DAPANDETHI.BLOGSPOT.COM

Có nhiều ý kiến cho rằng, phát thanh là loại hình truyền thông lạc hậu và sẽ

sớm bị đào thải trong xã hội hiện đại. Nhưng thực tế, ở nhiều nước trên thế

giới, phát thanh vẫn đang phát huy cao thế mạnh của mình và chiếm được

một lượng khán giả lớn. Đặc biệt với sự ủng hộ của công nghệ thông tin,

phát thanh ngày càng phát triển một cách đa dạng và phong phú, với những

tiến bộ rõ rệt. Phát thanh đã chứng tỏ được sự tồn tại bền bỉ của nó, với

những đặc trưng và thế mạnh riêng.

I. Đặc trưng của báo chí phát thanh

Radio chính là linh hồn và làm nên đặc trưng của báo phát thanh. Loại

hình báo chí phát thanh đã được tác giả Lois Baird phân tích và nêu ra 11

đặc điểm của loại hình báo chí này. Đó là:

1. Radio hình ảnh

2. Radio là thân mật, riêng tư.

3. Radio dễ tiếp cận và dễ mang.

4. Radio là trực tiếp.

5. Radio có ngôn ngữ riêng của mình.

6. Radio có tính tức thời.

7. Radio không đắt tiền.

8. Radio có tính lựa chọn.

9. Radio gợi lên cảm xúc.

10.Làm công việc thông tin và giáo dục.

11. Radio là âm nhạc.

Những đặc trưng này thể hiện quan điểm khác nhau giữa báo phát

thanh và những loại hình báo chí khác: Thứ nhất, báo phát thanh không

dùng hình ảnh nhưng thông qua những phương tiện âm thanh để diễn đạt,

chuyển tải ý nghĩa của thông điệp một cách chính xác, hình tượng. Thứ hai,

báo phát thanh vô cùng gần gũi , thân mật vì những phát thanh và kĩ thuật

1

viên sẽ sử dụng một loạt những âm thanh hết sức trung thực, gần gũi và đời

thường.

Báo phát thanh tỏa sóng rộng khắp, vì vậy thính giả vô cùng dễ tiếp

cận và dễ mang đi, phát thanh không có giới hạn về khoảng cách (tốc độ phủ

sóng 300000km/s). vì thế nó mang tính xã hội hóa rất cao.

Báo phát thanh thông tin nhanh, tiếp cận đồng thời và lấy âm thanh

một cách trực tiếp từ hiện trường khác hẳn với báo in, cùng một lúc, cùng

thời điểm, hàng triệu dân chúng có thể nghe cùng một lúc.

Vô cùng sống động, riêng tư và thân mật vì với báo phát thanh, công

chúng được nghe thông tin qua giọng đọc, tức là bằng giọng nói của chính

những con người cụ thể, giống như họ đang ngồi ngay cạnh nên rất thân

mật. Nhưng mỗi thính giả lại lắng nghe radio với tư cách cá nhân, mỗi người

có một lời nhận xét, đánh giá riêng. Yêu cầu đặt ra cho báo phát thanh lúc

này là: Hãy nói với công chúng như nói với một người.

Sử dụng âm thanh tổng hợp (bao gồm lời nói, tiếng động và âm nhạc).

Âm thanh không bị phụ thuộc vào hình ảnh, chữ in nên không ảnh hưởng gì

đến trình độ văn hóa. Có thể coi đây là đặc điểm của cả báo truyền hình,

thậm chí, báo truyền hình còn có những đặc điểm còn sinh động hơn nhiều

so với phát thanh. Tuy nhiên, vẫn có một điểm khác biệt: đối với truyền

hình, hình ảnh luôn giữ vị trí số 1, âm thanh chỉ có nhiệm vụ bổ trợ cho

những phần mà truyền hình chưa nói hết. Bởi lẽ đó, nếu xét riêng trong sự

so sánh với báo truyền hình thì báo phát thanh nổi lên ở đặc điểm quan trọng

nhất, đó là việc sử dụng âm thanh tổng hợp (bao gồm lời nói, tiếng động, âm

nhạc) tác động vào thính giác. Như vậy, đây không chỉ là phương thức tác

động duy nhất mà còn là đặc trưng cơ bản của báo phát thanh trong tương

quan so sánh với các loại hình báo chí khác.

2

II. Các xu hướng phát triển của báo chí phát thanh Việt

Nam trong tương lai

1. Phát thanh theo format

Đây vốn là phong cách làm phát thanh và cả truyền hình đặc trưng và

rất khổ biến ở tất cả các nước, tất cả các đài phát thanh – truyền hình hiện

nay. Phát thanh theo format là chương trình phát thanh được làm theo khung

kịch bản cho trước, chỉ khác nhau về nội dung đề tài cần đề cập. Đây là một

cách phát thanh đơn giản nhưng rất dễ gây nhàm chán nếu không biết thay

đổi nội dung, khung chương trình một cách linh hoạt.

Để làm nên một chương trình phát thanh theo format thì điều đầu tiên

là người làm phát thanh phải tạo ra được một khung chương trình chuẩn,

hấp dẫn và phù hợp với yêu cầu chung. Sau đó là đi tìm tư liệu, đề tài để lắp

ghép vào khung kịch bản đó và thực hiện thành chương trình phát thanh.

2. Phát thanh theo yêu cầu hoặc phát thanh tương tác

Mọi tác phẩm báo chí luôn cần sự phản hồi và tương tác với công

chúng. Thế nên việc tạo ra chương trình phát thanh theo yêu cầu là rất cần

thiết để tạo nên sự thân mật với người nghe đài. Phát thanh theo yêu cầu là

chương trình thu nhận những ý kiến, thư từ của công chúng để từ đó tổng

hợp lại và làm nên chương trình phát thanh.

Hiện nay, đa phần những chương trình phát thanh theo yêu cầu

thường là các chương trình ca nhạc. Trong những chương trình này, thính

giả gửi thư yêu cầu bài hát, đài phát thanh sẽ thực hiện cho đăng phát bài hát

đó. Hoặc chương trình phát thanh có sự tương tác với thính giả qua điện

thoại (phone-ins), thính giả gọi điện đến chương trình đưa ra những ý kiến

thắc mắc, giao lưu hay nói về một vấn đề nào đấy… Những chương trình

như vậy thường thu hút một lượng thính giả đông đảo bởi sự hấp dẫn, ngẫu

hứng của người tham gia. Hơn nữa qua những chương trình như thế này, họ

sẽ tìm được sự đồng cảm, những thắc mắc hay ý kiến chung mà họ cũng

đang quan tâm.

3

3. Phát thanh trực tiếp

Đây là một hình thức khá mới mẻ và không dễ khi thực hiện, đặc biệt

rất dễ xảy ra sai sót khi thực hiện không đầy đủ hoặc không có sự chuẩn bị

kĩ lưỡng. Tuy nhiên, một chương trình phát thanh trực tiếp sẽ tạo được tính

chất gần gũi, sinh động do độ xác tín cao của thông tin nên sẽ gây được sự

hấp dẫn và được đông đảo khán giả ủng hộ.

Hình thức phát thanh trực tiếp đã cho phép chuyển tải những sự kiện

nóng được cập nhật nhanh chóng và đã tạo ra một kênh thông tin dân chủ

hơn, đời sống hơn, tiếng nói của người dân được đến với diễn đàn phát

thanh dễ dàng hơn. Nếu trước đây, cách làm chỉ phát băng một chiều, nay,

với hình thức phát thanh trực tiếp, người dân trong khu vực có thể đặt câu

hỏi từ những thắc mắc về nông nghiệp, y học, tình yêu hôn nhân gia đình,

chế độ chính sách, yêu cầu ca nhạc, giao lưu với các khách mời là những

nghệ sĩ, chuyên gia, nhà quản lý đến việc phản ánh những sự kiện hiện

tượng tốt và xấu trong đời sống…

Thế nhưng, hình thức phát thanh trực tiếp đòi hỏi người làm phải có

trình độ chuyên môn cao, khả năng ứng biến nhanh nhạy và có cơ sở hạ tầng

kỹ thuật phù hợp. Trong một chương trình phát song trực tiếp, chỉ một sai

sót nhỏ thôi cũng có thể gây nên những hậu quả khôn lường, khó có thể

khắc phục được. Tại Việt Nam, phát thanh trực tiếp vẫn còn là một phương

thức hoàn toàn mới, được thực hiện theo phong cách mở với sự hợp tác đào

tạo của Thụy Điển, Pháp, Úc, Hà Lan...

4. Phát thanh trên Internet

Sự phát triển mạnh mẽ của Internet, đã tạo ra những cơ hội kinh

doanh đa dịch vụ truyền thông mới... Một trong những ứng dụng nổi bật xu

hướng hội tụ là dịch vụ phát thanh truyền hình trực tuyến, truyền hình tương

tác cung cấp video theo yêu cầu (VOD) trên mạng. Hiện nay, phát thanh

hoạt động trên Internet được đánh giá cao do không đòi hỏi đăng ký băng

4

tần, thiết lập các đài phát thanh và bộ truyền tín hiệu mà vẫn có thể gửi

thông tin tới mọi nơi trên thế giới

Tại Việt Nam, từ tháng 11/2003 VTC đã là đơn vị đầu tiên đi tiên

phong trong việc ứng dụng công nghệ nén chuẩn MPPEG 4 (H264) tiên tiến

nhất thế giới vào cung cấp dịch vụ truyền phát trực tuyến các chương trình

phát thanh, truyền hình quảng bá trên mạng Internet phục vụ nhiệm vụ thông

tin tuyên truyền đối ngoại dành cho cộng đồng người Việt Nam ở nước

ngoài.

Đài Tiếng nói Việt Nam đã chính thức hoà mạng Internet 4 hệ chương

trình phát thanh: VOV1 (Hệ Thời sự - Chính trị Tổng hợp), VOV2 (Hệ các

chương trình Văn hoá, đời sống, xã hội), VOV3 (Hệ Âm nhạc và Thông tin

giải trí), VOV6 (Hệ chương trình phát thanh đối ngoại tầm xa, phát bằng 11

thứ tiếng). Gần như ngay từ khi ra đời, VOVNews đã làm hài lòng bạn đọc

không chỉ qua những thông tin, những bài viết cập nhật, chính xác, tin cậy

mà còn bằng kho âm thanh khổng lồ với nhiều thể loại khác nhau, đáp ứng

mọi nhu cầu của bạn nghe đài.

Do đó, không có gì là quá xa xôi đối với sự phát triển của phát thanh

trên Internet tại nước ta hiện nay.

5. Phát thanh có hình

Phát thanh có hình không hẳn là chương trình phát thanh cũng không

hẳn là chương trình truyền hình, mà đúng như tên gọi của nó là hệ phát

thanh có hình. Hiểu một cách đơn giản thì đây là chương trình mà tiếng nói,

âm thanh là ngôn ngữ chính, hình ảnh là phụ, trong đó có cả hình động và

hình tĩnh.

Ưu thế của hình thức phát thanh này chính là tận dụng được thế mạnh

của phát thanh, độ nhanh nhạy có thể thông tin lập tức vấn đề thời sự nóng

bỏng mà không phải lệ thuộc hình ảnh. Nhưng cũng có những chương trình

5

đan xen như văn học nghệ thuật, âm nhạc, kịch, sân khấu và một số lĩnh vực

khác như kinh tế - xã hội cần phải có hình động để khán giả tận mắt thấy

bản chất vấn đề.

Hệ phát thanh có hình (VOVTV) của Đài Tiếng nói VN chính thức

phát sóng từ ngày 7/9/2008. Tuy nhiên, đây vẫn là một chương trình đang

được thử ngiệm nên chưa được phát sóng rộng rãi, dự kiến phải đến đầu

năm 2009 mới có thể phủ sóng mặt đất.

6. Phát triển công nghệ phát thanh

Với một chiếc máy radio nhỏ gọn, có giá từ vài chục ngàn, thính giả

có thể nghe và mang theo tới bất kì đâu như đi du lịch, đi công tác, trên tàu

xe…Đó là thế mạnh về giá cả và sự tiện dụng. Trong khi đó để trang bị một

chiếc tivi bỏ túi hoặc muốn xem các chương trình truyền hình qua điện thoại

di động thì phí dịch vụ lại rất cao. Trong điều kiện mất điện, tivi hầu như bị

tê liệt, còn với chiếc máy radio người sử dụng có thể nghe bằng pin. Đó là

những ưu điểm mà ai cũng có thể thấy ở khía cạnh thiết bị và công nghệ.

Thế nên, xu hướng mới của công nghệ phát thanh trong tương lai sẽ là

những chiếc radio nhỏ gọn hơn, tích hợp nhiều tính năng (ngày nay, điện

thoại di động luôn được cài sẵn trình nghe radio). Âm thanh trong khi phát

sóng được chăm chút hơn, âm thanh mang tính nền của thông tin, giúp thính

giả nghe rõ hơn và tạo được sức hấp dẫn, mới mẻ hơn, không gây nhàm

chán.

Về phương thức truyền dẫn phát song, phát sóng phát thanh điều chế

AM (sóng ngắn SW, sóng trung MW) và FM (sóng cực ngắn). Sử dụng

công nghệ analog (MW, SW), PCM (MW, SW, FM) và Digital: DAB,

DRM, DMB. Ở Việt Nam đang thử nghiệm công nghệ DRM nhằm tiết kiệm

tần số, nâng cao chất lượng phát thanh, thính giả thu được cả Analog và

Digital.

6

Như vậy, báo chí phát thanh đang đứng trước những cơ hội mới với

cả khó khăn và thuận lợi. Sự bùng nổ về công nghệ thông tin không làm cho

phát thanh có nguy cơ biến mất. Tại Việt Nam, phát thanh cũng có những sự

đầu tư phát triển mạnh mẽ. Tầm nhìn đến năm 2020 phấn đấu đưa Đài

Tiếng nói Việt Nam trở thành Đài phát thanh Quốc gia mạnh có uy tín,

ngang tầm với các nước tiên tiến trên thế giới. Ứng dụng công nghệ tiên tiến

hiện đại vào dây chuyền sản xuất, đạt chuẩn quốc tế; Xây dựng lộ trình

chuyển đổi phát thanh Analog sang PT-TH số, hội tụ công nghệ PT-TH đa

phương tiện IPTV, IPRadio, HD Radio, HD TV, DMB với công nghệ không

dây Wimax… Đào tạo cán bộ công chức viên chức, phóng viên, biên tập

viên, kỹ thuật viên, ca sỹ, nghệ sỹ ngày càng chuyên nghiệp; Nâng cao chất

lượng nội dung chương trình đáp ứng với yêu cầu của quý thính giả trong

giai đoạn phát triển mới.

7

DAPANDETHI.BLOGSPOT.COM

8