Prof. Dr. Ayhan AYDIN

5. Baskı

YaşamaSanatı

Prof. Dr. Ayhan AYDIN

YAŞAMA SANATI

ISBN 978-605-4282-78-4

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazara aittir.

© 2014, Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

1. Baskı: Aralık 2009, Ankara2. Baskı: Aralık 2010, Ankara3. Baskı: Aralık 201I, Ankara4. Baskı: Ocak 2013, Ankara

5. Baskı: Ağustos 2014, Ankara

Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül EroğluTürkçe Redaksiyon: Rabia Türktan

Dizgi-Grafik Tasarım: Gamze DumlupınarKapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Stiİvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A

Yenimahalle/ANKARA(0312-394 55 90)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 13987

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: pegem@pegem.net

PROF. DR. AYHAN AYDIN

Hacettepe ve Ankara Üniversiteleri mezunu olan Aydın, önce İngilizce bö-

lümünde öğrenim görmüş, daha sonra eğitim bilimleri alanında eğitimini sür-

dürmüştür. Doktora eğitiminden sonra bir süre Hacettepe Üniversitesi Eğitim

Fakültesi’nde, part-time öğretim üyesi olarak çalışmıştır. Senato ve yönetim ku-

rulu üyeliği, bölüm ve anabilim dalı başkanlığı gibi yönetim görevlerinde bulu-

nan Aydın’ın çeşitli ulusal ve uluslararası dergilerde yayımlanmış 100’den fazla

makalesi bulunmaktadır. Ayrıca Anadolu, Bahçeşehir ve Gazi Üniversitelerinde

misafir öğretim üyesi olarak dersler veren Aydın, bazı yayın kuruluşlarında editör-

lük, eğitim dergilerinde hakemlik ve bilim kurulu üyeliği yapmaktadır. Aralarında

Felsefe-Düşünce Tarihi, Yaşadığımız Dünya, Yaşama Sanatı, Eğitim Sevgidir, Sınıf

Yönetimi, Eğitim Psikolojisi, Eğitim Hikâyedir, Hayat Neden Güzeldir gibi kitapların

yer aldığı yayınlanmış 9 kitabı bulunmaktadır. Kendini kısaca yaşamsever olarak

tanımlayan Ayhan Aydın, hayata ve insana ilgi duymakta ve bu alanda ürünler

vermektedir.

iv

Varlıkları ile güç veren sevgili eşim Gül ve oğullarım Taylan ile Can’a…

v

ÖN SÖZ

Bu kitap insan düşüncesinin ufuklarına doğru yapılan gi-zemli bir yolculuğun öyküsüdür. En eski mitolojik anlatılar-dan günümüz sanat ürünlerine dek yaşamı ve insanı konu alan onlarca başyapıttan damıtılmış bir sevda öyküsü… Buna insa-nın var olma sevdası da denebilir. Zor, acılı, keyifli, alaycı, içtenlikli, onurlu, korkusuz ve şiirsel bir dille anlatılmış bir öykü ya da şöyle diyelim: İnsana, var olma sanatını insanca anlatan bir insanlık manifestosu.

Bu kitabı okurken Yunus’un yanık sevdalı sesini duyacak-sınız, Prometheus’un yaktığı insanlık ateşiyle aydınlanacak, Apollon ile aşkın umarsız yalnızlığını duyumsayacak ve Ni-etzsche ile uçurumlara yuvarlanacaksınız. Sonra Miller’ın “Satıcının Ölümü” adlı ürünüyle gerçekte ölenin hepimizin içinde yaşayan Pazar karakteri olduğunu hissedecek, Tols-toy’un, Spinoza’nın, Sokrates’in onurlu yaşamları ve sevgi dolu sesleriyle ürperecek, Kafka ile soğuk, ayrıksı duygularla sarsılacak, Dostoyevski ile içinizdeki insanın avazı çıktığı ka-dar bağırdığını duyacaksınız. Sakın susturmayın içinizde ko-nuşan o gerçek insanın sesini. O size yeraltından, yani insanlı-ğın unutulduğu ve insanın “yurtsuz” olarak yaşadığı gerçek dünyadan söz edecek. Kendini arayan insanın en çocuksu, en bilgece, en dokunaklı sesidir onun sesi... Chaplin ile gülerken, Fellini ile kanınızın donduğunu hissedeceksiniz. Balzac sizi acı acı düşündürürken, Buddha o bilge bakışlarıyla size sessizliğin diliyle seslenecek.

Bütün bunlara hazırsanız (ki bu sözün anlamı insan olma gerçeği ile yüzleşmek istiyorsanız demektir) okuyun bu kitabı. Yoksa size ağır gelir, kalkamazsınız altından. Çünkü zor iştir insanca yaşamak ve var olmak. Sevgiyi yitirmiş, yaşamın gayya kuyusuna düşmüş, tüketim toplumunun tükenmiş insanlarına göre değildir bu kitap.

Özetle baştan aşağı insan olma sevdasını anlatmayı amaç-layan bu kitap, sizi bütün zamanlarda ve kültürlerde yeni bir

vi

kimlikle yolculuk yapmaya çağırıyor. Bugünü daha iyi anla-mak ve insanca yaşamak için felsefe, psikoloji, kamu yönetimi, antropoloji, sosyoloji gibi disiplinlerin prizmasından roman, şiir, deneme, hikâye, film, mitoloji vb. sanat ürünlerini, üstelik onlarcasını bir arada yeniden yaşamak ister misiniz? Dağların doruklarından, denizlerin derinliklerine düşmek ister misiniz? Kanatlanıp uçmak, yaşadığınız dünyayı örneğin bir de O. Wil-de’in Mutlu Prens’i gözüyle görmek ister misiniz? O arada içinizde bir yer kanarsa sakın bastırmayın. Bırakın kanasın, o insanı var eden tek şeyin, yüreğin yarasıdır. Kahkahalarla güleceğiniz bölümleri okurken de gülmemezlik etmeyin lüt-fen. Çünkü gülmek, ağlamak kadar doğal ve insani bir tepki-dir.

Bütün bunlar her şeyden büyük olan tek şey adına, sev-giyle yeniden aydınlanarak insanca var olmak içindir. Sizce yaşamak buna değmez mi? Bunun için de insanı o unutulmuş topraklarda aramak ve onun sevgi dolu özünü yeniden keş-fetmek zorundayız. Başka türlü yaşayamayız. Üstelik içinde yaşadığımız teknoloji faşizmi bizi her gün daha çok kirletiyor ve bu insanlık arayışını içinden çıkılmaz bir labirente dönüştü-rüyor. Evet tam şimdi, yarın değil hemen şimdi. Lütfen ayağa kalkın ve gücünüzün yettiği kadar direnin, avazınız çıktığı kadar bağırın. Đçinizdeki insanı konuşturun artık. Göreceksi-niz dağ pınarları gibi çağlayacak, çoğalacak, ışıldayacaksınız ve en azından kendinizi kurtaracaksınız ki bu kendimiz ve insanlık adına yapabileceğimiz en büyük iştir. Đçinizdeki çocu-ğun “Kral Çıplak” diye bağırdığı an yüreğiniz başka yürekler-de atmaya başlayacak, sesiniz başka seslere karışacaktır ve dünyada sevgi adına yaşayan insanların da hâlâ var olduğunu göreceksiniz.

Bu kadarını esirgemeyelim birbirimizden olur mu?

Sevgilerimle.

Ayhan AYDIN

Ağustos, 2014

vii

ĐÇĐNDEKĐLER

ÖN SÖZ ...................................................................................... v

Gerekli Bir Açıklama ................................................................. 1

Çalınan Çocukluk ....................................................................... 4

Kafese Kapatılan Adam ............................................................. 9

Kafka’nın Karmaşık Dünyası ................................................... 13

Karayılan Efsanesi .................................................................... 19

Yabancı ...................................................................................... 21

Satıcının Ölümü ........................................................................ 22

Çığlık Çığlığa Yaşayan Bir Adam ........................................... 26

Yeraltından Notlar ................................................................... 27

Yüce Yargıç .............................................................................. 31

Balzac’ın Tutkulu Kahramanları ............................................. 35

Bir Sevgi Adamı ........................................................................ 40

Bir Doğu Masalı ....................................................................... 45

Bunalım Çağının Yazarı ........................................................... 51

Varoluşçuluk Hümanizmadır .................................................. 58

Đnsan Đyi mi, Kötü mü? ............................................................. 62

Sefiller ....................................................................................... 64 Bu Dünya Hâlâ Neden Güzel? ................................................ 66

Bir Futbol Maçı ........................................................................ 67

Mutlu Prens ............................................................................... 69

Đnsanın Öyküsü ......................................................................... 74

Narsisizmin Mitolojik Öyküsü ................................................. 76

Narsisizm, Çağımızın Hastalığı................................................ 78

Prometheus Efsanesi ................................................................ 85

Đlk Günah .................................................................................. 87

Sokrates’in Trajik Ölümü ........................................................ 90

Spinoza’nın Onurlu Yalnızlığı ................................................. 92

viii

Mağara Mitosu.......................................................................... 96 Makineleşen Yaşam İçinde Sayısallaşan İnsan.................... 100 Deliler Gemisi......................................................................... 102 Barbarlar ................................................................................. 106 İnsanlar Neden Çalışıyor? ..................................................... 107 Ay Neyin Reklamı! ................................................................. 109 Uygarlık Alarm Veriyor ......................................................... 114 İdeolojilerin Çöküşü ve Kendini Arayan İnsan ................... 116 Aşk Metalaşıyor mu?.............................................................. 121 Pazar Ekonomisi Neyi Pazarlıyor ve Neyle Besleniyor? ..... 124 Esenlik Arayışı ........................................................................ 128 Jamaika Rüzgârı ..................................................................... 134 İnsancıl Bir Öğreti .................................................................. 136 Buddha’nın Yaşamı ................................................................ 137 Buddha’nın Öğretisi ............................................................... 140 Yaşayan Budizm ..................................................................... 143 Gerçeği Görme Erdemi ......................................................... 150 Metropolis ............................................................................... 155 Modern Zamanlar .................................................................. 157 Gazap Üzümleri ..................................................................... 160 Bisiklet Hırsızları .................................................................... 162 Oyuncu .................................................................................... 164 Asi Gençlik.............................................................................. 166 Şahane Hayat .......................................................................... 168 Hiroşima Sevgilim .................................................................. 172 İtalya’da Yolculuk .................................................................. 174 Tatlı Hayat .............................................................................. 176 Sanatın İşlevi........................................................................... 179 Yaşadığımız Dünya ................................................................ 184

ix

Kökten Sınırlanmış Karakterler ............................................ 189

Felsefenin Đşlevi ...................................................................... 192

Đnsan Doğasına Olumlu Bir Bakış ......................................... 193

Teknoloji Faşizmine Direnen Adam .................................... 196

Đnsanı Arayan Adam .............................................................. 203

Đnsan Yaşamın Öznesidir ....................................................... 211

Rogers’ın Özgerçekleştirme Kuramı .................................... 217

Kendini Gerçekleştiren Đnsanın Özellikleri ......................... 222

Uçurumları Seven Adam ....................................................... 226

Mutlu Olmanın Yolu .............................................................. 231

Apollon .................................................................................... 233

Dionysos .................................................................................. 235

Yaşamın Đki Yarısı: Apollon ve Dionysos ............................ 236

Zerdüşt ve Zerdüştçülük ........................................................ 250

Böyle Buyurdu Zerdüşt .......................................................... 251

Son Söz .................................................................................... 260

AD DĐZĐNĐ ............................................................................. 261

KONU DĐZĐNĐ....................................................................... 262

Yaşama Sanatı 1

GEREKLİ BİR AÇIKLAMA

İnsan olmak soru sormayı öğrenmektir, demiş bir düşünür. Bir başkası, felsefe yapmak soru sormaktır ama sorduğu soruya yanıt vermemektir, demiş. Doğrusu çoğu kez ne soru sormak ne de yanıt vermek kolaydır. Yine de insan olmak, üstelik insanca var olmak ve yaşamak isteyen kişiler, yaşamın anlamını sorgulamak zorundadırlar. Çünkü onlar düşünce yoluyla hayatı kavramak ve geliştirmek için yaşarlar. Bir bakıma hayatın anlamı da budur. Yalnız, hayat salt düşünce yoluyla kavranamaz; onun gizemli, örtülü, çocuksu, keyifli, kederli ve bilge bir dili vardır. Ona yürek dili de denir ve ne yazık ki, birçok insan bu dili ya hiç öğrenemez ya da yeterince öğrenemediği için bir süre sonra tümüyle unutmayı seçer. Duygularını saklamayı, olgun insan olmanın bir göstergesi olarak algılayan bu tür kişilere göre her şeyin akılcı bir çözümü vardır. Oysa aklın ve akılcı çözümlerin açık ve anlaşılabilir bir tanımı yoktur. Ayrıca buna gerek de yoktur. Çünkü duygular ve düşünceler, bazılarının sandığı gibi birbirine karşıt iki ayrı eğilim değil, tek ve bölünmez bir bütünün iki ayrı yüzüdür. Tıpkı bir dağın iki ayrı yamacı gibi... İnsanı anlamak ise, dağın iki ayrı yamacını aynı anda görebilmek demektir.

Bunun için kişinin kendi iç evreninde uzun bir yolculuğa çıkması gerekir. Ne var ki, bazı yollar insanı hiçbir yere götürmez. Bu yollar çoğunluğun kullandığı o çok bilinen yollardır. Bu çok bilinen yollarda “yolculuklara” çıkanlar, bakarlar ama göremezler, duyarlar ama işitemezler. Çünkü yolcular da, onları sözüm ona yolculuklara çıkaran gezginler