduk.Bir hafta yetecek kadar su (1 gün: 4 litre/kifli bafl›), ve üç gün yetecekkadar yiyecek sto¤umuz var.Elektrik, su ve do¤algaz vanalar›n› kapatmayı biliyoruz.Bölge ve baflkent dıflında ba¤lant› kuraca¤ımız kifli/kiflilerin telefonnumaralarını biliyoruz. Bunlar:Tekrar nasıl buluflaca¤ımızı biliyoruzEvin içinde:Evin dıfl›nda:Mahallemizin dıflında:Yangın söndürücülerini nasıl kullanaca¤ımızı biliyoruz.Yataklarımızın yanında el feneri, ayakkabı bulunduruyoruz.‹lk yardım çantamız var.Hayatımızı sürdürecek gereksinimlerimizi toparlayıp, deprem çantalarımızıhazırladık. (el feneri, pil, pilli radyo, ilk yard›m çantas›,giysi, nakit para, çak›,düdük, 1 hafta yetecek kadar reçeteli ilaç, ka¤›tve kalem, önemli telefonnumarlar›n› içeren poflet)Önemli evraklarımızın kopyalarını deprem çantam›za koyduk ya da bölged›fl›nda bir yak›n›m›za gönderdik.Deprem sonrasında çevremizde gaz sızıntısı olmadı¤ından kesinlikle eminolana kadar çakmak, kibrit ya da bunun gibi yang›na neden olabilecekbenzer fleyler kullan›lmayaca¤›n› ö¤rendik.Bu bilgiyi tanıdı¤ımız herkese yaymaya baflladık.Deprem sonrasında telefonu yalnızca acil durumlarda kullanmamızgerekti¤ini ö¤rendik. Bu flekilde hatlar o anda en çok ihtiyaç duyanlariçin açık tutulacaktır. Bilgilenmeyi TV ve radyo kanal› ile yapaca¤›m›z›ö¤rendik.Deprem Tehlike Avı çalıflmamızı bitirdik. Olası tehlikelerin önlemlerinialdık.Her altı ayda bir, plan›m›z› gözden geçirmeyi planladık.

ad/soyadadres

e-postahiratnofelet

36





35

ANCO Engineers Inc, Final Report on Seismic Testing of Your Calstraps Earthquake Safety Straps, 1994.

ATC-Applied Technology Council, “Briefing Paper 6: Seismic Code Requirements for Anchorage of NonstructuralComponents” ATC/SEAOC Joint Venture Training Curriculum (ATC-48).ATC-Applied Technology Council, Proceedings of Seminar on Seismic Design, Retrofit, and Performance ofNonstructural Components, 1998.ATC-Applied Technology Council, Proceedings of Seminar and Workshop on Seismic Design and Performance ofEquipment and Nonstructural Elements in Buildings and Industrial Structures, 1992.Beall, Christine. Masonry and Concrete For Residential Construction. New York: McGraw-Hill, 2001.City of Seattle Emergency Management, Getting Ready…SDART’S Guide to Personal and NeighborhoodPreparedness, 2002.Coburn, Andrew and Spence, Robin. Earthquake Protection. New York: Wiley, 1992.Drake, Richard and Bachman, Robert. “NEHRP Provisions for 1994 Nonstructural Components.” Journal ofArchitectural Engineering. Vol. 2, no.1 (March 1996).Erdik, Mustafa. Report on 1999 Kocaeli and Düzce (Turkey) Earthquakes. ‹stanbul: Bo¤aziçi University, Dept. OfEarthquake Engineering, 2000.FEMA-Federal Earthquake Management Agency, 1997 Edition, NEHRP Recommended Provisions for SeismicRegulations for New Buildings,1998.FEMA-Federal Earthquake management Agency, A Nontechnical Explanation of the 1994 NEHRP RecommendedProvisions, 1995.Fierro, Eduardo; Perry, Cynthia; and Freeman, Sigmund. Reducing the Risks of Nonstructural EarthquakeDamage: A Practical Guide. Washington D.C.: Wiss, Janney, Elstner Associates, Inc., 1994.Gad, E.F.; Lam, N.T.K.; Duffield, C.F.; Hira, A.; Chandler, A.M. “Seismic Behavior of Non-structural Componentsin High-Rise Buildings.” 12th European Conference of Earthquake Engineering, 2002.ICBO-International Conference of Building Officials, Uniform Building Code, 1997.Kennett, Earle. Seismic Considerations: Apartment Buildings. Washington D.C.:Building Seismic Safety Council, 1988.Lagorio, Henry. Earthquakes: An Architect’s Guide to Nonstructural Seismic Hazards. New York: Wiley, 1990.Moghaddam, Hassan and Mahmoodi, Ali. “Seismic Strengthening of Masonry Infilled Structures.” 10th EuropeanConference of Earthquake Engineering, 1995.Pal Singh, Mahendra; Rildova; and Suarez, Luis E. Seismic Behavior of Rail Counterweight Systems of Elevatorsin Buildings. New York: Multidisciplinary Center For Earthquake Engineering Research, 2002.Petal, Marla, Causes of Death and Injuries in the August 17th , 1999 3:02 a.m M=7.4 Kocaeli Earthquake,Research Report, Bo¤aziçi Üniversitesi, CENDIM, ‹stanbul, 2003.Reinhorn, Andrei, M. P.E., Ph.D. Evaluation of Tyfo-S Fiber Wrap System for Out of Plane Strengthening ofMasonry Walls. Buffalo: Department of Civil Engineering, State University of New York at Buffalo, 1995.Scholl, Roger; Lagorio, Henry; and Arnold, Chris. Nonstructural Issues of Seismic Design and Construction. NewYork: Multidisciplinary Center For Earthquake Engineering Research, 1984.Soong, T.T. “Seismic behavior of nonstructural elements-state-of-the-art report.” 10th European Conference ofEarthquake Engineering, 1995.Taylor, Andrew and Phan, Long. “Seismic Design of Non-Structural Building Components in the United States.”Wind and Seismic Effects, 29th Joint Meeting of U.S./Japan Panel Proceedings, 1997.United States Testing Company, Test Results on Q-Safety, Inc. Fastener Products, 1995.

yota KAYNAKLAR

36





Bu el kitab›, yap›sal olmayan temel elemanlar ile ilgili bilgileri kapsamaktad›r.Afla¤›daki bafll›klarla ilgili ayr›nt›l› bilgiye www.koeri.boun.edu.tr sitesindenulaflabilirsiniz.

Duvar›n›z›n ya da tafl›y›c› eleman›n›z›n malzemesi nedir?

Tu¤la Beton Gazbeton Alç›pan Ahflap Tafl›y›c›Elemanlar

Mobilyan›z›n Plastik Standart Çelik Plastik Plastik Ahflapa¤›rl›¤› Tu¤la Dübeller Dübeller ve Metal Kanatl› Vidalar›ne kadar? Dübelleri Gazbeton Alç›pan

Duvar DübelleriDübelleri

0 - 5 kg. 6’l›k Standart Dübel 10’luk No: 2 4 x 60 mmNo: 3

mm06x4k›l’6kil’7k›l’6.gk05-5

mm08x6kil’8kil’8kil’8.gk051-05

150 kg. + Çok a¤›r eflyalarda, en uygun sabitleme yöntemi için bir mühendisya da uzmana dan›fl›n.

NOTLAR Plastik tu¤la Çelik Gazbeton No:2dübelleri, tu¤la dübeller duvar 10 mm.likiçerisinde iki aras›nda dübelleridelikten birden 16 cm. aras›nda No:3geçecek uzunlukta boflluk 15 cm. 12 mm.likolursa tutunmay› b›rak›n. boflluk alç›pandaha iyi sa¤lar. b›rak›n. için

Her 25 kg kullan›l›riçin 4 adet10’lukgazbetondübelikullan›n.

Bu a¤›rl›ktakieflyalar› C profillerevidalay›n veya duvarköprüsü kullan›n.

36





36





36Çengelköy 34684 ‹stanbul tel: 0216 516 36 00 faks: 0216 332 32 11 e-posta: [email protected] internet: www.koeri.boun.edu.tr





yota aheb 2008nefilkokulu.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/13/741273/...y›k›lm›yormu?” yota...

Documents