wzorce zrÓwnowaŻonej produkcji (wzp) w … · –propozycja rozwiĄzao systemowych wspierajĄcych...

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

WZORCE ZRÓWNOWAŻONEJ PRODUKCJI (WZP) W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW – PROPOZYCJA ROZWIĄZAO SYSTEMOWYCH WSPIERAJĄCYCH WDRAŻANIE WZP W MSP

SEMINARIUM EKSPERCKIE

Warszawa, 23 sierpnia


PROGRAM SEMINARIUM

10.30 – 11.00 Rejestracja uczestników

11.00 – 11.05 Powitanie

11.05 – 11.25 Identyfikacja wzorców zrównoważonej produkcji w działalności małych i średnich przedsiębiorstw - dr Elżbieta Broniewicz, Politechnika Białostocka

11.25 – 11.40 Założenia metodologiczne projektu - dr Izabella Anuszewska, Millward Brown SMG/KRC

11.40 – 12.20 Wyniki badao jakościowych i studiów przypadków - dr Izabella Anuszewska i Marta Filipek, Millward Brown SMG/KRC

12.20– 13.00 Wyniki badania ilościowego i ankiet metodą delficką - Agata Jackiewicz i Anna Ślusarczyk, Millward Brown SMG/KRC

13.00 – 13.55 Wstępne rekomendacje i dyskusja – wypracowanie wspólnego stanowiska (uczestnicy seminarium)

13.55 – 14.00 Zakooczenie seminarium

14.00 – 15.00 Lunch


IDENTYFIKACJA WZORCÓW ZRÓWNOWAŻONEJ PRODUKCJI W DZIAŁALNOŚCI MSP

dr Elżbieta Broniewicz

Politechnika Białostocka


Zrównoważona produkcja

strategia ochrony środowiska polegającą na ciągłym, zintegrowanym, zapobiegawczym działaniu w odniesieniu do procesów, produktów i usług,

zmierzającym do zwiększenia efektywności produkcji i usług oraz redukcji ryzyka dla ludzi i środowiska

przyrodniczegoDefinicja wg „Programu Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych – UNEP”


Wskaźnik: Produktywnośd zasobów

Źródło: Sustainable Development in the European Union. 2009 monitoring report of the EU sustainable development strategy, Eurostat 2010.

Produktywnośd zasobów

PKB

DMC - Domestic Material Consumptionkrajowe zużycie materiałów


Produktywnośd zasobów wg krajów

Pozostałe wskaźniki zrównoważonej produkcji: Eko-etykietowanie Rolnictwo ekologiczne Wskaźnik zagęszczenia

zwierząt


Zrównoważona produkcja

• wykorzystuje procesy i systemy niezanieczyszczające środowiska (ograniczające zanieczyszczanie środowiska),

• oszczędza energię i surowce,

• jest realistyczna pod względem ekonomicznym,

• bezpieczna i nie zagrażająca zdrowiu ludzi,

• społecznie i twórczo opłacalna dla wszystkich pracujących ludzi.


Wzorce Zrównoważonej Produkcjizestawy pewnych instrumentów, praktyk, polityk itp. wdrażanych przez firmy w celu zapewnienia zrównoważonej produkcji:

• Społeczna odpowiedzialnośd przedsiębiorstw.

• Wdrażanie Systemów Zarządzania Środowiskowego (ISO 14001, EMAS).

• Inne inicjatywy dobrowolne, m.in.:

– wdrażanie projektów czystszej produkcji,

– upowszechnienie eko-znakowania,

– stosowanie oceny cyklu życia produktu.

• Zmniejszenie energo-, materiało- i wodochłonności produkcji i usług.

• Uczestnictwo w inicjatywach instytucjonalnych - Enterprise Europe Network, ACT CLEAN/SPIN, Czysty Biznes.


Społeczna odpowiedzialnośd biznesu(Corporate Social Responsibility, CSR)

• odpowiedzialnośd ekonomiczna – osiąganie zysku, maksymalizacja dochodów ze sprzedaży i minimalizacja kosztów, podejmowanie dobrych decyzji strategicznych, prowadzenie starannej polityki podziału wypracowanych zysków,

• odpowiedzialnośd prawna – przestrzeganie wymagao prawnych, dostarczanie wyrobów zgodnych z przepisami, przeciwdziałanie korupcji, przestrzeganie prawa pracy, honorowanie gwarancji,

• odpowiedzialnośd etyczna – działanie zgodne z oczekiwaniami społecznymi, obyczajami i moralnością, etyczna spójnośd przedsiębiorstwa, w tym zapewnienie etycznego przywództwa,

• odpowiedzialnośd filantropijna – działalnośd dobroczynna, wspieranie sztuki i edukacji, podnoszenie jakości życia społecznego, bycie dobrym obywatelem (ang. Corporate citizen) oraz angażowanie się w wolontariat.

A. B. Carroll, A.K. Buchholtz, Business& Society. Ethics and Stakeholder Management, Thomson Learning, South – Western College 2003.

Standard SA 8000 (Social Accountability International - SAI)


Systemy zarządzania środowiskowego

• System ekozarządzania i audytu EMAS

• System zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001

• działania zgodne z wymaganiami prawnymi w zakresie ochrony środowiska,

• zapobieganie zanieczyszczeniom,

• zobowiązanie do ciągłego doskonalenia systemu zarządzania,

• publikowanie deklaracji środowiskowych (EMAS).


Czystsza Produkcja (CP)

ciągłe stosowanie, w odniesieniu do procesów i wyrobów zintegrowanej prewencyjnej strategii ochrony środowiska, w celu zmniejszenia zagrożenia ludzi i środowiska:

• w zakresie procesów produkcyjnych Czystsza Produkcja oznacza oszczędzanie surowców i energii, eliminację surowców toksycznych oraz obniżenie ilości i toksyczności wszystkich emitowanych substancji i odpadów, zanim zostaną usunięte z procesów,

• w zakresie wyrobów strategia skupia się na ustaleniu związków oddziaływao w całym cyklu życia wyrobu, od wydobycia surowca do ostatecznego pozbycia się wyrobu.


Ekoznakowaniedobrowolne nadawanie przez organizacje publiczne bądź prywatne etykiet w celu upowszechniania i promowania wśród konsumentów produktów, które są środowiskowo bardziej przyjazne od innych przy porównywalnych parametrach użytkowych i funkcjonalnych

Normy serii ISO 14020

PN-EN ISO 14020: 2003 Etykiety i deklaracje środowiskowe. Zasady ogólne;PN-EN ISO 14021: 2002 Etykiety i deklaracje środowiskowe. Własne stwierdzenia

środowiskowe;PN-EN ISO 14024: 2002 Etykiety i deklaracje środowiskowe:

• ekoetykiety typu I wydają niezależne instytucje (tzw. trzecia strona);• ekoetykiety typu II to deklaracje własne producentów; • ekoetykiety typu III składają się z bardziej złożonych deklaracji środowiskowych

(environmental produkt declarations), opartych na LCA.


Analiza Cyklu Życia

Ocena cyklu życia jest techniką oceny aspektów środowiskowych i potencjalnych wpływów związanych z wyrobem w całym okresie życia wyrobu, począwszy od pozyskania surowców, poprzez produkcję wyrobu, jego użytkowanie aż do likwidacji

Norma PN-EN-ISO 14040: Analiza cyklu życia produktów

oraz normy PN-EN ISO 14041 – 14043


Inicjatywy instytucjonalneSied Enterprise Europe Network - udzielanie pomocy MSP w Unii Europejskiej w zakresie polityki wspólnotowej, innowacji i transferu technologii.

Przygotowano siedem projektów dwuletnich, polegających na:• przygotowawczych badaniach regionalnych mających na celu analizę

istniejących programów wsparcia, identyfikację Dostawców Usług Środowiskowych (Environmental Service Providers, ESP) oraz docelowych MSP;

• nawiązaniu lokalnych umów o współpracy z ESP; • opracowaniu regionalnych koncepcji usług; • organizacji warsztatów; • działalności mediacyjnej pomiędzy MSP a ESP; • świadczeniu usług związanych ze środowiskiem.


Inicjatywy instytucjonalne

Projekt ACT CLEAN• dostarczenie sektorowi MŚP dostępu do eko-efektywnych technologii zgodnych z

prawem i normami unijnymi

• dostarczenie MŚP wiedzy na temat ekologicznych technologii

• popularyzacja istniejących ekologicznych technologii

• identyfikacja i wymiana narzędzi Czystszej Produkcji pomiędzy MŚP

Projekt SPIN• wsparcie sektora MŚP w dążeniu do optymalizacji procesów produkcji i zarządzania

poprzez pokazywanie najlepszych rozwiązao ekoinnowacji technologicznych,

• pomoc w dostosowaniu MŚP do nowych przepisów i wymogów unijnych w priorytetowych dziedzinach, jak np. zastosowanie energii odnawialnych, transportu ekologicznego, gospodarki odpadami i innych.


Inicjatywy instytucjonalne

Program Czysty Biznes• udzielanie wsparcia firmom działającym w sektorze MSP w ograniczaniu przez nie

negatywnego wpływu wywieranego na środowisko naturalne poprzez wprowadzanie proekologicznych usprawnieo oraz wymianę doświadczeo z innymi przedsiębiorstwami

Program „Odpowiedzialnośd i Troska”• zaangażowanie światowej branży chemicznej w efektywne działania zapewniające

realizację zasad etyki ekologicznej, poprawę warunków pracy, wzrost bezpieczeostwa funkcjonowania instalacji wytwórczych oraz stały kontakt z otoczeniem


Instrumenty polityki paostwa w zakresie wdrażania wzorców zrównoważonej produkcji

Dokumenty:

Strategia zmian wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji zasad trwałego, zrównoważonego rozwoju, Rada Ministrów 2003

Mapa drogowa wdrażania planu działao na rzecz technologii środowiskowych w Polsce, Ministerstwo Gospodarki 2006

Polityka ekologiczna paostwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Rada Ministrów 2008


Instrumenty polityki paostwa w zakresie wdrażania wzorców zrównoważonej produkcji

• zwiększanie zakresu odpowiedzialności za skutki środowiskowe działalności produkcyjnej i usługowej oraz konsumpcji,

• tworzenie warunków dla zwiększania inwestycji proekologicznych,

• zróżnicowanie źródeł zaopatrzenia w energię, poprawę efektywności energetycznej w gospodarce,

• uproszczenie systemu stosowanych subwencji,

• zielone zamówienia publiczne,

• zielone miejsca pracy,

• promocja etykiet ekologicznych,

• upowszechnianie zarządzania środowiskowego


Bariery wdrażania WZR w Polsce

Wewnętrzne:• Niewystarczająca świadomośd ekologiczna przedsiębiorców.

• Braki w wiedzy dotyczącej:

– zagrożeo dla środowiska powodowanych przez własną firmę,

– wymogów prawnych.

• Koniecznośd zaangażowania dodatkowych środków finansowych.

• Braki w wiedzy dotyczącej zewnętrznych źródeł finansowania przedsięwzięd proekologicznych.

Zewnętrzne:• Często zmieniające się przepisy prawne w zakresie ochrony środowiska.

• Brak profitów dla firm posiadających wdrożone systemy zarządzania środowiskowego lub uczestniczących w innych inicjatywach instytucjonalnych.

• Wysokie koszty innowacji ekologicznych.


ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE PROJEKTU

dr Izabella Anuszewska

MillwardBrown SMG/KRC


METODOLOGIA BADANIA

Projekt badawczy składał się z następujących elementów:

1. Charakterystyka danych zastanych– Zdająca sprawę z aktualnego stanu namysłu teoretycznego nad

tematyką WZP

– Prezentująca stan badao empirycznych prowadzonych w Polsce

– Identyfikująca WZP w działalności przedsiębiorstw


METODOLOGIA BADANIA

2. Badanie jakościowe– Na próbie 90 przedsiębiorstw, zróżnicowanych ze względu na:

• Status WZP: A. przedsiębiorstwa, które wdrożyły lub są w trakcie wdrażania Wzorców Zrównoważonej

Produkcji – 30 firm

B. firmy, które są zainteresowane wdrożeniem Wzorców Zrównoważonej Produkcji w najbliższej przyszłości – 30 firm

C. przedstawiciele firm sektora dóbr i usług środowiskowych dostarczających usługi i towary umożliwiające wdrożenie Wzorców Zrównoważonej Produkcji – 30 firm

• Branżę działalności (Przemysł; Budownictwo; Handel hurtowy i detaliczny, naprawy; Działalnośd finansowa i ubezpieczeniowa oraz związana z obsługą nieruchomości; Usługi rynkowe i nierynkowe)

• Wielkośd firmy (mikro (2-9 pracujących), małe (10-49 pracujących) i średnie (50–249 pracujących)

• Lokalizację - sześd regionów NUTS1 (Centralny, Południowy, Wschodni, Północno-Zachodni, Południowo-Zachodni, Północny)

– Realizowane metodą wywiadów indywidualnych pogłębionych IDI


Struktura próby w badaniu jakościowym

GRUPA A Przemysł Budownictwo Handel Finanse Usługi

2- 9 pracujących 2 1 3 1 3

10-49 4 2 2 1 3

50-249 3 2 3

GRUPA B Przemysł Budownictwo Handel Finanse Usługi

2- 9 pracujących 2 1 3 1 3

10-49 4 2 2 1 3

50-249 3 2 3

GRUPA C Sektor około środowiskowy Podstawowy sektor środowiskowy

2-9 pracujących 6 4

10-49 6 4

50-249 6 4

Sektor towarów i usług środowiskowych składa się z trzech segmentów: a)Podstawowy sektor środowiskowy (Core industries), b)Sektor okołośrodowiskowy (Non-core environmental sectors),c)Sektor publiczny (Government)


METODOLOGIA BADANIA

3. Studia przypadków– Zrealizowane z 5-cioma firmami, zróżnicowanymi z uwagi na:

• Status WZP:

A. Przedsiębiorstwa MSP, które wdrożyły Wzorce Zrównoważonej Produkcji – 2 firmy

B. Firmy z sektora dóbr i usług środowiskowych, które odniosły sukces – 3 firmy

• Profil działalności (Produkcja; Handel; Usługi)

– Realizowane za pomocą baterii metod, takich jak:• Wywiady „tirangulacyjne”

• Obserwacja

• Analiza dokumentacji

• Rozmowy z klientami / kontrahentami / pracownikami (w celu diagnozy kapitału społecznego i kapitału ludzkiego)


Kilka słów o opisywanych firmach …

Firmy, które wdrożyły WZP Firmy z sektora środowiskowego

Metal Expert z Elbląga, przedsiębiorstwo

metalurgiczne, firma produkcyjna

Geosfera z Warszawy, przedsiębiorstwo

świadczące usługi w zakresie ekspertyz

środowiskowych

Nowa Szkoła w Ubliku, firma hotelarkso –

turystyczna, specjalizująca się w

„ortodoksyjnie ekologicznej” agroturystyce

Instaldom z Kętów, firma handlowa

działająca w branży grzewczej

Budomex bis z Jahranki, przedsiębiorstwo

zajmujące się instalacją systemów

solarnych oraz biooczyszczalni ścieków


METODOLOGIA BADANIA

4. Wywiady metodą delficką

– Przeprowadzone z 10-cioma ekspertami:• posiadającymi wiedzę na temat różnych aspektów procesu wdrażania wzorców

zrównoważonej produkcji

• patrzącymi na analizowane zjawisko z wysokiego poziomu ogólności

• reprezentującymi następujące organizacje: Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Instytut Odpowiedzialnego Biznesu, Krajowy Punkt Kontaktowy OECD, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Środowiska, Stowarzyszenie Polski Ruch Czystszej Produkcji/Polskie Forum ISO14000, Przedstawiciel środowiska naukowego

– Realizowane za pomocą metody delfickiej polegającej na dwukrotnej wysyłce ankiety CAWI, w której eksperci dokonywali predykcji na przyszłośd odnośnie różnych kwestii związanych z wdrażaniem WZP:

• W perspektywie najbliższego roku, trzech i pięciu lat

• Dotyczących stanu jak i barier we wdrażaniu WZP

• Diagnozujących efektywne formy wsparcia dla WZP


METODOLOGIA BADANIA5. Badanie ilościowe

– Realizowane na próbie N=1000 przedsiębiorstw z sektora MSP w podziale na firmy mikro (2-9 pracujących), małe (10-49 pracujących) i średnie (50–249 pracujących)

• Wyłączono kategorię firm jednoosobowych, licząc się z tym, że tak powstała definicja mikroprzedsiębiorstw ma większą moc wykluczenia (tj. nie obejmuje np. małych zakładów rzemieślniczych) ale zarazem nie zawiera w sobie jednosobowych firm, nie będących w istocie przedsiębiorstwami a jedynie formą świadczenia pracy.

• Zastosowano nadreprezentację małych i średnich firm – odpowiednio 35% i 15%

– Zastosowano warstwowanie ze względu na:• Pięd kategorii branż działalności, będące agregatami odpowiednich sekcji EKD (Przemysł;

Budownictwo; Handel hurtowy i detaliczny, naprawy; Działalnośd finansowa i ubezpieczeniowa oraz związana z obsługą nieruchomości; Usługi rynkowe i nierynkowe)

• Sześd Regionów Polski wg klasyfikacji NUTS1 (Centralny, Południowy, Wschodni, Północno-Zachodni, Południowo-Zachodni, Północny)

– Definicja respondenta obejmowała osoby, które posiadają wiedzę z następujących obszarów:

• Strategii i planów inwestycyjnych przedsiębiorstwa• Wpływu jaki działalnośd prowadzona przez firmę ma na środowisko naturalne • Wdrożonych wzorców zrównoważonej produkcji (w przypadku gdy firma podjęła tego typu

działania)

– Realizowane metodą wywiadów kwestionariuszowych face-2-face


METODOLOGIA BADANIA

W wielu publikacjach pojawiają się niekonsekwencje, co do terminów „zatrudnieni” oraz „pracujący”. GUS bowiem wypracował odrębną, węższą definicję zatrudnionego, w której nie mieszczą się m.in. osoby wykonujące pracę nakładczą, osoby zatrudnione na umowę zlecenie lub umowę o dzieło a także właściciele i współwłaściciele. Mówiąc o zatrudnionym, jako synonim podaje się określenie „pracownik”.

Częśd nieporozumieo bierze się z dwuznaczności słowa „zatrudniony”. Z jednej strony oznacza ono charakterystykę przedsiębiorstwa – „przedsiębiorstwo zatrudniające” (jak w definicji MSP KE) i stąd liczba zatrudnionych (=liczba pracujących w przedsiębiorstwie). Z drugiej zaś stanowi określenie statusu osoby – „zatrudniony = pracownik” (jak w definicji zatrudnionych GUS) i stąd liczba zatrudnionych (= liczba pracowników w przedsiębiorstwie).

- Wielu autorów cytując dane GUS dokonuje skrótu myślowego i posługuje się określeniem liczba zatrudnionych (= osób, które są w firmie zatrudnione, tj. pracujących), a następnie uświadamia sobie definicję "zatrudnionego (=pracownika)" i dlatego rozszerza dolną granicę mikrofirm o wartośd "0", mając tym samym nadzieję, że uwzględnieni zostali również samozatrudnieni (0 pracowników).

W niniejszej ekspertyzie stosuje się podejście GUS i w definicjach opiera na liczbie „pracujących”, co odnosi się całości stanu osobowego firmy. Firma jest zatem n-osobowa, jeśli liczy n pracujących. I to właśnie liczba pracujących stanowi podstawę do zaliczania firmy w poczet mikro-, małych lub średnich przedsiębiorstw.


Struktura próby w badaniu ilościowymKlasa wielkości firmy Liczba osób pracujących Liczba badanych firm

Mikro od 2 do 9 osób 500

Małe od 10 do 49 osób 350

Średnie Od 50 do 249 osób 150

Suma 1000

Kategorie branży działalności firmy Liczba badanych firm

Przemysł (B, C, D, E) 110

Budownictwo (F) 140

Handel hurtowy i detaliczny, naprawy (G) 330

Działalnośd finansowa i ubezpieczeniowa oraz związana z obsługą nieruchomości (K, L) 100

Usługi rynkowe i nierynkowe (H, I, M, R, S, J) 330

Suma 1000

Podregion Polski (wg NUTS1) Liczba badanych firm

Centralny 230

Południowy 200

Wschodni 130

Północno-zachodni 180

Południowo-zachodni 110

Północny 150

Suma 1000


WYNIKI BADAO JAKOŚCIOWYCH I STUDIÓW PRZYPADKÓW

dr Izabella AnuszewskaMarta FilipekMillwardBrown SMG/KRC


DIAGNOZA WPŁYWU NA ŚRODOWISKO – FIRMY WDRAŻAJĄCE LUB PLANUJĄCE WDROŻENIE WZP

brak potrzeby wynikający z przekonania o niedużym wpływie na środowisko naturalne

brak obowiązku nakładanego w tym względzie na firmę przez prawodawców (sektory nie przemysłowe)

Brak wiedzy na temat możliwych do wdrożenia w firmie metod diagnozy wpływu na środowisko

Dobra praktyka: wykorzystanie internetowego kalkulatora emisji CO2

Brak diagnozy wpływu na środowisko w

przedsiębiorstwie

Obecnośd refleksji w firmie nad wpływem działalności na środowisko naturalne

Zobiektywizowana diagnoza wpływu na

środowisko

Głównym stymulatorem dokonywania diagnozy są zobowiązania wynikające z przepisów prawa środowiskowego.


DOKUMENTY STRATEGICZNE W FIRMACH WDRAŻAJĄCYCH LUB PLANUJĄCYCH WDROŻENIE WZP

W szczególności zaobserwowane w mikro przedsiębiorstwach

Brak myślenia strategicznego w przedsiębiorstwie

Uznanie że tego typu dokument jest nie dopasowany do charakteru działalności firmy

Niedocenienie działao pro środowiskowych jako mających wpływ na pozycje firmy na rynku i źródło przewagi rynkowej

Postrzeganie interwencji pro środowiskowych jedynie w charakterze kosztów

Brak spisanej strategii rozwoju w

przedsiębiorstwie

Firmy posiadające strategie, ale nie uwzględniające w

niej kwestii środowiskowych

Firmy uwzględniające kwestie środowiskowe

Uwzględniające środowisko jedynie w zakresie zobowiązao wynikających z prawa

Postrzegające interwencje pro środowiskową w charakterze szansy rynkowej


MOTYWY WDROŻENIA WZP W FIRMACH MSP

Wynikająca wprost z zobowiązao nałożonych na firmę przez zapisy prawa środowiskowego

Oczekiwanie natychmiastowych korzyści np. w postaci ograniczenia zużycia surowców czy energii.

Inwestycja w korzyści odłożone w czasie np. budowa wizerunku przedsiębiorstwa

Motywacja prawna

Motywacja ekonomiczna

Motywacja ideologiczna Wdrożenie rozwiązao pro środowiskowych

jako wartośd autoteliczna


CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WDRAŻANIE WZP

Zmiany w przepisach nakładające na firmę nowe obowiązki w zakresie ochrony środowiska.

Oczekiwania ze strony kontrahentów firmy. Dotyczą one zarówno rynku B2B jak i B2C.

Możliwośd otrzymania dotacji w ramach programów unijnych (np. Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko) na wdrożenie rozwiązao Proekologicznych

Wcześniejsze zaangażowane właścicieli i kadry zarządzającej przedsiębiorstwami w działalnośd pro ekologiczną i/lub postępowanie z uwzględnieniem kwestii ochrony środowiska w życiu prywatnym.

Przykład innych przedsiębiorstw, które z powodzeniem wdrożyły rozwiązania proekologiczne.

Działania stowarzyszeo, firm / fundacji, zajmujących się ochroną środowiska, które starają się pozyskad przedsiębiorstwa dla działalności pro ekologicznej


BARIERY OGRANICZAJĄCE WDRAŻANIE WZP

Niski poziom kapitału społecznego

Brak wiedzy na temat wpływu działalności na środowisko

naturalne Brak dokonywania diagnozy wpływu na środowisko

Niski poziom kapitału ludzkiego

Bariery świadomościowe

Bariery finansowe

Brak przepływu wiedzy i „dobrych praktyk” pomiędzy firmami wdrażającymi WZP

Brak wiedzy na temat możliwych do wdrożenia w firmie rozwiązao pro środowiskowych

Brak kompetencji w zakresie procesu wdrażania WZP

Brak świadomości ekologicznej pracowników szeregowych

Wyższa cena produktów pro środowiskowych Brak funduszy na wprowadzenie zmian Brak wiedzy o programach wspierających wdrożenie

WZP


PRZYCZYNY BRAKU WSPÓŁPRACY FIRM Z SEKTOREM B+R PRZY WDRAŻANIU WZP

Mała skala planowanych działań innowacyjnych.

- Nawet te przedsiębiorstwa, które planują bądź wdrożyły ekoinnowacje zakładają, że będą one miały

ograniczony zakres i nie będą stanowiły o przewadze konkurencyjnej firmy na rynku. Dlatego też

uznają, że ewentualna współpraca z sektorem badawczym nie jest konieczna.

Przekonanie, że działalność ekoinnowacyjna ma charakter poboczny w stosunku do głównej działalności

przedsiębiorstwa

- Ponoszone koszty w małym stopniu mają charakter inwestycji, która w dłuższej perspektywie przyczyni

się do osiągnięcia zysków przez firmę.

Przekonanie, że instytucje B+R nie oferują adekwatnych rozwiązań dla przedsiębiorstw działających w danym

sektorze

- Trudności w znalezieniu placówki naukowej prowadzącej działalność badawczą bezpośrednio

odnoszącą się do działalności prowadzonej przez firmę.

„Niespecjalistyczny” i innowacyjny jedynie w skali przedsiębiorstwa charakter wdrożonych rozwiązań, co

powodowało, że firmy były wstanie wdrożyć WZP opierając się na własnym potencjale kadrowym

Duże koszty współpracy z sektorem naukowo-badawczym

- jest to w większym stopniu przekonanie respondentów niż opis stanu faktycznego.

- równoczesna deklaracja, że dotychczas nie inicjowano kontaktów z instytucjami naukowo-badawczymi.

Przekonanie, że firma jest zbyt mała, aby była partnerem dla sektora naukowo-badawczego


OCZEKIWANIA DOTYCZĄCE WSPARCIA WE WDRAŻANIU WZP

Wsparcie merytoryczne

• Dostarczanie przykładów skutecznego wdrożenia rozwiązao proekologicznych.

• Pomoc merytoryczna udzielana przedsiębiorstwom chcącym aplikowad o środki z funduszy unijnych na wdrożenie rozwiązao proekologicznych

• Dostarczanie wiedzy na temat możliwych do zastosowania w przedsiębiorstwach rozwiązao proekologicznych

Wsparcie finansowe

• Dopłaty do produktów przyjaznych dla środowiska

• Ulgi podatkowe udzielane firmom, które wdrożyły rozwiązania pro ekologiczne

• Wprowadzenie projektów/inicjatyw służących wsparciu wdrożenia WZP w MSP finansowanych ze środków publicznych


CHARAKTERYSTYKA RYNKU USŁUG I TOWARÓW ŚRODOWISKOWYCH W POLSCE

Podstawowy sektor

środowiskowy

Lokalni liderzy rynkowi

Duża liczba mniejszych podmiotów

kooperujących z liderami rynkowymi

Sektor około środowiskowy

Brak liderów rynkowych

Duża liczba mniejszych podmiotów

rywalizujących ze sobą

Przewagi firm zagranicznych

Przewagi firm polskich

Doświadczenie i referencje

Lepsze rozeznanie w polskich przepisach środowiskowych

Powiązania międzynarodowe

Współpraca z kadrą naukową polskich uniwersytetów

Silne zaplecze

finansowe

Przedsiębiorstwa sektora środowiskowego obserwują wzrost zainteresowania polskim rynkiem firm zagranicznych


POPYT NA TOWARY I USŁUGI ŚRODOWISKOWE

6843527,5

5818275

7256427

8500870

14760100

0

2000000

4000000

6000000

8000000

10000000

12000000

14000000

16000000

2004 2005 2006 2007 2008

Przychody za usługi ochrony środowiska osiągnięte przez sektor usług ochrony środowiska w latach 2004-2008 (w tys. zł)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z raportów GUS „Ochrona Środowiska” za lata 2004-2008

Czynniki wpływające na wzrost popytu

• Zaostrzenie przepisów środowiskowych

• Fundusze europejskie• Dyfuzja kultury organizacyjnej

pomiędzy firmami polskimi i międzynarodowymi

• Zwiększanie się świadomości ekologicznej


BARIERY OGRANICZAJĄCE ROZWÓJ SEKTORA USŁUG I TOWARÓW ŚRODOWISKOWYCH

Brak pracowników o odpowiednich kwalifikacjach na

rynku pracy

Uzależnienie rozwoju sektora od środków europejskich

Obawa, że zmniejszenie środków unijnych wpłynie na znaczący spadek popytu na usługi/towary środowiskowe

Obciążenia podatkowe

Brak funduszy na inwestycje

Prawo środowiskowe

Niedostosowanie programów studiów kierunkowych do potrzeb firm

Brak funduszy na zatrudnianie absolwentów wiodących uczelni

Wzrost podatku VAT od szkoleo i koniecznośd odprowadzenia podatku przed otrzymaniem wynagrodzenia za zrealizowane zlecenie

Zysk ze zrealizowanych zleceo nie wystarczający do akumulacji kapitału i dokonania inwestycji

Zbyt częsta zmiana przepisów Niedostateczny stopieo egzekucji już

istniejącego prawa


STUDIA PRZYPADKÓWMETAL EXPERT

• Metal Expert jest jednym z przedsiębiorstw wyrosłych na bazie istniejącego od czasów przedwojennych przedsiębiorstwa, które w okresie PRL nosiło nazwę Zakłady Mechaniczne „Zamech. Dzięki długoletniej historii firmy, trzon jego kadry posiada kilkudziesięcioletnie doświadczenie w branży jak również rozliczne kontakty nawiązane w trakcie wcześniejszej współpracy z instytucjami naukowymi i komercyjnymi.

• Metal Expert jest podwykonawcą dużych korporacji z branży energetycznej i maszynowej, takich jak: Alstom Power, Siemens Turbochargers sp. z o.o., MAAG Gear. Działa na rynku krajowym i międzynarodowym.

• Przedsiębiorstwo działa na rynku od 2005 roku, w branży wymagającej wykorzystywania najnowszych rozwiązao inżynieryjnych. W związku z tym Metal Expert nieustannie poszukuje innowacji. Konkuruje za pomocą innowacji technologicznych, które są strategicznym elementem rozwoju firmy. Przedsiębiorstwo systematycznie zwiększa zakres produkcji i świadczonych usług.

• Metal Expert specjalizuje się w produkcji i świadczeniu usług w zakresie kompleksowych dostaw komponentów turbin energetycznych oraz zaawansowanej obróbki metalu. Jednym z głównych priorytetów firmy jest doskonalenie technologii produkcji tarcz kierowniczych.

• Metal Expert wykonuje tarcze kierownicze wg opatentowanej, proekologicznej technologii, która wspomagana jest zrobotyzowanym procesem spawania. Pozwala to przedsiębiorstwu osiągnąd rezultaty w postaci trwalszych, konkurencyjnych cenowo wyrobów.


STUDIA PRZYPADKÓW1. Idea firmy „z tradycjami”, korzystającej z dorobku wytworzonego przez jej wcześniejsze formy ( m.in. istniejących przed

transformacją ustrojową Zakładów Mechanicznych „Zamech”)

a. Oparcie się na kadrze o kilkudziesięcioletnim doświadczeniu w branży

b. Bazowanie na kontaktach nawiązanych w trakcie wcześniejszej współpracy

c. Kumulacja i dzielenie się wiedzą specjalistyczną

2. Opracowanie strategii firmy opartej na rozwoju wiedzy i technologii

a. Wieloletnia współpracy z jednostkami naukowo-badawczymi: Instytutem Spawalnictwa w Gliwicach i Politechniką Gdaoską

b. Udział w konferencjach i sympozjach

3. Identyfikacja kluczowych kompetencji przedsiębiorstwa

a. Oferta proekologicznych rozwiązao zaawansowanych technologicznie, zgodnych ze współczesnymi oczekiwaniami odbiorców

b. Identyfikacja prowadzonej działalności jako zbieżnej z założeniami Programu Innowacji w Gospodarce

4. Realizacja strategii zrównoważonego rozwoju, tj. prowadzenie wielowymiarowych działao prowadzących do funkcjonowania firmy w

zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju na wymiarach

ekologicznym

społecznym

ekonomicznym

5. Prowadzenie wieloetapowego projektu dofinansowanego z Funduszu Rozwoju Regionalnego

a. Budowa hal produkcyjnych

b. Utworzenie autonomicznego działu B+R

c. Wdrożenie automatyki zarządzania

d. Zwiększenie oszczędności produkcji

6. Projektowany wzrost przychodów firmy


STUDIA PRZYPADKÓWSTARA SZKOŁA W UBLIKU

• Przedsiębiorstwo „Stara Szkoła w Ubliku” zajmuje się prowadzeniem usług hotelowych i produkcją produktów spożywczych wyłącznie tradycyjnymi metodami. W swojej działalności „ortodoksyjnie” przestrzega zasady funkcjonowania w oparciu o odnawialne źródła energii.

• Powstanie firmy związane jest z decyzją właścicieli o zmianie dotychczasowego miejsca zamieszkania i stylu życia podyktowaną chęcią urzeczywistnienia swych proekologicznych przekonao. Pomysł na założenie przedsiębiorstwa świadczącego usługi turystyczne i produkującego żywnośd z pełną kontrolą wpływu prowadzonej działalności na środowisko naturalne, stał się połączeniem wyrażanej przez właścicieli w życiu prywatnym troski o środowisko z ich aktywnością na polu zawodowym.

• Realizacje swych planów rozpoczęli oni w roku 2004, kiedy zakupione zostały budynki po byłej wiejskiej szkole w Ubliku na Mazurach (gmina Orzysz). Podjęto wówczas prace adaptujące je do świadczenia usług turystycznych.

• Obecnie przedsiębiorstwo w ramach usługi hotelowej oferuje gościom przez cały rok 12 miejsc noclegowych w czterech pokojach. Zapewnione jest całodzienne wyżywienie przygotowywane w większości z własnych lub lokalnych produktów.

• Przedsiębiorstwo należy do ECEAT - Europejskiego Centrum Ekologicznego Rolnictwa i Turystyki. W roku 2008 działalnośd firmy została poddana ocenie przez niezależną organizację certyfikującą.

• Dodatkowo w ramach przedsiębiorstwa prowadzona jest na niewielką skalę produkcja żywności. Firma posiada certyfikat pozyskany w 2007 roku, nadany przez jednostkę certyfikującą Bioekspert, świadczący o prowadzeniu tej produkcji wyłącznie metodami ekologicznymi.

• Produkcja jest prowadzona metodami tradycyjnymi. Opisany element działalności, wpisując się co prawda formalnie do kategorii produkcji rolnej, w istocie jest produkcją, w przypadku której o jej atrakcyjności dla klienta ma świadczyd nie tyle sama natura produktu, co sposób jego wytworzenia. Jest to integralny element świadczonej usługi turystycznej, pozwalający oferowad klientom pełen, certyfikowany „produkt ekologiczny”. W tym sensie opisany segment działalności przedsiębiorstwa można uznad za specyficzne wykorzystanie WZP.


STUDIA PRZYPADKÓW1. Analiza szans rynkowych przedsiębiorstwa

a. Analiza otoczenia konkurencyjnego firmy Rozpoznanie profilu i oferty przedsiębiorstw działających na lokalnym rynku usług turystycznych i produkcji żywności

b. Określenie własnych zasobówPrzeprowadzenie analizy SWOTZamieszczenie oferty przedsiębiorstwa na zagranicznych portalach branżowych (działanie zmierzające do rozszerzenia grupy docelowej o klientów zagranicznych)Wykorzystanie marketingu szeptanego

2. Przyjęcie strategii niszy rynkoweja. Wybór czynnika wyróżniającego firmę na rynku

Podjęcie decyzji o prowadzeniu działalnośd z uwzględnieniem wpływu na środowisko naturalne i kwestii etycznych w hodowli zwierząt, jako potencjalnego źródła przewagi rynkowej

b. Określenie skali prowadzonej działalności Ocena popytu na rynku lokalnym na produkty / usługi oferowane przez przedsiębiorstwo Podjęcie decyzji o prowadzeniu działalności na rynku ponadlokalnym

c. Zdefiniowanie grupy docelowej Określenie profilu społeczno-ekonomicznego klientów: osoby pochodzące z dużych miast, o względnie wysokiej sile nabywczej, silnie zorientowane na ochronę środowiska i uwzględniające w swych decyzjach konsumenckich kwestie etyczne oraz wartości zdrowotne produktów.

3. Przystosowanie prowadzonej działalności do wybranej strategiia. Zdobycie wiedzy umożliwiającej prowadzenie działalności

Uczestnictwo w specjalistycznych szkoleniach z zakresu prowadzenia działalności agroturystycznejb. Wprowadzenie ekoinnowacji w firmie

Budowa oczyszczalni ściekówZastosowanie pro ekologicznych procesów w prowadzonej działalności (m.in. zastosowanie „głębokiej ściółki”, segregacja i kompostowanie odpadów, opalanie drewnem)

4. Pozyskanie certyfikatów potwierdzających, jakośd i ekologicznośd świadczonych usług oraz produkowanych towarówUzyskanie certyfikacji ekologicznejPozyskanie certyfikatu Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwo Gościnne”Przystąpienie do ECEAT - europejskiego stowarzyszenia zrzeszającego pensjonaty świadczące usługi agroturystyczne

5. Pozyskanie klientów Wykorzystanie unikalności oferty (produkty / usługi wytworzone z uwzględnieniem kwestii środowiskowych) w strategii komunikacyjnej firmy


STUDIA PRZYPADKÓWINSTALDOM

• Firma INSTALDOM powstała jako przedsiębiorstwo ukierunkowane na sprzedaż w Internecie. Dzięki dobremu pozycjonowaniu strony w wyszukiwarkach sprzedaż internetowa dośd szybko się rozwinęła. Z kolei dzięki wysokiej sprzedaży, INSTALDOM uzyskał korzystne rabaty u dostawców, co spowodowało, że cena producenta oraz INSTALDOM była podobna.

• Asortyment towarów stopniowo się rozrastał, początkowo były to jedynie kominki. Firma w sposób naturalny rozwinęła się w kierunku dostarczenia klientom systemów ogrzewania budynków (kotły, kolektory) oraz akcesoriów i usług związanych z ogrzewaniem (zawory, rury, grzejniki, projekty ogrzewania itp.)

• Obecnie firma zatrudnia 6 osób. Posiada swoją siedzibę w Kętach, w województwie małopolskim. Z biegiem lat firma weszła na rynek kotłów zasilanych paliwem stałym (w tym na biomasę), kotłów gazowych, gazowych kotłów kondensacyjnych (polskich i zagranicznych) i grzejników ozdobnych.

• Firma działa na obszarze całego kraju oraz na niektórych rynkach zagranicznych (Ukraina, Bułgaria, Szwecja, Słowacja, Czechy, Litwa, Łotwa). W Polsce produkty sprzedają się na terenie całego kraju, ale w większości na terenie Małopolski i Śląska.

• Zdaniem właściciela wprowadzenie do asortymentu produktów pro środowiskowych jest jednym z ważnych elementów przyczyniających się do osiągnięcia przez firmę sukcesu rynkowego.


STUDIA PRZYPADKÓW1. Naturalna droga rozwoju firmy od pośrednika sprzedaży kominków do wyspecjalizowanego przedsiębiorstwa z branży grzewczej

a. Decyzja o rozszerzaniu asortymentu o inne, pokrewne produkty

b. Dobór produktów najwyższej jakości

c. Dbałośd o zapewnienie dobrych relacji z dostawcami i kontrahentami

2. Przyjęcie strategii unikatowości

a. Wybór czynnika świadczącego o unikatowości oferty

Podjęcie decyzji o bezkompromisowym wymogu jakości oferowanych produktów

Rozwój kompleksowego doradztwa merytorycznego z uwzględnieniem walorów ekonomicznych i środowiskowych

rozwiązao proekologicznych

b. Przyjęcie polityki rozwoju przedsiębiorstwa ukierunkowanego na innowacyjne produkty środowiskowe

Aktywne gromadzenie wiedzy o rozwoju technologii

3. Realizacja działalności firmy z uwzględnieniem przyjętej strategii

a. Zdobycie doświadczenia umożliwiającego prowadzenie wysokiej jakości doradztwa merytorycznego / edukacyjnego

Aktywnośd na forach branżowych

b. Transfer wiedzy i budowanie zaplecza kompetencyjnego w gronie pracowników firmy

c. Dbałośd o jakośd usług

d. Bieżące rozpoznanie rynku pod kątem możliwości aplikacji innowacyjnych produktów środowiskowych

4. Pozyskiwanie klientów

a. Prace nad stworzeniem nowej, nowoczesnej strony internetowej z funkcjonalnością serwisu edukacyjnego / poradnikowego

wykładającego walory rozwiązao środowiskowych

b. Wykorzystywanie rekomendacji, jako sposobu propagowania informacji o firmie (zadowoleni klienci polecają INSTALDOM

innym)

c. Wysoko pozycjonowana strona internetowa


STUDIA PRZYPADKÓWGEO-SFERA

• Firma Geo-Sfera Ekspertyzy Środowiskowe powstała w celu obsługi podmiotów gospodarczych w zakresie ochrony środowiska. Celem działania firmy jest dostarczanie innym przedsiębiorstwom dokumentacji niezbędnej do wywiązywania się z wymogów środowiskowych przy realizacji projektów inwestycyjnych oraz pomoc w rozwiązywaniu problemów z zakresu ochrony środowiska.

• Geo-Sfera rozpoczęła działalnośd w marcu 2008. Firmę zakładał obecny właściciel wraz ze swoją żoną. Pomysł na uruchomienie firmy o takim profilu powstał podczas studiów na Międzywydziałowych Studiach Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Warszawskim.

• Początkowo w zakresie działalności firmy były główne ekspertyzy z zakresu ochrony środowiska jak np. oceny oddziaływania na środowisko. Jedna z osób działających w firmie pozyskała uprawnienia hydrogeologiczne, dzięki czemu możliwe stało się rozszerzenie działalności na prace hydrogeologiczne.

• Obecnie firma zajmuje się opracowywaniem dokumentacji niezbędnej przy uzyskiwaniu przez inwestorów wymaganych prawem pozwoleo i decyzji środowiskowych. Firma wykorzystuje nowoczesne techniki pomiarowe, dzięki którym realizacja zadania staje się dużo szybsza i rzetelniejsza. Świadczy też usługi audytorskie z zakresu normy PN-EN-ISO 14001 systemu zarządzania środowiskowego.

• Ponadto firma zajmuje się wszelkimi ekspertyzami z zakresu ochrony środowiska, jakie mogą byd potrzebne w procesie uruchamiania przedsięwzięd, które wymagają pozyskania decyzji środowiskowych na różnych etapach jego realizacji. Są to decyzje środowiskowe, raporty oddziaływania na środowisko i przeglądy ekologiczne.

• Firma pomaga także przygotowad i wdrożyd wnioski o udzielenie warunków przeprowadzenia działao naprawczych i zapobiegawczych, opracowuje informacje o planowanych inwestycjach na potrzeby pozyskiwania decyzji w zakresie ochrony środowiska, prowadzi doradztwo ekologiczne dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony środowiska.


STUDIA PRZYPADKÓW1. Idea założenia firmy wywodząca się wprost z zainteresowao i kierunku wykształcenia właścicieli

a. Stopniowe rozszerzanie wachlarza usług

b. Zdobywanie kolejnych uprawnieo przez osoby związane z firmą

2. Przyjęcie strategii współpracy z konkurencją

a. Stworzenie sieci podwykonawców

b. Współpraca z licznymi ekspertami ze środowiska akademickiego i z organizacji ekologicznych

3. Przyjęcie strategii jakości obsługi

a. Wybór czynników istotnych z punktu widzenia kontrahentów i stanowiących element wyróżniający na tle konkurencji

Elastycznośd, dostosowanie do potrzeb klienta, wychodzenie naprzeciw potrzebom klienta i odciążanie go z

konieczności zajmowania się wieloma sprawami powiązanymi z kwestią środowiskową

Kompleksowośd oferty

Gotowośd do podejmowania działao ponadstandardowych, opracowywanie rozszerzonych raportów

Sprawna komunikacja z klientem i z jednostkami administracyjnymi

4. Realizacja działalności firmy z uwzględnieniem przyjętych strategii

a. Świadomośd istnienia rynku dla świadczonych usług

b. Korzystne prognozy rozwoju rynku

c. Przyjęcie strategii konsekwentnego inwestowania części zysku (30%) w rozwiązania i technologie innowacyjne

5. Utrzymywanie dobrych relacji z kontrahentami

a. Rekomendacje ze strony zlececeniodawców innym potencjalnym klientom

b. Podtrzymywanie dalszej współpracy, zawieranie umów ramowych


STUDIA PRZYPADKÓWBUDOMEX BIS

• Firma Budomex-Bis powstała w 2008 roku w wyniku nawiązania współpracy właściciela firmy z krajowym producentem kolektorów słonecznych – firmą Hewalex. Właściciel Budomex-Bis posiada wieloletnie doświadczenie w zastosowaniach energii odnawialnej, zetknął się z tą ideą na przestrzeni lat pracy w przedsiębiorstwie budowlanym realizującym projekty w krajach Afryki. Po powrocie do kraju przez pewien czas prowadził firmę oferującą energooszczędne materiały budowlane oraz zaangażował się w pracę w grupie do spraw energii odnawialnej. Współorganizował międzynarodową konferencję na ten temat w Maroku. To właśnie tam nawiązał bliższy kontakt z firmą Hewalex, który zaowocował utworzeniem firmy Budomex-Bis, która jest autoryzowanym przedstawicielem Hewalexu i oferuje kompleksową usługę w postaci: projektu stacji solarnych, ich dostawy, montażu i serwisu gwarancyjnego i pozagwarancyjnego.

• Współpraca z Hewalexem jest bardzo sprawna i owocna, Budomex-Bis posiada szczególnie korzystne warunki co do terminów realizacji zamówieo a także systemu płatności (możliwośd ich odraczania), co pozwala firmie oferowad kolektory słoneczne w cenach producenta i proponowad atrakcyjne terminy zleceo.

• Firma Budomex-Bis jest również partnerem (na region Mazowsze) przedsiębiorstwa Bioenergio-Tech, producenta m.in. biooczyszczalni ścieków i kompostowni w systemie NewEarth. Budomex-Bis oferuje instalacje biooczyszczalni ścieków tego producenta, co stanowi drugi odłam działalności firmy, na tę chwilę mniejszościowy.

• Firma zatrudnia na stałe 2 osoby – będące wspólnikami. Posiada swoją siedzibę w Góraszczce, w województwie mazowieckim. Na zasadzie stałej współpracy firma dysponuje fachowcami – instalatorami, zatrudnianymi przy realizacji konkretnych projektów.


STUDIA PRZYPADKÓW1. Inicjatywa powołania firmy oferującej stacje solarne wynikająca z wieloletnich doświadczeo zawodowych właściciela i jego

kompetencji merytorycznych oraz nawiązanych kontaktów biznesowych

a. Decyzja o rozszerzaniu asortymentu o biooczyszczalnie ścieków

b. Dbałośd o zapewnienie dobrych relacji z dostawcami i podwykonawcami – tworzenie sieci współpracy

2. Przyjęcie strategii unikatowości

a. Wybór czynnika świadczącego o unikatowości oferty

Skoncentrowanie na aspekcie estetyki instalacji

b. Przyjęcie polityki zarządzania kapitałem wiedzy

3. Realizacja działalności firmy z uwzględnieniem przyjętej strategii

a. Zdobycie wiedzy i doświadczenia umożliwiającego prowadzenie formalnych aspektów wniosków o dopłaty do systemów

solarnych

b. Transfer wiedzy ze strony „zespołu doradczego” producentów i budowanie zaplecza kompetencyjnego w gronie pracowników

firmy

c. Dbałośd o jakośd usług

Dbałośd o estetykę instalacji

Troska o jakośd obsługi klienta na etapie prac i po ich zakooczeniu

Zindywidualizowane podejście do potrzeb i możliwości klienta

d. Podejmowanie działao wykraczających poza bieżące funkcjonowanie firmy w zakresie lobowania na rzecz rozwiązao

przyczyniających się do upowszechnienia odnawialnych źródeł energii

4. Pozyskiwanie odbiorców

a. Realizacja kolejnych zamówieo na rzecz strategicznego klienta, zadowolonego z jakości współpracy

b. Wykorzystywanie rekomendacji, jako sposobu propagowania informacji o firmie

c. Prowadzenie rozmów z developerami i próby przekonania ich do systemowego wykorzystywania rozwiązao proekologicznych

d. Działania reklamowe w lokalnych placówkach takich jak poczty czy oddziały banków


STUDIA PRZYPADKÓW

Zrealizowane studia przypadków pozwoliły na zidentyfikowanie dobrych praktyk:

1. będących przykładami skutecznych, własnych inicjatyw ze strony przedsiębiorców prowadzących do wdrażania wzorców zrównoważonej produkcji oraz

2. działao prowadzących do osiągnięcia sukcesu rynkowego firm posiadających w ofercie artykuły i usługi związane z WZP i wymaganiami ekologicznymi.


STUDIA PRZYPADKÓWFirma Dobre praktyki

METAL EXPERT

• wdrożenie strategii rozwoju „Create and care”, jako krok poprzedzający ekoinnowacje• działania mające na celu zmniejszanie negatywnego wpływu działalności zakładu (np.

galwanizerni, obróbki, spawania czy szlifowania) na środowisko naturalne. • dbałośd o kumulację i transfer wiedzy w firmie (poprzez utworzenie działu B+R prowadzącego

własne badania i będącego w kontakcie z instytucjami akademickimi ) • troska o internalizację działao prośrodowiskowych w gronie załogi. • orientacja firmy na pozyskiwanie środków zewnętrznych na prowadzenie działalności

innowacyjnej

NOWA SZKOŁA W

UBLIKU

• koncentracja na działaniach ekoinnowacyjnych sprawiających, że wszelkie aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa są podporządkowane idei minimalizowania negatywnego wpływu na środowisko (sortownia odpadów, przydomowa oczyszczalnia ścieków, polityka gospodarowania odpadami ze spalania, restrykcyjne unikanie substancji mających negatywny wpływ na środowisko).

• pozyskanie certyfikatów uwiarygodniających prośrodowiskowośd przedsiębiorstwa w oczach klientów i wykorzystanie tego faktu, jako elementu promocyjnego.

• pozycjonowanie towarów oferowanych przez przedsiębiorstwo, które są traktowane przez pryzmat swojej wartości dodanej, tj. w pełni ekologicznego i tradycyjnego sposobu wytworzenia.

• strategia zbudowania unikatowej oferty opartej o wartości ekologiczne, poprzedzona systematyczna analizą typu SWOT.


STUDIA PRZYPADKÓW

Firma Dobre praktyki

GEOSFERA

• Praktyki regulujące relacje z konkurencją (niekonfrontacyjnośd), • Zasady określające jakośd i styl obsługi (kompleksowośd, wychodzenie poza schematy

obowiązujące w branży, elastycznośd, komunikatywnośd) • Budowa kapitału społecznego (tworzenie sieci współpracy). • konsekwentnie prowadzona polityka inwestycji 30% zysku w innowacje technologiczne. • identyfikacja przewagi konkurencyjnej w stylu działania i budowa młodej, przyjaznej, otwartej

oraz dynamicznej firmy w dośd zachowawczym otoczeniu konkurencyjnym.

INSTALDOM

• zaangażowanie ze strony właściciela w aktywnośd edukacyjno – doradczą, prowadzoną na forach tematycznych (w obszarze technologii grzewczych), co pełni rolę zdobywania informacji o charakterze consumer insight.

• transfer wiedzy właściciela, uznanego za autorytet merytoryczny do innych pracowników firmy, dzięki czemu firma dysponuje w pełni profesjonalną kadrą.

• wprowadzenie i poszerzanie asortymentu o towary i usługi środowiskowe, poprzedzone dogłębną edukacją kadry.

BUDOMEX BIS

• budowanie sieci współpracy z podwykonawcami i producentami, • Świadczenie usług w atmosferze jak najlepszych relacji z klientami • Skoncentrowanie na aspekcie estetycznym, jako swoistym wyróżniku oferty. • Pełne zrozumienie perspektywy klienta i starania, by mógł on jak najwięcej wynieśd ze

współpracy z Budomex-bis.


WYNIKI BADANIA ILOŚCIOWEGOI ANKIET METODĄ DELFICKĄ

Agata JackiewiczAnna ŚlusarczykMillwardBrown SMG/KRC


Postrzegane obowiązki firm

Opinie na temat obowiązków firm podzielane w pełni przez przedstawicieli firm MSP

26,4%

30,7%

32,8%

33,1%

49,4%

62,0%

64,8%

68,2%

70,8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Firma powinna angażowad się w życie społeczności lokalnej

Firma powinna angażowad się tylko w te działania , które przynoszą jej

wymierny zysk w postaci wzrostu dochodów postaci wzrostu dochodów

Firma powinna wspierad kampanie prowadzone przez organizacje

pozarządowe

Firma powinna podejmowad współpracę z lokalnymi instytucjami

również w kwestiach nie związanych bezpośrednio z jej działalnością

Firma powinna dążyd do minimalizowania negatywnego wpływu

prowadzonej przez siebie działalności na środowisko naturalne

Obowiązkiem pracodawcy jest dbanie o zadowolenie pracowników z

pracy

Firma powinna przestrzegad w prowadzonej przez siebie działalności

przepisów prawa

Obowiązkiem pracodawcy jest adekwatne i terminowe wynagradzanie

pracowników

Obowiązkiem pracodawcy jest dbanie o bezpieczeostwo pracy

pracowników

Kwestie środowiskowe, nie stanowią priorytetu przy myśleniu o powinnościach firmy.Największą wagę w codziennej praktyce działania firmy przypisuje się kwestiom związanym z bezpieczeostwem pracowników i uwzględnianiem ich potrzeb oraz przestrzeganiem prawa i przeciwdziałaniem zjawiskom patologicznym w działalności biznesowej.


Zawartośd strategii rozwoju firm

44,3% 45,4%

66,0%

44,9%

50,5% 51,4%

60,3%

50,8%

76,8%

92,0% 91,5%

77,9%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1-9 osób *N=188+ 10-49 osób *N=190+ 50-249 osób *N=122+ ogółem *N=500+

oddziaływanie firmy na środowisko naturalne oddziaływanie firmy na otoczenie społeczne

podnoszenia kwalifikacji pracowników

Podstawa: firmy, które mają opracowaną strategię rozwoju

W przyjętych strategiach rozwoju, firmy sektora MSP koncentrują się na pracownikach, rzadziej odnoszą się do kwestii związane ze środowiskiem naturalnym i otoczeniem społecznym .

38% badanych firm ma opracowaną strategię rozwoju. Na ten wynik rzutują mikroprzedsiębiorstwa, których udział w strukturze MŚP jest dominujący. W firmach tych, w 38% przypadków została opracowana strategia rozwoju, w małych firmach – w 52%, natomiast w przedsiębiorstwach średniej wielkości – w 81%.

2-9 osób


Znajomośd koncepcji Społecznej Odpowiedzialności Biznesu

80%

20%

Firmy, którym znana jest koncepcja SpołecznejOdpowiedzialności Biznesu

Firmy, którym nie jest znana koncepcjaSpołecznej Odpowiedzialności Biznesu

W firmach różnej wielkości

Im większa firma, tym większa znajomośd idei Społecznej Odpowiedzialności Biznesu, jednak w żadnej kategorii nie osiąga ona poziomu 40%

80,3%71,6%

61,1%

19,7%28,4%

38,9%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1-9 osób *N=505+ 10-49 osób *N=347+ 50-249 osób *N=151+

Firmy, którym znana jest koncepcja Społecznej Odpowiedzialności Biznesu

Firmy, którym nie jest znana koncepcja Społecznej Odpowiedzialności Biznesu

2-9 osób


22% ankietowanych przedstawicieli firm sektora MŚP ocenia, że kadra zarządzająca ich przedsiębiorstwa może się wykazad rzeczywiście dobrą znajomością przepisów środowiskowych, a szeregowi pracownicy - w 15% przypadków.

W małych i średnich firmach ta znajomośd jest nieco lepsza i może się nią pochwalid ok. 30% przedstawicieli kadry zarządzającej oraz ok. 20% pracowników niższego szczebla.

60% kadry zarządzającej i połowa pracowników zna przepisy środowiskowe dobrze lub raczej dobrze.

Ocena stopnia znajomości przepisów środowiskowych Na skali od 1 - w ogóle nieznane do 5 - dobrze znane

2-9 osób [N=505]

10-49 osób [N=347]

50-249 osób [N=151]

ogółem [N=1003]

przez kadrę zarządzającą przedsiębiorstwem 3,66 3,94 4,06 3,68

przez pracowników szeregowych przedsiębiorstwa 3,37 3,50 3,63 3,38


Poszukiwanie informacji na temat przepisów środowiskowych

Średnio zaledwie 18% firm sektora MSP poszukiwało informacji na temat możliwych do zastosowania rozwiązao ograniczających negatywny wpływ działalności przedsiębiorstwa na środowisko.

Z tym, że firmy średniej wielkości wykazują na tym polu zdecydowanie ponadprzeciętne zainteresowanie. 17,6%

26,6%

48,6%

18,3%

82,4%73,4%

51,4%

81,7%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1-9 osób *N=505+ 10-49 osób *N=347+ 50-249 osób

[N=151]

ogółem *N=1003+

nie

tak

2-9 osób


Źródło wiedzy na temat przepisów środowiskowych

5,4%

5,7%

13,5%

17,2%

25,9%

33,9%

44,6%

45,3%

7,0%

17,9%

18,2%

25,7%

34,8%

24,4%

50,9%

55,7%

11,8%

22,3%

25,8%

23,7%

38,1%

29,2%

43,0%

70,5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Za pośrednictwem wyspecjalizowanych firm

konsultingowych

Ze szkoleń/warsztatów

Od instytucji publicznych

Od innych przedsiębiorstw działających w ramach

tej samej branży

Z prasy branżowej

Z mediów (telewizja, prasa, radio)

Z Internetu

Bezpośrednio z rozporządzeń/ustaw

50-249 osób [N=151]

10-49 osób [N=347]

1-9 osób [N=505]2-9 osób

Wiedzę na temat przepisów środowiskowych średnie firmy czerpią najczęściej bezpośrednio z rozporządzeo i ustaw. Wiąże się to prawdopodobnie z bardziej rozbudowaną strukturą przedsiębiorstwa, z obecnością wyspecjalizowanych osób/działów, zajmujących się śledzeniem zmian w przepisach i regulacjach prawnych. Tym niemniej jest to również bardzo popularne źródło wiedzy w firmach mniejszych. Tyle, że tam równorzędnej wagi źródłem jest Internet.

Media popularne, to jedyne źródło, które jest stosunkowo częściej wykorzystywane przez mikroprzedsiębiorstwa.


Wpływ przepisów dotyczących ochrony środowiska na działalnośd przedsiębiorstwa

3%

14%

49%

32%

2%

Bardzo duży Duży Średni Mały Bardzo mały

81% przedstawicieli mikroprzedsiębiorstw nie dostrzega wpływu przepisów środowiskowych na działalnośd swoich firm.

W małych (72%) i średnich firmach (68%) ten wpływ także wydaje się marginalny - lub jest bagatelizowany


Stopieo przestrzegania przez firmy przepisów środowiskowych Podstawa: firmy, na działalnośd których mają wpływ przepisy środowiskowe

Niespełna 20% firm sektora MŚP odczuwa wpływ przepisów środowiskowych na działanie swych przedsiębiorstw. Nieco tylko ponad połowa z nich (52,4%) istotnie przestrzega przepisów (odpowiedzi „w bardzo dużym stopniu” i „w dużym stopniu”). 37,3% uwzględnia je w działalności firmy na poziomie średnim, a 10,3% - niskim lub bardzo niskim. Nieco lepiej wygląda to w małych i średnich firmach, ale i tu znaczna częśd przedsiębiorstw (ponad 1/3) ma do przepisów prośrodowiskowych stosunek co najwyżej obojętny.

10,7% 8,8% 4,8%

37,9%

26,0% 32,2%

51,4%

65,2% 63,0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


w bardzo dużym / wdużym stopniu

w średnim stopniu

w bardzo małym / wmałym stopniu

2-9 osób


Powody nieprzestrzegania przez firmy przepisów środowiskowych Podstawa: firmy, które przepisy środowiskowe przestrzegają w średnim lub małym stopniu (N=110)

38,4%

42,7%

36,1%

48,8%

48,1%

51,5%

42,6%

59,9%

58,4%

17,1%

14,6%

23,5%

12,8%

16,9%

14,9%

25,6%

13,3%

25,1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Trudności z pozyskaniem informacji na temat obecnie

obowiązujących przepisów środowiskowych

Trudności z pozyskaniem wiedzy technicznej pozwala jącej

wdrożyd rozwiązania spełnia jące wymogi przepisów

środowiskowych

Brak wystarcza jącego wsparcia ze s trony instytucji

publ icznych

Stopieo skompl ikowania aktualnie obowiązujących

przepisów środowiskowych

Trudności technologiczne związane z procesem wdrożenia

rozwiązao spełnia jących wymogi przepisów

środowiskowych

Brak wykwal i fikowanych pracowników

Brak przekonania pracowników/ kadry zarządzającej o

is totności spełniania wymagao środowiskowych przez

fi rmę

Zbyt częste zmiany w przepisach

Duży koszt ich przestrzegania dla przeds iębiorstwa

raczej duży wpływ bardzo duży wpływ

Na lekceważenie przepisów środowiskowych wpływ mają w podobnym stopniu czynniki zewnętrzne (częste zmiany przepisów, trudności w pozyskaniu informacji na ich temat, brak wsparcia) i wewnętrzne (wysokie koszty ich przestrzegania, kłopoty z odpowiednio wykwalifikowaną kadrą, problemy technologiczne przy wdrażaniu rozwiązao, opór pracowników różnych szczebli wynikający z braku wiary w istotnośd tych przepisów).

To wszystko ma istotny wpływ na ostateczny brak przekonania zarówno szeregowych pracowników, jak i kadry zarządzającej do respektowania przepisów środowiskowych w działalności firmy.


Podejmowanie działao proekologicznych w okresie ostatnich pięciu lat

57,2%63,4%

76,5%

57,7%

42,8% 36,6%23,5%

42,3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1-9 osób *N=505+ 10-49 osób

[N=347]

50-249 osób

[N=151]

ogółem *N=1003+

przeprowadziła działania żadnych działao

2-9 osób

W stosunkowo długiej perspektywie ostatnich 5 lat blisko połowa firma sektora MŚP nie podjęło żadnych działao proekologicznych.

Z tym, że firmy średnie na tle ogółu wypadają nieco lepiej, bo tylko co czwarta z nich pozostała całkowicie obojętna na problemy ochrony środowiska naturalnego.


Formy działao proekologicznych podjęte przez firmę w ciągu ostatnich 5 lat

2-9 osób [N=505]

10-49 osób [N=347]

50-249 osób

[N=151]ogółem

[N=1003]

Wprowadzenie energooszczędnych źródeł światła 33,4% 39,5% 45,1% 33,7%

Wprowadzenie praktyki segregacji/recyklingu odpadów w firmie 20,0% 26,4% 33,4% 20,4%

Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów 16,1% 20,8% 28,3% 16,4%

Zakup nowych urządzeo/maszyn przyjaznych dla środowiska 15,9% 22,3% 29,3% 16,4%

Przeszkolenie pracowników pod kątem ochrony środowiska 12,6% 14,7% 20,8% 12,8%

Remont budynków/infrastruktury (termomodernizacja), wymiana źródeł ciepła 8,4% 16,9% 19,5% 8,9%

Modernizacja urządzeo/maszyn dzięki czemu stały się one bardziej przyjazne dla środowiska

6,9% 11,2% 19,2% 7,3%

Zakup/opracowanie nowych przyjaznych dla środowiska technologii 5,9% 9,6% 16,0% 6,1%

Wprowadzenie działao organizacyjnych zorientowanych na zmniejszenie negatywnego wpływu działalności firmy na środowisko naturalne

4,1% 6,0% 13,1% 4,3%

Substytucja surowców bardziej przyjaznymi środowisku 4,0% 5,2% 11,5% 4,2%

Wykorzystywanie w sposób świadomy w prowadzonej działalności produktów przyjaznych dla środowiska

3,8% 5,0% 10,1% 3,9%

Ekoprojektowanie 3,0% 2,3% 7,8% 3,1%

Analiza cyklu życia produktów/usług 2,8% 6,0% 8,5% 3,0%


Motywy decydujące o wdrożeniu działao prośrodowiskowychPodstawa: firmy, które w ciągu 5 lat wdrażały rozwiązania prośrodowiskowe

odpowiedzi „miały bardzo duże znaczenie”

12,1%

18,4%

19,1%

24,7%

25,3%

30,3%

30,7%

34,2%

41,0%

7,5%

15,9%

20,0%

23,8%

24,0%

31,0%

37,2%

34,0%

36,0%

6,1%

14,2%

12,1%

29,9%

28,1%

21,0%

33,2%

44,4%

43,5%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

Nacisk klientów/kontrahentów

Możliwość otrzymania dofinansowania z funduszypublicznych/unijnych

Chęć poprawy konkurencyjności i pozycji firmy narynku

Chęć ograniczenia/eliminacji kosztów związanych zopłatami i karami nakładanymi na firmę

Chęć efektywniejszego gospodarowania posiadanymizasobami

Chęć poprawy wizerunku firmy

Dostosowanie się do wymogów prawnych

Troska o stan środowiska naturalnego

Poszukiwanie oszczędności związanych zograniczeniem zużycia surowców i energii

50-249 osób [N=120]

10-49 osób [N=230]

1-9 osób [N=280]2-9 osób *N=280+

Motywem o największym znaczeniu dla wdrażania działao prośrodowiskowych jest w firmach sektora MSP poszukiwanie oszczędności związanych z ograniczeniem zużycia surowców i energii. Także można przypuszczad, że za działaniami tymi stoją przede wszystkim przesłanki ekonomiczne.

W średniej wielkości firmach motywem równorzędnym była deklarowana troska o środowisko.

Średnie firmy, bardziej, niż mikro i małe motywowane są do działao proekologicznych przez nakładane na nie kary za działalnośd szkodliwą dla środowiska naturalnego.

Mikro i małe przedsiębiorstwa we wdrażaniu działao prośrodowiskowych upatrują sposób na pozytywną zmianę wizerunku firmy.


Przyczyny zaniechania działao prośrodowiskowychPodstawa: firmy, które w ciągu 5 lat nie wdrażały rozwiązao prośrodowiskowe


18,2%

19,7%

20,7%

22,7%

27,3%

31,4%

31,7%

44,8%

13,4%

10,9%

14,4%

13,1%

15,2%

30,4%

20,8%

56,5%

13,1%

7,2%

18,5%

15,3%

22,1%

40,5%

38,6%

70,0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Brak wykwalifikowanej kadry w przedsiębiorstwie

Brak wiedzy na temat możliwych do wdrożenia w

firmie rozwiązań proekologicznych

Brak wsparcia merytorycznego ze strony instytucji

publicznych

Brak partnerów zewnętrznych w postaci innych

przedsiębiorstw zainteresowanych współpracą przy

wdrażaniu rozwiązań proekologicznych

Zbyt duże koszty wdrożenia

Brak korzyści finansowych dla firmy

Brak zachęt ekonomicznych ze strony Państwa w

postaci dotacji, ulg itp.

Brak potrzeby zmian dotychczasowego sposobu

funkcjonowania firmy

50-249 osób [N=31]

10-49 osób [N=117]

1-9 osób [N=225]2-9 osób *N=225+


Przyczyny zaniechania działao prośrodowiskowychPodstawa: firmy, które w ciągu 5 lat nie wdrażały rozwiązao prośrodowiskowe


18,2%

19,7%

20,7%

22,7%

27,3%

31,4%

31,7%

13,4%

10,9%

14,4%

13,1%

15,2%

30,4%

20,8%

13,1%

7,2%

18,5%

15,3%

22,1%

40,5%

38,6%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%


Brak wiedzy na temat możliwych do wdrożenia w

firmie rozwiązań proekologicznych

Brak wsparcia merytorycznego ze strony instytucji

publicznych

Brak partnerów zewnętrznych w postaci innych

przedsiębiorstw zainteresowanych współpracą przy

wdrażaniu rozwiązań proekologicznych



Brak zachęt ekonomicznych ze strony Państwa w

postaci dotacji, ulg itp.

50-249 osób [N=31]

10-49 osób [N=117]

1-9 osób [N=225]2-9 osób *N=225+

Dla firm średniej wielkości, które nie wdrożyły u siebie rozwiązao proekologicznych, liczy się przede wszystkim rachunek ekonomiczny. Nie wdrażają działao chroniących środowisko, bo odbierają jako niedostateczną zachętę w postaci dotacji paostwowych, nie odczuwają też wymiernych korzyści finansowych dla firmy po wprowadzeniu rozwiązao środowiskowych.

Mikroprzedsiębiorstwa byd może działałyby na tym polu aktywniej, gdyby otrzymały większe wsparcie w postaci doradztwa, czy specjalistycznych szkoleo dla pracowników.

Odczuwają też brak partnerów zewnętrznych, którzy mogliby ewentualnie podjąd wspólne działania dla wdrożenia rozwiązao prośrodowiskowych.


Współpraca z partnerami zewnętrznymi przy wdrażaniu WZPPodstawa: firmy, które w ciągu 5 lat wdrażały rozwiązania prośrodowiskowe

Współpraca z partnerami zewnętrznymi przy wdrażaniu WZP zdarza się sporadycznie. Stosunkowo najczęściej wśród średnich firm sektora MSP –dotyczy 30% z nich.

W mikroprzedsiębiorstwach, w których potrzeba tego typu kontaktów wydaje się byd największa, zdarzają się one najrzadziej.

12,6%22,0%

32,3%

13,2%

87,4%78,0%

67,7%

86,8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1-9 osób

[N=280]

10-49 osób

[N=230]

50-249 osób

[N=120]

ogółem *N=630+

nie

tak

2-9 osób


Partnerzy zewnętrzni współpracujący przy wdrażaniu WZP

7,8%

16,9%

18,5%

31,6%

56,5%

62,9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Organizacje rządowe/samorządowe

Organizacje pozarządowe

Instytucje naukowo-badawcze

Przedsiębiorstwo działające w ramach sektora

towarów i usług środowiskowych

Przedsiębiorstwo działające w ramach innej branży

Przedsiębiorstwo działające w ramach tej samej

branży

Podstawa: firmy, które podejmowały taką współpracę *N=127+

Przy wdrażaniu działao proekologicznych przez firmy sektora MSP najbardziej intensywna była współpraca z innymi przedsiębiorstwami – tej samej bądź innej branży.

W 1/3 przypadków pomocne okazały się wyspecjalizowane firmy, działające w sektorze towarów i usług środowiskowych.

Mniejsze było wsparcie ze strony instytucji rządowych, pozarządowych, samorządowych.


Zakres współpracy z partnerami zewnętrznymi przy wdrażaniu WZPPodstawa: firmy, które podejmowały taką współpracę *N=127+

14,0%

14,8%

17,2%

18,3%

52,8%

53,8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Przeprowadzenie diagnozy wpływu prowadzonej działalności

na środowisko naturalne

Wsparcie finansowe przy wdrażania rozwiązao

proekologicznych udzielonym firmie przez podmiot

zewnętrzny

Dostarczenie technologii niezbędnej do wdrożenia rozwiązao

proekologicznych

Dostarczenie urządzeo/maszyn/ produktów umożliwiających

wdrożenie rozwiązao proekologicznych

Wsparcie merytoryczne udzielone firmie w trakcie procesu

wdrażania rozwiązao proekologicznych

Wymiana doświadczeo związanych z wdrażaniem rozwiązao

proekologicznych

Podstawowe formy współpracy z partnerami zewnętrznymi przy wdrażaniu rozwiązao proekologicznych, to wymiana doświadczeo oraz wsparcie merytoryczne – takie doświadczenia ma ponad połowa przedsiębiorstw.

Współpraca przybiera rzadziej postad dostarczania urządzeo bądź technologii przydatnych przy wdrażaniu rozwiązao proekologicznych. Podobnie ze wsparciem finansowym.

Firmy sektora MSP w sytuacji adaptowania rozwiązao prośrodowiskowych w swoich przedsiębiorstwach sporadycznie decydują się na sporządzenie przez firmy zewnętrzne diagnozy wpływu prowadzonej działalności na środowisko naturalne.


Ocena wkładu wniesionego przez współpracujących partnerów zewnętrznych przy wdrażaniu rozwiązao proekologicznych

Podstawa: firmy współpracujące z poszczególnymi typami partnerów

Odpowiedzi: „miał bardzo duży wkład”

Przedsiębiorstwo działające w ramach tej samej branży *N=77+ 19,6%

Przedsiębiorstwo działające w ramach innej branży *N=57+ 3,7%

Przedsiębiorstwo działające w ramach sektora towarów i usług środowiskowych *N=40+ 0,7%

Instytucje naukowo-badawcze [N=31] 1,4%

Organizacje pozarządowe *N=23+ 1,6%

Organizacje rządowe/samorządowe *N=14+ 3,1%

Przedsiębiorstwa tej samej branży oceniane są jako te firmy zewnętrzne, których wkład we wdrażanie rozwiązao prośrodowiskowych oceniany była stosunkowo najczęściej jako „bardzo duży”.


Znajomośd jakiejkolwiek inicjatywy służącej wsparciu firm podejmujących działania proekologiczne

23,6%

30,5%

46,9%

24,1%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

1-9 osób *N=505+ 10-49 osób[N=347]

50-249 osób[N=151]

ogółem *N=1003+2-9 osób

Łącznie znajomośd, któregokolwiek z badanych projektów/inicjatyw deklarowało 24,1% respondentów, przy czym odsetek ten rośnie wraz ze wzrostem liczby osób zatrudnionych w firmie.


Znajomośd inicjatyw służących wsparciu firm podejmujących działania proekologiczne

Ogółem największa jest znajomośd etykietowania ekologicznego i Dobrowolnych Zobowiązao Ekologicznych.

W przypadku eko etykiet stosunkowo dobra ich znajomośd w porównaniu z innymi inicjatywami, może wynikad z faktu, że są one rozpoznawalne przez osoby badane występujące nie tylko w roli kadry zarządzającej/właścicieli firm, ale również konsumentów produktów posiadających oznakowania ekologiczne.

W przypadku inicjatywy Dobrowolne Zobowiązania Ekologiczne, respondenci prawdopodobnie nie mieli na myśli konkretnej inicjatywy posiadającej tę nazwę, ale pewną kategorię działao zorientowanych na ochronę środowiska, charakteryzujących się dobrowolnością.

Pytanie o znajomośd inicjatyw wspomagane było prezentacją ich listy, co dodatkowo świadczy o bardzo niskiej wiedzy na ten temat.

4,6%

4,6%

5,3%

6,5%

7,2%

7,3%

8,3%

11,4%

12,6%

6,8%

9,2%

12,1%

11,8%

11,7%

15,3%

11,9%

11,1%

15,3%

5,3%

6,5%

14,7%

9,8%

11,2%

16,8%

21,1%

11,8%

15,0%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

ACT CLEAN/ SPIN

Projekty realizowane w ramach sieci Enterprise EuropeNetwork

Konkursy dotacyjne realizowane w ramach ProgramuOperacyjnego Infrastruktura i Środowisko (Priorytetu

IV i IX)

Szkoły Czystszej Produkcji i ZarządzaniaŚrodowiskowego

Program Odpowiedzialność i Troska

Inicjatywa Czystszy Biznes (Zielone Biuro, Czystaturystyka, Klubu Czystszego Biznesu, Minimalizacja

Odpadów i Strat)

Konkursy dotacyjne realizowane w ramachRegionalnych Programów Operacyjnych

Dobrowolne Zobowiązania Ekologiczne

Etykietowanie ekologiczne

50-249 osób [N=151]

10-49 osób [N=347]

1-9 osób [N=505]2-9 osób *N=505+


Wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego przez firmy sektora MSP

Systemy zarządzania środowiskowego stanowią rozwiązania bardzo rzadko spotykane w przedsiębiorstwach sektora MSP.

Wśród badanych firm zaledwie 1,8% deklarowało wdrożenie systemu ISO 14001 lub EMAS.

Biorąc pod uwagę łączną liczbę przedsiębiorstw w Polsce, które posiadają jeden z wyżej wymienionych systemów odsetek ten można uznad za zawyżony.

Pozyskane wyniki wskazują na większą liczbę firm wdrażających ISO 14 001 niż EMAS ( w stosunku 70% do 30%), co jest potwierdzeniem informacji zebranych w analizie danych zastanych.

nie98%

tak2%


29,8%

30,9%

31,3%

46,5%

50,4%

50,8%

52,5%

55,8%

69,2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Chęd efektywniejszego gospodarowania posiadanymi

zasobami

Chęd zwiększenia się zdolności innowacyjnych

przedsiębiorstwa

Chęd ograniczenia/eliminacji kosztów związanych z

opłatami i karami nakładanymi na firmę za

Możliwośd otrzymania dofinansowania z funduszy

publicznych/unijnych

Chęd poprawy wizerunku firmy

Troska o stan środowiska naturalnego

Chęd dostosowania się do oczekiwao

klientów/kontrahentów

Chęd poprawy konkurencyjności firmy na rynku

Poszukiwanie oszczędności związane z ograniczeniem

zużycia surowców i energii

Motywy decydujące o wdrożeniu systemu zarządzania środowiskowego

Przytoczone wyniki wskazują, że za wdrożeniem systemów zarządzania środowiskowego stoją przede wszystkim względy ekonomiczne w bezpośredni sposób odnoszące się do konkurencyjności firmy na rynku ( kwestia ograniczenia kosztów prowadzonej działalności, jej wizerunku wśród potencjalnych klientów/kontrahentów), jednocześnie jednak wprowadzenie systemu nie jest postrzegane w kategoriach modernizacji i unowocześnienia sposobu działalności firmy.

Podstawa: firmy, które wdrożyły system (n=71)Przyczyny uznane za istotne lub bardzo istotne


Korzyści z wdrożenia systemu zarządzania środowiskowegoPodstawa: firmy, które wdrożyły system (n=71)

Korzyści, które wystąpiły w dużym stopniu lub w bardzo dużym stopniu

12,1%

12,5%

13,5%

25,5%

27,6%

28,7%

29,3%

31,9%

32,3%

33,1%

49,8%

68,6%

69,1%

87,0%

90,2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100

%

Wzrost świadomości ekologicznej pracowników

Poprawa wizerunku firmy

Zmniejszenie wpływu działalności firmy naśrodowisko naturalne

Zyskanie nowych odbiorców/klientów

Otrzymanie wsparcia finansowego z funduszy

publicznych/unijnych

Sprostanie oczekiwaniom stawianym przez

klientów/kontrahentów

Ograniczenie bądź eliminacja opłat i kar za

zanieczyszczanie środowiska.

Lepsza diagnoza wpływu działalności firmy na

środowisko naturalne

Bardziej racjonalne gospodarowanie surowcami

Podwyższenie kwalifikacji pracowników

Zmniejszenie kosztów prowadzenia działalności

Nawiązanie bądź zacieśnienie współpracy z innymi

przedsiębiorstwami

Zwiększenie się zdolności innowacyjnych

przedsiębiorstwa

Poprawa pozycji firmy na rynku

Zwiększenie dochodów przedsiębiorstwa

W kontekście zysków jakie przyniosło przedsiębiorstwom wprowadzenie ISO 14001 lub EMAS, należy zauważyd, że dośd duży odsetek reprezentantów firm za istotny efekt uznało budowę kapitału społecznego przedsiębiorstwa poprzez nawiązanie bądź zacieśnienie współpracy z innymi przedsiębiorstwami funkcjonującymi na rynku (68,6% wskazao). Wynik ten należy powiązad z faktem, że aż w 90,8 % przypadków przedsiębiorstwa podjęły współprace przy wdrożeniu systemu zrządzania środowiskowego z podmiotami zewnętrznymi. Najczęściej były to firmy działające w ramach innej branży (74,8%), bądź też wyspecjalizowane przedsiębiorstwa sektora usług i towarów środowiskowych (71,2%). Znacznie rzadziej współpraca ta odbywała się pomiędzy firmami tej samej branży (24,4%)


21,7%

22,9%

25,7%

27,0%

27,8%

31,1%

31,9%

49,2%

11,7%

14,0%

17,6%

19,1%

15,2%

23,3%

26,0%

54,4%

5,0%

14,4%

17,6%

24,3%

7,5%

30,0%

29,7%

47,4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%


Brak partnerów zewnętrznych w postaci innychprzedsiębiorstw zainteresowanych współpracą przywdrażaniu systemów zarządzania środowiskowego


Brak wsparcia merytorycznego ze strony instytucjipublicznych

Brak wiedzy na temat sposobu działania systemuzarządzania środowiskowego EMAS

Brak zachęt ekonomicznych ze strony Państwa wpostaci dotacji, ulg itp.


Brak potrzeby zmian dotychczasowego sposobufunkcjonowania firmy

50-249 osób [N=108]

10-49 osób [N=323]

2-9 osób [N=501]

Przyczyny dla których firmy sektora MSP nie wdrożyły systemu zarządzania środowiskowegoPodstawa: firmy, które nie wdrożyły systemu

Przyczyny bardzo istotne

Niektóre z wyodrębnionych powodów dla których przedsiębiorstwa nie wdrożyły ISO 14 001 , bądź EMAS mają różną wagę ze względu na wielkośd przedsiębiorstwa. Istotnie mniejszym problemem dla firm średnich niż małych i mikro jest brak partnerów zewnętrznych zainteresowanych współpracą przy wdrożeniu systemów zarządzania środowiskowego, brak wykwalifikowanej kadry oraz brak wiedzy na temat sposobu funkcjonowania systemów.


Źródła finansowania wdrażania WZPPodstawa: firmy, które wdrażały WZP

Proces wdrażania rozwiązao proekologicznych przez firmy sektora MSP jest w przeważającej mierze finansowany ze środków własnych.

Średnie firmy częściej, niż pozostałe posiłkują się funduszami z Unii Europejskiej. W ich przypadku częściej spotykana jest także praktyka zaciągania kredytów bankowych.

93,2% 89,9% 91,0%

14,1%11,7%

27,6%8,2% 12,0%

26,4%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%

160%

180%


Środki krajowe tzn. dotacje z budżetu administracji

Fundusze norweskie

Środki z Unii Europejskiej

Kredyt bankowy

Środki własne

2-9 osób


Pomoc Paostwa przy wdrażania WZPPodstawa: firmy, które wdrażały WZP

Jakiekolwiek formy wsparcia ze strony Paostwa przy wdrażaniu WZP otrzymało niecałe 4% badanych firm sektora WSP.

Na ten uśredniony wynik wpływ ma dominujący udział mikroprzedsiębiorstw w strukturze MSP.

Pomoc ta miała zazwyczaj charakter wsparcia finansowego, a więc przede wszystkim ulgi podatkowej, rzadziej bezpośrednich dotacji, czy preferencyjnych kredytów.

3,3%

8,0%

23,5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

1-9 osób *N=280+ 10-49 osób *N=230+ 50-249 osób

[N=120]

2-9 osób


Kryteria środowiskowe jako element oceny oferty w przetargu publicznym

Podstawa: firmy, które wdrażały WZP

16%84%

firma nie startowała w przetargu publicznym

firma startowała kiedykolwiek w przetargu publicznym

80%

20%

jednym z kryteriów oceny oferty w przetargu publicznym były kryteriaśrodowiskowe

kryteria środowiskowe nie były elementem oceny oferty w przetargupublicznym były

Firmy startujące w przetargach publicznych


Stymulatory wdrożenia rozwiązao proekologicznych

Nie przeprowadzono żadnych działao

proekologicznych w okresie ostatnich 5 lat

Przeprowadzono działania

proekologiczne w okresie ostatnich 5 lat

Ogółem

Wprowadzenie ulg podatkowych 3,59 3,65 3,62

Możliwośd darmowej promocji przedsiębiorstwa 3,76 3,45 3,58

Bezpośrednie dotacje 3,71 3,39 3,53

Zaostrzenie przepisów środowiskowych 3,28 3,50 3,41

Wprowadzenie dopłat do produktów przyjaznych dla środowiska wykorzystywanych przez firmę

3,50 3,23 3,34

Możliwośd darmowego przeszkolenia pracowników 3,34 3,17 3,24

Dostarczenie wiedzy na temat możliwych do wykorzystania w przedsiębiorstwie rozwiązao proekologicznych

3,27 3,05 3,15

Wsparcie merytoryczne udzielane w trakcie wdrażania rozwiązao proekologicznych przez instytucje publiczne

3,21 2,98 3,08

Wsparcie merytoryczne udzielane w trakcie wdrażania rozwiązao proekologicznych przez inne przedsiębiorstwa w ramach powiązao kooperacyjnych

3,21 2,97 3,07

Podwyższenie opłat środowiskowych 3,14 2,97 3,04

Wprowadzenie preferencyjnych kredytów na wdrożenie rozwiązao pro ekologicznych

3,16 2,86 2,98


Bariery wdrożenia rozwiązao proekologicznych

Nie przeprowadzono żadnych działao

proekologicznych w okresie ostatnich 5 lat

Przeprowadzono działania

proekologiczne w okresie ostatnich 5 lat

Ogółem

Brak funduszy na wdrożenie tego typu rozwiązao 3,79 3,54 3,65

Zbyt częste zmiany w przepisach 3,64 3,51 3,56

Bariery biurokratyczne 3,49 3,37 3,42

Brak wystarczającego wsparcia ze strony instytucji publicznych (merytorycznego, informacyjnego, finansowego)

3,44 3,41 3,42

Niejasne przepisy środowiskowe 3,39 3,38 3,38

Brak przekonania pracowników o konieczności wprowadzenia rozwiązao proekologicznych

3,46 3,15 3,28

Brak wiedzy na temat rozwiązao proekologicznych możliwych do zastosowania w firmie

3,57 3,03 3,26

Brak partnerów zewnętrznych w postaci innych przedsiębiorstw zainteresowanych współpracą przy wdrażaniu rozwiązao proekologicznych

3,37 3,11 3,22

Brak wykwalifikowanej kadry 3,23 3,03 3,12

Brak dostępu do nowoczesnych technologii 3,30 2,86 3,05


Działania proekologiczne, które planuje się podjąd w ciągu najbliższych dwóch lat

2-9 osób [N=505]

10-49 osób [N=347]

50-249 osób [N=151]

ogółem [N=1003]

Wprowadzenie energooszczędnych źródeł światła 36,1% 40,1% 43,1% 36,3%

Wprowadzenie praktyki segregacji/recyklingu odpadów w firmie

17,2% 23,7% 30,8% 17,6%

Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów 17,3% 22,7% 24,8% 17,5%

Remont budynków/infrastruktury (termomodernizacja), wymiana źródeł ciepła

16,8% 23,9% 30,1% 17,1%

Zakup nowych urządzeo/maszyn przyjaznych dla środowiska

15,7% 17,5% 24,0% 15,9%

Przeszkolenie pracowników pod kątem ochrony środowiska 15,6% 19,9% 20,7% 15,8%

Modernizacja urządzeo/maszyn, dzięki czemu staną się one bardziej przyjazne dla środowiska

9,5% 14,0% 19,6% 9,9%

Zakup/opracowanie nowych przyjaznych dla środowiska technologii

7,2% 11,7% 21,4% 7,5%

Wykorzystywanie w sposób świadomy w prowadzonej działalności produktów przyjaznych dla środowiska

5,4% 10,8% 8,4% 5,7%

Substytucja surowców 4,2% 8,8% 9,9% 4,4%


Działania proekologiczne, które planuje się podjąd w ciągu najbliższych dwóch lat cd.

2-9 osób [N=505]

10-49 osób [N=347]

50-249 osób [N=151]

ogółem [N=1003]

Eko projektowanie 4,2% 4,6% 10,3% 4,2%

Wprowadzenie działao organizacyjnych zorientowanych na zmniejszenie negatywnego wpływu działalności firmy na środowisko naturalne (np. wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego)

3,9% 7,6% 15,2% 4,1%

Sporządzanie i publikowanie raportów środowiskowych 3,4% 7,3% 9,7% 3,6%

Uczestnictwo firmy w programach/projektach pro środowiskowych organizowanych przez instytucje publiczne

3,2% 3,3% 13,2% 3,3%

Uczestnictwo firmy w programach/projektach pro środowiskowych organizowanych przez organizacje pozarządowe

2,4% 4,0% 8,9% 2,6%

Analiza cyklu życia produktów/usług 1,6% 3,2% 5,8% 1,7%

Uczestnictwo w platformie współpracy bądź nieformalnej grupie/sieci podmiotów, które zajmują się kwestiami ekologicznym

1,1% 3,4% 5,4% 1,2%

Prowadzenie edukacji ekologicznej wśród kontrahentów/klientów firmy

0,8% 2,0% 3,4% 0,9%


Kobiety na kierowniczych stanowiskach w firmach sektora MSP

wielkośd firmyśredni odsetek kobiet wśród

kierowników

2-9 osób *N=505+ 38,97%

10-49 osób *N=347+ 39,35%

50-249 osób *N=151+ 36,50%

ogółem *N=1003+ 38,97%

53,3%

37,4%

12,9%

31,3%

19,9%

3,6%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


odsetek firm bez kobiet nastanowiskach kierowniczych

odsetek firm, w których wszystkiestanowiska kierownicze zajmująkobiety


Kierowniczki podejmujące decyzje o wdrożeniu WZP

54,80% 53,00%

40,58%36,25%

24,30%29,31%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


odsetek firm bez kobiet odpowiedzialnych za podjęcie decyzji owdrożeniu rozwiązao pro ekologicznychodsetek firm, w których wszystkie decyzje o wdrożeniu rozwiązao proekologicznych podejmowały kobiety

wielkośd firmy

średni odsetek kobiet wśród osób pełniących funkcje kierownicze, odpowiedzialnych za podjęcie

decyzji o wdrożeniu rozwiązao pro ekologicznych

2-9 osób *N=280+ 40,68%

10-49 osób *N=230+ 34,64%

50-249 osób *N=120+ 41,05%

ogółem *N=630+ 40,44%


BADANIE ILOŚCIOWEHIPOTEZA WERYFIKACJA

Niski stopieo wdrożenia rozwiązao proekologicznych w firmach sektora MSP wynika z małej świadomości ekologicznej kadry zarządzającej i pracowników przedsiębiorstw POZYTYWNA

Przyczyną niewielkiego stopnia wdrożenia rozwiązao proekologicznych w firmach sektora MSP jest brak odpowiednio przeszkolonych kadr POZYTYWNA

Działania związane z wdrażaniem Wzorców Zrównoważonej Produkcji nie są traktowane przez przedsiębiorstwa jako opłacalna inwestycja zgodna ze strategią firmy i pozwalająca na uzyskanie przewagi konkurencyjnej na rynku

POZYTYWNA

Istotnym problemem ograniczającym rozpowszechnianie się „dobrych praktyk” w zakresie wdrażania rozwiązao proekologicznych jest brak powiązao kooperacyjnych pomiędzy firmami (niski poziom kapitału społecznego i relacyjnego)

POZYTYWNA

Przedsiębiorstwa sektora MSP w niewielkim stopniu są świadome istnienia działao instytucji publicznych (krajowych i unijnych) oraz pozarządowych, służących wsparciu firm we wdrażaniu rozwiązao proekologicznych

POZYTYWNA

Czynnikiem, który dotychczas w największym stopniu wpływał na wdrażanie rozwiązao proekologicznych w firmach sektora MSP są zobowiązania wynikające z istniejących przepisów prawa. NEGATYWNA

Publiczne instrumenty wsparcia w niewielkim stopniu zachęcają firmy do wdrażania rozwiązao proekologicznych, ponieważ w praktyce nie są one stosowane lub są mało efektywne (np. kryteria środowiskowe nie są stosowane w zamówieniach publicznych)

POZYTYWNA


WYWIADY DELFICKIE

10 ekspertów podawało swoje predykcje na skali:

[-1] – pogorszenie sytuacji / spadek znaczenia

[0] – utrzymanie sytuacji bez zmian

[+1] – poprawa sytuacji / wzrost znaczenia

W jaki sposób zmieni się … Za rok Za trzy lata Za pięd lat

Skala wdrożenia ekoinnowacji przez firmy sektora MSP w Polsce.

-0,1 0,7 0,6

Skala wdrożenia ekoinnowacji przez firmy sektora MSP w Polsce na tle sektora MSP w pozostałych krajach Unii Europejskiej.

-0,8 -0,5 -0,1


W jaki sposób zmieni się znaczenie poszczególnych czynników wpływających na wdrożenie rozwiązao proekologicznych w firmach sektora MSP?

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1

Zmiany w przepisach prawnych nakładające na firmy nowe obowiązki w zakresie ochrony środowiska

Skuteczna egzekucja istniejących przepisów środowiskowych

Możliwośd uzyskania wsparcia dla wdrożenia WZP od instytucji publicznych i unijnych

Wzrost świadomości ekologicznej kadry zarządzającej / właścicieli firm

Wzrost oczekiwao klientów indywidualnych dotyczących uwzględnienia przez firmy kwestii ich wpływu na środowisko

naturalne

Wzrost oczekiwao partnerów biznesowych dotyczących uwzględnienia przez firmy kwestii ich wpływu na środowisko

naturalne

Wparcie wdrażania WZP przez organizacje pozarządowe o profilu ekologicznym

Za pięd lat

Za trzy lata

Za rok


W jaki sposób zmieni się rola, jaką odgrywają poszczególnych podmioty we wspieraniu rozwiązao proekologicznych w firmach sektora MSP

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1

Kontrahenci przedsiębiorstw sektora MSP (inne podmioty rynkowe)

Przedsiębiorstwo działające w ramach sektora towarów i usług środowiskowych

Instytucje otoczenia biznesu

Organizacje pozarządowe o profilu ekologicznym

Organizacje konsumenckie

Instytucje badawczo-naukowe

Instytucje publiczne

Za pięd lat

Za trzy lata

Za rok


W jaki sposób zmieni się znaczenie poszczególnych barier ograniczających wdrożenie rozwiązao proekologicznych w firmach sektora MSP

-1 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0 0,2

Brak wystarczających środków własnych na wdrożenie rozwiązao pro ekologicznych.

Ograniczony dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji

Zbyt częste zmiany w przepisach środowiskowych

Niedostateczna wiedza kadry zarządzającej na temat możliwych do wdrożenia w firmie rozwiązao proekologicznych

Niedostateczna wiedza kadry zarządzającej / właścicieli firm na temat możliwych do wykorzystania instrumentów wsparcia

Brak wystarczających kwalifikacji kadry do samodzielnego wdrożenia rozwiązao pro ekologicznych

Brak współpracy z instytucjami sektora badawczo-naukowego

Brak przekonania kadry zarządzającej o zasadności wdrażania rozwiązao pro ekologicznych w firmie

Niedostateczne rozpoznanie negatywnego wpływu działalności na środowisko naturalne

Za pięd lat

Za trzy lata

Za rok


W jakim stopniu poniższe rozwiązania wpłynęłyby na wdrożenie rozwiązao proekologicznych wśród firm sektora MŚP? *skala 1 – 5]

Rozwiązanie Jego skutecznośd

Wprowadzenie ulg podatkowych dla firm wdrażających WZP 4,4

Wprowadzenie dopłat do produktów przyjaznych dla środowiska 4,5

Budowanie świadomości ekologicznej kadry zarządzającej/ właścicieli firm sektora MŚP 4,5

Udzielanie bezpośrednich dotacji na wdrożenie WZP 4,1

Częstsze użycie kryteriów środowiskowych w przetargach publicznych 4

Wprowadzenie preferencyjnych kredytów na wdrożenie rozwiązao pro ekologicznych 3,9

Budowanie świadomości ekologicznej w społeczeostwie 3,9

Zwiększenie kontroli przestrzegania obowiązujących przepisów środowiskowych 3,7

Możliwośd darmowej promocji przedsiębiorstw wdrażających WZP zapewnianej przez instytucje publiczne

3,7

Pomoc w „sieciowaniu” przedsiębiorstw z partnerami zewnętrznymi w celu ułatwienia wymiany doświadczeo oraz nawiązania współpracy przy wdrażaniu WZP

3,6

Możliwośd darmowego przeszkolenia pracowników firm wyrażających zainteresowanie wdrożeniem WZP

3,5

Zaostrzenie przepisów środowiskowych 3,4

Dostarczenie wiedzy na temat możliwych do wykorzystania rozwiązao proekologicznych oraz przykładów skutecznego ich wdrożenia

3


PODSUMOWANIE WYNIKÓW



• Elementy, które składają się na WZP wdrażane w polskich MSP to:

– Realizacja społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw

– Wdrożony System Zarządzania Środowiskowego (ISO 14001, EMAS)

– Inne inicjatywy dobrowolne, takie jak wdrażanie projektów czystszej produkcji czy upowszechnienie Eko-znakowania

– Zmniejszenie energo-, materiało- i wodochłonności produkcji i usług

– Uczestnictwo w inicjatywach instytucjonalnych (Czystszy Biznes, Enterprise Europe Network, ACT CLEAN/SPIN

• Chod Polska na tle UE nie plasuje się wysoko w zakresie stopnia wdrożenia WZP, to jednak przewidywania ekspertów są optymistyczne i wskazują na mającą nastąpid poprawę w tym zakresie.

• Branże, które ze względu stopieo negatywnego wpływu na środowisko oraz liczbę działających w ich obrębie firm sektora MSP szczególnie powinny wdrażad WZP (np. systemy zarządzania środowiskowego):

– Sekcja D (przetwórstwo przemysłowe),

– Sekcja E ( wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę)

– Sekcja F (budownictwo)


PODSUMOWANIE WYNIKÓW• Główne bariery we wdrażania WZP to:

– Brak funduszy na wdrożenie tego typu rozwiązao

– Zbyt częste zmiany w przepisach

– Bariery biurokratyczne

– Brak wystarczającego wsparcia ze strony instytucji publicznych (merytorycznego, informacyjnego, finansowego)

– Niejasne przepisy środowiskowe

• Czynniki motywujące do wdrożenia WZP to:– Wprowadzenie ulg podatkowych

– Możliwośd darmowej promocji przedsiębiorstwa

– Bezpośrednie dotacje

– Zaostrzenie przepisów środowiskowych

– Wprowadzenie dopłat do produktów przyjaznych dla środowiska wykorzystywanych przez firmę

• Ma miejsce niska świadomośd rzeczywistego wpływu działalności firmy na środowisko oraz możliwych działao na rzecz ograniczenia tego wpływu, co wynika z:

– małego zainteresowania wielu firm kwestiami środowiskowymi

– braku formalnej diagnozy wpływu na środowisko z uwagi na brak wykształconych kierunkowo kadr, niedostępności narzędzi lub braku wiedzy o narzędziach dostępnych na rynku

– braku wiedzy na temat możliwych do zastosowania rozwiązao proekologicznych



• Jako najbardziej efektywne narzędzia wsparcia instytucjonalnego we wdrażaniu WZP uznad należy:

– Wsparcie finansowe (ulgi podatkowe i bezpośrednie dopłaty / dotacje, preferencyjne kredyty)

– Zapewnienie stabilnego i egzekwowanego prawa środowiskowego

• 75,4% firm z sektora MSP planuje podjęcie jakichś działao proekologicznych w perspektywie najbliższych dwóch lat – istotnie więcej 80% w firmach średnich (80%).


ZAPRASZAMY DO DYSKUSJI


DYSKUSJA

1. Należy podejmowad działania skierowane do kadry zarządzającej MSP w celu zwiększania świadomości ekologicznej, co może sprawid, że kierownictwo będzie zainteresowane inwestycjami proekologicznymi po wygaśnięciu dotacji unijnych

2. Należy podejmowad działania edukacyjne w zakresie prawa środowiskowego, diagnozy oddziaływania na środowisko naturalne itp. – odpowiednie kierunki powinny znaleźd się w ofercie mniejszych ośrodków akademickich, gdyż specjaliści dostępni są jedynie w największych miastach

3. Należy podejmowad działania propagujące sukcesy firm, które wykorzystały do budowania swojej przewagi motywy środowiskowe

4. Należy prowadzid kampanie informacyjne na temat inicjatyw / programów służących wsparciu wdrażania WZP w sektorze MSP a również samych przepisów środowiskowych

5. Należy ukazywad pragmatyczne efekty działao proekologicznych, np. w postaci oszczędności, rozszerzania rynków zbytu etc.

6. Należy wprowadzid popularniejsze i szerzej dostępne instrumenty wsparcia instytucjonalnego niż Zielone Zamówienia Publiczne

7. Należy zadbad o stabilne prawo środowiskowe, co pozwoliłoby firmom z sektora środowiskowego odpowiedzialnie dostosowywad swoją ofertę do wymogów prawa

8. Należy zadbad o większą egzekwowalnośd przepisów prawa (zwłaszcza w odniesieniu do dużych przedsiębiorców w małych ośrodkach), funkcjonuje bowiem przekonanie o „przymykaniu oka” na wymogi prawa środowiskowego

9. Należy obniżyd opodatkowanie od szkoleo na tematy środowiskowe, co pozwoli firmom z sektora środowiskowego na większe ich wykorzystanie

Kwestie WZP dotyczą działao o efektach niebezpośrednich i odroczonych, co musi znajdowad odzwierciedlenie w charakterze proponowanych, wstępnych rekomendacji

wzorce zrÓwnowaŻonej produkcji (wzp) w … · –propozycja rozwiĄzao systemowych wspierajĄcych...

Documents