work man ual) - rid
TRANSCRIPT
สวนอทกวท
สานกบรหา
กรมชลประ
การพ
ทยา
ารจดการนาและ
ทาน
ค(
พจารณาโค
ะอทกวทยา
คมอกา(Work
ครงขายก
รปฏบตk Man
ารสารวจ
ตงาน ual)
จขอมลทา
งอทกวทย
ส
ยา
สงหาคม พ.ศ. 2 2561
คมอการปฏบตงาน
(Work Manual)
การพจารณาโครงขายการสารวจขอมลทางอทกวทยา
รหสคมอ สบอ./สอท. ๒/2561
หนวยงานทจดทา
ฝายสารสนเทศและพยากรณนา
สานกบรหารจดการนาและอทกวทยา
ทปรกษา
ผอานวยการสวนอทกวทยา
หวหนาฝายสารสนเทศและพยากรณนา
พมพครงท 1
จานวน ๑ เลม
เดอน สงหาคม พ.ศ. 2561
หมวดหม อทกวทยา
คมอการปฏบตงาน
(Work Manual)
การพจารณาโครงขายการสารวจขอมลทางอทกวทยา
จดทาโดย
ชอ-สกล นายอานวยชย คงด
ตาแหนง นกอทกวทยาปฏบตการ สงกด สานกบรหารจดการนาและอทกวทยา
ชอ-สกล นายอานาจ จยเบยว
ตาแหนง เจาพนกงานอทกวทยาปฎบตงาน สงกด สานกบรหารจดการนาและอทกวทยา
สามารถตดตอสอบถามรายละเอยด/ขอมลเพมเตมไดท
ฝายสารสนเทศและพยากรณนา กรมชลประทานสามเสน กทม.
เบอรโทรศพท 0-2241-2065
คานา
การบรหารจดการนาเพอวตถประสงคตางๆอาทเชน การปองกนนาทวม นาแลง การเตอนภยนาทวม เปนตน จาเปนตองอาศยขอมลทางอทกวทยามาประกอบการตดสนใจ โดยขอมลทสาคญทเกยวของ ไดแก ขอมลฝน รายวน หรอ รายชวโมง ระดบนา และ ปรมาณนารายวน หรอรายชวโมง ความถกตองของขอมล และ ลกษณะขอมลทเปนตวแทนลมนาไดอยางถกตอง จงเปนสงสาคญอยางยง ในทางอดมคตการไดมาซงขอมลทมลกษณะดงกลาวสามารถกระทาไดโดย การตงสถานวดขอมลทางอทกใหครอบคลมทกบรเวณทงลมนา แตในทางปฏบตไมสามารถทาได เนองขอจากดดานทรพยากร อาท งบประมาณในการจดตง บคลากร ในการดแล รกษา เปนตน ดงนนการออกแบบโครงขายสถานสารวจทางอทกวทยาจงเปนกระบวนการ เพอใหไดทตงและจานวนสถานทเหมาะสม กบทรพยากร ทมอย เพอใหไดขอมลทถกตอง เปนตวแทนลมนาทด สอดคลองกบวตถประสงคของการนาขอมลไปใช เปนอยางด. คมอการออกแบบโครงขายการสารวจขอมลทางอทกวทยา เพอการบรหารจดการนา และเตอนภยนาทวมชมชนน แบงโครงขายการสารวจ ออกเปน 3 ประเภท คอ การสารวจปรมาณฝน การสารวจปรมาณนา และการสารวจระดบนา โดยเนอหาหลกประกอบดวย หลกการในการเลอกทตง และจานวนสถานทเหมาะสม เพอใหไดขอมลทถกตองและ บรรลเปาหมายทวางไว.
คณะผจดทาฝายสารสนเทศและทรพยากรนา สานกบรหารจดการนาและอทกวทยา
กรมชลประทาน
สารบญ
หนา
บทท 1 บทนา 1
1.1 วตถประสงค 1
1.2 ขอบเขต 1
1.3 คาจากดความ 1
1.4 หนาทและความรบผดชอบ 1
1.5 ขนตอนการดาเนนงาน 2
บทท 2 การออกแบบโครงขายสถานวดนาฝน 4
2.1 บทนา 4
2.2 การเลอกทตงสถานวดนาฝน 4
2.3 การออกแบบจานวนสถานวดนาฝน 5
บทท 3 การออกแบบโครงขายสถานวดระดบนาและปรมาณนา 9
3.1. บทนา 9 3.2 การเลอกทตงสถาน 9 3.3. การออกแบบจานวนสถาน 10 เอกสารอางอง 11
บทท 1 บทนา
การบรหารจดการนาเพอวตถประสงคตางๆอาทเชน การปองกนนาทวม นาแลง การเตอนภยนาทวม เปนตน จาเปนตองอาศยขอมลทางอทกวทยามาประกอบการตดสนใจ โดยขอมลทสาคญทเกยวของ ไดแก ขอมลฝน รายวน หรอ รายชวโมง ระดบนา และ ปรมาณนารายวน หรอรายชวโมง ความถกตองของขอมล และ ลกษณะขอมลทเปนตวแทนลมนาไดอยางถกตอ จงเปนสงสาคญอยางยง ในทางอดมคตการไดมาซงขอมลทมลกษณะดงกลาวสามารถกระทาไดโดย การตงสถานวดขอมลทางอทกใหครอบคลมทกบรเวณทงลมนา แตในทางปฏบตไมสามารถทาได เนองขอจากดดานทรพยากร อาท งบประมาณในการจดตง บคลากร ในการดแล รกษา เปนตน ดงนนการออกแบบโครงขายสถานสารวจทางอทกวทยาจงเปนกระบวนการ เพอใหไดทตงและจานวนสถานทเหมาะสม กบทรพยากร ทมอย เพอใหไดขอมลทถกตอง เปนตวแทนลมนาทด สอดคลองกบวตถประสงคของการนาขอมลไปใช เปนอยางด.
1.๑ วตถประสงค 1.๑.๑ เพอใหไดวธการในการเลอกทตงสถานสารวจขอมลทางอทกวทยา 1.๑.๒ เพอใหไดวธการในการเลอกจานวนสถานสารวจขอมลทางอทกวทยา 1.๑.๓ เพอใหไดวธการในการบรหารจดการขอมลตรวจวดของสถานใหสอดคลองตามวตถประสงคทจดตงสถาน
1.2 ขอบเขต การออกแบบโครงขายการสารวจขอมลทางอทกวทยา เพอนาขอมลไปใชในการบรหารจดการนา
และ เพอการเตอนภยนาทวมชมชน แบงการโครงขายสารวจ ออกเปน 3 ประเภท คอ การสารวจปรมาณฝน การสารวจปรมาณนา และการสารวจระดบนา โดยในกรณเตอนภยนาทวมจะเนนไปทสถานสารวจปรมาณนา และระดบนาเปนหลก.
1.3 คาจากดความ
1.3.1 การออกแบบโครงขายสถานทางอทกวทยา คอ การหาตาแหนงและจานวนสถานทเหมาะสมสาหรบตรวจวดคาทางอทกวทยาในลมนาหนงๆ
1.3.2 การไหลแบบปนปวน คอรปแบบการไหลทมทศทางไมแนนอน หารปแบบไมไดมกเกดขนเมอการไหลประทะสงกดขวาง หรอมการเปลยนแปลงความลกของทองนาอยางรวดเรว
1
1.4 หนาทความรบผดชอบ 1.4..1 ผอานวยการสวนอทกวทยา 1.4.2. หวหนาฝายสารสนเทศและพยากรณนา พจารณากลนกรองความถกตอง 1.4.3. ผปฏบตงานและผมสวนเกยวของในการ นาคมอไปใช
1.5 ขนตอนการดาเนนงาน (Work Flow) การพจารณาโครงขายการสารวจขอมลทางอทกวทยา
2
กาหนดวตถประสงคการออกแบบ
กาหนดชนดและรปแบการเกบขอมล
รวบรวมขอมลทเกยวของ
กาหนดงบประมาณ
ออกแบบโครงขาย
ตดตามและประเมนผล
6 ชวโมง
6 ชวโมง
1 สปดาห
1 ชวโมง
1 สปดาห
ทกป
ชอกระบวนการ : กระบวนการออกแบบโครงขายการสารวจขอมลทางอทกวทยา ตวชวดกระบวนการจดทาคมอปฏบตงาน : มการนาคมอไปใชอางองในการตดตงสถาน
ลาดบ ผงกระบวนการ ระยะเวลา รายละเอยดงาน มาตราฐานคณภาพ
งาน ผรบผดชอบ
1. 2. 3. 4. 5 6..
กาหนดวตถประสงค กาหนดชนดและรปแบบการเกบขอมล รวบรวมขอมลทเกยวของ กาหนดงบประมาณ ออกแบบโครงขาย ตดตามและประเมนผล
6 ชวโมง 6 ชวโมง 1 สปดาห 1 ชวโมง 1 สปดาห
ทกป
กาหนดวตถประสงคการออกแบบโครงขาย เพอการบรหารจดการนา หรอเพอการเตอนภย รปแบบการเกบคอความถในการสมตวอยาง รวบรวมมาตราฐานตางๆทและขอมลทเกยวของจากลมนาทมโครงขายสถานแลวและม ลษณะใกลเคยงกน กาหนดงบประมาณสาหรบตดตงสถานทงหมด กาหนดทตงและจานวนสถานในลมนา นาขอมลทวดไดมาตรวจสอบความถกตองดวยกระบวนการทางสถต
การประชมรวมกนระหวางผมสวนเกยวของในพนทลมนา การประชมรวมกนระหวางผมสวนเกยวของในพนทลมนา เอกสารและแหลงอางองทเชอถอได การอางองขอมลเกาทเคยใชในการตดตง ออกแบบตามมตราฐานอางองทไดรวบรวมไว ออกแบบตามมตราฐานอางองทไดรวบรวมไว
ผมสวนเกยวของกบการตดตงสถาน ผมสวนเกยวของกบการตดตงสถาน ผมสวนเกยวของกบการตดตงสถาน ผสวนเกยวของกบการตดตงสถาน ผมสวนเกยวของกบการตดตงสถาน ผรบผดชอบลมนาหรอผทไดรบมอบหมาย
3
2.1 บทนา
ในบทดานภ
2.2 การเล2.2.1แบบจ2.2.22.2.32.2.4
า ทนจะขอกลาวถภมสาสตร และ
ลอกทตงสถาน1. เลอกตามวตจาลองควรพจา2 หลกเลยงสถ3 ไมควรตงเคร4 เครองวดนา
รป 2.1
การอ
ถงหลกการเลอะดานสภาพทาง
นวดนาฝน ตถประสงค เชารณาความสมถานทตงสถานบรองวดนาฝนตาฝนหางจากตน
1 ระยะหางทเห
ออกแบบโค
อกทตงของสถางอตนยมวทยา
ชน เพอการเตอพนธระหวางนบรเวณทมลมแาเกนไปเพราะนไมหรอสงกด
หมาะสมระหว
๔
บทท 2 ครงขายสถา
านวดนาฝนโดา เพอใหไดขอม
อนภย ควรตงบนาฝน นาทาปรแรง ซงสงผลกรนาฝนจากพนจขวางอยางนอย
างเครองวดฝน
านวดนาฝน
ยการพจารณามลทเปนตวแท
บรเวณตนนา หระกอบ ระทบตอปรมาจะกระเดนเขาย 2 เทา ของค
นกบสงกดขวาง
น
าจากหตผลในหทนลมนา.
หรอ เพอนาขอ
าณฝนเขาเครอาสเครองวด ความสงสงกดข
ง ทมา WMO
หลายๆดาน ทง
อมลไปใชใน
องวด
ขวางตามรปท
NO.168
งจาก
2.1
๕
2.3 การออกแบบจานวนสถานวดนาฝน จานวนสถานฝนในพนทลมนาขนอยกบปจจยตางๆดงตอไปน 2.3.1 จานวนสถานฝนขนอยกบขนาดพนทลมนา ตามคาแนะนาของ Bleasdale จานวนสถานจะเพมขนเมอพนทลมนาเพมขนดงตาราง 2.1
พนท จานวนสถานฝน ตารางกโลเมตร ตารางไมล
26 260 1300 2600 5200 7600
10 100 500 1000 2000 3000
2 6 12 15 20 24
ตาราง 2.1 จานวนสถานฝนขนตาทควรมสาหรบแตละขนาดพนทลมนา ทมา : Elizabeth M. Show
2.3.2 จานวนสถานฝนขนอยกบสภาพภมอากาศ องคการอตนยมวทยาโลกไดแบงสภาพภมอากาศซงสมพนธกบจานวนจานวนสถานและขนาดพนทลมนาดงตาราง 2.2
บรเวณ
ความหนาแนนนอยทสด ตารางกโลเมตร/สถาน ตารางไมล/สถาน
1.พนทราบในเขตอบอน เขตภมอากาศกงเขตรอน และเขตภมอากาศรอน 2. พนทภเขาในเขตภมอากาศอบอน เขตภมอากาศกงเขตรอน และเขตภมอากาศรอน 3. พนทภเขาขนาดเลก และฝนตกไมสมาเสมอ 4. พนทแหงแลงและเขตภมอากาศขวโลก
600-900
100-250
25
1500-10000
230-350
40-100
10
600-4000
ตาราง 2.2 จานวนสถานฝนขนตาทควรมสาหรบแตละภมอากาศ ทมา : Vijay P. Singh
2.3.3 จานวนสถานฝนโดยอาศยหลกทางสถต การหาจานวนสถานฝนทเหมาะสมในกรณนจาเปนตองมสถานฝนในพนลมนาเดมอยกอนเปนจานวน m สถาน โดย m = 1, 2, 3,… อาศยความสมพนธตามสมการ
(2.1)
โดยท คอสมประสทธความแปรปรวนของฝน m สถาน มคาเทากบ
(2.2)
โดยท
(2.3)
(2.4)
เมอ คอ และ คอ คาความเบยงเบนมาตราฐาน และ คาเฉลยของฝน m สถาน ตามลาดบ และ คอ เปอรเซนตคลาดเคลอนทยอมใหเกด ซงโดยปกตมกกาหนดให . ตวอยางท 2.1 พนทลมนาแหงหนงมสถานวดนาฝน 5 สถานและมขอมลปรมาณฝนรายปดงน
สถานวดนาฝน ปรมาณฝนรายป(มม.) 1 2 3 4 5
590 820 740 660 1120
ตาราง 2.1 ปรมาณฝนรายปของสถานวดนาฝน 5 สถาน
6
๘
2.3.4 สรปขนตอนการคานวณหาจานวนสถานฝนทเหมาะสม 1 รวบรวมขอมลปรมาณฝนสะสมรายปของแตละสถานในลมนา 2 กาหนดคาความคลาดเคลอนทยอมรบได 3 คานวณหาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตราฐานจากปรมาณฝนทงหมดในลมนา 4 คานวณหาคา สมประสทธความแปรปรวน 5 คานวณหาจานวนสถานผนทเหมาะสม
๙
บทท 3 การออกแบบโครงขายสถานวดระดบน าและปรมาณน า
3.1 บทน า ในบทนจะกลาวถงการออกแบบโครงขายสถานวดระดบน าและปรมาณน า สถานวดระดบและปรมาณน า แบงไดเปน 2 ชนด ไดแก สถานหลก คอสถานทเกบขอมลปรมาณน ารายวน รายชวโมง และ สถานเสรม คอสถานเกบขอมล เพอเสรมขอมลสถานหลกใหมความถกตองมากขน โดยเนอหาประกอบดวย การเลอกทตงสถาน และการเลอกจ านวนสถานทเหมาะสม เพอใหไดขอมลทถกตองและเปนตวแทนลมน า. 3.2 การเลอกทตงสถาน
3.2.1. ส าหรบสถานวดปรมาณน า ล าน าบรเวณสถานตรวจวดมลกษณะเปนเสนตรงในระยะอยางนอย 10
เทาของความกวางล าน า บรเวณตรวจวด ดงแสดงในรป 3.1 ตวอยางเชน หากความกวางล าน าทจดตรวจวดปรมาณน าเปน 10 เมตร ดงนนแนวล าน าทางเหนอและทายน าตองเปนเสนตรงอยางนอย 100 เมตร
3.2.2. ทองน าราบเรยบไมมสงกดขวางทเปนเหตใหการไหลแบบปนปวน 3.2.3. หลกเลยงการตงสถานใกลสบน า หรอ บรเวณทไดรบอทธพลจากน าขน– น าลง 3.2.4. ตงสถานในจดทน าทวมไมถงโดยใชขอมลระดบน าสงสด 200 ป ยอนหลงเปนเกณฑ
3.2.5. หากปรมาณน าสถานตนน าตางจากสถานทายน าเกน 10 เทา หรอพนทมความลาดชนมากตองตง
สถานเพมระหวาง 2 สถาน
3.2.6. ในกรณของการวดระดบน าบนสะพานควรวดฝงทายน าเพอหลกเลยงการลดของระดบน าเนองจากตอมอสะพาน
๑๐
3.3. การออกแบบจ านวนสถาน จ านวนสถานขนต าทควรมในลมน าขนอยกบปจจยหลกไดแก สภาพทางภมอากาศและสภาพทางภมศาสตร
โดยทางองคการอตนยมวทยาโลก (WMO) ไดแนะน าจ านวนสถานวดระดบและปรมาณน าขนต าแบงตามลกษณะภมศาสตรไดดงน
สภาพทางภมศาสตร ขนาดพนท (ตารางกโลเมตร) ตอสถาน ชายฝง
ภเขาสง
ทราบ
เนนเตย
เกาะขนาดเลก
2750 1000
1875 1875 300
ตาราง 3.1 ขนาดพนทตรางกโลเมตรตอ 1 สถานวดระดบและปรมาณน า
รปท 3.1 ความกวางของล าน า ณ จดตรวจวดปรมาณน า เทากบ W ดงนนแนวเหนอ-ทายน าตองเปนแนวตรงดวยระยะ 10W.
๑๑
เอกสารอางอง
1. องคการอตนยมวทยาโลก (World Meteorological Organization; WMO ). 2553. Manual on Stream Gauging (WMO – NO.1044).
2. องคการอตนยมวทยาโลก (World Meteorological Organization; WMO ). 2551. Guide to Hydrological Practices (WMO–NO.168).
3. ผศ. กรต ลวจนกล. 2543. อทกวทยา (Hydrology).