สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ฉบบท

ธนวาคม

Source: www.economist.com/news/21631826-world-numbers-top-growers

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

บทบรรณาธการ สวสดปใหม 2559 คะ และแลวป 2558 กเดนทางมาถงจดสนสด เมอมองยอนกลบไปกถอวาเปนปทเกดเรองราวมากมายในโลกของเรา ชวงตนปทกคนยงจบจองอยทวกฤตเศรษฐกจยโรป โดยเฉพาะปญหาหนกรซ พอกลางปความสนใจกเปลยนมาสการขยายพนทของกลม IS จากกลมกอการรายทไมเปนทรจกนก คอยๆยดครองพนทมากขนเรอยๆจนครอบคลมพนทกวางใหญในตะวนออกกลาง จากกลางปถงปลายป เกดเหตการณกอการรายในเมองตางๆของโลก ไมวากรงเทพ เบรต ปารส ฯลฯ อยางไมคาดคด จนปนเรยกไดวาเปนปแหงการกอการรายทวโลกกวาได สมรภมของการกอการรายไดขยายตวออกจากตะวนออกกลางไปยงเมองใหญทวโลก ส าหรบเดอนธนวาคมน World Think Tank Monitors เดนทางมาถงฉบบท 7 แลว สถาบนคลงปญญายงคงตดตามความเคลอนไหวของ Think Tank ชนน าจากทวโลกเชนเคย มทงการวเคราะหเบองหลงความส าเรจขององคกรกอการรายชนน าของโลกอยาง IS กบ Al-Qaeda จากสถาบน Carnegie ประจ าตะวนออกกลาง และการเลาถงมตรภาพและความรวมมอในอดตระหวางจนกบโลกมสลม ในบทความของ Middle East Institute ดาน Brookings และ Chatham House ไดหยบยกเรองเกยวกบปญหาสภาพอากาศโลกมาน าเสนอ ไมวาจะเปนบทบาทของจนทลกขนมามบทบาทเชงรกในการแกปญหาโลกรอนอยางจรงจง ในการประชมการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลกทปารส เมอปลายเดอนพฤศจกายนทผานมา และการน าเสนอความเชอมโยงระหวางการบรโภคเนอสตวกบปญหาโลกรอน ตามล าดบ เหลานเปนเพยงตวอยางททานจะไดพบใน World Think Tank Monitors ฉบบท 7 น ขอบคณทตดตามกนตลอดปทผานมา แลวพบกนใหมในฉบบหนาคะ

ยวด คาดการณไกล บรรณาธการ

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

สารบญ

หนา บทบรรณาธการ

ประเดนระหวางประเทศทนาสนใจจาก Think Tank ในภมภาคยโรป 1 CHATHAM HOUSE 1 BRUEGEL 2

ประเดนระหวางประเทศทนาสนใจจาก Think Tank ในภมภาคอเมรกา 4

RAND 4 BROOKINGS 5 ประเดนระหวางประเทศทนาสนใจจาก Think Tank ดานภมภาคตะวนออกกลาง 7 CARNEGIE MIDDLE EAST CENTER 7 MIDDLE EAST INSTITUTE 9 ประเดนระหวางประเทศทนาสนใจจาก Think Tank ในภมภาคเอเชย 12 CARNEGIE-TSINGHUA CENTER 12

ประเดนระหวางประเทศทนาสนใจจาก Think Tank ในประเทศไทย 16 สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต KLANGPANYA INSTITUTE FOR NATIONAL STRATEGIES DEVELOPMENT 16

1

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

Think Tank ในภมภาคยโรป CHATHAM HOUSE BRUEGEL เรยบเรยงโดย จฑามาศ พลสวสด ผ ชวยนกวจย

CHATHAM HOUSE การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการเปลยนแปลงดานอาหาร:

การเตรยมความพรอมเพอลดการบรโภคเนอสตว สถาบน Chatham House ไดท าการศกษาถงปญหาตางๆ ทตามมาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยพบขอเทจจรงทนาสนใจวา การบรโภคเนอสตวของมนษยเปนปจจยส าคญทกอใหเกดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เนองจากภาคปศสตวเปนภาคสวนทมอตราการปลอยกาซพษมากถง 15% ของการปลอยกาซทวโลกซงเทยบเทาไดกบการปลอยไอเสยจากยานพาหนะทงหมดในโลก และหากสามารถลดการบรโภคเนอสตวทวโลกลงได จะชวยลดอณหภมโลกลงไดถง 2 องศาเซลเซยส ดงนน การเปลยนไปใชรปแบบการบรโภคเนอสตวในปรมาณทเหมาะสมนอกจากจะน ามาซงการมสขภาพดแลว ยงมสวนชวยลดการปลอยมลพษทจะกอใหเกดภาวะโลกรอนไดไมนอยเชนกน ปจจบนการบรโภคเนอสตวของคนทวโลกจดอยในระดบทเปนอนตรายตอสขภาพ โดยการบรโภคเนอสตวมากเกนไปกอใหเกดความเสยงในการเปนโรคอวนและโรคไมตดตอ เชน โรคมะเรงและโรคเบาหวาน ซงหากไมไดรบการควบคม การบรโภคเนอสตวทวโลกจะเพมขนอกกวา 75% ภายในป ค.ศ.2050 ผลจากการศกษาและวเคราะหในประเดนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศซงเชอมโยงกบประเดนดานอาหารของ Chatham House ท าใหไดขอคนพบทส าคญ ดงน

ประชาชนทวโลกมความตระหนกถงความเชอมโยงระหวางอาหารและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยในระดบต ามาก ในขณะทการสรางความตระหนกรเพยงอยางเดยวอาจไมเพยงพอทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภค

รฐบาลควรมบทบาทในการเปนผน าเพอสรางการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคของประชาชนผานการก าหนดนโยบายหรอบงคบใชมาตรการตางๆ

แมหวขอในประเดนดงกลาวจะซบซอนแตจ าเปนตองสอสารใหสาธารณชนเขาใจไดงาย

2

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

แหลงขอมลทเชอถอไดเปนกญแจส าคญในการสรางความตระหนกเรองการบรโภคอาหารทมผลตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การเผยแพรขอมลและการสนบสนนจากแหลงทเชอถอไดจะเออใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคเนอสตวไดงายขนและมการตอตานนอยลง

นอกจากน นกวจ ยของ Chatham House ยงไดเสนอขอแนะน าเพอใหเกดการปรบแนวทางการบรโภคเนอสตวอนจะสงผลดตอสขภาพของประชากรทวโลกตลอดจนยงชวยลดผลกระทบตอสภาพภมอากาศอยางเปนรปธรรมไวดวยกน 3 ประการ ไดแก

1. สนบสนนใหมการแทรกแซงโดยภาครฐผานนโยบายตางๆ เชน การจดการคาใชจายดานสขภาพ การก าหนดกรอบการลดการปลอยกาซ

2. เรมตนการอภปรายระดบชาตเกยวกบการบรโภคเนอสตวและการเพมความตระหนกของประชาชนเกยวกบปญหาของการบรโภคเกนจ าเปน เพอสรางบทบาทการมสวนรวมของสอ ภาคประชาสงคมและภาคธรกจทรบผดชอบ

3. ก าหนดกลยทธซงน าไปสแผนปฏบตทชดเจน ตลอดทงสรางกระบวนการตดตามผลการด าเนนงานอยางตอเนอง

BRUEGEL ปฏกรยาของบรษทลกหนในอาเซยน

เมอธนาคารกลางสหรฐฯ(FED) ปรบขนอตราดอกเบย

ในชวงหลายปทผานมาซงเศรษฐกจสหรฐอเมรกาชะลอตวลงอยางตอเนองท าใหธนาคารกลางสหรฐฯ ตองประกาศลดอตราดอกเบยเพอกระตนการเตบโตของเศรษฐกจ ซงอตราดอกเบยทต าลงท าใหภาคเอกชนของประเทศตางๆ ในเอเชยไดประโยชนอยางมากจากการกยมเงนมาลงทนโดยเฉพาะประเทศในอาเซยน สงผลใหในปจจบน หนภาคเอกชนอยในระดบทสงถง 80% ของผลตภณฑมวลรวมอาเซยน (ASEAN Gross Domestic Product) ดงนน ค าถามส าคญทเกดขนจงม 2 ประเดน คอ

บรษทเอกชนในอาเซยนจะสามารถรบมอกบรายไดทลดลงจากจะชะลอตวของเศรษฐกจจนไดหรอไม

การปรบขนอตราดอกเบยเงนกของธนาคารกลางสหรฐฯ จะสงผลกระทบบรษทเอกชนในอาเซยนอยางไร

จากประเดนขางตนโดยเฉพาะอยางยงจากประเดนค าถามทสองท าใหอาเซยนตองเผชญกบปญหาดานความเชอมนในการจดหาแหลงเงนทนและการกยมเงนจากตางประเทศตลอดทงยงสงผลกระทบถงภาคธรกจใน 5 ประเทศ ไดแก อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปรและไทย ซงพบวา บรษทเอกชนในประเทศเหลานลวนมหนสะสมจ านวนมาก และตางประสบปญหาในการช าระหนแทบทงสน

3

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ทงน จากการส ารวจขอมล พบวา บรษทในอนโดนเซยเปนภาคสวนทไดรบผลกระทบมากทสดจากการปรบนโยบายดอกเบยของธนาคารกลางสหรฐฯ และการชะลอการบรโภคของจน โดยตวเลขการสงออกลดลงถง 60% และมหนภาคเอกชนในสดสวนทสงมากเมอเทยบกบทนส ารองเงนตราตางประเทศทอนโดนเซยมอย กรณดงกลาวทเกดขนจงเปนเสมอนสญญาณเตอนส าหรบอาเซยน เพราะแมอาเซยนจะเปนตลาดขนาดใหญทมศกยภาพ แตกจ าเปนตองปรบตวเพอรบมอกบการเปลยนแปลงใหไดในโลกธรกจทปจจบนยงมสหรฐฯ และจนเปนผน า

เอกสารอางอง Alica gacria-herrero. Indebted ASEAN companies will feel Fed’s rate rise. Bruegel.ออนไลน: http://bruegel.org/2015/12/indebted-asean-companies-will-feel-feds-rate-rise/ Antony Froggatt, Catherine Happer and Laura Wellesley. Changing Climate, Changing Diets: Pathways to Lower Meat Consumption. Chathum House. ออนไลน https://www. chathamhouse.org/publication/changing-climate-changing-diets

4

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

Think Tank ในภมภาคอเมรกา RAND BROOKINGS

เรยบเรยงโดย ปลายฟา บนนาค ผ ชวยนกวจย

RAND การตอบโตของจนตอการปฏบตของสหรฐทอางหลกการเดนเรออยางเสร ในเดอนธนวาคมทผานมา สถาบน Rand ไดน าเสนอบทความเรอง How will China respond to future U.S. Freedom of Navigation Operations? ของ Timothy R. Heath โดยมประ เดนนาสนใจดงน เมอวนท 27 ตลาคม 2015 สหรฐลกล าเขาไปในอาณาเขตของจน ดวยการน าเรอรบไปลาดตระเวนบรเวณรอบๆเกาะเทยมทจนสรางขนและจนอางสทธเหนออาณาเขตในบรเวณทะเลจนใต ซงสหรฐปฏบตการโดยอางหลกการเดนเรออยางเสร( Freedom of Navigation) จนไมพอใจตอเหตการณนอยางมากแตตอบโตดวยความรอบคอบ โดยการประณามในสอสาธารณะและสงเรอรบสองล าเพอประกบตดตามเรอรบของสหรฐ จากเหตการณนเจาหนาทของสหรฐยนยนวาในอนาคตจะด าเนนการในลกษณะนอกโดยยดหลกของการเดนเรออยางเสร ในขณะทจนไดออกมาตอบโตวา จนจะตอบโตขนเดดขาดหากเกดเหตการณลกษณะนอกในอนาคต การทสหรฐประกาศวาจะตรงก าลงทหารของตนไวในนานน าสากลบรเวณทะเลจนใต ยงสะทอนใหเหนถงความส าคญของบรเวณนในดานเศรษฐกจและยทธศาสตรการเดนเรอ และอ านาจของสหรฐในการแทรกแซงหากเกดกรณฉกเฉนในเอเชย ดานจนนน การควบคมนานน าบรเวณดงกลาวเปนสงส าคญเพอรกษาความปลอดภยบรเวณปกทางใตของประเทศทมความออนแออย และชวยสงเสรมการแสวงหาพนทส าหรบการจบปลาและเปนแหลงแร รวมถงยงลดความสามารถของสหรฐในการแทรกแซงในภมภาคน ครงหนง ประธานาธบดโอบามากลาวสนทรพจนวา สหรฐมผลประโยชนตอการสนบสนน

หลกการพนฐานของการเดนเรออยางเสร และการไหลอยางเสรของการคา อกไมกสปดาหตอมา

ประธานาธบด ส จนผง ของจนออกมาใหสมภาษณวาชาวจนจะไมยอมใหใครละเมดอ านาจอธปไตย

ของจนรวมถงสทธตางๆทเกยวของกบผลประโยชนในทะเลจนใต

ซงทาทการตอบโตของจนถอเปนสงส าคญอยางมากเพราะหากใชก าลงทางทหารในการตอบ

โตกจะมความเสยงสงมากทจะท าใหเกดการปะทะกนจรงๆ และหากเกดการปะทะกนจรงๆ

กองทพเรอของจนนาจะตองสญเสยอยางมากจากเงอมมอของสหรฐ และอาจกอใหเกดความวนวาย

กบการเมองภายในจนดวย แตหากจนไมท าการตอบโตใดๆ กอาจจะแสดงใหเหนถงการขาดความ

มนใจหรอกลวอ านาจของสหรฐ ซงจะยงท าใหอกฝายไดใจและยงคกคามหนกขนอก และอาจจะสงผล

5

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

กระทบตอการพยายามวางต าแหนงของจนในการเปนผน าในภมภาคน ดงนน จนจงไดมการศกษาเพอ

เตรยมรบมอและตอบโตการปฏบตการของสหรฐในอนาคต โดยในระยะสนจนพยายามรกษา

ความสมพนธทคงทและหลกเลยงการปะทะทจะสรางความเสยหายใหแกตน แตในระยะยาว

สถานการณจะยงยากและซบซอนมากขนไปอกส าหรบสหรฐ เนองจากจนก าลงสรางกองทพของตนใน

บรเวณหมเกาะสแปรตลย และคาดจะแลวเสรจในอนาคตไมไกล ซงจะท าใหจนมฐานทพทใหญขนใน

บรเวณนและมเรอหลากหลายมากขนส าหรบรกษาความปลอดภยบรเวณชายฝ ง รวมถงมกลมทหาร

ประจ าการบรเวณน พรอมกบขปนาวธและเครองบนรบ ซงจะยงเพมความเสยงทจะน าไปสวกฤตและ

ความขดแยงมากขน รวมถงความทาทายจะยงมความซบซอนและทวความส าคญมากขนในปทก าลง

จะมาถงน

BROOKINGS

จนกบบทบาทใหมในเวทลดโลกรอน เมอเดอนธนวาคมทผานมา สถาบน Brookings ไดจบตาเวทการประชม Paris Climate Summit

และไดน าเสนอประเดนเกยวกบบทบาทของจนบนเวทดงกลาวทเปลยนแปลงไปดงน

การกลาวสนทรพจนของประธานาธบด ส จนผง ของจน ในการประชม Paris Climate Summit

เมอวนท 30 พฤศจกายน 2015 ทผานมา เปนทจบตาของทกคน เนองจากจนเปนผปลอยกาซเรอน

กระจกมากอนดบแรกของโลก และยงเปนบทบาทใหมทจนกาวขนมาเปนผน าในการลดการปลอยกาซ

เรอนกระจก ซงการประชมทปารสในครงน บทบาทและทาทของจนไดเปลยนไปจากเมอการประชมท

เมองโคเปนเฮเกน เมอป 2009 จากทเปนเพยงผเขารวมการประชมและไมมบทบาทใดๆ มากนก จน

เมอหลายปกอน ประเทศตะวนตกเคยมมขลอจนวาเปน Mr.No ทปฏเสธขอเสนอของตะวนตกในเรอง

โลกรอน มาครงน จนกาวขนมาเปนหวหอกในการจดตงรฐบาลโลกเพอดแลประเดนเรองโลกรอน

โดยเฉพาะ และสนทรพจนท ส จนผง กลาวในงานนน กแสดงถงความกระตอรอรนทจะมบทบาทใน

การรบผดชอบเรองนมากขน ในฐานะทเปนผปลอยกาซคารบอนมากเปนอนดบหนงของโลก ซง

พนฐานของการเปลยนแปลงครงน คอ วสยทศนของ ส จนผง ทมองเหนความส าคญของความรวมมอ

ระหวางประเทศมากขนนนเอง

เมอปทแลว จนและสหรฐ ท าใหทงโลกตะลงดวยการเซนสญญาความรวมมอในเรองโลกรอนและ

พลงงานสะอาด ความส าคญของสญญานคอจนประกาศตกลงทจะควบคมการปลอยกาซเรอนกระจก

อยางเตมท ซงเปนสงทประเทศพฒนาแลวเรยกรองในหลายปทผานมา ภายใตขอตกลงน จนยงตกลง

6

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ทจะใชพลงงานทางเลอกทไมใชน ามนและกาซธรรมชาตมากขน จากเดมทใชแครอยละ 20 ของ

ทงหมด นนหมายความวาจนจะตองเพมความสามารถในการผลตกระแสไฟฟาของตน 1000 กกะวตต

ภายใน 15 ป ซงจะเทากบความสามารถการผลตของสหรฐในขณะน

ขณะทการเจรจาเรองโลกรอนระหวางประเทศตางๆ ในประเดนเรองเงนทน(Climate finance)

นนมความลาชา จนกไดกาวขนมาด าเนนการอยางจรงจง อยางแรกคอ เมอป 2014 จนไดเพมการ

สนบสนนเปนสองเทาใหกบกองทนดานความรวมมอดานภมอากาศในประเทศก าลงพฒนา (South-

South Climate Cooperation Fund) เเละลาสดยงไดมขอตกลงทจะชวยเหลออก 2 หมนลานหยวน

(3,100 ลานดอลลารสหรฐ) เพอสงเสรมเเนวคดรเรมเรองคารบอนต าในประเทศก าลงพฒนา ท

คาเฉลยรายไดตอหวประชากรยงนอยกวาสหรฐอยมาก นไดเเสดงใหเหนถงความตงใจของจนทจะเเก

ไขปญหาระดบโลกอยางจรงจง

เอกสารอางอง

Qi Ye, Tong Wu. China’s “yes” to new role in climate battle. Brookings. ออนไลน: http://www.brookings.edu/research/articles/2015/12/04-chinas-yes-new-role-climate-battle-qi-wu

Timothy R. Heath. How will China respond to future U.S. Freedom of VNavigation Operation. Rand. ออนไลน: http://www.rand.org/blog/2015/10/how-will-china-respond-to-future-us-freedom-of-navigation.html

7

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

Think Tank ในภมภาคตะวนออกกลาง CARNEGIE MIDDLE EAST CENTER เรยบเรยงโดย ปาณท ทองพวง ผ ชวยนกวจย

CARNEGIE MIDDLE EAST CENTER

เบองหลงการเตบโตของ IS และ Al-Qaeda ในเดอนธนวาคม Carnegie Middle East Center ไดเสนอบทความเรอง ISIS and Al-

Qaeda’s Expansion: Q&A With Dalia Ghanem-Yazbeck เปนขอเขยนในลกษณะถาม – ตอบค าถามจากผอานเกยวกบวา อะไรอยเบองหลงการขยายตวของกลม IS และ Al-Qaeda ซงมตวอยางประเดนทนาสนใจ ดงน

ขอแรก บทความด งกลาว ว เค ร าะหวา การขยายตวของ IS สวนมากจะประสบความส าเรจในประเทศทเปนรฐลมเหลว (failed state) ทซงรฐออนแอ บรการสาธารณะและบรการทางความมนคงจากรฐออนแอ มสงคราม ความขดแยง การตอสระหวางกลมตางๆ ภายในภายนอกประเทศยดเยอ เชน ลเบย ภายหลงการโคนกดดาฟในป 2011 กเออให IS ขยายตวได นอกจากลเบย เยเมน ไนจเรย อฟกานสถาน กตกอยในสภาพรฐออนแอเชนกน กลม IS จงอาศยชองวางทรฐไมสามารถท าหนาทบรการประชาชนไดดพอ เสนอตนเปนผใหการคมครองชวตและทรพยสน ใหงานใหเงน (จากการเขารวมรบ) และมอบสาธารณปการใหประชาชนแทนรฐ ท าให IS เตบโตได

ขณะทในประเทศทมรฐเขมแขงและมระบบความมนคงทเขมแขงเดดขาด พบวา IS ไมสามารถรอดอยได เชน ในอ ลจเร ย พบวาเครอขายของ IS ในอลจเรยชอ jund El Khilafa ซงลกพาตวคนฝรงเศสไป ถกปราบลงโดยหนวยความมนคงของอลจเรยในเวลาไมถงสามเดอนหลงการลกพาตว และตอมากลมกอการรายอกกลมซงกาวขนมาแทนท El Khilafa กถกก าจดลงในสองสามวนหลงจากนน

บทเรยนทเราดงมาใชไดคอ IS จะใชโอกาสจากความสบสน ขดแยง วนวายในพนท แทรกตวเขามา “ดงมวลชน” ใหหนมาเขารวม ดงนนในพนทสามจงหวดชายแดนใตของเรา จงมใชไมมโอกาสท IS จะแทรกตวเขามาปฏบตการ ยงไมกว นหลงเหตระเบดในปารสเมอเดอนพฤศจกายนทผานมา กลมกอการรายมาเลเซยทมฐานในฟลปปนสตอนใตออกมาเผยแพรคลปประกาศจดตงเครอขาย IS สาขาเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยางเปนทางการ โดยมแผนจะรวมกลมกอการรายของอาเซยนอยางเจมาห อสลามยาหและอาบไซยาฟ ในมาเลเซย อนโดนเซยและฟลปปนส

8

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

สอง บทความนกลาววามการแขงขนระหวาง IS กบ Al-Qaeda เพอผกขาดวงการนกรบจฮาดในโลก โดยด จากวา ไมกวนหลงการโจมตเบร ตและปารสของ IS กมการโจมตโรงแรมในประเทศมาลโดย Al-Qaeda เปนการแยงชงพนทสอระหวางกน การแขงขนระหวางสองกลมนคอ การแยงมวลชน แยงบคลากร แขง “ยหอ” คลายกบสองบรษททท าการตลาดแยงลกคากน อยางไรกตาม ในวนนไมมใครเถยงวา IS กาวขนมาเปนองคกรกอการรายอนดบหนงของโลกแลว เหตผลหลกทท าให IS มาถงจดนไดถกมองวา อยททกษะและยทธศาสตรชนยอดในการใชสอประชาสมพนธองคกร มากเสยยงกวาอ านาจทางทหาร ท าใหไดรบการยอมรบจากคนหลากหลายตงแตคนตะวนออกกลางทเปนเหยอสงคราม จนถงกลมคนรนใหม คนมความสามารถมการศกษาสงจากทวโลก

ขณะท Al-Qaeda แมเสยสถานะองคกรกอการรายอนดบหนงไปแลว แตกยงคงไดรบความเคารพในหมนกรบจฮาดในฐานะองคกรแมของ IS ในฐานะองคกรจฮาดองคกรแรกทประสบความส าเรจมหาศาล ท าการกอการรายโจมตตะวนตกครงใหญทสดเทาทเคยมมา (9/11)

สาม บทความน วเคราะหเหต ทกล มกอการรายอนๆ อยาง Boko Haram ในไนจเรยและ Al-Shabaab ในแอฟรกาตะวนออกประกาศสวามภกดตอ IS (เมอหนงถงสองเดอนทผานมา) วาเปนเพราะ “ยหอ” IS นนตดตลาดระดบโลกไปแลว เปรยบเหมอนแมคโดนลดหรอโคคา-โคลา IS ทกวนนไมใชแคองคกรกอการรายทมยหอตดหชาวโลกและเปนทหวาดกลวของโลกตะวนตกและอาหรบ แตยงยดครองดนแดนใหญโต มธงชาต เพลงชาต และแมกระทงสกลเงน(ดนารทองค า) ของตนดวย กล มกอการรายทวโลกจงอยากเชอมโยงตนเองเปนแฟรนไชสของ IS เพอเพมชอเสยง และชวยใหระดมคนสนบสนน เงนทนเขากลมของตนไดงายขน

ส บทความ เสนอความคดบางอยางเกยวกบการจดการกบเรองกลมหวรนแรงอสลามวา จ ดหลกอยทความสามารถในการสรางวาทกรรมตอบโต เพราะนคอสงครามความคด นคอสงครามโฆษณาประชาสมพนธ และ IS วนนเปนเจาแหงทกษะเหลานและฉะนนก าลงชนะสงครามน ความส าเรจของ IS อยทความสามารถในการท าสงครามความคด สรางพลงดงดด มากกวาความสามารถในการรบจรง โลกอาหรบเวลานก าลงเผชญความเปลยนแปลงครงใหญ การใชทหารนนชวยแกปญหาเพยงเฉพาะหนา แตมใชค าตอบทจะน าสนตภาพมาสดนแดนน ตรงขามกลบท าใหสนตภาพหางไกลออกไปทกท และจะน าโลกอาหรบกลบไปสยคแหงเผดจการในทสด ในการใหค าแนะน าหรอเสนอทางออกใดๆ ตองตระหนกไววา แตละประเทศตางมบรบททางการเมอง ประวตศาสตรทซบซอนของตน จงไมมค าตอบเดยวทจะใชไดกบทงภมภาค นอกจากน ตองท างานรวมกบภาคประชาสงคมในพนท มใชไปตอตานท าลายพวกเขา และในอกดาน สงคมตะวนตกตองเรงทบทวนมาตรการหลอมรวมทางสงคม

9

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ตะวนตกรนใหมมองคนมสลมและโลกมสลมดกวาเพยง “ผกอการราย” บทเรยนส าหรบยโรปและ

ตะวนออกกลางขางตนน จะดมากถาเราใชมองยอนกลบมาสแนวทางแกปญหาในชายแดน

ใตของไทยดวย

MIDDLE EAST INSTITUTE

เมอจนเปนพนธมตรกบอสลาม สถาบน Middle East Institute ไดเสนอบทความเรอง When Islam Was an Ally: China’s

Changing Concepts of Islamic State and Islamic World เขยนโดย John T. Chen นกศกษาปรญญาเอก ภาคประวตศาสตร มหาวทยาลยโคลมเบย เขาไดไลเรยงความเปลยนแปลงของมมมองของรฐจนตอ “รฐอสลาม” และ “โลกมสลม” ตงแตยคปลายราชวงศชง มาในยคสาธารณรฐ(ยคกวอมนตง) ตนยคคอมมวนสต ถงยครวมสมย ท าใหเหนวา “จน” กบ “มสลม” ไมไดเปนสงทขดแยงกนอยางเดยวอยางทร สกกนในปจจบน แตยงมความรวมมอกนทปรากฏหลกฐานในประวตศาสตรอยไมนอย

บทความนกลาววา เหตทปจจบนเวลาพดถงจนกบอสลาม คนจะนกถงความขดแยง การกดขของจนตอมสลม เปนเพราะไปมองแตกรณอยกรในซนเจยง แตจรงๆแลว นอกจากคนอยกรในซนเจยง จนยงมคนมสลมอกพวกอยกระจายทวไปและมบทบาทในการเมองจนมาแตโบราณคอ ชาวหย (Hui) ซงเมอเราดประวตศาสตรจน กจะพบวามความรวมมอระหวางชาวหยกบชาวฮนอย โดยชาวหยเปนเหมอนสายใยทจนใชเชอมกบโลกมสลมภายนอก อยางนายพลเจงเหอทน ากองเรอจนในชวงศตวรรษท 15 กเปนชาวหย

เอกสารจนในชวงปลายศตวรรษท 19-ตนศตวรรษท 20 เรยกอาณาจกรอสลามซงในยคนนมหนงเดยวคออาณาจกรออตโตมานวา huihuiguo ซงใชค าวา hui ค าเดยวกบทเรยกชาวหย ซงแสดงวาจนยอมรบสายใยระหวางมสลมในจนกบมสลมภายนอกวาเปนพวกเดยวกน แตเปนพวกเดยวกนในทางศาสนา

หลงจากออตโตมานลมสลายหลงสงครามโลกครงท 1 เปนการสนสดของอาณาจกรอสลามทรวมเปนหนง แตกออกเปนประเทศอสลามเกดใหมหลายๆประเทศ โลกอสลามเปลยนจากขวเดยว (unipolar) มาเปนหลายขว (multipolar) จนกเปลยนมาเรยกประเทศมสลมเหลานแตละประเทศวา huijiaoguo ซงใกลเคยงกบค าวา “รฐอสลาม” ใหความหมายทเปนรฐสมยใหมทใชเขตแดนเปนเสนแบงกลมคนเขามาเปนพวกเดยวกน มากกวาเพยงการเปนพวกเดยวกนเพราะศาสนาอยางเดยวเหมอนเดม และจนกใชค าวา huijiao shijie ทแปลวาโลกอสลามหรอ Muslim World เวลาตองการพดถงประชาคมอสลามโดยรวม

10

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

การใชค าตางๆเหลานแสดงถงมมมองของจนตอ “รฐอสลาม” และ “โลกมสลม” ทเปลยนไปตามความเปลยนแปลงในโลกมสลม

นอกจากดทการใชค าแลว มมมองของจนตอมสลมยงเหนไดจากความรวมมอระหวางชาวฮนกบชาวหย โดยชาวฮนใชชาวหยเปนสะพานเชอมในการตางประเทศกบโลกมสลมในยคตางๆ เชน จนยคกวอมนตง ในสงครามตอตานญปน สงคณะผแทนชาวหยไปเจรญสมพนธไมตรกบโลกมสลมยงมหาวทยาลยอล-อซฮารในอยปต และเขารวมพธฮจญทเมกกะ ปญญาชนของพรรคกวอมนตงวาดภาพคนมสลมในจนเปน “พลงบวก” ในประวตศาสตรจน

ในยคคอมมวนสต ชาวหยมบทบาทในการตางประเทศจนอกคร ง โดยในป 1955 โจวเอนไหลน า Da Pusheng หนงใน “4 อหมามคนส าคญ” ของชาวหยรวมคณะไปเขารวมการประชมสดยอดแอฟรกน-เอเชยทบนดง อนโดนเซยดวย (ซงถอเปนจดเรมตนของกลมประเทศไมฝกใฝฝายใดในสงครามเยน) เพอแสดงวาจนเปนประเทศทเปนมตรกบมสลม เพราะตองการไดเสยงสนบสนนจากประเทศมสลม โดยเฉพาะอยปต (ยคประธานาธบดกามาล นสเซอร) ใหสนบสนนจนคอมมวนสตใหไดทนงของจนในสหประชาชาตแทนไตหวน (แตไมประสบความส าเรจกระทงสหรฐเปลยนมาฟนความสมพนธกบจน)

อยางไรกตาม เมอจนหลดพนจากยคปฏวตวฒนธรรม เขาส ยค pragmatism หลงจากฟนฟความสมพนธกบอเมรกาและเตงเสยวผงปรบ-เปดประเทศ (gaige-kaifang) แลว นโยบายการตางประเทศจนกเขาสยค ideological minimalism คอจนหนหนาออกจากการใชอดมการณ –ทงอดมการณการเมองและศาสนาในการก าหนดนโยบายตางประเทศ จากนนมาความสมพนธของจนกบโลกอสลามและชาวมสลมจงจ ากดอยเพยงเรองความมนคงและการพฒนาเปนหลก มไดคบคากนดวยการอาศยสายใยทางศาสนาอสลามอกตอไป

ในป 2012 องคการ OIC รวมกบ Chinese Academy of Social Sciences และกระทรวงการตางประเทศจน เปนเจาภาพจดประชม International Congress on China and The Muslim World ทปกกง อนแสดงวาความสนใจในเรองอสลามของจนในทางวชาการ ทางวฒนธรรม และทางการเมองยงคงมอย อยางไรกตาม ในเมอจนในยคนมไดคบคากบโลกมสลมดวยสายใยทางศาสนาแลว ชาวมสลมในจนหรอชาวหยกมไดมบทบาทในการเมอง-การตางประเทศของจนเหมอนในอดตอกตอไป

11

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

เอกสารอางอง

Dalia Ghanem-Yazbeck. ISIS and Al-Qaeda’s Expansion: Q&A With Dalia Ghanem-Yazbeck. Carnegie Middle East Center ออนไลน: http://carnegie-mec.org/2015/12/14/expert-answers-questions-about-isis-and-al-qaeda-s-expansion/in9u.

John T. Chen. When Islam Was an Ally: China’s Changing Concepts of Islamic State and Islamic World. Middle East Institute. ออนไลน http://www.mei.edu/content/map/when-islam-was-ally-china%E2%80%99s-changing-concepts-islamic-state-and-islamic-world.

12

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

Think Tank ในภมภาคเอเชย CARNEGIE-TSINGHUA CENTER เรยบเรยงโดย ปาณท ทองพวง ผชวยนกวจย

CARNEGIE-TSINGHUA CENTER

จนควรเรงสราง “พนธมตร” แขงกบสหรฐ สถาบน Carnegie-Tsinghua ไดเสนอบทความของ Yan Xuetong คณบด Institute of Mod-

ern International Relations แหงมหาวทยาลยชงหวและประธานคณะกรรมการบรหารสถาบน Car-negie-Tsinghua เรอง Inside the China-US Competition for Strategic Partners ซงมประเดนทนาสนใจเกยวกบความคดของนกวชาการจน คอ

หนง Yan Xuetong เสนอแนวนโยบายดานการตางประเทศจนในยคนวา จนตองเพม “พนธมตร” ในเวทโลกถาตองการจะแขงกบสหรฐขนมาเปนมหาอ านาจโลก พนธมตรในทน เขาย าวามใชเพยงแตพนธมตรทางเศรษฐกจ ทมกเรยกกนในยคนวาความสมพนธแบบ “พนธมตรเชงยทธศาสตร (strategic partnership)” แตตองเปนพนธมตรทตองไปถงขนรวมมอกนทางทหาร อยางเดยวกบทสหรฐมมายาวนานกบหลายประเทศในเอเชย เชน ฟลปปนส สงคโปร ญปน เกาหลใต เพราะปจจบนแมจะดเหมอนวาจนไดสรางมตรประเทศขนมาตามหลงสหรฐไดอยางรวดเรว คอมความสมพนธระดบพนธมตรเชงยทธศาสตรกบราว 70 ประเทศ และมจ านวนของประเทศในโลกทมคคาอนดบหนงเปนจนมากกวาทมคคาอนดบหนงเปนสหรฐแลวในขณะน (มากกวาเกอบเทาตว และมแนวโนมจะมากขนเรอยๆ) แตนนเปนความสมพนธทเนนเศรษฐกจน าเปนหลก ตามหลกการ “สรางเสรมสายสมพนธทางการเมอง ดวยแนวทางเศรษฐกจ (yi-jing-cu-zheng)” ซงจนยดถอเปนหลกในการสรางความสมพนธกบนานาชาตมาตงแตยคเตงเสยวผงเปดประเทศในทศวรรษ 1980 อยางไรกตาม ในแงจ านวนพนธมตรทางทหารแลว จนเทยบสหรฐไมไดเลย เพราะในปจจบน ขณะทสหรฐมพนธมตรตามสนธสญญาหรอ treaty allies (คอมความรวมมอทางการทหารดวย) กบกวา 60 ประเทศ แตจนมพนธมตรแบบเดยวกนนเพยงหนงประเทศในปจจบน คอ กบปากสถาน ซงเพงลงนามยกระดบความสมพนธกนไปเมอตนป 2015 น Yan Xuetong จงเรยกรองใหรฐบาลจนเพมจ านวน “พนธมตรทางทหาร” ใหมากขน

สอง เขาไดประเมนศกยภาพของประเทศตางๆในโลกนทจนนาจะมโอกาสไปสรางความสมพนธแบบพนธมตรดวย กมพชา ลาว และสมาชกอกหาประเทศ(ไมนบจน)ขององคการความรวมมอเซยงไฮ (SCO) คอ รสเซย คาซคสถาน ทาจกสถาน อซเบกสถาน และครกซสถาน นนถกประเมนในทนวา “มศกยภาพ” ทจนจะยกระดบความสมพนธใหเปนพนธมตรเตมขนแบบปากสถานได

13

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ขณะทในจ านวนเพอนบานของจนนน ญปน ฟลปปนส เวยดนาม และทนาสนใจมากคอ เกาหลเหนอ ถกจดวาอยในกล มประเทศทม โอกาสนอยทสดทจนจะไปยกระดบเปนพนธมตรเตมขนดวยได สามประเทศแรกนนเขาใจไดไมยาก เพราะถอเปนพนธมตรใกลชดสนทสนมของสหรฐ (เวยดนามดวยในปจจบน) แตเกาหลเหนอนน คนภายนอกทวไปมกคดวาจนเปนมหามตรคนเดยวของเกาหลเหนอในโลกน แตบทความนกลาววาแมจนกบเกาหลเหนอจะยงคงมสนธสญญามตรภาพ ความรวมมอและความชวยเหลอซงกนและกน แตมนกไดกลายเปนเสอกระดาษมากขนทกท สองประเทศนไมไดจดการประชมระดบผน ารฐหรอมความสมพนธทางทหารกนในรอบหลายปมาน อยางไรกตาม Yan Xuetong กลาววาจนอาจจะเฝารอใหมการเปลยนแปลงภายในในประเทศกลมหลงน ใหกระแสภายในบวกกบจนขนกอน แลวคอยไปกระชบสมพนธกได เชน ในปหนาจะมการเลอกตงประธานาธบดในฟลปปนส ซงอาจจะไดผน าทมทศนคตทดกบจนมากกวานายอาควโนกได

สาม Yan Xuetong ไดใหขอสงเกตหนงทนาสนใจส าหรบคนไทยและอาเซยนวา เขาเหนวาการทเขาเสนอใหจนไปสรางพนธมตรกบชาตเพอนบานทเปนพนธมตรกบสหรฐอยดวย (เชน ฟลปปนส) นนเปนไปได เพราะอาศยชองทวา ชาตอาเซยนนนไมตองการใหภมภาคของตนถกครอบง าทางการทหารจากมหาอ านาจภายนอก ไมวาจน ไมวาสหรฐ ดงนนในสภาพปจจบนทครงหนงของภมภาคตกอยใตอทธพลของสหรฐ ทางออกเดยวทจะชวยใหอาเซยนยงคงรกษาความมนคงในภมภาคของตนไวใหเปนอสระ และลดการผกตดกบสหรฐหรอภยคกคามจากสหรฐหรอจนกคออาเซยนจะตองการสรางพนธมตรทางทหารกบจนบาง เพอมาคาน มาถวงดลกบอทธพลสหรฐ สรปคอการเปนพนธมตรกบทงจนและสหรฐคอทางรอด ทจะคงความเปนอสระของอาเซยนนนเอง

ขอสามน นาสนใจส าหรบคนไทยและอาเซยน เพราะแสดงวาจนเขาใจสถานการณของชาตอาเซยนดมาก และเขากใชความรนนมาก าหนดยทธศาสตรทจะมาสมพนธกบเราดวย แลวเราหละ รเรองเขาดแคไหน? มอะไรไปสหรอยง?

ประเมนอนาคตหนสวนจน-รสเซย ในเอเชยกลาง

บทความชนนของ Carnegie-Tsinghua เขยนโดยนกวชาการสองคนของสถาบนชอ Wang Tao และ Rachel Yampolsky ค าถามหลกทสองคนนสนใจกตามหวขอเรองคอ หนสวนระหวางจนกบรสเซยในเรองผลประโยชนในเอเชยกลางนนจะยงยนไปไดสกเทาไร ซงถงตรงน ท าใหเหนประเดนอยางนอยสองสามประการ ดงน

ประการแรก จากทเราพอร มาวาจนกบรสเซยเปนสองมหาอ านาจทแขงอทธพลกนอยในท ในภมภาคเอเชยกลาง หวขอเรองนกท าใหเราไดรวาในเรองเอเชยกลาง นอกจากแขงกนแลวจนกบรสเซยกยงมความรวมมอกนอยในระดบหนง อยางนอยกในปจจบน เชน ในการเยอนรสเซยครงทหาของสจนผงนบแตขนมาเปนประธานาธบดเมอเดอนพฤษภาคม 2015 น สไดบรรล

14

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

กบปตน ในการประสานโครงการ One Belt One Road ของจนกบ Eurasian Economic Union (EEU) ทรสเซยเปนแกนน า เปนตน

ประการทสอง บทความชนนท าใหเราร วาอยางไรกตามจนกตองรกษาและเพมพนอทธพลของตนในเอเชยกลาง เพราะเพยงแคในทางเศรษฐกจ เอเชยกลางมความส าคญกบเศรษฐกจจนมากและจะยงมากขนเรอยๆ ในปจจบนมากกวาครงของการน าเขากาซธรรมชาตของจนมาจากเอเชยกลาง โดยสงผานโครงขายทอสงกาซทจนไปสรางเชอมไวจากเอเชยกลางสจน เพยงแคเรองนจนกคงเสยเอเชยกลางไปไมไดแลว เพราะหมายถงเรองความมนคงทางพลงงาน ซงเปนปจจยหลกรองรบไมวาจะเรองชวตความเปนอยพนฐานของคนจน การขยายเศรษฐกจ การขยายกองทพ และอนๆ แตไมเทานนในทางการคา ปจจบนจนเปนคคาอนดบหนงของเอเชยกลางแลว ป 2014 เปนปแรกทม ลคาการคาระหวางเอเชยกลางกบจน (5 หมนลานเหรยญสหรฐ) แซงหนามลคาการคาระหวางเอเชยกลางกบรสเซย และในทางการลงทน จนยงลงทนในเอเชยกลางสงถงสามหมนหาพนลานเหรยญสหรฐจากป 2005-2014 โดยลงทนมากในการสรางโครงขายทอสงกาซธรรมชาตและน ามนขนาดมหมา การลงทนในการส ารวจหาแหลงกาซและน ามน ลงทนสรางโรงพลงงาน โดยสรป ขอมลเหลานท าใหเรารชดถงความส าคญทเอเชยกลางและจนมตอกนและกนในเวลาน ประการทสาม บทความนชวา ความสมพนธแบบหนสวนทางธรกจและการเมองของจนกบรสเซยในเอเชยกลางทเปนอยเวลานกอาจมปญหาไดในวนขางหนา เพราะปจจยตางๆ เชน หนง จนกบรสเซยมองความสมพนธระหวางกนและมองเอเชยกลางตางกน รสเซยเหนความใกลชดของตนกบปกกงทเพมขนในสองสามปน ในฐานะสญลกษณของวาทกรรมตอตานตะวนตก หลงรสเซยถกคว าบาตรจากการบกยเครนเมอตนป 2014 EEU ทรสเซยเปนแกนน านน กหวงสรางเปนตลาดรวมทางเลอกแทนอย แตจนไมไดอยากใหความสมพนธของตนกบรสเซยเปนเหมอนการตอตานตะวนตกขนาดนน เพราะถงทสดแลว กลาวไดวาจนไมไดตองการ หรอไมพรอมทจะหกกบตะวนตก โดยเฉพาะสหรฐ ในเวลานเหมอนทปตนท า นอกจากน รสเซยกบจนยงมองเอเชยกลางตางกน รสเซยยงคงมองเอเชยกลางเปน “สวนหลงบานของตน” ทตองปกปองจากการรกคบของตะวนตก แตเอเชยกลางส าหรบจนคอประตทจะเชอมจนเขากบตะวนตก คออฐกอนแรกของถนนสาย OBOR ทจะเปนเสนทางสายไหมใหม เชอมการคา การตดตอ การคมนาคม จากจนสตะวนตก ดงนนในระยะยาว ยทธศาสตรของจนกบรสเซยตอเอเชยกลางกคงตางกน

อกเรองทนาสนใจคอ บทความนบอกวา หวใจของหนสวนทางเศรษฐกจของจนกบรสเซยนนอยทขอตกลงกาซ จน-รสเซย ซงเกดขนในยามทเศรษฐกจรสเซยออนแอหลงจากถกคว าบาตรจากตะวนตกซงเปนผซอกาซหลกเดมของรสเซย จากการทร สเซยบกยเครน

15

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ไดส าเรจ แตในอนาคตเมอวนเวลาทยากล าบากของเศรษฐกจรสเซยผานไป กลมอตสาหกรรมน ามนและนกการเมองรสเซยอาจลกขนมาตอตานผลประโยชนของจนในพลงงานของรสเซยได

โดยสรป จนกบรสเซยขณะนยงรวมมอกนอยในเอเชยกลาง แตกม แนวโนมทจะขดแยงกนในอนาคตไดเพราะไมลงรอยกนอยหลายเรอง ซงวาไปแลวกท าใหนาคดวานคงเปนธรรมชาตของความสมพนธจน-รสเซย อยางนอยกตงแตยคสงครามเยน ทการมตะวนตกเปนศตรรวมเปนปจจยหลกทท าใหสองชาตน “ถกบงคบ” ใหหนเขาหากน เปน “พนธมตรในยามล าบาก” เทานน เมอใดกตามทผอนคลายความขดแยงกบตะวนตกไดแลว หรอเมอฝายหนงมทางเลอกอน กมกจะพบวาสองชาตนทแทแลวไมไดชอบกนเอาเสยเลย

เอกสารอางอง

Wang Tao and Rachel Yampolsky. Will China and Russia’s Partnership in Central Asia Last?. Carnegie-Tsinghua. ออนไลน: http://carnegietsinghua.org/2015/09/21/will-china-and-russia-s-partnership-in-central-asia-last/iixd

Yan Xuetong. Inside the China-US Competition for Strategic Partners. Carnegie-Tsinghua. ออนไลน: http://carnegietsinghua.org/2015/10/29/ inside-china-u.s.-competition-for-strategic-partners/ilcr

16

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

Think Tank ในประเทศไทย สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต KLANGPANYA INSTITUTE FOR NATIONAL STRATEGIES DEVELOPMENT เรยบเรยงโดย ปลายฟา บนนาค ผ ชวยนกวจย

ทนทางสงคมกบการปฏรปประเทศไทย

ในเดอนธนวาคมน งานวจยภายใตสถาบนคลงปญญาฯ เรอง ทนทางสงคมกบการปฏรปประเทศไทย โดย รศ.ดร. สายฝน สเอยนเมธ ไดส าเรจลงแลว ในโอกาสน สถาบนคลงปญญาฯ จงขอน าภาพรวมของงานวจยชนนมาน าเสนอแกผอานทกทาน ดงน

ปญหาของสงคมไทย เปนปญหาทซบซอน ละเอยดออน และไมไดรบการแกไขอยางจรงจงมายาวนาน เชน ปญหาการทจรตคอรปชน ปญหาความเหลอมล าทางเศรษฐกจ ปญหาการจดการขยะ เปนตน ซงหากพจารณาอยางลกซง รากแทของปญหาดงกลาว คอการไมพงตนเองของประชาชน เนองจากรฐเขาไปจดการชวตใหตงแตเกดจนตาย จากงานวจยพบวา พนททอ านาจรฐเขาถง สามารถลงไปควบคมจดการได พนทนนประชาชนจะไมสรางระบบการพงตนเอง รอเพยงการจดการจากรฐ แตหากพนทใดทอ านาจรฐเขาไมถงหรอเขาถงไดยาก ชมชนจะสรางระบบการพงพาตนเองในดานตางๆ ได โดยทนทางสงคมทมอยเดมในชมชนทองถนจะถกดงออกมาใชประโยชนในการขบเคลอนเพอการสรางระบบการจดการตนเอง และเกดเปนทนทางสงคมใหมขน ซงทนทางสงคมนเองทจะเปนปจจยในการสรางความเขมแขงของชมชนและสงคมจนน าไปสการปฏรปประเทศ

ทนทางสงคมคออะไร ผวจยไดสรปไววา ทนทางสงคม หมายถง ทนชมชนเดมทมอยแลวและทนทางสงคมทสราง

ขนใหม สามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ คอ ทนทางสงคมทมล กษณะรปธรรม เชน สมาคม

เครอขายทางสงคม กลมทางสงคม สวนแบบนามธรรม หมายถงระบบคณคา คานยม เชน ความเชอ

ภมปญญา รวมถงพนททางสงคม และการเคลอนไหวในสงคมดวย

17

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ตวอยางทนทางสงคมกบการปฏรปสงคมในตางประเทศ

ญป น ทนทางสงคมในบรบทสงคมญปนนน คอ ธรรมเนยมปฏบต ความเชอ และระบบคณคา โดยคนญปนใหความส าคญกบส านกความเปนกลม และสงคมญปนมความเปนระเบยบ เครงครด รจกพงตนเอง รวมถงเสยสละใหแกกลมของตนเอง ปจจยทท าใหเกดทนทางสงคมของญปนนนมหลายอยาง เชน การเกดภยพบตรายแรง ทท าใหประชาชนทวประเทศไดตระหนกถงความส าคญของกจกรรมชวยเหลอสงคม จงเกดกลมอาสาสมครจ านวนมากมาชวยเหลอผประสบภย จนน าไปสทนทางสงคมใหม คอ การออกกฎหมายเพอรบรององคกรไมแสวงหาผลก าไร ซงในญปนนนมองคกรไมแสวงหาผลก าไรมากมาย โดยเปนการดงเอาพลงความสามารถของภาคประชาชนเขามารบผดชอบการใหบรการสาธารณะแทนรฐ ท าใหสามารถลดภาระรฐได โดยเฉพาะรฐบาลทองถน ตวอยางองคกรไมแสวงหาผลก าไรทเกดขน เชน องคกร Human Care ซงมบทบาทในการดแลผสงอาย และสมาคมละแวกบาน เกดจากการรวมตวกนของคนในละแวกบานเดยวกน รวมสรางกฎกตกาชมชน ดแลความเปนระเบยบในชมชน เครอขายสงคมปลอดภย ดแลดานสขภาพสวสดการ การศกษา เดก สงแวดลอมและนเวศวทยา รวมถงการเกดวฒนธรรมการรบมอภยพบต หมายถง บรรทดฐานทคนในสงคมยดถอในการปฏบตชวงกอนเผชญภยพบต ขณะเผชญ และภยพบต ไดแก การรบผดชอบตอตนเอง สงคม สาธารณะ ใหความส าคญกบการวางแผนเตรยมรบมอกบภยพบต การพงตนเอง เปนตน

เกาหลใต ทนเดมของเกาหลใตนน คอ การทคนในสงคมมส านกรวม มความเหนยวแนนและความรบผดชอบตอสวนรวม นอกจากนยงมองคกรภาคพลเมองและองคกรศาสนาทออกมาชวยขบเคลอน จนหลงจากเกดวกฤตเศรษฐกจ เมอป 1997 ไดเกดระบบคณคาใหม เกดระบบการจางงาน มการคดอยางมเหตผล และเกดความเหนยวแนนของสงคมมากขน รวมถงองคกรภาคประชาชนทเกดขนมากมายเพอขบเคลอนประเดนทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม นอกจากนยงมการเปลยนแปลงดานโครงสรางทางสงคมและเศรษฐกจอกดวย เหตการณวกฤตเศรษฐกจ เมอป 1997 ท าใหเกาหลใตเกดการเคลอนไหวจากพลเมองและ

องคกรทางศาสนา โดยพลเมองในเกาหลใตน าทองทเกบไวออกมาถง 227 ตน ใหเหนเปน

หลกประกนในการแลกเปลยนเงนตราตางประเทศเพอกสถานการณเศรษฐกจของประเทศ รวมถง

สรางความเชอมนใหกบสถาบนการเงนตางประเทศทปลอยกใหเกาหลใต หลงจากเกดวกฤตน คน

ตกงานและไรบานมจ านวนเพมขน เกดความขดแยงระหวางคนมงานท ากบคนไมมงานท า จงเปน

การกระตนใหองคกรภาคประชาชนและองคกรทางศาสนา ออกมามบทบาทในการชวยเหลอและ

เยยวยาสงคม เพอชวยลดภาระองคกรภาครฐ จากเหตการณนท าใหเกดองคกรภาคประชาชนขนมา

หลากหลายรปแบบ ถอเปนทนทางสงคมของเกาหลใต

18

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ทนทางสงคมในประเทศไทย ทนทางสงคมกาวขนมามบทบาททเหนไดชดเจนคอหลงวกฤตเศรษฐกจ ป 1997 ผลจากวกฤตเศรษฐกจท าใหรฐบาลไมสามารถดแลประชาชนได ประชาชนจงตองมการรวมกลมกนเองในรปแบบตางๆ เพอชวยเหลอตนเอง ในขณะเดยวกน เมอรฐเหนแลววา ภาคประชาชนสงคมท างานไดด จงไดสงเสรมโดยการประกาศโครงการเศรษฐกจชมชนพงตนเอง ซงท าใหประชาชนไดพบปะ มปฏสมพนธกนมากขนในชมชน ท าใหเกดระบบคณคาใหมๆ เชน สรางระบบสวสดการชมชน กองทนการเงนเพอคนในชมชน กองทนเพอสงคม กองทนสวสดการ โดยตอมาไดพฒนามาเปนเครอขายภาคประชาชน เชน เครอขายสวสดการชมชน เครอขายปองกนและแกไขปญหายาเสพตด เครอขายสงเสรมสขภาพชมชน และมการน าระบบคณคา ภมปญญาทองถนมาเปนฐานและเครองมอในการพฒนาทองถน โดยการสรางความรวมมอ สรางความรสกเปนเจาของ สรางอาชพ สรางรายได และสงเหลานทเกดขนถอเปน ทนทางสงคม ทเขามาชวยขบเคลอนประเทศ และแบงเบาภาระขององคกรรฐ เพอพฒนาและปฏรปประเทศนนเอง การน าทนทางสงคมมาใชในการปฏรปประเทศไทย ลกษณะทนทางสงคมทควรน ามาใชในการปฏรปม 3 ลกษณะ ดงน อดมการณรวม ซงเปนตวปลกส านกรวมทชมชนมอยร วมกน ส านกรวม เปนส านกในการแกไขปญหาของสวนรวม ปฏบตการรวม ซ งจ ะน า ไปส ก า ร แก ไขปญหาหรอ ต อบสนอ งค วามต อ งกา ร

ชวตประจ าวนและท าใหเกดการเปลยนแปลงในระดบนโยบายสาธารณะ ทนทางสงคมทง 3 ลกษณะน จะเกดขนไดกตอเมอ ชมชน ทองถน หรอจงหวดเผชญ

ปญหารวมกน เชน ปญหาวกฤตเศรษฐกจ ปญหาผสงอาย ปญหาการขาดการมสวนรวมของคนในชมชน ปญหาภยพบต เปนตน และตองมความคลายคลงกนทางความเชอ วฒนธรรม จารต ประเพณดวย

แนวทางการปฏบตในการปฏรปสงคมไทย แบงออกเปน 2 ระดบ ดงน

ขอเสนอตอการปฏรปในระดบทองถน1

1. ทองถนควรใชทนเดมทมในชมชน โดยเฉพาะองคกรอาสาสมคร กลมเครอขายทางสงคม ในการขบเคลอนหรอปฏบตประเดนสาธารณะ รวมถงสรางพนทสาธารณะ และสนบสนนงบประมาณในการสรางพนทสาธารณะ 2. องคกรปกครองสวนทองถนควรเปลยนวธคดในการท างานรวมกบชมชน ยกตวอยางรปแบบการท างานของเทศบาลแหงมหานครโซล กลาวคอ เปลยนจากเดมทองคกรปกครองสวน _____________________________ 1ทองถนในทนหมายรวมถงองคกรและบคคลภาคทตงอยในชมชนนน เชน ผน าชมชน พระ นายกองคการบรหารสวนต าบล กลมทางสงคม โรงเรยน ฯลฯ

19

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ทองถนท าเองทงหมดมาเปนการปลอยใหชมชนพงตนเองบาง ท าใหเกดการกระจายอ านาจ กระจายงบประมาณและภารกจลงไปทองคกรปกครองสวนทองถนโดยตรงโดยไมผานจงหวดและใหประชาชนตรวจสอบกนเอง องคกรปกครองสวนทองถนควรรบผดชอบในเรองใหญๆ แตเรองทเกยวของกบชวตประจ าวนควรใหชมชนจดการเอง อาท การจดการขยะ การจดการน า นอกจากนองคกรปกครองสวนทองถนควรชวยผลกดนประเดนทเกยวของกบสวนรวม เชน ผลกดนเรองสวสดการชมชน น าเสนออตลกษณใหมของชมชน

ขอเสนอตอการปฏรประดบชาต

1. รฐบาลควรก าหนดนโยบายหรอกฎหมายทสงเสรมใหเกดการใชทนทางสงคม และในภาวะทสงคมก าลงเผชญปญหา รฐบาลควรเปดโอกาสใหทนทางสงคม เชน กลมทางสงคม สมาคม ท างานหรอขบเคลอนเพอใหผานวกฤต 2. รฐบาลควรจดเงนอดหนน ในรปแบบกองทนในการสงเสรมใหเกดพนททางสงคม ซงจะเปนชองทางใหเกดการรวมกลมขน นนจะหมายถงการสนบสนนของรฐไดกอใหเกดทนทางสงคมใหมนนเอง 3. ในประเดนทรฐบาลควรสนบสนนควรเกยวของกบชวตประจ าวน เชน สวสดการชมชน เรองทสะทอนการพงตนเองของชมชนทองถนนน ควรเสนอใหบญญตเรองการใหอ านาจชมชน -ทองถน-จงหวดในการจดการตนเองไวในรฐธรรมนญ โดยด าเนนการในนามขององคกรไมแสวงหาก าไร 4. รฐบาลควรออกกฎหมายองคกรทมลกษณะกงเอกชนกงรฐ มฐานะเปนองคกรไมแสวงหา

ก าไร สามารถหารายไดไดแตจะถกควบคมดวยเงอนไขตางๆ จากรฐ เชน องคกรทด าเนนการเรอง

การดแลผสงอาย องคกรทด าเนนการดานสงแวดลอม เพอชวยแบงเบาภาระความรบผดชอบจาก

องคกรของรฐ

20

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ผอ านวยการสถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต : ศ.ดร.เอนก เหล าธรรมทศน บรรณาธการ: น.ส.ยวด คาดการณไกล เรยบเรยง: น.ส.จฑามาศ พลสวสด น.ส.ปลายฟา บนนาค นายปาณท ทองพวง ปทพมพ: ธนวาคม 2558 ส านกพมพ: ม ลนธสรางสรรคปญญาสาธารณะ

ดรายละเอยดเพมเตมไดท www.rsu-brain.com

ตดตอเรา วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต 52/347 พหลโยธน 87 ต าบลหลกหก อ าเภอเมอง จงหวด

ปทมธาน 12000 โทรศพท 02-997-2200 ตอ 1283 โทรสาร 02-997-2200 ตอ 1216

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรชาต อาคารพรอมพนธ 1 ช น 4 637/1 ถนนลาดพราว เขตจตจกร กทม. 10900 โทรศพท 02-930-0026 โทรสาร 02-930-0064