wykład 14 6 czerwca 2014
DESCRIPTION
Wykład 14 6 czerwca 2014. Rozwój pamięci Nadzwyczajna pamięć Usprawnianie pamięci. Plan wykładu. Rozwój pamięci: ujęcie tradycyjne Rozwój pamięci: ujęcie poznawcze Starzenie się a pamięć Wczesne badania nad niezwykłymi osiągnięciami pamięciowymi Szereszewski Współcześni mnemoniści - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/1.jpg)
Wykład 1428 maja 2015
Rozwój pamięci
Nadzwyczajna pamięć
Usprawnianie pamięci
![Page 2: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/2.jpg)
Plan wykładu• Rozwój pamięci: ujęcie tradycyjne• Rozwój pamięci: ujęcie poznawcze• Starzenie się a pamięć• Wczesne badania nad niezwykłymi osiągnięciami
pamięciowymi• Szereszewski• Współcześni mnemoniści• Badania Wildinga i Valentine• Koncepcja wyćwiczonej pamięci• Usprawnianie pamięci
![Page 3: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/3.jpg)
Ujęcie tradycyjne: warunkowanie
• Najwcześniej wytwarzają się reakcje na bodźce odbierane przez narząd równowagi
• Później wytwarzają się reakcje na bodźce wzrokowe i słuchowe
• Wraz z wiekiem wzrasta szybkość wytwarzania się związków warunkowych i ich trwałość
• Jako pierwsze pojawiają się reakcje na bodźce pierwszosygnałowe, później na bodźce słowne
• Pierwsze związki powstają na podłożu odruchów pokarmowych
![Page 4: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/4.jpg)
Ujęcie tradycyjne – metody badania niemowląt
• Pomiar rozpoznawaniaPreferencja nowościHabituacja i dyshabituacjaPoszukiwanie ukrytego przedmiotu
• Pomiar odtwarzaniaWywoływanie naśladownictwa
![Page 5: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/5.jpg)
Ujęcie tradycyjne: reakcje odroczone
• Rozwój reakcji odroczonych polega na systematycznym wzroście
Maksymalnego odroczeniaLiczby przedmiotów możliwych do
odnalezienia
• Najpierw położenie, następnie kształt, barwa i wielkość pojemnika
![Page 6: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/6.jpg)
Ujęcie tradycyjne:pierwsze wspomnienia
• Początki pamięci w życiu płodowym: pamiętanie głosu matki, opowiadań i języka
• Pierwsze „opracowane”, rozwinięte wspomnienia pochodzą z wieku około 3 lat, ale
• Bardzo małe dzieci pamiętają przez pewien czas zdarzenia z własnego życia, np. badania z wykorzystaniem ruchomych zestawów u dzieci w wieku kilku miesięcy
![Page 7: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/7.jpg)
Ujęcie tradycyjne: rozwój zakresu i trwałości pamięci
• Zakres pamięci bezpośredniej zmienia się z wiekiem:
• W wieku 2 lat wynosi 2 elementy• W wieku 3 lat – 3 elementy• W wieku 7 lat – 5 elementów• W wieku 13-15 lat – 7 elementów• Wraz z wiekiem wzrasta czas
przechowywania informacji w pamięci
![Page 8: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/8.jpg)
Ujęcie tradycyjne: rozwój pamięci mimowolnej i dowolnej
• Małe dzieci zapamiętują głównie w sposób niezamierzony, mimowolny
• Nakłanianie do dowolnego zapamiętywania powoduje pogorszenie efektów
• Wraz z rozpoczęciem nauki szkolnej coraz sprawniejsze posługiwanie się pamięcią dowolną
![Page 9: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/9.jpg)
Ujęcie tradycyjne: podsumowanie
• Zainteresowanie prostszymi wskaźnikami pamięci
• Wykazywanie tego, że małe dzieci, w porównaniu z dorosłymi, mają gorszą pamięć
• Poszukiwanie różnic ilościowych
![Page 10: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/10.jpg)
Krzywa zależności efektów od wieku
![Page 11: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/11.jpg)
Ujęcie poznawcze – strategie
• W zadaniach wymagających stosowania strategii małe dzieci uzyskują znacznie niższe efekty niż dzieci starsze i dorośli
• W zadaniach niestrategicznych (rozpoznawanie, pośrednie testy pamięci) – brak różnic
• Wraz z wiekiem wzrasta częstość stosowania strategii
• Rozwój polega na coraz bardziej efektywnym dobieraniu strategii do zadań
![Page 12: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/12.jpg)
Ujęcie poznawcze: deficyty strategiczne
• Zachowania pre- czy para-strategiczne, prekursory strategii
• Deficyt produkcyjny• Deficyt mediacyjny• Deficyt wykorzystania
![Page 13: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/13.jpg)
Rozwój strategii
• Wraz z wiekiem rośnie repertuar zachowań strategicznych oraz następuje
przechodzenie od strategii prostych do złożonych
od zewnętrznych do wewnętrznychod powierzchniowych do głębokichwzrost kontroli nad przebiegiem procesów
poznawczych
![Page 14: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/14.jpg)
Ujęcie poznawcze: metapoznawcze
składniki rozwoju pamięci • Metapamięć: introspekcyjna wiedza na temat
pamięci• Wrażliwość metapamięciowa: świadomość tego,
kiedy należy podejmować intencjonalne wysiłki, aby zapamiętać lub przypomnieć sobie
• Wiedza o czynnikach wpływających na rezultaty zadań pamięciowych: cechy podmiotu, sytuacji, zadania i strategii, oraz ich interakcja
• Deficyty metapoznawcze
![Page 15: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/15.jpg)
Ujęcie poznawcze: semantyczne składniki rozwoju pamięci
• Wiedza jako czynnik wpływający na przebieg i efekty procesów pamięciowych
• Sposoby kodowania stosowane przez małe dzieci
• Badania porównawcze nad dziećmi i dorosłymi: szachy i dinozaury
![Page 16: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/16.jpg)
Wiedza o dinozaurach
![Page 17: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/17.jpg)
Co kogo interesuje?
![Page 18: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/18.jpg)
Rozwój systemów pamięci
• Pamięć operacyjna: intensywny rozwój w okresie dzieciństwa
• Pamięć proceduralna: obecna od początku, rozwój mniej dynamiczny
• Pamięć deklaratywna: rozwój dynamiczny dzięki strategiom, metapoznaniu oraz wiedzy semantycznej
![Page 19: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/19.jpg)
Starzenie się a pamięć: co ulega pogorszeniu?
Pamięć operacyjnaWskaźniki pamięci jawnej w zadaniach o
charakterze laboratoryjnymWskaźniki pamięci deklaratywnej dla
zdarzeń prywatnych i publicznychSilniejszy transfer negatywnySilniejsze hamowanie pro- i retroaktywne
![Page 20: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/20.jpg)
Starzenie się a pamięć:co się nie zmienia?
• Wyniki w zadaniach dotyczących pamięci utajonej
• Metapamięć
• Nabyte wcześniej umiejętności
• Pamięć prospektywna w naturalnych warunkach
![Page 21: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/21.jpg)
Starzenie się a pamięć: co jest lepsze?
• Długotrwała pamięć zmysłowa
• Pamięć semantyczna, zwłaszcza rezultaty w testach słownikowych
• Wspomnienia z wcześniejszych okresów życia, reminiscencja w pamięci autobiograficznej
• Niektóre osiągnięcia ekspertów
![Page 22: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/22.jpg)
Przyczyny zmian w starszym wieku
• Spowolnienie poznawcze• Redukcja zasobów poznawczych• Deficyty w hamowaniu poznawczym• Zmiany neurologiczne w ośrodkowym układzie
nerwowym• Gorsze funkcjonowanie receptorów• Gorszy stan zdrowia somatycznego• Niska aktywność życiowa
![Page 23: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/23.jpg)
Nadzwyczajna pamięć - wprowadzenie
• Doniesienia anegdotyczne: Katon, Temistokles, Perykles, Aleksander Wielki, Juliusz Cezar, Napoleon, Mezzofanti, Magliabecchi
• Muzycy: Beethoven, Mozart, Mendelssohn, Rachmaninow, Saint-Sans
• Malarze: Doré, Lorrain, Michał Anioł, Rafael• Pisarze: Dumas ojciec, Dickens• Uczeni: Przewalski, Amper, Gauss• Pamięć a aktywność życiowa
![Page 24: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/24.jpg)
Wczesne badania nad mnenonistami
• Badania A. Bineta: Inaudi Perykles Diamandi Arnould
• Doktor Rückle
• Ishihara
![Page 25: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/25.jpg)
Polscy mnemoniści
• S. Krieger – badany przez Błachowskiego• S. Finkelstein – kariera w USA• N. Lipowski• Dwaj pierwsi przede wszystkim
rachmistrzowie pamięciowi
![Page 26: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/26.jpg)
Charakterystyka rachmistrzów według Bineta
• „… brak wpływu dziedziczności i wpływu otoczenia, przyjście na świat w nędznym milieu, wysoce przedwczesne dojrzewanie (przeciętnie osiem lat), zdolność do rachowania, przejawiająca się już u analfabetycznego dziecka, absorbcja całej inteligencji przez cyfry i wreszcie zdolności, rozwijające się przez ćwiczenie i gwałtownie zmniejszające się przez nieużywanie”
![Page 27: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/27.jpg)
Szereszewski – 1
• Badany przez A. Łurię przez długi czas• „O pamięci, która nie miała granic”• S. urodził się pod koniec XIX wieku• Rodzina wielodzietna, z korzeniami żydowskimi• Zdolności muzyczne, ale choroba uniemożliwiła
karierę• Dziennikarz, racjonalizator, mnemonista,
ziołolecznictwo• W rodzinie inne przypadki nadzwyczajnej pamięci
![Page 28: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/28.jpg)
Szereszewski – 2
• Szybkie i trwałe zapamiętywanie materiału seryjnego
• Rola wyobrażeń wzrokowych• Wspomnienia z wczesnego dzieciństwa• Trudności z zapamiętywanie treści złożonych (np.
tekstów czy poezji), twarzy i głosów• Problemy z intensjonalnym zapominaniem• Synestezja • Ejdetyzm
![Page 29: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/29.jpg)
Mnemoniści II połowy XX wieku
• VP – szachista urodzony w rodzinnych stronach Szereszewskiego
• Aitken – profesor matematyki, muzyk, pisarz
• TE – system cyfrowo-literowy• Rajan Mahadevan – doktor psychologii z
liczbą Pi• TM – człowiek, który zapamiętał zawartość
książki telefonicznej
![Page 30: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/30.jpg)
Badania Wildinga i Valentine• Poszukiwania za pomocą ogłoszeń prasowych;
uczestnicy Memoriady; grupa kontrolna• Liczne zadania pamięciowe, np. cyfry, listy słów,
opowiadania, twarze, płatki śniegu• Silne różnice intra- i interindywidualne• Znaczenie wrodzonych zdolności• Znaczenie ćwiczenia• Samoocena odnośnie do osiągnięć pamięciowych
nie zawsze trafna
![Page 31: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/31.jpg)
Koncepcja wyćwiczonej pamięci
• Ericsson • Badania nad S.F.• Rozszerzenie pojemności pamięci
krótkotrwałej, stosowanie skutecznych strategii, bezpośrednie przenoszenie do pamięci długotrwałej?
• Inne badania nad możliwością wyćwiczenia pamięci, np. rachmistrzowie pamięciowi
• Pamięć ekspercka: kelnerzy, taksówkarze, muzycy
![Page 32: Wykład 14 6 czerwca 2014](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051216/56814dfd550346895dbb699d/html5/thumbnails/32.jpg)
Usprawnianie pamięci• Farmakologiczne• Dbałość o kondycję mózgu: odżywianie,
dotlenienie, unikanie czynników szkodliwych
• Aktywność fizyczna• Aktywność poznawcza• Strategie pamięciowe• Metapoznanie• Rozwijanie wiedzy ogólnej