XuấtbảntheoHợpđồngsửdụngtácphẩmdịchgiữaChủsỡhữuvàNhàxuấtbảnKimĐồng,8/2/2012

Vẽbìa:NHÓMCỎBỐNLÁ

Trìnhbàybìa:TÔHỒNGTHỦY

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

TặngLéonWerthAnhxinlỗicácemnhỏvìđãđemtặngsáchnàychomộtngười

lớn.Anhcómộtlẽđángkể:ôngngườilớnnàylàngườibạntốtnhấtcủaanhtrênđời.Anhcốthêmmộtlẽnữa:ôngngườilớnnàycáigìcũnghiểuđược,cảsáchviếtchotrẻem.Anhcốmộtlẽthứba:ôngngườilớnnàylàngườinướcPháp,ởđâyôngtađóivàrét.Ôngtacầnđượcanủi.Nếumàcáclẽấyvẫnkhôngđủ,anhxintặngsáchnàychoembélàôngngườilớnđótrướckia.Tấtcảmọingườilớnđềutừnglàtrẻcon(nhưngítcácôngấylạinhớđượcnhưthế).Vậyanhchữalạicâuđềtặngcủaanh:

TặngLéonWerthngàyôngcònlàcậubé

MỤCLỤCTặngLéonWerth

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

XXII

XXIII

XXIV

XXV

XXVI

XXVII

NHÀVĂNANTOINEDESAINTEXUPÉRY(29.6.1900-31.7.1944)

NhàvănAntoinedeSaintExupérysinhtạiLyon,Pháp.ChiếntranhThếgiớilầnthứnhấtôngtheomẹsangThụySĩ.Năm1917,trởvềPháp,họctrunghọctạiParis,sauđóôngvàotrườngMỹthuật.TrongchiếntranhThếgiớilầnthứhai,ôngthamgiakhôngquân.Ngày31.7.1944,máybaycủaôngmấttíchtrênbầutrờiĐịaTrungHải.

NhữngtácphẩmchínhcủaAntoinedeSaintExupéry:

Ngườiphicông(Aviateur,1926)

ChuyếnthưmiềnNam(CourrierSud,1929)

Bayđêm(Voldenuit,1931)

Quêxứconngười(TerrydesHommes,1939)

Phicôngthờichiến(PilotedeGuerre,1942)

Thưgửimộtcontin(LettreàunOtage,1943)

Hoàngtửbé(LePetitPrince,1943)

Cungthành(Citadelle,viếtnăm1936,xuấtbảnsaukhiông

mất,1948)

Hoàngtửbéngắnmàmãnhliệt...biểuhiệnnỗiđaucủanhàvănvàtưtưởngtriếthọccủaôngvềýnghĩacủasựcómặtởtrênđời,nỗikhátkhaokhôngthểnàovơiđượcvềlòngnhânái,vềsựcảmthônggiữanhữngconngười...

DịchgiảNguyễnThànhLong

HI

ồilênsáu,tôicónhìnthấymộtlần,mộtbứctranhtuyệtđẹp,trongmộtcuốnsáchvềRừngHoangnhanđề:"Nhữngcâuchuyệncósốngqua".Bứctranhvẽhìnhmộtcontrănđangnuốtmộtconthúdữ.Đâylàbảnsaocủabứcvẽ.

Trongsách,ngườitanói:"Loàitrănnuốtchửngcảconmồi,khôngnhai.Sauchúngchẳngnhúcnhíchgìđượcnữavàngủsáuthángliềnđểtiêuhóaconmồi".

Từđó,tôihaynghĩđếncácchuyệnxảyratrongrừngrậm,vàđếnlượttôi,vớimộtcâybútchìmàu,tôivẽđượchìnhvẽđầutiêncủatôi.Hìnhvẽsốmộtcủatôi.Nónhưthếnày:

Tôiđưachocácngườilớnxemkiệttáccủatôivàhỏihọbứcvẽ

củatôicólàmchohọsợkhông.

Họtrảlời:"Saomộtcáimũlạilàmchosợđược?".

Bứctranhcủatôiđâucóvẽmộtchiếcmũ.Nóvẽmộtcontrănđangtiêuhóamộtconvoi.Thếlàtôivẽlạibêntrongbụngtrăn,đểchocácngườilớncóthểhiểuđược.Đốivớingườilớn,baogiờcũngphảigiảng.Bứcvẽsốhaicủatôithếnày:

Cácngườilớnkhuyêntôihãyđểquamộtbêncácbứcvẽtrănnhìnbênngoàihaybổđôikiađi,vàhãyđểtâmvàomônđịa,mônsử,môntoánvàmônngữpháp.Nhưvậyđómàvàotuổilênsáu,tôiđãbỏmộtcuộcđờihọasĩtuyệtdiệu.

Tôithấtvọngvìbứcvẽsốmộtvàbứcvẽsốhaicủatôikhôngthànhcông.Cácngườilớnkhôngbaogiờtựmìnhhiểuđượcđiềugì,vàtrẻconlúcnào,lúcnàocũngphảigiảnggiảichocácông,đếnnhọc!

Thếlàtôiphảichọnmộtnghềkhác,vàtôihọcláimáybay.Trênthếgiới,đâutôicũngtừngcóbaymộttí.Vàmônđịalí,đúngthế,cógiúpchotôinhiều,chỉnhìnqua,tôibiếtnhậnrađâylàTrungQuốcchứkhôngphảivùngArizona.Cáiđócầnlắm,nếubanđêmtabịlạc.

Nhưvậyđấy,trongcuộcđờitôi,tôicóhàngđốngnhữngcuộcgặpgỡvớikhốingườiquantrọng.Tôiđãsốngnhiềuởnhànhữngngườilớn.Tôiđãnhìnthấyhọrấtgần.Việcnàyvẫnchẳnglàmtôiđánhgiáhọkháhơnbaonhiêu.

Khigặpmộtngườilớncóvẻhơisángsuốtmộtchút,tôiliềnđembứcvẽsốmộtmàtôivẫngiữ,đểthửôngta,ôngtatrảlờihoài:"Đâylàmộtcáimũ".Thếlàtôichẳngthèmnóivớiôngtavềrắntrăn,rừnghoanghaytrăngsaogìnữa.Tôitựhạngangtầmôngta.Tôinóivớiôngtavềbàibạc,vềđấubóng,vềchínhtrịvàvềcàvạt.Thếlàngười

lớnrấtlấylàmbằnglòngđượcgặpmộtngườibiếtđiềunhưtôi.

NII

hưvậyđó,tôiđãsốngmộtmình,chẳngcóaithậtsựchuyệntrò,chođếnmộthômtôihỏngmáybaytrongsamạcSaharacáchđâysáunăm.Cócáigìtrongmáyvỡ.Nhưngvìtôiđimộtmình,khôngthợmáy,khônghànhkhách,tôibắtđầucố

chữachođượccahỏngkhókhănnày.Đốivớitôi,đâylàmộtviệcsốngchết.Phảidèlắmtôimớiđủnướcuốngtámngày.

Buổitốiđầutiên,thếđấy,tôingủtrênmặtcát,mọivùngcóngườiởđềucáchmộtnghìndặm.Tôicòntrơvơhơnnhiềusovớikẻđắmtàuởtrênbègiữabiểncả.Vậymàcácbạntưởngtượng,tôingạcnhiênbiếtbaokhi,mờsánghômsau,cómộtgiọngnóinhỏnhẻ,lạlắm,đánhthứctôidậy.Giọngấynói:

-Ônglàmơn...ôngvẽgiúptôimộtconcừu!

-Hả?

-Vẽgiúptôimộtconcừu...

Tôibậtlênnhưbịsétđánh.Tôidụimắt.Tôinhìnkĩ.Tôithấymộtcậubéhếtsứcdịthườngđangnghiêmtrangnhìntôi.Đây,bứcchândungđẹpnhấtmàvềsautôivẽđượcvềcậubéấy:

Nhưngbứcvẽcủatôihẳnlàcònkémđẹphơnngườimẫurấtnhiều.Lỗiđâuphảitạitôi.Tạingườilớnmàtôinảnlòngtrongsựnghiệphộihọa,vàolúclênsáu,vàtôichẳnghọcvẽmộttínàohết,ngoàicáccontrăn,nhìnbênngoàihaybổdọc.

Mắttrònxoekinhngạc,tôinhìnhìnhngườihiệnratrướcmắt.Cácbạnchớquênrằnglúcbấygiờtôiđangcáchmọivùngcóngườiởlàmộtnghìndặmnhé.Thếmàcậubécủatôikhôngcóvẻgìlàbịđilạccả,cũngkhôngchếtnhọc,chếtđói,chếtkhát,chếtsợ.Emkhôngcóbộtịchgìcủamộtđứabébịlạcgiữasamạc,mộtnghìndặmcáchmọinơicóngườiở.Saucùng,mởđượccáimiệngtôihỏi:

-Nhưng...emđanglàmcáigìđây?

Thếlàemlặplạicâulúcnãy,rấtdịudàng,nhưđólàmộtđiềurấthệtrọng:

-Ônglàmơn...hãyvẽgiúptôimộtconcừu.

Khirõrànglàbíẩnquárồi,takhôngdámkhôngtuântheo.Đangbịtainạncóthểchết,lạiởmộtnghìndặmcáchmọinơicóngười,lờiyêucầuđốivớitôilạihếtsứcvôlí,tôiđànhrúttừtrongtúiramộttờgiấyvàmộtcâybútmáy.Nhưngtôiliềnnhớngayrằngmìnhđãchỉhọcmônđịalí,mônsử,môntoánvàmônngữphápnhiềunhất,nêntôinóivớicậubé(tôihơikhóchịu)rằngtôikhôngbiếtvẽ.Emtrảlờitôi:

-Khônghềgì.Ôngvẽchotôimộtconcừu.

Vìtôichưahềvẽmộtconcừunào,nêntôivẽlạichoemmộttronghaibứchìnhduynhấtmàtôicóthểvẽ.Hìnhcontrănbụngkín.Tôingạcnhiênnghecậubétrảlời:

-Không!Không!Tôikhôngthíchconvoitrongbụngcontrănđâu.Contrănnóthậtlànguyhiểm,màconvoithìkềnhcàngquá!Ởquêtôi,voibétẹokia.Tôicầnmộtconcừu.Vẽchotôimộtconcừu!

Thếlàtôivẽ.Emnhìnchămchú,rồinói:

-Không,conấyốmquárồi.Ônghãylàmconkhác.

Tôivẽ:

Cậubạntôimỉmcườidễthương,giọngkhoandung:

-Ôngnhìnxem...khôngphảicừu,nólàdê.Nócósừngmà...

Tôiliềnvẽlạibứcvẽmộtlầnnữa.Nhưngbứcnàycũngbịbácnhưnhữngbứctrước:

-Conấynógiàquá.Tôimuốnmộtconcừusốngđượclâucơ.

Khôngcóđủkiênnhẫn,vìtôisốtruộtmuốnbắttayvàoviệctháongaycáimáy,thếlàtôinguệchngoạcbứcvẽnày.

Vàtôinóito:

-Cáinàylàcáihòm.Concừuemthíchnóởtrongđó.

Nhưngtôihếtsứckinhngạcthấykhuônmặtcủavịgiámkhảotrẻtuổicủatôisángrỡlên:

-Đúnglàtôimuốnnhưthếnàyđây!Vớiconcừunày,cócầnnhiềucỏkhôngạ?

-Saoemhỏithế?

-Vìcănnhàtôi,nóbétítẹomà...

-Chắclàđủ,emạ.Concừutôichoemcũngchỉbétí.

Emcúiđầuxuốngbứcvẽ:

-Chẳngbéquáđâu...Ôi!Nóngủrồiđâynày!

Vàthếđấy,tôilàmquenvớihoàngtửnhỏ.

PIII

hảirấtlâu,tôimớihiểuemtừđâuđến.Cậuhoàngtửhỏitôinhiềucâumàdườngnhưkhôngbaogiờchúýnghetôihỏi.Chỉlànhữngtiếngngẫunhiênbuộtradầndầnnóichotôihiểumọisự.Vídụnhư,khilầnđầuemchợtthấychiếcmáybaycủatôi,

(tôisẽkhôngvẽchiếcmáybayđâu:bứcvẽđósẽphứctạphơnnhiềulắm,sovớitàivẽcủatôi)emhỏitôi:

-Cáikialàvậtgìthế?

-Khôngphảivật.Nóbayđượcđấy.Nólàmộtchiếcmáybay.Đólàchiếcmáybaycủatôi.

Tôitựhàonóichoembiếtlàtôibay.Embéliềnkêulên:

-Thếraôngrơitừtrêntrờixuống?

-Phải-tôinóikhiêmtốn.

-Ôi,đãlạlùngchưa...

Vàhoàngtửbậtlênmộttiếngcườikhanhkháchrấtxinhnhưnglàmtôicáulắm.Tôimuốnaicũngphảiđánhgiánghiêmtrọngmọitainạncủatôi.Cườixong,emnóithêm:

-Thếlàcảông,ôngcũngtừtrêntrờixuống?Ôngởhànhtinhnào?

Tứcthìtôithấylóelênmộttiasánggìđó,vềsựcómặtbíẩncủaem,vàđộtnhiêntôihỏi:

-Thếraemởmộthànhtinhkháctới?

Nhưngemkhôngtrảlờitôi.Emvừanhìnchiếcmáybaycủatôivừalắcđầukhekhẽ:

-Nhưngmà,ngồitrêncáiđóthìôngcũngchẳngthểtớiđây,nếu

ôngởxaquá...

Rồiemđắmmìnhmơmàngrấtlâu.Sauđó,móctúilấyconcừu,emlạingắmnghíamêmệtcủabáuđócủamình.

Cácbạnhãytưởngtượnglàtôibịkíchđộngnhưthếnàobởilờitâmsựnửavờivề"cáchànhtinhkhác"ấy.Vìvậy,tôicốtìmhiểurõhơn:

-Cậuem,emtừđâuđến?"Quêem"làđâuthế?Emmuốnmangconcừucủatavềđâu.

Saumộtlátimlặngtrầmngâm,emtrảlờitôi:

-Thuậnlợinhất,vớicáithùngôngchotôi,làbanđêm,cừucóthểdùngnólàmnhàở.

-Đượcchứ.Emmàngoan,tacònchoemmộtsợidâyđểbuộccừubanngày.Vàmộtcáicọcnữa.

Lờiđềnghịđócóvẻlàmcậuhoàngtửkhôngvừalòng:

-Buộc?Ôi!Ngộnghĩnhchưa!

-Nhưngkhôngbuộc,nósẽđilungtung,đilạc...

Rồingườibạnmớicủatôitứcthìlạibậtcười:

-Nóđiđằngnàođượccơchứ?

-Bấtcứđâu.Cứđithẳng...

-Bấtcứđâu.Cứđithẳng...

Đếnđó,cậuhoàngtửnghiêmtrangnhậnxét:

-Khônghềgì.Quêtôibélắm!

Rồi,vớimộtchútxíungậmngùi,cólẽthế,emnóithêm:

-Nếumàcứđithẳngthìchẳnglấygìlàmxa...

VIV

ậyđấy,tôibiếtđượcmộtđiềunữathậtquantrọng:Rằngcáihànhtinhquêquáncủacậuemchỉnhỉnhhơncáinhàcómộtchút!

Điểuấychẳnglàmđượctôingạcnhiênnhiềulắm.TôivẫnbiếtngoàicáchànhtinhlớnnhưTráiĐất,SaoKim,SaoHỏa,SaoThủy,màngườitađặttêncho,cóhàngtrămngôisaokhác,đôikhibéđếnnỗingườitalấykínhnhìnxarasoicũngkhóthấy.Khimộtnhàthiênvănkhámpháramộttrongbọnchúng,nhàthiênvănấychonómộtconsố.Vídụônggọinólà"thiênthạch3251".Tôicónhữnglídochínhđángđểtinrằngcáihànhtinhcủacậuhoàngtử,từđócậuđếnđây,làthiênthạchB.612.Thiênthạchđóchỉđượctrôngthấycómộtlầntrongkínhnhìnxa,năm1909,bởimộtnhàthiênvănThổ.ÔngtaliềnlígiảiồnàovềsựkhámphácủamìnhtạimộthộinghịquốctếvềThiênvăn.Nhưngdocáchănmặccủaôngta,chẳngaitinđiềuôngtanói.Ngườilớnlàthếmà!

MaymắnchothiênthạchB.612,mộtnhàđộctàiThổbuộcnhândânThổphảimặcquầnáongườiÂu,aikhôngtuântheosẽbịtộichết.Nhàthiênvănlàmlạicuộctrìnhbàynăm1920,trongmộtbộquầnáorấtlịchsự.Vàlầnnày,tấtcảmọingườiđồngývớiôngta.

NếutôikểvớicácbạntỉmỉvềthiênthạchB.612,vànếutôirỉtaivớicácbạnvềconsốcủanó,ấylàtạicácngườilớn.Cácngườilớnthíchchữsố.Khibạnnóichuyệnvớihọvềmộtngườibạnmới,khôngbaogiờhọhỏibạnvềcáichínhđâu.Họkhôngbaogiờhỏi:"Giọngnóihắntathếnào?Hắntathíchchơitrògì?Hắntacótậpsưutầmbươmbướmkhông?"Họchỉhỏibạn:"Hắntabaonhiêutuổi?Hắntacómấyanhem?Hắntabaonhiêucân?Bốhắntalươngbaonhiêu?"Thế.Sauđó,họchovậylàhọhiểuhắntarồi.Nếubạnnóivớinhữngngườilớn:"Tôicóthấymộtcáinhàbằnggạchmàuhồng,vớihoaphonglữtrêncửasổ,vàchimbồcâutrênmái..."họchẳnglàmthếnàohìnhdungnổinhàấynhưthếnàođâu.Phảinóivớihọ:"Tôicóthấymộtcáinhàmườivạnđồng".Họsẽkêulênngay:"-Ôi,thậtlàđẹp!".

Nhưvậyđó,nếucácbạnbảohọ:"Cậuhoàngtửlàcóthật,chứngcớlàcậutarấtđẹp,cậutacườivàcậutathíchcómộtconcừu.Khingườitathíchcómộtconcừu,thếlàcóngườiấychứ!",họsẽnhúnvaivàchobạnlàtrẻcon!Nhưngnếubạnbảohọ:"CáihànhtinhtừđócậuấyđiđếnđâylàthiênthạchB.612",thếlàhọngherangay,vàthôikhôngpháquấybạnvớicáccâuhỏicủahọnữa.Họlànhưthế!Khôngnêngiậnhọ.Trẻconphảihếtsứcrộnglượngđốivớingườilớn.

Phải,đúngthế.Đốivớibọntalànhữngngườihiểucuộcsống,chúngtacóccầnnhữngconsốthứtự!Giátôibắtđầukểcâuchuyệnnàynhưcáchmộtcâuchuyệnthầntiênthìthíchhơn.Thíchhơn,giátôinói:

"Xưacómộtlần,mộtcậuhoàngtửởmộtcănnhàchỉlớnhơncậuấycómộttẹo,cậuấythấycầncómộtngườibạnthân..."Đốivớinhữngaihiểucuộcsống,kểnhưvậycóvẻthậthơnnhiều.

Bởivìtôikhôngmuốnngườitađọccuốnsáchcủatôidễdãiquá.Khikểlạicáckỉniệmnày,tôitủicựcbiếtbao.Sáunămđãqua,từkhicậubạnthânthiếtcủatôiđimấtvớiconcừucủaem.Nếutôithửtảlạiemởđây,chínhlàđểtôikhôngquênem.Mộtngườibạnthânmàmìnhlạiquênthìbuồnquá.Cóphảiaicũngcóđượcmộtngườibạnthânđâu.Vàdễtôilạitrởnênnhưcácngườilớnchỉcònthíchthúvớicácchữsốthôi.Chínhcũngvìthếnữamàtôiđãmuamộthộpmầunướcvàbútchìmàu.Vàotuổitôi,bâygiờtrởlạinghềvẽthậtlàkhó,khitậnhồilênsáu,ngoàicontrănkínvớicontrănbổdọc,tôiđãchẳnghềthửvẽcáigìkhác!Tôisẽthử,hẳnthế,làmnhữngbứcchândungcốchothậtgiống.Nhưngtôikhôngtinhoàntoànlàmìnhthànhcông.Vẽbứcsauthìbứctrướcđãkhôngcòngiốngnónữarồi.Tôilạicóhơinhầmởvócdáng.Cáinàythìcậuhoàngtửlớnquá.Cáikiaembéquá.Tôicũngdodựởmàuquầnáocủaem.Tôiphảilầnmòhoài,nhưthếnàyrồinhưthếkia,linhtinh.Sautôicònnhầmởmộtvàinétquantrọnghơn.Nhưngvềđiềunày,cácbạncầnthalỗichotôi.Cậubạnthântôikhônghềgiảnggiảigìchotôi.Cólẽemcholàtôicũngnhưem.Nhưngtôithậtkhôngmay,tôiđâucónhìnthấyđượccácconcừuxuyênquanhữngcáihòm.Cólẽtôihơihơigiốngcácngườilớn.Chắctôibắtđầugià.

MV

ỗingàyqua,tôibiếtthêmmộtđiềuvềhànhtinh,vềlúcrađi,vềcuộcđicủacậu.Biếtlầnhồi,theodòngngẫunhiêncủasuynghĩ.Nhưvậyđó,ngàythứbathìtôirõtấnbikịchcủanhữngcâybao-bá.

Lầnnàynữa,cũnglànhờconcừu,vìđộtnhiên,cậuhoàngtửhỏitôi,rấtphânvân:

-Cóthậtđúnglàcừuăncâyconkhông?

-Phải.Đúngđấy.

-Ôi.Tốtquá!

Tôikhônghiểungaytạisaonhữngconcừuphảiăncâyconlạiquantrọngnhưthế.Nhưngcậuhoàngtửnóithêm:

-Chonênchúngăncảnhữngcâybao-báchứ?

Tôinóirõvớicậuemrằngcâybao-bákhôngphảiloàicâycon,màlànhữngcâytonhưcảcáinhàthờ,vàcậuemcómangtheocảmộtđànvoi,thìcảđànvoiấycũngchẳnglàmgìxuểchỉmỗimộtcâybao-bá.Ýnghĩvềđànvoilàmchocậuhoàngtửbậtcười:

-Phảichồngconnàylênconkia...

Nhưngrấttinhkhôn,cậuemnhậnxét:

-Bọnbao-bá,trướckhilớn,cũngtừngbétẹochứ?

-Đúngthế.Nhưngsaoemlạicứmuốnchocácconcừucủaemănnhữngcâybao-bá?

Emtrảlời:"Hi!Thếthôi!"nhưđólàmộtchuyệntấtnhiên.Tôiphảibắttríthôngminhcủatôilàmviệcdữdộimớitựtôihiểuđượcvấnđềấy.

Nguyêntrênhànhtinhcủacậuhoàngtử,cũngnhưtrênmọihànhtinhkhác,đềucónhữngloạicỏtốtvànhữngloạicỏxấu.Dođó,cóhạttốtcủacỏtốtvàhạtxấucủacỏxấu.

Nhưngkhôngnhìnthấyhạt.Chúngngủtronghuyềnbícủađấtchođếnkhimộtcáihạtnàotrongbọnchúngthứcdậy...Nóvươnvai,rụtrènảyravềphíamặttrờimộtcáinhánhconhiềnlànhtuyệtxinh.Nếulàmộtnhánhdưahaymộtnhánhhồng,tacóthểđểnómuốnmọcthếnàotùyý.Nhưngnếulàmộtcâyxấu,khinhậnracâyxấulàphảinhổngay.Màngàyấytrêncáihànhtinhcủacậuhoàngtửthìcónhiềuhạtkinhkhiếpquá...ấylànhữnghạtbao-bá.Mặtđấthànhtinhônhiễmđầyhạtbao-bá.Màmộtcâybaobá,nếunhưtađốiphó

muộnmàngquá,tacóthểchẳngbaogiờdẫynórađượcnữa.Nóchorễcủanóxóiđụchànhtinh.Vànếuhànhtinhmàbéquá,vànếucâybao-bámànhiềuquá,bao-bácóthểlàmvỡtunghànhtinh.

"Đâylàmộtvấnđềkỉluật-cậuhoàngtửvềsaunóivớitôi-Khitalàmvệsinhchotabuổisángrồi,taphảilàmkĩvệsinhchohànhtinh.Đềuđặnphảiloviệcnhổbọnbao-bátừlúctacònkịpphânbiệtchúngvớicáccâyhoahồng,màbao-báhồicònthơthìlạigiốngcâyhoahồnglắm.Đólàmộtviệclàmchánlắm,nhưngmàdễlàm".

Đếnmộtngày,cậuemkhuyêntôicốsứcvẽđượcmộtbứcvẽđẹp,chocáccậubéởquêhươngtôithậtnhớcâuchuyệnbao-báấy."Mộtngàykia,nếucácbạnấylênđường,-cậuemnóivớitôi-câuchuyệnấysẽcóíchchohọ.Mộtviệctahoãnđếnhômsauhãylàm,đôikhicũngchẳnghạigì.Nhưngnếulànhữngcâybao-bá,thìbaogiờcũngtaihọađấy.Tôicóbiếtmộthànhtinh,trênhànhtinhấylàmộtcậubélười.Hắntabỏbẵngbacáicâycon..."

Thếlà,theonhữngđiềuchỉdẫncủacậuhoàngtử,tôiđãvẽcáihànhtinhđó.Tôituyệtkhôngthíchlêngiọngdạyđời.Nhưngcáihọabao-bácònítngườibiếtquá,mànhữnghiểmnguymộtcậubémộtmailạcvàomộtthiênthạchgặpphảithìnhiều,nênlầnnày,ngoạilệ,tôikhônggiữgìnnữa.Tôinói:"Hỡicácem!Cácemphảiđểphòngbọnbao-bá!".Ấychínhlàđểbáotrướcchocácbạncủatôivềmộtnguycơmàcácbạncũngnhưtôivẫnđigầnkể,màtôicặmcụibiếtbaođểvẽbứcvẽđó!Bàihọcmàtôirútrađángchotôicốcông.Cólẽbạnsẽtựhỏi:Tạisaotrongcuốnsáchnàykhôngcóbứcvẽnàotolớnbằngbứcvẽnhữngcâybao-bá?Câutrảlờigiảndịthôi:Tôicóthửvẽnhưngđãkhôngthành.Khivẽcâybao-bá,ýnghĩvềmộtcáigìrấtkhẩncấpthúcgiụctôi.

ÔVI

i!Cậuhoàngtửơi,dầndà,nhưvậyđó,tôihiểuracuộcđờinhỏnhoi,manmáccủaem.Đểđùachơi,baolâuemchỉcómỗiánhdịudàngkhimặttrờisắptắt.Vàosángngàythứtưthìtôibiếtđượcnétmớiđó,khiembảotôi:

-Tôirấtthíchcảnhmặttrờilặn.Tađixemmặttrờilặnđi.

-Phảiđợichứ...

-Đợicáigì?

-Đợilúcmặttrờinólặn.

Thoạttiênemcóvẻrấtkinhngạc,vàrồiemcườiem.Vàembảotôi:

-Tôicứtưởngcònởnhà!

Thếđấy.KhilàbuổitrưaởnướcMỹthìaicũngbiếtlàmặttrờiđanglặnởnướcPháp.ChỉcầnđimộtphútmàđếnđượcnướcPháplàdựđượccảnhmặttrờilặn.KhôngmaylànướcPhápởxaquá.Nhưng,trêncáihànhtinhbéđếnthếcủaem,emchỉcầndịchghếvàibước.Khinàoemthíchlàemnhìnthấymặttrờilặn...

-Cómộtngày,tôithấymặttrờilặnbốnmươibalần!

Mộtchốcsauđó,emnóithêm:

-Ôngbiếtđấy...khingườitabuồnquá,ngườitathíchcảnhmặttrờilặn...

-Ngàycóbốnmươibalầnấy,embuồnđếnthếsao?

Nhưngcậuhoàngtửkhôngtrảlời.

NVII

gàythứnăm,vẫnlànhờởconcừu,tôibiếtđượccáibímậtấycủacuộcđờicậuhoàngtử.Khôngcầnmàođầu,emhỏigiậttôinhưhỏiđápsốcủamộtbàitínhvốnimlặngsuynghĩđãlâurồi:

-Mộtconcừu,nóăncâycon,tấtnócũngănhoachứ?

-Cừuthìgặpcáigìnóăncáiấy.

-Cảbônghoacógainócũngănư?

-Phải.Cảnhữngbônghoacógai.

-Thếthìgaidùngđểlàmgìnào?

Tôikhôngbiết.Tôibấygiờđangrấtbậntháomộtđinhốcvặnchặtquátrongchiếcmáycủatôi.Tôiloquávìthấycáimáycóvẻhỏngnặnglắm,mànướcuốngthìcạndần,làmchotôisợxảyrađiềutệhạinhất.

-Gai,gaithìdùngđểlàmgì?

Cậuhoàngtửmàđãđặtmộtcâuhỏinàolàkhôngbaogiờchịubỏ.Đangbựcmìnhvìchiếcđinhốccủatôi,tôitrảlờiliều:

-Gai,nóchẳngdùngđượcvàoviệcgìsất.Nóchỉlàcáiáocủaloàihoathôi!

-Ôichao!

Nhưngsaumộtlátlặngim,cậuemchảumôilạiphíatôi,vẻhờnđỗi:

-Tôikhôngtin!Loàihoa,chúngyếulắm.Chúngngâythơlắm.Chỉlàchúngcốtựlàmchochúngđượcvữngtâm.Chúngcholàvớinhữngcáigai,chúngđãghêgớmlắm.

Tôikhôngtrảlờigìcả.Lúcấy,tôinóithầm:"Cáiđinhốcnày,màymàcưỡnglạiông,ôngquạimàymộtnhátbúa".Cậuhoàngtửmộtlầnnữalàmxaolãngnhữngsuynghĩcủatôi:

-Ông,ôngchorằngloàihoa...

-Không,khôngmà!Tôicócholàgìđâu!Tôitrảlờilinhtinhthếthôi.Tôi,tôiđangbậnvìnhữngviệchệtrọngmà!

Cậunhìntôingạcnhiên:

-Nhữngviệchệtrọng!

Cậuemnhìnthấytôitaycầmbúa,cácngónđennhẻmvìdầumáy,cúixuốngmộtvậtđốivớicậuxấuxílắm.

-Ônglạinóinhưcácngườilớnmấtthôi!

Cậuấycóhơilàmchotôixấuhổ.Nhưng,khôngxótthương,cậuemnóithêm:

-Ônglẫnlộnhết...ôngxáotrộnhết!

Cậuemthựcsựbựctức.Emxõatungratrướcgiómáitócvàngóng:

-Tôicóbiếtmộthànhtinh,trênđócómộtôngmặtmũiđỏgay.Ôngtakhônghềhítmộtbônghoa.Khônghềnhìnmộtvìsao.Khônghềyêumộtngườinào.Chẳngbaogiờlàmcáigìkhácnhữngbàitínhcộng.Thếmàsuốtngày,ôngtacứlặpđilặplạinhưhệtông:"Tôilàmộtngườiđứngđắn!Tôilàmộtngườiđứngđắn!",vàcáiđólàmôngtaưỡnngựcra.Nhưng,ôngtađâucóphảilàngười,ôngtachỉlàcáinấmthôi!

-Cáigì?

-Cáinấm!

Bâygiờ,mặtcậuhoàngtửtáixanhvìgiậndữ.

-Đãhàngtriệunămnay,loàihoasảnxuấtnêngai.Hàngtriệu

nămnay,loàicừuvẫncứănhoa.Vậymàtìmhiểuxemvìsaohoalạicứphảigiankhổbiếtbaosảnxuấtnhữngcáigaivôtíchsựấy,tìmhiểuđiềuấy,lạilàchuyệnkhôngđứngđắnhaysao?Chiếntranhgiữaloàicừuvàloàihoalàchuyệnkhôngquantrọnghaysao?Khôngđứngđắnhơn,khôngquantrọnghơnnhữngbàitínhcộngcủamộtcáiôngtotướngmặtmũiđỏgayhaysao?Vàtôibiếtmộtcáihoaduynhấttrênđờikhôngđâucónó,ngoàicáihànhtinhcủatôi,thếmàmộtconcừunhỏcóthểtápmộtcáinhưthế,vàhủynó,mộtsángnàođó,rồikhôngmảymaychúýlàmìnhvừalàmcáigì,chuyệnđókhôngquantrọnghaysao?

Emđỏmặtnóitiếp:

-Khimộtngườiyêumộtđóahoa,hoaấychỉcómộtđóathôi,tronghàngtriệuhàngtriệungôisao,chừngấyđủlàmchoanhsungsướngkhinhìnnhữngngôisao.Anhtanghĩthầm:"Đóahoacủamìnhnóởđâuđây..."Nhưngconcừumàăncáihoađi,thìanhtasẽ

thấynhưlàtấtcảcácngôisaobỗngnhiênđềutắt!Vàchuyệnđókhôngquantrọnghaysao?

Cậuemkhôngnóiđượcgìthêm.Thốtnhiênembậtlênnứcnở.Đêmđãbuôngxuống.Tôiđãbỏcácđồnghềra.Tôicóccầncáibúacủatôi,cáiđinhốccủatôi,cóccầncáikhát,cóccầncáichết.Trênmộtngôisao,mộthànhtinh,hànhtinhcủatôi,TráiĐất,cómộthànhtinhbénhỏcầnđượcanủi!Tôiômemtrongvòngtaytôi.Tôiruem.Tôinóivớiem:"Đóahoamàemthíchkhôngphảiđanggặptainạnđâu...Tôisẽvẽmộtcáirọmõmchoconcừucủaem...Tôisẽvẽmộtcáiáogiápchođóahoacủaem...Tôi..."Tôikhôngbiếtnóivớiemthếnàonữa.Tôicảmthấytôirấtvụngvề.Tôikhôngbiếtlàmsaođạtđượcđếnem,điđâuthìgặplạiem...Thậthuyềnbílàmsao,xứsởcủanướcmắt.

TVIII

ôitìmbiếtrấtnhanhvàrõhơnvềđóahoanày.Trênhànhtinhcủacậuhoàngtử,vẫncónhữngbônghoarấtđơngiản,điểmtrangbằngchỉmộthàngcánh,tuyệtchẳngchiếmnơichiếmchỗgì,vàchẳnglàmphiềnai.Mộtbuổisáng,chúnglộra

trongcỏrồilạichếtlịmđivàochiềutối.Nhưngcáihoaấy,mộtngàykia,đãnảymầmtừmộtcáihạt,khôngbiếttừđâumangtới,vàcậuhoàngtửđãchămsócrấtsítsaocáinhánhconkhônggiốngvớicácnhánhconnàokhác.Nócóthểlàmộtloạibao-bámới.Nhưngcáicâynhỏliềnthôikhônglớnlênnữa,vàbắtđầusửasoạnđểrahoa.Cậuhoàngtử,chứngkiếnsựxuấthiệnmộtcáinụ,cảmthấyrõràngtừcáinụnàysẽlộramộtđiềukìdiệu,nhưngđóahoavẫncứđiểmtranghoài,nấpkíntrongcănbuồngxanhcủanó.Hoachọnlựakĩmàusắccủamình.Hoachậmrãimặcáomặcquần,gấpxếpthẳngthớmtừngcánhmột.Hoakhôngmuốnđirangoàimànhàunátnhưcácchịmồnggà.Hoachỉmuốnrađờitronghoàncảnhrỡrànghươngsắc.Ôichao!Hoathậtlàđiệu!Cuộctrangđiểmhuyềnbícủanókéodàirấtnhiềungày,rấtnhiềungày.Vàrồitớimộtsớmmai,đúnggiờmặttrờimọc,nóhiệnra.

Vàcôả,vốnđãchămchúttỉatótđếnnhưthế,bâygiờvừangápvừanói:

-Ôi!Emchỉvừathứcdậy...Emxinlỗianh...Tóctaiemcònrũrượilắm...

Thếlàcậuhoàngtửkhôngnénnổikhâmphục:

-Côemđẹpthế!

-Thậtưanh-hoatrảlờidịudàng.-Emsinhcùnglúcvớimặttrời,anhbiếtkhông...

Cậuhoàngtửđoánbiếtcôảkhônglấygìlàmkhiêmtốnlắmnhưngcôthậtdễlàmchongườitaxúcđộng!

-Đãđếngiờđiểmtâm,hìnhnhưthếphảikhônganh,-côảnóithêmngaysauđó,-xinanhhãynhớđếnem...

Thếlàcậuhoàngtử,xấuhổquá,đilấymộtchiếcô-doanướclãvàdọnlênchobônghoa.

Nhưvậyđấy,côảđãlàmchocậuemlonghĩnhiềuvànhanhchóngvớitínhkiêukìhơiuámcủacô.Chẳnghạnmộthôm,côđãnóivớicậuhoàngtửvềbốncáigaicủamình:

-Chúngcóthểtớiđây,lũhổấy,móngvuốtdễsợ...

-Trênhànhtinhcủaanhkhôngcóhổ-cậuhoàngtửnhậnxét.-Vảlại,hổkhôngăncỏmà.

-Emcóphảilàcỏđâu-bônghoađáplạidịudàng.

-Xinlỗicô...

-Emchẳngsợgìhổ,nhưngemkhiếpcácluồnggió.Anhcómộttấmchắngiónàokhônganh?

"Khiếpcácluồnggió...đốivớimộtcáicâynhỏthếlàkhônghay-cậuhoàngtửnhậnxét.Côảhoanàykhótínhđây..."

-Chiềutối,anhhãyđặtemtrongbầukínhnhé.Quêanhrétlắm.Thiếutiệnnghiquá.Ởchỗcủaemấyư...

Nhưngcôảnínbặt.Côtaquên,côđếnđâylúccôấyhãycònlàhạt.

Côtachẳngthểhiểuđượcđiềugìvềcácthếgiớikhác.Ngượngvìlỡmàđểbịbắtgặplàmìnhnóidốiđếnngâyngôquánhưthế,côhúnghắnghohaibalượt,đểnhắclạichocậuhoàngtửbiếtcậuthậtkhôngchuđáo:

-Cáichắngió,anhcókhông?...

-Anhđãđịnhđilấythìembắtđầunói!

Tuyvậycôảvẫnhonữađểbuộccậuphảibiếtlỗi.

Cậuhoàngtử,nhưvậyđấy,đãngờngayvềcôảmặcdùrấtquýcô,cậuvẫnđốixửvớicôrấttốt.Cậuđãsuynghĩnghiêmtrangvềnhữnglờitưởngkhôngquantrọnggìcủacô,vàkhổlắm.

"Đánglẽtôikhôngnêncăncứvàonhữngđiềumìnhnghe,khôngbaogiờnênngheloàihoacả-mộthômcậuemtâmsựvớitôi.Chỉnênnhìnchúng,hítmùihươngcủachúngthôi.Cáihoacủatôilàmthơmngáthànhtinhcủatôi,nhưngtôilạikhôngvuivìthế.Câuchuyệnmóngvuốtấyđánglẽlàmchotôimềmlòngthìtôilạibực..."

Cậucòntâmsựvớitôi:

-Ngàyấy,tôichẳngbiếtcáchtìmhiểugìcả.Đánglẽtôiphảixétđoáncôảtrênviệclàmchứkhôngphảibằngvàolờinói.Côtỏathơmtôi,làmchotôisángrựclên.Đánglẽtôikhôngnênbaogiờbỏđicả!Đánglẽtôiphảiđoánđượctìnhcảmchânthậtcủacôđằngsaumọimánhkhóevặtvãnhấy.Loàihoa,họhaytráitínhtráinếtlắm.Lúcbấygiờtôicòntrẻquánênchẳngbiếtquýngười.

TIX

ôichorằngcậuemđãđiđượcnhờvàomộtcuộcchuyểnvùngcủaloàichimhoang.Buổisánghômrađi,emđãdọndẹphànhtinhthậtngănnắp.Emnạovétkĩcàngcácquảnúilửađanghoạtđộngcủaem.Emcóhaiquảnúilửađanghoạt

động.Vàchúngrấtthuậntiệnchoviệcthổinấubữasáng.Emcũngcómộtquảnúilửađãtắt...Nhưngvìemthườngnghĩ:"Biếtđâuđấy!"nênemcũngnạovétcảquảnúilửađãtắtnữa.Đượcnạovétkĩ,cácquảnúilửasẽcháynhỏthôi,liuriuthôi,khônggâynênđộngđấtđâu.Cáccuộcđộngđấtdonúilửacũnggiốngnhưlửatronglòsưởicủataấymà.Tấtnhiênlàtrêntráiđấtcủachúngta,chúngtathậtbénhỏquá,khôngnạovétđượccácquảnúilửacủamình.Vìlẽấy,chúnggâychotanhiềuđiềuphiềnphứclắm.

Cậuhoàngtửcũngbứtnhữngbúpmăngvừanhúcủacáccâybao-bá,lònghơimanmác.Emđãngỡrồiđâykhôngbaogiờvềnữa.Nhưngmọiviệcquenthuộcnàyvàobuổisánghômnayđốivớiemthậtvôcùngêmđềm.Đếnkhiemtướiđóahoalầnsauchót,sắpsửacấtkĩnótrongbầukính,embắtgặpemmuốnkhóc.

-Từbiệt,-emnóivớihoa.

Nhưngcôảkhôngđáp.

-Từbiệt,-emlặplại.

Hoaholên.Khôngphảivìbịviêmhọng.

-Emđãdạilắm,-saucùngcônói.-Anhthalỗichoem.Chúcanhhạnhphúc.

Cậuhoàngtửngạcnhiênvìkhôngthấycôtráchmóc.Emđứngsững,taycầmnguyêncáibầukính.Tháiđộdịudàngbìnhthảnấycủacô,emkhônghiểuđược.

-Cóchứ,emcóyêuanhchứ,-hoanóivớicậuhoàngtử.Thếmàanhchẳngbiếtgìcả,ấylàlỗitạiem.Điềuấynàocóquantrọnggì.Vì

anh,anhcũngvụngdạinhưem.Chúcanhhạnhphúc.Thôi,anhhãyđểyêncáibầukínhđó.Emchẳngthiếtnữa.

-Thếgiónó...

-Emcóbịsổmũinhiềuđâu...Giómátbanđêmhaychoemchứ.Emlàmộtcáihoamà.

-Cònbọnthúnữa...

-Emmuốnbiếtbươmbướmlàthếnào,emphảichịuđựngvàibaconsâu.Hìnhnhưlũbướmấythậtlàđẹp.Nếukhông,rồiaisẽviếngthămem?Anhthìởxa.Cònbọnthúdữ,emcólogì.Emcómóngvuốtcủaem.

Thựcđấy,côchìabốncáigaira.Vànóithêm:

-Anhchớcóchầnchừthế,khóchịulắm.Anhđãquyếtđithìhãyđiđi.

Bởivìcôkhôngmuốncậuemnhìnthấycôkhóc.Đóahoaấynóvôcùngkiêuhãnh.

CX

ậuemởvùngcónhữngthiênthạch325,326,327,328,329và330.Nênembắtđầuđithămcácthiênthạchấyđểtìmmộtviệcgìmêmảivàđểhọctập.

Thiênthạchthứnhấtlàdomộtôngvuaở.Ôngvua,mặcquầnáobằngnhungvàbằnglôngthú,ngựtrênmộtcáingaitrônggiảndịthếnhưnguynghilắm.

-Ôi!Đây,mộtthầndân!-Ôngvuakêulênthếkhinhácthấycậuhoàngtử.

Cậuhoàngtửngheliềnnghĩthầm:

"Ôngtachưagặpmìnhbaogiờ,saoôngtanhậnrađượcmìnhnhỉ?".

Emkhôngrõrằngđốivớicácôngvua,thếgiớiđơngiảnlắm.Tấtcảaiaicũngđềulàthầndâncả.

-Ngươihãyđếngầntachotanhìnngươiđượckĩ!-Ôngvuanóivớiem,ôngtarấtđắcchívìlàmvuamãi,giờmớicómộtthầndân.

Cậuhoàngtửđưamắttìmchỗngồi,nhưngcáiáochoànglôngthútuyệtđẹpchoánhếtchỗcủahànhtinh.Thếnênemphảiđứng,vànhọcquá,emngápmộtcái.

-Đứngtrướcmộtbậcđếvươngmàngáplàkhôngđúnglễ-vuaphán.-Tacấmngươingáp.

-Chỉlàvìtôikhônggiữđượcạ,-cậuhoàngtửrấtngượngđáplại.-Tôitừxađếnđây,chưađượcngủ...

-Thếthì,-vualạiphán-taralệnhchongươingáp.Baonhiêunămnay,tachưađượcthấyaingáp.Ngápđốivớitalàtròhiếmđấy.Ngươingápnữađi.Đólàlệnhta.

-Tôimấttựnhiênrồi...khôngngápđượcnữa...-Cậuhoàngtửnói,mặtđỏbừng.

-Lạithế!-Vuađáp.-Thếthì...taralệnhchongươivừangápvừa...

Nhàvuanóihơilắpvàcóvẻphậtý.

Vìvuachútrọngnhấtvàođiềuuyquyềncủamìnhphảiđượctuântheo.Ôngkhôngthathứsựtráimệnh.Đólàmộtbậcvuachuyênchế.Nhưng,vìôngtanhátlắm,nênôngtacũngranhữngcáilệnhhợptìnhhợplíthôi.

Ôngthườngnóinhưthếnày:"Nếutamàralệnhchomộtvõtướngphảibiếnthànhchimbiển,vàvõtướngấychẳngtuânlệnhta,thìấykhôngphảilàlỗicủavõtướngđó.Ấylàlỗicủata".

-Tôingồiđượckhôngạ?-Cậuhoàngtửrụtrèhỏi.

-Talệnhchongươingồi-vuađáplại,vừakéolạivềphíachânmìnhmộtvạtáolôngthú.

Songcậuhoàngtửvẫnlạquá.Cáihànhtinhđếnbé.Thếthìôngvuatrịvìcáigì?

-Thưabệhạ,-cậunói-cúixinbệhạthatộichotôiđượchỏi...

-Talệnhchongươihỏi-vuavộivàngnói.

-Tâubệhạ,bệhạtrịvìcáigì?

Nhàvuađáp,hếtsứcgiảndị:

-Muônvật.

-Muônvậtư,thưabệhạ?

Vịvuakínđáotrỏcáihànhtinhcủamình,cáchànhtinhkhácvàcácngôisao.

-Tấtcảmuônvậtnày?-Cậuhoàngtửnói.

-Tấtcảmuônvậtnày...-Vuatrảlời.

Bởivìđókhôngnhữnglàmộtvịvuachuyênchếmàcònlàmộtvịvuaphổbiếnnữa.

-Cácngôisao,chúngnótuânlệnhbệhạkhôngạ?

-Hẳnchứ-vuatrảlờiem.-Chúngtuânngaylậptức.Trẫmkhôngdungthasựbấttuân.

Quyềnlựcnhưthếlàmchocậuhoàngtửmêthíchlắm.Nếubảnthânemmàcóquyềnlựcấy,emmặcsứcchứngkiến,khôngphảibốnmươibốn,màbảymươihai,dễđếnmộttrăm,haitrămcảnhmặttrờilặntrongmộtngày,màchẳngphảidịchghếbaogiờhết.

Rồiemcảmthấyhơibuồnvìchợtnghĩđếncáihànhtinhnhỏgiờvắngvẻcủamình,emđánhbạoxinnhàvuaânhuệ:

-Tôiaoướcđượcxemmộtcảnhmặttrờilặn...Bệhạthiâncho,hãyralệnhchomặttrờilặn...

-Nếutaralệnhchomộtvõtướngbaytừđóahoanàysangđóahoakianhưmộtconbướm,haylệnhchoôngtaviếtmộtvởkịch,haybiếnthànhchimbiển,vànếuvịvõtướngấykhôngtuânlệnh,thìlỗiấylàởôngtahaylàởta?

-Muôntâu,ởbệhạ-cậuhoàngtửnóicảquyết.

-Đúng.Phảibuộcngườinàolàmviệcngườiđócóthểlàm-vuanóithêm.-Uyquyềntrướchếtdựatrênlẽphải.Nếunhàngươiralệnhchothầndâncủamìnhnhảyxuốngbể,cáchmạngtấtsẽnổra.Tacóquyểnbuộctuânlệnhtavìmọilệnhtađềuhợplẽ.

-Thếnhưngcảnhmặttrờilặnmàtôixinbệhạbanchoạ?-cậuhoàngtửvốnđãđặtracâuhỏigìthìkhôngbaogiờquên,hỏilại.

-Cảnhmặttrờilặnnhàngươixin,nhàngươisẽcó.Tamuốnthế.Nhưngtrongkhoahọccaitrịcủata,taphảiđợihộiđủmọiđiềukiện.

-Đếnbaogiờ,tâubệhạ?-cậuhoàngtửhỏi.

-Đểxem...đểxem!-nhàvuanói,thoạttiêntramộtcuốnlịchtotướng,đểxem,đểxem...!Vàolúc...vàolúc...chiểunay,bảygiờbốnmươiphút!Nhàngươisẽđượcthấycóphảilệnhtađượctuântheođúngđắnkhông.

Cậuhoàngtửngáp.Emtiếcsẽbỏnhỡcảnhmặttrờilặn.Vàemcũngđãbắtđầuthấychán:

-Tâubệhạ,tôichẳngcóviệcgìởđâynữa,xinbệhạchotôilạirađi.-cậunóivớinhàvua.

-Ngươichớđi-nhàvuavừamớikiêuhãnhxiếtbaovìcóđượcmộtthầndân,đáplờihoàngtử.-Chớđi,taphongngươilàmthượngthư!

-Tâu,thượngthưbộgìạ?

-Bộ...bộtưpháp!

-Nhưngcóaiđểxétxửđâuạ?

-Chưathểbiết,-vuanóivớicậuhoàngtử.-Tachưađituầntrakhắpvươngquốccủata.Tagiàquárồi,chẳngcócỗxagiánàochota,màđibộthìtanhọclắm.

-Lạithế!Nhưngtôiđãnhìnthấyrõ-cậuhoàngtửnghiêngmìnhnhìnsangphíabênkiacủahànhtinh.-Bênkiacũngchẳngcóaiđâuạ...

-Cóhaykhông,tùynhàngươixét.-Vuađáplạiem.-Đólàđiềukhónhất.Xétmìnhkhóhơnxétngườinhiều.Nếungươixétđượcmìnhđúngđắn,thìngươilàmộtbậchiềnnhânchânchính.

-Tôicóthểởnơinàocũngxétmìnhđược.-Cậuhoàngtửđáplại.-Tôikhôngnhấtthiếtphảiởđây.

-Đểxem!Đểxem!-Vuanói.-Hìnhnhưtrênhànhtinhcủata,đâuđócómộtconchuột.Đêmtanghenókêu.Nhàngươicóthểxétconchuộtấy.Thỉnhthoảngngươinênghépnóvàotộitửhình.Nhưthế,cuộcđờicủanósẽtùyởluậtphápcủanhàngươi.Nhưngmỗilầnbuộctộixong,thìngươilạinêntha,đểdànhdụmchuột.Chỉcómỗiconấythôi.

-Tôikhôngthíchbuộctộitửhình,-cậuhoàngtửđáplại-vàtôinhấtthiếtphảitừbiệtbệhạ.

-Không-vuanói.

Nhưngcậuhoàngtửđãsửasoạnxong,khôngmuốnlàmphiềnlòngvịvuagiàmộtchútnàohết:

-Nếubệhạmuốnđượctuântheomộtcáchđúngđắn,bệhạhãychotôimộtcáilệnhhợplẽ.Vídụnhưlệnhphảirađingaytứckhắc.Hìnhnhưmọiđiềukiệnđềuthuậnlợi...

Nhàvuachẳngtrảlờithếnàocả.Thoạtđầucậuhoàngtửhơidodự,rồichợtthởdài,bắtđầulênđường.

-Taphongngươilàmsứgiảcủata-nhàvuavộivàngkêulên.

-Ôngtacóvẻuynghilẫmliệt.

"Nhữngngườilớnthậtrấtkìquặc",cậuhoàngtửnghĩthầmtrongkhiđi.

HXI

ànhtinhthứhai,ngườiởlàmộtkẻkhoáclác.

-Ôi,kia,mộtkẻkhâmphụctađếnthămta!

-Từxanhìnthấycậuhoàngtử,lãokhoáclácđãkêulênthế!

Bởivì,đốivớikẻkhoáclác,aicũnglàngườikhâmphụcmình.

-Chàoanh-cậuhoàngtửnói.-Anhcócáimũngộquá.

-Độicáimũđóđểchàomà-gãkhoácláctrảlời.-Đểchàokhingườitahoanhôtôi.Khôngmay,chẳngaiquađâybaogiờcả.

-Thếưanh?-cậuhoàngtửkhônghiểu,nói.

-Bâygiờ,chúemhãyvỗtaynàyvàotaykiacủachúxem-ngườikhoáclácliềnkhuyên.

Cậuhoàngtửvỗtaynàyvàotaykiacủamình.Gãkhoácláccấtmũchàomộtcáchkhiêmtốn.

-Thếnàythìvuihơnđithămnhàvua-cậuhoàngtửnóithầm.Vàemtiếptụcvỗtaynàyvàotaykiacủaem.Gãkhoácláclạichàobằngcáchcấtmũ.

Saunămphútlàmnhưthế,cậuhoàngtửcháncáitròchơibuồntẻấy:

-Thế,muốnchochiếcmũnórơituộtxuốngthìphảilàmthếnàoạ?-Emhỏi.

Nhưnggãkhoácláckhôngnghethấy.Nhữngngườikhoáclácchỉngheđượcnhữnglờikhen.

-Chúemkhâmphụctanhiềuthậtchứ,hảchúem?-gãhỏicậuhoàngtử.

-Khâmphụcnghĩalàthếnào?

-Khâmphụcnghĩalàthừanhậnrằngtalàngườiđẹpnhất,ănmặcsangnhất,giàucónhấtvàthôngminhnhấttrênhànhtinh.

-Nhưngtrênhànhtinhcủaanh,chỉcómỗianhcơmà?

-Hãychotacáitathíchđó,chúem.Chúemdẫusaocũnghãycứkhâmphụcta!

-Tôikhâmphụcanh-cậuhoàngtửvừanóivừahơinhúnhaivai.-Nhưnganhcóchịubiếtlàtôikhâmphụcanhcáigìkhông?

Thếlàcậuhoàngtửrađi.

"Nhữngngườilớnchắcchắnlàkìquặcrồi",cậuchỉnóiđơngiảncóthếtrongkhiđi.

CXII

áihànhtinhsaulàcủamộtgãnátrượuở.Cuộcviếngthămnàyhếtsứcngắnnhưnglạilàmchocậuhoàngtửmiênmanbuồn:

-Anhlàmgìđây?Cậuhoàngtửhỏingườinátrượukhiemthấyhắnngồilặngthinhtrướcmộtđốnglớnchaikhôngvàmộtđốnglớnchaicórượu.

-Tauốngrượu-ngườinátrượunói,vẻthiểunão.

-Tạisaoanhuống?-Cậuhoàngtửhỏianhta.

-Uốngđểquên-gãnátrượutrảlời.

-Quêncáigì?-Cậuhoàngtửbắtđầuthấythương,hỏinữa.

-Quênnỗixấuhổcủata-ngườinátrượucúiđầuthúnhận.

-Xấuhổvìcáigì?-Cậuhoàngtửmuốncóthểgiúpđỡgãkianênlạihỏi.

-Xấuhổvìuốngrượu!-Gãnátrượuthôikhôngnóinữa,vàlầnnàyquyếtđịnhnhốtmìnhtronglặngthinh.

Còncậuhoàngtửthìrađi,sửngsốt.

"Nhữngngườilớnnhấtđịnhlàrất,rấtkìquặc"cậutựnóithầmtrongkhiđi.

HXIII

ànhtinhthứtứlàcủamộtlãotưsảnở.Lãonàybậnrộnđếnnỗikhôngchịungẩngđầukhicậuhoàngtửtới.

-Chàoông,-emnói.-Điếuthuốclácủaôngtắtngấmrồiđấy.

-Bavớihailànăm.Nămvớibảymươihai.Mườihaivớibalàmườilăm.Chàoem.Mườilămvớibảy,hămhai.Hămhaivớisáu,hămtám.Chẳngcóthìgiờnàochâmlạiđiếuthuốclá.Hămsáuvớinăm,bamươimốt.Ôichà!Thếlànămtrămlinhmộttriệusáutrămnămhainghìnbảytrămbamươimốt.

-Nămtrămtriệucáigìvậy?

-Hử?Thếmàyvẫnđứngđấyà?Nămtrămlinhmộttriệu...tacũngchẳngbiếtlàtriệugìnữa.Côngviệcngậpcảđâu!Tađứngđắn,khôngđùachơivớinhữngtrònhảmnhíđâu!Haivớinăm,bảy...

-Nămtrămlinhmộttriệucáigì?-Cậuhoàngtửlặplại,suốtđờicậucóbaogiờđãđặtmộtcâuhỏimàlạithôikhônghỏinữađâu.

Lãotưsảnngửngđấulên:

-Từnămmươibốnnămnay,ởtrêncáihànhtinhnày,tachỉbịquấyrầycóbalần.Lầnđầucáchđâyhaimươinămbởimộtconbọhungrơitừđâuxuống,cómàTrờibiết.Nógâynênmộttiếngđộngdữdộilắmvàlàmchotaphạmđếnbốnlỗitrongmộtbàitínhcộng.Lầnthứhaicáchđâymườimộtnăm,domộtcơnsổmũi.Taíttậptành.Takhôngcóthìgiờđinhởi.Tađứngđắn,taấy!Lầnthứba...làlầnnày!Tađangnói,nămtrămlinhmộttriệu...

-Triệugì?

Lãotưsảnbiếtkhôngmongđượcđểyên!

-Triệunhữngvậtlitiđôikhitanhìnthấytrêntrờiấy.

-Ruồiư?

-Khôngphải,litimàlấplánhcơ.-Ônghử?

-Khôngmà...Nhữngvậtlitivàngánhvẫnlàmchobọnngườivôtíchsựmơmàngấy.Talàngườiđứngđắn,taấy!Takhôngthìgiờđâumàmơmàng.

-Hiểurồi.Nhữngngôisao,phảikhông?

-Đúngđấy.Nhữngngôisao.

-Thếônglàmgìvớinămtrămtriệungôisaoấy?

-Nămtrămlinhmộttriệusáutrămnămmươihainghìnbảytrămbamươimốt.Talàngườiđứngđắn,taấy,tarấtchínhxác!

-Thếônglàmgìnhữngngôisaoấy?

-Talàmgìà?

-Vâng.

-Chẳnglàmgìsất.Tacóchúngthôi.

-Ôngcónhữngngôisaoấy?

-Phải.

-Nhưngtôicótrôngthấymộtôngvua,ôngấycũng...

-Cácôngvuakhôngthểcó.Cácôngvuachỉtrịvìthôi.Rấtkhácnhauchứ.

-Thếcónhữngngôisao,việcấygiúpgìchoôngnào?

-Nógiúptagiàu.

-Giàugiúpôngđượcgì?

-Muanhữngngôisaokhácnếucóngườitìmthấynữa.

"Cáilãoấy-cậuhoàngtửnghĩthầm-lãolísựhơigiốngcáilãonátrượu".

Tuythế,cậuemvẫncònđặtnhữngcâuhỏikhác:

-Làmthếnàongườitacóđượcnhữngngôisao?

-Chúngcủaainào?-Lãotưsảnbẳntínhvặnlại.

-Khôngbiết.Khôngcủaaicả.

-Thếthìchúnglàcủata,bởitanghĩtớichúngtrướcnhất.

-Chỉthếlàđủư?

-Hẳnchứ.Khitatìmthấymộtviênkimcươngkhônglàcủaaicả,thìnólàcủata.Khitatìmthấymộthònđảokhôngphảicủaaicả,thìhònđảoấylàcủata.Khitacósángkiếngìtrướcngườikhácthìtaxin

chứngchỉchosángkiếnđó,nólàcủata.Ta,tacóđượccácngôisaokia,vìchưahềcóaitrướctađãnghĩchiếmhữuchúng.

-Điềunàythìđúng-cậuhoàngtửnói.-Ôngdùngchúngđểlàmgì?

-Taquảnlíchúng.Tađếmđi,rồitađếmlại,-lãotưsảnnói.-Khóđấy.Nhưngtalàngườiđứngđắn.

Cậuhoàngtửvẫnchưađượcmãnnguyện.

-Tôiấyư,nếutôicómộtcáikhănquàng,tôiquàngnóvàocổ,tôimangnóđi.Tôiấyư,nếutôicómộtbônghoa,tôicóthểháibônghoađóvàmangnóđi.Cònôngđâucóthểháicácngôisao!

-Không,nhưngtacóthểbỏchúngvàongânhàng.

-Nghĩalàthếnào?

-Nghĩalàtaviếttrênmộtmảnhgiấyconsốngôisaocủata.Rồitakhóachặtmẩugiấyấytrongmộtngănkéo.

-Chỉthếthôià?

-Thếđủrồi.

"Buồncườithật-cậuhoàngtửnghĩthầm.-Cóvẻthơcađấy.Nhưngmàkhôngđứngđắnlắmđâu".

Vềnhữngviệcđứngđắn,cậuhoàngtửcónhữngýrấtkhácvớiýcácngườilớn:

-Tôi,-cậuemlạinói-tôicómộtbônghoamàhômnàotôicũngtưới.Tôicóbaquảnúilửamàtuầnnàotôicũngnạovét.Vàtôinạovétcảquảnúilửađãtắt.Biếtnólàthếnào!Tôicầnthiếtchocácquảnúilửa,chobônghoacủatôi,nêntôicóchúng.Cònôngđâucóíchchocácngôisao!

Têntưsảnmởmiệngnhưngchẳngbiếttrảlờisaocả,vàcậuhoàngtửđira.

"Nhữngngườilớnnhấtđịnhlànhữngngườihoàntoànkìdị"-cậuemnghĩthầmmộtcáchđơngiảnnhưvậytrongkhiđi.

HXIV

ànhtinhthứnămrấtlạ.Nóbéhơntấtcảcáchànhtinh.Ởđâychỉđúngđủchỗchomộtcâycộtđènvàmộtngườithắpđèn.Cậuhoàngtửnghĩmãikhôngthểnàohiểuđượctạisao,đâuđótrongbầutrời,trênmộthànhtinhkhôngnhàcửa,

khôngdâncư,lạicómộtcộtđènvàmộtngườithắpđènđểlàmchi.Tuyvậy,cậuemvẫnnghĩthầm:

"Cólẽconngườinàylàvôlí.Tuythế,ôngtacònítvôlíhơnôngvua,ítvôlíhơngãkhoáclác,ítvôlíhơngãtưsản,ítvôlíhơngãnátrượu.Khiôngtathắpcâyđèncủamình,nhưlàôngtalàmsinhthêmmộtngôisao,haymộtbônghoa.Khiôngtatắtcâyđèn,ôngtagiúpbônghoahayngôisaoấyngủ.Ấylàmộtcôngviệcrấtđẹpchứ.Việcấymớithậtsựlàcóíchvìnóđẹp".

Khiđếngầnhànhtinh,cậuemkínhtrọngchàongườithắpđèn:

-Chàoông.Tạisaoôngvừatắtđènđiđó?

-Điềulệnhmà-ngườithắpđèntrảlời.Chúccậumộtngàytốtlành.

-Điềulệnhlàcáigìvậy?

Vàôngtathắpđènlênlại.

-Nhưngtạisaoôngvừalạithắpđó?

-Điềulệnhmà-ngườithắpđèntrảlời.

-Tôikhônghiểu-cậuhoàngtửnói.

-Cógìmàhiểu-ngườithắpđènnói.-Điềulệnhlàđiềulệnh.Chúccậumộtngàytốtlành.

Rồiôngtatắtcâyđèn.

Vàôngtarútchiếcmùi-soakẻôvuôngđỏcủaôngthấmmồhôitrêntrán.

-Nghềcủatalàmđâythậtkinhkhủng.Xưakiadễchịuhơn.Sángtatắt,chiềutathắp.Phầnngàycònlại,tanghỉ,phầnđêmcònlạitangủ...

-Nhưngsauđó,điềulệnhthayđổisao?

-Điềulệnhkhôngthayđổi-ngườithắpđènnói.-Bikịchlàchỗnàyđây!Cứmỗinămhànhtinhnàylạidầndầnquaynhanhhơn,thếmàđiềulệnhkhôngthayđổi!

-Thếthìthếnào?-Cậuhoàngtửhỏi.

-Thếthìhiệnnaynóquaymỗiphútmộtvòng,takhôngcònlấymộtgiâyđểnghỉngơi.Mỗiphúttaphảithắpvàphảitắtmộtlần.

-Lạthựcđấy!Ởđâyngàychỉdàicómộtphútthôi!

-Chẳngcógìlạcả-ngườithắpđènnói.-Tachuyệntròvớinhauthếmàđãmộtthángrồiđấy.

-Mộtthángkiaứ?

-Phải.Bamươiphút.Bamươingày.Chúccậumộtđêmngongiấc.

Rồiôngthắplạingọnđèn.

Cậuhoàngtửnhìnôngtavàthấymếnyêungườithắpđèntrungthànhđếnthếvớiđiềulệnh.Cậuemnhớtớinhữngcảnhmặttrờilặnmàxưakiachínhemphảiđikiếmđểxem,bằngcáchdịchghếngồi.Emmuốngiúpôngbạnthân:

-Nàyông...Tôibiếtcáchchoôngkhinàomuốnnghỉthìnghỉ.

-Baogiờtachảmuốn-ngườithắpđènnói.

Bởivìngườitacóthể,cùngmộtlúc,vừatrungthành,vừalườibiếng.

Cậuhoàngtửnóitiếp:

-Cáihànhtinhcủaôngbéđếnnỗiôngcóthểbướcsảibabướclàđikhắp.Ôngchỉcóviệcđirấtchậmđểlúcnàocũngởdướiánhsángmặttrờicả.Khinàoôngmuốnnghỉ,ôngcứbướcđi...thếlàôngmuốnngàydàibaonhiêunódàibằngấy.

-Nhưngcáiấychẳngđượcviệcgìchota-ngườithắpđènnói.-Cáitathíchnhấttrênđờilạilàngủcơ.

-Thếthìthậtkhôngmay-cậuhoàngtửnói.

-Thậtkhôngmay-ngườithắpđènnói.-Chúccậumộtngàytốtlành.

Rồiôngtatắtcâyđèn.

"Cáiôngnày-cậuhoàngtửnghĩthầmtronglúctiếptụcđixahơnnữa.-Ôngtasẽbịtấtcảnhữngngườikiakhinh,ôngvua,lãonóikhoác,lãonátrượu,lãotưsản.Tuythế,chỉcóôngtalàtakhôngthấybuồncười.Cólẽbởivìôngtalotoanchomộtcáigìkhácchứkhôngphảilàbảnthânôngta".

Emthởdài,buồntiếc,vàlạinghĩ:

"Chỉôngấylàđángchomìnhkếtlàmbạnthân.Nhưnghànhtinhcủaôngấyquábé.Chẳngthểởđượchaingười..."

Điềumàcậuhoàngtửkhôngthểthúnhậnvớimình,ấylàemtiếccáihànhtinhthiênphúcnàychủyếuởchỗnócómộtnghìnbốntrămmườilầnmặttrờilặntronghaimươibốntiếngđồnghồ!

CXIX

ậuhoàngtửtrèolênmộtquảnúicao.Trướcnaynhữnghònnúicaođộcnhấtmàembiếtchỉlàbaquảnúilửangangđầugốiem.Nênemdùngquảnúilửađãtắtlàmghếngồi."Từtrênmộtquảnúicaonhưquảnày-emnóithầm-mìnhsẽđưamắt

làthấyngaytấtcảhànhtinhvàtấtcảmọingười..."Nhưngemđãchỉthấycónhữngmũinhọncủacáctảngđámàirấtsắc.

-Chúcmộtngàytốtlành-embuộtmiệngnói.

-Chúcmộtngàytốtlành...Chúcmộtngàytốtlành...Chúcmộtngàytốtlành...-Tiếngvangđáplại.

-Cácanhlàai?-Cậuhoàngtửnói.

-Cácanhlàai?...Cácanhlàai...cácanhlàai...-Tiếngvangđáplại.

-Hãylàbạnthâncủatôi,tôichỉcómộtmình-emnói.

-Tôimộtmình...tôimộtmình...tôimộtmình-tiếngvangđáplại.

"Cáihànhtinhbuồncườithật!"Lúcđóemnghĩthầm.Nókhôkhốc,lạinhọnhoắtnữa,vàlạimặnơilàmặn.Mànhữngconngườithìthiếuóctưởngtượng.Ainóicâugìcứlặplạicâuđó.Ởquêmìnhcómộtbônghoa,côtabaogiờcũngnóitrước..."

HXV

ànhtinhthứsáulàmộthànhtinhmườilầnrộnghơn.ỞhànhtinhđólàmộtTônÔngđãgiàvàviếtđượcnhiềucuốnsáchkhổnglồ.

-Ồ!Mộtnhàthámhiểm!-Ôngtakêulênthếkhinhácthấycậuhoàngtử.

Cậuhoàngtửngồilênbànvàthởhơihổnhền.Emđithậtđãnhiềunơi!

-Kháchtừđâulại?-TônÔnggiàhỏi.

-Cuốnsáchtonàylàsáchgìvậy?-Cậuhoàngtửhỏi.-Ônglàmgìởđây?

-Talànhàđịalí-TônÔnggiànói.

-Nhàđịalílàngườinhưthếnào?

-Đólàmộtnhàbáchọcbiếtrõđâulàsôngbiển,núinon,thànhphốvàsamạc.

-Thếthìthíchthật-cậuhoàngtửnói.Bâygiờtamớigặpđượcmộtnghềthậtlànghề.Rồiemđứamắtnhìncáihànhtinhcủanhàđịalí,xungquanhem.Emchưahềđượcthấymộthànhtinhdiễmlệdườngấy.

-Đẹpquá,cáihànhtinhcủaông.Cóđạidươngkhôngông?

-Takhôngrõđược-nhàđịalínói.

-Thếạ!(Cậuhoàngtửthấtvọng)Cònnúinon?

-Takhôngrõđược-nhàđịalínói.

-Vàcácthànhphố,vàcácconsông,vàcácbãisamạc?

-Tacũngkhôngrõđượcnốt-nhàđịalínói.

-Ônglànhàđịalícơmà!

-Đúng-nhàđịalínói.-Nhưngtacólànhàthámhiểmđâu.Tahoàntoànthiếucácnhàthámhiểmgiúpviệc.Nhàđịalíkhôngphảilàngườiđiđếmcácthànhphố,sôngbiển,núinon,đạidươngvàsamạc.Nhàđịalíquantrọnghơnnhiềulắm,cóthểđinhởiđượcđâu.Nhàđịalíkhôngthểrờicáibàngiấycủamìnhđược.Bọntacònphảitiếpcácnhàthámhiểmchứ.Bọntahỏi,vàbọntaghichépcáckỉniệmcủahọchứ.Vànếuthấykỉniệmcủamộtaitrongbọnthámhiểmấymàđángchúýthìnhàđịalísẽchođiềutravềtưcáchcủanhàthámhiểmấychứ.

-Tạisaophảithếạ?

-Bởivìmộtnhàthámhiểmmànóidốisẽgâynênnhữngtaihọatrongcácsáchđịalí.Vàcảnhàthámhiểmnàouốngnhiềurượuquánữa.

-Tạisaothếạ?-Cậuhoàngtửnói.

-Vìkẻnátrượucáigìcũngthấythànhđôi.Nhàthámhiểmmànhưthếthìđánglẽchỉcómộtdãynúithôi,ôngtaghithànhhaidãy.

-Thếthìtôicóbiết,mộtngườinếumàlàmthámhiểmthìlàthám

hiểmtồilắm-cậuhoàngtửnói.

-Cóthểnhưthế.Vậynênkhitưcáchcủanhàthámhiểmxemthấylàtốtrồi,thìngườitađiềutravềsựphátminhcủaanhta.

-Ngườitađixemhaysao?

-Không,đithìphứctạpquá.Ngườitachỉđòihỏinhàthámhiểmphảicungcấpbằngchứngthôi.Vídụnhưtìmthấymộthònnúilớn,ngườitachỉbuộcphảimangvềnhữngtảngđáto.

Nhưngnhàđịalíbỗngnhiêngiọngxúcđộng:

-Nhưngmàkháchlàkháchđếntừxa!Kháchđúnglànhàthámhiểmrồi!Kháchhãytảchotacáihànhtinhcủakháchđi!

Rồinhàđịalí,saukhiđãmởcuốnsổto,liềngọtbútchì.Chuyệncácnhàthámhiểmkể,thoạttiênngườitaghibằngbútchì.Đợichonhàthámhiểmcungcấpbằngchứngrồi,ngườitamớighilạibằngmực.

-Thếnào?-Nhàđịalíhỏi.

-Ôi!Quêtôiấyư,-cậuhoàngtửnói-chẳngcógìđángchúýlắmđâu,nóbétítẹomà.Tôicóbaquảnúilửa.Haiquảhoạtđộng,mộtquảtắt.Nhưngaibiếtnóthếnào.

-Khôngbiếtthếnào-nhàđịalínói.

-Tôicũngcómộtbônghoa.

-Bọntachẳngghinhậnbônghoa-nhàđịalínói.

-Saothế?Nólàthứđẹpnhấtkiamà!

-Bởivìđờihoangắnngủilắm.

-"Ngắnngủi"nghĩalàthếnàoạ?

-Cácsáchđịalí-nhàđịalínói-làquýnhấttrongtấtcảcácloạisách.Chẳngbaogiờhếtthờicả.Chẳngmấykhimộtquảnúilại

chuyểnchỗ.Chẳngmấykhimộtđạidươnglạicạnnước.Bọntaviếtnênnhữngđiềuvĩnhcửu.

-Songnhữngnúilửađãtắtcóthểthứcdậyđược-cậuhoàngtửngắtlời.-"Ngắnngủi"nghĩalàgì?

-Núilửatắthaynúilửathứcđốivớibọntacũnglàthếthôi-nhàđịalínói.-Cáitakểtới,đólànúi.Núikhôngthayđổi.

-Nhưng"ngắnngủi"nghĩalàgì?-Cậuhoàngtửlặplại,suốtđờicậuemđãđặtramộtcâuhỏilàkhôngchịubỏ.

-Nghĩalà"bịđedọasắptớilúcchết"đấy.

-Cáihoacủatôibịđedọasắpphảichếtư?

-Hẳnthế.

"Đóahoacủatangắnngủi-cậuhoàngtửnghĩthầm.-Côbéchỉcóbốncáigaiđểchốngchọiởđời!Thếmàtađểcôấymộtmìnhởquênhà!".

Ấylàcơnthươngtiếcđầutiêndấylêntronglòngcậuem.Emlấylạicanđảm:

-Bâygiờôngkhuyêntôinênđithămđâu?-Emhỏi.

-HànhtinhTráiĐất-nhàđịalítrảlờiem.

-Hànhtinhấynổitiếnglắm...

Thếlàcậuhoàngtửrađi,vừanghĩđếnđóahoacủamình.

VXVI

ậyhànhtinhthứbảylàTráiĐất.TráiĐấtđâucóphảilàmộthànhtinhxoàng!Ởđâycótớimộttrămmườiôngvua(trongđó,hiểnnhiêntakhôngquênkểcácôngvuađen),bảynghìnnhàđịalí,chíntrămnghìntêntư

sản,bảytriệurưỡigãnátrượu,batrămmườitriệuchakhoáclác,nghĩalàvàoquãnghaitỉrưỡingườilớn.

ĐểcácbạncóchútýniệmvềkíchthướcTráiĐất,tôiphảinóivớicácbạnrằngtrướckhitìmrađượcđiện,trêncảsáuchâungườitaphảinuôiđểdùngnhưnuôidùngcảmộtđạoquânthậtsựbốntrămsáumươihainghìnnămtrămmườimộtngườiđốtđèn.

Nhìnxaxamộtchút,cảnhđốtđènđóthậtđẹp.Cácđộngtáccủađạoquânnàyđượcđiềuchỉnhnhưtrongmộtvởkịchba-lê.TrướctiênlàphiênnhữngngườiđốtđènnướcTânTâyLanvànướcAustralia.Sauđó,đốtđènxong,họđingủ.TứcthìđếnlượtnhữngngườiđốtđènTrungQuốcvàSiberiavàocuộcmúa.Xong,cảhọnữa,cũngbiếnmấttrongcáchhànhlang.LạiđếnlượtnhữngngườiđốtđènnướcNgavànướcẤnĐộ.RồiđếnngườiChâuPhivàChâuÂu.RồiđếnngườiNamMỹ.RồiđếnngườiBắcMỹ.Thếnhưngchẳngbaogiờhọvàorasânkhấunhầmlẫncả.Cảnhtượngthậtlàhuyhoàng.

ChỉcóôngđốtcâyđènđộcnhấtởBắcCựcvàôngđốtcâyđènđộcnhấtởNamCựclàsốngcuộcđờilềmềănkhôngnằmrỗi:haiôngấychỉlàmviệcmộtnămcóhailần.

KXVII

hingườitamuốntỏrathôngminh,cókhingườitaphảinóidốimộtchút.Tôikhôngthậtthàlắmđâukhikểvớicácbạnvềnhữngngườiđốtđèn.Cóthểcórủirolàtôigâymộtýniệmsailầmđốivớinhữngaichứaquenbiếthànhtinhcủachúng

ta.Loàingườichiếmrấtítchỗtrênmặtđất.Nếuhaitỉconngườiđangsốngtrênmặtđấtnàymàđứnghơisítlạimộtchút,nhưtrongmộtcuộcmít-tinhvậythìchỉmộtquảngtrườngrộnghaimươidặm,dàihaimươidặm,cũngđủchứa.TrênhònđảobénhấtnàocủaTháiBìnhDươngcũngcóthểdồnđủnhânloạiđược.

Nóithếhẳnlànhữngngườilớnchẳngtintađâu.Nhữngngườilớnnghĩlàhọchiếmđượcnhiềuchỗlắmđấy.Họthấyhọquantrọngnhưcáccâybao-báấy.Thếnêncácbạnphảikhuyênhọlàmbàitínhđi.Họquýchữsốlắm:việcấyhọthíchđấy.Nhưngbạnthìbạnkhôngcầnphínhiềuthìgiờvàocáihìnhphạtnày.Khôngcần.Bạnvẫntintôimà.

Cậuhoàngtử,mộtkhiđápxuốngđất,rấtkinhngạcvìchẳngtrôngthấyngườinào.Emđãbắtđầusợ,cholàmìnhnhầmhànhtinhrồi,vừalúcmộtcáivòngmàuánhsángtrắngđộngđậytrongcát.

-Chàobanđêm-cậuhoàngtửbuộtmiệngnói.

-Chàobanđêm-conrắnnói.

-Tôirơitrênhànhtinhnàovậy?-Cậuhoàngtửhỏi.

-TrênTráiĐất,ởchâuPhi-conrắntrảlời.

-Thếa?TrênTráiĐất,khôngcóngườinàoư?

-Đâylàsamạcmà.Chẳngcóaitrênsamạcđâu.TráiĐấtrộnglắm.-Rắnnói.

Cậuhoàngtửngồitrênmộttảngđávàngửamặtlêntrời:

-Cóphảinhữngngôisaođượcthắpsánglàđểmỗingườimộtngàykiatrởvềđượcngôisaocủamình?Đằngấyhãynhìnxemcáihànhtinhcủatớ.Nóởngaybêntrênta...Nhưngnólạixathế!

-Nóđẹpnhỉ-rắnnói.-Nhưngcậulàmgìmàtớiđây?

-Mìnhvớimộtbônghoa,chúngmìnhsốngkhôngổnthỏalắm,-cậuhoàngtửnói.

-Rathế!-Rắnnói.

Vàcảhailặngthinh.

-Loàingườiởđâu?-Cậuhoàngtửlạinóitiếp.-Trongsamạchơibơvơ...

-Ngaygiữaloàingười,cũngbơvơ-rắnnói.

Cậuhoàngtửnhìnrắnrấtlâu:

-Đằngấylàmộtconvậtbuồncườithật,-emnói-mảnhkhảnhcứnhưmộtcáingóntay...

-Nhưngtớlạimạnhhơnngóntaycủamộtôngvua-Rắnnói.

Cậuhoàngtửmỉmcười:

-Đằngấykhôngmạnhlắmđâu...đếnchân,đằngấycũngchảcó...điđâyđiđóđằngấycũngchảđiđược.

-Tớcóthểchởcậuđixahơntàuthủycơ-rắnnói.

Rắnquấnquanhmắtcácủacậuhoàngtử,trônggiốngmộtchiếcvòngvàng:

-Tớmàchạmvàokẻnàolàtớchohắntatrởvềngayvớiđấtlànơihắnchuira.Còncậu,cậutrongsạchvàcậutừmộtngôisaotới...

Cậuhoàngtửkhôngnóigì.

-Cậulàmchotớmủilòng,cậuyếuđuốithếkiatrênTráiĐấtđá

hoacươngnày.Nếucậutiếcquácáihànhtinhcủacậu,mộthômnào,rồitớsẽgiúpcậu...Tớcóthể...

-Ồ!Tớhiểuhết-cậuhoàngtửnói.-Nhưngsaođằngấylúcnàocũngnóihiểmhócthế?

-Mọiđiềuhiểmhóc,tớđềugiảihết-rắnnói.

Vàhọlặngthinh.

CXVIII

ậuhoàngtửđiquasamạcvàchỉgặpcómộtbônghoa.Mộtbônghoachỉbacánh,mộthoaxoàng...

-Chúcmộtngàytốtlành,-cậuhoàngtửnói.

-Chúcmộtngàytốtlành,-bônghoanói.

-Loàingườiởđâu?-Cậuhoàngtửlễphéphỏi.Bônghoavốnmộthômcótrôngthấymộtđoànngườiđiqua:

-Ngườihả?Cóloàiấyđấy,sáuhaybảymống,hìnhnhưthế.Emcónhìnthấyngữấymấynămtrướckia.Aibiếthọởđâumàtìm!Gióthổiđiđâu,họđiđómà.Họchẳngcórễ,cáiđóphiềnchohọlắm.

-Từbiệt-cậuhoàngtửnói.

-Từbiệt-hoanói.

NXX

hưngcậuhoàngtửđiđãlâuquacácbãicát,quađá,quatuyết,bỗngsaucùngtìmthấymộtconđường.Vàmọiconđường,đềuđưađếnnơicóngười.

-Chúcmộtngàytốtlành-emnói.

Ấylàmộtkhuvườnđầyhoahồng.

-Chúcmộtngàytốtlành-cáchoahồngtrảlời.

Cậuhoàngtửnhìncáchoahồng.Họtấtcảđềugiốngbônghoacủaem.

-Cácbạnlàai?-Kinhngạc,emhỏihọ.

-Chúngemlàhoahồng-cácbônghồngnói.

-Thếư?-Cậuhoàngtửkêulên.

Vàemliềncảmthấyrấtđaukhổ.Đóahoacủaem,côtađãcókểvớiemrằngcôlàđộcnhấtvônhịcủaloàihoahồngtrongvũtrụ.Thếnhưngđâynày,chỉmớitrongmỗimộtkhuvườnđãcóđếnnămnghìnđóagiốngnhauhết.

"Trôngthấycảnhnàycôtachắcsẽngượng-emnghĩthầm...-Côtasẽhothậttovàgiảchếtđểđỡxấuhổ.Cònmình,mìnhbuộclàmravẻchămsóccôta,nếukhông,côtachếtthậtmất,cốtlàmchochínhmìnhxấuhổmà..."

Rồiemlạinóithầm:"Trước,mìnhchỉcómộtbônghoađộcnhấtmàmìnhtưởngmìnhgiàucó,thậtramìnhchỉcómộtbônghoathườngthôi.Nóvàbatráinúilửachỉthấpđếnđầugốimình,trongđómộtquảthìcólẽđãtắtvĩnhviễnrồi,tấtcảnhữngcáiấykhônglàmđượcchomìnhthànhmộtônghoànglớnlắmđâu..."Thếlà,nằmtrongcỏ,emnứclênkhóc.

VXXI

ừalúcđóbỗngnhiênhiệnramộtconcáo.Chàomộtngàytốtlành-concáonói.

-Chàomộtngàytốtlành,-cậuhoàngtửđáplạilễphép,cậuxoayngườilạinhưngchẳngthấygìcả.

-Tôiởđâycơmà,-giọngnóicấtlênnói-dướicâytáo...

-Cậulàaithế?-Cậuhoàngtửnói-Cậuthậtbảnh...

-Tớlàmộtconcáo-concáonói.

-Đếnđâychơivớitôi-cậuhoàngtửrủcáo.-Tôibuồnchếtđiđược...

-Tớkhôngchơivớicậuđược.Tớkhôngquen.

-Thếư?Xinlỗi-cậuhoàngtửnói.

Nhưng,saukhisuynghĩ,emhỏithêm:

-"Quen"nghĩalàgìthế?

-Racậukhôngphảiởđây.Cậuđitìmcáigì?

-Tớđitìmnhữngconngười-cậuhoàngtửnói.-"Quen"nghĩalàgìvậy?

-Loàingười-cáonói-họcósúng,họbắn.Phiềnlắm.Họcũngnuôigànữa.Họmàđángchotachúý...làởviệcnuôigànàythôi.Cậuđikiếmgà,phảikhông?

-Không,-cậuhoàngtửnói.-Mìnhkiếmbạnbè."Quen"nghĩalàgì?

-Ấylàmộtviệcmìnhbỏquênđãlâu-cáonói.-Nócónghĩalà"tạonênnhữngtìnhcảmràngbuộc".

-Tạonênnhữngtìnhcảmràngbuộc?

-Hẳnchứ-cáonói.-Đốivớitớ,hiệngiờ,cậumớichỉlàmộtcậubéhoàntoàngiốngtrămnghìncậubékhác.Tớlạikhôngcógìcầnđếncậucả.Vàcậucũngchẳngcógìcầnđếntớ.Tớđốivớicậuchỉlàmộtconcáogiốngnhưtrămngànconcáo.Nhưng,nếucậulàmchotớquendầncậu,haiđứata,đứanàysẽthấycầnđứakia.Đốivớitớ,cậusẽlàngườiduynhấttrênđời.Tớđốivớicậusẽduynhấttrênđời.

-Tôibắtđầuhiểu,-cậuhoàngtửnói.-Cómộtbônghoa...tôicholànóđãlàmchotôiquen...

-Cóthể,-cáonói.-TrênTráiĐất,cóđủmọivật...

-Ôi,khôngphảitrênTráiĐất-cậuhoàngtửnói.

Cáocóvẻchúý:

-Trênmộthànhtinhkhácà?

-Phải.

-Trênhànhtinhấy,cókẻđisănkhông?

-Không.

-Thếthìhayđấy.Nhưngcógàkhông?

-Không.

-Thếthìchảcógìhoànhảothật!-Cáothởdài.

Nhưngrồicáobỗngtrởlạivớiýnghĩcủamình:

-Đờitớbuồntẻ.Tớsăngà,ngườisăntớ.Tấtcảloàigàđềugiốngnhau,tấtcảloàingườiđềugiốngnhau.Vìthế,tớhơichán.Nhưngnếucậulàmchotớquenthâncậu,đờitớsẽnhưchóichangánhsángmặttrời.Tớsẽnhậnramộtbướcchânkháchẳnmọibướcchânkhác.Cácbướcchânsẽlàmtớchúingayxuốngđất.Nhưngbướcchâncủacậulạisẽnhưlàâmnhạcvậy,gọitớtừhangchạyra.Vàcậuhãynhìnkìa!Cậuthấykhông,ởkia,cónhữngđồnglúa?Tớđâucóănbánhmì.Lúamìđốivớitớlàvôdụng.Cáccánhđồnglúamìđốivớitớchẳngcókhêugợigìhết.Màthếthìbuồnquá.Nhưngmáitócmàuvàngkimcủacậu,máitócvàngkimcủacậuthậtlàtuyệt,khicậuđãlàmchotớquenthâncậu,rồilúamì,vốnmàuvàng,sẽgợichotớnhớcậu.Tớsẽyêucảtiếnggiókhuatronglúamìnữa...

Cáonínthinhvànhìncậuhoàngtửmộtlúclâu:

-Tớyêucầucậu...hãylàmchotớquenthâncậuđi-cáonói.

-Tôicũngmuốnthếlắm,-cậuhoàngtửtrảlời-nhưngtôikhôngcónhiềuthìgiờ.Tôicầntìmkiếmnhiềubạnbèvàtìmhiểunhiềusựvật.

-Ngườitachỉhiểuđượcnhữngvậtngườitađãthânquen-cáonói.-Loàingườibâygiờkhôngcònđủthìgiờhiểucáigìhết.Họmuanhữngvậtlàmsẵnởcácconbuôn.Nhưngvìkhôngởđâungườitabàybánbạnhữu,nênnhữngconngườikhôngcònbạnhữunữa.Cậucầnbạnhữuthìcậuhãytậptớquenthâncậu!

-Phảilàmnhưthếnào?-Cậuhoàngtửhỏi.

-Phảithậtkiênnhẫn-cáotrảlời.-Banđầu,cậuhãyngồihơixatớmộttí,thế,ởtrongcỏ.Tớđứamắtliếcnhìncậu,nhưngcậuchẳngnóisaocả.Tiếngnóilànguồngốccủamọisựhiểunhầm.Nhưngmỗingày,cậucóthểngồidịchlạimộttí...

Ngàyhômsau,cậuhoàngtửtrởlại.

-Tốthơn,nênđếnđúnggiờnhưhômtrước-cáonói.

-Vìchẳnghạnnhưbốngiờchiềucậuđến,thếlàtừbagiờ,mìnhđãthấyvui.Càngđếngầngiờ,mìnhcàngthấyvui.Bốngiờmìnhcuốnglên,mìnhlolắng;vàmìnhvụthiểuracáigiácủahạnhphúc!Nhưngnếucậucóthểđếnbấtcứlúcnào,mìnhkhôngbiếtvàolúcnàothìnêntrangđiểmcholôngmình...Phảicónghithứcchứ.

-"Nghithức"làcáigì?-Cậuhoàngtửhỏi.

-Đócũnglàmộtcáimìnhquênlâuquá-cáonói.-Đólàcáigìlàmchomộtngàytrởnênkhácnhữngngàykhác,mộtgiờkhácmọigiờkhác.Vídụnhư,ởbọnsăntớ,cómộtnghithức.Mỗithứnăm,họnhảymúavớicáccôgáitronglàng.Thếthứnămlàmộtngàykìdiệu!Hômấytớcóthểrongchơiđếntậnvườnnho.Nếubấtcứngàynàonhữngkẻđisănấycũngmúanhảyđược,thìngàynàorồicũngsẽnhưngàynào,tớsẽchẳngcótíngàynghỉnàonữa.

Nhứvậyđấy,cậuhoàngtửđãlàmchoconcáothânquen,tớikhigiờrađiđãđếngần:

-Ôichao!-Cáonói-tớkhóclênmất.

-Lỗitạicậu-cậuhoàngtửnói.-Mìnhtuyệtchẳngmuốncậukhổ,cậulạicứmuốnmìnhlàmchocậuthânquenmình.

-Đúngthế-cáonói.

-Kìa,cậusắpkhóckìa!-Cậuhoàngtửnói.

-Đúng,mìnhsắpkhóc.-Cáonói.

-Khóccũngchảđượcgìkiamà?

-Đượcchứ-cáonói.-Vẫncòncáimàuvàngkimkiacủalúamì...

Rồinónóithêm:

-Cậuhãytrởlạixembọnhoahồngđi.Cậusẽrõrabônghoakiacủacậulàduynhấttrênđời.Rồicậuhãytrởlạiđâytừbiệttớ,tớsẽlàmquàchocậumộtđiềubímật.

Cậuhoàngtửđithămlạicáchoahồng.

-Cáccôchẳnggiốngchútnàovớiđóahồngcủatôi,cáccôchưalàgìcả-cậuembảocácbônghồng.-Chưaailàmchocáccôthânquenai,cáccôcũngchưalàmchoaithânquen.Cáccôgiốngnhưconcáocủatôitrướckia.Trướckia,nólàmộtconcáogiốngnhưtrămnghìnconcáo.Songtôiđãlàmnóthànhbạnthâncủatôi,vàbâygiờnótrởnênduynhấttrênđời.

Vàcácbônghồnghếtsứclúngtúng.

-Cáccôđẹp,nhưngcáccôtrốngrỗng-emlạinóivớihọ.-Ngườitakhôngthểchếtvìcáccôđược.Hẳnchứ,cáibônghồngcủatôiấy,

mộtkẻquađườngtầmthườngtưởnglànógiốngcáccô.Nhưngchỉmộtmìnhnóthôi,đốivớitôi,nócũngquantrọnghơntấtcảcáccô.Bởivìchínhnótôiđãđặtdướibầukính.Bởivìchínhnótôiđãđemẩngiấusaucáichắngió.Bởivìchínhtrênthânnómàtôidiệtcácconsâu(trừhaihaybacondànhđểthànhbướm).Bởivìchínhnó,màtôinghethởthan,haykhoekhoang,hayđôikhi,cảnínthinhnữa.Bởivìnólàbônghồngcủatôi.

Rồiemtrởlạichỗconcáo:

-Từbiệt-emnói.

-Từbiệt-cáonói.-Đây,cáibíquyếtcủatớ.Rấtgiảndịthôi:Ngườitachỉnhìnthấythậtrõràngbằngtráitimmình.Cáichủyếuthìmắtchẳngthểthấy.

-Cáichủyếuthìmắtchẳngthểthấy!-Cậuhoàngtửlặplại,đểchonhớ.

-Chínhlàcáithờigiancậuđãtiêuphívìbônghồngcủacậu,cáithờigianấynólàmchobônghồngđótrởnênquantrọngđếnnhưthế.

-Chínhlàcáithờigianmàtôiđãtiêuphíchobônghồngcủatôi...-cậuhoàngtửnói,đểchonhớ.

-Loàingườiđãquênbẵngcáisựthậtnày-cáonói.-Nhưngcậukhôngnênquên.Cậutrởnênmãimãicótráchnhiệmvềnhữngcáigìcậuđãtậpchoquenthân.Cậucótráchnhiệmđốivớibônghồngcủacậu...

-Tôicótráchnhiệmđốivớibônghồngcủatôi...-cậuhoàngtửlặplại,đểchonhớ.

XXII-Chàomộtngàytốtlành-cậuhoàngtửnói.

-Chàomộtngàytốtlành-ngườigácghinói.

-Ônglàmgìởđây?-Cậuhoàngtửhỏi.

-Taxếphànhkhách,thànhtừnggóinghìnngườimột-ngườigácghinói.-Tachophóngđi,lúcbênphải,lúcvềbêntrái,nhữngchuyếntàuchởcácgóiấy.

Rồimộtcontàunhanhsángchoang,ầmầmnhưsấmdậy,bỗnglàmrunglênbuồngghi.

-Chúngvộivãthế-cậuhoàngtửnói.-Chúngtìmcáigìvậy?

-Tìmcáigì,thìchínhngườiláiđầumáycũngkhôngrõ-ngườigácghinói.

Vàliềngầmlên,từhướngngượclại,mộtchuyếntàunhanhthứhaisángchoang.

-Chúngđãtrởvềrồiư?-Cậuhoàngtửhỏi...

-Khôngphảinhữngtoalúcnãyđâu.Đổichỗchonhauđấymà.

-Chúngkhôngbằnglòngchỗchúngđứngư?

-Ngườitakhôngbaogiờbằnglòngchỗmìnhđứngcả!-Ngườigácghinói.

Vàtứcthìgầmlênmộtchuyếntàunhanhthứbasángchoang.-chúngđuổitheonhữnghànhkháchlúcnãyphảikhông?-Cậuhoàngtửhỏi.

-Chúngchẳngđuổitheocáigìhết-ngườigácghinói.-Ngườitangủtrongđó,hayngườitangáp.chỉcónhữngđứatrẻlàdíđếnbẹp

mũivàocửakínhthôi.

-Chỉcónhữngđứatrẻbiếtlàmìnhtìmcáigì-cậuhoàngtửnói.-Chúngmấtthìgiờvìmộtconbúpbêbóbằnggiẻ,vàconbúpbêấytrởnênquantrọnglắm,ailấyđicủachúng,chúngsẽkhóc...

-Chúngthậtmaymắn-ngườigácghinói.

XXIII-Chàomộtngàytốtlành-cậuhoàngtửnói.

-Chàomộtngàytốtlành-ngườiláibuônnói.

Ấylàmộtlãobuônthuốcviêngiacông,cóthểlàmchođỡkhát.Chỉmộttuầnuốngmộtviên,vàngườitathấykhôngcầnphảiuốngnướcnữa.

-Tạisaoôngbánthứđó?-Cậuhoàngtửhỏi.

-Đâylàmộtsựtiếtkiệmlớnvềthờigiờ-lãobuônnói.-Cácnhàchuyênmônđãtínhtoánrồi.Mỗituầnlễtasẽtiếtkiệmđượcnămmươibaphút.

-Thếngườitadùngđểlàmgìnămmươibaphútấy?-Muốnlàmgìthìlàm...

"Mìnhấya,-cậuhoàngtửnghĩthầm-nếumìnhcónămmươibaphútấyđểmàtiêuphí,mìnhsẽrónréntìmđếnmộtcáivòinước..."

BXXIV

âygiờlàngàythứtámtừkhimáybaycủatôibịhỏngởgiữasamạc,vàcâuchuyệnnàyvềngườiláibuôn,tôivừanghevừanuốtgiọtnướcdựtrữcuốicùngcủatôi.

-Ôichao!-Tôinóivớicậuhoàngtử-Cáckỉniệmcủaemthậtlàđẹp,nhưnganhvẫncònchưachữađượcmáybaycủaanh,anhchẳngcòntígìđểuốngnữa,anh,anhcũngthèmđượcrónrénbướctớimộtvòinước!

-Thằngbạncáocủatôi...-emnói.

-Cậunhỏạ,chồncáogìnữalúcnày!

-Saothế?

-Tasắpchếtkhátrồikiamà...

Cậuemkhônghiểulílẽviệnracủatôi,emtrảlờitôi:

-Cóđượcmộtđứabạnthânlàtuyệtchứ,chodẫutasắpchếtcũngvẫnlàtuyệt.Tôi,tôirấtthúvịđượccómộtbạnthânlàcáo...

"Cậuemkhônglườngđượchiểmnguy-tôinghĩthầm.-Emkhônghềbịđóivàbịkhát.Chỉmộtítmặttrờicũngđủchoemrồi..."

Nhưngemnhìntôi,trảlờiđúngvàođiềutôivừanghĩ:

-Tôicũngđangkhát...tađitìmmộtcáigiếngđi...

Tôicómộtcửchỉmệtmỏi:trongmênhmangcủasamạc,đivấtvơvấtvưởngkiếmmộtcáigiếng,thậtlàchuyệnvôlí.Tuythế,chúngtôivẫnrađi.

Khichúngtôibước,lặngthinh,khôngbiếtđãbaonhiêugiờ,bóngđêmbỗngđổxuốngvàcácngôisaobắtđầusánglên.Tôinhìnthấytrờisaonhưtưởngmìnhđangmê,vìkhátnêntôicóhơisốt.Những

lờicậuhoàngtửnóicứnhảymúatrongtrínhớtôi.

-Emcũngkhátư,em?-Tôihỏiem.

Nhưngemkhôngtrảlờicâutôihỏi.Emchỉnói:

-Nướccũngcóthểtốtlànhđốivớilòngta...

Câuemđáp,tôikhônghiểu,nhưngtôinínthinh...Tôibiếtlàkhôngnênhỏiem.

Emcóvẻnhọc.Emngồixuống.Tôingồixuốngcạnhem.Vàsaumộtlátimlặng,emlạinói:

-Cácngôisaosởdĩđẹplàdoởđócómộtbônghoamàtakhôngnhìnthấy...

Tôiđáplại"Đúngthế!"vàkhôngnóigìnữa.Tôinhìncátnhưsónggợndướiánhtrăng.

-Samạcđẹpthật,-emnóithêm.

Vàthậtthế.Tôivẫnyêusamạc.Tangồitrênmộtđụncát.Takhôngtrôngthấygìhết.Takhôngnghethấygìhết.Thếnhưng,tronglặnglẽ,vẫncómộtcáigìđólóesáng...

-Cáilàmchosamạccàngthêmđẹp,-cậuhoàngtửnói-ấylàở

chỗnóẩngiấumộtcáigiếngởmộtnơinàođó...

Tôikinhngạcvìbỗngnhiênhiểuracáilóesánghuyềnbíấycủacát.Khicònlàđứacontraibénhỏ,ởmộtngôinhàcổ,vàcótruyềnthuyếtlàởngôinhàcổnàycóchônmộtkhobáu.Tấtnhiên,chưacóaibiếtcáchtìmrakhobáuđó.Cólẽcũngchưaaithửđitìm.Nhưngcáikhobáuấynólàmchocảngôinhàtrởnênthầntiên.Cáinhàcủatôicógiấutrongđáytráitimcủanómộtđiềubímật...

-Phải-tôinóivớicậuhoàngtử.-Ngôinhà,hayngôisao,haysamạccáilàmchonhữngcáiấytrởnênđẹp,cáiđókhôngthểnhìnthấyđâu!

-Emthíchlắm-emnói.-Vìôngcũngđồngývớibạncáocủaem.

Cậuhoàngtửchợpmắtngủ,tôibếemlênvòngtaytôivàlạilênđường.Lòngtôixúcđộng.Tôicócảmgiácnhưđangômtrongtaymộtkhobáumongmanh.TôicócảmgiácnhưtrênMặtĐấtnàykhôngcógìmongmanhhơn.Nhờánhsángtrăng,tôinhìnthấyvầngtránnhợtnhạtấy,đôimắtnhắmnghiềncáclẵngtócrunrẩytrướcgió,vàtôinghĩthầm:"Cáimàtathấyđâychỉlàcáivỏ.Cáiquantrọngnhấtthìkhôngnhìnthấyđược..."

Haimôihémởcủaemphácmộtcáimỉmcười,tôilạinghĩ:"Cáilàmchotaxúcđộngnhườngnàyvềcậuhoàngtửđangthiếpngủđây,đólàlòngchungthủycủaemđốivớimộtbônghoa,ấylàhìnhảnhmộtbônghoatrongemchóirựcnhưmộtngọnđèn,cảtrongkhiemngủ...".Vàtôiướcchừngemcònmongmanhhơnnữa.Taphảihếtsứcchởchechonhữngngọnđèn:mộtngọngiócóthểthổitắtđược...

Vàcứbướcđinhưvậy,màvàolúctinhmơ,tôibỗngtìmracáigiếng.

XXV-Loàingười-cậuhoàngtửnói-họchuivàotrongcácchuyêntàu

nhanh,nhưnghọchẳngbiếtmìnhtìmkiếmcáigì.Thếmàhọcứcuốngquýtlên,quaycuồnglên...

Vàemnóithêm:

-Nàocóíchgì...

Cáigiếngmàchúngtôiđitới,nókhônggiốngcácgiếngsamạcởSahara.CáigiếngSaharachỉđơngiảnlànhữngcáilỗđàotrongcát.Còncáigiếngkiagiốngnhưgiếnglàng.Nhưngởđâycòncóngôilàngnàođâu.Thếnêntôitưởngtôiđangmơ.

-Lạthật-tôinóivớicậuhoàngtử-mọicáiđềucósẵn:cáiròngrọc,cáigầu,vàsợidây...

Emcười,sờsợidây,lăncáiròngrọc.Cáiròngrọcliềnrênlênmộttiếnggiốngnhưtiếngrêncủachiếcchongchóngchỉhướnggiósaumộthồigióngủyênlâuquá.

-Ôngnghethấykhông-cậuhoàngtửnói-tađánhthứccáigiếngnày,nóđanghátđấy...

Khôngmuốnemgắngsức,tôinói:

-Đểanh,gầunặngquáđốivớiem.

Chậmrãi,tôikéogầulêntậnthànhgiếng.Tôiđặtgầungayngắntrênđó.Trongtaitôivẫncònvẳngmãitiếngreocủacáiròngrọc,vàtrongnướcvẫncònrunrẩy,thấyánhsángmặttrờirunglên.

-Tôithèmgiọtnướcnàyđây-cậuhoàngtửnói.-Chotôiuống...

Vàtôiliềnhiểuracậuemtìmkiếmcáigì.

Tôinhấcchiếcgầulênkềmôiem.Emuống,haimắtnhắm

nghiền.DịuhiềnnhưlàlễTết.Thứnướcnàythậtcònlàmộtcáigìkháchơn,khôngchỉlàmộtthứthứcuống.Nósinhratừcuộcđibộdướitrờisao,từtiếnghátcủacáiròngrọc,từsựgắngsứccủahaicánhtaytôi.Nótốtlànhcholòngta,nhưmộtmónquàtặngvậy.Ngàytôicònlàmộtcậucontrainhỏ,ánhsángcủacâyNoel,tiếngnhạccủabuổilễnửađêm,niềmdịudàngcủacácnụcườinhưvậyđó,làmnêntấtcảánhchóichangcủamónquàNoelmàtôiđượcnhận.

-Loàingườinơiông-cậuhoàngtửnói-trồngnămnghìnhoahồngcùngtrongmộtkhuvườn...Thếmàhọchẳngthấycáihọtìm...

-Họchẳngtìmthấyđâu-tôinói...

-Cáihọmuốntìmlạicóthểgặpthấytrongchỉmộtđóahoahồnghoặcchỉmộtítnướcthôi...

-Đúngthế-tôinói.

Vàcậuhoàngtửnóithêm:

-Mắtvốnmùlòa.Phảidùngtráitimmàtìmkiếm.

...Tôiđãuốngno.Tôithởđượcnhẹnhàng.Vàolúctinhmơ,cátmàumậtong.Tôithấysungsướngcảvìcáimàumậtongấynữa.Tạisaotôicứphảiđaukhổlàmchi.

-Ôngphảigiữlờihứa-cậuhoàngtửbảotôinhonhỏ,bâygiờemđãlạingồixuốngcạnhtôi.

-Lờihứanào?

-Ôngbiếtđấy...Mộtcáirọmõmchoconcừucủatôi...Tôichịutráchnhiệmvềcáihoaấy!

Tôirúttừtrongtúiracácbảnvẽpháccủatôi.Cậuhoàngtửtrôngthấycácbứcvẽ,vừanóivừacười:

-Cáccâybao-bácủaông,chúnghơigiốngcáccâybắpcải...

-Lạithế!

Tôivốntựhàobiếtbaokhivẽnhữngcâybao-bá!

-Concáocủaông...haitainó...chúnghơigiốnghaicáisừng...vàlạidàiquákia!

Vàemlạicườinữa.

-Cậukhôngcôngbằng,cậunhỏơi,tôivốnchỉbiếtvẽtrănkínvớitrănbổdọcthôimà!

-Ôi,sẽđâuvàođấycảthôi,trẻconchúnghiểuđấy.

Thếlàtôidùngbútchìphácmộtcáirọmõm.Vàlòngtôiselạikhitôiđưacáirọmõmđóchoem:

-Emcónhữngdựđịnhmàtôikhôngđượcrõ...

Nhưngemchẳngtrảlờitôi.Embảotôi:

-Ôngbiếtkhông,ngàytôirơixuốngTráiĐất...maiđãlàkỉniệmmộtnăm...

Rồi,saumộtlátimlặng,emlạinói:

-Tôirơixuốngngaycạnhđây...

Vàemđỏmặt.

Vàmộtlầnnữa,chẳnghiểutạisao,lòngtôitủicựclạlắm.Tuyvậy,mộtcâuhỏichợtbuộtramiệngtôi:

-Thếrakhôngphảingẫunhiênmàbuổisángấy,tôigặpem,cáchđâytámngày,emdạochơilangthangmộtmìnhmộtnghìndặmcáchmọivùngcóngườiở?Bâygiờemtrởvềnơiemrơixuốngsao?

Cậuhoàngtửlạiđỏmặt.

Vàtôinói,ngậpngừng:

-Vìngàykỉniệm,cólẽthếchăng?...

Cậuhoàngtửđỏmặtnữa.Emkhôngbaogiờtrảlờicáccâuhỏi,nhưngkhingườitađỏmặt,nhưthếcónghĩalà"phải",phảikhông?

-Ôi!-Tôinói.-Tôisợ...

Nhưngemtrảlờitôi:

-Bâygiờôngphảilàmviệcthôi.Ôngphảitrởvềchỗcáimáycủaông.Tôiđợiôngởđây.Chiềumaiônghãyđến.

Songtôikhôngyêntâm.Tôinhớchuyệnconcáo.Khitađểailàmchotathânquen,thếnàocũngcónguycơlàtacóthểkhócmộttí.

CXXVI

ạnhcáigiếngcómộtbứcthànhđácổđổnát.Khiởchỗsửamáytrởlạichiềuhômsau,từxa,tôiđãthấycậuhoàngtửcủatôingồivắtvẻobêntrênbứcthànhđó.Vàtôingheemnói:

-Thếđằngấykhôngnhớư?Chưathậtđúnglàchỗnàyđâu!

Mộtgiọngnóikháccólẽtrảlờiem,vìnghetiếngemđốiđáp:

-Đúngchứ!Đúngchứ!Ngàythìđúng,nhưngkhôngphảichỗnày...

Tôibướctiếpđếnchỗbứcthành.Tôikhôngnhìnthấy,cũngvẫnchẳngnghethấyai.Thếnhưngcậuhoàngtửlạiđápnữa:

-Hẳnthế.Đằngấyhãyxemnơinàobắtđầucódấuchâncủatớtrêncát.Đằngấycứđợitớởđây.Đêmnaytớsẽcómặtđấy.

Tôichỉcáchbứcthànhcóhaimươimétvàtôivẫnchẳngnhìnthấygì.

Cậuhoàngtử,saumộtlátimlặng,lạinói:

-Nọcđằngấytốtđấychứ?Đằngấychắclàchẳnglàmtớkhổlâuchứ?

Tôidừnglại,tráitimsethắt,nhưngvẫnkhônghiểu.

-Thôi,bâygiờđằngấyđiđi-emnói.-Tớmuốnbướctrởxuống.

Tứcthìchínhtôicúinhìnxuốngchânthành,vàtôivộinhảyvọtlên.Nóđó,ngỏngđầulênphíacậuhoàngtử,mộtgiốngrắnvàngcóthểdiệttatrongbamươigiâyđồnghồ.Vừalụctúitìmkhẩusúngngắn,tôivừabướcsải,nhưngnghetiếngđộngcủatôi,conrắnliềnchuồitrongcát,nhưthểmộtdòngnướccặnsót,vàchẳnglấygìlàmvộivàng,nóluồnláchgiữacáctảngđá,tiếngnóbònghehơilanhcanhnhưtiếngkimkhí.

Tôiđếnbênbứcthànhvừađúnglúcđểđóntrongvòngtaytôicậuhoàngtửnhỏ,trắngbệchnhưlàtuyếtvậy.

-Lạithếnữa!Bâygiờemlạiđichuyệntròvớirắn!

Tôitháochiếckhănvàngkimbaogiờemcũngquàngởcổ.Tôiđãdấpnướcvàohaitháidươngemvàchoemuống.Vàbâygiờ,chínhtôikhôngdámhỏiemđiềugì.Emnhìntôinghiêmnghịvàđưahaitayômcổtôi.Tôinghetiếngtimemđậpnhưtiếngđậpcủatráitimmộtconchimsắpchết,khitrúngđạnsăn.Embảotôi:

-Tôisungsướnglắm,vìbiếtôngđãrõmáybaycủaôngđangthiếucáigì.Rồiôngsẽtrởvềđượcnhàông...

-Làmthếnàoembiếtthế?

Đúnglàlúcấy,tôivừađịnhbáochoembiết,tưởngtuyệtvọngrồihóaratôiđãsửađượcmáy.Emchẳngtrảlờisaovềcâuhỏi,nhưnglạinóithêm:

-Tôicũngnhưông,hômnaytôivềnhàtôi...

Rồi,giọngngậmngùi:

-Nhàtôiởxahơnnhiều...đikhóhơnnhiều...

Tôicócảmgiácvừaxảyramộtviệcgìdịthường.Tôisiếtchặtemtrongvòngtaynhưthườngngườitasiếtchặtmộtembé,nhưngtôivẫncócảmgiácemđangchuồithẳngđứngxuốngmộtvựcthẳmnàođó,vàtôikhônglàmcáchnàogiữemlạiđược...

Mắtemnghiêmnghị,đămđắmnhìnvềmộtnơinàoxalắm.

-Tôiđãđượcôngchoconcừu.Tôilạicócáihòmchocừu.Tôilạicóchiếcrọmõm...

Vàemmỉmcười,cóvẻhơibuồn.Tôiđợirấtlâu.Tôicócảmgiáclàemdầndàấmlên:

-Cậuemạ,cậucóhơisợ...

Emcósợ,đúngrồi!Nhưngemcườikhẽ:

-Chiềunay,emcònsợnhiềunữacơ...Mộtlầnnữa,tôilạicảmthấyngườigiálạnhvìmộtcáigìđókhôngthểcứuvãnđượcnữa.Vàtôihiểurằngấylàýnghĩrồiđâykhôngbaogiờcònnghethấytiếngcườinày,đólàđiềutôikhôngchịuđược.Tiếngcườiấycủaemđỗivớitôigiốngnhưmộtcáigiếngnướctrongsamạc.

-Cậuemạ,tôicònmuốnđượcngheemcười...

Nhưngembảotôi:

-Đêmnay,vừađúngmộtnăm.Ngôisaocủatôisẽlạiởđúngbêntrênchỗtôirơixuốngnămngoái...

-Cậuemạ,chuyệnrắn,chuyệnhẹngặp,chuyệnngôisaonày,cóphảichỉlàmộngdữkhông?

Nhưngemkhôngtrảlờicâutôihỏi.Embảotôi:

-Cáigìmàquantrọng,cáiđókhôngthấyđượcđâu...

-Đúngthế...

-Giốngnhưbônghoacủatôi.Khiôngyêumộtbônghoa,màbônghoaấylạiởtrênmộtngôisao,banđêm,khiôngnhìntrời,ôngthấylòngdịudànglắm.Toànthểcácngôisaođềunởhoa.

-Đúngthế...

-Nướccũngthế.Vốcnướcôngchotôiuốngấy,nónhưlànhạcvậy,nhờcáiròngrọcvàsợidây...ôngnhớchứ...ngonlànhthật.

-Đúngthế...

-Đêmôngsẽnhìnsao.Nhàtôibétíteonêntôikhôngthểchỉchoôngđâulàngôisaocủatôiđược.Thếcólẽlạitốthơn.Ngôisaocủatôi,đốivớiông,sẽlàmộttrongcácngôisaokia...Nhưthế,tấtcảcácngôisao,ôngđềusẽthíchnhìn.Tấtcảcácngôisaosẽlàbạnthânông.Vàrồitôibiếuôngmộtmónquà...

Emlạicườilênnữa.

-Ôi!Emơi,emơi,tôithíchngheemcườinhưthếnàybiếtmấy!

-Đúngđólàmónquàtôibiếuông...nhưnướcvậymà...

-Emmuốnnóisao?

-Mọingườicónhữngngôisao,khôngcủaaigiốngcủaai.Đốivớimộtsố,ưathíchđixa,cácngôisaolànhữngkẻdẫnđường.Đốivớisốkhác,chúngchỉlànhữngđốmsángnhỏ.Đốivớinhữngngườikhácnữa,họlànhàbáchọc,chúnglànhữngbàitính.Đốivớilãotưsảntôikểấy,chúngvốnlàvàng.Nhưngtấtcảcácloạingôisaođềuđãtắt.Cònông,ôngsẽcónhữngngôisaotrướcnaykhôngaicó...

-Emmuốnnóisao?

-Rồiđây,banđêm,khiôngnhìntrời,bởivìởmộttrongnhữngngôisaođócótôi,bởivìtrongmộtngôisaođócótôicười,nênôngsẽtưởngchừngtấtcảcácngôisaođềucười.Ông,ôngsẽcóđượcnhữngngôisaobiếtcười!

Rồiemlạicườinữa.

-Vàkhiôngđãnguôirồi(baogiờngườitachảnguôiđi),ôngsẽbằnglòngđãtừngđượcquenbiếttôi.Ôngmãimãilàbạnthântôi.Ôngsẽthèmđượccườivớitôi.Rồiđôikhiôngmởcửasổnhàông,tựnhiênthíchmở,thếthôi...Cácbạnhữucủaôngsẽlấylàmlạ,thấyôngvừanhìntrờivừacười.Ôngsẽbảohọ:"Phải,cácngôisao,lúcnàochúngcũnglàmchomìnhcười!"Vàhọsẽtưởngôngđiên.Tôiđùaghẹoông,thếđấy!

Rồiemlạicườinữa.

-Nhưlàđánglẽphảichoôngnhữngngôisao,tôilạiđứachoônghàngđốngnhữngcáichuôngnhỏbiếtcười...

Rồiemlạicườinữa.Vàbỗngtrởlạinghiêmnghị:

-Đêmnay...ôngạ...ôngđừngđến.

-Tôisẽkhôngrờiemđâu.

-Hìnhnhưtôiốm...Tôihơicóvẻsắpchết.Thếthôimà!Ôngđừngđếnnhìntrôngcảnhđó,khôngcầnđâu...

-Tôisẽkhôngrờiem.

Nhưngemcóvẻlolắng.

-Tôinóivớiôngcáinày...cũngtạiconrắnđấy.Chớđểrắnnócắnta.Loàirắn,áclắm.Chúnglạicóthểvìthíchmàcắn...

-Tôisẽkhôngrờiem.

Nhưngcócáigìđólàmemyêntâmtrởlại:

-Songđúnglàđếnlầncắnthứhaithìchúngchẳngcònnọcnữađâu!...

Đêmấy,khiemlênđường,tôikhôngnhìnthấy.Emđãlặnglẽtrốnđi.Khitôitheokịpem,embướcnhanh,cảquyết.Emchỉnóivớitôi:

-Ôi,ôngđấyư?

Rồiemcầmtaytôi.Nhưngemlạidằnvặtnữa:

-Ôngkhôngđúng,ôngạ.Ôngchỉtổlàmchoôngkhổ.Tôisẽcóvẻchết,nhưngchẳngphảithậtthếđâu...

Còntôi,tôinínthinh.

-Ôngbiếtkhông.Xalắm!Tôikhônglêcáithânxácnàyvềđược.Nặnglắm!

Tôi,tôinínthinh.

-Nhưngnósẽcũngchỉnhưmộtcáivỏgiàlộtravứtbỏ.Nhữngcáivỏgiàthìcógìđángbuồn...

Tôi,tôinínthinh.

Emcóhơinản.Nhưngemcóvẻlạigắngsứcmộtlầnnữa:

-Sẽhaylắmchứ,ông?Tôicũngsẽnhìncácngôisao.Tấtcảcácngôisaosẽlànhữngcáigiếngvớimộtcáiròngrọccótkét.Tấtcảmọingôisaosẽrótchotôiuống...

Tôi,tôinínthinh.

-Sẽthíchbiếtbaonhiêu!Ôngsẽcónămtrămtriệuchiếcchuôngnhỏ,còntôi,nămtrămtriệuvòinướcuống...

Nhưngbỗngemcũngnínthinh.Bởivìemkhóc...

-Chỗnày.Ôngđểtôibướctớimộtbước,mộtmìnhtôithôi.

Nhưngembỗngngồixuống,vìemsợ.

Emlạinóinữa:

-Ôngbiếtđấy...Bônghoacủatôi...Tôichịutráchnhiệmvềcôấy!Côấyyếuđuốinhườngấy!Côấythơngâynhườngấy!Đểtựbảovệtrênđời,côchỉcóbốncáigaicónghĩalígìđâu...

Tôingồixuốngvìkhôngthểđứngđượcnữa.Emnói:

-Chuyệnchỉcóthếthôimà!

Emlưỡnglựmộtchút,rồingửnglên.Embướcmộtbước.Còntôirầurĩkhôngthểnàocửđộngđược.

Chỗmắtcácủaem,chỉthấycómộtthoángchớpmàuvàng.Emđứngmộtlúckhôngđộngđậy.Emkhôngkhóc.Embỗngngảxuốngtừtừ,nhưmộtcáicâyđổ.Màcũngchẳngcómộttiếngđộngnào.Vìbêndướilàcát.

VXXVII

àgiờđây,đúngvậy,sáunămđãtrôiqua...Tôivẫnchưakểcâuchuyệnnày.Nhữngbạnbègặplạitôi...rấtlấylàmthíchthấytôicònsốngmàvề.Tôibuồn,vàtôinóivớihọ:"Mìnhmệtđấythôi!"...

Bâygiờtôiđãnguôinguôi.Nghĩalà...khônghẳnlànhưthế.Nhưngtôibiếtcậuemđãtrởvềcáihànhtinhcủamình,vì,tinhmơhômsau,tôiđãkhôngcònthấythânxácem.Thânxácấynàocónặnggìchocam...Vàbâygiờ,banđêm,tôithíchlắngnghecácngôisao.Chúngnhưnămtrămtriệucáichuôngnhỏ...

Nhưngcóxảyramộtđiềukhôngthường.Chiếcrọmõmmàtôiđãvẽchocậuhoàngtử,tôiđãquênvẽthêmcáiđaida!Thếemlàmthếnàobuộcrọấyvàochoconcừuđược?Vậynêntôilạitựhỏi:"Việcgìđãdiễnratrênhànhtinhcủaem?Hẳnlàconcừuđãănmấtbônghoarồi,cólẽthế..."

Lúckhác,tôilạinghĩ:"Tinchắclàkhông!Cậuhoàngtửđêmnàocũngẩngiấubônghoacủamìnhdướicáibầukính,vàemcanhchừngcẩnthậnconcừu..."Nghĩthế,tôithấytôisungsướng.Vàtấtcảcácngôisaođềucườilênkhekhẽ.

Lúckhácnữa,tôilạinghĩthầm:"Aichẳngcóhồiđãngtrí,chỉcầnđãngtrímộtlầnthôi,vàthếlàxong!Mộttốinàođó,emquênbẵngcáibầukính,hoặcconcừulẻnrasesẽtrongđêm..."Nghĩthế,cáctiếngchuôngliềnbiếnhếtthànhnướcmắt!...

Đóthậtlàmộtđiềubímậttolớn.Đốivớicácbạnlàngườicũngyêucậuhoàngtửnhỏ,cũngnhưđốivớitôi,khônggìtrênvũtrụnàycòngiốngnguyênnhưtrước,nếuđâuđây,khôngbiếtlànơinào,cómộtconcừumàchúngtakhôngbiết,nócóănhayđãkhôngănmộtbônghồng...

Bạnhãynhìntrời.Bạnhãytựhỏi:Concừuđãănhaykhôngănbônghồngnhỉ?Vàbạnsẽthấylàmọivậtliềnđổikhác.

Vàchẳngmộtngườilớnnàocólúchiểuđượcrằngđiềuđónóquantrọngđếnnhườngấyđâu!

Cảnhnàyđốivớitôilàcảnhđẹpnhấtvàbuồnnhấttrênđời.Cũnglàcáicảnhởtrangtrướcthôi,nhưngtôivẽlạimộtlầnnữađểchỉchocácbạnđượcthấykĩ.Chínhnơinàycậuhoàngtửđãhiệnratrênmặtđất,rồibiếnmất.Cácbạnhãynhìnthậtchămchúcảnhấyđểtinđược,chắcrồimìnhcóthểnhậnranếumộtmaibạncóđiChâuPhi,cóquasamạc.Và,nếumộtmaimàbạncóquanơiđó,tôikhẩncầubạn,xinchớvộivàng,hãyđợilạimộtchútngaydướingôisao!Nếucómộtembéđilạiphíabạn,nếuemấycười,nếuemấycómáitócvàng,nếutahỏiemmàemchẳngtrảlời,bạnsẽđoánđượcngayembéđólàai.Vànếunhưvậy,xincácbạnhãylàmơn!Chớđểtôiphảibuồnmãi:Cácbạnhãyviếtthứbáochotôihay,làemđãlạivề...