wojewÓdztwo ma£opolskie 2003 - malopolska.pl³dztwo... · 2 opracowano w urzŒdzie...

1

URZ¥D MARSZA£KOWSKIWOJEWÓDZTWA MA£OPOLSKIEGO

WOJEWÓDZTWOMA£OPOLSKIE

2003

Kraków 2004

2

Opracowano w Urzêdzie Marsza³kowskim Województwa Ma³opolskiegopod kierunkiem Janusza Sepio³a — Marsza³ka Województwa Ma³opolskiego

Zespó³ redakcyjny:

Katarzyna Bazyd³o, Joanna Dobrzañska, Maria Domaga³a, Agnieszka Dyga, Wies³aw Fela,Wojciech Gleñ, Alina Handzlik, Andrzej Hy¿y, Beata Janczyk, Maciej Kilijañski,

Pawe³ Knapczyk, Marzena Król, Karolina Laszczak, Dorota Leœniak, Katarzyna Mikrut,Anna M³ynarczyk, Anna Nawrot, Marzena Nowicka, Patrycja Obtu³owicz, Wies³awa Onyszko,

Czes³aw Pater, S³awomir Piróg, Piotr Popik, Micha³ Sapeta, Agnieszka S³obodzian,Artur Strzelczyk, Dariusz Styrna, Anna Szczêch, Ma³gorzata Szl¹zak, Anna Szymacha,

Jakub Szymañski, Marek Tenczyñski, Joanna Urbanowicz,Iwona Zwierzyk – Urz¹d Marsza³kowski

oraz

Pawe³ Kawa — Akademia Ekonomiczna w Krakowie,Boles³aw Domañski — Uniwersytet Jagielloñski

Zespó³ redakcyjny dziêkuje:

Urzêdowi Statystycznemu w Krakowie, Wojewódzkiemu Inspektoratowi Ochrony Œrodowiska, WojewódzkiemuFunduszowi Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej, Ma³opolskiemu Urzêdowi Wojewódzkiemu,Urzêdowi Miasta Krakowa, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad – Oddzia³ w Krakowie,Wojewódzkiej Komendzie Policji, Komendzie Wojewódzkiej Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej, Regionalnej IzbieObrachunkowej, Izbie Skarbowej, Ma³opolskiemu Centrum Zdrowia Publicznego, UniwersytetowiJagielloñskiemu, Akademii Górniczo-Hutniczej, Politechnice Krakowskiej, Akademii Ekonomicznej,Akademii Rolniczej, Akademii Pedagogicznej, Akademii Wychowania Fizycznego, Papieskiej AkademiiTeologicznej, Pañstwowej Wy¿szej Szkole Teatralnej, Akademii Sztuk Piêknych, Akademii Muzycznej, Wy¿szejSzkole Ekonomii i Informatyki w Krakowie, Podhalañskiej Pañstwowej Wy¿szej Szkole Zawodowej w NowymTargu, Wy¿szej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej „Ignatianum”, Wy¿szej Szkole Biznesu – National LouisUniversity, Wy¿szej Szkole Zarz¹dzania i Bankowoœci, Wy¿szej Szkole Przedsiêbiorczoœci i Marketingu

w Chrzanowie

za pomoc w zebraniu materia³ów i konsultacje.

Zdjêcia: archiwum Urzêdu Marsza³kowskiego Województwa Ma³opolskiego

PRZY PUBLIKOWANIU DANYCH RAPORTU „WOJEWÓDZTWO MA£OPOLSKIE 2003” PROSIMY O PODANIE ŹRÓD£A

3

Spis treœci

WSTÊP .............................................................................................................................................. 7

ŒRODOWISKO PRZYRODNICZE .............................................................................................. 9I. Zasoby œrodowiska przyrodniczego ...................................................................................... 11

1. Warunki fizyczno-geograficzne ........................................................................................ 11 2. Obszary chronione ............................................................................................................. 11 3. Surowce mineralne ............................................................................................................ 17

3.1. Zarys budowy geologicznej regionu ......................................................................... 173.2. Surowce mineralne regionu .................................................................................. 17

II. Zagro¿enia i stan œrodowiska przyrodniczego ....................................................................... 21 1. Gospodarka wodno-œciekowa ........................................................................................... 21

1.1. Zu¿ycie wody ............................................................................................................. 211.2. G³ówne Ÿród³a zanieczyszczeñ wód powierzchniowych ....................................... 231.3. Stan zanieczyszczenia wód powierzchniowych ...................................................... 251.4. Ochrona przeciwpowodziowa ................................................................................. 28

2. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego ................................................................ 30 2.1. Emisja zanieczyszczeñ do powietrza ...................................................................... 30 2.2. Stan zanieczyszczenia powietrza ............................................................................. 32

3. Gospodarka odpadami ...................................................................................................... 33 3.1. Odpady powstaj¹ce w wyniku prowadzonej dzia³alnoœci gospodarczej ............. 33 3.2. Odpady komunalne ................................................................................................. 37

ZAGADNIENIA SPO£ECZNE ...................................................................................................... 39 I. Ludnoœæ .................................................................................................................................. 41

1. Stan ludnoœci ..................................................................................................................... 412. Ruch naturalny ludnoœci ................................................................................................ 423. Migracje ........................................................................................................................... 444. Struktura wieku ludnoœci ................................................................................................ 465. Wykszta³cenie .................................................................................................................... 486. Źród³a utrzymania ludnoœci ........................................................................................... 51

II. Ochrona zdrowia ................................................................................................................... 531. Finansowanie opieki zdrowotnej ................................................................................... 532. Stan bazy s³u¿by zdrowia ................................................................................................ 54

III. Pomoc spo³eczna .................................................................................................................... 591. Korzystaj¹cy z pomocy spo³ecznej ................................................................................. 592. Œrodki finansowe ............................................................................................................ 633. Zasoby instytucjonalne pomocy spo³ecznej ................................................................. 654. Kadra pomocy spo³ecznej .............................................................................................. 675. Zró¿nicowanie problemów spo³ecznych w powiatach województwa ma³opolskiego 68

IV. Oœwiata i wychowanie ............................................................................................................ 701. Finansowanie oœwiaty ..................................................................................................... 70

Spis treœci

4

2. Baza materialna ............................................................................................................... 713. Uczniowie ......................................................................................................................... 764. Kadra nauczycielska ....................................................................................................... 76

V. Nauka ................................................................................................................................... 781. Szko³y wy¿sze w Ma³opolsce ....................................................................................... 782. Studenci szkó³ wy¿szych .............................................................................................. 793. Kadra naukowo-dydaktyczna ...................................................................................... 854. Programy badawcze i edukacyjne ............................................................................... 865. Baza socjalna uczelni ma³opolskich ........................................................................... 876. Najwa¿niejsze inwestycje i remonty ........................................................................... 88

VI. Kultura ................................................................................................................................. 951. Finansowanie kultury .................................................................................................. 952. ¯ycie kulturalne ........................................................................................................... 983. Baza materialna ........................................................................................................... 105

VII. Sport ...................................................................................................................................... 1121. Finansowanie sportu .................................................................................................... 1122. Organizacja kultury fizycznej ...................................................................................... 1153. Wydarzenia sportowe .................................................................................................. 1174. Baza sportowa .............................................................................................................. 120

VIII. Bezpieczeñstwo publiczne .................................................................................................. 1241. Zagro¿enie przestêpczoœci¹ ......................................................................................... 1242. Bezpieczeñstwo w ruchu drogowym ........................................................................... 1253. Ochrona przeciwpo¿arowa i zagro¿enie po¿arowe .................................................. 125

GOSPODARKA ............................................................................................................................... 129I. Rynek pracy .......................................................................................................................... 131

1. Pracuj¹cy ........................................................................................................................ 1312. Bezrobocie rejestrowane .............................................................................................. 132

2.1. Poziom bezrobocia .............................................................................................. 132 2.2. Struktura bezrobotnych ...................................................................................... 135

II. Ma³e i œrednie przedsiêbiorstwa ........................................................................................ 138 III. Rolnictwo ............................................................................................................................. 143

1. Uwarunkowania rozwoju rolnictwa .......................................................................... 143 1.1. Warunki przyrodnicze ......................................................................................... 143 1.2. U¿ytkowanie gruntów i ich struktura w³asnoœciowa ........................................ 143 1.3. Struktura agrarna ................................................................................................ 144 1.4. Pracuj¹cy w rolnictwie ......................................................................................... 146 1.5. Grupy producenckie ............................................................................................ 146

2. Produkcja rolna ........................................................................................................... 147 2.1. Produkcja roœlinna ........................................................................................... 147 2.2. Produkcja zwierzêca ......................................................................................... 151

3. Rolnictwo ekologiczne ................................................................................................ 152IV. Przemys³ .............................................................................................................................. 154

1. Przemys³ Ma³opolski na tle kraju ............................................................................. 154

Spis treœci

5

2. Liczba podmiotów przemys³owych oraz rozmieszczenie przestrzenne poszcze-gólnych rodzajów dzia³alnoœci .................................................................................. 160

3. Zatrudnienie w przemyœle ......................................................................................... 1614. Wyniki ekonomiczne przemys³u ............................................................................... 1645. Inwestycje w przemyœle ............................................................................................. 1676. Najwiêksze przedsiêbiorstwa przemys³owe ............................................................. 169

V. Budownictwo ........................................................................................................................ 173 1. Struktura i produkcja przedsiêbiorstw budowlano-monta¿owych .......................... 173 2. Produkcja budowlano-monta¿owa ............................................................................. 175 3. Zatrudnienie i wynagrodzenie .................................................................................... 175 4. Finanse przedsiêbiorstw budowlanych ...................................................................... 176

VI. Budownictwo mieszkaniowe ............................................................................................. 179 1. Zasoby mieszkaniowe ................................................................................................. 179 2. Mieszkania oddane do u¿ytku .................................................................................... 180

VII. Sektor finansowy ................................................................................................................ 183 1. Bankowoœæ komercyjna ............................................................................................... 183 2. Bankowoœæ spó³dzielcza .............................................................................................. 184 3. Zak³ady ubezpieczeñ .................................................................................................... 186 4. Firmy leasingowe ......................................................................................................... 186 5. Biura maklerskie ......................................................................................................... 187 6. Niebankowe instytucje kredytowo-po¿yczkowe ........................................................ 188 7. Zatrudnienie w sektorze finansowym Ma³opolski .................................................... 189

VIII. Handel i gastronomia ......................................................................................................... 190 1. Handel .......................................................................................................................... 190

1.1. Sieæ handlowa .................................................................................................... 190 1.2. Sprzeda¿ detaliczna ........................................................................................... 192 1.3. Sprzeda¿ hurtowa .............................................................................................. 193 1.4. Magazyny handlowe i targowiska .................................................................... 193

2. Gastronomia ................................................................................................................. 194 IX. Turystyka ............................................................................................................................ 195

1. Ruch turystyczny w Ma³opolsce ................................................................................. 195 2. Baza noclegowa Ma³opolski ....................................................................................... 196 3. Szlaki turystyczne w Ma³opolsce ................................................................................ 202 4. Us³ugi turystyczne, piloci i przewodnicy turystyczni ................................................. 203

ŒRODOWISKO GOSPODARCZE .............................................................................................. 205I. Baza podatkowa .................................................................................................................. 207

II. Bud¿ety jednostek samorz¹du terytorialnego .................................................................. 208 1. Bud¿ety gmin ............................................................................................................... 214 2. Bud¿ety powiatów ........................................................................................................ 235 3. Bud¿ety miast na prawach powiatu ........................................................................... 238 4. Bud¿et województwa ma³opolskiego ......................................................................... 239

III. Fundusze celowe i programy pomocowe .......................................................................... 243 1. Fundusze celowe .......................................................................................................... 243

Spis treœci

6

1.1. Wojewódzki Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej .............. 243 1.2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych ............................................ 247 1.3. Wojewódzki Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym 248

2. Programy pomocowe ................................................................................................... 250IV. Inwestycje zagraniczne ........................................................................................................ 259

1. Struktura inwestycji zagranicznych ............................................................................ 2592. G³ówni inwestorzy wed³ug sektorów ......................................................................... 2623. Rozmieszczenie inwestycji w regionie ....................................................................... 2644. Inwestycje zagraniczne w pierwszej po³owie 2004 roku ........................................... 265

V. Instytucje dla rozwoju ......................................................................................................... 2661. Integracja i wspó³praca ze œrodowiskiem gospodarczym ......................................... 2662. Instytucje otoczenia biznesu ........................................................................................ 267

2.1. Agencje i fundacje rozwoju regionalnego i lokalnego .................................. 267 2.2. Izby i stowarzyszenia gospodarcze .................................................................. 271 2.3. Inne instytucje otoczenia biznesu .................................................................... 274

3. Wojewódzka informacja i poradnictwo zawodowe ................................................... 2764. Wybrane formy promocji gospodarczej ..................................................................... 278

4.1. Targi w województwie ma³opolskim ................................................................. 278 4.2. Konkursy promocyjne ....................................................................................... 279

VI. Wspó³praca miêdzynarodowa, integracja europejska i marketing województwa ........ 2831. Formy wspó³pracy miêdzynarodowej województwa .................................................. 2832. Wspó³praca miêdzyregionalna — zrealizowane projekty ........................................ 2833. Wspó³praca w ramach organizacji miêdzynarodowych ............................................ 2844. Integracja europejska ................................................................................................... 2855. Marketing województwa .............................................................................................. 286

SYSTEMY TECHNICZNE ............................................................................................................ 2 89I. Transport i komunikacja .......................................................................................................... 291

1. Transport drogowy ........................................................................................................ 2912. Autobusowa komunikacja zbiorowa ............................................................................ 2963. Transport kolejowy ...................................................................................................... 2964. Transport lotniczy .......................................................................................................... 298

II. Infrastruktura energetyczna .............................................................................................. 3011. System energetyczny, gazowniczy oraz niekonwencjonalne Ÿród³a energii ........... 3012. Zaopatrzenie w energiê elektryczn¹ i gaz ................................................................... 303

III. Infrastruktura sanitarna ....................................................................................................... 3091. Wodoci¹gi .................................................................................................................... 3092. Kanalizacje .................................................................................................................. 311

ANEKS ............................................................................................................................................. 315I. Profil polityczny .................................................................................................................. 317

II. Pozycja Ma³opolski na tle innych województw ................................................................. 322 III. Przyk³adowe inwestycje zrealizowane w województwie ma³opolskim w 2003 roku ..... 325IV. Zró¿nicowanie przestrzenne procesów spo³eczno-gospodarczych ................................ 333

Spis treœci

7

Mam przyjemnoœæ przekazaæ w Pañstwa rêce kolejne, czwarte wydanie raportu o sytuacjispo³eczno-gospodarczej województwa — „Województwo Ma³opolskie 2003”, przygotowywanecorocznie przez Urz¹d Marsza³kowski Województwa Ma³opolskiego.

Struktura tegorocznego raportu nie odbiega zasadniczo od poprzednich wydañ, co ma na celuumo¿liwienie przedstawienia pewnych tendencji i zjawisk w d³u¿szej perspektywie czasowej. Mamnadziejê, ¿e oka¿e siê to szczególnie przydatne w pracach nad tworzeniem dokumentów programo-wych zwi¹zanych z rozwojem naszego regionu, szczególnie przy rozpoczynaj¹cych siê pracach nad now¹strategi¹ województwa oraz w póŸniejszym terminie — przy tworzeniu programów operacyjnychdotycz¹cych wykorzystania funduszy unijnych.

W czêœci kolorowej zamieszczone zosta³y zdjêcia przyk³adowych inwestycji zrealizowanychw województwie oraz mapy przedstawiaj¹ce zró¿nicowanie przestrzenne procesów spo³eczno--gospodarczych. W zwi¹zku z d³ugotrwa³ym procesem opracowywania wyników Spisu Powszechnegonie by³o mo¿liwoœci zamieszczenia wszystkich danych w zesz³orocznym raporcie. Tak wiêc obok mapprzedstawiaj¹cych wskaŸniki w 2003 roku postanowiliœmy zamieœciæ równie¿ dane ze Spisu pomimo,i¿ obejmuj¹ rok 2002, ze wzglêdu na rzadkoœæ przeprowadzania i publikacji tych badañ.

Dotychczasowa forma raportu spotyka³a siê z przychylnymi Pañstwa opiniami. Chcia³bymjednak, aby publikacja w jak najwiêkszym stopniu odpowiada³a Pañstwa oczekiwaniom. W tym celuprzygotowana zosta³a ankieta, której wyniki pomog¹ nam w ocenie raportu i pozwol¹ na dosto-sowanie go do Pañstwa potrzeb. Zachêcam wiêc do wype³nienia ankiety, która poza wersj¹ papierow¹bêdzie równie¿ zamieszczona na stronie internetowej województwa.

Janusz Sepio³

Marsza³ek Województwa Ma³opolskiego

9

ŒRODOWISKO PRZYRODNICZE

11

ŒRODOWISKO PRZYRODNICZE: I. Zasoby œrodowiska przyrodniczego

I. ZASOBY ŒRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

1. WARUNKI FIZYCZNO-GEOGRAFICZNE

Województwo ma³opolskie, po³o¿one na po³udniu Polski, zajmuje powierzchniê 15 190 km2,co stanowi 4,8% powierzchni kraju i plasuje je na 12 miejscu w Polsce. Równoczeœnie nale¿y dogrupy najgêœciej zaludnionych, bowiem z zaludnieniem 214 osób/km2 znajduje siê na 2 miejscuw kraju (po woj. œl¹skim).

Obszar województwa ma³opolskiego nale¿y do kilku podprowincji (zgodnie z podzia³em Polskina mezoregiony fizyczno-geograficzne, Kondracki J., 1998):

— Wy¿yny Œl¹sko-Krakowskiej,— Wy¿yny Ma³opolskiej,— Pó³nocnego Podkarpacia,— Zewnêtrznych Karpat Zachodnich,— Centralnych Karpat Zachodnich.

Analiza warunków klimatycznych wskazuje, ¿e ich zró¿nicowanie regionalne pokrywa siêz zasiêgiem podstawowych jednostek fizjograficznych. Pod wzglêdem klimatycznym w regioniema³opolskim wydziela siê co najmniej trzy regiony klimatyczne: wy¿yn œrodkowopolskich, kotlinpodkarpackich i samych Karpat. Najcieplej jest w Kotlinie Sandomierskiej, tam te¿ najd³u¿ej trwaokres wegetacyjny (powy¿ej 220 dni), a Tarnów stanowi punkt o najwy¿szej œredniej rocznejtemperaturze w kraju (powy¿ej 8°C), zaœ Kasprowy Wierch o najni¿szej (-0,8°C).

2. OBSZARY CHRONIONE

Województwo ma³opolskie charakteryzuje siê najwiêkszym w Polsce zró¿nicowaniem œro-dowiska przyrodniczego.

Ponad po³owa powierzchni województwa ma³opolskiego objêta jest ochron¹ prawn¹, co plasuje woje-wództwo na drugim miejscu w kraju po woj. œwiêtokrzyskim. System obszarów i obiektów chronionych tworz¹:— Parki narodowe — piêæ w ca³oœci: Babiogórski, Gorczañski, Ojcowski, Pieniñski, Tatrzañski

oraz czêœæ Magurskiego,

Tabela nr 1. Powierzchnia parków narodowych

* ok. 10% powierzchni parku le¿y w granicach administracyjnych województwa ma³opolskiego

Źród³o: Ma³opolski Urz¹d Wojewódzki, Wydzia³ Œrodowiska i Rolnictwa, Wojewódzki Konserwator Przyrody.

Nazwa parku

Babiogórski Park NarodowyGorczañski Park NarodowyPieniñski Park NarodowyOjcowski Park NarodowyTatrzañski Park NarodowyMagurski Park Narodowy*Razem

Rok utworzenia

195419801954195619541994

38 118,30

Powierzchnia parku[ha]

3 391,557 019,072 346,162 145,62

21 164,002 051,90

38 118,30

Powierzchnia otuliny[ha]

11 431,6016 646,61

2 682,006 777,00

180,954 919,00

42 456,21

12

— Parki krajobrazowe — jedenaœcie, w tym trzy le¿¹ czêœciowo na terenie województwa,

Tabela nr 2. Parki krajobrazowe w województwie ma³opolskim


Nazwa parku krajobrazowego

Zespó³ Jurajskich Parków Krajobrazowych:Bielañsko-TynieckiRudniañskiD³ubniañskiTenczyñskiDolinki Krakowskie

Orlich Gniazdczêœæ w województwie ma³opolskim

otulinaZespó³ Parków Krajobrazowych Pogórza w Tarnowie:

Ciê¿kowicko- Ro¿nowski

Pasma Brzankiczêœæ w województwie ma³opolskim

Wiœnicko-LipnickiPopradzki Park Krajobrazowy

otulina

Park Krajobrazowy Beskidu Ma³egoczêœæ w województwie ma³opolskim

otulinaRazem powierzchnia parków krajobrazowychRazem powierzchnia otulin

Rok utworzenia

19801980198019801980

1980

1995

1995

19971987

1998

Powierzchnia parku[ha]

66 397,006 502,305 560,109 924,20

12 581,9019 737,00

12 091,50

44 031,9039 276,6317 633,92

7 331,71

14 311,0054 392,7021 768,80

9 230,00

12 010,00169 296,33

79 986,90


— Obszary chronionego krajobrazu (dziesiêæ, w tym piêæ czêœciowo) o ³¹cznej powierzchniok. 667,7 tys. ha,

— Rezerwaty przyrody — 84 o ³¹cznej powierzchni ok. 3 tys. ha,

— Zespo³y przyrodniczo-krajobrazowe:

Zespó³ Przyrodniczo-Krajobrazowy „Lubinka” utworzony w roku 1997, obejmuje obszar o po-wierzchni 6,80 ha, po³o¿ony w w miejscowoœci Lubinka w gminie Pleœna. Celem ochrony jestzachowanie fragmentu krajobrazu naturalnego.

Zespó³ Przyrodniczo-Krajobrazowy „Wyspa Grodzisko” utworzony w 1995 roku, obejmuje obszaro powierzchni 4,00 ha, po³o¿ony w gminie Gródek nad Dunajcem. Celem ochrony jest zachowaniecennego fragmentu krajobrazu naturalnego i kulturowego Wyspy Grodzisko na jeziorze Ro¿-nowskim.

13

* w czêœci w województwie ma³opolskim


Tabela nr 3. Obszary chronionego krajobrazu w województwie ma³opolskim


Nazwa obszaru chronionego krajobrazu

Miechowsko-Dzia³oszycki*Koszycko-Opatowiecki*Doliny Wis³y*

Obszar Chronionego Krajobrazu dla czêœciPK: Teñczyñskiego, Dolinki Krakowskiei Orlich Gniazd

Jastrz¹bsko-¯d¿arski*BratucickiPogórza Ciê¿kowickiego*Pogórza WiœnickiegoRad³owsko-Wierzchos³awickiWojewództwa Nowos¹deckiego

Rok utworzenia

199519951996

1980

199619961996199619961997

Powierzchnia[ha]

57 080,006 412,002 684,00

26 366,00

9 232,9016 492,0047 288,8042 670,7020 336,00

440 405,40667 676,30

Lp.

123

4

56789

10Razem

Tabela nr 4. Rezerwaty przyrody w województwie ma³opolskim

Nazwa rezerwatu

2CieszyniankaCisy w MogilnieD³ugosz KrólewskiLasy Rad³owskieMicha³owiecModrzewiePrzegorzalskie Ska³kiWa³yPanieñska GóraSko³czankaBia³a WodaDolina MnikowskaDolina Rac³awkiK³odne nad DunajcemOkopy KonfederackiePanieñskie Ska³ki

Prze³om Bia³ki podKrempachami

Rodzajrezerwatu*

4FFFFFFFFF

FnKKKKKK

K

Powierzchnia wgaktów prawnych

[ha]5

10,7335,6724,2030,9912,1210,43

1,385,81

63,2336,7733,2120,89

473,9279,51

2,626,41

8,51

Lp.

1123456789

10111213141516

17

Gmina

3MogilanyKorzennaK³ajWierzchos³awiceTrzyci¹¿CzorsztynKrakówRac³awiceWojniczKrakówSzczawnicaLiszkiKrzeszowiceOchotnica DlnKrynicaKraków

Nowy Targ

Powierzchniaotuliny

[ha]6

14


1181920212223242526

27

28293031323334

35

36

37383940

41

42

43

4445464748

49

50515253

2Ska³a KmityW¹wóz BolechowickiW¹wóz HomoleWysokie Ska³kiZamczysko nad Rab¹Zaskalskie-BodnarówkaBaniskaBarnowiecBembeñskie

Bia³owodzka Góran. Dunajcem

Bielañskie Ska³kiBukowicaBukowiecDebrzaDêbinaDolina EliaszówkiDolina Kluczwody

Dolina Potoku Rudno

Dolina Szklarki

GibielHajnikJelenia GóraKamionna

Kêpie na Wy¿ynieMiechowskiej

Ko³o

Kostrza

Kozie K¹tyKwiatówkaLas GoœcibiaLas Lipowy Obro¿yskaLembarczek

Lipny Dó³ ko³o Ksi¹¿aWielkiego

LipowiecLipówka£abowiecMadohora

3ZabierzówZabierzówSzczawnicaSzczawnicaMyœleniceSzczawnicaPiwniczna£abowaJab³onka

£ososina Dln

KrakówBabiceCzchówTarnówBochniaKrzeszowiceZabierzówKrzeszowice,Alwernia

Jerzmano-wice-Prz.

K³ajMuszynaGorlice¯agocina

Koz³ów

Niepo³omice

Jod³ownik,Limanowa

SkawinaKsi¹¿ WielkiSu³kowiceMuszynaPiwniczna

Ksi¹¿ Wielki

BabiceDrwinia£abowaAndrychów cz.,

4KKKKKKLLL

L

LLLLLLL

L

L

LLLL

L

L

L

LLLLL

L

LLLL

519,3622,4458,6410,91

1,3519,0255,5244,5738,14

67,69

1,7322,76

5,319,50

13,14109,57

35,22

95,94

46,69

28,5116,6312,9764,04

40,51

3,13

38,56

24,2111,25

282,4698,6747,16

20,23

12,4424,9553,8571,81

6

100,88

15


154

55

5657585960

61

6263646566676869707172737475767778798081828384

2Na Policy

Rezerwat na Policyim. prof. Z. Klemensiewicza

Nad Kotelniczym PotokiemNiebieska DolinaOstra GóraPrzeciszówPusta Wielka

Rezerwat w £osiachim. prof. M. Czai

StyrŒnie¿nicaUhryñWierchomla¯aki¯ebraczeBonarkaDiable Ska³yGroty Kryszta³oweKajasówkaKamieñ GrzybKornutyLuboñ WielkiSka³ka RogoŸnickaSkamienia³e MiastoZimny Dó³Bia³a GóraD¹bieOpalonkiSterczów - ŒciankaZ³ota GóraBór nad CzerwonemWiœlisko KobyleRAZEM

3Myœlenice

Zawoja,Jordanów

Szczawnica£apsze Ni¿neTrzebiniaPrzeciszówOchotnica Dln.

£abowa

ZakliczynDobra£abowaPiwnicznaOœwiêcimMuszynaKrakówKorzennaWieliczkaCzernichówNowy WiœniczSêkowaMszana DolnaNowy TargCiê¿kowiceLiszkiKoz³ówRac³awice-Pa³.Rac³awiceRac³awiceMiechówNowy TargDrwinia

4L

L

LLLLL

L

LLLLLLNNNNNNNNNNStStStStStTW

513,21

58,73

26,5022,02

7,2285,13

2,58

2,13

97,8324,9216,5225,3717,5244,67

2,2916,07

1,0411,83

1,8311,9035,24

0,2615,01

2,2211,25

2,612,233,404,40

114,666,70

3 072,57

6

148,85

2,06

68,40

320,19

* Rodzaj rezerwatu: F — florystyczny, Fn — faunistyczny, K — krajobrazowy, L — leœny, St — stepowy,T — torfowiskowy, W — wodny.


— U¿ytki ekologiczne — 17 o ³¹cznej powierzchni 817,56 ha,

— Stanowiska dokumentacyjne (utworzone aktami normatywnymi wojewodów),

— Pomniki przyrody — ok. 1 932.

16

* U¿ytki ekologiczne utworzone rozporz¹dzeniami wojewody


Nazwa u¿ytku ekologicznego

NiedzicaPustynia B³êdowskaJasieñStary Kamienio³omSztolnie na Górze JarmutaJezioro ŒwiêconePolichtyRadziejówŒwierszczeWa³Wola SzczuciñskaLas KrzyszkowickiMokrad³o ŒródleœneM³aka ¯ródliskowaPolana SuchaStanowisko Lilii Z³otog³ówUroczysko w Rz¹sceRazem

Datautworzenia

12.07.199410.07.199514.10.199628.08.199728.08.199717.11.199727.08.199822.09.199822.09.199822.09.199822.09.199824.11.199824.11.199824.11.199824.11.199824.11.199821.12.2001

Powierzchnia[ha]

1,00683,91

1,750,200,106,82

13,331,345,870,141,04

33,950,260,125,063,57

59,10817,56

Lp.

123456789

1011121314151617

Gmina

£apsze Ni¿neKluczeBrzeskoRytroSzczawnicaWietrzychowiceGromnik, Ciê¿kowiceRzezawaBorzêcinRad³ówSzczucinWieliczkaMyœleniceMyœleniceWiœniowaZabierzówKraków, Zabierzów


Tabela nr 6. Stanowiska dokumentacyjne w województwie ma³opolskim

Obiekt

40 stanowisk w Kopalni soli WieliczkaOds³oniêcie geologiczneOds³oniêcie geologiczne¯y³a porfiruOds³oniêcie geologiczneKamienio³om Nowa KrystynaKamienio³omKamienio³omOds³oniêcie gleb kopalnianychOds³oniêcie geologiczneOds³oniêcie martwicy wapiennejKamienio³omNieczynny kamienio³om o powierzchni 0,40 ha

Profil geologiczny wzd³u¿ koryta potoku Rzyczanka,o powierzchni 1,12 ha, we wsi

Po³o¿enie

gm. WieliczkaPod³ê¿e, gm. AlwerniaStryszowa, gm. GdówSzklary, gm. ZabierzówTenczynek, gm. KrzeszowiceTenczynek, gm. KrzeszowiceZalas, gm. KrzeszowicePiekary, gm. LiszkiGniazdowice, gm. ProszowiceHarbutowice, gm. Su³kowiceRadwanowice, gm. ZabierzówTrojanowice, gm. ZielonkiTursko, gm. Ciê¿kowice

Su³kowice, gm. Andrychów


Tabela nr 5. U¿ytki ekologiczne* w województwie ma³opolskim

17


Obszar województwa ma³opolskiego charakteryzuje siê wysok¹ ró¿norodnoœci¹ biologiczn¹.Na terenie województwa ma³opolskiego wystêpuje wiele gatunków roœlin i zwierz¹t rzadkich,chronionych oraz zagro¿onych.

Jednym z najwa¿niejszych aktualnie zadañ krajów cz³onkowskich Unii Europejskiej w ochronieprzyrody, jest utworzenie Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Sieæ ma, w za³o¿eniu, pe³niækluczow¹ rolê w ochronie ró¿norodnoœci biologicznej terytorium Wspólnoty poprzez zabezpieczeniezagro¿onych rodzajów siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk zagro¿onych i rzadkich gatunków roœlini zwierz¹t.

3. SUROWCE MINERALNE

3.1. Zarys budowy geologicznej regionu

Zasoby surowców mineralnych Ma³opolski pozostaj¹ w œcis³ej zale¿noœci od budowygeologicznej obszaru, bêd¹cej wynikiem jego d³ugiej geologicznej ewolucji.

Dominuj¹cy w budowie geologicznej obszaru województwa element tworzy masyw karpacki,w którym wydziela siê poczynaj¹c od po³udnia:

Karpaty wewnêtrzne, w sk³ad których wchodz¹:— masyw tatrzañski,— niecka podhalañska,— pieniñski pas ska³kowy,

Karpaty zewnêtrzne o budowie p³aszczowinowej, w obrêbie których wydziela siê:— jednostkê magursk¹,— jednostkê przedmagursk¹,— jednostkê œl¹sk¹,— jednostkê podœl¹sk¹,— jednostkê skolsk¹,— zapadlisko przedkarpackie.

Formowanie siê Karpat wewnêtrznych zakoñczy³o siê w górnej kredzie, natomiast zewnêtrznychw górnym trzeciorzêdzie, czyli neogenie.

Pó³nocn¹ czêœæ obszaru województwa buduj¹ struktury mezozoiczne: monoklina œl¹sko--krakowska i niecka miechowska, oraz paleozoiczna struktura zapadliska górnoœl¹skiego, przykrytaczêœciowo mioceñskimi osadami zapadliska przedkarpackiego oraz nasuniêtymi p³aszczowinamiKarpat zewnêtrznych.

3.2. Surowce mineralne regionu

Z³o¿a surowców mineralnych, wystêpuj¹cych na terenie województwa, mo¿na podzieliæna 5 zasadniczych grup:— surowce energetyczne,— surowce chemiczne wraz z solankami jodowo-bromowymi,— rudy metali nie¿elaznych,— surowce skalne,— wody lecznicze, mineralne i termalne.

Ka¿da z powy¿szych grup surowców mineralnych zwi¹zana jest z innym regionem geologicznymoraz charakterystycznym kompleksem skalnym. Nale¿y jednak zauwa¿yæ, i¿ dominuj¹ce znaczeniema szeroki asortyment eksploatowanych odkrywkowo surowców skalnych.

18

Surowce energetyczneObejmuj¹ one z³o¿a wêgla kamiennego, metanu w pok³adach wêgla, ropy naftowej, gazu

ziemnego i torfu.

Z³o¿a wêgla kamiennego wystêpuj¹ w zachodniej czêœci województwa w obrêbie utworówGórnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego, po liniê Krzeszowice – BrzeŸnica – Sucha Beskidzka. Spoœród15 z³ó¿ udokumentowanych, eksploatacja prowadzona jest w kopalniach „Brzeszcze” i „Janina”w rejonie Libi¹¿a. W tym samym regionie z³o¿om wêgla towarzyszy metan bêd¹cy przedmiotemeksploatacji w kopalni Brzeszcze, gdzie jego zasoby geologiczne bilansowe oszacowano na 2,4 mld m3,przy zasobach przemys³owych wynosz¹cych 350 mln m3.

Z³o¿a ropy naftowej zwi¹zane s¹ z obszarem Karpat oraz zapadliska przedkarpackiego.S¹ to z³o¿a niewielkie, o zasobach kilkudziesiêciu tysiêcy ton, st¹d ich ograniczone znaczeniegospodarcze. W granicach województwa udokumentowanych zosta³o 12 z³ó¿ ropy naftowejo zasobach 126 tys. Mg, z czego 10 z³ó¿ jest eksploatowanych.

Z³o¿a gazu ziemnego towarzysz¹ czêsto z³o¿om ropy naftowej. St¹d czêœæ kopalñ ropy wydobywarównoczeœnie gaz ziemny. Rozmieszczenie z³ó¿ gazu ziemnego odpowiada w zasadzie wystêpowaniuz³ó¿ ropy naftowej. Najwiêksza koncentracja z³ó¿ wystêpuje na obszarze zapadliska przed-karpackiego, pomiêdzy Wieliczk¹ a Dêbic¹. Ogó³em na terenie województwa wystêpuje 36 z³ó¿gazu ziemnego o zasobach ³¹cznych oko³o 7 mld m3. Wydobycie gazu ziemnego prowadzone jestz 24 z³ó¿ o zasobach oko³o 6 mld m3. Zaanga¿owanie eksploatacyjne dotyczy zatem ok. 85%udokumentowanych zasobów, co powoduje, ¿e rezerwy tego surowca s¹ niewielkie. Pochodz¹cez nich wydobycie czyni je przydatnymi jedynie dla zaspokajania potrzeb lokalnych.

Z³o¿a torfu w województwie ma³opolskim zlokalizowane s¹ w dwóch rejonach. W rejonieJab³onka – Czarny Dunajec wystêpuj¹ rozleg³e torfowiska wysokie rozwiniête na europejskimwododziale oddzielaj¹cym zlewnie mórz Ba³tyckiego i Czarnego. Na tym terenie eksploatowanejest jedno z³o¿e torfu o nazwie „Puœcizna Wielka”. Drugi rejon wystêpowania z³ó¿ torfu to okoliceTarnowa. Istnieje tutaj udokumentowane, ale nie eksploatowane z³o¿e „Pogórska Wola”. Nale¿ynadmieniæ, i¿ torf nie posiada obecnie znaczenia jako surowiec energetyczny. Eksploatowany jestg³ównie dla potrzeb rolnictwa i lecznictwa.

Surowce chemiczneObecnie nie maj¹ znaczenia gospodarczego. Z³o¿a soli kamiennej ci¹gn¹ siê w¹skim pasem

wzd³u¿ nasuniêcia karpackiego na mioceñskie utwory zapadliska przedkarpackiego. Jedyneudokumentowane z³o¿e soli kamiennej Wojnicz mo¿e byæ, ze wzglêdu na budowê geologiczn¹ orazg³êbokoœæ wystêpowania (ok. 600 mppt), eksploatowane jedynie metod¹ otworow¹. Z powodubraku odbiorców solanki na po³udniu Polski, jego eksploatacja jest obecnie niecelowa. Wystêpuj¹cew Ma³opolsce, znane z³o¿a soli kamiennej: Wieliczka, Bochnia, £ê¿kowice, Barycz, Siedlec –Moszczenia – £apczyca, maj¹ jedynie znaczenie historyczne.

Do surowców chemicznych zaliczyæ nale¿y równie¿ solanki jodowo-bromowe, eksploatowanena niewielk¹ skalê w £apczycy ko³o Bochni.

Rudy metali nie¿elaznychDo grupy tej nale¿¹ z³o¿a rud cynku i o³owiu wystêpuj¹ce na terenie powiatów olkuskiego

i chrzanowskiego. Spoœród 12 udokumentowanych z³ó¿ eksploatowane s¹ obecnie trzy: Olkusz,Pomorzany oraz Balin – Trzebionka.

Surowce skalneStanowi¹ najliczniejsz¹ grupê kopalin o ró¿norodnych zastosowaniach, reprezentowan¹

przez liczne z³o¿a na terenie województwa ma³opolskiego. Ich wspóln¹ cech¹ jest eksploatacjaodkrywkowa. Nale¿¹ tu z³o¿a:

— piaskowców zwi¹zanych z obszarem Karpat. Z ogólnej liczby 51 z³ó¿ udokumentowanych,eksploatacja prowadzona jest w 17 spoœród nich,


19

— wapieni wystêpuj¹cych jedynie na obszarze Monokliny Œl¹sko-Krakowskiej. Spoœród 24 z³ó¿udokumentowanych, wydobycie, zarówno dla potrzeb drogownictwa, jak i przemys³u cemen-towo-wapienniczego, prowadzone jest w 5 spoœród nich. Z wyj¹tkiem tzw. „marmurów dêbnickich”,czyli rzadkiego i cennego z³o¿a czarnych wapieni dewoñskich, brak jest zainteresowania pozosta-³ymi z³o¿ami. Czêœæ z³ó¿ po³o¿ona jest w granicach Zespo³u Jurajskich Parków Krajobrazowychi mo¿liwoœci ich eksploatacji ogranicza rozporz¹dzenie Wojewody Ma³opolskiego w sprawie jegoochrony,

— dolomitów wystêpuj¹cych w regionie chrzanowskim i olkuskim. Udokumentowanych zosta³o9 z³ó¿. Eksploatacja prowadzona jest w 4 spoœród nich. Dolomit wykorzystywany jest jako kamieñdrogowy (z³o¿a Dubie, Libi¹¿, Stare Gliny), w hutnictwie (¯elatowa) oraz jako nawóz dlarolnictwa,

— porfirów, melafirów, diabazów, tufów wystêpuj¹cych jedynie w rejonie Krzeszowic. Eksploa-towane s¹ dwa spoœród udokumentowanych 7 z³ó¿: z³o¿e porfiru „Zalas” oraz z³o¿e diabazu„NiedŸwiedzia Góra”,

— kruszyw naturalnych tworz¹cych najliczniejsz¹ grupê z³ó¿. Genetycznie zwi¹zane s¹ onez dolinami rzek i grupuj¹ siê w kilku regionach: ujœcie So³y, œrodkowy i dolny bieg Raby, dolnyfragment doliny Uszwicy, dolina Dunajca poni¿ej £¹cka, dolina Wis³y. Szczególna ich koncentracjama miejsce na terenie powiatów brzeskiego i tarnowskiego w wid³ach Wis³y, Dunajca i Uszwicy.Z kolei najwartoœciowsze z³o¿a kruszyw wystêpuj¹ na Podhalu. Eksploatowane s¹ w rejonie ujœciaBia³ki do Dunajca. W sumie na terenie województwa udokumentowano ponad 240 z³ó¿ kruszywanaturalnego. W trakcie eksploatacji jest ponad 70 z nich,

— surowców ilastych ceramiki budowlanej. W grupie tej znajduj¹ siê z³o¿a glin czwartorzê-dowych, i³ów trzeciorzêdowych oraz permskich. Spoœród 85 udokumentowanych, eksploatowanychjest 25 z³ó¿. Liczba ta siê zmienia w zwi¹zku z malej¹ca iloœci¹ cegielni bazuj¹cych na glinachczwartorzêdowych. Obserwuje siê koncentracjê produkcji w rêkach du¿ych producentów wy-korzystuj¹cych wysokiej jakoœci z³o¿a i³ów trzeciorzêdowych,

— piasków podsadzkowych, formierskich i dla przemys³u ceramicznego wystêpuj¹cych w z³o¿achzlokalizowanych g³ównie pomiêdzy Trzebini¹ a Olkuszem. Ponadto z³o¿e piasków podsadzkowychwystêpuje w gminie Che³mek, a piasków do produkcji betonów komórkowych w gminie Szczucin.Ogó³em udokumentowano 14 z³ó¿ piasków o ró¿norodnym zastosowaniu, z czego 9 to z³o¿a pia-sków podsadzkowych w rejonie Szczakowej, Sierszy i Pustyni B³êdowskiej. Aktualnie wydobycieprowadzone jest w piêciu z³o¿ach,

— surowców skaleniowych wystêpuj¹cych w dwóch z³o¿ach. Z³o¿e Siedlec, na pó³noc odKrzeszowic, zwi¹zane jest z intruzj¹ magmow¹ i znajduje siê w granicach Jurajskiego ParkuKrajobrazowego. Z³o¿e Wygie³zów w gminie Babice, to z³o¿e okruchowe o zasobach pozabi-lansowych. ¯adne z nich nie jest eksploatowane.

Wody lecznicze, mineralne i termalneZasoby tych wód stanowi¹ istotny, o rosn¹cym znaczeniu, element bazy surowcowej regionu.

Ich wystêpowanie zwi¹zane jest z Zapadliskiem Przedkarpackim, p³aszczowinami KarpatZewnêtrznych oraz Nieck¹ Podhalañsk¹. Na obszarze Zapadliska wystêpuj¹ g³ównie wody siar-czanowe i siarczkowe znane z Krzeszowic, Matecznego i Swoszowic. Na obszarze karpackim wodymineralne i lecznicze o zró¿nicowanym sk³adzie chemicznym znane s¹ z terenu powiatów gorlickiego,nowos¹deckiego, nowotarskiego, limanowskiego. Natomiast w pod³o¿u Niecki Podhalañskiejstwierdzono wystêpowanie wysokotemperaturowych wód termalnych o znacznych wydajnoœciach.Obserwuje siê rosn¹c¹ produkcjê wód leczniczych i mineralnych ze z³ó¿ karpackich. G³ówne „za-g³êbia” to rejon Wysowej, Krynicy i Muszyny, gdzie ujêcia maj¹ najwiêksze wydajnoœci wódleczniczych. Wody rejonu Krakowa i Krzeszowic nie s¹ obecnie przedmiotem znacz¹cej eksploatacji,g³ównie wykorzystywane s¹ do zabiegów leczniczych (Krzeszowice, Mateczny). Przytoczone w tabeliwielkoœci wskazuj¹ na mo¿liwoœæ co najmniej czterokrotnego wzrostu wielkoœci wydobycia wód


20

leczniczych i mineralnych tylko z udokumentowanych obecnie z³ó¿. Przysz³oœciowe wydaje siêrównie¿ inwestowanie w wykorzystanie zasobów wód termalnych. Dotychczas wystêpowanie wódgeotermalnych o znaczeniu gospodarczym stwierdzono jedynie na Podhalu. Ich pe³ne wykorzystaniebêdzie istotnym czynnikiem rozwoju Podhala i obszarów przyleg³ych.

Tabela nr 7. Zestawienie z³ó¿ kopalin w województwie ma³opolskim


Źród³o: Ma³opolski Urz¹d Wojewódzki, Wydzia³ Œrodowiska i Rolnictwa, Geolog Wojewódzki.

Rodzaj kopaliny

Wêgiel kamiennyRopa naftowaGaz ziemny

Metan z pok³adów wêglakamiennego

TorfSól kamiennaSiarkaSolanki jodowo-bromoweRudy cynku i o³owiuPiaskowceWapienieDolomityPorfiryMelafiryDiabazyTufyKruszywa naturalneSurowce ilastePiaski podsadzkowe,formierskie,dla przem. ceramiczngo

Surowce skaleniowe

Wody lecznicze, mineralnei termalne

Z³o¿aeksploatowane

21024

1

1--13

17541-1-

6925

1

4

-

15

Zasobygeologiczne

eksploatowane

2 070 129 tys. t126 tys. t

6 104,39 mln m3

2393,2 mln m3

266 tys. t--

6,2 m3/h40 824 tys. t

201 257 tys. t93 888 tys. t

178 632 tys. t90 469 tys. t

-5 118 tys. t

-220 465 tys. t

3 571 tys. t20 286 tys. t

415928 tys. m3

-

286 m3/h

Liczbaz³ó¿

151236

1

2131

125124

93211

2388514

2

29

Zasoby geologiczneogó³em

8 911 679 tys. t126 tys. t

7 129,12 mln m3

2392,2 mln m3

300 tys. t2 083,0 tys. t1760,9 tys. t

6,2 m3/h70062 tys. t

514 532 tys. t534 069 tys. t229 935 tys. t

91 143 tys. t2 719 tys. t5 118 tys. t

18 270 tys. t1 677 976 tys. t112 565 tys. m3

p. form. 20 286 tys. t

poz. 1 075 628 tys. m3

365 tys. t

1400,1 m3/h

21

II. ZAGRO¯ENIA I STAN ŒRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

1. GOSPODARKA WODNO-ŒCIEKOWA

1.1. Zu¿ycie wody

Na terenie województwa ma³opolskiego pobór wody jest wysoki (w 2002 r. 5 miejsce w kraju).Zarówno do celów komunalnych jak i przemys³owych, wodê ujmuje siê z ujêæ powierzchniowychi podziemnych. W ostatnich dwóch latach obserwuje siê niewielki spadek poboru wody dla celówkomunalnych, przy tendencji wzrostowej poboru wody przez przemys³.

Tabela nr 8. Pobór wody w latach 1998-2003*

ŒRODOWISKO PRZYRODNICZE: II. Zagro¿enia i stan œrodowiska przyrodniczego

* tabela nie ujmuje wody zu¿ytej przez rolnictwo i leœnictwo do nape³niania stawów i nawodnieñ — wed³ug GUS w roku 2000 — 90,4 hm3

Źród³o: dane WIOŒ w Krakowie.

Jednostka

hm3/rok

%

hm3/rok

hm3/rok

Wyszczególnienie

Wodapowierzchniowa

Wodapodziemna

Ogó³em iloœæhm3/r

RazemRokGospodarkakomunalna

422,4432,2474,2433,9578,9595,4

939394949596

33,732,629,927,228,327,6

776654

456,1464,8504,1461,1607,2623,0

Przemys³

ogó³emw tym wodykopalniane

19,618,016,914,616,314,4

546,4548,3593,9549,9682,0700,5

878788878990

81,583,282,984,082,477,7

131312131110

627,9631,5676,8633,9764,4778,2

124,0116,1119,7116,0103,1105,1

727069676668

47,850,653,056,854,150,1

283031333432

171,8166,7172,7172,8157,2155,2

199819992000200120022003199819992000200120022003199819992000200120022003199819992000200120022003199819992000200120022003

22


Gospodarka komunalna województwa w 68% bazuje na wodzie powierzchniowej. Zatem bardzowa¿na dla regionu jest ochrona wód zlewni powy¿ej ujêæ wody pitnej.

Wykres nr 1. Pobór wody

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych WIOŒ w Krakowie.

Tabela nr 9. Pobór wód powierzchniowych do celów komunalnych i produkcyjnych wed³ug zlewni(w hm3/rok)

PrzemszaSo³aSkawaSkawinkaSankaRudawaPr¹dnik-Bia³uchaD³ubniaRabaSzreniawaUszwicaDunajecWis³okaWis³a

20030

2,17,32,46,2

17,60

9,336,2

0,90

21,21,3

0

19990,22,17,42,25,817

08,7

42,40,80,1

26,91,80,1

20020

1,97

2,37,3

16,40

7,138,5

0,90,1

20,51,2

0

Ujêcia komunalne Ujêcia przemys³owe

19991

131,70,6

00,31,6

50,7

01,1

18,41,4

387,4

20020,9

10,11,20,1

00,8

35

0,60

0,817,4

1,5537,3

20030,29,21,10,7

00,32,9

50,6

00,9

17,61,3

555,7

Ogó³em

19991,2

15,19,12,85,8

17,31,6

13,743,10,81,2

45,33,2

387,5

20020,912

8,22,47,3

17,23

12,139,1

0,90,9

37,92,7

537,3

20030,2

11,38,43,16,2

17,92,9

14,336,8

0,90,9

38,82,6

555,7

Zlewnia rzeki


23

W roku 2003 ujêcia przemys³owe dostarczy³y 623,0 hm3 wody (80% ujêtej w województwie),z czego 96% pochodzi³o z ujêæ powierzchniowych. G³ównymi Ÿród³ami poboru wody dla potrzebprzemys³owych s¹ w województwie rzeki:— Wis³a (93,3%) — zaopatruje g³ównie energetykê w wodê do celów ch³odniczych, przemys³

hutniczy i chemiczny,— Dunajec (2,9% ) — woda g³ównie dla przemys³u chemicznego,— So³a (1,5% ) — g³ównie woda dla energetyki oraz przemys³u lekkiego.

W roku 2003 wzros³a iloœæ wody powierzchniowej ujmowanej przez przemys³ z 578,9(w 2002 r.) do 595,4 hm3/rok. Natomiast iloœæ wody ujmowanej z ujêæ wód podziemnych w spad³ao oko³o 0,7 hm3.

1.2. G³ówne Ÿród³a zanieczyszczeñ wód powierzchniowych

Z terenu województwa ma³opolskiego w 2003 roku odprowadzono do wód powierzchniowych362,7 hm3 œcieków wymagaj¹cych oczyszczenia. W bilansowaniu uwzglêdniono zak³ady, które od-prowadzi³y wiêcej ni¿ 20 dam3 œcieków rocznie, a iloœci œcieków komunalnych podawane s¹ ³¹czniez wodami opadowymi i infiltracyjnymi.

Tabela nr 10. Struktura oczyszczania œcieków* (w hm3/rok)


I. Œcieki przemys³owe

II. Œcieki komunalne

w tym miasto Kraków

SUMA I + II

[%]

Œcieki oczyszczone Nieoczysz-czonePochodzenie œcieków Rok

199920022003199920022003199920022003199920022003199920022003

Œciekiogó³em Mechanicznie Biologicznie Chemicznie

225,5211,5190,4

203182,1172,3

98,988,283,1

428,5393,6362,7

201,2194,2176,9

42,760,859,940,159,659,1

243,9255

236,8576565

12,49,69,7

111,7112,3107,5

11,819,919,4

124,1121,9117,2

293132

8,74,62,3

000000

8,74,62,3

211

3,23,11,5

48,69

4,947

8,74,6

51,812,1

6,41232

* œcieki przemys³owe bilansowane s¹ z zak³adów odprowadzaj¹cych powy¿ej 20 dam3 rocznie natomiast œcieki komunalnepodawane s¹ ³¹cznie a wodami opadowymi i infiltracyjnymi.


Œcieki wymagaj¹ce oczyszczenia odprowadzone do wód powierzchniowych w roku 2003 to:— 190,4 hm3 — œcieków przemys³owych,— 172,3 hm3 — œcieków komunalnych (³¹cznie z wodami opadowymi i infiltracyjnymi).

Na uwagê zas³uguje fakt, i¿ ogromn¹ wiêkszoœæ œcieków przemys³owych stanowi¹ wody kopalnianeoraz œcieki odprowadzone z kopalñ wêgla kamiennego i zak³adów górniczo-hutniczych. Wody poch³od-nicze odprowadzane s¹ g³ównie do rzeki Skawinki (550,6 hm3), Przemszy (2,9 hm3) oraz Wis³y (3,6 hm3).

24


Wykres nr 2. Œcieki przemys³owe i komunalne


Tabela nr 11. Œcieki przemys³owe i komunalne odprowadzane do wód powierzchniowych wed³ugzlewni (dane w hm3)

PrzemszaSo³aMacochaChech³oSkawaRegulkaSkawinkaSankaRudawaPr¹dnikD³ubniaSerafaSuchy JarRabaSzreniawaUszwicaDunajecBreñWis³okaWis³aCzarna OrawaRazem

20033,62,72,46,2

10,90

1,70,11,50,30,364

07,71,21,3

43,70,91,7

21,70,4

172,3

19994,93,43,48,9

11,90,11,70,11,80,10,3

77,99,78,11,21,3

52,40,7

212,9

0,2203

20024,33,42,16,7

11,10

1,60,11,50,10,4

68,60

8,41,41,3

45,61

1,922,2

0,3182

Œcieki komunalne Œcieki przemys³owe

1999182,1

1,15,55,50,30,40,11,50,30,20,10,55,30,20,2

110,8

01,58,9

0225,5

2002167,2

1,44,97,60,40,50,72,30,90,10,20,53,21,10,1

18,3

01,59,5

0211,4

2003147,1

1,25,16,50,30,40,81,80,80,10,40,43,21,20,10,7

80

1,510,8

0190,4

Zlewnia rzeki


25

Struktura oczyszczenia œcieków przemys³owych kszta³tuje siê nastêpuj¹co:— œcieki oczyszczone ogó³em: 99,2%,

w tym:— mechanicznie 92,9%,— biologicznie 5,1%,— chemicznie 1,2%,

— œcieki nieoczyszczone: 0,8%.

Najwiêkszym Ÿród³em zanieczyszczenia wód powierzchniowych w województwie ma³opolskimjest gospodarka komunalna, z uwagi na olbrzymi ³adunek zanieczyszczeñ, jaki odprowadza do od-biorników. W bilansie odprowadzanych zanieczyszczeñ miasto Kraków wysuwa siê na pierwszemiejsce, gdzie od lat pozostaje do rozwi¹zania problem pe³nego, mechaniczno-biologicznegooczyszczania œcieków komunalnych.

Wykres nr 3. Struktura oczyszczania œcieków


Tabela nr 12. Struktura oczyszczania œcieków komunalnych (w %)


Œcieki oczyszczoneogó³em

w tym:— mechanicznie— biologicznieŒcieki nieoczyszczone

2000

83

226117

1998

70

264430

1999

76

215524

2001

89

276211

2002

95

33625

2003

97

35623


1.3. Stan zanieczyszczenia wód powierzchniowych

Jakoœæ wód w rzekach

W roku 2003 w województwie ma³opolskim kontrolowano jakoœæ wód 45 rzek w 97 przekrojachpomiarowo-kontrolnych (23 ppk. — monitoring sieci krajowej i 74 ppk. — monitoring sieciregionalnej). £¹czna d³ugoœæ badanych cieków wodnych wynosi³a 1 173,9 km.

W roku 2003 w stosunku do roku 2002 w ocenie ogólnej o 8,9% uby³o wód III klasy, a wzrós³udzia³ wód poza klasyfikacj¹ (o 5,4%) oraz wód II klasy czystoœci.

26


Wed³ug kryterium fizyko-chemicznego o 4,8% wzrós³ udzia³ wód nieodpowiadaj¹cychnormatywom, natomiast o 6,3% przyby³o wód I klasy czystoœci przy równoczesnym zmniej-szeniu siê udzia³u odcinków w klasach II i III. Z kolei ze wzglêdu na stan bakteriologiczny wzrós³udzia³ odcinków rzek w klasie II o 5,3%, oraz o 7,1% wzrós³ udzia³ wód pozaklasowych, przyrównoczesnym spadku d³ugoœci odcinków o wodach zakwalifikowanych do III klasy. Wed³ugwskaŸników hydrobiologicznych o 6,4% zmniejszy³ siê udzia³ wód poza klasyfikacj¹ na korzyœæwód II klasy (o 2,8%), wód III klasy (o 3,1%) oraz wód I klasy czystoœci (o 0,5%).

Tabela nr 13. Klasyfikacja jakoœci rzek województwa ma³opolskiego

1999

2000

2001

2002

2003

Œcieki oczyszczoneRok

Klasaczystoœci

rzekOgólna Fizykochemiczna Bakteriologiczna Hydrobiologiczna

[km] [%] [km] [%] [km] [%] [km] [%]I

II

III

non*

I

II

III

non*

I

II

III

non*

I

II

III

non*

I

II

III

non*

0

53,1

250,8

795

0

65,0

408,8

631,2

0

61,1

479,6

643,2

0

124,7

473,5

585,7

0

156,9

368,4

648,6

-

4,8

22,8

72,3

-

5,9

37,0

57,1

-

5,2

40,5

54,3

-

10,6

39,9

49,5

-

13,3

31,4

55,3

21,1

319,3

234,6

523,9

112,8

311,1

221,2

459,9

145,4

399,3

163,8

475,4

128,9

359,0

213,9

482,1

203,8

236,7

194,8

538,6

1,9

29,1

21,3

47,7

10,2

28,2

20,0

41,6

12,3

33,7

13,8

40,2

10,9

30,3

18,1

40,7

17,3

20,2

16,6

45,9

0

53,1

295

750,8

0

65,0

449,4

590,6

0

77,6

510,2

596,1

0

130,7

647,8

405,4

0

183,4

502,6

487,9

-

4,8

26,8

68,3

0,0

5,9

40,7

53,4

-

6,6

43,1

50,3

-

11,0

54,8

49,5

-

15,6

42,8

41,6

0

813,2

248,9

36,8

0

861,6

242,4

1,0

0

931,8

251,1

1,0

0

912,4

194,4

77,1

6

935,8

232,1

1,0

-

74,0

22,6

3,3

0,0

78,0

21,9

0,1

-

78,7

21,2

0,1

-

77,1

16,4

6,5

0,6

79,7

19,7

0,1

* wody nie odpowiadaj¹ce normatywom (pozaklasowe)


Pogorszenie jakoœci wód w 2003 roku zwi¹zane by³o z warunkami hydro-meteorologicznymi.Pogorszenie fizyko-chemicznej jakoœci wód stwierdzono na niemal wszystkich badanych rzekachi wyst¹pi³o przewa¿nie na odcinkach rzek o ma³ym przep³ywie. Pogorszenie jakoœci wód spo-wodowane by³o wzrostem zanieczyszczeñ biogennych, substancji organicznych, obci¹¿eniemzawiesinami oraz ska¿eniem bakteriologicznym wód.

Najkorzystniej w roku 2003 przedstawia³a siê ocena w grupie wskaŸników hydrobiologicznych.Identyfikacja organizmów bytuj¹cych w rzekach województwa ma³opolskiego, pozwoli³a zakla-syfikowaæ wody badanych rzek w 79,7% do wód s³abo zanieczyszczonych (strefy betamezosapro-bowej — II klasy czystoœci).

27

Analogicznie jak w latach poprzednich o ocenie ogólnej decydowa³y zarówno zanieczyszczeniamikrobiologiczne, jak i fizyko-chemiczne.

WskaŸnikami decyduj¹cymi o jakoœci wód s¹, podobnie jak w latach poprzednich:— stan sanitarny oceniany na podstawie miana Coli typu ka³owego (zanieczyszczenia bakterio-

logiczne),— oraz zawartoœæ substancji biogennych, w tym g³ównie azotu azotynowego.

Wykres nr 4. Klasyfikacja jakoœci rzek w ocenie ogólnej w latach 1998-2003



Zbiorniki zaporowe — jakoœæ wód

W województwie ma³opolskim badaniami jakoœci wód objêto tak¿e 6 zbiorników zaporowych:Dobczycki na Rabie, Goœcibia na potoku Goœcibia, Czorsztyñski, Ro¿nowski i Czchowski na Dunajcuoraz Klimkówka na Ropie.

Ocena wód zbiorników w zakresie zaopatrzenia w wodê przeznaczon¹ do spo¿ycia

Zbiornik Dobczycki — cechuje siê dobr¹ jakoœci¹ wód o ma³ej zawartoœci zwi¹zków orga-nicznych, biogennych i mineralnych. Zdecydowana wiêkszoœæ badanych wskaŸników zanieczyszczeñodpowiada³a I klasie czystoœci. W stosunku do roku ubieg³ego stwierdzono jednak sezonowy wzrost(w porze zimowej) stê¿eñ azotu azotynowego, gdzie œrednia wartoœæ odpowiada³a III klasie,a maksymalna zmierzona nie odpowiada³a normatywom. Odnotowano niewielki spadek koncentracjichlorofilu „a” (œrednie stê¿enie I klasa czystoœci). Stan sanitarny wód dobry — I klasa czystoœci.

Zbiornik Goœcibia — wody w zakresie oznaczanych wskaŸników fizykochemicznych odpo-wiada³y I klasie czystoœci. Stan sanitarny i hydrobiologiczny wód plasowa³ siê w granicachnormatywów II klasy czystoœci. W ocenie ogólnej wody zbiornika zaklasyfikowane zosta³y doII klasy czystoœci.

Stan zanieczyszczenia wód zbiorników zaporowych o funkcjach: przeciwpowodziowo-ener-getyczno-rekreacyjnej

Zbiornik Czorsztyñski — dobra jakoœæ wód o ma³ej zawartoœci zwi¹zków organicznych,biogennych i mineralnych. Stan sanitarny wód w ca³ym cyklu kontrolnym odpowiada³ I klasieczystoœci. Ma³e stê¿enia chlorofilu „a” œwiadcz¹ o niskim stopniu troficznoœci wód zbiornika.W porównaniu do roku poprzedniego w wodach zbiornika wyst¹pi³y ni¿sze stê¿enia zanieczyszczeñorganicznych i biogennych oraz chlorofilu „a”.

28


Zbiornik Ro¿nowski — jakoœæ wód zbiornika zró¿nicowana w zale¿noœci od g³êbokoœci.W warstwie powierzchniowej odpowiada³a normatywom II klasy czystoœci (decyduj¹ca temperaturawody, odczyn pH oraz stê¿enie chlorofilu „a”). W warstwie dennej (g³êbokoœæ 20 m) w okresieletnim zawartoœæ tlenu rozpuszczonego spad³a do wartoœci ponadnormatywnych, co odpowiada³obardzo niskiemu nasyceniu wód tlenem rzêdu 16 %. W warstwach naddennych w okresie letnimwyst¹pi³ wzrost stê¿eñ azotu azotynowego do poziomu III klasy czystoœci. Wartoœci podstawowychwskaŸników eutrofizacji nie wykazuj¹ eutroficznego charakteru wód. Stan sanitarny wód w ca³ymcyklu badawczym odpowiada³ I klasie czystoœci. W porównaniu do 2002 roku w wodach zbiornikanieznacznie wzros³y stê¿enia zanieczyszczeñ biogennych oraz znacz¹co pogorszy³y siê warunkitlenowe w warstwach dennych.

Zbiornik Czchowski — w zakresie zanieczyszczeñ fizykochemicznych jakoœæ wód odpowiada³aII klasie czystoœci (decyduj¹ce stê¿enie azotu azotynowego i temperatura wody w warstwiepowierzchniowej). Wiêkszoœæ zbadanych wskaŸników wskazuje na mezotroficzny charakter wód,s³abo zanieczyszczonych o niskiej produkcji pierwotnej. W porównaniu do 2002 r. w wodachzbiornika nieznacznie wzros³a zawartoœæ azotu azotynowego oraz chlorofilu „a”.

Zbiornik Klimkówka — dobra jakoœæ wód zbiornika o ma³ej zawartoœci zwi¹zków organicznych,biogennych, mineralnych i niskim ska¿eniu bakteriologicznym. Miano coli typu fekalnego w ca³ymcyklu badawczym odpowiada³o normatywom I klasy czystoœci. Wartoœci podstawowych wskaŸnikóweutrofizacji nie wykazuj¹ eutroficznego charakteru wód. W porównaniu do 2002 roku zasadniczychzmian w jakoœci wód zbiornika nie stwierdzono.

1.4. Ochrona przeciwpowodziowa

Obszar województwa ma³opolskiego nale¿y w ca³oœci do dorzecza górnej Wis³y. Ochronie przedpowodzi¹ s³u¿y 1008,5 km wa³ów przeciwpowodziowych oraz zbiorniki retencyjne na: Dunajcu(Czorsztyn – Niedzica, Ro¿nów, Czchów), Rabie (Dobczyce), Ropie (Klimkówka) i D³ubni (Zes³a-wice). £¹czna pojemnoœæ zbiorników retencyjnych wynosi ok. 600 hm3, co pokrywa ok. 7% potrzeb.

Górski charakter wiêkszoœci rzek województwa wp³ywa na nierównomiernoœæ przep³ywów.Poziom zagro¿enia powodziowego w tym dorzeczu jest wy¿szy, co najmniej o 15% od przeciêtnegozagro¿enia powodziowego w Polsce. Z hydrologicznego punktu widzenia najwiêksze zagro¿eniepowodziowe stwarzaj¹ dorzecza So³y i Dunajca, ale tak¿e Raby i Skawy.

G³ównymi administratorami rzek i potoków oraz budowli i urz¹dzeñ hydrotechnicznych zwi¹-zanych z ochron¹ przeciwpowodziow¹ oraz istotnych ze wzglêdu na bezpieczny przep³yw wielkichwód na terenie województwa s¹: Ma³opolski Zarz¹d Melioracji i Urz¹dzeñ Wodnych w Krakowiei Regionalny Zarz¹d Gospodarki Wodnej w Krakowie.

Dla podniesienia stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego Ma³opolski Samorz¹d podj¹³dalsz¹ realizacjê Programu Bezpieczny Wa³, który przewiduje czasowe zatrudnienie osóbbezrobotnych z terenu Ma³opolski przy pracach na wa³ach przeciwpowodziowych województwa.Program zosta³ sfinansowany przez samorz¹d województwa, samorz¹dy powiatowe i gminne. Poro-zumienie odnoœnie realizacji Programu Bezpieczny Wa³ w 2003 r. podpisa³o 12 powiatów i 47 gmin.Umowy dotycz¹ce zwrotu 50 % kosztów rzeczowych z Województwem Ma³opolskim podpisa³o 46 gmin.£¹cznie wykoszono 1 619,24 ha (95,37 % planu). S¹ to prace wykonane na 697 km wa³ów, 26,62 kmodp³ywów oraz 96 szt. œluz wa³owych.

29

Wykres nr 5. Œrodki przeznaczone na melioracje i ochronê przeciwpowodziow¹ w 2003 r. wg powiatów (³¹czna kwota 54 653,17 tys. z³)

Źród³o: dane MZM i UW w Krakowie.

Wykres nr 6. Œrodki przeznaczone przez RZGW na realizowane zadania w 2003 r. wg powiatów (³¹czna kwota 81 062,13 tys. z³)

Źród³o: dane RZGW w Krakowie.


30

Rok hydrologiczny 2003 r. by³ na pograniczu lat suchych i bardzo suchych. Zajmowa³ pod tymwzglêdem 10 miejsce w okresie ostatnich 53 lat.

W województwie ma³opolskim susza objê³a powierzchniê 5 385,29 km2 oraz dotknê³a296,24 tys. mieszkañców. Wyst¹pienie zjawiska suszy w stopniu odczuwalnym zg³osi³o 61% gmin(109), 14 % gmin (24) okreœli³o suszê jako dotkliw¹. Zg³oszona przez gminy szacowana ca³kowitawielkoœæ strat finansowych spowodowanych susz¹ to kwota ok. 25,07 mln z³, w tym s¹ straty zwi¹zanez kosztami dodatkowego zaopatrzenia ludnoœci w wodê 4,68 mln z³, straty w rolnictwie 19,9 mln z³,straty w leœnictwie 0,49 mln z³. Ograniczenia w poborze wód powierzchniowych nawet do 50%wydajnoœci odnotowano na 23 ujêciach w województwie ma³opolskim (17 %) z 136 istniej¹cych.Ca³kowity zanik mniejszych cieków zaobserwowano w 61 gminach Ma³opolski, natomiast znaczneobni¿enie i brak mo¿liwoœci poboru wody z rzeki dotyczy³o 71 gmin. Obni¿enie zwierciad³a wódgruntowych zaobserwowa³o 135 gmin, 28 gmin zg³osi³o ca³kowity zanik wody w studniachgospodarskich.1

2. ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO

2.1. Emisja zanieczyszczeñ do powietrza

Emisja py³ów w województwie ma³opolskim w roku 2003 wynios³a ogó³em 12,04 tys. Mg(2002 — 13,4 tys. Mg), z czego z terenu Krakowa pochodzi³o 40,2%, natomiast gazów wyemitowanoogó³em 121,0 tys. Mg (w bilansowaniu nie uwzglêdniano emisji CO2), w tym: dwutlenku siarki —51,6tys. Mg, dwutlenku azotu — 23,9 tys. Mg, tlenku wêgla — 42,0 tys. Mg i innych gazów —3,5 Mg. Z ogólnej emisji gazów 52,5% wyprodukowa³y zak³ady zlokalizowane w granicach miastaKrakowa.

W stosunku do roku poprzedniego nast¹pi³ spadek emisji py³ów (o 10,0%) i gazów innychni¿ CO2 (o 2,3%).

W strukturze emisji zanieczyszczeñ do powietrza, analogicznie jak w latach poprzednich,dominowa³y zanieczyszczenia gazowe (91%) nad py³owymi (9%). Natomiast w emisji gazowejstwierdzono nadal znacz¹cy udzia³ dwutlenku siarki (42,6%) i tlenku wêgla (34,7%), a stosunkowomniejszy udzia³ tlenków azotu, wêglowodorów i innych zanieczyszczeñ specyficznych.

Podstaw¹ wykonania bilansu emisji zanieczyszczeñ do powietrza w 2003 roku by³y dane uzyskanez zak³adów przemys³owych, energetycznych i gospodarki komunalnej, które wyemitowa³y w ci¹guroku co najmniej 5 Mg py³ów i gazów.

Analiza udzia³ów poszczególnych sektorów gospodarki w emisji zanieczyszczeñ py³owychi gazowych wykaza³a, ¿e emisja:— z sektora przemys³u wynosi³a 46% py³ów i 49% gazów,— z sektora energetyki 42% py³ów i 45% gazów,— z sektora gospodarki komunalnej 12% py³ów i 6% gazów.

Najwiêksza emisja z sektora przemys³owego wyst¹pi³a w Krakowie, Tarnowie i w Nowym S¹czu,z sektora energetyki w powiecie krakowskim i w Krakowie oraz w powiecie chrzanowskim, natomiastz sektora gospodarki komunalnej w Krakowie, w powiecie chrzanowskim oraz w Tarnowie.

G³ównymi Ÿród³ami zanieczyszczenia powietrza emituj¹cymi oko³o 64% py³ów i 83%zanieczyszczeñ gazowych w województwie by³y nastêpuj¹ce zak³ady:— Polskie Huty Stali S.A., HTS Oddzia³ Kraków (emisja sumaryczna stanowi³a 33,5% w skali

województwa a udzia³ w zanieczyszczeniach py³owych wynosi³ 24%, natomiast gazo-wych 35%),


1 RZGW w Krakowie „Zjawisko suszy na obszarze dzia³ania RZGW w Krakowie w 2003 roku”, styczeñ 2004 r.

31

— Elektrownia Skawina S.A. z udzia³em 20% w ca³kowitej emisji,— Elektrociep³ownia Kraków S.A. — 15% udzia³ w emisji ca³kowitej,— Polski Koncern Energetyczny S.A. Elektrownia Siersza w Trzebini z 7% udzia³em w emisji

ca³kowitej,— Zak³ady Azotowe S.A. w Tarnowie z 6% udzia³em w bilansie emisji.

Tabela nr 14. Emisja zanieczyszczeñ py³owych w uk³adzie powiatowym (dane z zak³adów)

WojewództwoKrakówNowy S¹czTarnówBocheñskiBrzeskiChrzanowskiD¹browskiGorlickiKrakowskiLimanowskiMiechowskiMyœlenickiNowos¹deckiNowotarskiOlkuskiOœwiêcimskiProszowickiSuskiTarnowskiTatrzañskiWadowickiWielicki

200114 764

5 582286772122226

1 4695

3702 631

48119

7135

161481

1 22322

219105

13407397

199917 785

5 861587

1 189133281

2 05829

4882 940

45408438

173728

1 70432

1529226

680423

200017 2866 808

485866105231

1 74114

4302 991

33108

7635

141526

1 45822

2149717

439449

Emisja zanieczyszczeñ [Mg]

200213 3695 065

323888

90165

12067

2932846

61111

7839

149476642

4161

65,420

409337

200312 037

4 841356650

78165963

4210

2 50136658930

156518529

34197015

40630

Wyszczególnienie



32

WyszczególnieniePy³ zawieszonyDwutlenek siarkiDwutlenek azotu

1999884471

1998663978

2000803273

2002893866

2003806666

200168,545,265

Jednostkamg/m3

mg/m3

mg/m3

Norma504040



Tabela nr 15. Emisja zanieczyszczeñ gazowych w roku 2003 w uk³adzie powiatowym (dane z zak³adów)


WojewództwoKrakówNowy S¹czTarnówBocheñskiBrzeskiChrzanowskiD¹browskiGorlickiKrakowskiLimanowskiMiechowskiMyœlenickiNowos¹deckiNowotarskiOlkuskiOœwiêcimskiProszowickiSuskiTarnowskiTatrzañskiWadowickiWielicki

Emisja gazów [Mg]Wyszczególnienie Razem gazy

(bez CO2)SO2 NO2 CO

Wêglo-wodory Inne CO2

121 01063 507

2 4778 612

419768

10 94011

1 04823 910

183195336124395

1 9223 602

9999

583307

1 031442

51 56818 316

4533 425

173298

6 2421

35318 031

936

11421

1211 0692 111

35206726

447200

23 9308 577

2474 310

7994

3 4365

1675 119

288

452669

383958

14296918

16683

42 01834 7711 648

351163339

1 1161

298546141151149

77186406365

4348

443261359156

1 9721 266

42129

010

1330

179050

120

1122

1077142

402

1 52157787

3974

2713

451

21400

1508

4261

0100

191

12 925 1234 353 353

109 5791 230 035

69 95949 351

2 738 7811 454

110 3133 128 124

17 95010 05625 76012 10829 310

209 013584 466

1 78219 87219 46911 449

149 56243 377

2.2. Stan zanieczyszczenia powietrza

W 2003 r. na terenie województwa ma³opolskiego kontynuowano badania podstawowychzanieczyszczeñ powietrza (dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku wêgla, py³u), wêglowodoróworaz zanieczyszczeñ specyficznych, a tak¿e metali ciê¿kich i ozonu.

Pomiary prowadzone by³y w sposób ci¹g³y przy pomocy mierników automatycznych lubaspiratorów manualnych, z których próby analizowano nastêpnie w laboratoriach WojewódzkiejStacji Sanitarno-Epidemiologicznej i Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Œrodowiska.

Tabela nr 16. Maksymalne stê¿enia œrednioroczne podstawowych zanieczyszczeñ powietrza

33


Py³ zawieszony — zakres zmierzonych stê¿eñ œredniorocznych w województwie obejmowa³wartoœci od 17 mg/m3 w Gorlicach do 80 mg/m3 w Krakowie. Na obszarach ochrony uzdrowiskowejzakres stê¿eñ wynosi³ od 9 mg/m3 w Wysowej do 25 mg/m3 na terenie Swoszowic.

Dwutlenek siarki — zakres stê¿eñ dwutlenku siarki obejmowa³ wartoœci od 5 mg/m3 w Brzesku,Gorlicach i Nowym Targu do 66 mg/m3 w Oœwiêcimiu. Na obszarach ochrony uzdrowiskowej zakresstê¿eñ obejmowa³ od 2 mg/m3 (Muszyna, Krynica) do 25 mg/m3 na terenie Swoszowic.

Dwutlenek azotu — Na terenie województwa w 2003 roku zakres otrzymanych stê¿eñ dwutlenkuazotu obejmowa³ wartoœci od 18 mg/m3 w Nowym Targu do 66 mg/m3 w Krakowie (Al. Krasiñskiego).Na obszarach ochrony uzdrowiskowej zakres stê¿eñ wyniós³ od 8 mg/m3 (Wysowa) do 39 mg/m3

na terenie Swoszowic.

3. GOSPODARKA ODPADAMI

3.1. Odpady powstaj¹ce w wyniku prowadzonej dzia³alnoœci gospodarczej

W województwie ma³opolskim w 2003 roku, w wyniku prowadzonej dzia³alnoœci gospodarczejpowsta³o ³¹cznie ok. 10 233,3 tys. Mg odpadów, z czego odpady niebezpieczne stanowi³y 4,2%tj. 425,1 tys. Mg.

Tabela nr 17. Odpady wytworzone (w tys. Mg)

Wyszczególnienie

Odpady powstaj¹cew wyniku prowadzonejdzia³alnoœci gospo-darczej – ogó³em:

w tym niebezpieczne:Odpady komunalne

2000

10 106,5872,5616,6

1998

6 625,4622,2649,3

1999

7 455,3546,9685,3

2001

9 088,3719,9670,6

2002

9 672,0288,52

604,5

2003

10 233,3425,1684,7


Wed³ug danych GUS (2002 r.) województwo ma³opolskie plasuje siê na trzecim miejscu w Polsce(po œl¹skim i dolnoœl¹skim) pod wzglêdem iloœci wytworzonych odpadów, z udzia³em 8,36% ogó³emwytworzonej iloœci odpadów. W najwiêkszej iloœci wytworzono m.in.: odpady z flotacyjnegowzbogacania rud metali nie¿elaznych, odpady przeróbcze ze wzbogacania wêgla, ¿u¿le z procesówwytapiania (wielkopiecowe, stalownicze), skruszone ska³y, popio³y lotne z wêgla kamiennego.

Zgodnie z danymi z monitoringu odpadów, g³ównymi Ÿród³ami odpadów w województwiema³opolskim s¹: przemys³ wydobywczy, hutnictwo, energetyka, przemys³ chemiczny, sektorkomunalny.

Podobnie jak w latach poprzednich o globalnej iloœci odpadów, tak niebezpiecznych jak i innychni¿ niebezpieczne, decyduj¹ odpady wytworzone w procesach produkcji stali, ¿eliwa, stopów ¿elaza,metali nie¿elaznych, odlewnictwa metali, przy obróbce wstêpnej stali oraz w trakcie produkcjielementów stalowych i ¿eliwnych.

2 Du¿a ró¿nica w iloœci odpadów niebezpiecznych w stosunku do roku poprzedniego zwi¹zana jest min. z wejœciemw ¿ycie od 1 stycznia 2002 r. nowego katalogu odpadów Rozporz¹dzenia Ministra Œrodowiska z dnia 27 wrzeœnia 2001 r.w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. z 2001 r. Nr 112 poz. 1206)

34


Nazwa grupyNrgrupy

Udzia³ grupy w iloœci odpadówwytworzonych ogó³em

1999 2000 20022001 2003

odpady powstaj¹ce przy poszukiwaniu,wydobyciu i wzbogacaniu rud orazinnych surowców mineralnychodpady z procesów termicznychodpady z przeróbki ropy naftowej,oczyszczania gazu ziemnego orazpirolitycznej przeróbki wêglaodpady z urz¹dzeñ do likwidacjii neutralizacji odpadów orazoczyszczania œcieków i gospodarkiwodnejodpady z chemicznej obróbkii powlekania powierzchni metali orazinnych materia³ów i z procesówhydrometalurgii metali nie¿elaznychodpady z budowy, remontówi demonta¿u obiektów budowlanychoraz infrastruktury drogowejodpady z rolnictwa, sadownictwa,hodowli, rybo³ówstwa, leœnictwa orazprzetwórstwa ¿ywnoœciRazem

01

10

05

19

11

17

02

54,8

30,3

2,1

1,4

1,0

1,9

1,1

92,6

56,3

25,7

3,4

2,0

0,7

2,5

1,1

91,7

59,4

25,3

2,3

2,5

0,8

1,5

1,2

93,0

60,2

25,2

5,7

1,8

0,0

2,8

1,2

96,9

54,8

28,5

6,3

3,0

2,2

1,8

1,3

97,9


G³ówny strumieñ odpadów wytwarzany jest przez nieliczn¹ grupê podmiotów, z którychw ka¿dym powstaje rocznie powy¿ej 100 tys. Mg odpadów (powy¿ej 0,5 tys. Mg w przypadku odpadówniebezpiecznych).

Tabela nr 18. Odpady wytworzone w wyniku prowadzonej dzia³alnoœci gospodarczejw najwiêkszych iloœciach (w %)

35


Tabela nr 19. Jednostki, które wytworzy³y najwiêksze iloœci odpadów w 2002 r.

Nazwa jednostkiUdzia³ w iloœci odpadów

wytworzonych

2002 2003

Zak³ady Górniczo-Hutnicze „Boles³aw” w Bukownie

Polskie Huty Stali S.A. – Oddzia³ Huta im. TadeuszaSendzimira w Krakowie

„Trzebionka” Zak³ady Górnicze S.A. w Trzebini

Kompania Wêglowa S.A. – 11 Kopalnia Wêgla Kamiennego„Janina” w Libi¹¿u

Energetyka „Dwory” Sp. z o.o. w Oœwiêcimiu

Kompania Wêglowa S.A. – Kopalnia Wêgla Kamiennego„Brzeszcze” w Brzeszczach

Kopalnia Wapienia „Czatkowice” Sp. z o.o. w Krzeszowicach

Elektrownia „Siersza” S.A. – Po³udniowy KoncernEnergetyczny S.A. w Jaworznie

Elektrownia „Skawina” w SkawinieElektrociep³ownia „Kraków” S.A. w Krakowie„Z³omex” Zak³ady Przerobu Z³omu S.A. w KrakowieZak³ady Azotowe „Tarnów” S.A. w Tarnowie-MoœcicachRazem

25,60%

17,30%

14,40%

11,60%

3,30%

5,90%

3,50%

2,80%

2,80%2,60%1,20%1,50%

92,50%

24,90%

17,80%

12,40%

8,60%

7,60%

5,70%

3,50%

3,20%

2,40%2,30%1,80%1,00%

91,20%


Odpady niebezpieczne

W gospodarce odpadami szczególnie istotn¹ z punktu widzenia ekologii grupê stanowi¹ odpadyniebezpieczne. W roku 2003, w wyniku prowadzonej dzia³alnoœci gospodarczej, powsta³o ³¹cznie425,1 tys. Mg odpadów niebezpiecznych. G³ównymi wytwórcami odpadów niebezpiecznych s¹:hutnictwo, przemys³ chemiczny, przemys³ metalurgiczny.

W stosunku do roku 2002 w strumieniu odpadów niebezpiecznych wzrós³ udzia³ odpadów z przygotowania powierzchni i powlekania metali oraz z procesów hydrometalurgii metalinie¿elaznych o 19,0%. Natomiast zmniejszy³ siê udzia³ w pozosta³ych grupach odpadówniebezpiecznych.

G³ównymi Ÿród³ami odpadów niebezpiecznych w województwie ma³opolskim s¹:— hutnictwo,— przemys³ chemiczny,— przemys³ metalurgiczny.

36

Tabela nr 21. Jednostki, które wytworzy³y najwiêksze iloœci odpadów niebezpiecznych w 2003 r.

Nazwa jednostkiUdzia³ w iloœci

odpadów niebezpiecznych

Polskie Huty Stali S.A. – Oddzia³ Huta im. T. Sendzimira S.A.Zak³ady Górniczo-Hutnicze „Boles³aw” w BukownieZak³ady Azotowe „Tarnów” S.A. w Tarnowie-MoœcicachRazem

79,8%12,5%

2,5%94,8%


Postêpowanie z odpadami powstaj¹cymi w wyniku prowadzonej dzia³alnoœci gospodarczej.

Gospodarkê odpadami w województwie ma³opolskim w roku 2003, podobnie jak w latachpoprzednich cechuje wysoki stopieñ gospodarczego wykorzystania odpadów, oraz zmniejszaj¹cysiê systematycznie wskaŸnik odpadów sk³adowanych na sk³adowiskach.

W województwie ma³opolskim z iloœci odpadów wytworzonych w roku 2003 ogó³em:— wykorzystano 80,6% tj. 8 244,8 tys.Mg,— unieszkodliwiono 7,4% tj. 753,7 tys.Mg,— tymczasowo sk³adowano 4,8% tj. 495,2 Mg,— sk³adowano na sk³adowiskach 7,2% tj. 739,5 tys.Mg.

W porównaniu z rokiem 2002 wzrós³ odsetek odpadów unieszkodliwionych (w sposób inny ni¿sk³adowanie) i tymczasowo sk³adowanych, natomiast zmniejszy³ siê udzia³ odpadów wykorzystanychi sk³adowanych na sk³adowiskach.

Sposób postêpowania z odpadami zale¿y w g³ównej mierze od stopnia ich szkodliwoœci. Odpadyniebezpieczne przewa¿nie s¹ unieszkodliwiane (w 2003 r. 66,5% unieszkodliwiono, 32,2% poddanoodzyskowi), natomiast gospodarczo wykorzystywane s¹ przede wszystkim odpady inne ni¿niebezpieczne (w 2003 r. wykorzystano 82,6%).



Nazwa grupyNrgrupy

Udzia³ grupy w iloœciodpadów niebezpiecznych

wytworzonych ogó³em

odpady z chemicznej obróbki i powlekaniapowierzchni metali oraz innych materia³ówi z procesów hydrometalurgii metali nie¿elaznych

odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazuziemnego oraz pirolitycznej przeróbki wêgla

odpady z produkcji, przygotowania, obrotui stosowania produktów przemys³u chemii organicznej

odpady z budowy, remontów i demonta¿u obiektówbudowlanych oraz infrastruktury drogowej

odpady z kszta³towania oraz fizycznej i mechanicznejobróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych

oleje odpadowe i odpady ciek³ych paliwRazem

11

05

07

17

12

13

51,1

43,1

2,6

0,7

0,6

0,598,6

Tabela nr 20. Odpady niebezpieczne wytworzone w najwiêkszych iloœciach w 2003 r.

37


* w sposób inny ni¿ sk³adowanie


Wytworzoneogó³em

Niebezpieczne

Inne ni¿niebezpieczne

Odpady [tys. Mg]

Odpady Rok Iloœæwytworzona Wykorzystane

199920002001200220031999200020012002200319992000200120022003

7455,310 106,5

9 088,39 672,0

10 233,3546,9872,5719,9288,5425,1

6 908,49 234,18 368,49 383,59 808,2

5833,67437,6

7 106,17 955,18 244,8

79,1182,1119,0111,9141,0

5754,57255,5

6 987,07 843,28103,8

491,8732,6670,8570,4753,7462,3679,9597,9165,5281,5

29,552,772,9

404,9472,2

556,1488,3199,0346,0495,2

0,57,10,70,40,6

55,6481,1198,3345,6494,5

573,91448,2

1 112,4800,5739,5

53,42,3

10,71,9

570,21 444,91 110,1

789,8737,6

Sposób postêpowania

Unieszkodliwione* Tymczasowosk³adowane

Sk³adowane nask³adowiskach


Tabela nr 22. Postêpowanie z odpadami powsta³ymi w wyniku prowadzonej dzia³alnoœci gospodarczej w województwie ma³opolskim

Wykres nr 7. Struktura postêpowania z odpadami powstaj¹cymi w wyniku prowadzonej dzia³alnoœci gospodarczej

3.2. Odpady komunalne

W roku 2003 na terenie województwa powsta³o ok. 684,7 tys. Mg odpadów komunalnych,podczas gdy w roku poprzednim — oko³o 604,5 tys. Mg. Z wytworzonej iloœci odpadów komunalnych39,4 tys. Mg (5,7%) poddano odzyskowi.

38


39

ZAGADNIENIA SPO£ECZNE

41

ZAGADNIENIA SPO£ECZNE: I. Ludnoœæ

I. LUDNOŒÆ

1. STAN LUDNOŒCI

Województwo ma³opolskie wed³ug bilansu ludnoœci na dzieñ 31 grudnia 2003 zamieszkiwa³o3 252,9 tys. osób. Stanowi³o to 8,5% ludnoœci kraju i plasowa³o województwo na 4 miejscu po woj.mazowieckim, œl¹skim i wielkopolskim. W miastach mieszka³o 1 623,0 tys. osób, co stanowi³o 6,9%ludnoœci miejskiej Polski (6 miejsce po woj. œl¹skim, mazowieckim, dolnoœl¹skim, wielkopolskimi ³ódzkim). WskaŸnik urbanizacji wynosi³ 49,9% i by³ znacznie ni¿szy od œredniego dla kraju —61,6%. WskaŸnik ten w województwie, pomimo otrzymania przez kilka miejscowoœci praw miejskich,ulega³ w ostatnich latach nieznacznemu obni¿eniu zmniejszaj¹c siê z 50,8% w 1995 roku. G³ównympowodem spadku wskaŸnika by³y migracje ludnoœci miejskiej na obszary wiejskie oraz ujemny poziomprzyrostu naturalnego w miastach. Obszary wiejskie zamieszkiwa³o 1 629,9 tys. osób tj. 11,1%ludnoœci wiejskiej Polski. Dawa³o to województwu drugie miejsce w kraju po woj. mazowieckim.

Tabela nr 23. Ludnoœæ województwa ma³opolskiego w latach 1995-2003

Źród³o: oprac. w³asne na podstawie danych Urzêdu Statystycznego w Krakowie.

W okresie miêdzy spisami powszechnymi w 2002 i 1988 roku ludnoœæ Ma³opolski wzros³ao 144,9 tys. osób, tj. o 4,7%. By³ to najwy¿szy przyrost ludnoœci wœród województw. Œrednio ludnoœækraju wzros³a w tym okresie o 0,9%. Zdecydowanie odmiennie ni¿ dla ca³ego kraju przebiega³wzrost ludnoœci w miastach i na obszarach wiejskich. W województwie ma³opolskim dynamicznieros³a liczba ludnoœci wiejskiej: o 103,4 tys. osób, tj. o 6,88%. Liczba mieszkañców miast wzros³aw tym okresie jedynie o 41,5 tys., tj. o 2,61%. Dla ca³ego kraju odnotowano w tym okresiezmniejszenie ludnoœci wiejskiej o 0,57% i wzrost mieszkañców miast o 1,88%.

Œrednia gêstoœæ zaludniania wynosi³a 214 osób/km2 i by³a znacznie wy¿sza od œredniej dlakraju (122 osób/km2) — drugie miejsce po województwie œl¹skim. WskaŸnik ten wykazuje znacznezró¿nicowanie przestrzenne, nawet w powiatach ziemskich — od powy¿ej 300 osób osób/km2

w powiatach zachodniej czêœci województwa do 76 osób/km2 w powiecie miechowskim. Najsilniejzaludniona jest centralna i zachodnia czêœæ województwa, najs³abiej — pó³nocna i po³udniowo--wschodnia. Ma³opolskê cechuje wyj¹tkowo wysoki poziom zaludnienia obszarów wiejskich —119 osób/km2 – pierwsze miejsce w kraju (œrednia krajowa 50 osób/km2 ).

Struktura ludnoœci wg p³ci wykazywa³a nieznaczn¹ przewagê kobiet — 51,5%, tj.1 674,1 tys.Mê¿czyŸni stanowili 48,5%, tj. 1 578,8 tys. osób. Wspó³czynnik feminizacji wynosi³ 106 i by³ zbli¿onydo wskaŸnika krajowego — 106,5. Na obszarach wiejskich na 100 mê¿czyzn przypada³o 101 kobiet,natomiast w miastach 111.

Województwo –ogó³em

– mê¿czyŸni– kobiety

z tego: – miasta– wsie

1995 1999 2000 2001 2002 2003Dynamika1995-2003

3190,2

1553,81636,41620,71569,5

3222,5

1569,21653,31624,21598,3

3233,8

1574,91658,91629,41604,4

3240,9

1578,21662,71629,81611,1

3237,2

1571,51665,71624,91612,3

3252,9

1578,81674,11623,01629,9

102,0

101,6102,3100,1103,8

Wyszczególnienie

42


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie wydawnictw: Urzêdu Statystycznego w Krakowie „Raport z wyników spisówpowszechnych. Województwo ma³opolskie” oraz G³ównego Urzêdu Statystycznego „Raport z wyników NSP ludnoœcii mieszkañ 2002”.

Wykres nr 8. Tempo przyrostu ludnoœci Ma³opolski na tle kraju w latach 1988-2002

2. RUCH NATURALNY LUDNOŒCI

Rok 2003 by³ kolejnym okresem spadku przyrostu naturalnego. Jednak w porównaniu doœredniej krajowej ludnoœæ województwa ma³opolskiego odznacza³a siê relatywnie wysokim poziomemprzyrostu naturalnego — wskaŸnik 0,98 na 1000 mieszkañców jest znacznie wy¿szy od wskaŸnikakrajowego, który od 2002 roku przybra³ wartoœci ujemne i wynosi³ — 0,4‰. Ten wy¿szy poziomprzyrostu by³ efektem znacznego poziomu urodzeñ (9,86‰ — w województwie, 9,2‰ — w Polsce)oraz ni¿szego ni¿ w innych województwach wskaŸnika zgonów (8,88‰ — w województwie, 9,6‰— w Polsce). WskaŸnik urodzeñ by³ wyraŸnie wy¿szy na obszarach wiejskich (11,01‰),ni¿ w miastach (8,69‰), natomiast poziom zgonów by³ zbli¿ony dla miast (8,94‰) i wsi (8,82‰).

Wykres nr 9. Przyrost naturalny


43

Pomimo doœæ korzystnej sytuacji demograficznej, podobnie jak w ca³ym kraju, w województwiema³opolskim nastêpuje systematyczny spadek przyrostu naturalnego. W latach 1995-2003 przyrostnaturalny zmniejszy³ siê o 64%, a w stosunku do roku ubieg³ego o 30%. Analogicznie wskaŸnik na1 000 mieszkañców zmniejszy³ siê z 2,7 do 0,980/00. W 2003 roku przyrost naturalny wynosi³ 3,1 tys.osób i by³ mniejszy o 1 332 osoby ni¿ w roku 2002. Spowodowane zosta³o to dalszym wyraŸnymspadkiem poziomu urodzeñ oraz pozostawaniem zgonów na podobnym poziomie. Wystêpowa³ywyraŸne ró¿nice pomiêdzy miastami a obszarami wiejskimi. W miastach przyrost naturalny by³ odkilku lat minimalnie ujemny (w 2003 roku wyraŸny spadek do minus 412 osób, tj. -0,260/00), natomiastna terenach wiejskich, pomimo znacznego spadku, pozostawa³ doœæ wysoki (3 576 osób, tj. 2,190/00).


Tabela nr 24. WskaŸniki ruchu naturalnego


Urodzenia na 1000 mieszkañcówWojewództwo – ogó³em– miasta– wsieZgony na 1000 mieszkañcówWojewództwo – ogó³em– miasta– wsiePrzyrost naturalny na 1000 mieszkañcówWojewództwo – ogó³em– miasta– wsie

1995 1999 2000 2001 2002 2003

12,39,9

14,6

9,59,29,9

2,70,74,7

11,09,0

12,9

9,39,19,4

1,7-0,13,5

10,99,2

12,7

8,98,88,4

2,10,33,8

10,488,87

12,09

8,878,898,86

1,61-0,023,23

10,038,58

11,48

8,648,6

8,67

1,4-0,02

2,8

9,868,69

11,01

8,888,948,82

0,98-0,262,19

Wyszczególnienie

Wykres nr 10. Przyrost naturalny Ma³opolski na tle kraju (wskaŸnik na 1000 mieszkañców)


44

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie wydawnictwa Urzêdu Statystycznego w Krakowie „Raport z wyników spisówpowszechnych. Województwo ma³opolskie”.

Ludnoœæ mobilna3 województwa obejmowa³a 990,1 tys. osób, co stanowi³o 6,6% ludnoœcimobilnej kraju. Znacznie wy¿sze wskaŸniki wystêpowa³y w województwach: mazowieckim (13,3%),œl¹skim (12,3%), dolnoœl¹skim (9,3%) i wielkopolskim (8,7%).

3 W spisie 2002 badano tylko ostatni¹ migracjê danej osoby, wobec tego, ¿e jedna osoba mog³a zmieniaæ miejscezamieszkania nawet kilka razy w badanym okresie, faktów migracji by³o zdecydowanie wiêcej. Dane spisu dotycz¹ osób, któreprzyby³y lub powróci³y po nieobecnoœci co najmniej 1 roku na pobyt sta³y lub czasowy.


Najni¿szy poziom przyrostu naturalnego — przyjmuj¹cy wartoœci ujemne — wystêpujew gminach po³o¿onych w zachodniej, pó³nocnej i pó³nocno-wschodniej czêœci województwa orazw mieœcie Krakowie (-1,260/00), osi¹gaj¹c skrajne wartoœci w gminach pó³nocnej czêœci powiatów:proszowickiego - Koszyce (-7,080/00), miechowskiego — Ksi¹¿ Wielki (-6,650/00), S³aboszów(-6,690/00) i Koz³ów (-6,610/00) oraz brzeskiego — Szczurowa (6,490/00). Obszar ten charakteryzujeszczególnie niski, ujemny przyrost naturalny na obszarach wiejskich. Wyj¹tkiem po³udniowychobszarów województwa cechuj¹cych siê bardzo wysokim przyrostem naturalnym jest miastoZakopane, w którym wskaŸnik przyrostu jest ujemny i wynosi – 2,60/00. Obszary po³udniowewojewództwa wyró¿niaj¹ siê wysokim przyrostem na terenach wiejskich, np. gmina Muszyna(11,460/00), S³opnice (11,410/00), £abowa (10,320/00) oraz znacznie ni¿szym na terenie miast.Zró¿nicowanie przestrzenne wielkoœci przyrostu naturalnego wykazuje sta³¹ niezmienn¹ tendencjêod kilku lat: niskiego lub nawet ujemnego przyrostu na obszarach pó³nocnych i zachodnichwojewództwa oraz wysokiego przyrostu w czêœci po³udniowej. Pog³êbia to corocznie wyraŸnezró¿nicowanie struktury wieku ludnoœci na tych obszarach.

3. MIGRACJE

Narodowy Spis Powszechny 2002 wykaza³, ¿e 2 206,0 tys. ludnoœci województwa mieszka³ow miejscowoœci aktualnego zamieszkania od urodzenia. Stanowi³o to 68,2% ludnoœci województwai plasowa³o Ma³opolskê pod tym wzglêdem na pierwszym miejscu w kraju. Wiêksz¹ zasiedzia³oœci¹cechowali siê mieszkañcy wsi, gdzie a¿ 77,6% mieszka³o w danej miejscowoœci od urodzenia.Dla kraju wskaŸnik ten wynosi³ 67,3%. Mieszkañcy miast województwa zamieszkiwali w swojejmiejscowoœci od urodzenia w 59,0% (kraj — 54,2%).

Wykres nr 11. Ludnoœæ wg okresu zamieszkania w swojej miejscowoœci

45


Ogó³emMiastaWsie

Ludnoœæogó³em

Zamieszka³aod

urodzenia razemw 1988roku

i wczeœniej

w latach1988-2002

Nieustalonood kiedymieszka

3232,41626,91605,5

2206,0960,2

1245,8

990,1634,1356,0

686,6474,6212,1

303,5159,6143,9

36,332,53,8

Wyszczególnienie

Przyby³a do miejscowoœciaktualnego zamieszkania


Wœród ludnoœci mobilnej zdecydowanie dominowa³y osoby przyby³e do miejscowoœci aktualnegozamieszkania do 1988 roku — 686,6 tys. osób (69,4%). W latach 1989-2002 emigrowa³o na obszarMa³opolski 303,5 tys. osób, w tym 295,2 tys. z kraju i 8,2 tys. osób z zagranicy.

Wiêcej osób, bo a¿ 64% ludnoœci mobilnej (634,1 tys. osób) przyby³o do miast. Zdecydowaniedominowa³y migracje do 1988 roku w³¹cznie (74,8%). Tempo osadnictwa w miastach wyraŸniezmniejszy³o siê w latach 1989-2002 (25,2% — 159,6 tys. osób). Na obszarach wiejskich sytuacjaby³a odmienna. W latach 1989-2002 osiedli³o siê tu 40,4% ludnoœci mobilnej.

Saldo migracji w roku 2003, liczone na podstawie zameldowañ i wymeldowañ ludnoœcina pobyt sta³y, obejmowa³o 3 552 osoby i wyra¿a³o siê wskaŸnikiem 1,1 na 1 000 mieszkañców.Dla kraju œredni wskaŸnik by³ ujemny i wynosi³ — 0,36 0/00. Wœród województw jedynie cztery mia³ydodatnie saldo migracji: ma³opolskie zajmowa³o drugie miejsce po woj. mazowieckim (+2,70/00).

Tabela nr 26. Migracje ludnoœci

Tabela nr 25. Ludnoœæ wed³ug okresu zamieszkania w tys.


Zameldowania na pobyt sta³y –– ogó³em województwo

– miasta– wsie

Wymeldowania z pobytusta³ego – ogó³em województwo

– miasta– wsie

Saldo migracji – ogó³emwojewództwo

– miasta– wsie

Saldo migracji na 1000mieszkañców – ogó³emwojewództwo

– miasta– wsie

1995 1999 2000 2001 2002 2003

30232

1401716215

29742

1400415738

490

13477

0,2

0,00,3

32915

1468618229

31255

1615115104

1660

-14653125

0,5

-0,92,0

29786

1406115725

27742

1468413058

2044

-6232667

0,6

-0,41,7

28277

1406114216

25690

1373911951

2587

3222265

0,8

0,21,4

30215

1452815687

27116

1514611970

3212

-5633717

1,0

-0,42,3

34183

1596218221

30631

1751213119

3552

-15505102

1,10

-0,973,13

Wyszczególnienie

46



Wysokie saldo migracji w roku 2003 oznacza³o utrzymanie sta³ej tendencji wzrostowej orazwyraŸny wzrost poziomu w ostatnich dwóch latach. Ponownie wzrós³ równie¿ poziom ruchówmigracyjnych, zarówno nap³ywu jak i odp³ywu ludnoœci, który w latach 2000-2001 roku uleg³zahamowaniu i zmniejszeniu nawet w porównaniu z 1995 rokiem.

Rozmieszczenie przestrzenne migracji jest jednak bardzo nierównomierne. Dodatnie, wysokiesaldo migracji wystêpuje na obszarach wiejskich obejmuj¹c 5 102 osób, tj. 3,130/00, ze szczególnymnatê¿eniem w szerokiej strefie podmiejskiej Krakowa oraz w mniejszym zakresie Nowego S¹cza,a tak¿e w powiatach: wielickim, krakowskim, myœlenickim i tatrzañskim. Na pozosta³ych obszarachwiejskich, g³ównie powiatów rolniczych pó³nocnej czêœci województwa (miechowski, proszowicki,d¹browski) oraz obszarów górskich (powiat limanowski, gorlicki, nowotarski, nowos¹decki)obserwuje siê przewagê odp³ywu ludnoœci. W roku 2003 po raz pierwszy od wielu lat zanotowanowzmo¿ony odp³yw ludnoœci z obszarów podmiejskich miasta Tarnowa.

W 2003 roku ponownie wzorem ubieg³ych lat, z wyj¹tkiem roku 2001, zanotowano ujemnesaldo migracji dla miast (uby³o 1 550 osób, tj. -0,970/00.). Z du¿ych miast jedynie Kraków wykazywa³dodatnie saldo (+1171 osób, tj. 1,540/00). W Tarnowie uby³o 52 osoby (-0,440/00), w Nowym S¹czu —443 (-5,230/00). Odp³yw ludnoœci obejmuje tak¿e ma³e miasta po³o¿one w obszarach rolniczych orazwszystkie miasta przemys³owe zachodniej czêœci województwa.

4. STRUKTURA WIEKU LUDNOŒCI

Ludnoœæ województwa ma³opolskiego cechowa³a siê nieznacznie m³odsz¹ struktur¹ wiekuod œredniej dla kraju. Charakteryzowa³ ja wy¿szy udzia³ ludnoœci w wieku przedprodukcyjnym:23,1% (kraj 21,9%), ni¿szy w wieku produkcyjnym: 61,7% (kraj 62,9%) i taki sam w wiekupoprodukcyjnym: 15,2%.

Wykres nr 12. Zmiany struktury wiekowej ludnoœci województwa ma³opolskiego w latach 1995-2003

47


Tabela nr 27. Struktura wieku ludnoœci


Ludnoœæ ogó³emz tego w wieku:

– przedprodukcyjnym (0-17 lat)

– produkcyjnym (18-59 l. – kob., 18-64 l. – mê¿.)

– poprodukcyjnym (60 l. i w. – kob., 65 l. i w. – mê¿.)

Miasta – ludnoœæ ogó³emz tego w wieku:

– przedprodukcyjnym– produkcyjnym– poprodukcyjnym

Wsie – ludnoœæ ogó³emz tego w wieku:


Struktura wieku w %

Województwo – ludnoœæz tego w wieku:


Miasta – ludnoœæ ogó³emz tego w wieku:


Wsie – ludnoœæ ogó³emz tego w wieku:


Ludnoœæ w wiekunieprodukcyjnym na 100 osóbw wieku produkcyjnym

1995 1999 2000 2001 2002 2003

3190,2

904,4

1844,6

441,2

1620,7

420,6983,8216,3

1569,5

483,8860,8224,9

100,0

28,457,813,8

100,0

26,060,713,3

100,0

30,854,814,4

73

3222,5

835,2

1916,0

471,3

1624,2

372,21014,7237,3

1598,3

463,0901,3234,0

100,0

25,959,514,6

100,0

22,962,514,6

100,0

29,056,414,6

68

3233,8

815,4

1939,7

478,8

1629,4

360,41026,4

242,6

1604,4

455,0913,2236,2

100,0

25,260,014,8

100,0

22,163,014,9

100,0

28,456,914,7

67

3240,9

792,2

1965,1

483,7

1629,8

345,81037,4

246,6

1611,1

446,4927,6237,1

100,0

24,460,714,9

100,0

21,363,615,1

100,0

27,757,614,7

65

3237,2

772,0

1977,4

487,8

1624,9

330,41044,3

250,2

1612,3

441,6933,1237,6

100,0

23,861,115,1

100,0

20,364,315,4

100,0

27,457,914,7

64

3252,9

751,2

2008,1

493,7

1623,0

317,71051,8

253,5

1629,9

433,5956,3240,1

100,0

23,161,715,2

100,0

19,664,815,6

100,0

26,658,714,7

62

48


4 Badaniem poziomu wykszta³cenia w czasie NSP w roku 2002 zosta³a objêta ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej. Jednakdla grupy ludnoœci w wieku 13-15 lat mo¿na mówiæ jedynie o wykszta³ceniu podstawowym (ukoñczonym lub nieukoñczonym).

W ostatnich latach, podobnie jak w ca³ym kraju, nast¹pi³y niewielkie zmiany strukturyw kierunku zmniejszania siê liczby ludnoœci w wieku przedprodukcyjnym (z 28,4% w roku 1995do 23,1% w roku 2003), oraz systematycznego wzrostu w wieku produkcyjnym (z 57,8% w roku1995 do 61,7% w roku 2003) i poprodukcyjnym (z 13,8% w roku 1995 do 15,2% w roku 2003).Podstawowy wp³yw na liczebnoœæ dwóch pierwszych grup wiekowych mia³a zmniejszaj¹ca siêz ka¿dym rokiem liczba urodzeñ oraz wejœcie w wiek produkcyjny osób urodzonych w pierwszejpo³owie lat 80-tych, tj. w okresie ostatniego wy¿u demograficznego. Zmiany te w zró¿nicowanymstopniu dotyczy³y miast i obszarów wiejskich. W miastach nast¹pi³ gwa³towny spadek grupy ludnoœciw wieku przedprodukcyjnym (dynamika w latach 1995-2003 — 75,5%), nieznaczny wzrost w wiekuprodukcyjnym (dynamika — 106,9%) oraz bardzo du¿y wzrost w wieku poprodukcyjnym (dynamika— 117,2%). Obszary wiejskie charakteryzowa³y bardziej wyrównane zmiany struktury wiekowej.Ludnoœæ w wieku przedprodukcyjnym stanowi³a tu 89,6% poziomu ludnoœci z roku 1995, w wiekuprodukcyjnym wzros³a do 111,1% a w wieku poprodukcyjnym do 106,7%.

Podobnie jak pozosta³e czynniki demograficzne obraz struktury wiekowej ludnoœci jest bardzozró¿nicowany przestrzennie. Najm³odsz¹ struktur¹ wieku charakteryzuj¹ siê obszary po³o¿one napo³udniu i wschodzie województwa, gdzie udzia³ ludnoœci w wieku poprodukcyjnym kszta³tuje siêna poziomie 13,8%. Natomiast najwiêkszy udzia³ ludnoœci w wieku emerytalnym wystêpuje naobszarze pó³nocnym województwa w rolniczych powiatach miechowskim (19,6%) i proszowickim(16,9%). Tereny te cechuje wyj¹tkowo wysoki udzia³ ludnoœci w wieku poprodukcyjnymzamieszkuj¹cej obszary wiejskie i znacznie m³odsza struktura wieku ludnoœci miejskiej.

W zwi¹zku ze zmianami struktury wiekowej ludnoœci zmniejszy³ siê równie¿ wspó³czynnikobci¹¿enia. W roku 1995 na ka¿de 100 osób w wieku produkcyjnym przypada³o 73 osoby w wiekunieprodukcyjnym, natomiast w roku 2003 — 62 osoby.

5. WYKSZTA£CENIE

Badaniem poziomu wykszta³cenia w czasie NSR 2002 w województwie ma³opolskim objête zosta³o2 707,0 tys. osób w wieku 13 lat i wiêcej.4 Wykszta³cenie wy¿sze od podstawowego posiada³o 1 796,1 tys. osób, tj.66,4%. Najliczniejsz¹ grupê osób stanowi³y osoby z wykszta³ceniem œrednim — 1 434,6 tys. osób, tj. 53,0%.

Wykres nr 13. Struktura poziomu wykszta³cenia ludnoœci w 2002 roku


49


Analiza poziomu wykszta³cenia wed³ug p³ci wykazuje wy¿szy poziom wykszta³cenia kobiet.Kobiety z wykszta³ceniem wy¿szym stanowi³y 10,6% ogó³u (mê¿czyŸni — 9,5%), z wykszta³ceniemœrednim i policealnym 35,3% (mê¿czyŸni — 26,7%). Wœród mê¿czyzn wyraŸnie dominowa³anatomiast grupa z wykszta³ceniem zasadniczym zawodowym, która stanowi³a 32,2% (kobiety 18,5%).

Poziom wykszta³cenia by³ wyraŸnie zale¿ny od charakteru miejsca zamieszkania. Wœródmieszkañców miast wy¿szy by³ udzia³ ludnoœci z wykszta³ceniem wy¿szym — 15,5% (wieœ — 4,2%),policealnym — 4,2% (wieœ —2,1%) oraz ogólnokszta³c¹cym — 12,5% (wieœ — 4,0%). Natomiastna obszarach wiejskich ludnoœæ by³a zdecydowanie s³abiej wykszta³cona. Wysoki by³ udzia³ ludnoœciz wykszta³ceniem podstawowym — 37,5% (miasto 21,0%) oraz z wykszta³ceniem zasadniczymzawodowym — 30,9% (miasto — 19,8%).

W porównaniu do struktury poziomu wykszta³cenia ludnoœci kraju województwo ma³opolskiecechowa³ wy¿szy udzia³ ludnoœci z wykszta³ceniem ponadpodstawowym — 66,4% (kraj — 64,6%),w tym z wykszta³ceniem wy¿szym — 10,1% (kraj — 9,9%), œrednim — 53,0%, (kraj — 51,6), w tymszczególnie z wykszta³ceniem zasadniczym zawodowym — 25,1% (kraj — 23,2%).

Tabela nr 28. Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej wed³ug poziomu wykszta³cenia w 2002 roku

Ludnoœæw wieku 13 lat i wiêcej

Poziom wykszta³ceniaWy¿szePolicealneŒrednie – razem w tym:

zawodoweogólnokszta³c¹cezasadnicze zawodowePodstawowe ukoñczone

Podstawowe nieukoñczonei bez wykszta³ceniaszkolnego

Nieustalony

Ogó³emw tys.osób

Strukturaw %kraj ogó³em miasta wsie

2707,0

272,988,6

1434,6526,8228,6679,2782,9

85,0

43,0

100,0

9,93,2

51,619,7

8,623,229,8

3,6

2,0

100,0

10,13,3

53,019,58,4

25,128,9

3,1

1,6

100,0

15,54,3

54,522,212,519,821,0

2,0

2,7

100,0

4,22,1

51,416,5

4,030,937,5

4,4

0,4

WyszczególnienieStruktura w %

województwo ma³opolskie


W okresie 1988-20025 poziom wykszta³cenia ludnoœci województwa ma³opolskiego wyraŸniewzrós³. Odsetek osób z wykszta³ceniem ponadpodstawowym zwiêkszy³ siê z 57,0% w roku 1988 do68,9% w roku 2002. Obserwuje siê tendencjê wzrostow¹ odsetka osób z wykszta³ceniem wy¿szymz 7,2% do 10,5% (o 65,0%) oraz œrednim i policealnym z 24,4% do 32,4% (o 50,7%). Niewielkiwzrost dotyczy³ osób z wykszta³ceniem zasadniczym zawodowym z 25,3% do 26,1% (o 16,9%),natomiast nast¹pi³ wyraŸny spadek udzia³u osób z wykszta³ceniem podstawowym z 38,3% do 27,2%i niepe³nym podstawowym z 4,8% do 2,2%.

5 NSP w roku 2002 obejmowa³ badaniem wykszta³cenia ludnoœci grupê wiekow¹ 13 lat i wiêcej. Natomiast NSP w roku1988 obejmowa³ tym badaniem tylko ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej. Dlatego te¿ dla porównania zmian poziomu wykszta³ceniaw okresie miêdzyspisowym analizowane s¹ grupy ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej dla obydwu spisów.

50


Wykres nr 14. Zmiany poziomu wykszta³cenia ludnoœci w latach 1988-2002 (ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej)


Bior¹c pod uwagê miejsce zamieszkania nale¿y zauwa¿yæ szczególnie wysok¹ dynamikê wzrostuliczby osób z wykszta³ceniem wy¿szym (151%) oraz œrednim i policealnym (96,0%) na obszarachwiejskich, co wyraŸnie obrazuje uzupe³nianie wykszta³cenia przez ludnoœæ wiejsk¹.

Wykres nr 15. Struktura poziomu wykszta³cenia ludnoœci w latach 1988-2002 wed³ug miejscazamieszkania


51


6. ŹRÓD£A UTRZYMANIA LUDNOŒCI

Wed³ug danych spisu w 2002 roku6 1 921,3 tys. mieszkañców Ma³opolski posiada³o w³asneŸród³o utrzymania, którymi mog³y byæ dochody z pracy, dochody pochodz¹ce ze œwiadczeñspo³ecznych lub dochody z w³asnoœci. WskaŸnik procentowy udzia³u ludnoœci posiadaj¹cej w³asneŸród³o utrzymania wynosz¹cy w województwie 59,4 % by³ nieco ni¿szy do wskaŸnika krajowego(60,3%) i plasowa³ województwo na 9 miejscu w kraju. W tej grupie osób dochody uzyskane z pracyby³y Ÿród³em utrzymania dla 31,9% ludnoœci (œrednia w kraju 32,3%), co dawa³o Ma³opolsce6 miejsce wœród województw.

Korzystniejszy od œredniej krajowej (28%) by³ natomiast udzia³ ludnoœci utrzymuj¹cej siêze Ÿróde³ niezarobkowych — 27,5% (10 miejsce w kraju). Dla tej grupy osób wyj¹tkowo wysokiw Ma³opolsce by³ udzia³ ludnoœci utrzymuj¹cej siê z renty z tytu³u niezdolnoœci do pracy — 9,7%(kraj — 6,6%).

Udzia³ osób bêd¹cych na utrzymaniu (39,1%) by³ województwie wy¿szy od œredniej krajowej(38,0%), co mia³o wp³yw na wysokoœæ wskaŸnika liczby osób utrzymywanych, przypadaj¹cych na1 000 osób posiadaj¹cych w³asne Ÿród³o utrzymania: województwo — 657, kraj — 631. Wœród osóbbêd¹cych na utrzymaniu niepokoj¹cy jest wysoki udzia³ osób m³odych. W wieku produkcyjnym nautrzymaniu by³a co czwarta osoba (24,6%), przy czym prawie co trzecia (32,6%) w wieku mobilnym.W grupie ludnoœci w wieku 20-29 lat udzia³ osób bêd¹cych na utrzymaniu by³ szczególnie wysokii wynosi³ 40,3%. Tendencje te jednak by³y zbie¿ne z procesami zachodz¹cymi w ca³ym kraju. Bior¹cpod uwagê miejsce zamieszkania nale¿y zauwa¿yæ, ¿e w miastach wiêcej ludzi m³odych pozostajena utrzymaniu: 25,6% ludnoœci w wieku produkcyjnym, 34,7% w wieku mobilnym. Na wsi wskaŸnikite s¹ ni¿sze i wynosz¹ odpowiednio: 23,4% i 30,3%.

W okresie miêdzyspisowym zasz³y istotne zmiany dotycz¹ce Ÿróde³ utrzymania ludnoœci.WyraŸnie zmniejszy³a siê liczba osób utrzymuj¹cych siê z dochodów z pracy — o 369 tys. osób,tj. o 26,4%. Udzia³ tej grupy zmniejszy³ siê z 45,3% w roku 1988 do 31,9% w roku 2002%, przyodbywaj¹cym siê w tym czasie wzroœcie ludnoœci w wieku produkcyjnym z 56,9% do 60,7%. Procesten dotyczy³ szczególnie osób utrzymuj¹cych siê z pracy w rolnictwie (spadek z 11,1% do 4,1%ludnoœci województwa). Konsekwencj¹ tej zmiany by³o zwiêkszenie liczby osób utrzymuj¹cych siêz niezarobkowych Ÿróde³ z 579,5 tys. do 888,4 tys. osób tj. o 53,3% oraz osób bêd¹cych na utrzymaniuz 1 107,9 tys. do 1 262,8 tys., tj. o 14,0%.

6 W NSP 2002 ustalono g³ówne (przynosz¹ce najwiêkszy dochód) i dodatkowe Ÿród³o utrzymania dla poszczególnychosób oraz dla gospodarstw domowych. Informacje o Ÿród³ach dochodów dotyczy³y 12 miesiêcy poprzedzaj¹cych spis i by³yustalane niezale¿nie od stanu aktywnoœci ekonomicznej osób.

52



Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie wydawnictw: Urzêdu Statystycznego w Krakowie „Raport z wyników spisówpowszechnych. Województwo ma³opolskie” oraz G³ównego Urzêdu Statystycznego „Raport z wyników NSP ludnoœcii mieszkañ 2002”.

Tabela nr 29. Ludnoœæ wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania

Ogó³emW tym:

Dochody z pracyw tym:

• poza rolnictwem – w sektorze publicznym – w sektorze prywatnym

• w rolnictwie – w sektorze publicznym – w sektorze prywatnym

Niezarobkowe Ÿród³o utrzymaniaw tym:

– emerytura – renta inwalidzka – renta rodzinna – w zasi³ek dla bezrobotnych – zasi³ek pomocy spo³ecznej

Dochody z w³asnoœciNa utrzymaniuNieustalone Ÿród³o utrzymania

w tysi¹cach w % w %

3232,4

1030,7

899,8376,8523,0130,9

1,5129,5

888,4

378,5314,2

65,535,610,9

2,31 262,8

48,3

100,0

31,9

27,811,716,2

4,10,14,0

27,5

11,79,72,01,10,30,1

39,11,5

100,0

32,3

28,011,416,64,30,14,2

28,0

13,96,62,21,60,60,1

38,01,6

WyszczególnienieWojewództwo ma³opolskie Polska

Wykres nr 16. Zmiany struktury ludnoœci wed³ug Ÿróde³ utrzymania w latach 1988-2002

53

ZAGADNIENIA SPO£ECZNE: II. Ochrona zdrowia

II. OCHRONA ZDROWIA

1. FINANSOWANIE OPIEKI ZDROWOTNEJ

W roku 2003 na sfinansowanie kosztów œwiadczeñ Ma³opolski Oddzia³ WojewódzkiNarodowego Funduszu Zdrowia w Krakowie przeznaczy³ 2 117 532,98 tys. z³, co stanowi³o99,3% przychodów netto wynosz¹cych 2 132 574,99 tys. z³. W porównaniu do roku 2002 nast¹pi³spadek o 3,6%.

Tabela nr 30. Wysokoœæ kwot wydatkowanych przez NFZ na pokrycie kosztów poszczególnych rodzajów œwiadczeñ

Rodzaj œwiadczenia

Podstawowa opieka zdrowotna

Ambulatoryjna opiekaspecjalistyczna

Leczenie stomatologiczneLeczenie szpitalne

Opieka psych. i leczenieuzale¿nieñ

Pomoc doraŸna i transportsanitarny

Lecznictwo uzdrowiskoweOpieka d³ugoterminowaRefundacja cen leków

Sprzêt ortop. i œrodkipomocnicze

Rehabilitacja lecznicza

Wysokospecjal. œwiadczenialecznicze i diagnostyczne(odrêbnie kontr.)

Programy zdrowotneInne œwiadczeniaOgó³em

2001

250 770,50

150 544,10

67 594,00

980 386,70

59 920,20

30 334,60

24 932,30

434 986,90

23 873,20

25 920,60

9 839,60

2 966,60

27,00

2 062 096,30

2000

227 922,40

123 932,50

55 392,90

838 734,80

58 250,10

27 843,70

13 871,20

383 148,00

19 780,00

6 410,10

5 499,30

1 130,90

184,20

1 762 100,10

2002

256 569,20

160 238,56

70 260,98

1 055 133,37

61 508,95

33 589,13

31 332,58

451 980,30

31 241,55

29 005,78

12 377,26

3 939,74

320,48

2 197 497,88

2003

242 000,00

139 000,00

67 000,00

928 028,48

62 240,00

52 000,00

30 000,00

27 500,00

500 000,00

31 000,00

25 760,00

9 504,50

3 000,00

500,00

2 117 532,98

Dynamika2002/2003

94,3%

86,7%

95,4%

93,9%

84,5%

89,3%

87,8%

110,6%

99,2%

88,8%

76,8%

76,1%

156,0%

96,4%

w tys. z³

Źród³o: Ma³opolski Oddzia³ Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia.

54

2. STAN BAZY S£U¯BY ZDROWIA

Zasoby kadrowe

W roku 2003 nast¹pi³o zmniejszenie zatrudnienia personelu medycznego w stosunku do roku2002 ogó³em o 439 osób, w tym najwiêkszy spadek odnotowano w grupie pielêgniarek — 302 osoby,po³o¿nych — 93 osoby, techników analityki medycznej — 66 osób oraz w grupie mgr rehabili-tacji — 56 osób. Równoczeœnie nast¹pi³ wzrost zatrudnienia przede wszystkim w grupachmgr pielêgniarstwa o 77 osób, lekarzy o 51 osób oraz lekarzy stomatologów o 39 osób.

Tabela nr 31. Personel medyczny z wy¿szym wykszta³ceniem zatrudniony podstawowo w publicznychi niepublicznych zak³adach opieki zdrowotnej w latach 1999-2003


20006 8741 194

462335301337264

19997 7371 214

511383331470289

20017 2331 249

472381297309252

20027 5161 342

523412322284275

20037 5671 381

467489332277287

Grupa zawodowaLekarzeLekarze stomatolodzyMgr rehabilitacjiMgr pielêgniarstwaPsycholodzyFarmaceuciAnalitycy medyczni

Źród³o: Ma³opolskie Centrum Zdrowia Publicznego.

Tabela nr 32. Personel medyczny ze œrednim wykszta³ceniem zatrudniony podstawowo w publicznychi niepublicznych zak³adach opieki zdrowotnej w latach 1999-2003

200015 469

1 960157255

1 163873782185449

199917 0272 024

250276

1 498907927213520

200115 400

1 957113249

1 090842771196408

200215 670

1 938112209

1 028845786220398

200315 368

1 845111178962808787223359

Grupa zawodowaPielêgniarkiPo³o¿neTechnicy dentystyczniTechnicy farmaceutyczniTechnicy analityki medycznejTechnicy elektroradiologiiTechnicy fizjoterapiiTechnicy masa¿yœciDietetycy


Zasoby i dzia³alnoœæ lecznictwa ambulatoryjnego

W roku 2003 na terenie województwa ma³opolskiego ambulatoryjn¹ opiekê zdrowotn¹ dlaogó³u ludnoœci, w s³u¿bie medycyny pracy i w rehabilitacyjnych spó³dzielniach inwalidów, zapewnia³ypubliczne i niepubliczne zak³ady opieki zdrowotnej. Ogó³em dzia³a³o 1 140 przychodni i oœrodkówzdrowia, w tym 324 w zak³adach publicznych i 816 w zak³adach niepublicznych. Liczba przychodnidla ogó³u ludnoœci ³¹cznie z oœrodkami zdrowia wynosi³a na koniec 2003 r. 1 054. Znacznie wzros³a(o 45) w stosunku do roku poprzedniego liczba przychodni w s³u¿bie medycyny pracy i wynosi³a 86.Ponadto dzia³a³o 453 praktyk lekarskich, tj. o 44 wiêcej ni¿ w roku 2002.

55


Ogó³em w zak³adach opieki zdrowotnej i praktykach lekarskich w ambulatoryjnej podstawoweji specjalistycznej opiece zdrowotnej (dla ogó³u ludnoœci, przy zak³adach pracy) lekarze udzielili19 442 975 porad, tj. o 240 790 (1,25%) wiêcej ni¿ w roku 2002.

W podstawowej opiece zdrowotnej województwa ma³opolskiego w poradniach ogólnych lekarzeudzielili 8 138 369 porad, w tym 263 423 wizyt domowych (odsetek wizyt domowych wynosi 3,2%).W porównaniu z rokiem 2002, w którym udzielono 7 902 776 porad, nast¹pi³ wzrost liczby porado 235 593.

W poradniach dla dzieci udzielono w 2003 r. 3 613 981 porad, z czego 94 155 stanowi³y wizytydomowe (2,6%). Dla porównania w roku 2002 udzielono 3 585 232 w tym wizyt domowych by³o91 216 (2,5%). Daje to ró¿nicê 28 749 porad wiêcej ni¿ w roku 2002, w tym wizyt domowych by³oo 2 939 wiêcej w porównaniu do roku 2002. Liczba zbadanych noworodków (dzieci do 1 m-ca¿ycia) ogó³em wynosi³a 26 532, tj. o 17 mniej ni¿ w roku poprzednim, w tym w domu zosta³ozbadanych 21 317. Odsetek wizyt patrona¿owych do ogó³u zbadanych noworodków wynosi³ 80,3%.W roku 2002 na 26 549 zbadanych dzieci 21 877 stanowi³y wizyty patrona¿owe, tj. 82,4%.

W specjalistycznej opiece zdrowotnej dla ogó³u ludnoœci i s³u¿bie medycyny pracy lekarzespecjaliœci udzielili 7 690 625 porad, tj. o 23 552 mniej ni¿ w roku 2002.

Liczba porad udzielonych przez lekarzy stomatologów zmniejszy³a siê o 55 731 (2,1%),tj. z poziomu 2 750 566 do 2 694 835 porad.

Tabela nr 33. Porady udzielone w podstawowej i specjalistycznej opiece zdrowotnej w zak³adach publicznych, niepublicznych i praktykach lekarskich.

2002

2003

w tym:

stomatologiczne

podstawowejopiece

zdrowotnej razem

specjalistycznej opiece zdrowotnej

2 750 566

2 694 835

11 488 008

11 752 350

10 464 743

10 385 460

7 714 177

7 690 625

2 750 566

2 694 835

Rok

z tego wLiczba udzielonych porad

razemlekarskie

w tym:

stomatologicznelekarskielekarskie

21 952 751

22 137 810

19 202 185

19 442 975


Choroby zawodowe

Z informacji Pañstwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego7 wynika, ¿e w roku 2003stwierdzono ogó³em 442 choroby zawodowe, w tym 31% to przewlek³e choroby narz¹du g³osu,22% stanowi¹ pylice p³uc. Ogólna liczba chorób zawodowych systematycznie spada w kolejnychlatach, co przedstawia poni¿szy wykres.

Wykres nr 17. Liczba chorób zawodowych w województwie ma³opolskim w latach 1999-2003

7 WSSE „Ocena stanu sanitarnego i sytuacja epidemiologiczna chorób zakaŸnych i zatruæ w województwie ma³opolskimw roku 2003, str. 54.

56

Zasoby i dzia³alnoœæ lecznictwa stacjonarnego

Na terenie województwa ma³opolskiego w roku 2003 funkcjonowa³o ogó³em 89 jednostekopieki stacjonarnej, w tym:— 50 szpitali ogólnych publicznych (w tym: 2 o charakterze uzdrowiskowo-rehabilitacyjnym,3 œwiadcz¹ce us³ugi wy³¹cznie w zakresie opieki d³ugoterminowej, 2 podleg³e MON i MSWiA),— 2 szpitale publiczne psychiatryczne,— 13 niepublicznych ogólnych zak³adów opieki stacjonarnej,— 4 niepubliczne psychiatryczne zak³ady opieki stacjonarnej,— 23 jednostki opieki d³ugoterminowej publiczne i niepubliczne ZOL, ZPO, hospicja (w tym

3 dzia³aj¹ w strukturach szpitali ogólnych publicznych).£¹cznie dysponowa³y one 18 229 ³ó¿kami.

Tabela nr 34. Liczba ³ó¿ek w publicznych i niepublicznych zak³adach opieki zdrowotnej wg stanu na dzieñ 31.12.2003 r.

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych uzyskanych z Ma³opolskiego Centrum Zdrowia Publicznego orazbezpoœrednio z zoz.

Kraków

Tarnów

Nowy S¹cz

Bocheñski

Brzeski

Chrzanowski

D¹browski

Gorlicki

Krakowski

Limanowski

Miechowski

Myœlenicki

Nowos¹decki

Nowotarski

Olkuski

Oœwiêcimski

Proszowicki

Suski

Tarnowski

Tatrzañski

Wadowicki

Wielicki

publiczne

pow.

£ó¿ka w szpitalachpsychiatrycznych

£ó¿ka w szpitalach ogólnychLiczba³ó¿ek

ogó³emw

powiatachwoj.

8 266

950

535

247

408

599

293

552

296

402

346

321

479

855

654

789

274

588

92

728

550

5

18 229

ZOL, ZPO, hospicja

niepubl.res.

publiczne

pow.woj.niepubl.

res.

publiczne

pow.woj.niepubl.

res.

2 211

559

513

236

162

135

20

140

3 976

1 187

391

247

408

518

276

515

355

330

321

194

470

380

511

274

468

48

366

310

7 569

14 983

2 841

192

193

212

3 438

282

22

6

47

44

5

406

406

836

240

1 076 0

132

10

142

142

0

100

100

338

37

375

475

439

81

17

54

16

93

30

139

278

1 147

1 147

0

15 389

1 076

1 218 1 622

18 229

57


Tabela nr 35. Liczba ³ó¿ek w zak³adach opieki zdrowotnej wed³ug organu za³o¿ycielskiego

Szpitale publiczne dzia³aj¹ce na terenie województwa ma³opolskiego dysponowa³y ogó³em14 983 ³ó¿kami. Liczba leczonych (bez ruchu miêdzyoddzia³owego) wynosi³a 456 128 i by³a o 13 339mniejsza ni¿ w roku 2002. WskaŸnik liczby leczonych na 10 000 ludnoœci w latach 1999 do 2002systematycznie wzrasta³, natomiast w roku 2003 odnotowano spadek. Podobn¹ tendencjê mo¿nazaobserwowaæ w zakresie przeciêtnego wykorzystania ³ó¿ka w dniach. Przeciêtny okres pobytuleczonego w dniach systematycznie skraca siê — w roku 1999 wynosi³ on 10,3 natomiastw 2003 roku 8,7.

Tabela nr 36. WskaŸniki dzia³alnoœci szpitali ogólnych

* dot. publicznych i niepublicznych szpitali ogólnych** dot. publicznych szpitali ogólnych

Źród³o: Ma³opolskie Centrum Zdrowia Publicznego, CSIOZ Biuletyn Statystyczny MZ.

Na terenie województwa ma³opolskiego w 2003 r. dzia³a³y 2 publiczne szpitale psychiatryczne,w których liczba ³ó¿ek rzeczywistych na dzieñ 31 grudnia wynosi³a 1 076 i nie zmieni³a siê w stosunkudo roku ubieg³ego. Natomiast zmniejszy³a siê liczba pacjentów leczonych (bez ruchu miêdzy-oddzia³owego) z 12 244 w roku 2002 do 12 085 w roku 2003, tj. o 159 leczonych mniej. W szpitalachpsychiatrycznych mo¿na zaobserwowaæ podobne tendencje w ramach wskaŸników jak w szpitalachpublicznych ogólnych.

Ponadto us³ugi w zakresie lecznictwa stacjonarnego udzielane by³y przez niepubliczne zak³ady.Wed³ug stanu na dzieñ 31.12.2003 r. jednostek takich by³o 17, w tym 4 zak³ady psychiatryczne dlaosób uzale¿nionych.

Liczba leczonychna 10 000 ludnoœci

Przelotowoœæ – liczbachorych na 1 ³ó¿ko

Przeciêtny okrespobytu leczonego(w dniach)

Przeciêtnewykorzystanie ³ó¿ka(w dniach)

2002

1 740

34,9

8,0

280

2001

1 640

33,7

8,4

282

1999

1 272

25,7

10,3

264,7

2001

1 377

30,8

9,5

292,1

2002

1 450

32,7

9,0

293,8

2000

1 321

28,7

9,9

285,3

1999

1 471

28,6

9,3

261

2000

1 554

31,5

8,9

278

2003

1 402

32,5

8,7

284

Polska* Woj. Ma³opolskie **Wskaźnik

WojewódzkiePowiatoweResortoweNiepubliczneOgó³em

Liczba ³ó¿ek %

5 1527 9443 4381 695

18 229

2844199

100

Wyszczególnienie


58

Tabela nr 37. WskaŸniki dzia³alnoœci szpitali psychiatrycznych publicznych



200032,7

9,735,0

340,6

199930,0

9,038,0

340,6

200133,9

9,934,8

345,7

200237,811,331,7

357,6

200337,211,231,2

350,1

WskaŸnikLiczba leczonych na 10 000 ludnoœciPrzelotowoœæ – liczba chorych na 1 ³ó¿koPrzeciêtny okres pobytu leczonego (w dniach)Przeciêtne wykorzystanie ³ó¿ka (w dniach)

Liczba ³ó¿ek rzeczywistych w niepublicznych ogólnych zak³adach opieki stacjonarnej na koniec2003 r. wynosi³a 406 i w porównaniu z rokiem poprzednim zwiêkszy³a siê o 26 ³ó¿ek. Zwiêkszeniuuleg³a równie¿ liczba leczonych pacjentów (bez ruchu miêdzyoddzia³owego) — w ci¹gu roku 2003hospitalizowanych by³o 21 805, tj. o 62 wiêcej ni¿ w roku poprzednim.

Zwiêkszy³a siê równie¿ liczba ³ó¿ek w niepublicznych psychiatrycznych zak³adach stacjonarnejopieki zdrowotnej z 131 ³ó¿ek w roku 2002 do 142 ³ó¿ek w 2003 r. — wzrost o 8,4%. Odnotowanonatomiast spadek liczby leczonych o 78, tj. z poziomu 827 w 2002 r. do 749 leczonych w roku 2003.

W zakresie opieki d³ugoterminowej œwiadczenia udzielane by³y przez 23 publiczne i nie-publiczne zak³ady pielêgnacyjno — opiekuñcze, zak³ady opiekuñczo – lecznicze oraz hospicja.Ogó³em dysponowa³y one 1 622 ³ó¿kami, w tym w jednostkach publicznych by³o 475 ³ó¿ek (29,2%).Liczba leczonych w roku 2003 w opiece d³ugoterminowej wynosi³a 4 019.

W ramach opieki d³ugoterminowej wzros³a liczba hospicjów i na koniec 2003 r. dzia³a³o ichna terenie województwa 5, tj. o 1 wiêcej ni¿ w roku poprzednim. Liczba ³ó¿ek w tych jednostkachwynosi³a 109, tj. o 26 ³ó¿ek wiêcej ni¿ w roku 2002. W roku 2003 leczonych by³o 759 pacjentów,tj. o 55 pacjentów wiêcej ni¿ w roku 2002. Pacjenci przebywali 35 980 osobodni, tj. o 8 868 wiêcejosobodni ni¿ w roku 2002. Œredni okres pobytu pacjentów w hospicjach w roku 2002 wynosi³38,5 dnia natomiast w 2003 r. œrednio 47,4 dnia. Zak³ady opiekuñczo — lecznicze w roku 2003dysponowa³y 1 443 ³ó¿kami, na których by³o leczonych 3 198 pacjentów, natomiast w zak³adachpielêgnacyjno-opiekuñczych przebywa³o 759 pacjentów na 70 ³ó¿kach.

59

ZAGADNIENIA SPO£ECZNE: III. Pomoc spo³eczna

III. POMOC SPO£ECZNA

1. KORZYSTAJ¥CY Z POMOCY SPO£ECZNEJ

Pomoc spo³eczn¹ s³u¿¹c¹ wspieraniu osób i rodzin w trudnych dla nich sytuacjach ¿yciowych,których nie s¹ wstanie przezwyciê¿yæ wykorzystuj¹c w³asne mo¿liwoœci, organizuj¹ organyadministracji rz¹dowej i samorz¹dowej. Samorz¹d i administracja pañstwowa przy realizacji zadañpomocy spo³ecznej wspó³pracuje z organizacjami spo³ecznymi i pozarz¹dowymi, a tak¿e Koœcio³emKatolickim i innymi koœcio³ami. Obowi¹zkiem pomocy spo³ecznej jest wspieranie, w tym finansowe,osób i rodzin w wysi³kach zmierzaj¹cych do zaspokojenia niezbêdnych potrzeb ¿yciowych orazzapobieganie sytuacjom kryzysowym poprzez usamodzielnianie i integracjê spo³eczn¹.

Tabela nr 38. Rodziny i osoby objête pomoc¹ spo³eczn¹

* odsetek liczby osób w rodzinach œwiadczeniobiorców w liczbie ludnoœci danego terenu(bez osób otrzymuj¹cych wy³¹cznie zasi³ki rodzinne i pielêgnacyjne lub pomoc dla kombatantów)

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie — Sprawozdanie MPiPS-03 I-XII 2003 r.; GUS – Polska Statystyka Publiczna,„Ludnoœæ wed³ug p³ci i powiatów w 2003 r. Stan w dniu 31. XII.2003” — www.stat.gov.pl.

BocheñskiBrzeskiChrzanowskiD¹browskiGorlickiKrakowskiLimanowskiMiechowskiMyœlenickiNowos¹deckiNowotarskiOlkuskiOœwiêcimskiProszowickiSuskiTarnowskiTatrzañskiWadowickiWielickiTarnówKrakówNowy S¹czWojewództwo

liczba rodzin

w tymna wsi

Powiat

Œwiadczenia przyznane w ramach zadañ zleconych i w³asnych(bez wzglêdu na ich rodzaj, formê, liczbê i źród³o finansowania)

liczba osób,którym

przyznanoœwiadczenia

ogó³em

liczbaosób

w rodzinach

Liczbamieszkañców

ogó³em%*

6 1795 9147 2415 857

10 81210 32913 197

3 5489 175

21 3789 5026 1318 7683 2645 566

15 4513 2457 9775 3646 932

26 3653 977

196 172

3 8543 6934 9113 4646 3857 0546 9882 4635 867

12 8596 2074 2876 1092 0363 9279 7392 2724 9463 6776 402

21 9033 627

132 670

2 6943 0151 4113 0404 9915 6786 0581 7604 526

11 0154 6112 3402 0321 7833 1799 1631 5123 5612 759

000

75 128

15 23815 69814 32115 21826 62223 34132 823

8 48126 86156 77426 76513 23816 580

8 16114 74344 050

8 20018 31311 96626 42548 05713 919

485 794

98 39489 739

128 74158 617

106 444241 080120 222

51 560114 949194 983179 966114 741153 136

43 65981 535

191 80365 382

153 438103 808118 668757 685

84 3993 252 949

15,517,511,126,025,0

9,727,316,423,429,114,911,510,818,718,123,012,511,911,522,3

6,316,514,9

60


Œwiadczeñ z pomocy spo³ecznej udziela siê w szczególnoœci w sytuacji: ubóstwa, sieroctwa,bezdomnoœci, wielodzietnoœci, bezrobocia, niepe³nosprawnoœci czy d³ugotrwa³ej choroby.

W 2003 roku w województwie ma³opolskim skorzysta³o z pomocy spo³ecznej, z wy¿ej wymie-nionych przyczyn ³¹cznie, 132 670 rodzin spe³niaj¹cych kryteria okreœlone w Ustawie, z czego 55,6%(75 128) rodzin wiejskich. £¹cznie cz³onkowie rodzin, pozostaj¹cych w krêgu pomocy spo³ecznejstanowili grupê 485 794 osób, czyli mieli 14,9% udzia³ w grupie wszystkich mieszkañców Ma³opolski.W porównaniu do roku 2002 liczba klientów pomocy spo³ecznej wzros³a w województwieo blisko 8,5 tysi¹ca. Uwzglêdniaj¹c liczbê osób w rodzinach œwiadczeniobiorców liczba klientówpomocy spo³ecznej wzros³a w ci¹gu roku o ponad 9 tysiêcy. W porównaniu do roku 2001 iloœæ klientówpomocy spo³ecznej, którzy pobierali œwiadczenia w ma³opolskich gminach zwiêkszy³a siê o ponad38 tysiêcy. Bior¹c pod uwagê liczbê osób w rodzinach tych, którzy pobierali œwiadczenia by³o ichwiêcej o blisko 52 tysi¹ce w porównaniu do 2001 roku.

Odsetek osób korzystaj¹cych ze wsparcia pomocy spo³ecznej w liczbie mieszkañców danegoterenu jest znacznie zró¿nicowany terytorialnie i waha³ siê w roku 2003 od 6,3% w Krakowie do29,1% w powiecie nowos¹deckim ziemskim.

Tabela nr 39. Przyczyny korzystania z pomocy spo³ecznej

* liczba i odsetek klientów pomocy spo³ecznej korzystaj¹cych ze wsparcia z danej przyczyny (l. osób w rodzinach œwiad-czeniobiorców);

** ZK — zak³ad karny. Podane wartoœci nie sumuj¹ siê, poniewa¿ w praktyce sytuacjê wielu osób charakteryzujetzw. „wieloproblemowoœæ” — wystêpowanie kilku problemów jednoczeœnie.

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie — Sprawozdanie MPiPS-03 I-XII 2003 r.

Liczba klientów ogó³em Liczba klientów*Przyczyny korzystaniaz pomocy %*

UbóstwoBezrobocie

Bezradnoœæ w sprawachopiekuñczo-wychowawczych

Niepe³nosprawnoœæD³ugotrwa³a chorobaPotrzeba ochrony macierzyñstwaAlkoholizmSieroctwo

Trudnoœci w przystosowaniudo ¿ycia po opuszczeniu ZK**

BezdomnoœæNarkomania

485 794485 794

485 794

485 794485 794485 794485 794485 794

485 794

485 794485 794

338 078201 145

171 925

147 778116 707

46 34626 079

4 044

2 387

1 998395

69,641,4

35,4

30,424,0

9,55,40,8

0,5

0,40,1

Do dominuj¹cych przyczyn korzystania z pomocy spo³ecznej nale¿¹: ubóstwo, bezrobocie,bezradnoœæ w sprawach opiekuñczo-wychowawczych oraz niepe³nosprawnoœæ i d³ugotrwa³a choroba.O 1,5 procent, w porównaniu do roku ubieg³ego wzros³a liczba klientów pomocy spo³ecznejz problemem ubóstwa jako dominuj¹cym, a o 1,6% liczba klientów bezrobotnych. W porównaniudo roku 2001 wzrost ten wynosi odpowiednio 2,6 oraz 4,4%.

61


8 „Diagnozowanie przyczyn ubóstwa w województwie ma³opolskim. Raport z badañ”; Regionalny Oœrodek PolitykiSpo³ecznej w Krakowie; Kraków 2004 r.

W badaniach przeprowadzonych w 2003 roku przez Regionalny Oœrodek Polityki Spo³ecznejw Krakowie na reprezentatywnej próbie beneficjentów pomocy spo³ecznej Ma³opolski ustalonopewne charakterystyczne cechy spo³eczno-demograficzne typowe dla osób korzystaj¹cych zewsparcia pañstwa.8

Widoczne jest, ¿e wœród klientów pomocy spo³ecznej Ma³opolski rodziny maj¹ce wiêcej ni¿czterech cz³onków s¹ nadreprezentowane w porównaniu do populacji Ma³opolski. Ró¿nicemiêdzy badan¹ grup¹, a populacj¹ mieszkañców Ma³opolski dotycz¹ równie¿ iloœci dzieciw rodzinach. Przyjmuj¹c za rodzinê wielodzietn¹ tak¹, która ma troje i wiêcej dzieci widaæ, ¿ewœród klientów pomocy spo³ecznej ponad dwukrotnie czêœciej wystêpuje wielodzietnoœæ. Odsetekrodzin wielodzietnych w Ma³opolsce, wed³ug danych Narodowego Spisu Powszechnego, wynosi15,8%, natomiast wœród rodzin klientów pomocy spo³ecznej 38%.

Najwiêkszy odsetek klientów pomocy spo³ecznej stanowi¹ osoby w „sile wieku” (31-50 lat),a niemal po³owa to ludzie w przedziale wiekowym uznawanym za okres najwiêkszej mobilnoœcizawodowej (18-44 lata). Zdecydowan¹ wiêkszoœæ pobieraj¹cych œwiadczenia stanowi¹ kobiety (80%).Charakterystyczny dla klientów pomocy spo³ecznej województwa jest niski poziom wykszta³cenia— wykszta³cenie podstawowe posiada 32,8% klientów; zasadnicze zawodowe 41,4%; œrednie —20,6% wy¿sze tylko 1,8%.

Wykres nr 18. Poziom wykszta³cenia osób korzystaj¹cych z pomocy spo³ecznej

Ponad po³owa klientów pomocy spo³ecznej to osoby bezrobotne (50,1%), w tym 48%to bezrobotni bez prawa do zasi³ku z tego tytu³u.

Deklarowane dochody per capita w gospodarstwach domowych klientów pomocy spo³ecznejs¹ bardzo niskie. Ponad 75% nie osi¹ga pu³apu przekraczaj¹cego 300 z³otych, co jest wartoœci¹z pogranicza tzw. minimum egzystencji, stanowi¹cego doln¹ granicê ubóstwa poni¿ej której nastêpujeju¿ zagro¿enie ¿ycia oraz rozwoju psychofizycznego cz³owieka. Poza zasi³kiem z pomocy spo³ecznej,klienci uzyskuj¹ dochód z prac dorywczych i renty, nastêpnie: z zasi³ków z urzêdów pracy, dochódze sta³ej pracy najemnej, gospodarstwa rolnego oraz alimentów. Czêsto pomocy udziela rodzina —co dziesi¹ty beneficjent pomocy spo³ecznej jest przez ni¹ regularnie wspierany, a zdecydowanawiêkszoœæ „od czasu do czasu” korzysta ze wsparcia krewnych. Drugim w kolejnoœci, Ÿród³em pomocymaterialnej, jest Koœció³, nastêpnie organizacje charytatywne.

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie — Sprawozdanie MPiPS — I-XII 2003 r.

62

Zdecydowana wiêkszoœæ klientów pomocy spo³ecznej, a¿ 76,7%, nie przewiduje zwiêkszeniadochodów rodziny w najbli¿szym czasie. Powodem jest najczêœciej brak pracy, b¹dŸ te¿ bezskutecznejej poszukiwanie, czasem tak¿e brak pracy kogoœ z rodziny (mê¿a, syna). Dla blisko 20% gospodarstwdomowych perspektywa zwiêkszenia dochodów w najbli¿szym czasie jest nierealna ze wzglêdu nachorobê, niepe³nosprawnoœæ, wiek, czasem ze wzglêdu na posiadanie ma³ych jeszcze dzieci.

Trzy czwarte badanych (72,8%) nie podjê³oby pracy w odleg³ym miejscu Polski. Wœród grupybezrobotnych bez zasi³ku a¿ 67% nie wyjecha³oby „za prac¹” poza miejsce zamieszkania. Znaczniewy¿szy odsetek niechêtnych zmianie znalaz³ siê tylko wœród emerytów, rencistów (87,5%) i rol-ników (86,8%). Ci, którzy deklaruj¹ gotowoœæ wyjazdu (27,2 %) podaj¹ zazwyczaj dodatkowewarunki, jakie musia³yby zostaæ spe³nione by mogli podj¹æ taka decyzjê. Do podjêcia ryzyka wyjazdusk³onni byliby przede wszystkim bezrobotni z zasi³kiem, czyli osoby o krótkim sta¿u w kategoriiosób bez pracy.

Wœród niezaspokojonych potrzeb materialnych na pierwszy plan wysuwaj¹ siê bie¿¹ce brakipieniêdzy na ¿ywnoœæ, odzie¿ oraz mieszkanie. Wœród grupy osób, które zauwa¿aj¹ niedostatekw sferze potrzeb pozamaterialnych na pierwszy plan wysuwa siê deficyt zwi¹zany z udzia³emw ¿yciu kulturalnym oraz nauk¹ w³asn¹ lub dzieci.

Du¿a czêœæ respondentów (38,5%) chcia³aby, aby ich dzieci zdoby³y wy¿sze wykszta³cenie.Blisko 25% uzna³o, ¿e ich dzieci powinny zdobyæ wykszta³cenie œrednie z matur¹. Powy¿sze dane,w zetkniêciu z poziomem wykszta³cenia rodziców, gdzie procent osób z wy¿szym wykszta³ceniemstanowi zaledwie 1,8, œwiadczyæ mog¹ o wysokich aspiracjach rodziców wobec dzieci.

Opinie o tym kto w najbli¿szych latach bêdzie mia³ najwiêksze szanse na wyjœcie z biedy mo¿napodzieliæ na te, które œwiadcz¹ o wierze w uczciwy (wykszta³ceni, m³odzi, maj¹cy mo¿liwoœæ podjêciapracy lub te¿ posiadaj¹cy sta³¹ pracê, pracuj¹cy za granic¹, prowadz¹cy w³asn¹ dzia³alnoœæ gos-podarcz¹ czy posiadaj¹cy ró¿ne pozytywne cechy osobowoœciowe, takie jak inicjatywa, zaradnoœæ,pracowitoœæ) b¹dŸ nieuczciwy (kombinatorstwo, znajomoœci) sposób postêpowania.

Klientów pomocy spo³ecznej cechuje bezradnoœæ. Charakteryzuje ich ca³kowita niewiedzana temat tego, jakie problemy mo¿na rozwi¹zaæ w miejscu zamieszkania bez ogl¹dania siê na w³adzeoraz przekonanie, ¿e nie ma spraw, które mieszkañcy mogliby sami rozwi¹zywaæ. Ponad 80% uwa¿a,¿e obowi¹zkiem w³adz pañstwowych, samorz¹dowych oraz instytucji pomocy spo³ecznej jestzajmowanie siê ludŸmi ubogimi. Prawie nikt nie wskaza³ innych sposobów rozwi¹zania problemuubóstwa, w tym siebie jako sprawcy zmian. Wœród form pomocy jakie powinny byæ œwiadczoneludziom ubogim za najw³aœciwsze klienci pomocy spo³ecznej uwa¿aj¹ zasi³ki pieniê¿ne (71,6%)oraz nowe miejsca pracy (66,2%). Za mniej istotne uznaj¹ inne formy wsparcia typu: szkoleniai kursy podnosz¹ce kwalifikacje, pomoc psychologiczna i doradztwo. Badani oczekuj¹ wiêc podaniaim w jak najprostszej formie pomocy, g³ównie finansowej, przez pañstwo, które ich zdaniem maobowi¹zek troszczyæ siê o nich.

Ponad po³owa klientów pomocy spo³ecznej w województwie korzysta z niej d³u¿ej ni¿ szeœælat: 6-10 lat — 30,9%; powy¿ej dziesiêciu — 21,0%. Krócej ni¿ rok korzysta z systemu pomocy 15%respondentów i s¹ to czêsto osoby m³ode, doœæ dobrze wykszta³cone, ale nie posiadaj¹ce pracy.Analizuj¹c zale¿noœæ miêdzy rodzajem aktywnoœci zawodowej, a d³ugoœci¹ korzystania z pomocyspo³ecznej dostrze¿emy, ¿e wœród korzystaj¹cych z pomocy spo³ecznej d³u¿ej ni¿ 10 lat najlicz-niejsz¹ kategoriê tworz¹ emeryci i renciœci (36,5%). Bezrobotni bez zasi³ku to osoby, którekorzystaj¹ z systemu pomocy spo³ecznej g³ównie od roku do piêciu lat (32,5%) oraz od szeœciu dodziesiêciu lat (32,3%). Generalnie mo¿na powiedzieæ, ¿e im krócej korzysta siê z pomocy spo³e-cznej, tym czêœciej jako powód podawane jest bezrobocie. Dla rolników g³ównym powodem,dla którego znaleŸli siê w systemie pomocy spo³ecznej s¹ niskie dochody i bieda oraz wielo-dzietnoœæ.

Wystêpuje tak¿e statystycznie istotna zale¿noœæ miêdzy d³ugoœci¹ korzystania z pomocyspo³ecznej, a poziomem wykszta³cenia. Wœród osób z wykszta³ceniem wy¿szym niemal po³owato osoby pobieraj¹ce œwiadczenia krócej ni¿ rok; z podstawowym – d³u¿ej ni¿ dziesiêæ lat.


63


Wiêkszoœæ klientów pomocy spo³ecznej nie widzi pozytywnych zjawisk dotycz¹cych ubogich.Ci, którzy je dostrzegali wymienili najczêœciej dzia³ania z krêgu zadañ pomocy spo³ecznej orazdzia³alnoœci organizacji pozarz¹dowych.

2. ŒRODKI FINANSOWE

W ramach wsparcia finansowego dla osób spe³niaj¹cych ustawowe kryteria, kwalifikuj¹ce doprzyznania œwiadczenia, w obszarze zadañ realizowanych przez gminy i powiaty w 2003 rokuwydatkowano: 76 179 379 z³otych na œwiadczenia wyp³acone w ramach zadañ w³asnych gmin,na œwiadczenia realizowane w ramach zadañ zleconych gminom przeznaczono 141 172 499 z³otych.Powiaty na realizacjê œwiadczeñ w ramach zadañ w³asnych wydatkowa³y 35 077 224 z³ote.Na realizacjê œwiadczeñ w ramach zadañ zleconych przez administracjê rz¹dow¹ powiaty wyda³y6 204,00 z³ote. Dane te ilustruj¹ poni¿sze tabele.

Tabela nr 40. Udzielone œwiadczenia — zadania w³asne gmin

Podane wartoœci w ramach zadañ w³asnych gmin obejmuj¹ nastêpuj¹ce rodzaje œwiadczeñ:udzielanie schronienia, posi³ku, ubrania osobom tego pozbawionym, w tym posi³ku dzieciomi m³odzie¿y w okresie nauki szkolnej, prowadzenie us³ug opiekuñczych, dla mieszkañców gminywymagaj¹cych takiej opieki, pomoc finansow¹ na pokrycie wydatków na œwiadczenia zdrowotnew publicznych zak³adach opieki zdrowotnej. Ponadto: udzielanie zasi³ków celowych na pokryciewydatków powsta³ych w wyniku zdarzenia losowego, sprawienie pogrzebu, udzielanie zasi³kówcelowych i w naturze oraz udzielanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie siê (pomocw naturze, jednorazowy zasi³ek celowy, po¿yczka nieoprocentowana). W roku 2003 (w ramachzadañ w³asnych gmin) udzielono tak¿e pomocy o wartoœci 59 000 z³otych osobom poszkodowanymw wyniku maj¹cej miejsce suszy.

Wartoœæ œredniego rocznego œwiadczenia w ramach zadañ w³asnych gmin (w przeliczeniuca³kowitej kwoty wyp³aconych œwiadczeñ na 1 osobê w rodzinie objêtej pomoc¹) wynios³a w roku2003 — 204,7 z³ote.

Tabela nr 41. Udzielone œwiadczenia — zadania zlecone gminom

* roczna wartoœæ œredniego œwiadczenia w przeliczeniu na 1 osobê w rodzinach œwiadczeniobiorców


Województwo

Liczbarodzin

Powiat

Zadania w³asneLiczba osób,

którymprzyznano

œwiadczenia

Kwotaœwiadczeñw z³otych

Liczbaosób

w rodzinach

Œrednieœwiadczeniew z³otych*

154 852 76 179 379 95 311 372 233 204,7

Województwo

Liczbarodzin

Powiat

Zadania zleconeLiczba osób,

którymprzyznano

œwiadczenia


Liczbaosób

w rodzinie

Œrednieœwiadczeniew z³otych*

56 973 141 172 499 55 296 193 832 728,3

* roczna wartoœæ œredniego œwiadczenia w przeliczeniu na 1 osobê w rodzinach œwiadczeniobiorców


64

Wœród œwiadczeñ udzielonych w 2003 roku w ramach zadañ zleconych gminom mo¿emywymieniæ: przyznawanie i wyp³acanie zasi³ków sta³ych (dla osób wychowuj¹cych dzieci niepe³-nosprawne), zasi³ków sta³ych wyrównawczych (dla osób niezdolnych do pracy z powodu wieku lubniepe³nosprawnoœci, które nie maj¹ uprawnieñ do œwiadczeñ z tytu³u ubezpieczenia spo³ecznego),renty socjalne (dla osób niepe³nosprawnych od dzieciñstwa), przyznawanie i wyp³acanie zasi³kówokresowych i okresowych specjalnych (dla osób i rodzin, które przejœciowo znalaz³y siê w trudnejsytuacji materialnej), zasi³ków okresowych gwarantowanych (dla osób bezrobotnych, które utraci³yprawo do zasi³ku i samotnie wychowuj¹ dziecko do lat 7). Ponadto, do zadañ zleconych gminomprzez administracjê pañstwow¹ w roku 2003 nale¿a³o: przyznawanie i wyp³acanie zasi³ków celowychw formie biletu kredytowanego oraz zapewnianie specjalistycznych us³ug opiekuñczych przys³u-guj¹cych na podstawie przepisów o ochronie zdrowia psychicznego. Zadania zlecone gminomobejmowa³y tak¿e: wyp³acanie zasi³ków z tytu³u ochrony macierzyñstwa oraz wyp³acanie zasi³kówrodzinnych i pielêgnacyjnych. Wartoœæ œredniego rocznego œwiadczenia w ramach zadañ zleconychgminom przez administracjê pañstwow¹ (w przeliczeniu ca³kowitej kwoty wyp³aconych œwiadczeñna 1 osobê w rodzinie objêtej pomoc¹) w roku 2003 wynios³a 728,3 z³otych.

Na zadania w³asne powiatów, czyli na pomoc maj¹c¹ na celu ¿yciowe usamodzielnieniei integracjê ze œrodowiskiem osób opuszczaj¹cych niektóre typy placówek, powiatowe centra pomocyrodzinie przeznaczy³y w 2003 roku ³¹cznie 10 102 069 z³otych.

Na wyp³atê œwiadczeñ rodzinom zastêpczym (zadania w³asne) powiaty w 2003 roku przeznaczy³ykwotê 24 975 155 z³otych. Œrodki te przeznaczono na: pomoc pieniê¿n¹ dla dziecka, jednorazow¹pomoc na pokrycie wydatków zwi¹zanych z potrzebami dziecka przyjmowanego do rodziny,jednorazow¹ pomoc losow¹, okresow¹ pomoc losow¹, wynagrodzenie osoby za pe³nienie zadañpogotowia rodzinnego, wynagrodzenie osoby pozostaj¹cej w gotowoœci do pe³nienia zadañ pogo-towia rodzinnego.

Tabela nr 42. Udzielone œwiadczenia — zadania w³asne realizowane przez PCPR*

Pomoc maj¹ca na celu ¿yciowe usamodzielnienie i integracjê ze œrodowiskiem osób opuszczaj¹cych niektóretypy placówek


Kwota œwiadczeñ w z³**Wyszczególnienie

Rodziny zastêpczePlacówki opiekuñczo-wychowawczeDomy pomocy spo³ecznejSpecjalny oœrodek szkolno-wychowawczySchroniska dla nieletnichZak³ady poprawczeZak³ady karneRazem

7 664 8952 182 731

0,0072 20917 066

165 1680,00

10 102 069

* PCPR — powiatowe centra pomocy rodzinie** œrodki w³asne powiatu i dotacja — w z³otych


Ponadto, na œwiadczenia w ramach zadañ z zakresu administracji rz¹dowej realizowanych przezpowiaty wydatkowano 6 204 z³ote. Œrodki te skierowano na pomoc uchodŸcom, przeznaczaj¹c je nawyp³atê zasi³ków pokrywaj¹cych koszty utrzymania.

65


Tabela nr 43. Udzielone œwiadczenia — zadania w³asne realizowane przez PCPR*

* PCPR — powiatowe centra pomocy rodzinie


rodziny zastêpcze ogó³em


Wyszczególnienie

Liczba osóbktórym

przyznanoœwiadczenie

Liczbarodzin

Liczba dzieciumieszczonych

w rodziniezastêpczej

3 548 24 975 155 2 506 3 499

3. ZASOBY INSTYTUCJONALNE POMOCY SPO£ECZNEJ

Do zadañ z zakresu pomocy spo³ecznej realizowanych przez gminê i powiat oprócz wyp³atyró¿nego typu œwiadczeñ, poradnictwa i prowadzenia pracy socjalnej nale¿y tak¿e organizowaniei kierowanie placówkami o charakterze wsparcia dziennego oraz ca³odobowymi przeznaczonymidla osób z okreœlonymi problemami. Prowadzenie tych placówek stanowi wa¿ne ogniwo w systemiepomocy, a na ich funkcjonowanie przeznacza siê corocznie znacz¹c¹ czêœæ œrodków z bud¿etu pomocyspo³ecznej.

Jednostki pomocy spo³ecznej o zasiêgu lokalnym finansowane z bud¿etów gmin lub powiatówze œrodków na pomoc spo³eczn¹ w praktyce prowadzone s¹ przez sam¹ gminê, powiat lubprowadzenie ich zlecane jest innym podmiotom — najczêœciej organizacjom pozarz¹dowymlub Koœcio³owi Katolickiemu.

W ci¹gu ostatniego roku w Ma³opolsce rozpoczê³o funkcjonowanie 5 nowych domów pomocyspo³ecznej (instytucje o charakterze opieki ca³odobowej), 18 placówek opiekuñczo-wychowawczychdla dzieci i m³odzie¿y pozbawionych opieki rodzicielskiej, w tym 9 placówek o charakterze wsparciadziennego oraz 9 placówek rodzinnych.

Utworzono tak¿e 11 dodatkowych oœrodków wsparcia, w tym 4 œrodowiskowe domy samo-pomocy (dla osób po kryzysach psychicznych i niepe³nosprawnych intelektualnie) i jedn¹ nocle-gowniê dla osób bezdomnych. Powsta³o 1 mieszkanie chronione dla osób usamodzielnianychopuszczaj¹cych niektóre typy placówek opiekuñczo — wychowawczych, schroniska, zak³adypoprawcze.

66

Tabela nr 44. Instytucje pomocy spo³ecznej o zasiêgu lokalnym i ponadlokalnym finansowanez bud¿etu gmin i powiatów ze œrodków na pomoc spo³eczn¹


* wg statutu


liczba osóbkorzystaj¹cych

Wyszczególnienie

Podmiot prowadz¹cy – powiat,gmina lub inny

liczbainstytucji

liczbamiejsc*

Domy pomocy spo³ecznejRodzinne domy pomocyOœrodki wsparciaz tego:

œrodowiskowe domy samopomocydzienne domy pomocynoclegownieoœrodki opiekuñczeinne oœrodki wsparcia

Jednostki specjalistycznego poradnictwaw tym:

jednostki specjalistycznego poradnictwarodzinnegow tym:

dla rodzin naturalnychdla rodzin zastêpczych i adopcyjnychterapii rodzinnej

Mieszkania chronionew tym:

dla osób usamodzielnianychopuszczaj¹cych niektóre typy placówekopiek. – wychow, schroniska, zak³adypoprawcze i innedla osób z zaburzeniami psychicznymi

Oœrodki interwencji kryzysowejOœrodki adopcyjno-opiekuñczew tym prowadz¹ce pracê:

z rodzin¹ naturaln¹z rodzin¹ zastêpcz¹z rodzin¹ adopcyjn¹

Placówki opiekuñczo-wychowawczew tym:

placówki wsparcia dziennegoplacówki interwencyjneplacówki rodzinneplacówki socjalizacyjneplacówki resocjalizacyjne

900

80

374

124

234

4

411

12

12

066

666

104

386

2433

3

7 7260

3 300

1 045542346125

1 2720

0

000

34

34

048

0

000

4 595

2 890212172

1 155166

8 3940

5 370

1 2631 1461 115

1301 716

924

924

88036

813

13

05 7133 148

1 2231 078

8475 877

3 642759156

1 297239

67


4. KADRA POMOCY SPO£ECZNEJ

W ci¹gu roku 2003 poziom zatrudnienia w pomocy spo³ecznej w województwie ma³opolskimwzrós³ o 742 pracowników, g³ównie w zwi¹zku z utworzeniem nowych jednostek takich jak domypomocy spo³ecznej — wzrost zatrudnienia o 596 osób, oœrodki wsparcia — wzrost zatrudnieniao 119 pracowników. Zwiêkszono zatrudnienie w istniej¹cych oœrodkach pomocy spo³ecznejw gminach — zatrudniono tam dodatkowych 96 pracowników oraz w powiatowych centrach pomocyrodzinie — 14 nowych pracowników. Poziom zatrudnienia w placówkach opiekuñczo — wycho-wawczych województwa uleg³ natomiast zmniejszeniu o 100 pracowników, pomimo powstaniaw 2003 roku 18 nowych placówek. Spadek ten zwi¹zany jest g³ównie z redukcj¹ zatrudnienia w pla-cówkach opiekuñczo-wychowawczych w Krakowie, w zwi¹zku z reorganizacj¹ systemu opiekinad dzieckiem.

Tabela nr 45. Zatrudnienie w jednostkach organizacyjnych pomocy spo³ecznej*

PSP

00000000000000060000

270

33

DPS

57598073

206563

78212158168

6696

248107145374

58281

33320

1 645226

5 253

POW

21233

13197529191

214

254900

1522251482

37367

900

OAO

00000000000000000006

109

25

OW

0112100

220078

171960666

211575

14213

386

Powiat

BocheñskiBrzeskiChrzanowskiD¹browskiGorlickiKrakowskiLimanowskiMiechowskiMyœlenickiNowos¹deckiNowotarskiOlkuskiOœwiêcimskiProszowickiSuskiTarnowskiTatrzañskiWadowickiWielickiTarnówKrakówNowy S¹czWojewództwo

OPS

8877

16041

131123

984073

162112113178

2341

11862

1255181

46173

2 431

PCPR

126

1078

16668

218

19944

157

154---

185

ROPS

--------------------

11-

11

S³u¿bywojewody

--------------------

39-

39

Ogó³em

178176274134364799211277247380207272544140196534170461109494

2 708388

9 263

* s³u¿by wojewody — realizuj¹ce zadania z zakresu pomocy spo³ecznej, ROPS — regionalne oœrodki polityki spo³ecznej,PCPR — powiatowe centra pomocy rodzinie, OPS — oœrodki pomocy spo³ecznej, DPS — domy pomocy spo³ecznej,PSP — placówki specjalistycznego poradnictwa, POW — placówki opiekuñczo-wychowawcze, OAO — oœrodkiadopcyjno-opiekuñcze, OW — oœrodki wsparcia.


68

Podstawowym ogniwem systemu pomocy spo³ecznej s¹ funkcjonuj¹ce w ka¿dej z gmin oœrodkipomocy spo³ecznej i zatrudnieni w nich pracownicy socjalni. Ustawa z dnia 29 listopada 1990 rokuo pomocy spo³ecznej nak³ada na gminy obowi¹zek zatrudniania w w/w oœrodkach pracownikówsocjalnych proporcjonalnie do ludnoœci gminy — w stosunku 1 pracownik socjalny na 2 tysi¹cemieszkañców.

Œrednia dla województwa w zakresie zatrudnienia pracowników socjalnych w gminach (licz¹csumê gmin) wynosi³a w 2003 roku 2 736 mieszkañców przypadaj¹cych na jednego statystycznegopracownika socjalnego Ma³opolski, czyli ponad ustawowy wymóg. W porównaniu do roku ubieg³egozatrudnienie w oœrodkach pomocy spo³ecznej wzros³o o 96 pracowników, w tym liczba zatrudnionychpracowników socjalnych wzros³a o 52 osoby.

5. ZRÓ¯NICOWANIE PROBLEMÓW SPO£ECZNYCH W POWIATACH WOJEWÓDZTWA MA£OPOLSKIEGO

W celu uzyskania w miarê pe³nego obrazu skali problemów spo³ecznych w poszczególnychpowiatach województwa ma³opolskiego, zdecydowano siê w niniejszym opracowaniu zaproponowaæwskaŸnik, oparty na danych z czterech dziedzin. Nale¿¹ do nich: stopa bezrobocia; liczba ludzistarszych; udzia³ klientów pomocy spo³ecznej w liczbie ludnoœci danego terenu oraz liczbaprzestêpstw stwierdzonych. Ka¿demu powiatowi, w zale¿noœci od wartoœci w/w danych, przy-porz¹dkowano okreœlon¹ iloœæ punktów. Najwiêcej punktów (maksimum 22 – 22 powiaty)otrzymywa³y powiaty, w których sytuacja by³a najmniej korzystna. Suma punktów ze wszystkichczterech dziedzin da³a wartoœæ syntetycznego wskaŸnika poziomu problemów spo³ecznych w danympowiecie.

Wyniki badañ przeprowadzonych przez Regionalny Oœrodek Polityki Spo³ecznej w Krakowiena reprezentatywnej próbie klientów pomocy spo³ecznej wskazuj¹ równie¿ na istniej¹ce ró¿niceterytorialne w nasileniu wystêpowania problemów.

Wœród osób korzystaj¹cych z pomocy spo³ecznej na terenie Ma³opolski bezrobotni stanowi¹wiêkszoœæ we wszystkich powiatach. Jednak w niektórych gminach ich udzia³ wœród zbiorowoœciobjêtej pomoc¹ spo³eczn¹, siêga niemal 100% (Che³miec, Oœwiêcim) lub wynosi oko³o 80% (Babice,Biecz, Brzeszcze, Bukowno, Chrzanów, Gromnik, Liszki, Wieliczka). S¹ to w wiêkszoœci gminyz powiatów o wysokiej stopie bezrobocia.

Z przeprowadzonych badañ wynika, i¿ beneficjenci pomocy spo³ecznej korzystaj¹ z niejnajczêœciej od 1-5 lat lub od 6-9 lat. Tylko w dwóch z 22 powiatów, osoby wspomagane przez pomocspo³eczn¹ korzystaj¹ z niej najczêœciej krócej ni¿ jeden rok (Nowy S¹cz i powiat proszowicki).Natomiast w czterech powiatach wiêkszoœæ osób korzystaj¹cych z pomocy spo³ecznej to pobieraj¹cyœwiadczenia co najmniej od lat 10 (powiaty: bocheñski, brzeski, olkuski i tatrzañski).

Najczêstszym powodem korzystania z pomocy spo³ecznej jest w œwietle uzyskanych wynikówbrak pracy. Na tê przyczynê, jako najistotniejsz¹, wskaza³a wiêkszoœæ ankietowanych w 13 powiatachMa³opolski. Interesuj¹ce, w tym kontekœcie, wydaj¹ siê byæ opinie klientów pomocy spo³ecznej natemat zmiany miejsca zamieszkania w celu podjêcia pracy. W niemal wszystkich powiatach wiêkszoœæbadanych nie zmieni³aby miejsca zamieszkania w tym celu - miêdzy 60 a 90% takich odpowiedzi,a w wielu gminach ponad 80% (Biecz, Bochnia, Brzeszcze, Ciê¿kowice, D¹browa Tarnowska, Dobra,Gromnik, Korzenna, Liszki, Lubieñ, Myœlenice, Pleœna, Proszowice, Ska³a, Sucha Beskidzka,Wadowice). Wyj¹tek stanowi gmina Oœwiêcim z 59% odpowiedzi pozytywnych.

Znacz¹c¹ grupê klientów pomocy spo³ecznej tworz¹ renciœci. Udzia³ rencistów, którym udziela siêœwiadczeñ pomocy spo³ecznej w poszczególnych powiatach wynosi miêdzy 3%, a 33%, a w wielugminach przekracza 20% (Czarny Dunajec, Gródek nad Dunajcem, Korzenna, Kraków, Miechów,Zakopane). Emeryci korzystaj¹cy z pomocy spo³ecznej to grupa stosunkowo nieliczna — jej udzia³wœród grupy osób wspieranych przez pomoc spo³eczn¹ nie przekracza kilku procent. Wœród grup


69


! Wiêksza iloœæ punktów oznacza wy¿szy poziom danego problemu.* stopa bezrobocia — stan na 31.XII.2003 r.

** Ludnoœæ w wieku poprodukcyjnym faktycznie zamieszka³a (stan w dniu 31.XII.2003 r.)*** odsetek liczby osób w rodzinach œwiadczeniobiorców OPS w liczbie ludnoœci danego terenu

**** wskaŸnik na 1 000 mieszkañców — liczba przestêpstw stwierdzonych (2002 r.)

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie — Sprawozdanie MPiPS-03 I-XII 2003 r.; GUS — Polska Statystyka Publiczna,„Ludnoœæ wed³ug p³ci i powiatów w 2003 r. Stan w dniu 31.XII.2003 r.” — www.stat.gov.pl; Ludnoœæ w wiekupoprodukcyjnym faktycznie zamieszka³a (stan w dniu 31.XII.2003 r.) — dane Urzêdu Statystycznego w Krakowie;

Wojewódzki Urz¹d Pracy w Krakowie — Biuletyn Nr 4/2003; danych Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie.

Przestêp-

czoœæ****

23,026,144,427,521,621,012,417,917,214,917,026,924,918,916,48,9

44,019,125,453,962,550,1

pkt.

912

41918

220101721

853

141316

765

151

11

pkt.

121519171110

27635

1613

841

189

14212220

Suma

punktów

22303643451742282843193330302934222224311528

pkt.

812201519

518

39

217

1716

26

114

1013

71

14

Powiat

BocheñskiBrzeskiChrzanowskiD¹browskiGorlickiKrakowskiLimanowskiMiechowskiMyœlenickiNowos¹deckiNowotarskiOlkuskiOœwiêcimskiProszowickiSuskiTarnowskiTatrzañskiWadowickiWielickiTarnówKrakówNowy S¹cz

Klienci

pomocy

spo³ecznej***

15,5%17,5%11,1%26,0%25,0%

9,7%27,3%16,4%23,4%29,1%14,9%11,5%10,8%18,7%18,1%23,0%12,5%11,9%11,5%22,3%6,3%

16,5%

pkt.

56

1298

104

15214

11111410

711

669

133

Ludnoœæw wieku

poproduk-cyjnym**

14,0%14,4%16,0%15,2%15,1%15,4%13,4%19,6%13,1%12,9%13,4%15,6%15,6%16,9%15,4%14,8%15,6%14,4%14,4%15,2%16,8%13,2%

Stopa

bezrobocia*

12,615,121,217,320,311,918,610,614,322,112,417,917,7

9,712,214,811,014,716,212,4

8,417,2

zawodowych korzystaj¹cych ze wsparcia socjalnego nale¿y tak¿e wymieniæ rolników. Udzia³ rolni-ków w badanej populacji zawiera siê w przedziale od kilku do kilkunastu procent. Najwy¿szy jestw powiecie bocheñskim (oko³o 18%) i limanowskim (oko³o 17%).

Tabela nr 46. WskaŸnik problemów spo³ecznych w województwie ma³opolskim

70

IV. OŒWIATA I WYCHOWANIE

1. FINANSOWANIE OŒWIATY

Oœwiata, z wy³¹czeniem szkó³ artystycznych, finansowana jest przez jednostki samorz¹duterytorialnego. G³ównym Ÿród³em finansowania oœwiaty jest dla gmin, powiatów i województwatzw. czêœæ oœwiatowa subwencji ogólnej z bud¿etu pañstwa. Wielkoœæ subwencji jest jednakniewystarczaj¹ca w stosunku do zadañ oœwiatowych realizowanych przez samorz¹dy. Powsta³aw ten sposób ró¿nica, pomiêdzy wielkoœci¹ subwencji a wydatkami, pokrywana jest przez samorz¹dyz dochodów w³asnych. Powy¿sza sytuacja utrzymuje siê nieprzerwanie od kilku lat, staj¹c siê powolitrwa³ym elementem systemu finansowania oœwiaty. W roku 2003 ³¹czna wysokoœæ subwencjioœwiatowej przekazanej jednostkom samorz¹du terytorialnego wynios³a 2 192,8 mln z³, natomiastwydatki samorz¹dów na oœwiatê 2 625,5 mln z³. W rezultacie ró¿nica pomiêdzy wielkoœci¹ subwencjia wydatkami przeznaczonymi przez samorz¹dy na oœwiatê wynios³a 432,7 mln z³. W latach2001- 2002 omawiana ró¿nica utrzymywa³a siê w przybli¿eniu na podobnym poziomie. Trzy latawczeœniej przekracza³a 700 mln. z³. Analiza wydatków na oœwiatê w latach 1999-2003 wskazujena znaczny wzrost (o ok. 14%) wydatków pomiêdzy rokiem 1999 a 2000, póŸniejsz¹ stabilizacjê,a nastêpnie kolejny wzrost w ostatnich dwóch latach. Zwiêkszenie wydatków w roku 2000 zwi¹zaneby³o przede wszystkim z wdro¿eniem nowego systemu wynagradzania nauczycieli. W roku 2001nast¹pi³a stabilizacja wydatków na poziomie zbli¿onym do roku 2000 z niewielk¹ tendencj¹spadkow¹. Rok 2002 przyniós³ ponowny wzrost wydatków o ok. 100 mln z³, g³ównie w gminachi miastach na prawach powiatu, natomiast w roku 2003 odnotowano wzrost o 140 mln z³. Wiêkszoœæwydatków oœwiaty zwi¹zana jest z realizacj¹ zadañ bie¿¹cych, w tym wynagrodzenia. Na zadaniainwestycyjne jednostki samorz¹du terytorialnego przeznaczy³y w roku 2003 ³¹cznie 150 mln z³,czyli o 27% mniej ni¿ w roku 2002.

Tabela nr 47. Dochody jednostek samorz¹du terytorialnego na zadania oœwiatowe w latach 1999-2002 (w mln z³)

ZAGADNIENIA SPO£ECZNE: IV. Oœwiata i wychowanie

Gminy

773,0782,7959,5

1066,31174,9

Ogó³em

1428,61658,51962,91979,92192,8

Powiaty

239,0346,6389,2352,4401,3

Miasta naprawach powiatu

386,9489,8576,1528,4582,5

Woje-wództwo

29,739,438,132,834,1

Czêœæ oœwiatowa subwencji ogólnej19992000200120022003

Źród³o: Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu.

71


Tabela nr 48. Wydatki jednostek samorz¹du terytorialnego na zadania oœwiatowe w latach 1999-2002 finansowane z subwencji i dochodów w³asnych (w mln z³)

Źród³o:Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu.

Gminy

1117,91271,81238,51363,51402,7

Ogó³em

2113,82426,32384,32485,72625,5

Powiaty

287,4359,7403,4395,7420,4

Miasta naprawach powiatu

663,6749,2698,7726,4762,9

Woje-wództwo

44,945,743,738,439,5

Oœwiata i wychowanie19992000200120022003

2. BAZA MATERIALNA

Struktura w³asnoœciowa sieci szkó³ i placówek oœwiatowych, zmieniona zasadniczo w latach1996-1999, od kilku lat nie ulega wiêkszym przekszta³ceniom. Do obowi¹zkowych zadañ gmin nale¿yprowadzenie zarówno szkó³ podstawowych jak i gimnazjów. Szko³y œrednie oraz policealneprowadzone s¹ w wiêkszoœci przez powiaty. Województwo jest organem prowadz¹cym dla szkó³(g³ównie pomaturalnych i policealnych) o zasiêgu regionalnym oraz dla kolegiów nauczycielskich,placówek doskonalenia nauczycieli i bibliotek pedagogicznych. Nieprzerwanie od kilku lat bardzodynamicznie rozwija siê szkolnictwo niepubliczne wszystkich szczebli. Dynamika wzrostu ulegajednak w poszczególnych latach pewnym wahaniom. Pomiêdzy rokiem szkolnym 1999/2000 a 2000/2001przyrost wyniós³ 15%, natomiast pomiêdzy rokiem szkolnym 2000/2001 a 2001/2002 ju¿ tylko 9,4%.Z kolei pomiêdzy rokiem szkolnym 2001/2002 a 2002/2003 przyrost liczby szkó³ niepublicznychwyniós³ 16,7%. Odnotowywany wzrost liczby szkó³ niepublicznych dotyczy przede wszystkim szkó³policealnych oraz szkolnictwa dla doros³ych. Jedynie w niewielkim stopniu przybywa w Ma³opolsceniepublicznych szkó³ podstawowych i gimnazjalnych. W roku szkolnym 2002/2003 utworzono tak¿ekilka niepublicznych szkó³ ponadgimnazjalnych (d. œrednich), w zwi¹zku z wprowadzeniem nowegoustroju szkolnego na tym poziomie kszta³cenia. Rozwój niepublicznego szkolnictwa na poziomiepolicealnym oraz szkó³ dla doros³ych zwi¹zany jest z coraz wiêkszym znaczeniem kszta³ceniaustawicznego doros³ych jako jednej z najwa¿niejszych form przeciwdzia³ania bezrobociu. Wœródpodmiotów niepublicznych prowadz¹cych szko³y tego typu dominuj¹ osoby fizyczne oraz podmiotyprawa handlowego. W ci¹gu ostatniego roku przyby³o 18 niepublicznych szkó³ dla doros³ychprowadzonych przez wskazane powy¿ej podmioty oraz 20 szkó³ policealnych. W poprzednich latachaktywnoœæ ma³opolskich stowarzyszeñ koncentrowa³a siê przede wszystkim na zak³adaniu i pro-wadzeniu szkó³ podstawowych i gimnazjalnych. Od roku szkolnego 2002/2003 zwiêkszy³o siêznacz¹co zainteresowanie organizacji spo³ecznych tworzeniem szkó³ policealnych i dla doros³ych.W ostatnim roku ma³opolskie stowarzyszenia uruchomi³y 3 szko³y podstawowe i 2 gimnazja,9 szkó³ policealnych oraz 2 szko³y dla doros³ych. Nieznaczny wzrost dotyczy³ liczby szkó³ pro-wadzonych przez zwi¹zki wyznaniowe, szczególnie Koœció³ Rzymsko-Katolicki. Szczególnie du¿¹rolê (18 placówek) Koœció³ odgrywa w szkolnictwie œrednim (licea ogólnokszta³c¹ce i œrednie szko³yzawodowe). W mijaj¹cym roku uruchomiono jedn¹ now¹ szko³ê podstawow¹ oraz dwa gimnazja.W roku szkolnym 2002/2003 odnotowano skokowy przyrost szkó³ prowadzonych przez jednostkisamorz¹du terytorialnego oraz administracjê rz¹dow¹. £¹cznie wymienione podmioty uruchomi³y140 nowych szkó³. Wzrost ten spowodowany by³ przede wszystkim uruchomieniem przez powiatyszkó³ ponadgimnazjalnych nowego typu, w zwi¹zku z wprowadzeniem reformy ustroju szkolnegona poziomie dawnego szkolnictwa œredniego. Zasady wprowadzania reformy skutkowa³y otwarciemnowych trzyletnich liceów ogólnokszta³c¹cych, liceów profilowanych, czteroletnich techników orazdwuletnich zasadniczych szkó³ zawodowych. Iloœæ utworzonych szkó³, przy praktycznie nie

72

zmienionej liczbie uczniów wskazuje na przyjêcie przez samorz¹dy zasady „rozpoznania bojem”rynku edukacyjnego, co w przysz³oœci wymusi weryfikacjê nowej struktury szkolnej. Znaczny wp³ywna odnotowany przyrost liczby szkó³ prowadzonych przez jednostki samorz¹du terytorialnego mia³otak¿e rosn¹ce zainteresowanie nauk¹ w szko³ach policealnych oraz dla doros³ych.

Tabela nr 49. Organy prowadz¹ce szkó³


Źród³o: Urz¹d Statystyczny w Krakowie.

31173246

3344

116133

3237

247291

Szko³y prowadzone przezJednostki samorz¹du terytorialnego

Jednostki administracji centralnej

Organizacje spo³eczne

Zwi¹zki wyznaniowe

Pozosta³e (osoby fizyczne i prawne)

2001/20022002/20032001/20022002/20032001/20022002/20032001/20022002/20032001/20022002/2003

W roku szkolnym 2002/2003 w województwie ma³opolskim funkcjonowa³y 1 594 szko³ypodstawowe, o 15 mniej ni¿ w roku szkolnym 2001/2002. £¹cznie w ci¹gu dwóch lat uby³o 53 szko³y.Odnotowane zmniejszenie liczby szkó³ podstawowych jest kontynuacj¹ procesu zapocz¹tkowanegow roku 1999 reform¹ systemu edukacji oraz obiektywnymi czynnikami demograficznymi. Zmniej-szenie liczby dzieci w wieku 6-7 lat wskutek mniejszego przyrostu naturalnego, po³¹czone z wpro-wadzeniem zasady finansowania oœwiaty zawieraj¹cej siê w formule „pieni¹dz pod¹¿a za uczniem”,skutkuje podejmowaniem przez gminy g³êbokich programów restrukturyzacji szkó³. Likwidacji czêœciszkó³ podstawowych towarzyszy sta³y wzrost liczby gimnazjów z 581 w roku szkolnym 2001/2002do 619 w roku szkolnym 2002/2003. Szczególnie istotny jest fakt, ¿e wiêkszoœæ nowych szkó³ gimna-zjalnych jest tworzonych w nowych, dobrze wyposa¿onych obiektach dydaktycznych, powsta³ychw wyniku prowadzonych przez gminy inwestycji.

Liczba pomieszczeñ przeznaczonych do nauki w szkolnictwie gimnazjalnym zwiêkszy³a siêo ponad 1,4 tys. z 3 870 w roku szkolnym 2000/2001 do 5 300 w roku szkolnym 2002/2003.

W ci¹gu ostatniego roku odnotowano ponad 11% wzrost liczby szkó³ œrednich dla m³odzie¿yoraz 19% wzrost liczby tego typu szkó³ dla doros³ych. W roku szkolnym 2002/2003 funkcjonowa³o1 270 szkó³ œrednich (w tym 317 dla doros³ych). Powy¿sza liczba szkó³ obejmuje 330 liceaogólnokszta³c¹ce, 698 szko³y techniczne i licea o profilu zawodowym oraz 242 zasadnicze zawodowe.Dla porównania w roku szkolnym 2001/2002 liczba szkó³ œrednich obejmowa³a 1 120 placówki(266 dla doros³ych), w tym 293 licea ogólnokszta³c¹ce, 629 szko³y techniczne i licea o profiluzawodowym oraz 198 zasadnicze zawodowe. Rok szkolny 2002/2003 jest pierwszym okresem badañstatystycznych obrazuj¹cym szkolnictwo œrednie po wprowadzeniem nowego ustroju szkolnego.Obok szkó³ œrednich „starego typu”, w których uczniowie starszych roczników kontynuuj¹ naukê,zaczê³y funkcjonowaæ nowe „szko³y ponadgimnazjalne” szukaj¹ce dla siebie miejsca w nowejrzeczywistoœci edukacyjnej. Bior¹c po uwagê fakt, ¿e przyrostowi liczby szkó³ œrednich dla m³odzie¿ytowarzyszy równoczeœnie spadek liczby uczniów, nale¿y wyci¹gn¹æ wniosek, ¿e aktualna strukturaszkolnictwa tego typu ma charakter tymczasowy. Nale¿y j¹ traktowaæ jako ofertê edukacyjn¹ organówprowadz¹cych szko³y dla m³odzie¿y, która niestety z przyczyn demograficznych nie bêdzie mog³abyæ w pe³ni skonsumowana. Ostateczny wp³yw na docelowy kszta³t struktury szkolnictwa œredniegobêd¹ mieli sami uczniowie w perspektywie 3-4 lat. Do najbardziej interesuj¹cych zjawisk dotycz¹cych

73


rozwoju szkolnictwa œredniego w okresie ostatnich trzech lat nale¿y niew¹tpliwie renesansszkolnictwa œredniego dla doros³ych (wzrost o 73 placówki). Fakt ten potwierdza rosn¹ce znaczenietych szkó³ w systemie oœwiaty w skali ca³ego regionu.

Podobna tendencja dotyczy szkól policealnych, których liczba roœnie skokowo od kilku lat,g³ównie za spraw¹ powstaj¹cych szkó³ niepublicznych. W roku szkolnym 2002/2003 funkcjonowa³y263 szko³y policealne, przy 230 w roku szkolnym 2001/2002 oraz 202 dwa lata wczeœniej.

Tabela nr 50. Liczba szkó³ wed³ug typów


2001/200216091489

105447

581854188479187230271

-5

266

2000/200116471521

11943-

554861187478196202248

13

244

2002/200315941479

97549

619953207517229263322

-5

317

Szko³yPodstawowe

podstawowefilialneartystyczne I stopniasportowema³e szko³y

GimnazjalneŒrednie

ogólnokszta³c¹cetechniczne i profilowanezasadnicze zawodowe

PolicealneDla doros³ych

podstawowegimnazjalneœrednie

Rok szkolny 2002/2003 potwierdzi³ tendencje zachodz¹ce w szkolnictwie osób niepe³no-sprawnych w okresie ostatnich trzech lat. Na uwagê zas³uguje przede wszystkim znaczny wzrostliczby uczniów niepe³nosprawnych ucz¹cych siê w klasach integracyjnych, terapeutycznych lubwyrównawczych w szko³ach ogólnodostêpnych — szczególnie w gimnazjach i szko³ach podsta-wowych. Powy¿szy trend jest zgodny ze wspó³czesnymi standardami kszta³cenia osób niepe³no-sprawnych, zgodnie z którym zastêpuje siê kszta³cenie zlokalizowane w szko³ach specjalnych —kszta³ceniem integracyjnym. Na uwagê zas³uguje du¿a dynamika wzrostu liczby uczniów w rokuszkolnym 2002/2003 w szko³ach podstawowych i gimnazjach w stosunku do roku poprzedniego.Powy¿szy fakt, wskazuje na rosn¹c¹ liczbê uczniów niepe³nosprawnych, wymagaj¹cych kszta³ceniaspecjalnego, przy równoczesnym sta³ym zmniejszaniu siê liczby dzieci w wieku szkolnym w ogóle.Zmiany zachodz¹ce w strukturze i liczebnoœci kszta³cenia w poszczególnych typach szkó³ œrednichoraz w szko³ach policealnych s¹ na ogó³ to¿same ze zmianami zachodz¹cymi w szko³ach ogólno-dostêpnych (zwiêkszenie liczby szkó³, w zwi¹zku z wprowadzaniem nowego ustroju szkolnego).

74



W roku szkolnym 2002/2003 odnotowano prawie 30% wzrost liczby uczniów korzystaj¹cychz nauki jêzyka ojczystego mniejszoœci narodowych i etnicznych w porównaniu z rokiem ubieg³ym.Przede wszystkim by³o to efektem uruchomienia w trzech szko³ach podstawowych nauczania jêzykaromskiego. Po latach regresu zdecydowanie zwiêkszy³o siê zainteresowanie m³odzie¿y s³owackiejnauk¹ jêzyka ojczystego. Ka¿dego roku systematycznie zwiêksza siê liczba dzieci ucz¹cych siêw szko³ach podstawowych jêzyka ³emkowskiego. Spadek liczby uczniów dotyczy jedynie nauczaniajêzyka ukraiñskiego.

Tabela nr 51. Szkolnictwo specjalne

Szko³y525151261916

5049531013

8

55644

10212134

222

2000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/2003

Uczniowie392629162257

223141113

413143816278216027562539

103137

93154227185095

27757

271306266317

254317311609

196210232

Szko³y specjalne

Szko³y podstawowe

Oddzia³y specjalne przy szko³achpodstawowych

Klasy integracyjne w szko³achpodstawowych

Gimnazja

Oddzia³y specjalne przy szko³achgimnazjalnych

Klasy integracyjne przy szko³achgimnazjalnych

Licea ogólnokszta³c¹ce

Licea i technika zawodowe

Zasadnicze szko³y zawodowe

Policealne szko³y zawodowe

Rok szkolny

75

Przedszkola

Woj. Ma³opolskie

Miasta

Wieœ

Oddzia³y przedszkolne przy szko³ach podstawowych

Woj. Ma³opolskie

Miasta

Wieœ


Tabela nr 52. Nauczanie jêzyka ojczystego mniejszoœci narodowych


Ogó³em

202426

91011

222

430465600

2000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/2003

³emkowski7

1111

455

88106118

Szko³y

Podstawowei zespo³ymiêdzyszkolne

Gimnazja

Szko³y œredniei zawodowe

Uczniowie

s³owacki176334111

131293331

ukraiñski12

66222111

2116659

romski

3

92

Jêzyk

Od 2000 roku nie zmieni³a siê w znacz¹cy sposób liczba dzieci objêtych wychowaniemprzedszkolnym. Nale¿y jednak odnotowaæ coroczny kilkuprocentowy spadek tej liczby. W rokuszkolnym 2002/2003 do przedszkoli uczêszcza³o ponad 56 tys. dzieci w wieku 3-6 lat. Oko³o19,5 tys. dzieci — g³ównie szeœciolatków uczêszcza³o w tym czasie do oddzia³ów przedszkolnychprzy szko³ach podstawowych. Oko³o 2/3 miejsc przedszkolnych znajduje siê w mieœcie a 1/3 na wsi.Ta niekorzystna tendencja utrzymuje siê na przestrzeni ostatnich lat. Pomiêdzy rokiem 2000 a 2003odsetek dzieci w wieku 3-6 lat uczêszczaj¹cych do przedszkoli zwiêkszy³ siê nieznacznie z 50,5%do 51,4%. Na zmianê powy¿szej sytuacji w przysz³oœci mo¿e mieæ wp³yw upowszechnienietzw. „zerówki”, poprzez objêcie ustawowym obowi¹zkiem nauki dzieci w wieku szeœciu lat.

Tabela nr 53. Przedszkola i oddzia³y przedszkolne


Przedszkola809796798392395393417401405

102810061001138131130890875871

2000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/2003

2000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/20032000/20012001/20022002/2003

Miejsca589725931859083392523952239514197201979619569

Nauczyciele444245144617311132183258133112961359

120612641242

254255246952

1009996

Dzieci576285634756170389153805837858187131828918312

208552004219512

458842824196

162671576015316

76

3. UCZNIOWIE

Zmiany zachodz¹ce w sieci szkolnej warunkowane s¹ przede wszystkim liczb¹ uczniów w posz-czególnych typach szkó³. Pomiêdzy rokiem szkolnym 2000/2001 a 2002/2003 liczba uczniów szkó³podstawowych spad³a z 284 495 do 265 410. W ostatnich dwóch latach spadek liczby uczniów szkó³podstawowych utrzymuje siê na poziomie ok. 10 tys. uczniów rocznie i jest piêciokrotnie ni¿szy ni¿w okresie 1999-2000. Sytuacja demograficzna nie pozostawia jednak nadziei na zmianê tendencjispadkowej w najbli¿szych latach. W gimnazjach drugi rok z rzêdu wskaŸniki dotycz¹ce liczby uczniówobejmuj¹ pe³ny trzyletni cykl kszta³cenia. W roku szkolnym 2002/2003 w szko³ach gimnazjalnychuczy³o siê 2,5 tys. uczniów mniej ni¿ w roku ubieg³ym. W roku 2002 mia³ miejsce bardzo znacz¹cyspadek liczby uczniów w szko³ach œrednich z 206 187 do 155 656. Fakt ten spowodowany by³ przedewszystkim brakiem naboru do klas pierwszych, wynikaj¹cym z harmonogramu wdra¿ania nowegoustroju szkolnego oraz nieuchronnym wkraczaniem do szkó³ œrednich ni¿u demograficznego. Powy¿sz¹tendencjê potwierdzi³ rok szkolny 2002/2003, w którym rozpoczêto nabór do klas pierwszych nowychszkól ponadgimnazjalnych. Szerokiej ofercie edukacyjnej i zwiêkszonej liczbie szkó³ towarzyszy³równoczeœnie dalszy spadek liczby uczniów do 154 547 osób. Powy¿sza tendencja nie dotyczy œrednichszkó³ dla doros³ych, które w ci¹gu mijaj¹cych trzech lat odnotowa³y sta³y wzrost liczby uczniów.

Tabela 54. Liczba uczniów w poszczególnych typach szkó³



2001/2002275 685270 402

18962443

826118

150 147155 656

59 19665 01831 44219 17329 885

-319

29 56611 15717 445

964

2000/2001284 495279 301

15542830 810

-101 776206 187

76 12782 17747 88318 56626 341

8147

26 1868 700

16 785701

2002/2003265 410260 343

18392150

884194

147 601154 54762 77767 65824 11221 60930 518

-353

30 16511 36317 968

834

UczniowiePodstawowe

podstawowesportowefilialneartystyczne I stopniama³e szko³y

GimnazjalneŒrednie

ogólnokszta³c¹cetechniczne i profilowanezasadnicze zawodowe

PolicealneDla doros³ych

podstawowegimnazjalneœrednieogólnokszta³c¹cetechniczne i profilowanezasadnicze zawodowe

4. KADRA NAUCZYCIELSKA

Zmniejszaj¹ca siê od roku 1999 liczba uczniów szkó³ podstawowych mia³a oczywisty wp³yw nawielkoœæ zatrudnienia kadry nauczycielskiej. Zatrudnienie pomiêdzy rokiem szkolnym 1999/2000a 2000/2001 spad³o o ponad 4 tys. osób. W roku szkolnym 2001/2002 spadek liczby nauczycieliw szko³ach podstawowych by³ czterokrotnie mniejszy ni¿ w roku poprzednim i wyniós³ ok. 1 tys.

77


osób. Pomiêdzy rokiem szkolnym 2001/2002 a 2002/2003 spadek zosta³ praktycznie wyhamowany.Jednak prognozy demograficzne wskazuj¹, ¿e w kolejnych latach tendencja spadkowa w liczbienauczycieli szkó³ podstawowych jest nieunikniona. Równoczeœnie w szko³ach gimnazjalnych w ci¹guminionych czterech lat znalaz³o pracê ponad 11 tys. nauczycieli. W roku szkolnym 2002/2003w gimnazjach, podobnie jak w szko³ach podstawowych, odnotowano wzglêdn¹ stabilizacjê liczbynauczycieli na poziomie z roku ubieg³ego. W sposób znacz¹cy wzros³a liczba nauczycieli w liceachogólnokszta³c¹cych oraz œrednich szko³ach technicznych i profilowanych zawodowo. Wzrost tenzwi¹zany by³ przede wszystkim z powstaniem szerokiej oferty edukacyjnej nowych szkó³ponadgimnazjalnych oraz rosn¹c¹ popularnoœci¹ szkó³ dla doros³ych. Równoczeœnie zanotowanoznaczny spadek liczby nauczycieli w zasadniczych szko³ach zawodowych. Nale¿y przypuszczaæ, ¿ezakoñczenie procesu wprowadzenia nowego ustroju szkolnego na poziomie dzisiejszego szkolnictwaœredniego doprowadzi do stabilizacji liczby nauczycieli w tym sektorze oœwiaty.

Reforma systemu edukacji, a w szczególnoœci nowe zasady awansu zawodowego nauczycielis¹ powodem nies³abn¹cego zainteresowania tego œrodowiska kszta³ceniem ustawicznym. Zdecy-dowanie zwiêkszy³a siê liczba podmiotów organizuj¹cych kszta³cenie ustawiczne nauczycieli.W roku szkolnym 2000/2001 liczba publicznych placówek doskonalenia nauczycieli wzros³a do4 (rok wczeœniej istnia³a tylko 1 wojewódzka placówka doskonalenia nauczycieli MCDN z 3 od-dzia³ami). W roku szkolnym 2001/2002 wojewódzka placówka wzbogaci³a siê o czwarty oddzia³doskonalenia nauczycieli w Oœwiêcimiu. Powsta³a tak¿e powiatowa placówka doskonalenia w Gor-licach. W roku 1999 funkcjonowa³y 2 niepubliczne placówki doskonalenia nauczycieli. W rokuszkolnym 2000/2001 ich liczba wzros³a do 24, natomiast rok póŸniej do 35. W roku 2003 w woje-wództwie ma³opolskim zarejestrowanych by³o 38 niepublicznych placówek doskonalenia. Corazszersz¹ ofertê w zakresie kszta³cenia ustawicznego dla nauczycieli przygotowuj¹ szko³y wy¿sze.Dominuj¹c¹ form¹ kszta³cenia oferowan¹ przez uczelnie s¹ studia podyplomowe.

Tabela nr 55. Nauczyciele w poszczególnych typach szkó³

* ³¹cznie ze szkolnictwem policealnym


2002/2003

22 46711 60612 798

4 2227 2421 334

2001/2002

22 51411 08112 302

3 1757 0332 094

NauczycieleSzkolnictwopodstawowegimnazjalneœredniew tym: ogólnokszta³c¹ce

techniczne i profilowane* zasadnicze zawodowe

78

ZAGADNIENIA SPO£ECZNE: V. Nauka

V. NAUKA

1. SZKO£Y WY¯SZE W MA£OPOLSCE

Potencja³ g³ównego oœrodka akademickiego województwa ma³opolskiego — Krakowa, decydujeo jego czo³owej pozycji w kraju, stawiaj¹c go na drugim miejscu po oœrodku warszawskim. W oparciuo potencja³ naukowy Krakowa rozwinê³y siê szko³y wy¿sze w wiêkszych miastach województwa —Tarnowie, Nowym S¹czu, Chrzanowie, Nowym Targu.

Tabela nr 56. Szkolnictwo w Ma³opolsce na tle kraju

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie US w Krakowie oraz GUS.

1998/1999

256

21

8,2

1 265 364

119 754

9,5

172 064

18 503

10,8

72 471

9 555

13,1

Polska

Ma³opolska

%

Polska

Ma³opolska

%

Polska

Ma³opolska

%

Polska

Ma³opolska

%

1999/2000

277

21

7,6

1 421 277

128 445

9

212 924

20 540

9,6

75 194

9 562

12,7

Wyszczególnienie

Szko³y wy¿sze

Studenci ogó³em

Absolwenci

ogó³em

Nauczyciele

akademiccy

2000/2001

300

23

7,6

1 572 533

142 439

9,1

258 518

22 900

8,9

77 255

9 793

12,7

2001/2002

334

26

7,8

1 706 455

151 864

8,9

301 215

24 738

8,2

84 028

10 464

12,5

2002/2003

367

28

7,6

1 789 055

164 795

9,2

340 243

25 015

7,4

86 993

10 793

12,4

W roku akademickim 2002/2003 dzia³a³o w Ma³opolsce 28 szkó³ wy¿szych, z czego 19 w Kra-kowie, 3 w Tarnowie, 2 w Nowym S¹czu oraz po jednej w Nowym Targu, Chrzanowie, Bochni i Su-chej Beskidzkiej. Dwie spoœród szkó³ – Krakowska Wy¿sza Szko³a Promocji Zdrowia oraz Wy¿szaSzko³a Ubezpieczeñ w Krakowie s¹ szko³ami nowopowsta³ymi, które uzyska³y uprawnienia MinistraEdukacji Narodowej.

Ma³opolskie szko³y wy¿sze od lat znajduj¹ siê w œcis³ej czo³ówce rankingów polskich uczelnichoæ notowania w 2003 roku wypad³y nieco gorzej w porównaniu do lat poprzednich. W zestawieniutygodnika „Wprost” za 2003 rok na pierwszym miejscu znajduje siê krakowska Akademia Peda-gogiczna w grupie „Uczelnie pedagogiczne”, poœród uczelni medycznych na 2 miejscu znajduje siêCollegium Medicum UJ, na trzecim miejscu uplasowa³y siê: Uniwersytet Jagielloñski w kategorii„Uniwersytety” , Akademia Górniczo-Hutnicza w kategorii „Uczelnie techniczne”, Akademia Eko-nomiczna w kategorii „Uczelnie ekonomiczne”, Akademia Rolnicza w kategorii „AkademieRolnicze” oraz Akademia Sztuk Piêknych w kategorii „Uczelnie plastyczne, muzyczne, teatralnei filmowe”. Na najwy¿szym miejscu, nieodmiennie od lat, plasuje siê ex equo Wy¿sza Szko³aBiznesu — National Louis University w Nowym S¹czu w kategorii „Niepañstwowe wy¿sze szko³ybiznesu i zarz¹dzania”.

79


Wychodz¹c naprzeciw potrzebom rynku pracy, szko³y wy¿sze uruchomi³y w ostatnich latachwiele nowych, atrakcyjnych kierunków i specjalnoœci. Znaczn¹ popularnoœci¹ cieszy siê informatykai powi¹zane z ni¹ kierunki, a tak¿e spo³eczeñstwo informacyjne oraz zarz¹dzanie i marketingw turystyce, kulturze i ochronie zdrowia oraz europeistyka.

W 2003 roku wœród kandydatów na studia najwiêksz¹ popularnoœci¹ cieszy³a siê psychologiaogólna na Uniwersytecie Jagielloñskim, gdzie o jedno miejsce stara³o siê ponad 27 kandydatów.Do najbardziej obleganych kierunków na uniwersytecie nale¿a³y ponadto: filologia angielska(15,5 kandydata na miejsce), biotechnologia (13,6), japonistyka (13,4), ekonomia miêdzywydzia³owai stosowana (12,2) oraz socjologia (ok. 11). Du¿ym zainteresowaniem cieszy³y siê równie¿:pedagogika spo³eczno-opiekuñcza (ponad 11) oraz politologia (prawie 10) na Akademii Peda-gogicznej, socjologia (ponad 17) oraz informatyka (ponad 11) na Akademii Górniczo-Hutniczej,architektura (ponad 6) na Politechnice Krakowskiej, biotechnologia (ponad 8) na AkademiiRolniczej. Jak co roku du¿¹ popularnoœci¹ cieszy³y siê równie¿ krakowskie uczelnie artystyczne,w tym szczególnie oblegany by³ Wydzia³ Aktorski Pañstwowej Wy¿szej Szko³y Teatralnej, gdzieby³o 22 kandydatów na jedno miejsce oraz Wydzia³ Grafiki Akademii Sztuk Piêknych i Wydzia³Wokalno-Aktorski Akademii Muzycznej, gdzie o jedno miejsce ubiega³o siê prawie 8 osób9.

Rozwojowi nowoczesnego szkolnictwa sprzyja równie¿ wspó³praca z zagranicznymi uczelniami.Utrzymywanie kontaktów z innymi placówkami pozwala na stworzenie systemu, w którym szko³ywymieniaj¹ siê doœwiadczeniami i których dyplomy s¹ wzajemnie uznawane. Najwiêksze doœ-wiadczenie w tym zakresie maj¹ uczelnie publiczne: Uniwersytet Jagielloñski, Akademia Górniczo-Hutnicza, Politechnika Krakowska, Akademia Ekonomiczna. Uczelnie niepubliczne równie¿nawi¹za³y ciekawe kontakty z zagranicznymi szko³ami. Wœród nich wyró¿nia siê Wy¿sza Szko³aBiznesu w Nowym S¹czu, której partnerem — wspó³za³o¿ycielem jest amerykañski uniwersytetNational-Louis University. WSB posiada akredytacjê, dziêki której absolwenci stacjonarnychstudiów licencjackich mog¹ otrzymywaæ dwa tytu³y i dyplomy: polski licencjata i amerykañskibaka³arza. Wspó³praca zagraniczna ma³opolskich szkó³ wy¿szych dotyczy przede wszystkim uczelniw Europie i Stanach Zjednoczonych. Niektóre uczelnie nawi¹za³y równie¿ ciekawe kontaktyz krajami z innych kontynentów, takimi jak: Brazylia, Argentyna, Chile, Meksyk, Ekwador, Peru,Indie, Chiny czy Japonia.

2. STUDENCI SZKÓ£ WY¯SZYCH

Pod wzglêdem liczebnoœci studentów Ma³opolska zajmuje trzecie miejsce po wojewódz-twach: mazowieckim i œl¹skim. W 28 uczelniach województwa ma³opolskiego w roku akademickim2002/2003 kszta³ci³o siê 167 278 studentów, co stanowi blisko 9,5% ogólnej liczby studentóww kraju. W województwie ma³opolskim w stosunku do roku akademickiego 2001/2002 nast¹pi³wzrost liczby studentów o nieco ponad 8%, a w stosunku do roku 2000/2001 o 16,5%. Od koñca latosiemdziesi¹tych liczba studiuj¹cych na ma³opolskich uczelniach wzros³a a¿ o 276%.

Do odnotowanego wzrostu przyczyni³ siê przede wszystkim dynamiczny przyrost s³uchaczystudiów zaocznych i wieczorowych oraz zwiêkszenie limitów przyjêæ na studia i otwieranie no-wych kierunków. Du¿e znaczenie mia³o równie¿ tworzenie siê nowych szkó³ wy¿szych, zw³aszczaniepublicznych. Poza oœrodkiem krakowskim wybijaj¹ siê szko³y powsta³e w Tarnowie i NowymS¹czu.

9 Na podstawie Dziennika Polskiego z dnia 26 czerwca 2003 r.

80

Tabela nr 57. Studenci szkó³ wy¿szych w Ma³opolsce


Studenciogó³em

19 95825 87628 13530 49132 94635 977

180,315 54721 40123 12625 86628 50929 437

189,37 626

12 13813 36115 05316 13217 329

227,28 139

10 09910 37211 215

9 86610 826

133,013 63317 54017 68918 57318 64018 958

139,19 439

11 47111 45612 13913 60715 259

161,7

Rok szkolny

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

Studencistudiów

dziennych

14 54716 69417 87419 18621 11723 694

162,910 17013 00913 87115 77017 72918 587

182,85549793384289546

10 18311 156

201,05 6366 6716 9537 3016 1296 592117,05 9186 3606 2926 1736 2116 642112,24 5324 8524 9485 0935 9106 853151,2

Nazwa szko³y

Uniwersytet Jagielloñski

Dynamika

Akademia Górniczo-Hutnicza

Dynamika

Politechnika Krakowska

Dynamika

Akademia Rolnicza

Dynamika

Akademia Ekonomiczna

Dynamika

Akademia Pedagogiczna

Dynamika

81


Akademia Wychowania Fizycznego

Dynamika

Akademia Muzyczna

Dynamika

Akademia Sztuk Piêknych

Dynamika

Pañstwowa Wy¿sza Szko³a Teatralna

Dynamika

Wy¿sza Szko³a Biznesuw Nowym S¹czu

Dynamika

Profesjonalna Szko³a Biznesuw Krakowie

Dynamika

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

3 4473 4123 4123 6063 6713 865112,1

648606587573577609

94,0787919960

1 012829926

117,7275300309309319324

117,81 5122 6412 7713 0693 7214 008265,1

1342 0212 3462 6191 229

340

1 9581 6191 6121 6611 6571 774

90,6422444454468472497

117,8787781844839658710

90,2275300290281292311

113,11 0361 4951 4861 6101 7411 834177,0

106739607362128

5Uczelnia zawiesi³a dzia³alnoœæ

82


Wy¿sza Szko³a Handlowa w Krakowie

Dynamika

Wy¿sza Szko³a Przedsiêbiorczoœcii Marketingu w Chrzanowie

Dynamika

Wy¿sza Szko³a Zarz¹dzaniai Bankowoœci w Krakowie

Dynamika

Ma³opolska Wy¿sza Szko³aEkonomiczna w Tarnowie

Dynamika

Wy¿sza Szko³a Biznesu w Tarnowie

Dynamika

Papieska Akademia Teologicznaw Krakowie

Dynamika

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

1998/991999/002000/012001/022002/03

1995/951998/991999/002000/012001/022002/03

61243317311307305

500,0640

1 6661 7611 7631 5981 334208,4

4032 1622 7123 3014 0094 159

1 032,0194

1 7671 9981 9151 6452 005

1 034,01 0011 5021 7321 3451 366136,51 5852 1382 1992 1002 2662 093132,1

61120129115105103

168,9294432354283243205

69,7217

1 1951 3561 4121 5151 496689,4

52329343314256225

432,7234285278190212

90,6867

1 8121 9711 9452 1462 093241,4

83


Wy¿sza Szko³aFilozoficzno-Pedagogiczna„IGNATIANUM” w Krakowie

Dynamika

Krakowska Szko³a Wy¿szaim. A. F. Modrzewskiego w Krakowie

Dynamika

Wy¿sza Szko³a Ekonomii i Informatykiw Krakowie

Dynamika

Pañstwowa Wy¿sza Szko³a Zawodowaw Tarnowie

Dynamika

Pañstwowa Wy¿sza Szko³a Zawodowaw Nowym S¹czu

DynamikaPodhalañska Pañstwowa Wy¿szaSzko³a Zawodowa w Nowym TarguDynamika

Wy¿sza Szko³a Ekonomiczna w Bochni

DynamikaWy¿sza Szko³a Turystyki i Ekologiiw Suchej BeskidzkiejDynamikaKrakowska Wy¿sza Szko³a PromocjiZdrowiaWy¿sza Szko³a Ubezpieczeñw Krakowie

1995/961998/991999/002000/012001/022002/03

2000/012001/022002/03

2000/012001/022002/03

1998/991999/002000/012001/022002/03

1988/991999/002000/012001/022002/03

2001/022002/03

2001/022002/03

2001/022002/03

2002/03

2002/03

7021 4121 5221 7302 1382 250320,51 2763 0605 497430,8

266602

1 365515,2

5111 0472 0063 5144 569894,1

430863

1 5142 1162 589602,1

303700

231,0247333

134,8347644

185,6

93

118

439554610676690724

165,0385

1 0802 147557,7

106232491

463,2380892

1 8383 1984 073

1 071,8363707

1 1251 5321 830504,1

303536

176,94571

157,8159275

173,0

35

15

Źród³o: Rocznik Statystyczny Województwa Ma³opolskiego 2000, 2001, 2002, 2003.

84

Tabela nr 58. Liczba studentów uczelni ma³opolskich w latach 1989-2000


* Tylko studenci studiów zaocznych.

Źród³o: opracowanie sektorowe do SRWM oraz Rocznik Statystyczny Województwa Ma³opolskiego 2001, 2002 i 2003.

Wzrostw %

50,092,5

113,57,88,9

Studenciogó³em

44 48866 713

128 445142 439153 543167 278

Studencistacjonarni

35 69447 40470 30676 76783 92193 186

Wzrostw %

32,848,362,0

9,311,0

Studenci zaocznii wieczorowi

8 794*16 309*

56 86464 39768 18372 624

Rok akad.

1988/891993/941999/002000/012001/022002/03

Wzrostw %

85,5248,7

13,25,96,5

Tak znaczny wzrost iloœci studiuj¹cych nast¹pi³ przede wszystkim dziêki rozwojowi uczelnipublicznych, które skupiaj¹ niemal 90% wszystkich studentów. W uczelniach tych przewa¿aj¹studenci stacjonarni, jednak proporcje miêdzy iloœci¹ studentów stacjonarnych a zaocznychsystematycznie ulegaj¹ zmniejszeniu. Uniwersytet Jagielloñski i Akademia Rolnicza wci¹¿ kszta³c¹niemal dwukrotnie wiêcej studentów w systemie stacjonarnym, z drugiej strony na AkademiiEkonomicznej kszta³ci siê dwukrotnie wiêcej studentów zaocznych.

Uczelnie niepubliczne s¹ na ogó³ placówkami kszta³c¹cymi stosunkowo niedu¿¹ liczbê stu-dentów, zawieraj¹c¹ siê w przedziale od ok. 100 osób do ok. 5,5 tysi¹ca. W strukturze studiuj¹cychprzewa¿aj¹ zdecydowanie studenci studiów zaocznych. Jedynie w Wy¿szej Szkole Biznesu w NowymS¹czu blisko 46% studentów kszta³ci siê w trybie stacjonarnym; w przewa¿aj¹cej czêœci pozosta³ychszkó³ niepublicznych odsetek ten waha siê w granicach 15-35%. Wszyscy studenci w szko³achniepublicznych p³ac¹ za naukê.

Wykres nr 19. Studenci szkó³ wy¿szych w Ma³opolsce

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych US w Krakowie i opracowania sektorowego do SRWM.

85


W uczelniach ma³opolskich, zarówno publicznych jak i niepublicznych, kszta³c¹ siê tak¿estudenci z innych krajów. Liczba studiuj¹cych obcokrajowców w ostatnich latach systematyczniewzrasta³a z 720 w roku 1995/1996 do 1202 w roku 2002/2003. Studiuj¹cy w roku akademickim2002/2003 obcokrajowcy to przede wszystkim studenci Uniwersytetu Jagielloñskiego — 737 osóboraz Akademii Ekonomicznej — 140 osób. Wœród studiuj¹cych na ma³opolskich uczelniach s¹równie¿ obywatele z tak odleg³ych krajów jak: Australia, Kongo, Sudan, Brazylia czy Laos.

3. KADRA NAUKOWO-DYDAKTYCZNA

W szko³ach wy¿szych województwa ma³opolskiego w roku akademickim 2002/2003 za-trudnionych by³o 10 242 nauczycieli. W stosunku do roku poprzedniego nast¹pi³ wzrost o 253 osoby,czyli o 2,5%. Jakkolwiek wielkoœæ ta plasuje Ma³opolskê na wysokiej, drugiej pozycji po województwiemazowieckim i stanowi prawie 12,4% liczby wszystkich nauczycieli akademickich w kraju, to jednakliczebnoœæ kadry coraz czêœciej oceniania jest jako niewystarczaj¹ca. Od po³owy lat 90-ych liczbanauczycieli akademickich wzros³a o 18%, podczas gdy w tym samym okresie iloœæ studiuj¹cychzwiêkszy³a siê niemal czterokrotnie.

Dane przedstawiaj¹ce iloœæ kadry akademickiej nie doœæ, ¿e pokazuj¹ stosunkowo niewielkijej przyrost, s¹ zniekszta³cone i zawy¿one poprzez powszechne zjawisko wieloetatowoœci. Chodzitu o fakt zatrudniania siê nauczycieli najczêœciej na tzw. „pierwszym etacie” w szkole publiczneji dodatkowo w szko³ach niepublicznych.

W 2003 roku szczególnie silnie rozgorza³y dyskusje na temat powi¹zañ pracowników macie-rzystych uczelni pañstwowych z innymi uczelniami, w tym tak¿e prywatnymi. Coraz wiêcej pojawia³osiê g³osów uwa¿aj¹cych, i¿ zatrudnienie w innych szko³ach poza uczelni¹ macierzyst¹ sprzecznejest z zasadami dobrych obyczajów akademickich. Konsekwencj¹ by³o podjêcie w czerwcu 2003 r.przez Senat Uniwersytetu Jagielloñskiego uchwa³y w sprawie zatrudniania pracowników. Uchwa³ag³osi, i¿ „senat Uniwersytetu Jagielloñskiego dopuszcza mo¿liwoœæ podjêcia przez pracownikówUniwersytetu Jagielloñskiego zatrudnienia w innych szko³ach wy¿szych, w tym tak¿e prywatnych,nie wyra¿a jednak zgody, aby brali oni udzia³ w promowaniu oœrodków akademickich bêd¹cych dlanich miejscem dodatkowego zatrudnienia”. Obok wymienionych w uchwale ró¿nych zakazówzwi¹zanych z zatrudnieniem w drugiej szkole, du¿y nacisk po³o¿ony zosta³ na zakaz pe³nienia funkcjirektorów i dziekanów w tych¿e szko³ach.

W szko³ach publicznych liczba nauczycieli akademickich w ostatnich dwóch latach b¹dŸ wzros³ajedynie nieznacznie, b¹dŸ w niektórych uleg³a nawet zmniejszeniu. Natomiast w szko³achniepublicznych nast¹pi³ wyraŸny wzrost spowodowany rozwojem tych placówek.

W strukturze nauczycieli w roku 2001/2002 w stosunku do poprzedniego zwiêkszy³a siê o 84grupa profesorów, spadek natomiast nast¹pi³ w grupie docentów.

Tabela nr 59. Nauczyciele akademiccy w szko³ach wy¿szych w Ma³opolsce

Źród³o: Rocznik statystyczny województwa ma³opolskiego 2003.

1998/19999 5551 449

1423 4912 565

1995/ 19968 6801 291

1823 3112 289

1999/20009 5621 589

1133 5672 419

2000/20019 7931 665

893 7042 397

2001/200210 069

1 74968

3 7282 463

Ogó³emProfesorowieDocenciAdiunkciAsystenci

2002/200310 242

1 89351

3 8322 379

86

Studia doktoranckie prowadz¹ wy³¹cznie uczelnie publiczne. Szczegó³owe dane dotycz¹ce liczbyuczestników studiów doktoranckich, przeprowadzonych promocji oraz otwartych przewodówprzedstawia poni¿sza tabela.

Tabela nr 60. Studia doktoranckie


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych z uczelni oraz US w Krakowie.

2002

2301

670

173

136

117

113

50

596

14

4170

1999

1659

552

207

109

148

46

21

386

29

3157

2003

2325

641

252

118

117

141

57

587

15

4253

1999

190

94

50

27

39

18

7

23

bd

448

2002

351

106

52

63

22

24

9

26

3

656

Uczelnia


Akademia Górniczo--Hutnicza


Akademia Rolnicza



Akademia WychowaniaFizycznego

Papieska AkademiaTeologiczna

Wy¿sza Szko³a Filozoficzno-

Pedagogiczna „Igna-

tianum” w Krakowie

Razem

2003

355

127

55

69

39

21

16

21

-

703

1999

323

61

47

12

39

23

8

54

bd

593

2002

439

138

60

13

55

42

22

41

1

811

2003

479

172

64

28

49

38

22

44

5

901

Liczba uczestnikówstudiów doktoranckich

Liczba przeprowadzonychpromocji doktorskich

Liczba otwartychprzewodów doktorskich

Ponadto uczelnie uhonorowa³y tytu³em doktora honoris causa: Uniwersytet Jagielloñski —prof. Normana Daviesa, Kardyna³a Franza Koeniga, prof. W³adys³awa Stró¿ewskiego, AkademiaGórniczo-Hutnicza — prof. Leona O. Chua, Akademia Rolnicza — prof. dr hab. Jerzego Strze¿kowa,prof. dr hab. Teofila Mazura, prof. Philipa W. Simona.

4. PROGRAMY BADAWCZE I EDUKACYJNE

Szko³y wy¿sze prowadz¹ dzia³alnoœæ naukowo-badawcz¹, która obejmuje prace prowadzonew ramach dzia³alnoœci w³asnej, projekty badawcze tzw. „granty” dofinansowywane przez KomitetBadañ Naukowych, fundacje krajowe i zagraniczne oraz instytucje gospodarcze. Komitet BadañNaukowych dofinansowuje równie¿ prace w ramach dzia³alnoœci statutowej i badañ w³asnych.

Ze œrodków przyznawanych przez KBN na finansowanie lub dofinansowanie dzia³alnoœcistatutowej, przyznawanych w formie dotacji podmiotowej, korzystaj¹ uczelnie pañstwowe. Znacznaczêœæ tych œrodków przypada w Ma³opolsce na najwiêksze uczelnie tj. Uniwersytet Jagielloñski,Akademiê Górniczo-Hutnicz¹ oraz Politechnikê Krakowsk¹, uczelnie te prowadz¹ bowiemnajwiêksz¹ iloœæ prac w ramach dzia³alnoœci statutowej. Równoczeœnie wymienione wy¿ej uczelnierealizuj¹ równie¿ najwiêcej projektów badawczych finansowanych z KBN oraz prac w ramach badañw³asnych.

Wa¿nym Ÿród³em finansowania badañ s¹ tak¿e prace realizowane na zamówienie jednostekgospodarczych, przede wszystkim przemys³u oraz instytucji krajowych i zagranicznych. W tymzakresie najwiêcej realizowanych projektów przypada na Akademiê Górniczo-Hutnicz¹, która

87


w 2003 roku zrealizowa³a 702 prace zlecone na kwotê 16 031,8 tys. z³, na Politechnikê Krakowsk¹,która realizowa³a 352 projekty na kwotê 4 182,4 tys. z³ oraz Akademie Rolnicz¹, która zrealizowa³a53 projekty o wartoœci 1 600 tys. z³.

Uczelnie realizuj¹ tak¿e wiele projektów w ramach miêdzynarodowych programów eduka-cyjnych. Do najpopularniejszych programów, z których korzystaj¹ uczelnie nale¿¹ przede wszystkim:5 Program Ramowy UE, Socrates, Leonado da Vinci. W programie Socrates, a przede wszystkimw jego adresowanym do szkolnictwa komponencie Erasmus, maj¹cym na celu wymianê studentów,uczestnicz¹ niemal wszystkie publiczne uczelnie, zarówno uniwersytet, akademie, szko³y techni-czne i artystyczne oraz prywatne szko³y — Wy¿sza Szko³a Biznesu w S¹czu oraz Wy¿sza Szko³aEkonomii i Informatyki w Krakowie.

Du¿ym zainteresowaniem cieszy siê równie¿ 5 Program Ramowy, w ramach którego projektyrealizuje Uniwersytet Jagielloñski, Akademia Górniczo-Hutnicza, Akademia Rolnicza i AkademiaSztuk Piêknych. Rekordow¹ iloœæ projektów w ramach tego programu realizuje UJ — 46 projektów.

5. BAZA SOCJALNA UCZELNI MA£OPOLSKICH

W roku akademickim 2002/2003 szko³y wy¿sze dysponowa³y 52 domami studenckimi o liczbie19 446 miejsc. Najlepiej rozwiniêt¹ bazê socjaln¹ maj¹ uczelnie publiczne, przede wszystkimAkademia Górniczo-Hutnicza oraz Uniwersytet Jagielloñski. Uczelnie niepubliczne ze wzglêduna to, ¿e s¹ to szko³y stosunkowo nowe, posiadaj¹ znacznie ubo¿sz¹ bazê socjaln¹.

Du¿e dysproporcje istniej¹ równie¿ pomiêdzy uczelniami krakowskimi i pozakrakowskimi.Sytuacja ta spowodowana jest jednak przede wszystkim ró¿n¹ odleg³oœci¹ od uczelni.

W posiadanej przez uczelnie bazie noclegowej zakwaterowanych jest 19 686 studentów studiówstacjonarnych, co stanowi 21,4% ogó³u studentów studiów dziennych.

Tabela nr 61. Domy studenckie i sto³ówki

Źród³o: Rocznik statystyczny województwa ma³opolskiego 2000, 2001, 2002.

1998/99

5019 341

20 56831,0

17

3 145

11 485

1995/96

4719 504

21 10539,9

17

3 289

11 823

1999/00

5119 920

21 40530,4

18

3 215

10 972

2000/01

5119 936

21 17127,6

19

3 135

10 604

2001/02

5018 899

19 09722,8

17

2 953

10 408

WyszczególnienieDomy studenckieDomy studenckieMiejscaStudenci studiówdziennychzakwaterowaniw domach studenckichw % studentówstudiów dziennychSto³ówki studenckieSto³ówki

Miejscakonsumenckie

Korzystaj¹cyz obiadów

2002/03

5219 446

19 68621,4

18

2 803

9 561

88

Wykres nr 20. Stopieñ zaspokajania potrzeb w zakresie miejsc w domach studenckich


Źród³o: opracowanie na podstawie danych uczelni oraz US w Krakowie.

W roku akademickim 2002/2003 potrzeby studentów w zakresie wy¿ywienia zaspokajane by³yprzez 18 sto³ówek o 2 803 miejscach, przy liczbie korzystaj¹cych wynosz¹cej 9 561 osób.

6. NAJWA¯NIEJSZE INWESTYCJE I REMONTY

W roku 2003 realizowanych by³o kilka znacz¹cych inwestycji w zakresie szkolnictwa wy¿szego.Uczelni¹, która w ostatnich latach najwiêcej inwestuje w infrastrukturê jest zdecydowanie Uniwer-sytet Jagielloñski, który m.in. realizuje budowê Kampusu 600-lecia Odnowienia UJ oraz kontynuujerozbudowê Biblioteki Jagielloñskiej. Znacz¹c¹ inwestycj¹ jest równie¿ budowa Pawilonu naukowo-dydaktycznego Wydzia³u Finansów Akademii Ekonomicznej, który jest kolejnym obiektem pokompleksie sportowo-dydaktycznym, realizowanym w ostatnich latach przez t¹ uczelniê oraz budowaWydzia³u Technologii ¯ywnoœci Akademii Rolniczej. Na uwagê zas³uguje niew¹tpliwie równie¿realizacja budowy kampusu uczelnianego Zespo³u Krakowskiej Szko³y Wy¿szej im. A.F. Mo-drzewskiego — jest to jedyna tak du¿a, jednorazowo realizowana, inwestycja szko³y prywatnejw województwie.

89

ZAG

AD

NIE

NIA

SPO

£E

CZN

E: V. N

auka

Tabela nr 62. Zadania inwestycyjne uczelni powy¿ej 5 mln z³ realizowane w 2003 r.

Terminrozpocz./zakoñcz.

4

2002/2003

2001/2004

2001/2004

2001/2006

2001/2004

1994/2006

2002/2004

Zakres rzeczowy

3

Kubatura 43 680 m3

Powierzchnia netto 8 200 m2

Kubatura 33 407 m3


Kubatura 26 212 m3


Obszar Kampusu

Modu³ laboratoryjny,

hala technologiczna

Kubatura 70 278 m3


Kubatura 59 113 m3


Wartoœækosztory-

sowa

5

19 949

44 255

27 528

33 750

12 278

153 765

8 033

Nak³adyw latach

ubieg³ych*

6

14 040

12 651

600

3 500

366

120 741

62

Nak³adyw

2003

7

5 909

26 653

1 945

5 500

1 003

4 000

5 934

Lp.

1

1

2

3

4

5

6

7

Nak³ady doponiesienia

w 2004

8

-

4 951

24 983

5 513

1 220

4 900

2 037

Nak³adyw latach

nastêpnych

9

-

-

-

19 237

9 689

24 124

-

Nazwa zadania inwestycyjnego

i jego lokalizacja

2


Kampus 600-lecia Odnowienia UJDokoñczenie Kompleksu NaukBiologicznych,Kraków, ul. Gronostajowa 7

Kampus 600 lecia Odnowienia UJInstytut Nauk o Œrodowisku,Kraków, ul. Gronostajowa 7

Kampus 600-lecia Odnowienia UJInstytut Geografii i GospodarkiPrzestrzennej,Kraków, ul. Gronostajowa 7

Wykup gruntów

Ratowanie w skali masowej polskichzasobów bibliotecznychi archiwalnychKraków, Al. Mickiewicza 22

III etap rozbudowy BibliotekiJagielloñskiej – remonti modernizacja,Kraków, al. Mickiewicza 22

Auditorium Maximum UJ,Kraków, ul. Krupnicza – I etap

90

43 5 6 71 8 92

8

9

10

Akademia Górniczo-Hutnicza

Modernizacja I DS-bl.1-4

Kraków, Reymonta 17


Pawilon naukowo-dydaktyczny

Wydzia³u Finansów


Instytut Pojazdów Samocho-dowych

i Silników Spalinowych

Kraków, al. Jana Paw³a II 37

Prace budowlane instalacyjne,elektryczne, przeciwpo¿arowe,wodno-kanalizacyjne

34 sale dydaktyczne na ³¹czn¹iloœæ miejsc 1476,pokoje pracownicze, salakomputerowa na 30 miejsc,pomieszczenie organizacjistudenckich, szatnia,portiernia, bufet, miejscaparkingowe w gara¿upodziemnym na 194samochody, przewi¹zka³¹cz¹ca budynek, z pawilonemdydaktyczno-sportowym(powierzchnia ca³kowita7105 m2, kubatura 55 410 m3)

Budynek by³ej Hamowni –Obecnie oddane w 2002 rokuCentrum Informatycznez bibliotek¹. Pozosta³a czêœæbudynku przeznaczone naLaboratorium Silników

Wysokoprê¿nych IPSiSS.

2000/2005

2000/2004

1974/2004

16 619

39 399

27 366

13 196,6

16 154,7

15 241

3 787,7

7 270,0

1 737

1 244,0

15 974,2

5 000

2 178,4

-

2 000

ZAG

AD

NIE

NIA

SPO

£E

CZN

E: V. N

auka

91

43 5 6 71 8 92

11

12

13

14

Modernizacja budynku dlaWydzia³u ArchitekturyKraków, ul. Podchor¹¿ych 1

Akademia Rolnicza

Wydzia³ Technologii ¯ywnoœci

Kraków, ul. Balicka


Dom studencki

Kraków, ul. Armii Krajowej

Kompleksowa

termomodernizacja budynkudydaktycznego wraz z remontem

1994/2006

1997/2004

2001/2004

2002/2003

25 542

49 930

32 285

5 391

9 912

34 149

674

2 017

1 721

5 463

4 406

3 374

2 500

5 000

4 000

-

11 409

5 318

23 205

-

ZAG

AD

NIE

NIA

SPO

£E

CZN

E: V. N

auka

Kubatura 22 500 m3

Powierzchnia 4 560 m2

Hala nr 1 –adaptacja na Cen-trum Sportu i Rekreacji PK.

Kubatura 22 545 m3


Kubatura 52 515 m3


Budynek G³ównyKubatura 15 687 m³,powierzchnia 1 552 m²Segment IKubatura 4 474 m³powierzchnia 1 141 m²Budynek TechnicznyKubatura 960 m³Powierzchnia 132 m²

Budowa od podstaw nowegodomu studenckiegoKubatura 31 200 m3

Powierzchnia 9 503 2

Wymiana stolarki okiennej,wymiana œlusarki okienneji drzwiowej, ocieplenie œcian

92

43 5 6 71 8 92

15

16

17

parkingu oraz szachtów przy

budynku na ul. Podchor¹¿ych 2

w Krakowie

Akademia Muzyczna

Obiekty dydaktyczne przyul. œw. Tomasza 39-41 i 43

Papieska Akademia Teologiczna

Budowa biblioteki PATna terenie III Kampusu UJw Krakowie - Pychowicach

Wy¿sza Szko³a Biznesu –– National Louis University

Zespó³ boisk sportowych

z zapleczem poszerzony

o budowê sali gimnastycznej

Nowy S¹cz, ul. Zielona 27

1998/2005

2000

1998/2003

17 292

20 000

5 550

15 888

19 010,6

5 125,1

504

888,0

37 841,8

500

-

-

400

-

-

ZAG

AD

NIE

NIA

SPO

£E

CZN

E: V. N

auka

budynku wraz z tynkowaniem(rozwi¹zanie systemowe),wykonanie nowej nawierzchniparkingu z kostki betonowej,wykonanie remontu szachtówprzy œcianach budynków,wykonanie izolacjiprzeciwwilgociowej œcianwejœcia g³ównego

Modernizacja i rozbudowaobiektów dydaktycznych

Modernizacja i rozbudowaobiektów dydaktycznych

Boisko wielofunkcyjnez trybunami na 500 miejsc,boisko do pi³ki siatkoweji koszykowej, dwa korty teni-sowe z trybunami, œciankatreningowa do tenisa, budynekzaplecza, ogrodzenie,infrastruktura techniczna,sala gimnastyczna

93

43 5 6 71 8 92

18

19

Obiekt dydaktyczny – Centrum

Komputerowo-Administracyjne

Nowy S¹cz, ul. Zielonej 27

Krakowska Szko³a Wy¿szaim. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Zespó³ Krakowskiej Szko³y

Wy¿szej im. Andrzeja Frycza

Modrzewskiego z us³ugami

komercyjnymi uzupe³niaj¹cymi

i Miêdzynarodowym Centrum

M³odzie¿y oraz infrastruktur¹

techniczn¹ przy ul. Gustawa

Herlinga Grudziñskiego

w Krakowie

Budowa 4 segmentówkubaturowych o pow. 6133,4 m² ikubaturze 26969,5 m³, w tym:budowa i wyposa¿enie: czytelni imagazynów bibliotecznych, saldydaktycznych kompute-rowych, sal dydaktycznychlektoratowych, pokoi profe-sorskich, sali amfiteatralnej-wyk³adowej, 9 sal dydak-tycznych, dziekanatów, dziaùunauczania i rekrutacji oraz saliposiedzeñ senatu

i gabinetów profesorskich

Budowa kampusu

uczelnianego o ³¹cznej

powierzchni okoùo 17.000 m²

na zakupionej pod inwestycjæ

nieruchomoúci

2001/2004

2002/2005

20 000,0

55 000

17 588,7-

770,9

9 009,4

12 480,9

747,1

22 306,3

-

19 500,0

ZAG

AD

NIE

NIA

SPO

£E

CZN

E: V. N

auka

94

43 5 6 71 8 92

20

21

Wy¿sza Szko³a Przedsiêbiorczoœcii Marketingu w Chrzanowie

Budynek dydaktyczno-

administracyjny przy

ul. S³owackiego 8 w Chrzanowie

Podhalañska PañstwowaWy¿sza Szko³a Zawodowaw Nowym Targu

Adaptacja na potrzeby

dydaktyczne niedokoñczonej

budowy internatu ZSR

Kubatura – 15 117 m3

Powierzchnia zabudowy –648,7 m2

Powierzchnia ca³kowita –2 754 m2

Roboty wyburzeniowe,domurówki, robotyinstalacyjne, kot³ownia,roboty wykoñczeniowe,

wyposa¿enie sta³e i ruchome

1998/2008

2002/2005

11 267 ,9

11 500

4 863,2

1 915,3

29,1

3 039,7

14,4

6 145,0

6 361,2

400,1

ZAG

AD

NIE

NIA

SPO

£E

CZN

E: V. N

auka

Źród³o: opracowanie w³asne UMWM.

95

ZAGADNIENIA SPO£ECZNE: VI. Kultura

VI. KULTURA

1. FINANSOWANIE KULTURY

Dzia³alnoœæ kulturalna polegaj¹ca na tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury pro-wadzona jest w województwie ma³opolskim zarówno przez instytucje kultury jak i w formiepozainstytucjonalnej. Pozainstytucjonalny ruch kulturalny tworz¹ ró¿nego rodzaju towarzystwa,stowarzyszenia, fundacje, zrzeszenia kulturalne, a tak¿e liczne grupy nieformalne. Na tereniewojewództwa ma³opolskiego dzia³alnoœæ prowadz¹ instytucje kultury o charakterze narodowymi regionalnym, ponadto funkcjonuje kilkaset gminnych oraz powiatowych instytucji kultury i placówekkultury z wieloma filiami, klubami, œwietlicami, a tak¿e placówki przyzak³adowe i jednostki dzia³aj¹cew strukturach spó³dzielni mieszkaniowych.

W latach 1999-2003 najwiêkszymi Ÿród³ami finansowania kultury s¹ bud¿ety jednosteksamorz¹du terytorialnego. Œrodki przekazane w latach 1999-2003 z bud¿etu WojewództwaMa³opolskiego na kulturê i ochronê dziedzictwa narodowego kszta³towa³y siê nastêpuj¹co:

— w 1999 roku — 37 493,7 tys. z³,

— w 2000 roku — 47 103,0 tys. z³ w tym na inwestycje 3 277,8 tys. z³,



— w 2003 roku — 57 549,1 tys. z³ w tym na inwestycje 10 029,6 tys. z³.

Z bud¿etu pañstwa utrzymywanych jest 7 narodowych instytucji kultury zlokalizowanych naterenie województwa ma³opolskiego.

Z bud¿etu pañstwa przyznane by³y tak¿e dotacje celowe na dofinansowanie bie¿¹cych zadañw³asnych, zwi¹zanych z prowadzeniem instytucji kultury przejêtych w dniu 1 stycznia 1999 roku.

Wa¿nym Ÿród³em finansowania odnowy zabytków by³y œrodki celowe Narodowego FunduszuRewaloryzacji Zespo³ów Zabytkowych Krakowa, które wynosi³y:

— w 1999 roku — 34 100 000 z³,

— w 2000 roku — 40 254 331 z³,

— w 2001 roku — 32 400 300 z³,

— w 2002 roku — 32 400 993 z³,

— w 2003 roku — 31 066 076 z³.

96 Tabela nr 63. Finansowanie instytucji kultury Województwa Ma³opolskiego w latach 2002-2003

ZAG

AD

NIE

NIA

SPO

£E

CZN

E: VI. K

ultura

480 000

530 000

70 000

70 000

260 000

263 231

70 000

197 000

5 670 900

8 833 300

1 088 200(WojewództwoMa³opolskie –

765 200M. Kraków

323 000)

1 118 000

6 351 000

4 639 731

1 340 200

2 743 500

5 228 851

10 363 174

1 001 580(WojewództwoMa³opolskie –

713 980M. Kraków

287 600)

1 162 340

7 040 606

4 637 822

1 428 149

7 067 532

400 000

980 861

175 000

150 000

898 605

200 000

70 000

2 785 800

Œredniorocznezatrudnienie

(w przeliczeniuna etaty)w 2002 r.

5

154

287

15,5

30

225

134

17,5

47

Lp.

1

1

2

3

4

5

6

7

8

Œredniorocznezatrudnienie

(w przeliczeniuna etaty)w 2003 r.

6

154

286

15,5

31

222

134

20

48

Uwagi

7

Instytucja

prowadzona

wspólnie

przez Woje-

wództwo

Ma³opolskie

i Miasto

Kraków

Instytucja kultury

2Teatr im. Juliusza S³owackiegow KrakowieOpera Krakowska

Krakowski Teatr Scena STU

Teatr im. Stanis³awa IgnacegoWitkiewicza w ZakopanemFilharmonia im. KarolaSzymanowskiego w KrakowieWojewódzka BibliotekaPubliczna w KrakowieMa³opolski Instytut Kulturyw KrakowieMa³opolskie Centrum Kultury„Sokó³” w Nowym S¹czu

2002 r. (wykonanie) 2003 r. (wykonanie)Dotacje dla instytucji kultury

z bud¿etujednostki sam.terytorialnego

w tym:z bud¿etupañstwa

z bud¿etujednostki sam.terytorialnego

w tym:z bud¿etupañstwa

3 4

97

ZAG

AD

NIE

NIA

SPO

£E

CZN

E: VI. K

ultura

1

9

10

11

12

13

14

15

16

17

2Ma³opolskie Biuro WystawArtystycznych w Nowym S¹czuMuzeum Archeologicznew KrakowieMuzeum Etnograficzneim. Seweryna Udzieli w KrakowieMuzeum Okrêgowew Nowym S¹czuMuzeum Okrêgowe w TarnowieMuzeum Tatrzañskie im. TytusaCha³ubiñskiego w ZakopanemOœrodek Dokumentacji SztukiTadeusza Kantora „Cricoteka”w KrakowieMuzeum Lotnictwa Polskiegow Krakowie

Muzeum Armii Krajowejw Krakowie

818 296

2 704 040

2 105 600

3 130 678

2 739 800

1 600 000

629 000

1 266 000

423 000(WojewództwoMa³opolskie –

210 000M. Kraków

213 000)

60 000

110 000

100 000

528 000

275 000

180 000

80 000

160 000

0

857 839

2 818 132

2 225 736

3 725 546

2 644 383

1 732 494

656 820

1 615 372

478 523(WojewództwoMa³opolskie –

263 523M. Kraków

215 000)

110 000

110 000

110 000

945 000

260 000

184 667

158 640

801 192

0

5

16,5

86

64,5

75

80

43

15

33

9

6

16,5

85,5

63

80

73

46

13

33

9,5

7

Instytucja

prowadzona

wspólnie

przez Woje-

wództwo

Ma³opolskie

i Miasto

Kraków

3 4

Źród³o: Urz¹d Marsza³kowski WM, Starostwa Powiatowe w Nowym Targu i Tarnowie, Urz¹d Miasta Krakowa i Miasta Nowego S¹cza.

98

2. ¯YCIE KULTURALNE

Wyrazem aktywnoœci œrodowisk twórczych i animatorów kultury Województwa Ma³opolskiegojest organizowanie imprez artystycznych i innych przedsiêwziêæ kulturalnych o szczególnymznaczeniu dla rozwoju poszczególnych dziedzin kultury i wysokich walorach promocyjnych. Nale¿¹do nich presti¿owe przedsiêwziêcia o znaczeniu miêdzynarodowym, ogólnopolskim i regionalnym,w wiêkszoœci wspierane finansowo przez Województwo Ma³opolskie.

W 2003 r. by³y to:

• Muzyczne: Studencki Festiwal Piosenki w Krakowie, 15 Dni Muzyki Kompozytorów Krakow-skich — Miêdzynarodowy Festiwal Muzyki Wspó³czesnej, Letni Festiwal Jazzowy w „Piwnicy podBaranami”, Miêdzynarodowy Festiwal „Muzyka w Starym Krakowie”, Staros¹decki Festiwal MuzykiDawnej, Festiwal Orkiestr Wojskowych, Festiwal Muzyki Organowej w Zakopanem, X Miêdzy-narodowy Festiwal Muzyki Odnalezionej, Miêdzynarodowy Festiwal Muzyki Kameralnej i Orga-nowej w Wygie³zowie, Dni Muzyki Karola Szymanowskiego w Zakopanem, Festiwal Muzyki Trady-cyjnej „Rozstaje”, Ma³opolskie Konkursy Chórów i Orkiestr Dêtych, Ogólnopolski FestiwalArtystyczny dla Dzieci i M³odzie¿y Niepe³nosprawnej „Œpiewaj z nami”,

• Teatralne i baletowe: Festiwal Opery w Krakowie, Festiwal Komedii „Talia” w Tarnowie,X Ogólnopolski Otwarty Festiwal Teatrów Amatorskich „ODEON’ 2003", Miêdzynarodowy FestiwalTeatrów Alternatywnych Krakowskie Reminiscencje Teatralne, Miêdzynarodowy Festiwal TeatrówUlicznych, Festiwal Dedykacje - IX Krakowska Wiosna Baletowa, Ma³opolski Przegl¹d TeatrówWiejskich, Spotkania Teatrów Nieinstytucjonalnych STEN,

• Filmowe i fotograficzne: Krakowski Festiwal Filmowy, X Jubileuszowy Miêdzynarodowy FestiwalFilmowy „Etiuda 2003”, film dokumentalny o charakterze edukacyjnym „Klisze pamiêci”,

• Plastyczne: Biennale Sztuki Projektowania, wystawy pt. „Portret Jana Paw³a II” i „Tyniec, osadai klasztor, ludzie i wydarzenia w dokumentach i starej fotografii”, Ma³opolski Plener Malarski Nie-s³ysz¹cych „Zabytki Ma³opolski”,

• Literackie i czytelnicze: Konkurs Poezji Religijnej im. Ks. Prof. Józefa Tischnera w LudŸmierzu,Konkurs im. Jana D³ugosza w ramach Targów Ksi¹¿ki w Krakowie,

• Interdyscyplinarne: Festiwal Kultury ̄ ydowskiej, Letnia Szko³a Wyszehradzka, ChrzeœcijañskieDni ̄ aka, Miêdzynarodowy Festiwal Genius Loci na Kazimierzu w Krakowie, wystawa interaktywnaw Muzeum In¿ynierii Miejskiej pt. „Miasto i my”, Jarmark Œwiêtojañski - Ma³opolskie Dni Rzemios³ai Produktów Lokalnych w Lanckoronie, Festiwal Nauki w Krakowie, Trzy Œwiêta w Rabce — ŒwiêtoWo³oskie, Œwiêto Muzyki Trzy œwiaty, Œwiêto Humoru Góralskiego,

• Folkloru i sztuki ludowej: Tydzieñ Kultury Beskidzkiej — estrady w Makowie Podhalañskimi Oœwiêcimiu, Miêdzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem, „GóralskiKarnawa³” i „Saba³owe Bajania” w Bukowinie Tatrzañskiej, Szko³a Gin¹cych Zawodów, Folklorui Sztuki Ludowej w Bukowinie Tatrzañskiej, Miêdzynarodowy Festiwal Koronki Klockowejw Bobowej, V Polonijny Festiwal Folklorystyczny w D¹browie Tarnowskiej, Karpacki FestiwalDzieciêcych Zespo³ów Regionalnych w Rabce, Konkurs na Najpiêkniejsz¹ Szopkê Krakowsk¹,Konkurs Palm Wielkanocnych i Rêkodzie³a Artystycznego w Lipnicy Murowanej, BabiogórskaJesieñ w Zawoi, Miêdzynarodowe Folklorystyczne Dni PrzyjaŸni w Kêtach, Œwiêto Wiklinyw D¹browie Szlacheckiej.

Instytucje kultury Województwa Ma³opolskiego w 2003 r. podjê³y szereg inicjatyw, którespotka³y siê z du¿ym zainteresowaniem i uznaniem odbiorców, m.in.: VII Letni Festiwal Opery;wystawienie opery „Straszny Dwór” Stanis³awa Moniuszki na Zamku w Niepo³omicach; „Kra-kowski Salon Poezji” w Teatrze im. Juliusza S³owackiego, „Warsztaty — Witkacy” w Teatrzeim. St.I.Witkiewicza w Zakopanem; Festiwal Œrodka — Miêdzynarodowe Spotkania „Kolêdowaniepo S¹siedzku” w Teatrze STU; koncerty rocznicowe i jubileuszowe, którymi Filharmonia im. Karola


99


Szymanowskiego uœwietni³a 25 rocznicê wpisania Krakowa na Listê Œwiatowego Dziedzictwa KulturyUNESCO oraz 25-lecie powo³ania Spo³ecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa (w BazyliceMariackiej w Krakowie), 25-lecie Pontyfikatu Jana Paw³a II (w Koœciele p.w. œw. œw. Piotra i Paw³a)oraz koncerty jubileuszowe wybitnych kompozytorów Henryka Miko³aja Góreckiego, ZygmuntaKoniecznego, Adama Walaciñskiego i Zbigniewa Bujarskiego.

W paŸdzierniku 2003 r. odby³y siê VII Targi Ksi¹¿ki w Krakowie — corocznie bogatszew wydarzenia handlowe i kulturalne. Znacz¹ce i — dziêki niepowtarzalnej atmosferze, spotkaniomze znakomitymi pisarzami i rosn¹cej z roku na rok liczbie odwiedzaj¹cych - Targi Ksi¹¿ki w Krakowies¹ wysoko cenione w krêgach wydawniczych i bibliotekarskich, a tak¿e mi³oœników ksi¹¿ki i szerokiejrzeszy czytelników. W roku 2003 uczestniczy³o w nich 304 wystawców z ca³ego kraju. Podczas czterechdni trwania hale targowe odwiedzi³a rekordowa iloœæ zwiedzaj¹cych - ponad 22 tysi¹ce osób.

W dniach 23-24 maja 2003 r. odby³a siê druga edycja Ma³opolskich Dni Ksi¹¿ki „Ksi¹¿ka i Ró¿a”.Pomys³, aby w trakcie trwania Dni ksiêgarnie obni¿y³y ceny ksi¹¿ek o 10% oraz do ka¿dej zakupionejksi¹¿ki do³¹czy³y ró¿ê okaza³ siê bardzo dobrym sposobem promocji ksi¹¿ki i czytelnictwa. W akcjiuczestniczy³o ponad 40 ksiêgarñ z ca³ego regionu. Projekt zrealizowany zosta³ we wspó³pracyz Polsk¹ Izb¹ Ksi¹¿ki oraz Biurem Targów Ksi¹¿ki w Krakowie.

W roku 2003 Zarz¹d Województwa Ma³opolskiego ustanowi³ Nagrodê WojewództwaMa³opolskiego im. Mariana Korneckiego za wybitne osi¹gniêcia w dziedzinie ochrony zabytkówarchitektury drewnianej Ma³opolski oraz ich promocji. Laureatem Nagrody zosta³ ks. ZbigniewKras z Lipnicy Murowanej. Wrêczeniu nagrody towarzyszy³o seminarium na temat: „Na szlakuzabytków architektury drewnianej Ma³opolski – wspomnienie o dr Marianie Korneckim”.

Po raz pierwszy w roku 2003 przyznane zosta³y Nagrody Województwa Ma³opolskiegoim. Stanis³awa Witkiewicza za twórcze zastosowanie tradycji regionalnych w architekturze wspó³-czesnej Województwa Ma³opolskiego. Pierwsz¹ nagrodê otrzyma³ Kompleks Szkó³ — Gimnazjumi Liceum Ogólnokszta³c¹ce w Skale, zg³oszony przez Urz¹d Miasta i Gminy w Skale, autoremprojektu jest mgr in¿. arch. Zbigniew Bielak. Uroczystoœæ wrêczenia Nagród odby³a siê w Filhar-monii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie podczas Gali w ramach I Ma³opolskich DniArchitekta.

Od roku 2000 r. przyznawana jest Nagroda Marsza³ka Województwa Ma³opolskiegoim. Kazimierza Wyki za wybitne osi¹gniêcia w dziedzinie eseistyki oraz krytyki literackiej i artystycznej.Efektem jej ustanowienia i przyznania jest promocja dokonañ œrodowisk naukowych i literackichwojewództwa oraz realizacja mecenatu samorz¹dowego nad twórcami. Laureatami Nagrodyw latach 2000-2003 zostali kolejno: Tadeusz Nyczek, prof. Maria Janion, prof. Micha³ G³owiñski,prof. Jan Prokop.

Województwo Ma³opolskie podjê³o wspó³pracê z Fundacj¹ Koœcielskich i udzieli³o pomocyfinansowej w organizacji uroczystoœci wrêczenia presti¿owej Nagrody im. Koœcielskich, przyzna-wanej twórcom poni¿ej 40 roku ¿ycia w dziedzinie literatury, a jej laureatem zosta³ Dawid Bieñkowskiza powieœæ „Jest”.

Najwa¿niejszym przedsiêwziêciem kulturalnym Województwa Ma³opolskiego s¹ Ma³opolskieDni Dziedzictwa Kulturowego, organizowane od roku 1999. Zosta³y one pomyœlane i s¹ z po-wodzeniem realizowane jako priorytetowy, sta³y element integruj¹cy region i promuj¹cy jegowspania³¹ spuœciznê historyczn¹, stanowi¹c¹ wa¿n¹ czêœæ dziedzictwa narodowego.

W dotychczasowych piêciu edycjach Dni, które odby³y siê w latach 1999-2003, udostêpnionozwiedzaj¹cym 88 obiektów zabytkowych, m.in. klasztory, koœcio³y, muzea, kompleksy dworskie,pa³ace, wiekowe ogrody i stare nekropolie, miasteczka z ich charakterystyczn¹ zabudow¹, zabytkisztuki ludowej i budownictwa. Inicjatywa bezp³atnego udostêpnia obiektów zabytkowych spotka³asiê z du¿ym zainteresowaniem mieszkañców województwa i turystów, o czym œwiadczy udzia³ blisko20 000 zwiedzaj¹cych w ka¿dej edycji Dni.

100

Elementem wzbogacaj¹cym program Dni jest konkurs fotograficzny „Skarby Ma³opolski”(w roku 2003 w konkursie uczestniczy³a rekordowa liczba 127 autorów fotografików, mi³oœnikówpiêkna ma³opolskiej ziemi, którzy przes³ali na konkurs 1035 fotografii) oraz liczne imprezy kultu-ralne, atrakcje i niespodzianki organizowane przez lokalne samorz¹dy oraz w³odarzy zabytkowychobiektów. Koñcowym akcentem pi¹tej edycji Ma³opolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego by³oseminarium na temat: „Ma³opolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego — „Karpaty biedne lecz bogate”.Po raz pierwszy w 2003 r. zrealizowany zosta³ projekt dla dzieci pn. „Sekrety zabytków”.

Organizatorem Ma³opolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego jest Województwo Ma³opolskie,wspó³pracuj¹ce z w³aœcicielami i opiekunami obiektów zabytkowych, samorz¹dami powiatowymii gminnych, mediami oraz organizacjami pozarz¹dowymi.

Ma³opolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego zosta³y wpisanie w cykl imprez „Europa WspólneDziedzictwo”, odbywaj¹cych siê pod patronatem Rady Europy.

Wa¿n¹ rolê w tworzeniu i upowszechnianiu dóbr kultury pe³ni¹ teatry i instytucje muzyczne.W województwie ma³opolskim skupione s¹ one g³ównie w stolicy regionu — Krakowie, w którymrównie¿ prê¿nie dzia³aj¹ liczne œrodowiska twórcze: literackie, muzyczne, teatralne, plastyczne iinne. Poza Krakowem dzia³a Teatr im. Stanis³awa Ignacego Witkiewicza w Zakopanem (instytucjaWojewództwa Ma³opolskiego) oraz Tarnowski Teatr im. Ludwika Solskiego w Tarnowie (instytucjaMiasta Tarnowa), Teatr Lalki „Rabcio” w Rabce (instytucja powiatu nowotarskiego). W roku dzia³a³o21 teatrów i instytucji muzycznych, wœród których najwiêksz¹ grupê stanowi³y teatry dramatyczne(13); pozosta³e to: 2 teatry lalkowe oraz 6 instytucji muzycznych (filharmonia, orkiestry i chóry).Zaprezentowa³y one 3145 przedstawieñ i koncertów (w tym 110 na terenie innych województw)i uczestniczy³o w nich 612,1 tys. widzów i s³uchaczy (w tym 29,2 tys. na terenie innych województw).Obok dzia³alnoœci realizowanej we w³asnych siedzibach, instytucje artystyczne organizuj¹ spektaklei koncerty tak¿e w licznych salach na terenie województwa. Du¿y zasiêg terytorialny maj¹ koncertyumuzykalniaj¹ce (w 2003 roku 3394 koncerty), organizowane przez Filharmoniê im. KarolaSzymanowskiego w Krakowie w ramach wieloletniego programu edukacji muzycznej dziecii m³odzie¿y. Liczne koncerty i spektakle organizowane by³y w salach widowiskowych i koœcio³achna terenie województwa (koncerty oratoryjne i recitale organowe) oraz w obiektach zabytkowych,na przyk³ad „Wieczory Wawelskie” w Sali Poselskiej Zamku Królewskiego na Wawelu, „KoncertyUniwersyteckie” na Uniwersytecie Jagielloñskim.

W wielu dziedzinach artystycznych wystêpuje wa¿ne zjawisko dzia³alnoœci nieinstytucjonalnej,do którego nale¿y aktywny nurt teatru niezale¿nego (np. Stowarzyszenie Teatralne „£aŸnia”,Stowarzyszenie „Dialog”, Stowarzyszenie „Teatr Mumerus”, Stowarzyszenie „Atelier”, Scena TeatrZale¿ny, Scena „El-Jot” w Krakowie, zespo³y zrzeszone w Stowarzyszeniu Teatrów Nieinsty-tucjonalnych STEN); zespo³y muzyki kameralnej (np. Kwartet Smyczkowy „Amar Corde”, KwintetDêty Filharmoników Krakowskich, „Camerata Cracovia”, Galicyjska Orkiestra Straussowska„Obligato”, zespo³y chóralne „Madrygaliœci” i „Rorantyœci” Capelli Cracoviensis, zespó³ BractwoLutni z Dworu na Wysokiej, zespó³ „Kroke” czerpi¹cy z tradycji ¿ydowskiej, zespó³ muzykiwspó³czesnej Stowarzyszenia „Muzyka Centrum” i wiele innych); zespo³y baletowe (np. Balet FormNowoczesnych AGH); liczne zespo³y jazzowe, itp. Ze wzglêdu na sw¹ du¿¹ aktywnoœæ zespo³y testanowi¹ wa¿ne uzupe³nienie dzia³alnoœci instytucji artystycznych.

Spo³eczny ruch kulturalny skupia siê wokó³ stowarzyszeñ, fundacji a tak¿e licznych, trudnychdo zdefiniowania grup nieformalnych. W województwie zarejestrowanych jest kilkaset stowarzyszeñi oddzia³ów stowarzyszeñ ogólnopolskich oraz 23 koœcio³y i zwi¹zki wyznaniowe. Ok. 300stowarzyszeñ dzia³a na polu kultury. Szczególn¹ formê aktywnoœci kulturalnej stanowi spo³ecznyruch kulturalny zorganizowany w stowarzyszeniach twórczoœci amatorskiej, które przedstawiaj¹bogat¹ ofertê programow¹ dla spo³ecznoœci lokalnych we wszystkich dziedzinach kultury.

Na terenie województwa ma³opolskiego dzia³a 71 galerii sztuki. Zdecydowana wiêkszoœæ tychinstytucji (54) znajdowa³a siê w mieœcie Krakowie. Tylko nieca³e 20% wszystkich ma³opolskich


101


galerii mieœci³o siê w obiektach przystosowanych dla osób poruszaj¹cych siê na wózkach inwalidzkich.Galerie w ubieg³ym roku zwiedzi³o 574,4 tys. osób. Wœród 828 wystaw zorganizowanych przez galeriew ci¹gu 2003 roku by³o: 706 wystaw w³asnych, 67 zagranicznych, 28 miêdzynarodowych i 27 polskichza granic¹.

Wa¿n¹ formê organizacyjn¹ opieki nad zabytkami ruchomymi, stanowi¹ muzea. Na tereniewojewództwa dzia³a 105 muzeów. Jest to blisko 1/6 wszystkich muzeów w Polsce (664 muzeów).W muzeach województwa ma³opolskiego znajduje siê 3 883 508 muzealiów (w Polsce —13 154 638), to jest przedmiotów o trwa³ej wartoœci kulturowej (historycznej, naukowej, poznawczej,estetycznej) politycznej lub spo³ecznej, podlegaj¹cy ochronie prawnej i nale¿¹cych do zbiorówmuzealnych, tzn. objêtych inwentarzem zabytków w muzeum. Zbiory muzealiów w województwiema³opolskim stanowi¹ 29,5 % zasobów muzealnych Polski. Zasoby o wartoœci muzealnej zgro-madzone s¹ tak¿e w koœcio³ach i klasztorach, w wyodrêbnionych ekspozycjach o charakterzemuzealnym w bibliotekach i archiwach oraz u osób prywatnych. Czêœæ zbiorów w muzeachpañstwowych i samorz¹dowych stanowi¹ depozyty kolekcji prywatnych. W muzeach woje-wództwa ma³opolskiego znajduje siê 56 330 obiektów wypo¿yczonych z innych muzeów, instytucjioraz osób prywatnych, wpisanych do ksiêgi depozytów. Funkcjonuje w nich ponad 300 sta³ychwystaw w³asnych.

W latach 2001-2003 otwarto nowe sta³e ekspozycje w muzeach, których organizatorem jestWojewództwo Ma³opolskie: w Muzeum Archeologicznym w Krakowie — wystawa „Bogowiestaro¿ytnego Egiptu”, oraz I czêœæ nowej sta³ej ekspozycji. „Pradzieje i wczesne œredniowieczeMa³opolski”; w Muzeum Okrêgowym w Tarnowie zmodernizowano sta³¹ ekspozycjê poœwiêcon¹Romom pt. „Cyganie – historia, kultura”.

W roku 2003 przypad³y rocznice: 100-lecie pierwszego lotu silnikowego, 85-lecie istnienialotnictwa polskiego i 40-lecie Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Dla upamiêtnieniawymienionych rocznic Muzeum przeprowadzi³o szereg projektów zwi¹zanych z tymi wydarzeniamiw tym 4 wystawy czasowe: „...Swego nie znacie — Magazyny Historii”, „Historia plastikowegomodelarstwa lotniczego”, Mundury PAF 1940-1943, wystawa okolicznoœciowa i wizyta kosmonautówi astronautów z okazji 25 rocznicy lotu pierwszego Polaka, genera³a Miros³awa Hermaszewskiegow kosmos. Spoœród 17 wystaw, które zorganizowa³o w 2003 r. Muzeum Okrêgowe w Nowym S¹czuna szczególn¹ uwagê zas³uguje Modlitwa w Ogrojcu – prezentacja odkrytej p³askorzeŸby Wita Stwoszaz koœcio³a p.w. Wszystkich Œwiêtych w Ptaszkowej. Do wyró¿niaj¹cych siê wystaw czasowych nale¿a³ytak¿e: „Skarby wêgierskich stepów”, „Staro¿ytne br¹zy chiñskie” (Muzeum Archeologiczne) „Strójkrakowski. Miêdzy prawd¹ a wyobra¿eniem” (Muzeum Etnograficzne).

Obszar województwa ma³opolskiego nasycony jest du¿¹ iloœci¹ dóbr kultury materialnej.Ewidencja zabytków znajduj¹cych siê na terenie województwa ma³opolskiego (na podstawieszacunkowych danych Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i Regionalnego Oœrodka Badañi Dokumentacji Zabytków w Krakowie) obejmuje oko³o 50 000 obiektów.

Spoœród kilkudziesiêciu tysiêcy zespo³ów zabytkowych i obiektów (nieruchomych) dowojewódzkiego rejestru zabytków jest wpisanych 5 180 zabytków nieruchomych. Niew¹tpliwiedo najwiêkszych atrakcji województwa nale¿¹ zabytkowe drewniane koœció³ki, w tym tak¿ecerkwie.

W roku 2003 wpisano do rejestru zabytków 13 obiektów, w tym 4 z Krakowa: zespó³ dworsko-parkowy w Karwodrzy, gm. Tuchów; cmentarz wojenny w Koszycach Ma³ych, gm. Tarnów; zamekPieniny w Kroœcienku n/Dunajcem; cmentarz wojenny w £owczówku, gm. Pleœna; budynekleœniczówki w zespole zamkowym w Niedzicy, gm. £apsze Ni¿ne; pa³ac Sanguszków w Tarnowie,pl. Sobieskiego 5; koœció³ p.w. Œw. Józefa przy klasztorze OO. Karmelitów Bosych w Wado-wicach; zespó³ S¹du Rejonowego ul. ¯wirki i Wigury 9 w Wadowicach; dzwonnicê koœcieln¹w Wietrzychowicach oraz zespo³y i obiekty zabytkowe w Krakowie: aleja Waszyngtona; szko³aprzy ul. Bernardyñskiej 7; szko³a przy ul. œw. Krzy¿a 16; kuŸnia przy ul. Zieleniewskich; dom przyul. œw. Tomasza 37.

102

Tabela nr 65. Zabytki ze wskazaniem w³asnoœci w 2003 r.

Źród³o: Ewidencja Ma³opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Komunalne

646

Skarb Pañstwa

629

Prywatne

1733

Zwi¹zkiwyznaniowe

1229

Nieuregulowane

34

W³asnoœæ

Liczba zabytków

Wyró¿nieniem dla regionu jest wpisanie czterech drewnianych koœcio³ów z województwama³opolskiego na Listê Œwiatowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO. Decyzjao wpisie 6 drewnianych koœcio³ów, w tym czterech koœcio³ów z województwa ma³opolskiego:p.w. œw. Micha³a Archanio³a w Binarowej, gm. Biecz, p.w. œw. Micha³a Archanio³a w Dêbnie,gm. Nowy Targ, p.w. œw. Leonarda w Lipnicy Murowanej, p.w. œœ. Filipa i Jakuba Aposto³óww Sêkowej oraz dwóch koœcio³ów z województwa podkarpadzkiego (w Haczowie i Bliznem) zapad³apodczas 27. sesji Komitetu Œwiatowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO w Pary¿u. Gotyckiekoœcio³y z Ma³opolski i Podkarpacia, unikatowe na skalê europejsk¹ zabytki architektury drewnianej,to ju¿ kolejna — jedenasta — polska pozycja na liœcie.

Obecnie wœród polskich obiektów (zespo³ów) wpisanych na Listê Œwiatowego DziedzictwaKulturalnego i Naturalnego UNESCO na terenie województwa ma³opolskiego znajduj¹ siê:Kopalnia Soli w Wieliczce — jeden z najs³ynniejszych zabytków polskiej kultury materialnej,odwiedzany co roku przez ponad 700 tys. turystów, z których 1/3 stanowi¹ turyœci zagraniczni;Historyczny zespó³ urbanistyczno-architektoniczny miasta Krakowa, obejmuj¹cy wzgórze wawelskiez zamkiem, œredniowieczne miasto w obrêbie Plant, œredniowieczne miasto Kazimierz wraz z jegoprzedmieœciem Stradomiem; obszar by³ych obozów zag³ady Auschwitz-Birkenau; Zespó³ klasz-torno-pielgrzymkowy OO. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej oraz cztery, wpisane na Listêw 2003 r., wy¿ej wymienione drewniane koœcio³y.

Zgodnie z ustaw¹ z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami PrezydentRzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Ministra Kultury uzna³ za pomniki historii zabytki nieru-chome z województwa ma³opolskiego, wpisane do rejestru o szczególnej wartoœci dla kultury.S¹ to: Kraków — historyczny zespó³ miejski; Wieliczka — Kopalnia Soli po³o¿ona pod miastemWieliczka; Bochnia — Kopalnia Soli po³o¿ona pod miastem Bochnia; Kalwaria — krajobrazowyzespó³ manierystyczny parku pielgrzymkowego w Kalwarii Zebrzydowskiej; Pole bitwy podRac³awicami (uznane za pomnik historii w 2004 r.).

Tabela nr 64. Wojewódzki rejestr zabytków w 2003 r.



Liczbazabytków

5180

50

92

25

4318

Wyszczególnienie

Zabytki nieruchome w rejestrze zabytków w Województwie Ma³opolskim

Wielkoobszarowe za³o¿enia wiejskie lub miejskie (uk³ady urbanistyczne,place, ulice, uk³ady ruralistyczne) w województwie

Wielkoobszarowe za³o¿enia miejskie lub wiejskie wpisane do rejestruzabytków (uk³ad urbanistyczny, ulica, plac, etc.)

Zabytki wpisane do rejestru i przeniesione do skansenów

Zabytki wpisane do rejestru zabytków (z wy³¹czeniem: za³o¿eñwielkoobszarowych, zabytków archeologicznych, obiektówprzeniesionych do skansenów i nieistniej¹cych)

Lp.

1

2

3

4

5

103


Tabela nr 66. Zabytki ze wskazaniem rodzaju zabytku w 2003 r.


Liczba zabytków84045

2912876

204387

137741449

252380

Rodzaj zabytkuSakralneObronneU¿ytecznoœci publicznejZamkiPa³¹ceDworyParki zieleniMieszkalneGospodarczePrzemys³oweCmentarzeInne

Tabela nr 67. Finansowanie prac konserwatorskich i innych zadañ z zakresu ochrony zabytkóww latach 1999-2003

Przeznaczenie

Zabytki ruchome

Zabytki ruchome

Archeologiczne

dobra kultury

Zabytki nieruchome,

zabytki architektury

Skarbu Pañstwa,

obiekty w³asne resortu,

programy resortowe:

sakralne drewniane

i zabytki romañskie

Zabytki nieruchome

Źród³ofinansowania

Bud¿et WojewództwaMa³opolskiego

Bud¿et Wojewody

Ma³opolskiego

(Œrodki bêd¹ce

w dyspozycji Ma³opol-

skiego Wojewódzkiego

Konserwatora

Zabytków)

Œrodki finansowe Gene-

ralnego Konserwatora

Zabytków przeznaczone

dla województwa

ma³opolskiego

Narodowy Fundusz

Rewaloryzacji

Zabytków Krakowa

1999

757 000

664 962

137 000

3 078 450

34 100 000

2000

675 000

1 088 912

154 422

1 961 133

40 254 331

2001

755 472

1168 577

218 004

424 578

32 400 300

Lp.

1

2

3

4

2002

985 365

970 000

60 406

939 583

32 400 993

2003

828 029

996 863

72 730

767 684

31 066 076

Źród³o: Urz¹d Marsza³kowski WM, Ma³opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Spo³eczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa.

104

Województwo ma³opolskie mo¿e poszczyciæ siê druga pozycj¹ w kraju pod wzglêdem iloœcizarejestrowanych i nale¿¹cych do najbardziej ekskluzywnych, nobilituj¹cych autorów oficyn wy-dawniczych, z których wiêkszoœæ stanowi¹ wydawnictwa prywatne oraz koœcielne i klasztorne.W Krakowie dzia³aj¹ oficyny o wieloletnich tradycjach jak: Wydawnictwo Literackie, Spo³ecznyInstytut Wydawniczy „Znak”, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Polskie WydawnictwoMuzyczne, Oddzia³ Zak³adu Narodowego im. Ossoliñskich, oddzia³y Pañstwowego WydawnictwaNaukowego i Wydawnictwa Prasowego oraz nowe oficyny wydawnicze.

Tabela nr 68. Ksi¹¿ki i broszury wydane w latach 2001-2002


Źród³o: GUS.

Tabela nr 69. Gazety i czasopisma wydane w latach 2001-2002

Polska

WojewództwoMa³opolskie

W tym Kraków

Polska


W tym Kraków

2-6razy

59

2

2

2

2

Tytu³y

ogó³em

5837

518

371

6189

566

414

1 raz

386

16

10

20

10

2-3razy

254

5

4

258

6

5

1 raz

1916

155

87

1937

163

97

1 razna

2 m-ce

492

60

47

510

57

44

1 razna

kwarta³

1228

129

103

1354

153

121

1 razna pó³roku

157

18

16

215

28

26

Raznarok

373

41

33

492

54

45

Nieregu-

larnie

972

92

69

974

83

64

Ukazuj¹ce siê

W tygodniu W miesi¹cu

2002

2001

Na rynku wydawniczym ksi¹¿ek obserwuje siê od 1990 r. sta³¹ tendencjê wzrostu liczbywydawanych tytu³ów, przy jednoczesnym sta³ym ograniczaniu ich nak³adów. Oznacza³oby to, i¿wydawana ksi¹¿ka coraz czêœciej adresowana jest do konkretnego, wybranego grona czytelników.Pod wzglêdem liczby tytu³ów ksi¹¿ek i broszur wydawanych przez wydawców — wg informacjiG³ównego Urzêdu Statystycznego (Wyd. GUS, Kultura 2001, Warszawa 2002) — najbardziej aktywnew Polsce (ponad 100 wydawanych tytu³ów wydawnictw nieperiodycznych) by³y w latach 2001-2002

Źród³o: GUS.

Wydaw-

nictwa

naukowe

6060

828

773

6881

919

843

Tytu³y

ogó³em

19189

2318

2086

19246

2576

2340

Podrêczniki

dla szkó³

wy¿szych

1807

166

153

1969

179

161

Wydawnictwa

zawodowe

1499

149

120

1308

120

102

Podrêczniki

szkolne

1180

66

60

1255

96

93

Polska


W tym Kraków

Polska


W tym Kraków

Wydaw-

nictwa

popularne

5120

763

671

4530

797

710

Doroœli

2868

278

241

2802

351

321

Dzieci

655

68

68

501

114

110

2001

2002

105


województwa: mazowieckie — 8 256 tytu³ów w 2001 r. i 7 698 tytu³ów w 2002 r., ma³opolskie — 2 318tytu³ów w 2001 r. i 2 576 tytu³ów w 2002 r., wielkopolskie — 1 391 tytu³ów w 2001 r. i 1 489 tytu³óww 2002 r., œl¹skie — 1 318 tytu³ów w 2001 r. i 1 308 w 2002 r. oraz dolnoœl¹skie — 1 046 tytu³óww 2001 r. i 957 w 2002 r., przy czym liczba tytu³ów wydawanych ksi¹¿ek i broszur przez oficynywydawnicze tylko w dwóch miastach — w Warszawie i Krakowie — przekroczy³a po³owê wszystkichwydanych publikacji nieperiodycznych w Polsce i stanowi³a 51,0 % ogó³u wydanych tytu³ów.

Poœród czynników, które kszta³towa³y oblicze Krakowa w ci¹gu ostatniego pó³wiecza nieba-gateln¹ rolê odgrywaj¹ tutejsze czasopisma, którym ogólnopolski zasiêg i znaczenie nie przeszkadza³yzachowaæ dobrze rozumianego lokalnego charakteru. Na terenie województwa ukazuje siê kilkasetczasopism, z czego kilkadziesi¹t kolportowanych jest na terenie ca³ego kraju. W pierwszym rzêdziewymieniæ nale¿y dwa periodyki spo³eczno-kulturalne, wychodz¹ce od po³owy lat czterdziestycha¿ do dziœ: „Tygodnik Powszechny” i miesiêcznik „Znak”. W Krakowie ukazuje siê obecnie tak¿ekilka pism poœwiêconych literaturze i sztuce. S¹ to miêdzy innymi: „Dekada Literacka”, „Archi-tektura i Biznes”.

Na szczególn¹ uwagê zas³uguj¹ media audiowizualne — radio i telewizja. Wœród polskichkoncesjonowanych stacji radiowych oko³o 30 dzia³a w województwie ma³opolskim, a wœród nichjedna z najwiêkszych polskich stacji komercyjnych — Radio RMF FM, katolickie Radio Plus, RadioEcho — radio Beskidów i Tatr, Radio Alex — rozg³oœnia radiowa na Podhalu, Radio Alfa. Najstarsz¹stacj¹ radiow¹ w kraju jest Radio Kraków „Ma³opolska” S.A. (w dniu 15 lutego 1927 r. zainaugu-rowana zosta³a antenowa dzia³alnoœæ krakowskiej rozg³oœni, a wydarzenie to nast¹pi³o w niespe³napó³tora roku po rozpoczêciu dzia³alnoœci programowej Polskiego Radia).

W województwie ma³opolskim dzia³aj¹ dwie stacje telewizyjne: Oœrodek Regionalny telewizjiPolskiej S.A. oraz TVN Po³udnie. Ponadto liczni operatorzy sieci kablowych, dzia³aj¹cy zw³aszczaw miastach i du¿ych osiedlach dostarczaj¹ pakiet programów telewizyjnych i radiowych; uruchomilitak¿e w³asne programy o charakterze lokalnym, g³ównie informacyjno-rozrywkowe.

3. BAZA MATERIALNA

Dzia³alnoœæ w dziedzinie kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego prowadz¹ w województwiema³opolskim liczne instytucje i placówki kulturalne. Iloœæ instytucji i liczba uczestników wydarzeñkulturalnych przez nie organizowanych plasuje go w pierwszej trójce województw w Polsce.

W roku 2003 dzia³alnoœæ kulturaln¹ prowadzi³o 21 teatrów, 103 muzea i oddzia³y muzealne,773 biblioteki publiczne i filie biblioteczne, 71 galerii, 53 kina oraz 479 domów i oœrodków kulturyoraz klubów i œwietlic. Porównuj¹c z rokiem 2002 wzros³a iloœæ placówek bibliotecznych i ich filiio 2 instytucje, a teatrów o 4 placówki. Bez zmian pozosta³a liczba kin. Natomiast zmniejszy³a siêliczba muzeów (o 2 placówki) i galerii (o 5 placówek).

Tabela nr 70. Instytucje i placówki kultury w województwie ma³opolskim

Źród³o: GUS.

1999

91

21

57789

489

42

Instytucje kultury

Muzea wraz z oddzia³amimuzealnymi

Teatry zawodowei instytucje muzyczne

KinaBiblioteki i filii biblioteczne

Domy kultury, oœrodkikultury, kluby i œwietlice

Galerie sztuki

2000

100

20

58778

bd

78

2001

107

17

57775

463

75

2002

105

17

56771

bd

76

Lp.

1

2

34

5

6

2003

103

21

53773

479

71

106


Wœród 21 teatrów i instytucji muzycznych (w tym 17 w Krakowie) dzia³a³y: teatry drama-tyczne (13), lalkowe (2), opera (1), operetka (1), orkiestry i chóry (3). Wszystkie te instytucje dyspo-nowa³y ³¹cznie ponad 5,7 tys. miejsc na widowni.

W województwie ma³opolskim na jedno miejsce w sta³ej sali przypada³o œrednio 573 miesz-kañców; na jedno miejsce w sta³ej sali przypada³o œrednio 126 widzów; na jedno przedstawienieprzypada³o œrednio 183 widzów.

Wed³ug stanu na koniec 2003 roku w województwie ma³opolskim dzia³a³y 103 muzea i oddzia³ymuzealne, z czego a¿ 41 znajdowa³o siê w Krakowie, drugim w kolejnoœci by³ powiat nowotarski (6)oraz powiaty: krakowski i wadowicki (po 5). Muzea te posiadaj¹ zbiory z ró¿nych dziedzin, m.in.:malarstwa, rzeŸby, grafiki, archeologii, etnografii, historii kraju, ¿ycia i dzia³alnoœci wybitnych osób,okazy przyrody i techniki. Œrednio na 32 tys. mieszkañców województwa przypada³a 1 placówkamuzealna. Do powiatów, gdzie wskaŸnik ten by³ ni¿szy nale¿a³y: miasto Kraków (18 tys.), powiatd¹browski (20 tys.), tatrzañski (22 tys.), miechowski (26 tys.), Nowy S¹cz (28 tys.), nowotarski(30 tys.), wadowicki (31 tys.).

Tabela nr 71. Muzea wed³ug rodzajów (stan w dniu 31 grudnia 2002 r.)

Najbardziej rozpowszechnion¹ i ogólnie dostêpn¹ form¹ uczestnictwa ludnoœci w kulturze jestkorzystanie z sieci bibliotek publicznych. W województwie ma³opolskim korzysta z niej ok. 20%mieszkañców (jest to wskaŸnik zbli¿ony do krajowego), a zakres us³ug œwiadczonych przez bibliotekistale roœnie, mimo niewielkiej redukcji ich liczby.

W roku 2003 sieæ bibliotek publicznych województwa ma³opolskiego zasadniczo nie uleg³azmianie: w wyniku przy³¹czenia gminy Szerzyny do województwa ma³opolskiego do sieci bibliotekpublicznych w województwie w³¹czono 1 bibliotekê gminn¹ z 3 filiami. Ponadto otwarto 2 nowefilie a zlikwidowano 3 filie biblioteczne. W 773 bibliotekach z filiami zatrudnionych jest 1 408 pra-cowników (128 w gminach miejskich, 213 w gminach miejsko-wiejskich i 432 w gminach wiejskich).Porównuj¹c z rokiem 2002 zanotowano wzrost czytelników w województwie ma³opolskim o 19,7 tys.osób i w 2003 roku by³o to 708,9 tys. Spoœród 1000 mieszkañców Ma³opolski 218 by³o czytelnikamibibliotek publicznych, co oznacza, ¿e co 5-ty mieszkaniec korzysta³ co najmniej jeden raz z zasobówbibliotecznych. Wspó³czynnik ten by³ wy¿szy w powiecie chrzanowskim (320 czytelników), Tarnowie(286 czytelników), Krakowie (274 czytelników), Nowym S¹czu (262 czytelników) oraz w powiatach:bocheñskim (283 czytelników), oœwiêcimskim (243 czytelników), olkuskim (231 czytelników) i gor-lickim (220 czytelników).

Źród³o: GUS, Kultura w 2002 r.

Województwo ma³opolskie103

2227

138285

2711

Polska661

841347

10947194133

18682

Rodzaj muzeumOgó³emArtystyczneArcheologiczneEtnograficzneHistoryczneBibliograficzneMartyrologicznePrzyrodniczeTechnikiRegionalneInne

107


Tabela nr 72. Muzealia i depozyty (wed³ug dyscyplin) w muzeach województwa ma³opolskiego (stan w dniu 31 grudnia 2002 r.)

Źród³o: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie.

Z roku na rok wzrastaj¹ tak¿e wypo¿yczenia ksiêgozbioru (œrednio o 2,6%) i w 2003 rokuwynios³y 13 338,4 tys. woluminów. W województwie ma³opolskim w ci¹gu roku, na 1 000 mieszkañcówdokonano 4 107 wypo¿yczeñ, w powiatach ziemskich wspó³czynnik ten wyniós³ 3 704, a w miastachna prawach powiatu 5 065. Oznacza to, ¿e ka¿dy mieszkaniec wypo¿yczy³ w 2003 r. œrednio 4 ksi¹¿ki.W województwie ma³opolskim na 1 czytelnika w 2003 r. przypada³o 18,8 wol. wypo¿yczeñ, podobniejak rok wczeœniej.

Źród³o: GUS, Kultura w 2002 r.

województwoma³opolskie

3 833 984324 955554 130129 193374 21112 270

120 98239 108

2 063 955215 180

Polska

13 221 1541 501 9112 913 805

846 1091 895 358

140 1961 185 645

134 0742 856 4571 747 599

Ogó³emSztukaArcheologiaEtnografiaHistoriaMilitariaNumizmatyTechnikaPrzyrodaInne

Polska

280 06983 71837 65810 24632 860

6 80942 787

7 01837 92421 049

województwoma³opolskie

42 49311 558

561 2941 997

6422 4602 594

17 0354 857

Muzealia Depozyty

Dyscyplina

Wykres nr 21. Czytelnicy bibliotek publicznych

108


Wykres nr 22. Wypo¿yczenia ksiêgozbioru na 1 czytelnika wed³ug powiatów w 2003 r.

Niekorzystne s¹ natomiast wskaŸniki zakupu nowych zbiorów. W roku 2003 nast¹pi³ gwa³towny spa-dek liczby kupowanych nowoœci wydawniczych (zob. wykres). WskaŸnik ten dla ca³ego województwawyniós³ zaledwie 4,58 nowych ksi¹¿ek na 100 mieszkañców. Najwy¿szy wskaŸnik zakupu zanotowanow Nowym S¹czu: 9,75 i powiecie brzeskim: 8,24, najni¿szy w Tarnowie: 1,14 i powiecie proszowskim: 2,75.

Do sukcesów natomiast mo¿na zaliczyæ postêpuj¹c¹ komputeryzacjê bibliotek — 140 bibliotekw województwie w ramach programu Ikonka otrzyma³o po 3 komputery z dostêpem do Internetu.

Bazê do dzia³alnoœci w zakresie edukacji kulturalnej dzieci i m³odzie¿y i organizowania czynnegouczestnictwa w kulturze stanowi¹ domy kultury (129), oœrodki kultury (144), kluby (69) i œwietlice (137).

Źród³o: Informacja sygnalna Urzêdu Statystycznego w Krakowie, lipiec 2004.

109


Wykres nr 23. WskaŸnik zakupu nowoœci wydawnicznych na 100 mieszkañców

Porównuj¹c z rokiem 2001 wzros³a liczba domów kultury (o 4), klubów (o 5) i œwietlic (o 7),natomiast bez zmian pozosta³a liczba oœrodków kultury. Zmala³a liczba osób zatrudnionychw tych jednostkach o nieca³e 1% i na koniec 2003 roku osi¹gnê³a liczbê 3 335 pracowników.W 384 pracowniach specjalistycznych istniej¹cych przy placówkach kultury dzia³a³y m.in. nastêpuj¹cepracownie: fotograficzne (13), filmowe (9), plastyczne (115), muzyczne (115), politechniczne (15),studia radiowe (1), studio telewizyjne (1) i komputerowe (43). Na 226 salach widowiskowych(tj. w 47% jednostek) przypada³o 34,4 tys. miejsc. W roku 2003 odby³o siê 25,5 tys. imprezzorganizowanych przez domy i oœrodki kultury oraz kluby i œwietlice, w których udzia³ wziê³o3 323,2 tys. uczestników. Na 1 329 seansach filmowych by³o 44,5 tys. widzów, 2 958 dyskotekach bawi³osiê 216,6 tys. uczestników, w 6 271 prelekcjach, spotkaniach i wyk³adach uczestniczy³o 388,7 tys.osób, na 4 256 imprezach turystycznych i sportowo-rekreacyjnych by³o 472,1 tys. uczestników.Natomiast 2 147 wystaw zwiedzi³o 388,7 tys. osób, na 5904 wystêpach zespo³ów amatorskich by³o1 130,3 tys. widzów, a 1 808 wystêpów artystów i zespo³ów zawodowych ogl¹da³o 581,4 tys. widzów.

W Krakowie i powiecie nowos¹deckim dzia³a³y po 23 domy kultury. Zaledwie 14% ma³opol-skich domów kultury by³o obiektami przystosowanymi dla osób poruszaj¹cych siê na wózkachinwalidzkich. W 11 powiatach Ma³opolski (tj. bocheñskim, brzeskim, chrzanowskim, d¹browskim,miechowskim, myœlenickim, nowotarskim, olkuskim, oœwiêcimskim, proszowickim i suskim) nieby³o klubów, a w ca³ym województwie jedynie 12% obiektów klubowych by³o przystosowanychdla osób poruszaj¹cych siê na wózkach inwalidzkich. Tylko 5% budynków, w których mieœci³y siêœwietlice by³o przystosowanych dla osób niepe³nosprawnych.

W województwie ma³opolskim w 2003 r. (wg danych GUS) liczba kin na przestrzeni dwóchlat (2002 i 2003 roku) uleg³a niewielkiej zmianie (spadek o 3 kina) i wynosi³a 53 placówki.W powiatach ziemskich na koniec 2003 r. dzia³a³y 34 kina, a w miastach Kraków, Nowy S¹czi Tarnów by³o ich ³¹cznie 19. Dla osób poruszaj¹cych siê na wózkach inwalidzkich przystoso-wanych by³o 45% obiektów. W województwie ma³opolskim 48 kin posiada³o jedn¹ salê projekcyjn¹z 12 286 miejscami dla widzów. Dwie sale projekcyjne z 230 miejscami posiada³o jedno kino.W przedziale od 3 do 7 sal projekcyjnych znalaz³o siê równie¿ jedno kino z 488 miejscami. Pozosta³etrzy kina mia³y 8 i wiêcej sal wyposa¿onych w 7 873 miejsc. Przeciêtnie na jednej sali projekcyjnejby³y 243 miejsca. W mieœcie Krakowie dzia³a³o 14 kin z 10,7 tys. miejsc, a na 47 salach projekcyjnych2 073,9 tys. widzów ogl¹da³o 77,1 tys. seansów.

Źród³o: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie.

110

Od roku 2000 systematycznie wzrasta liczba seansów. W Ma³opolsce porównuj¹c z rokiem2002 wzrost ten wyniós³ ponad 2% i w 2003 r. wyœwietlonych by³o 93,1 tys. seansów. Spad³a natomiastliczba widzów z 2 711 tys. w 2002 r. do 2 559 tys. w 2003 r. Na 1 seansie najwiêcej widzów by³ow powiecie proszowickim (80), Tarnowie (54) oraz powiecie wadowickim (46) i chrzanow-skim (41). WskaŸnik ten by³ najni¿szy w powiecie nowos¹deckim (11), limanowskim (14) i myœle-nickim (14) oraz d¹browskim (17) i krakowskim (17). W 2003 roku przeciêtnie w ci¹gu rokuna 1 sali seans ogl¹da³o 29,8 tys. widzów, z czego wynika, ¿e na jednym miejscu na widowni roczniesiada 123 widzów.

Tabela nr 73. Dostêpnoœæ wybranych form kultury w latach 1998-2003


Tabela nr 74. Uczestnictwo (frekwencja) w wybranych formach kultury w latach 1998-2003 w tys.

Źród³o: GUS.1 obejmuj¹ wystêpy goœcinne instytucji artystycznych z innych województw oraz wystêpy w³asnych instytucji na terenie w³asnego województwa

2 wystawy w³asne w kraju oraz obce krajowe i z zagranicy

1999

4 121

38 069

386

10 705,7

1998

4 043

36 069

332

10 681,5

Dostêpnoœæ wybranychform kultury

Teatry i instytucje muzyczneprzedstawienia i koncerty 1

Kina – seanse filmowe

Muzea – wystawy 2

Biblioteki publiczneksiêgozbiór w woluminach(w tys.)

2000

4 216

40 364

404

10 685, 3

2001

3 967

57 315

433

10602,5

2002

3 683

90 940

458

10 574,1

2003

3 768

93 100

brakdanych

10 595,2

Uczestnictwo w kulturze: w przedstawieniach i koncertach, wystawach oraz w czytelnictwiewykazywa³o w latach 1999-2002 s³ab¹ tendencjê wzrostow¹, natomiast w roku 2003 nast¹pi³ spadekliczby widzów i s³uchaczy w teatrach i instytucjach muzycznych oraz widzów w kinach. Niski jestwskaŸnik osób odwiedzaj¹cych galerie (na 1000 mieszkañców województwa jedynie 177 osóbodwiedzi³o galeriê).

Źród³o: GUS.1 obejmuj¹ wystêpy goœcinne instytucji artystycznych z innych województw oraz wystêpy w³asnych instytucji na terenie w³asnego województwa

1999

719,5

2 592,93 574,4

12 507,1627,9

1998

735,4

1 815,03 587,8

12 594,0613,2

Frekwencja (uczestnictwow kulturze) w tys.

Teatry i instytucje muzyczne –widzowie i s³uchacze 1

Kina – widzowieMuzea – zwiedzaj¹cy

Biblioteki publiczne– wypo¿yczenia ksi¹¿ek– czytelnicy

2000

759,9

1 749,84 172,3

12 653,8648,5

2001

755,7

2 381,73 665,5

12832,7667,5

2002

689,2

2 710,93 781,4

13 004,1689,2

2003

612,1

2 559,04 650, 2

13 338,4708,9

111


Czytelnicybibliotek

publicznych

218195283208320176220125196178152183177231243163195178173169182

275

274262286

Wyszczególnienie

WojewództwoPowiaty ziemskieBocheñskiBrzeskiChrzanowskiD¹browskiGorlickiKrakowskiLimanowskiMiechowskiMyœlenickiNowos¹deckiNowotarskiOlkuskiOœwiêcimskiProszowickiSuskiTarnowskiTatrzañskiWadowickiWielicki

Miasta na prawachpowiatu

Miasto KrakówMiasto Nowy S¹czMiasto Tarnów

Widzowiekin

788129126

41174

19941779

-3926

371160334

183118

116523

-

2356

27381081

828

Zwiedzaj¹cymuzea

14321241

493298711256284566109

6231137

400895

3098-

16195

225620386981

1886

2305376291

Zwiedzaj¹cygalerie

17735

----

8511

-160112137

112123

025

-149

-4

515

581446144

Uczestnicyimprez

w domachi oœrodkach

kulturyoraz

klubachi œwiet-licach

1023893707917856

1001987454307597869

13751138

7981447

506811957885876906

1333

14451225

693

Źród³o: GUS.

Wzros³a natomiast liczba czytelników (o 2,6 %). Zdecydowanie zwiêkszy³a siê liczba osóbzwiedzaj¹cych muzea, tj. o 22,4% wiêcej ni¿ w roku 2002 (przeciêtnie na 1000 mieszkañcówMa³opolski przypada³o 1432 zwiedzaj¹cych muzea).

Tabela nr 75. Uczestnicy imprez kulturalnych w 2003 r.

112

ZAGADNIENIA SPO£ECZNE: VII. Sport

VII. SPORT

1. FINANSOWANIE SPORTU

W roku 2003 ze œrodków bud¿etu pañstwa oraz jednostek samorz¹du terytorialnego naszegowojewództwa na kulturê fizyczn¹ w województwie ma³opolskim przeznaczono kwotê oko³o112 804 153 z³.

Tabela nr 76. Œrodki przekazane przez Urz¹d Kultury Fizycznej i Sportu oraz Ministerstwo EdukacjiNarodowej i Sportu na kulturê fizyczn¹ w województwie ma³opolskimw latach 2001-2003

Tabela nr 77. Nak³ady na kulturê fizyczn¹ poniesione przez samorz¹dy województwa ma³opolskiegow latach 2001-2003

Źród³o: MENiS, UKFiS, Ma³opolskie LZS, Ma³opolski SZS, MZSKF, SMS-go, COS Zakopane, AZS Kraków, Olimpiady Specjalne — Ma³opolskie, Oddzia³ Wojewódzki PTSS Sprawni-Razem, AWF Kraków, OSS Kraków.

20036 279 000

17 578 00022 500 800

278 000213 900889 647

2 000 000

360 000

3 446 600417 556706 324207 80059 60043 200

54 980 427

200219 923 80015 541 00023 684 300

297 923195 000

1 000 0002 460 000

330 000

3 332 200386 356730 494140 000

40 00026 000

68 087 073

WyszczególnienieInwestycje centralneInwestycje wojewódzkieAWF KrakówSzko³y Mistrzostwa Sportowego– Kraków– Oœwiêcim– ZakopaneCOS Zakopane

Oœrodek Szkolenia Sportowego Kraków – tenissto³owy

Zadania realizowane przez MZSKFZadania realizowane przez LZSZadania realizowane przez SZSZadania realizowane przez AZSZadania realizowane przez Olimpiady SpecjalneZadania realizowane przez PTSS Sprawni-RazemRazem

20015 325 000

19 655 00022 068 000

210 000168 000900 000

3 200 000

370 000

2 155 000320 000293 000

000

54 664 000

Źród³o: GUS oraz gminy i powiaty woj. ma³opolskiego.

20031 321 258

11 363 5522 947 214

42 191 70257 823 726

20021 596 662

28 621 915713 842

53 282 24984 214 668

WyszczególnienieWojewództwo ma³opolskieMiasta na prawach powiatuPowiatyGminyRazem

20011 532 000

20 798 000631 000

56 033 00078 994 000

113


W ramach finansowania kultury fizycznej w kraju przez samorz¹dy wojewódzkie, pod wzglêdemwysokoœæ poniesionych wydatków na ten cel, województwo ma³opolskie plasuje siê na 12 miejscuna 16 województw. Natomiast, w przeliczeniu nak³adów na kulturê fizyczn¹ w stosunku do ca³egobud¿etu poszczególnych województw, Ma³opolska zajmuje 16 miejsce w Polsce.

Tabela nr 78. Wydatki miast na prawach powiatów województwa ma³opolskiego w dziale 926 — Kultura fizyczna i sport w latach 2001-2003.

W powiatach grodzkich naszego województwa w porównaniu z rokiem ubieg³ym zdecydo-wanie zmniejszy³y siê nak³ady w Krakowie, wzrastaj¹c minimalnie w Tarnowie. W Krakowie w bardzoznacznym wymiarze, zmniejszy³ siê tak¿e, procentowy udzia³ wydatków na kulturê fizyczn¹ i sportw wydatkach ogó³em, wzrastaj¹c nieznacznie w Tarnowie.

Razem w powiatach grodzkich procentowy udzia³ wydatków na kulturê fizyczn¹ i sport w wy-datkach ogó³em wynosi 0,56 %.

Tabela nr 79. Wydatki powiatów województwa ma³opolskiego w dziale 926 — Kultura fizyczna i sport w latach 2001-2003

Źród³o: Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu — Wydzia³ Studiów Bud¿etowych, Warszawa oraz powiaty województwa. ma³opolskiego.

200223 982 3653 213 0351 426 515

20017 306 0685 637 0807 854 510

WyszczególnieniePowiat Grodzki KrakówPowiat Grodzki Nowy S¹czPowiat Grodzki Tarnów

20038 681 9461 233 5271 448 079

20010,432,592,74

20021,441,390,51

20030,540,630,59

Wydatki na kulturê fizyczn¹ w z³Udzia³ wydatków na kulturêfizyczn¹ i sport w wydatkach

ogó³em w %

Źród³o: Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu — Wydzia³ Studiów Bud¿etowych, Warszawa oraz powiaty woj. Ma³opolskiego.

200248 507 15843 658 94454 565 88226 653 92156 699 56280 320 46762 226 90132 870 47647 313 44856 692 12190 249 37454 555 87680 596 31318 665 54840 800 09248 356 67937 967 00570 531 28428 901 447

200149 933 73643 693 75065 912 56829 777 03864 769 62385 927 39564 566 08036 474 38250 283 40559 808 11597 306 40062 209 39785 884 63421 695 76743 214 30056 811 53639 569 78975 496 70230 236 534

200341 978 00033 991 54447 215 29624 274 54856 494 62967 747 50651 702 01429 480 28343 231 17461 097 23986 651 57149 162 78771 525 48121 064 52340 764 61255 529 66331 747 93464 516 36323 214 953

200136 20613 68353 6873 270

50 99856 44420 1469 32933 29959 99919 96439 95298 593

70033 003

043 30919 88438 069

200226 48313 51149 220

5 41066 99854 34019 895

6 56433 30080 00019 91434 94598 39712 000

149 4690

19 80719 795

3 794

BocheñskiBrzeskiChrzanowskiD¹browskiGorlickiKrakowskiLimanowskiMiechowskiMyœlenickiNowos¹deckiNowotarskiOlkuskiOœwiêcimskiProszowickiSuskiTarnowskiTatrzañskiWadowickiWielicki

200329 37119 77538 2227 729

64 13958 80016 4777 482

41 58991 99520 00027 168

108 58918 6892 297 58020 00045 32320 42913 848

20010,070,030,080,010,080,070,030,030,070,100,020,060,110,000,080,000,110,030,13

20020,050,030,090,020,110,070,030,020,070,140,020,060,120,060,370,000,050,030,01

20030,070,060,080,030,110,090,030,030,100,150,020,060,150,095,640,040,140,030,06

Udzia³ wydatków nakulturê fizyczn¹ i sport

w wydatkach ogó³em w %Wydatki na kulturê fizyczn¹ w z³Wydatki ogó³em w z³

Powiat

114

W 2003 roku najwiêksze nak³ady finansowe na kulturê fizyczn¹ i sport przeznaczy³ powiatsuski, najmniejsze d¹browski i miechowski. W uk³adzie procentowego udzia³u wydatków na kulturêfizyczn¹ i sport w wydatkach ogó³em, na czele znalaz³ siê równie¿ powiat suski. Najs³abiej przed-stawia³a siê sytuacja w powiatach: nowotarskim, d¹browskim, limanowskim, miechowskim i wadowickim.Razem w powiatach, procentowy udzia³ wydatków na kulturê fizyczn¹ i sport w wydatkach ogó³em,wynosi 0,33 %.

Tabela nr 80. Wydatki gmin w uk³adzie powiatowym na kulturê fizyczn¹ (dzia³ 926) w województwiema³opolskim w roku 2002 i 2003


W gminach miejskich w 2003 roku, najwiêksze nak³ady finansowe na kulturê fizyczn¹ i sportprzeznaczy³y gminy: Gorlice, Wadowice, Nowy Targ, Bochnia i Bukowno, a najmniejsze wydatki:Mszana Dolna, Szczawnica, Grybów , Jordanów i Czchów.

Razem procentowy udzia³ wydatków na kulturê fizyczn¹ i sport w wydatkach ogó³em gminmiejskich wynosi 2,07 %.

1 448 3441 077 5042 711 988

664 8481 911 1581 108 192

625 500185 308

1 325 9181 954 0151 808 6853 839 4792 568 513

167 089737 261

1 397 327787 174

1 647 387722 847

3 957 3651 996 5631 426 515

34 068 980

1 623 2827 514 0082 899 409

664 8482 016 8077 978 380

739 591185 308

1 642 7403 310 1472 367 6045 993 4563 831 674

167 0891 280 8441 770 032

787 1747 685 391

824 46523 982 365

3 213 0351 426 515

81 904 164

BocheñskiBrzeskiChrzanowskiD¹browskiGorlickiKrakowskiLimanowskiMiechowskiMyœlenickiNowos¹deckiNowotarskiOlkuskiOœwiêcimskiProszowickiSuskiTarnowskiTatrzañskiWadowickiWielickiKrakówNowy S¹czTarnówOgó³em

174 9386 436 504

187 4210

105 6496 870 188

114 0910

316 8221 356 132

558 9192 153 9771 263 161

0543 583372 705

06 038 004

101 61820 025 0001 216 472

047 835 184

1 947 9822 628 9793 055 089

676 9522 340 7566 132 106

814 621190 458

1 376 1422 355 3042 220 1593 807 8795 233 999

235 2382 032 3211 744 8801 093 3543 135 0721 170 4118 681 9461 233 5271 448 079

53 555 254

1 717 5911 596 8672 816 218

676 9522 234 8201 483 520

782 010178 053

1 080 5261 630 6131 910 7763 715 7602 322 690

235 238652 090

1 620 449925 444

2 033 027740 465

3 635 0791 172 0221 411 580

34 571 790

230 3911 032 112

238 8710

105 9364 648 586

32 61112 405

295 616724 691309 38392 119

2 911 3090

1 380 231124 431167 910

1 102 045429 946

5 046 86761 50536 499

18 983 464

Wydatki na kulturê fizyczn¹ i sport2002 2003

w tym: w tym:Powiatwydatki

maj¹tkowewydatkibie¿¹ce

ogó³emwydatkimaj¹tkowe

wydatkibie¿¹ce

ogó³em

Źród³o: GUS oraz gminy województwa ma³opolskiego.

115


W gminach miejsko-wiejskich, najwiêksze nak³ady finansowe na kulturê fizyczn¹ i sport,przeznaczy³y gminy: Skawina, Brzeszcze, Brzesko, Olkusz, Chrzanów i Krynica, a najmniejszewydatki — Boles³aw, Ska³a, Ryglice, Biecz, Rabka i Piwniczna. Razem procentowy udzia³ wydatkówna kulturê fizyczn¹ i sport w wydatkach ogó³em gmin miejsko-wiejskich wynosi 2,07 %.

W gminach wiejskich naszego województwa w roku ubieg³ym, najwiêksze nak³ady finansowena kulturê fizyczn¹ i sport, zanotowa³y gminy: Zembrzyce, Klucze, Zabierzów, Oœwiêcim, D¹browaTarnowska, Koœcielisko i Rzezawa. Natomiast gminy: Iwanowice, Koz³ów, Ksi¹¿ Wielki i Rac³awice,nie przeznaczy³y ¿adnych wydatków w dziale 926. Razem w gminach wiejskich, procentowy udzia³wydatków na kulturê fizyczn¹ i sport w wydatkach ogó³em, wynosi 0,62 %.

2. ORGANIZACJA KULTURY FIZYCZNEJ

W 2003 roku, na terenie województwa ma³opolskiego dzia³a³o 2 129 stowarzyszeñ kulturyfizycznej z osobowoœci¹ prawn¹, w tym: 1 760 klubów sportowych (397 klubów sportowych,829 Uczniowskich Klubów Sportowych, 29 Parafialnych Klubów Sportowych, 16 ParafialnychUczniowskich Klubów Sportowych, 447 Ludowych Klubów Sportowych, 42 Ludowe UczniowskieKluby Sportowe), 124 stowarzyszenia Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej, 44 zwi¹zkisportowe, 38 wojewódzkich i powiatowych stowarzyszeñ kultury fizycznej oraz 163 innestowarzyszenia10).

Tabela nr 81. Iloœæ stowarzyszeñ kultury fizycznej województwa ma³opolskiego (stan na dzieñ 31 grudnia 2003 roku)

10 Wed³ug danych uzyskanych z powiatów, w 2003 roku, zarejestrowanych by³o 2 129 stowarzyszeñ kultury fizycznej.

LEGENDA:KS — Kluby Sportowe,LKS — Ludowe Kluby Sportowe,PKS — Parafialne Kluby Sportowe,UKS — Uczniowskie Kluby Sportowe,LUKS — Ludowe Uczniowskie Kluby Sportowe,PUKS — Parafialne Uczniowskie Kluby Sportowe,

TKKF — stowarzyszenia Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej,ZW. SP. — Zwi¹zki Sportowe,R. POW. SZS — Rady Powiatowe Szkolnego Zwi¹zku Sportowego,R. POW. LZS — Rady Powiatowe Ludowych Zespo³ów Sportowych,ST. WOJ. — Stowarzyszenia Wojewódzkie,Inne — inne stowarzyszenia kultury fizycznej.

Źród³o: powiaty województwa ma³opolskiego.

LUKS

1501420008150018400101

42

UKS

3227196

5125671427

1287819173

2173182031833832

829

Powiat

BocheñskiBrzeskiChrzanowskiD¹browskiGorlickiKrakowskiLimanowskiMiechowskiMyœlenickiS¹deckiNowotarskiOlkuskiOœwiêcimskiProszowickiSuskieTarnowskiWadowickiWielickiTatrzañskiKrakówNowy S¹czTarnówOgó³em

PUKS

0010110001101011101312

16

ZW.SP.

0000100001000000002

2875

44

RPSZS

0111111000111010110111

15

INNE

11

122863041

1027114315

6619

6163

KS

39

151

221714

2132016

716

39

21201526

1121422

397

LKS

24291211216816

42422211229

310584920

5621

447

PKS

0150160023000001101710

29

TKKF

2250311013320001

1015

7356

124

ST.WOJ.

0000000000000000000

1100

11

RPLZS

1101101000111010100011

12

Razem

64767023

1141271032071

18713249721045

1671085876

3918977

2 129

116

Najwiêcej stowarzyszeñ kultury fizycznej w województwie ma³opolskim znajduje siê w po-wiatach: krakowskim grodzkim, s¹deckim, tarnowskim, nowotarskim i krakowskim. Natomiast,najmniej w powiatach: proszowickim, miechowskim, d¹browskim i suskim.

We wszystkich stowarzyszeniach kultury fizycznej województwa w formie zorganizowanej trenujeponad 150 tys. osób.

Natomiast na podstawie badañ statystycznych przyjmuje siê, i¿ oko³o 10% mieszkañców naszegowojewództwa uprawia kulturê fizyczn¹.

Tabela nr 82. Liczba æwicz¹cych w klubach sportowych województwa ma³opolskiego 11


Tabela nr 83. Trenerzy i instruktorzy sportu w województwie ma³opolskim 12

Źród³o: GUS.

juniorzy, juniorki60 67454 60361 881

kobiety21 49919 62121 747

Rok

200020012002

Ogó³em

80 03573 09680 205

Z liczby ogó³em:

Szacunkowo, iloœæ szkoleniowców w stosunku do æwicz¹cych w stowarzyszeniach kulturyfizycznej, przedstawia siê nastêpuj¹co:• trener na oko³o 200 æwicz¹cych,• 1 instruktor na oko³o 100 æwicz¹cych,• 1 szkoleniowiec (trener lub instruktor) na oko³o 60 æwicz¹cych.

Wed³ug danych z Ma³opolskiego Kuratorium Oœwiaty w roku szkolnym 2003/2004 w woje-wództwie ma³opolskim prowadzi³y dzia³alnoœæ nastêpuj¹ce szko³y sportowe:• 4 publiczne Szko³y Podstawowe (1 780 uczniów),• 8 publicznych Gimnazjów w tym: 3 gimnazja Mistrzostwa Sportowego oraz 1 niepubliczne

Gimnazjum Mistrzostwa Sportowego (1 627 uczniów),• 3 Szko³y Mistrzostwa Sportowego (profil Liceum Ogólnokszta³c¹cego oraz Zasadniczej Szko³y

Zawodowej) w tym: 2 publiczne i 1 niepubliczna (362 uczniów).

Razem — 15 szkó³ z 3 769 uczniami.

Źród³o: GUS.

11, 12 Brak danych GUS za rok 2003.

klasy „M”343724

Razem759786809

Rok

200020012002

Ogó³em

2 2702 3502 448

Trenerzyklasy „I”

117121105

klasy „II”608628680

Instruktorzy

1 5111 5641 639

117


3. WYDARZENIA SPORTOWE

W 2003 roku wybitne wyniki sportowe zanotowali nastêpuj¹cy zawodnicy WojewództwaMa³opolskiego:

• Robert Korzeniowski (Elit Cafe Wawel Kraków) — lekkoatletyka — Mistrz Œwiata w chodziena 50 km;• Ewa Pawlicka (YMCA Kraków) — karate kyokushin — Mistrzyni Œwiata i br¹zowa medalistkaMistrzostw Europy;• £ukasz Szywa³a — bilard artystyczny — Mistrz Œwiata w dyscyplinie „draw shots”;• Tomasz Oleksy (Tarnovia) — wspinaczka sportowa — srebrny medalista Mistrzostw Œwiataw konkurencji na czas i br¹zowy medalista w bulderach;• Joanna Skamala (Choy Lee Fut Polska — Kraków) — kung fu — srebrna medalistka MistrzostwŒwiata w wushu;• Jaros³aw Milczek, Wojciech Seku³a (AZS AWF Kraków) — kajakarstwo górskie br¹zowymedalista Mistrzostw Œwiata w dru¿ynie C-2x3;• Krzysztof Wieczorek (Aeroklub Krakowski) — sport samolotowy — indywidualny Mistrzi dru¿ynowy Wicemistrz Europy;• Joanna Sakowicz (Wawel Kraków) — tenis — srebrna medalistka dru¿ynowych MistrzostwEuropy;• Tadeusz B³a¿usiak (Automobil Krakowski) — trial motocyklowy — srebrny medalistaMistrzostw Europy;• Pawe³ Korzeniowski (Dwory Unia Oœwiêcim) — p³ywanie — br¹zowy medalista MistrzostwEuropy;• Pawe³ Zygmunt (Erbet Krynica Nowy S¹cz) — ³y¿wiarstwo szybkie — br¹zowy medalistaMistrzostw Europy na 5 000 m;• Aleksander Waleriañczyk (Elit Cafe Wawel Kraków) — lekkoatletyka — M³odzie¿owy MistrzEuropy w skoku wzwy¿.

Ponadto, w zespo³owych grach sportowych — dru¿yna „Wis³a Kraków S.S.A.” zdoby³aMistrzostwo Polski oraz Pucharu Polski w pi³ce no¿nej, a zespó³ „Dwory Unia S.S.A.” Oœwiêcimzosta³ Mistrzem Polski w hokeju na lodzie.

W 2003 roku samorz¹d województwa ma³opolskiego wspiera³ realizacjê nastêpuj¹cych zadañz dziedziny kultury fizycznej:

— Imprezy wojewódzkie w ramach Ogólnopolskiego Systemu Wspó³zawodnictwa SportowegoDzieci i M³odzie¿y.

Ma³opolski Szkolny Zwi¹zek Sportowy, zorganizowa³ 167 imprez ponadpowiatowych i woje-wódzkich w ramach Igrzysk M³odzie¿y Szkolnej, Gimnazjady i Licealiady, w których wziê³o udzia³25 540 uczniów ze szkó³ podstawowych i ponadpodstawowych województwa ma³opolskiego.

Okrêgowe Zwi¹zki Sportowe oraz wiod¹ce kluby sportowe województwa, zorganizowa³y42 Mistrzostwa Województwa Ma³opolskiego juniorów i juniorów m³odszych w których wziê³o udzia³3 434 zawodników.

— Przygotowania i udzia³ reprezentantów województwa ma³opolskiego w fina³ach Ogólno-polskiego Systemu Wspó³zawodnictwa Sportowego Dzieci i M³odzie¿y (M³odzie¿owe MistrzostwaPolski, Mistrzostwa Polski Juniorów, Mistrzostwa Polski Juniorów M³odszych — OgólnopolskaOlimpiada M³odzie¿y).

W ramach przygotowañ reprezentantów województwa do fina³ów ogólnopolskiego systemuwspó³zawodnictwa sportowego dzieci i m³odzie¿y (M³odzie¿owe Mistrzostwa Polski, MistrzostwaPolski Juniorów i Ogólnopolska Olimpiada M³odzie¿y), zorganizowano 22 zgrupowania i 18 kon-sultacji szkoleniowych z udzia³em 1 806 zawodników.

118


920 reprezentantów województwa ma³opolskiego wziê³o udzia³ w 76 fina³ach wy¿ej wymie-nionych imprez sportowych.

Efektem tych dzia³añ jest zajêcie przez województwo ma³opolskie 5 miejsca w ogólnopolskimsystemie wspó³zawodnictwa sportowego dzieci i m³odzie¿y w klasyfikacji województw za rok 2003prowadzonej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu z dorobkiem 9 181 punktów.

— Szkolenie Kadr Wojewódzkich M³odzików.

W 43 dyscyplinach sportowych objêtych szkoleniem, zorganizowano 92 zgrupowania i 57konsultacji, w których wziê³o udzia³ 1 325 zawodników.

Oko³o 500 zawodników zosta³o zakwalifikowanych do kadr wojewódzkich juniorów. Wiêkszoœæszkolonej m³odzie¿y objêta by³a konsultacjami selekcyjnymi do kadr narodowych w swoich dyscyplinsportowych w kategorii wiekowej juniora m³odszego.

— Imprezy sportowe promuj¹ce województwo ma³opolskieImprezy rangi œwiatowej:— Puchar Œwiata w kolarstwie trial,— Mistrzostwa Œwiata Juniorow i Juniorów M³odszych w w biathlonie,— Puchar Œwiata w Rock’n Rollu Akrobatycznym,— Puchar Œwiata „B” w kombinacji norweskiej.

4 imprezy — udzia³ 1 078 zawodników;Imprezy rangi europejskiej:— Fina³ Klubowego Puchary Europy w trailu rowerowym,— Motocyklowe Mistrzostwa Europy „Trial”,— Puchar Kontynentalny w skokach narciarskich.

3 imprezy — udzia³ 174 zawodników;Imprezy rangi ogólnoeuropejskiej:— Grad Prix Polski „Jesieñ 2003” w p³ywaniu,— Grad Prix Polski „Puchar Chemika” w p³ywaniu,— Mistrzostwa Polski Dzieci 10-11 lat w p³ywaniu,— Mistrzostwa Polski M³odzików w p³ywaniu,— Bieg Sylwestrowy (narciarstwo biegowe),— Miêdzynarodowe Zawody o „Puchar ZSMS Zakopane” w ³y¿wiarstwie szybkim,— Miêdzynarodowe Zawody o „Puchar ZSMS Zakopane” w skokach i kombinacji norweskiej,— Miêdzynarodowe Zawody o „Puchar ZSMS Zakopane” w biathlonie,— Miêdzynarodowe Zawody o „Puchar ZSMS Zakopane” w biegach narciarskich,— Grand Prix Polski w ³y¿wiarstwie figurowym,— M³odzie¿owe Mistrzostwa Polski w saneczkarstwie,— Mistrzostwa Polski w kolarstwie trial,— Halowe Mistrzostwa Polski w kolarstwie trial,— Halowe Mistrzostwa Polski Seniorów w ³ucznictwie,— JeŸdzieckie Ogólnopolskie Zawody Rangi CSN w skokach przez przeszkody,— VIII Miêdzynarodowy Turniej M³odych Talentów w szachach aktywnych,— Mistrzostwa Polski Juniorów w szachach b³yskawicznych,— XI Miêdzynarodowy Festiwal Szachowy im. J. Dominika,— Festiwal Szachowy Niepe³nosprawnych,— XXX Ogólnopolskie Jubileuszowe Zawody JeŸdzieckie w skokach przez przeszkody,— Turniej o Puchar Ka³uziñskiego w pi³ce rêcznej dru¿yn m³odzie¿owych,— Miêdzynarodowy Turniej Pi³ki Rêcznej dru¿yn m³odzie¿owych,— X Miêdzynarodowy Turniej Niepodleg³oœci w pi³ce rêcznej,— Miêdzynarodowy Turniej Pi³ki Rêcznej,— 42 Miêdzynarodowe Regaty Slalomowe o Puchar Ziemi S¹deckiej w kajakarstwie górskim,

119


— 60 Mistrzostwa Polski w zjeŸdzie kajakowym,— Miêdzynarodowe Regaty Kajakowe z okazji 75 — lecia Okrêgowego zwi¹zku Kajakowego

w Krakowie,— Puchar Europejskiej Unii Motocyklowej — Miêdzynarodowe Otwarte Mistrzostwa Polski

„Trial”,— Miêdzynarodowe Mistrzostwa Polski Pojazdów Zabytkowych,— Ma³opolski Wyœcig Górski (kolarstwo szosowe),— Dru¿ynowe Mistrzostwa Polski w taekwon-do,— Turniej tenisa „Puchar Rabki”,— Ogólnopolski Turniej Ligi Rugby na wózkach,— XXIV Ogólnopolski „Bieg Powsinogi 2003”.

34 imprezy — udzia³ 6 245 zawodników.

W powy¿szych 41 imprezach wziê³o ogó³em udzia³ 7 497 zawodników.

— Wojewódzkie imprezy sportowo-rekreacyjne promuj¹cy zdrowy styl ¿ycia.

Zorganizowano 19 wojewódzkich imprez rekreacyjno-sportowych Ma³opolskiego ZrzeszeniaLudowych Zespo³ów Sportowych, w których wziê³o udzia³ 4 440 m³odzie¿y.

W œrodowisku akademickim, AZS Kraków, przeprowadzi³ 18 bloków imprez wojewódzkich,w których bra³o udzia³ 2 683 studentów.

Zorganizowano 14 imprez wojewódzkich, w których wziê³o udzia³ 3 776 dzieci i m³odzie¿yniepe³nosprawnej. Imprezy te zosta³y przeprowadzone przez: Oddzia³ Wojewódzki „OlimpiadySpecjalne — Polska”, Oddzia³ Wojewódzki Polskiego Towarzystwa Spo³eczno-Sportowego „SprawniRazem”, Krakowski Klub Sportowy G³uchych „Jednoœæ”, Parafialny Klub Sportowy „Jaworze”Ptaszkowa, KS „Kolejarz” Stró¿e.

W 31 blokach masowych imprez wojewódzkich organizowanych przez: Ma³opolskie Towarzy-stwo Krzewienia Kultury Fizycznej, Ma³opolski Zwi¹zek Parafialnych Klubów Sportowych,Stowarzyszenie Inspektorialne Salezjañskiej Organizacji Sportowej, Zarz¹d Okrêgowy PolskiegoZwi¹zku Motorowego w Krakowie, Ognisko TKKF „Leskowiec” Wadowice oraz Ma³opolskiZwi¹zek £uczniczy, wziê³o udzia³ 9 096 osób.

Ogó³em dofinansowano 82 wojewódzkich imprez sportowo-rekreacyjnych promuj¹cych zdrowystyl ¿ycia z udzia³em 19 995 osób.

4. BAZA SPORTOWA

W województwie ma³opolskim funkcjonuje 4 525 obiektów podstawowej bazy sportowej.

Stan bazy sportowej w powiatach — poza Krakowem — jest porównywalny, choæ ró¿nyw poszczególnych kategoriach obiektów.

Najwiêcej stadionów jest w powiatach nowos¹deckim i tarnowskim, najmniej w miechowskim.Najwiêcej boisk do pi³ki no¿nej jest w powiecie tarnowskim i krakowskim, najmniej w proszowickimi tatrzañskim. Najwiêcej boisk do pi³ki siatkowej znajduje siê w powiatach nowos¹deckim i oœwiê-cimskim, najmniej w powiatach tatrzañskim i wielickim. Najwiêcej boisk do koszykówki jest w po-wiatach oœwiêcimskim i w Tarnowie, najmniej w tatrzañskim i krakowskim.

120

Tabela nr 84. Obiekty podstawowej bazy sportowej


00000000000010001000002

2110120011042000110612

26

BocheñskiBrzeskiChrzanowskiD¹browskiGorlickiKrakowskiLimanowskiMiechowskiMyœlenickiNowos¹deckiNowotarskiOlkuskiOœwiêcimskiProszowickiSuskiTarnowskiTatrzañskiWadowickiWielickiKrakówNowy S¹czTarnówRazem

2010001022000011000200

12

00100101010000100001017

1011101010130000000712

20

2223233333630037151514

62

0321120012121112011715

35

191219

8162623

62223121726

71528

32018411012

383

33192910324644192437774137

82256232737

1533461

869

1020001002411001500801

27

2519241418

920111223221427101122

61712611626

419

25242521341826171649302341121725

321

9631818

535

46

12436756

2112

816

145

1375

742612

257

2020111023

922101031161413

91321

916

6682419

394

243221122159

361444434828302017561627367810

6678

363629212959181330343723458

19719

5048421425

696

482247813

1324824

11252911

103

Pow

iat

Stad

iony

Boi

ska

do p

i³ki

no¿

nej

Boi

ska

do p

i³ki

sia

tkow

ej

Boi

ska

do k

oszy

ków

ki

Kor

ty t

enis

owe

Boi

ska

do p

i³ki

rêc

znej

Boi

ska

uniw

ersa

lne

Hal

e 44

x 2

4 m

Ma³

e ha

le 3

6 x

18 m

Sale

24

x 12

m

Sale

mni

ejsz

e

P³y

wal

nie

kryt

e do

25

x 12

,5 m

P³y

wal

nie

kryt

e 25

x 1

2,5

m

P³y

wal

nie

kryt

e 50

x 2

0 m

P³y

wal

nie

otw

arte

do

25 x

12,

5 m

P³y

wal

nie

otw

arte

25

x 12

,5 m

P³y

wal

nie

otw

arte

50

x 20

m

Źród³o: gminy woj. ma³opolskiego.

121


Najwiêcej kortów tenisowych posiada powiat nowos¹decki, najmniej proszowicki. Boiska dopi³ki rêcznej w najwiêkszej iloœci wystêpuj¹ w powiecie nowos¹deckim, najmniejszym w wielickim.Boiska uniwersalne — najwiêcej to powiat krakowski i tarnowski, najmniej — Tarnów i powiat miechowski.

Najwiêcej hal (44 x 24 m) posiada miasto Tarnów i powiat brzeski, natomiast ich brak jestw powiecie bocheñskim, limanowskim, miechowskim i tatrzañskim.

Sale (od 24 x 12 – 36 x 18 m) najliczniej wystêpuj¹ w powiatach tarnowskim i krakowskim,w powiatach proszowickim i miechowskim jest ich najmniej. Sal mniejszych najwiêcej jest w powiecienowotarskim, najmniej w proszowickim.

Krytych p³ywalni (do 25 x 12,5m) najwiêcej jest w powiatach tatrzañskim i nowotarskim, ichbrak w powiatach brzeskim, d¹browskim, gorlickim, krakowskim, miechowskim, myœlenickim,proszowickim, suskim, wadowickim, wielickim i Nowym S¹czu. Krytych p³ywalni (25 x 12,5 m) najwiêcejznajduje siê w powiecie olkuskim, zaœ brak ich w powiatach d¹browskim, limanowskim, miechowskim,nowotarskim, proszowickim, suskim, tarnowskim i wielickim. P³ywalnie kryte (50 x 20m) posiadaj¹tylko powiaty oœwiêcimski i tatrzañski. Najwiêcej p³ywalni otwartych (do 25 x 12,5 m) jest w powiatachbocheñskim, myœlenickim i nowos¹deckim, ich brak w powiatach brzeskim, d¹browskim, gorlickim,krakowskim, miechowskim, nowotarskim, olkuskim, oœwiêcimskim, proszowickim, tatrzañskim,wadowickim i wielickim. P³ywalne otwarte (25 x 12,5) s¹ tylko w powiecie chrzanowskim, krakowskim,miechowskim, nowos¹deckim, suskim i Tarnowie.

P³ywalni otwartych (50 x 20 m) najwiêcej jest w powiecie olkuskim, brak w powiatach brzeskim,krakowskim, miechowskim, nowos¹deckim, oœwiêcimskim, proszowickim, suskim, tarnowskim,tatrzañskim, wadowickim, wielickim i Nowym S¹czu.

Z tabeli tej wynika, i¿ pod wzglêdem sal 24 x 12 m do 36 x 18 m sytuacja w powiatach jest dobra.Natomiast w kategorii krytych p³ywalni 25 x 12,5m i hal 44 x 24m — z wyj¹tkiem piêciu powiatów — jestznaczny niedobór tych obiektów sportowych.

Ten nienajlepszy stan rzeczy mo¿na zmieniæ poprzez wieloletnie systematyczne nak³adyfinansowe w gminach na inwestycje, remonty i modernizacje.

Województwo Ma³opolskie stara siê w jak najwiêkszym stopniu pomagaæ finansowo inwestorom,poprzez dofinansowanie ich przedsiêwziêæ ze œrodków pochodz¹cymi z dop³at do stawek w grachliczbowych bêd¹cych w gestii Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu.

W³adze Województwa Ma³opolskiego corocznie kieruj¹ do dofinansowania — w ramach„Programu Rozwoju Bazy Sportowej Województwa Ma³opolskiego” — okreœlon¹ iloœæ zadañinwestycyjnych.

Ponadto, obiekty sportowe województwa, dofinansowywane s¹ równie¿ œrodkami centralnymipochodz¹cymi z dop³at do stawek w grach liczbowych w ramach programu inwestycji o szczególnymznaczeniu dla sportu polskiego, opracowywanym przez Polsk¹ Konfederacjê Sportu. Pod wzglêdemwysokoœci przeznaczania powy¿szych œrodków przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportudla poszczególnych województw w roku ubieg³ym Ma³opolska uplasowa³a siê na 6 miejscu w grupieinwestycji centralnych oraz na 4 miejscu w grupie inwestycji wojewódzkich.

122


Źród³o: MENiS.

wojewódzkie15 336 30013 049 30012 436 000

9 922 90015 107 60017 578 00023 587 200

8 329 00013 219 90010 602 10013 576 40021 852 100

9 786 70010 973 70017 824 40011 971 500

225 153 100

centralne11 972 10016 350 200

2 556 2000

2 657 8006 279 000

25 594 4001 990 0001 500 000

811 8004 000 0001 720 300

12 606 1000

7 157 0001 660 000

96 854 900

Lp.

123456789

10111213141516

Województwo

Dolnoœl¹skieKujawsko-pomorskieLubelskieLubuskie£ódzkieMa³opolskieMazowieckieOpolskiePodkarpackiePodlaskiePomorskieŒl¹skieŒwiêtokrzyskieWarmiñsko-mazurskieWielkopolskieZachodniopomorskieRazem

2003

Dofinansowanie650 000

1 002 000800 000350 000600 000

188 000

213 000293 000135 000450 000100 000

Zadaniep³ywalnia przy G w Zabierzowie

miejska p³ywalnia w Suchej Beskidzkiejhala przy G nr 1 w Andrychowiehala przy SP i G w Maniowach

uczelniana hala w Krakowie

stra¿acka hala w Krakowie

ma³a hala przy ZSZ w ¯abniema³a hala przy ZSZ w Tuchowiema³a hala przy ZS w Mordarce

ma³a hala przy G w £apszach Ni¿nychma³a hala przy SP w Raciborowicach

Lp.12345

6

789

1011

InwestorZabierzów gminaSucha Beskidzka powiatAndrychów miasto/gminaCzorsztyn gminaAkademia Ekonomiczna

Szko³a AspirantówPañstwowej Stra¿y Po¿arnej

Tarnów powiatTarnów powiatLimanowa gmina£apsze Ni¿ne gminaMicha³owice gmina

Tabela nr 85. Rozdzia³ œrodków z dop³at, przeznaczonych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu na inwestycje, remonty i modernizacje obiektów sportowych w roku 2003

W roku 2003 w Województwie Ma³opolskim w ramach przyznanego limitu 17 578 000 (w tymna zadania nowe: 9 335 000 z³) skierowano do dofinansowania 39 nowych zadañ inwestycyjnych,w tym: 2 kryte p³ywalnie, 4 hale, 13 ma³ych hal, 16 sal i 1 boisko sportowe (modernizacja).Szczegó³owy wykaz zadañ zawiera poni¿sza tabela.

Tabela nr 86. Zadania inwestycyjne dofinansowane w 2003 r. ze œrodków pochodz¹cych z dop³atdo stawek w grach liczbowych

123



121314151617

18

19202122

23

24

2526

27

282930313233343536

Tarnów powiatSpytkowice gminaWadowice powiatPleœna gminaOœwiêcim powiatKêty miasto/gmina

Sucha Beskidzkamiasto/gmina

Dobra gminaBochnia powiatCiê¿kowice gminaZator gmina

Nowy Wiœniczmiasto/gmina

Gródek n. Dunajcemgmina

D¹browa Tarnowska powiatLaskowa gmina

Bukowina Tatrzañskagmina

Pcim gminaSka³a miasto/gminaZakopane miasto/gmina£abowa gminaTokarnia gminaNiedŸwiedŸ gminaBobowa gmina¯egocina gmina„WIS£A Kraków SSA”

ma³a hala przy ZSZ w Zakliczyniema³a hala przy SP nr 1 w Spytkowicachma³a hala przy ZS w Kalwarii Zebrzyd.

ma³a hala przy G w Pleœnejma³a hala przy ZSO w Oœwiêcimiu

ma³a hala przy G w Kêtach

ma³a hala przy SP i G w Suchej Beskidz.

ma³a hala przy G w Dobrejsala przy ZS nr 3 w Bochni

sala przy SP i G w Jastrzêbisala przy ZSO w Zatorze

sala przy SP w Królówce

sala przy ZS w Ro¿nowie

sala przy ZS w D¹browie Tarnowskiejsala przy ZS w Ujanowicach

sala przy G w Leœnicy

sala przy SP nr 3 w Pcimiusala przy SP w Cianowicachsala przy SP w Zakopanemsala przy SP w Nowej Wsi

sala przy SP w Skomielnej Czarnejsala przy SP w Koninie

sala przy SP i G w Siedliskachsala przy SP w Rozdzielu

modernizacja p³yty boiska

589 000200 000200 000100 000100 000100 000

100 000

100 000200 000200 000200 000

300 000

150 000

70 000150 000

150 000

300 000155 000200 000

90 000300 000

90 00090 000

100 000320 000

124

ZAGADNIENIA SPO£ECZNE: VIII. Bezpieczeñstwo publiczne

VIII. BEZPIECZEÑSTWO PUBLICZNE

1. ZAGRO¯ENIE PRZESTÊPCZOŒCI¥

W roku 2003 w województwie ma³opolskim nast¹pi³ wzrost ogólnej liczby przestêpstww stosunku do roku 2002 o 21,75% (w 2000 r. liczba stwierdzonych przestêpstw wynosi³a 95 672,w 2001 r. — 104 470, w 2002 r. — 106 208, w 2003 r. — 129 312).

Spoœród wszystkich odnotowanych na terenie województwa przestêpstw, absolutn¹ wiêkszoœæstanowi³y przestêpstwa o charakterze kryminalnym. Ich udzia³ w strukturze przestêpczoœci wynosi72,4%. W stosunku do poprzednich lat liczba przestêpstw tego typu zmala³a (w 2000 r. 79,6%,w 2001 r. — 83%, w 2002 r. — 81,6%). Najczêœciej pope³niano kradzie¿e z w³amaniem oraz kradzie¿emienia. Przestêpstwa gospodarcze polegaj¹ce g³ównie na zagarniêciu mienia, a tak¿e przestêpstwaprzeciwko obrotowi gospodarczemu, fa³szerstwa i oszustwa stanowi³y 17,8% ogólnej liczbyprzestêpstw pope³nionych w województwie ma³opolskim w 2002 r. (w 2000 r. — 8,4%, w 2001 r. —7,2%, w 2002 6,6%). Przestêpstwa drogowe stanowi³y 9,8% ogólnej liczby stwierdzonych przestêpstw.

Wœród przestêpstw o charakterze kryminalnym w 2003 r. zanotowano:— 46 — zabójstw;— 1233 — uszkodzenia cia³a;— 1126 — bójek lub pobiæ;— 244 — zgwa³ceñ;— 4124 — z Ustawy o Przeciwdzia³aniu Narkomanii;— 5976 — rozbojów i wymuszeñ rozbójniczych;— 25833 — kradzie¿e z w³amaniem;— 25238 — kradzie¿y mienia— 4201 — oszustw;— 6918 — fa³szerstw;

Ogó³em zatrzymano 32 139 podejrzanych, z czego przeciwko 28 862 skierowano wniosek o aktoskar¿enia. Oprócz tego zarzutami objêto 2 790 nieletnich.

Tabela nr 87. Przestêpstwa stwierdzone w rozbiciu na kategorie przestêpstw zaistnia³ych na tereniewojewództwa ma³opolskiego

Zdecydowana wiêkszoœæ przestêpstw zaistnia³ych w Ma³opolsce w roku 2003 przypada,podobnie jak w ubieg³ych latach, na miasto Kraków — a¿ 37,9% ogó³u odnotowanych zdarzeñ naterenie ca³ego województwa (w 2001 r. — 41%, w 2002 r. — 43,6%). Stosunkowo du¿a iloœæprzestêpstw przypada równie¿ na teren powiatów: brzeskiego, tarnowskiego, nowos¹deckiego,chrzanowskiego i powiatu ziemskiego krakowskiego.

Źród³o: dane Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie.

2001104 47086 805

7 5227 644

200095 67283 934

8 0221 481

Kategoria

Przestêpstwa ogó³emRazem kryminalneRazem gospodarczePrzestêpstwa drogowe

199980 54671 885

5 8421 442

Iloœæ przestêpstw stwierdzonych2002106 208

86 6816 9878 675

2003129 31293 69023 02112 601

125


W roku 2003 w Ma³opolsce osi¹gniêto wskaŸnik wykrywalnoœci przestêpstw wynosz¹cy 52,7%(w 2000 r. — 43,8%, w 2001 r. 49%, w 2002 r. 48%). Najwy¿sz¹ wykrywalnoœæ odnotowanow powiecie brzeskim (97%), d¹browskim (85,9%), limanowskim (77,7%), suskim (76,4%), gorlickim(71,8%), olkuskim (72,7%) oraz w oœwiêcimskim (70,2%).

Nad bezpieczeñstwem w Ma³opolsce czuwali funkcjonariusze policji pracuj¹cy w KomendzieWojewódzkiej, 3 komendach miejskich (Krakowie, Tarnowie i Nowym S¹czu), 17 komendachpowiatowych oraz podleg³ych im komisariatach.

2. BEZPIECZEÑSTWO W RUCHU DROGOWYM

W 2003 r. na drogach województwa ma³opolskiego mia³o miejsce 43 689 zdarzeñ drogowych,w tym 4 961 wypadków i 27 175 kolizji (w 2000 r.— 5426 i 26 132 kolizji, 2001 r. — 5 235 wypadkówi 26 482 kolizji, w 2002 r.— 5 287 wypadków i 26 489 kolizji).

Sprawcami wypadków byli przewa¿nie kieruj¹cy pojazdami. Z winy kierowców w 2003 r.mia³o miejsce 3 858 wypadków, co stanowi 77,7 % wszystkich wypadków zaistnia³ych na drogachw województwie (w 2000 r. — 4 171 wypadków, 76,9%; w 2001 r. — 4 105, 78,4 %; w 2002 r. —4 153 wypadki, 78,5%).

Z winy pieszych dosz³o natomiast do 973 wypadków (w 2000 r. — 1076, w 2001 r. — 968,w 2002 r. — 992).

Tabela nr 88. Zdarzenia drogowe w województwie ma³opolskim

Źród³o: dane Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie.

20015235

26482384

6812

4105

968

20005426

26132400

7050

4171

1076

Wyszczególnienie

Wypadki drogowe ogó³emKolizje drogowe ogó³emZabici w wypadkachRanni w wypadkach

Wypadki spowodowane z winykieruj¹cych pojazdami

Wypadki spowodowane przezpieszych

19995538

24767427

7038

4151

1221

Zdarzenia drogowe2002

528726489

3746822

4153

992

20034961

27175359

6363

3858

973

3. OCHRONA PRZECIWPO¯AROWA I ZAGRO¯ENIE PO¯AROWE

Jednostkami organizacyjnymi Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w województwie ma³opolskim s¹:Komenda Wojewódzka Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Krakowie, 19 komend powiatowych w tym3 miejskie; w Krakowie, Tarnowie i Nowym S¹czu, Szko³a Aspirantów Pañstwowej Stra¿y Po¿arnejoraz Wojewódzki Oœrodek Szkolenia PSP.

Komenda Wojewódzka jest aparatem pomocniczym Ma³opolskiego Komendanta Woje-wódzkiego, Komendy Powiatowe (Miejskie) PSP stanowi¹ aparat pomocniczy KomendantówPowiatowych (Miejskich) PSP. Terenem dzia³ania komend miejskich s¹, oprócz miasta, tak¿e terenypowiatów ziemskich.

126

W sk³ad komend powiatowych (miejskich) PSP wchodzi 31 jednostek ratowniczo-gaœniczych(JRG). JRG — jednostka ratowniczo-gaœnicza – to wewnêtrzna komórka organizacyjna komendyspecjalnie umundurowana i wyposa¿ona w specjalistyczny sprzêt, przeznaczona do walki z po¿arami,klêskami ¿ywio³owymi i innymi miejscowymi zagro¿eniami. W JRG s³u¿ba pe³niona jest ca³odobowow zmianowym rozk³adzie czasu s³u¿by polegaj¹cym na pozostawaniu w jednostce organizacyjnejPSP przez 24 godziny, po których nastêpuje 48 godzin wolnych od s³u¿by.

Wiêcej ni¿ jedn¹ jednostkê ratowniczo-gaœnicz¹ posiadaj¹:— Komenda Miejska Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Krakowie — 7 JRG,— Komenda Miejska Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Nowym S¹czu — 3 JRG,— Komenda Miejska Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Tarnowie — 2 JRG,— Komenda Powiatowa Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Nowym Targu — 2 JRG,— Komenda Powiatowa Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Wadowicach — 2 JRG,— Komenda Powiatowa Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Olkuszu — 2 JRG.

Oprócz 7 jednostek ratowniczo-gaœniczych Komendy Miejskiej PSP, miasto i powiat Krakówzabezpieczane s¹ tak¿e pod wzglêdem operacyjnym przez JRG Szko³y Aspirantów PañstwowejStra¿y Po¿arnej, której rejonem dzia³ania jest Nowa Huta wraz z przyleg³¹ czêœci¹ powiatukrakowskiego ziemskiego.

Wed³ug stanu na 31 grudnia 2003 r. w Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej woj. ma³opolskiegozatrudnionych by³o ogó³em 1 968 stra¿aków.

Tabela nr 89. Zatrudnienie w jednostkach organizacyjnych Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w województwie ma³opolskim


Liczba etatóww roku 2003

5454684862

525545653

175120

94674844

127115

516795

1 977

Iloœæmieszkañców

w powieciew tys.*

97 96289 409

129 03058 409

106 305996 891119 449

51 615114 067277 961179 350114 961153 321

43 2181 402

310 754153 045102 636

65 296

3 245 584

Lp.

123456789

101112131415161718192021

Jednostka organizacyjnaPañstwowej Stra¿y Po¿arnej

KP w BochniKP w BrzeskuKP w ChrzanowieKP w D¹browie TarnowskiejKP w GorlicachKM w KrakowieKP w LimanowejKP w MiechowieKP w MyœlenicachKM w Nowym S¹czuKP w Nowym TarguKP w OlkuszuKP w OœwiêcimiuKP w ProszowicachKP w Suchej BeskidzkiejKM w TarnowieKP w WadowicachKP w WieliczceKP w ZakopanemKW PSPRazem w województwiema³opolskim

WskaŸnik iloœcistra¿aków

na 1000mieszkañców

0,570,620,540,840,600,560,471,100,460,650,690,790,451,110,550,410,770,521,04

0,61

Liczbazatrudnionych

(stan 31.12.2003 r.)

5454684762

525545553

173118

93674844

126114

516795

1968

* liczba ludnoœci wed³ug WUS — dane z dnia 31 grudnia 2002 r.

Źród³o: dane Komendy Wojewódzkiej Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Krakowie.

127


Tabela nr 90. Iloœæ interwencji przeprowadzonych w 2003 r.

Wykres nr 24. Iloœæ akcji ratowniczych przeprowadzonych w latach 1999-2003

Miejscowe zagro¿enia15 775

Po¿ary13 505

Rok2003

Zdarzenia30 380

Alarmy fa³szywe1 100

Źród³o: Dane Komendy Wojewódzkiej Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Krakowie.

Tabela nr 91. Po¿ary w latach 1999-2003 w podziale ze wzglêdu na wielkoœæ

Najczêstrzymi przyczynami po¿arów w 2003 r. by³y:

1) podpalenia (umyœlne) — 7 600 przypadków,2) nieostro¿noœæ osób doros³ych przy pos³ugiwaniu siê ogniem otwartym w tym papierosami

i zapa³kami — 2 353 przypadków,3) nieostro¿noœæ osób doros³ych przy wypalaniu pozosta³oœci roœlinnych

na polach — 589 przypadków.

Źród³o: Dane Komendy Wojewódzkiej Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Krakowie.

20017 6106 676

907261

20007 2056 472

71317

3

Analizowane lataIloœæ po¿arów:– ma³e– œrednie– du¿e– bardzo du¿e

19997 9574 1551 111

403

20029 1208 0491 046

223

200313 50511 315

2 121645

Źród³o: dane Komendy Wojewódzkiej Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Krakowie.

128


W roku 2003 jednostki stra¿y po¿arnej interweniowa³y równie¿ 15 775 razy przy likwidacjiskutków miejscowych zagro¿eñ.

Najczêstsze przyczyny powstawania miejscowych zagro¿eñ to:— Gwa³towne opady atmosferyczne — 919,— Niezachowanie zasad bezpieczeñstwa ruchu œrodków transportu — 2 975,— Huragany, silne wiatry, tornada — 948,— Nietypowe zachowanie siê zwierz¹t, owadów stwarzaj¹cych zagro¿enie — 3 054.

W po¿arach i miejscowych zagro¿eniach w 2003 roku poszkodowanych zosta³o ogó³em3 647 osób, w tym:— w po¿arach:

ratownicy: œmiertelne — 1, ranni — 37,

inni: œmiertelne — 29, ranni — 217,

— w miejscowych zagro¿eniach:ratownicy: œmiertelne — 0,

ranni — 16,inni: œmiertelne — 296,

ranni — 3 051.

129

GOSPODARKA

130

GOSPODARKA: I. Rynek pracy

131


I. RYNEK PRACY

1. PRACUJ¥CY

Wed³ug wyników spisu powszechnego przeprowadzonego w maju 2002 r. populacja pracu-j¹cych w woj. ma³opolskim liczy³a 1 097,7 tys. osób. W grupie tej przewa¿ali mê¿czyŸni —54,0%, przy czym przewaga ta zaznacza³a siê wyraŸniej w populacji pracuj¹cych mieszkañcówwsi — 56%.

Struktura pracuj¹cych wg miejsca zamieszkania by³a bardzo zrównowa¿ona: 50,4% pracuj¹cychmieszka³o w mieœcie, a 49,6% - na wsi.

Bior¹c pod uwagê wiek najwiêksz¹ grupê wœród pracuj¹cych — 55,6% stanowi³y osoby w prze-dziale wiekowym 25-44 lat. Grupa ta dominowa³a zarówno w populacji pracuj¹cych kobiet,jak i mê¿czyzn. Struktura wg p³ci nie ró¿ni³a siê te¿ wiele pod wzglêdem wielkoœci pozosta³ych grupwiekowych. Pewne rozbie¿noœci zaobserwowano natomiast porównuj¹c struktury wiekowew zale¿noœci od miejsca zamieszkania. W przypadku osób zamieszka³ych na wsi pracuj¹cy w wiekuprzedprodukcyjnym i poprodukcyjnym stanowili zdecydowanie wiêksz¹ grupê ni¿ w analogicznejpopulacji mieszkañców miast.

Tabela nr 92. Pracuj¹cy wed³ug poziomu wykszta³cenia, p³ci i miejsca zamieszkania

Ogó³em

Mê¿czyŸni

Kobiety

Miasta

Wieœ

Poziom wykszta³cenia

Wyszczegól-nienie Ogó³em Wy¿sze Policea-

lne

Œrednieogólno-

kszta³c¹ceŒrednie

zawodoweZasadniczezawodowe

Podstawoweukoñczonei nieukoñ-

czone

Œredniezawodowe

w tysi¹cach

w tysi¹cach

Źród³o: Raport z wyników spisów powszechnych — województwo ma³opolskie, US w Krakowie.

Ogó³em

Mê¿czyŸni

Kobiety

Miasta

Wieœ

100,0100,0100,0100,0100,0

1097,7

592,8

504,9

552,8

544,9

18,115,421,228,2

7,8

198,3

91,5

106,8

155,9

42,4

53,7

12,6

41,0

35,9

17,7

4,92,18,16,53,3

284,8

152,4

132,4

157,7

127,1

26,025,726,228,523,3

74,4

23,2

51,2

52,6

21,7

6,83,9

10,19,54,0

346,1

234,5

111,6

122,7

223,4

31,539,622,122,241,0

139,5

77,8

61,7

27,4

112,1

12,713,112,2

5,020,6

1,0

0,7

0,3

0,6

0,5

0,10,10,10,10,1

Struktura pracuj¹cych wg zamieszkania kszta³towa³a siê w Ma³opolsce podobnie jak w kraju.Najliczniejsz¹ grupê stanowi³y osoby z wykszta³ceniem zawodowym — 31,5% i œrednim zawodowym— 26,0% (w Polsce: 29,2% i 27%). Widoczne jest du¿e zró¿nicowanie tej struktury w korelacjiz miejscem zamieszkania i p³ci¹. W populacji pracuj¹cych zamieszka³ych w mieœcie zdecydowanie

132

przewa¿a³y osoby z wykszta³ceniem œrednim i wy¿szym — 72,8%, natomiast na wsi grupa ta mia³aznacznie ni¿szy udzia³ wynosz¹cy jedynie — 38,4% (w Polsce kolejno: 70% i 37,7%). Z kolei wœródpracuj¹cych na wsi osoby, które ukoñczy³y edukacjê na poziomie co najmniej podstawowym stanowi³y— 20,6%, podczas gdy w mieœcie by³o to tylko — 5,0% (w kraju: 23,9% oraz 6,4%). WyraŸnie lepiejwykszta³cone s¹ pracuj¹ce kobiety. Osoby z wykszta³ceniem powy¿ej zasadniczego zawodowegostanowi³y 65,6% ogó³u tej grupy, natomiast w populacji pracuj¹cych mê¿czyzn — 47,1%, podobniejak w Polsce, gdzie stanowi³y kolejno 67,5% i 49,3%.

W strukturze wg statusu zatrudnienia i sekcji PKD najwiêksz¹ liczbê pracuj¹cych odnoto-wano w sektorze us³ug — 54,1%, nastêpnie w sektorze przemys³owym — 28,7% oraz w sektorzerolniczym — 17,2%.

Na 17 sekcji w 10 dominowali mê¿czyŸni, w tym w najwiêkszym stopniu w sekcjach: budownictwo —92,2% oraz górnictwo i kopalnictwo — 90,9%. Przewaga kobiet wyst¹pi³a natomiast najsilniejw gospodarstwach domowych zatrudniaj¹cych pracowników (96,9%) oraz w sekcji ochrona zdrowiai opieka spo³eczna — (83,1%).

Wiêkszoœæ pracuj¹cych stanowili pracownicy najemni — 72,2%. Osoby pracuj¹ce na w³asnyrachunek obejmowa³y 15,9% tej grupy, pomagaj¹cy cz³onkowie rodzin — 7,5%, a pracodawcy —4,2%. Nie uda³o siê ustaliæ statusu zatrudnienia dla 0,2% ogó³u pracuj¹cych. Wœród mieszkañcówmiast wy¿szy by³ odsetek zatrudnionych — 84,2%, natomiast wœród mieszkañców wsi ustalonowy¿szy udzia³ pracuj¹cych na w³asny rachunek — 22,8%, w tym wypadku g³ównie u¿ytkownikówindywidualnych gospodarstw rolnych.

Mê¿czyŸni w porównaniu z kobietami czêœciej pe³nili funkcje pracodawcy (odpowiednio 5,3%,2,9%). Wiêcej te¿ mê¿czyzn ni¿ kobiet pracowa³o na w³asny rachunek (19,0% wobec 12,3%).

2. BEZROBOCIE REJESTROWANE

2.1. Poziom bezrobocia

W 2003 r. liczba bezrobotnych utrzymywa³a siê na poziomie roku 2002 r., podlegaj¹c jedyniesezonowym, cyklicznym wahaniom. W koñcu grudnia 2003 r. wynosi³a ona 208 028 osób,co oznacza, ¿e w stosunku do koñca 2002 r. uleg³a jedynie nieznacznemu zmniejszeniu —o nieca³e 0,1%.

W poprzednich latach notowano:• spadek liczby bezrobotnych w ci¹gu 2002 r. o 2,3%• wzrost liczby bezrobotnych:

— w 2001 r. o 15%

— w 2000 r. o 17%

— w 1999 r. o 38%.

Stabilizacja poziomu bezrobocia wyst¹pi³a dziêki utrzymaniu równowagi pomiêdzy nap³ywema odp³ywem bezrobotnych. W 2003 r. odnotowano znacznie wiêksz¹ liczbê rejestruj¹cych siêbezrobotnych ni¿ to mia³o w miejsce w latach ubieg³ych. Natomiast liczba wyrejestrowañ by³a tylkonieznacznie wy¿sza ni¿ rok wczeœniej, niemniej jednak ona równie¿ kszta³towa³a siê na bardzowysokim poziomie — najwy¿szym od 1999 r. W 2003 r. wysoki poziom odp³ywu wynika³ z wiêkszej(o 10%) liczby podjêæ pracy dokonywanych przez osoby bezrobotne, co z kolei zwi¹zane by³oz szersz¹, w porównaniu do lat wczeœniejszych, ofert¹ urzêdów pracy w zakresie zatrudnieniasubsydiowanego.


133


Wykres nr 25. Zmiany liczby bezrobotnych w Ma³opolsce w okresie I 2001-XII 2003

Stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec 2003 r. wynosi³a dla Ma³opolski — 13,9%,a dla kraju — 18%. WskaŸniki te utrzymywa³y siê na tym samym poziomie, co rok wczeœniej.W roku 1999 stopa bezrobocia województwa ma³opolskiego stanowi³a 78% œredniej stopy dla Polski.W latach 2000-2001 odsetek ten zwiêkszy³ siê do 81%, w 2002 r. spad³ natomiast do 77% i w 2003 r.utrzyma³ siê na tym samym poziomie. Pod wzglêdem niskiego poziomu stopy bezrobocia woje-wództwo ma³opolskie znajduje siê ci¹gle na 2 miejscu w Polsce. Wyprzedza nas pod tym wzglêdemjedynie województwo mazowieckie.

Rozk³ad stopy bezrobocia w poszczególnych powiatach jest podobny od kilku lat. Na koniec2003 r. najni¿szy wskaŸnik odnotowano w mieœcie Krakowie — 8,4%, a najwy¿szy w powiatach:nowos¹deckim — 22,1% i gorlickim — 21,2%. Widoczne jest wiêc znaczne zró¿nicowanie pomiêdzyposzczególnymi powiatami, pod wzglêdem wysokoœci tego wskaŸnika, odpowiadaj¹ce ró¿nejaktywnoœci ekonomicznej tych obszarów.

W ci¹gu minionych 5 lat najwiêksz¹ dynamikê przyrostu liczby bezrobotnych mia³o miastoKraków (264%) oraz powiaty le¿¹ce w jego bezpoœrednim s¹siedztwie, czyli w by³ym województwiekrakowskim (krakowski — 228%, wielicki — 253%, myœlenicki — 216%, miechowski — 214%,proszowicki — 202%), a tak¿e tereny Ma³opolski Zachodniej (chrzanowski — 257%, oœwiêcimski— 197%). S¹ to obszary, o najwiêkszym potencjale gospodarczym w województwie, jednoczeœnienajbardziej dotkniête procesami restrukturyzacyjnymi oraz kryzysem gospodarki ostatnich lat.Najmniejsze zmiany objê³y tereny Ma³opolski wschodniej i po³udniowej (powiaty: d¹browski —126%, limanowski — 138%, gorlicki — 143%), gdzie gospodarka oparta jest g³ównie na rolnictwie,a wiêc nie reaguje tak radykalnie na zmiany koniunktury.

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzêdu Pracy w Krakowie.

W styczniu 2004 r. G³ówny Urz¹d Statystyczny dokona³ przeszacowania stopy bezrobocia, opieraj¹c siê na danychze Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2002 r. WskaŸnik ten po przeszacowaniu w województwie ma³opolskim (wed³ugstanu na koniec stycznia 2004 r.) wyniós³ 16,6% a w kraju 20,6%. Poniewa¿ jednak nie przeszacowano dot¹d danychna poziomie powiatów, dla zachowania mo¿liwoœci dokonywania porównañ oraz jednorodnoœci informacji, z koniecznoœciprezentujemy poni¿ej dane nie przeszacowane.

134


Wykres nr 26. Stopa bezrobocia w powiatach Ma³opolski wg stanu na 31.12.2003 r.


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie Wojewódzkiego Urzêdu Pracy w Krakowie.

Wykres nr 27. Przyrost bezrobocia w powiatach Ma³opolski w latach 1998-2003.

135


2.2. Struktura bezrobotnych

W 2003 r. struktura bezrobotnych województwa ma³opolskiego pozostawa³a stabilna i znacz¹conie odbiega³a od œrednich wielkoœci ogólnopolskich. Natomiast w ci¹gu ostatnich piêciu lat zauwa¿yæmo¿na pewne tendencje:• roœnie odsetek d³ugotrwale bezrobotnych,• spada udzia³ bezrobotnych: z prawem do zasi³ku, absolwentów, zamieszka³ych na wsi,

osób w wieku do 24 lat, osób zwalnianych z przyczyn zak³adu pracy.

Wykres nr 28. Porównanie udzia³u wybranych grup bezrobotnych w latach 1999-2003


Najwiêksze dysproporcje obserwuje siê w nastêpuj¹cych grupach struktury bezrobotnych:• bezrobotni w wieku do 24 lat (miasto Kraków — 19,7%, powiat proszowicki — 44,3%),• d³ugotrwale bezrobotni (powiat bocheñski — 43,5%, powiat gorlicki — 59,6%),• z prawem do zasi³ku (powiat proszowicki — 7,8%, powiat limanowski — 23,6%).

W populacji bezrobotnych nieznacznie przewa¿aj¹ kobiety — 51,6% (107 443 osoby).Ich sytuacja na rynku pracy jest wyraŸnie trudniejsza. Wskazuje na to fakt, ¿e kobietyrzadziej ni¿ mê¿czyŸni rejestruj¹ siê w urzêdach pracy (odsetek kobiet w nap³ywie — 44%),s¹ lepiej wykszta³cone (odsetek kobiet z wykszta³ceniem wy¿szym i œrednim — 65,4%),mimo to trudniej im podj¹æ pracê (odsetek kobiet wœród podejmuj¹cych pracê — 42%)i z tego powodu d³u¿ej przebywaj¹ na bezrobociu (odsetek kobiet wœród d³ugotrwale bezro-botnych — 58,4%).

Maleje odsetek osób posiadaj¹cych uprawnienia do pobierania zasi³ku. Obecnie ju¿ tylko,co 7 zarejestrowana w ma³opolskich powiatowych urzêdach pracy osoba ma takie uprawnienia(30 411 osób). Zjawisko to ma swoje przyczyny w rosn¹cym z roku na rok nap³ywie absolwentóworaz w narastaniu d³ugotrwa³ego bezrobocia.

Z roku na rok zmniejsza siê równie¿ udzia³ absolwentów szkó³ ponadgimnazjalnych. Dzieje siêtak mimo zwiêkszaj¹cych siê corocznie rejestracji osób z tej grupy, a powodem jest z pewnoœci¹przeznaczanie w ostatnich latach przez urzêdy pracy na aktywizacjê absolwentów coraz wiêkszychœrodków. W koñcu 2003 r. absolwenci stanowili 6,7% ogó³u bezrobotnych (13 954 osoby). Pomiêdzyposzczególnymi powiatami wystêpuj¹ znaczne ró¿nice pod wzglêdem wysokoœci odsetka tej grupy.Najwy¿szy wskaŸnik zanotowano w powiecie oœwiêcimskim — 9,4%, najni¿szy natomiast w powieciechrzanowskim — 5,1%. W okresie 1999- 2003 nast¹pi³a zmiana wewnêtrznej struktury absolwentów.W 1999 r., co dziesi¹ty absolwent, który zarejestrowa³ siê w urzêdzie pracy posiada³ wykszta³ceniewy¿sze, w 2003 r. ju¿, co czwarty (w mieœcie Krakowie — co drugi). Jednoczeœnie spada udzia³rejestruj¹cych siê absolwentów z wykszta³ceniem zasadniczym i zawodowym (w stosunku do 1999 r.

136


spadek o 32%). Wi¹¿e siê to ze zmianami w strukturze kszta³cenia. Z roku na rok zmniejsza siêbowiem liczba osób koñcz¹cych szko³y zawodowe, roœnie natomiast liczba koñcz¹cych naukê napoziomie œrednim zawodowym i policealnym oraz wy¿szym.

Pozytywn¹, obserwowan¹ w ostatnich latach zmian¹ jest malej¹cy udzia³ w strukturze bezro-botnych osób, które pozosta³y bez pracy na skutek zwolnienia z zak³adu pracy (XII 99 — 9,2%,XII 00 — 8,5%, XII 01 — 9,1%, XII 02 — 7,1%, XII 03 – 6,0%). W kolejnych latach widoczne jestzmniejszanie siê odsetka tych osób w nap³ywie i jest to bezpoœrednim nastêpstwem ograni-czenia przez firmy liczby zwolnieñ grupowych. W 2003 r. urzêdy pracy odnotowa³y 6-krotniemniej zg³oszeñ o liczbie osób, zwolnionych w ramach zwolnieñ grupowych ni¿ jeszcze3 lata wczeœniej.

Ponad po³owê bezrobotnych województwa stanowi¹ mieszkañcy wsi (112 136 osób).Odpowiada to udzia³owi ludnoœci zamieszkuj¹cej tereny wiejskie wœród mieszkañców Ma³o-polski. Podobnie jak rok wczeœniej obserwowano w tej grupie silniejszy poziom spadku ni¿wystêpuj¹cy w odniesieniu do ca³ej populacji bezrobotnych. W porównaniu z koñcem 2002 r.liczba bezrobotnych w tej grupie zmniejszy³a siê o 1 193 osób, podczas gdy ogólna liczba bezrobot-nych spad³a jedynie o 147 osób. Statystycznie bezrobotni zamieszkali na wsi s¹ w porównaniuz pozostaj¹cymi bez pracy mieszkañcami miast: m³odsi, gorzej wykszta³ceni oraz œrednio d³u¿ejpozostaj¹ bez pracy.

Wed³ug stanu na koniec grudnia 2003 r. w rejestrach urzêdów pracy znajdowa³o siê 3 805 osóbniepe³nosprawnych, tj. 1,8% ogó³u bezrobotnych. W minionym roku liczba bezrobotnych w tejgrupie wzros³a o 41% (przy prawie niezmienionym poziomie liczby wszystkich bezrobotnych).Tak du¿y wzrost liczby osób niepe³nosprawnych spowodowany zosta³ prawdopodobnie przeznap³yw osób, które utraci³y prawo do pobierania œwiadczeñ rentowych. Dotychczas w wiêkszoœciprzypadków osoby te znajdowa³y siê w rejestrze osób poszukuj¹cych pracy. Osoby niepe³no-sprawne poszukuj¹ce pracy s¹ równie¿ klientami urzêdów pracy. Ich liczba by³a du¿o ni¿szani¿ bezrobotnych niepe³nosprawnych i wynosi³a na koniec grudnia 2003 r. — 2 021 osób. W minionymroku wykazywa³a równie¿ zdecydowanie ni¿sz¹ dynamikê — zaledwie 102,2%.

Wysoki udzia³ m³odzie¿y w wieku od 18 do 24 lat w populacji bezrobotnych jest sta³ymwyró¿nikiem naszego województwa na tle kraju. Wed³ug stanu na koniec grudnia 2003 r. grupata obejmowa³a 63 627 osób, tj. 30,6% ogó³u bezrobotnych, przy czym w powiecie proszowickimm³odzi ludzie stanowili ju¿ niemal po³owê zarejestrowanych bezrobotnych (44,3%), a w mieœcieKrakowie zaledwie 19,7%. Nale¿y podkreœliæ, ¿e grupa ta jest liczna, ale równie¿ bardzo mobilna,na co wskazuje malej¹cy jej odsetek w ogólnej populacji bezrobotnych w okresie 1999-2003 oraz jejznacznie wy¿szy udzia³ w nap³ywie (44%) i odp³ywie (46%). Odwrotnie przedstawia siê sytuacjawœród osób w wieku powy¿ej 44 lat. Ich odsetek w ci¹gu minionych piêciu lat wzrós³ z 10% na 19%.Wœród bezrobotnych województwa ma³opolskiego przewa¿aj¹ osoby ze stosunkowo niskimpoziomem wykszta³cenia. Bezrobotni, którzy zakoñczyli edukacjê na poziomie co najwy¿ejzawodowym stanowi¹ znacznie ponad po³owê tej populacji — 64%. Na przestrzeni ostatnich piêciulat prawie trzykrotnie wzros³a liczba bezrobotnych z wykszta³ceniem wy¿szym. W 1999 r. ich udzia³wynosi³ 2,4%, a w 2003 r. ju¿ 4,8%.

Bezrobocie w Ma³opolsce zaczyna nabieraæ charakteru d³ugotrwa³ego. Statystyki urzêdówpracy wykazuj¹, bowiem, ¿e coraz wiêcej osób bardzo d³ugo pozostaje bez pracy. W koñcu 2003 r.udzia³ bezrobotnych zarejestrowanych ponad rok przekroczy³ 50% ogó³u tej populacji, natomiastju¿ ponad 30% stanowi³y osoby przebywaj¹ce na bezrobociu ponad 2 lata. Podobne tendencjewystêpuj¹ w ca³ym kraju.

137


Wykres nr 29. Zmiany odsetka d³ugotrwale bezrobotnych w latach 1999-2003


Ponad 1/4 bezrobotnych to osoby, które nie maj¹ ¿adnego doœwiadczenia zawodowego (bezsta¿u). Udzia³ tej grupy w okresie 1999-2003 r. nie podlega³ du¿ym wahaniom. WyraŸnie wzrós³natomiast odsetek osób, które posiadaj¹ ponad 20-letni sta¿ pracy, co wi¹¿e siê ze zwiêkszeniemsiê udzia³u bezrobotnych osób w wieku ponad 44 lata.

W stosunku do lat poprzednich niewiele zmieni³o siê zestawienie sekcji PKD uznanychza najbardziej dotkniête bezrobociem, czyli takich, w których stopa bezrobocia przewy¿sza œredni¹wojewódzk¹. Na koniec 2003 r. w grupie tej znalaz³y siê nastêpuj¹ce sekcje:• Budownictwo — 27,6%,• Dzia³alnoœæ us³ugowa i komunalna — 24,9%,• Hotele i restauracje — 21,1%,• Administracja i obrona narodowa — 18,5%,• Przetwórstwo przemys³owe — 17,4%.

W ci¹gu minionego roku odnotowano znaczny wzrost poziomu stopy bezrobocia w admi-nistracji i obronie narodowej — (dynamika — 111 %) i w budownictwie — (dynamika — 108%).

Od kilku ju¿ lat niezmienne pozostaje równie¿ zestawienie zawodów najliczniej repre-zentowanych przez bezrobotnych. Zarówno w nap³ywie, jak i w stanie na koniec roku, w latach1999-2003 dominowa³y nastêpuj¹ce zawody: sprzedawca, œlusarz, pracownik obs³ugi biurowej,murarz, kucharz.

138

GOSPODARKA: II. Ma³e i œrednie przedsiêbiorstwa

II. MA£E I ŒREDNIE PRZEDSIÊBIORSTWA

Tendencja przyrostu podmiotów gospodarczych województwa ma³opolskiego zosta³a utrzymanaw roku 2003. Na koniec grudnia 2003 r. zarejestrowanych by³o 285,8 tys. przedsiêbiorstw, co w od-niesieniu do roku poprzedniego stanowi 2,7 % wzrost. W krajowym systemie REGON na koniecgrudnia zarejestrowanych by³o 3 581,6 tys. podmiotów gospodarczych. Ma³opolska pod wzglêdemich iloœci (8% w skali ca³ego kraju) utrzyma³a 5 pozycjê po województwach: mazowieckim, œl¹skim,wielkopolskim i dolnoœl¹skim.

Dynamika przyrostu iloœci przedsiêbiorstw w okresie 1998-2003 wynios³a 125. W latach1998-2003 saldo podmiotów nowo zarejestrowanych i zlikwidowanych wynosi³o ok. 58 tys., spoœródktórych oko³o 99% stanowi¹ firmy sektora MSP.

Wykres nr 30. Podmioty sektora publicznego i prywatnego w Ma³opolsce

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych statystycznych US w Krakowie.

W 2002 r.13 polskie przedsiêbiorstwa MSP zatrudnia³y 7006,2 tys. pracowników, tj. 68,1% ogó³upracuj¹cych. W województwie ma³opolskim w sektorze rynkowym ma³ych i œrednich przedsiêbiorstwzatrudnionych by³o 460,8 tys. osób. Iloœæ ta pozwoli³a zachowaæ czwarte miejsce po województwachmazowieckim, œl¹skim i wielkopolskim, a w porównaniu z ubieg³ym rokiem nast¹pi³ wzrost o 6,62%,co stanowi prze³om od roku 1999, od kiedy to nastêpowa³o zmniejszanie iloœci zatrudnionych ma³opolskich MSP.

Przedsiêbiorstwa MSP w województwie ma³opolskim w roku 2002 wytworzy³y i osi¹gnê³yprzychody ze sprzeda¿y produktów, towarów i materia³ów o wartoœci 81 436,7 mln z³otych, co stanowi7,8% ca³kowitej kwoty przychodów w skali kraju równej 1 044 456,4 mln z³otych. Wyniki te plasuj¹Ma³opolskê na czwartym miejscu po województwach: mazowieckim, œl¹skim i wielkopolskim.Dominuj¹cym rynkiem zbytu jest rynek lokalny. Sprzeda¿ na tym rynku stanowi ponad 60%. Drug¹pozycj¹ jest sprzeda¿ na rynku krajowym z wartoœci¹ ponad 30% ³¹cznych przychodów ze sprzeda¿y.

13 Ze wzglêdu na brak najnowszych danych statystycznych dotycz¹cych 2003 r. koniecznym sta³o siê odniesienie w tekœciedo roku 2002.

139

Tabela nr 93. Podmioty wg poziomu zatrudnienia zarejestrowane w systemie REGON (bez jednostekwewnêtrznych). Stan na 31.12.2003 r.


* podmioty tej wielkoœci nie s¹ ju¿ zaliczane do MŒP

Źród³o: opracowanie na podstawie danych statystycznych US w Krakowie.

Woj. ma³opolskie

Kraków

Powiat krakowski

Powiat wadowicki

Powiat nowotarski

Powiat oœwiêcimski

Powiat olkuski

Tarnów

Powiat chrzanowski

Powiat nowos¹decki

Powiat tarnowski

Powiat wielicki

Powiat myœlenicki

Powiat tatrzañski

Nowy S¹cz

Powiat suski

Powiat bocheñski

Powiat limanowski

Powiat gorlicki

Powiat brzeski

Powiat miechowski

Powiat d¹browski

Powiat proszowicki

Wyszczególnienie Ogó³emPrzedzia³y zatrudnienia

do 9 10-49 50-249 250 i wiêcej*

271 479

96 691

18 138

13 957

11 646

11 182

10 719

10 538

9 901

8 923

8 760

8 308

8 223

7 931

7 465

6 885

6 765

5 874

5 534

5 617

3 364

2 560

2 498

285 887

102 071

18 975

14 592

12 239

11 782

11 215

11 132

10 430

9 485

9 188

8 689

8 631

8 238

8 017

7 196

7 066

6 270

5 935

5 875

3511

2700

2650

11 769

4 284

709

522

512

464

403

442

413

494

369

322

343

265

432

259

245

353

334

220

124

125

135

2 244

893

110

92

72

117

81

127

97

63

53

55

57

38

105

48

53

38

59

34

22

14

16

2395

203

18

21

9

19

12

25

19

5

6

4

8

4

15

4

3

5

8

4

1

1

1

Spadkowa tendencja udzia³u MSP w nak³adach inwestycyjnych przedsiêbiorstw ogó³em w Polscepog³êbi³a siê równie¿ w roku 2002. Udzia³ ten, wynosz¹cy 50% w roku 2000 zmniejszy³ siê do43,8% w roku przywo³anym powy¿ej. Inwestycje sektora MSP w województwie ma³opolskimw roku 2002 wynios³y 2 229 mln z³. Nast¹pi³ 8,5% spadek w odniesieniu do roku poprzedniego,jednak w tym samym okresie wyraŸnie wzrós³ udzia³ nak³adów inwestycyjnych województwama³opolskiego w nak³adach MSP w skali ca³ego kraju z 5,4% do 7,1%. Wynik ten umocni³Ma³opolskê na 5 pozycji po województwach: mazowieckim, œl¹skim, wielkopolskim i dolnoœl¹skim.

W 2002 r. nak³ady przedsiêbiorstw przemys³owych na innowacje wzros³y po raz pierwszyod trzech lat. Wynios³y one ponad 13,8 mld z³. (wzrost w porównaniu z rokiem 2001 o 20,4%).Nak³ady na innowacje œrednich (GUS prowadzi regularne badania procesów innowacyjnych tylko

140



œrednich i du¿ych przedsiêbiorstw) podmiotów gospodarczych sektora publicznego wynios³yw 2002 r. ok. 323,9 mln z³ tj. o 36,5% wiêcej ni¿ w roku poprzednim. Natomiast nak³ady œrednichfirm prywatnych wynios³y 2 158,0 mln z³. spadek w porównaniu z rokiem 2001 o 0,3%.

W 2002 roku województwo ma³opolskie zajê³o trzecie miejsce pod wzglêdem liczby œrednichprzedsiêbiorstw przemys³owych, ponosz¹cych nak³ady na innowacje, za województwami œl¹skimi mazowieckim. W tych trzech wymienionych województwach skoncentrowanych by³o 44%przedsiêbiorstw ponosz¹cych nak³ady na innowacje spoœród ich ogólnej liczby w Polsce.

W roku 2002 wartoœæ eksportu ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw wynios³a 18,2 mld USD(w roku poprzednim 15,8 mld USD), co oznacza³o wzrost o 15,1% w stosunku do 2001 r. Wzrosteksportu MSP by³ wy¿szy ni¿ eksportu ogó³em wszystkich polskich przedsiêbiorstw. Województwoma³opolskie utrzyma³o swoj¹ 7 pozycjê we wk³adzie w eksport ogó³em, jednak bior¹c pod uwagêproporcje, udzia³ ten zmala³ z 5,2% do 4,6%.14

Œredni wskaŸnik przedsiêbiorczoœci (mierzony liczb¹ przedsiêbiorstw na 1000 mieszkañców)w województwie ma³opolskim wzrós³ z 86 do 88, co umacnia Ma³opolskê na czwartym miejscuw Polsce, a tym samym w czo³ówce najaktywniejszych regionów. Powiaty tarnowski, nowos¹decki,d¹browski, limanowski i gorlicki podobnie jak w latach ubieg³ych zanotowa³y najni¿szy wskaŸ-nik, notuj¹c nieznaczny wzrost. Najwy¿szy wskaŸnik w roku 2003 utrzyma³ powiat grodzki Krakóworaz tatrzañski.

Rok 2003 przyniós³ wzrost iloœci przedsiêbiorstw nowo zarejestrowanych w systemie REGONwe wszystkich powiatach, oprócz oœwiêcimskiego, w którym nast¹pi³ nieznaczny spadek.

Wykres nr 31. Aktywnoœæ gospodarcza wg powiatów — dynamika przyrostu firm w latach 1998-2002 (1998=100)

14 Źród³o: „Raport o stanie sektora ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw w latach 2002-2003” Polskiej Agencji RozwojuPrzedsiêbiorczoœci.

141



Woj. Ma³opolskie

Kraków

Nowy S¹cz

Tarnów

Powiat bocheñski

Powiat brzeski

Powiat chrzanowski

Powiat d¹browski

Powiat gorlicki

Powiat krakowski

Powiat limanowski

Powiat miechowski

Powiat myœlenicki

Powiat nowos¹decki

Powiat nowotarski

Powiat olkuski

Powiat oœwiêcimski

Powiat proszowicki

Powiat suski

Powiat tarnowski

Powiat tatrzañski

Powiat wadowicki

Powiat wielicki

Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Dynamikaw okresie1998-2003(1998=100)

WskaŸnikprzed-

siêbior-czoœci

228 085

82 644

6 994

8 974

5 248

4 105

8 018

2 040

4 928

15 098

5 653

2 472

6 855

7 624

11 161

9 170

8 509

2 044

5 235

6 286

7 211

11 221

6 595

242 624

88 336

7 358

9 443

5 582

4 459

8 436

2 178

5 095

15 936

5 774

2 696

7 245

8 329

11 543

9 821

9 229

2 220

5 648

6 761

7 456

12 000

7 079

251 681

88 852

7 515

9 910

5 986

5 458

9 124

2 403

5 189

16 220

5 797

3 160

7 402

8 714

11 650

10 549

10 277

2 611

6 100

7 353

7 312

12 902

7 197

270 740

94 731

7 744

11 019

8 189

5 371

9 895

2 898

5 620

17 842

6 029

3 279

7 823

9 205

11 870

11 256

11 212

2 667

6 556

8 457

7 599

13 681

7 797

278 350

99 134

7 855

10 842

6 756

5 557

10 256

2 584

5 915

18 772

6 171

3 346

8 226

9 435

12 026

11 159

11 859

2 480

6 960

8 536

7 845

14 334

8 302

285 887

102 071

8 017

11 132

7 066

5 875

10 430

2 700

5 935

18 975

6 270

3 511

8 631

9 485

12 239

11 215

11 782

2 650

7 196

9 188

8 238

14 592

8 689

125,34

123,51

114,63

124,05

134,64

143,12

130,08

132,35

120,43

125,68

110,91

142,03

125,91

124,41

109,66

122,30

138,47

129,65

137,46

146,17

114,24

130,04

131,75

88

135

95

94

72

65

81

46

56

79

52

68

75

49

68

98

77

61

88

48

126

95

84

Tabela nr 94. Podmioty zarejestrowane w systemie REGON w latach 1998-2003

142



Wykres nr 32. WskaŸnik przedsiêbiorczoœci w województwie ma³opolskim

143

GOSPODARKA: III. Rolnictwo

III. ROLNICTWO

1. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ROLNICTWA

1.1. Warunki przyrodnicze

Uwarunkowaniem determinuj¹cym zró¿nicowanie podstaw przyrodniczych rozwoju rolnictwaw województwie ma³opolskim jest pionowa rozpiêtoœæ obszaru (najwiêksze zró¿nicowanie w kraju —od p³askich terenów Kotliny Sandomierskiej po wysokie szczyty Tatr). Znaczna czêœæ województwa(22,5%) le¿y powy¿ej 500 m n.p.m. Wystêpuje tu 7 piêter klimatycznych, najwy¿sze w skali Polskisumy opadów rocznych.

Warunki te wp³ywaj¹ na zró¿nicowanie zasobnoœci gleb województwa. W znacznej czêœci obszaru(pó³nocna i centralna czêœæ województwa) wystêpuj¹ kompleksy bardzo dobrych gleb, tj. czarnoziemyi gleby brunatne wytworzone z lessów oraz urodzajne mady. W po³udniowej czêœci przewa¿aj¹gleby p³ytkie, silnie szkieletowe, nara¿one na procesy erozyjne, o niskiej wartoœci rolniczej. W po-krywie glebowej u¿ytków rolnych, gleby poszczególnych klas bonitacyjnych zajmuj¹: klasa I — 1,3%,klasa II — 5,2%, klasa III — 26,5%, klasa IV — 37,3%, klasa V — 20,7%, klasa VI — 9,0%.Oznacza to, ¿e pod wzglêdem jakoœci gruntów województwo posiada gleby przeciêtnej jakoœci.Wystêpuje wyraŸne zró¿nicowanie terytorialne gleb bardzo dobrych i s³abych.

Wykres nr 33. Klasy bonitacyjne gleb


WskaŸnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej w województwie wynosi ok. 68 pkt.,w kraju 66,6 pkt. Podobnie jak wymienione elementy œrodowiska wykazuje znaczne zró¿nico-wanie przestrzenne kszta³tuj¹c siê w granicach od 29,7 pkt. dla Zakopanego do 102,8 pkt.dla Proszowic.

1.2. U¿ytkowanie gruntów i ich struktura w³asnoœciowa

W województwie u¿ytkuje siê rolniczo 752,6 tys. ha, co stanowi blisko 50% jego obszaru(1 512,7 tys. ha), lasy i grunty leœne obejmuj¹ powierzchniê 443,5 tys. ha tj. 29% powierzchniwojewództwa, a grunty pozosta³e (pod zabudowaniami, wodami, drogami i nieu¿ytkami)326,7 tys. ha ponad 21%. W ogólnej powierzchni u¿ytków rolnych — grunty orne stanowi¹ 65%,sady 1,7%, a u¿ytki zielone 33,3%.

144


Tabela nr 95. Struktura u¿ytków rolnych w województwie ma³opolskim w 2003 r. w tys. ha

Źród³o: oprac. w³asne na podstawie danych Urzêdu Statystycznego w Krakowie i danych z Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.

Powierzchnia w %Wyszczególnienie

Powierzchnia w ha

200320021998200320021998

Grunty orne

Sady

£¹ki

Pastwiska

Razempowierzchnia UR

638 591

22 651

140 253

80 974

882,5

521 113

13 581

197 741

51 127

783,5

489 237

13 159

198 471

51 691

752 558

72,3

2,6

15,9

9,2

100

66,5

1,8

25,2

6,5

100

65,0

1,7

26,4

6,9

100

Na przestrzeni ostatnich lat daje siê zauwa¿yæ systematyczny spadek powierzchni u¿ytkówrolnych, w latach 1998-2003 wyniós³ on 14,7%. Zmniejszenie powierzchni dotyczy³o g³ównie obszarugruntów ornych. Powierzchnia sadów pozostawa³a na podobnym poziomie, zwiêkszeniu ulega³anatomiast powierzchnia u¿ytków zielonych.

Gospodarstwa indywidualne stanowi¹ 97% ogólnej powierzchni gospodarstw rolnych w woje-wództwie, a ich udzia³ w powierzchni u¿ytków rolnych to ok. 98%. Pozosta³e ziemie nale¿¹ do spó³-dzielni rolniczych, Skarbu Pañstwa, koœcio³ów, stowarzyszeñ oraz s¹ to grunty nie stanowi¹ce gospodarstw.

Z ogólnej powierzchni gruntów ornych u¿ytkowanych przez gospodarstwa rolne pod zasiewamiznajdowa³o siê 399 155 tys. ha (81,6% gruntów ornych województwa).

Œrednie zu¿ycie nawozów mineralnych i chemicznych w województwie ma³opolskim kszta³tujesiê na poziomie 77,1 kg na ha UR (w Polsce 93,6 kg na ha UR), a wapniowych 79,8 kg na ha UR(w Polsce 94,6 kg na ha UR).

Tabela nr 96. Zu¿ycie nawozów mineralnych lub chemicznych oraz wapniowych w województwiema³opolskim w 2003 r. (w kg na 1 ha UR)

Źród³o: oprac. w³asne na podstawie danych G³ównego Urzêdu Statystycznego „Rolnictwo 2003”.

WyszczególnienieNawozy mineralne lub chemiczne Nawozy

wapniowerazem azotowe fosforowe potasowe

Polska

Ma³opolska

93,6

77,1

51,5

37,5

18,7

19,1

23,4

20,5

94,6

79,8

1.3. Struktura agrarna

W województwie ma³opolskim jest ok. 373,7 tys. gospodarstw rolnych, z czego 69,6% prowadzidzia³alnoœæ rolnicz¹. Przeciêtna powierzchnia 1 gospodarstwa rolnego wynosi 2,61 ha (w kraju 6,59 ha),z czego rolniczo u¿ytkuje siê 2,10 ha UR (w Polsce 5,76 ha UR). Najwiêksze gospodarstwa funkcjonuj¹w powiatach: miechowskim, proszowickim, d¹browskim i nowotarskim. Najmniejsze gospodarstwas¹ w powiatach: chrzanowskim, m. Nowy S¹cz, m. Kraków, wielickim i oœwiêcimskim. Województwoma³opolskie charakteryzuje siê najwiêkszym rozdrobnieniem rolnictwa wœród wszystkich województw.Najbardziej wykorzystywane rolniczo s¹ grunty orne w powiatach: proszowickim (98,1%), miechowskim(96,4%), d¹browskim (83,1%), oœwiêcimskim (82,7%) i limanowskim (79,5%).

145

Wykres nr 34. Œrednia powierzchnia u¿ytków rolnych w gospodarstwie

W województwie ma³opolskim zdecydowan¹ wiêkszoœæ (91,6%) stanowi¹ gospodarstwao powierzchni do 5 ha. Gospodarstw o po¿¹danej wielkoœci dla województwa, tj. w przedziale od15,0 — 20,0 ha jest 865, co stanowi jedynie 0,2%. Cech¹ charakterystyczn¹ gospodarstw indy-widualnych jest rozproszenie ich gruntów, tworz¹cych niekorzystne szachownice pól, zw³aszczaw czêœci po³udniowej województwa.

Tabela nr 97. Liczba gospodarstw rolnych wg grup obszarowych powierzchni UR

Źród³o: Raport z wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.

Ogó³em

Grupy obszarowe u¿ytków rolnych w ha

1-2 2-3 3-50-1

Polska

Ma³o-polska

5-7100ha i

wiêcej7-10

50-10030-5020-30

2933228 977087 517040 281161 348689 216818 210051 182685 64265 31678 12394

10-15 15-20

7422182685

% 100 33,3 17,6 9,6 11,9 7,4 7,2 6,2 2,9 2,2 1,1 0,4

Liczbagosp.

rolnych

Liczbagosp.

rolnych

0,2

373726 156835 88397 48462 48717 17388 8598 3561 865 467 210 119 107

% 100 42,0 23,6 13,0 13,0 4,7 2,3 1,0 0,2 0,1 0,1 0,0 0,0


146

W Ma³opolsce obserwuje siê znacz¹cy udzia³ ziemi od³ogowanej i ugorów w ogólnej powierzchnigruntów ornych. Wed³ug Powszechnego Spisu Rolnego powierzchnia od³ogów w województwiewynios³a 137,8 tys. ha tj. 26,4% gruntów ornych (w Polsce 17,6%). Z powy¿szych danych wynika,i¿ co czwarty hektar ziemi ornej w województwie by³ nie uprawiany. Najwiêkszy udzia³ gruntówod³oguj¹cych (poza powiatami miejskimi) by³ w powiatach: chrzanowskim (66%), tatrzañskim(54,9%), suskim (50,5%).

1.4. Pracuj¹cy w rolnictwie

W województwie ma³opolskim w gospodarstwach rolnych pracuje 175,9 tys. osób, tj. ok. 13,5%wszystkich pracuj¹cych w województwie. Blisko 98% pracuj¹cych w rolnictwie (171,6 tys. osób)utrzymuje siê wy³¹cznie z pracy w swoim gospodarstwie.

Tabela nr 98. Pracuj¹cy (wy³¹cznie lub g³ównie) w gospodarstwach rolnych


Źród³o: Raport z wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.

Ogó³emPracuj¹cy

wy³¹cznie g³ównie

razem mê¿czyŸni kobiety razem mê¿czyŸni kobietyrazem mê¿czyŸni kobiety

w tysi¹cach osób

175,9 90,6 85,4 171,6 87,3 84,3 4,4 3,3 1,1

1.5. Grupy producenckie

W województwie ma³opolskim dzia³a 10 zarejestrowanych rolniczych grup producenckich,z czego 4 zosta³y zarejestrowane w 2002 r., a 6 w 2003 r.

Tabela nr 99. Zestawienie rolniczych grup producenckich wpisanych do Rejestru Wojewody Ma³opolskiego w latach 2002-2003

Spó³dzielnia ProducentówWarzyw TRAF z Tropiszowaz siedzib¹ w GlewcuGmina Koniusza

Spó³dzielnia OgrodniczaGRODZISKOw RaciechowicachGmina Raciechowice

Zrzeszenie PlantatorówOwoców i Warzywdla Tymbark S.A.z siedzib¹ w TymbarkuGmina Tymbark

Nazwa GPR Data wydaniadecyzji adm. SpecjalizacjaIloœæ

cz³onków

10

11

458

26 lipiec 2002 r.

26 lipiec 2002 r.

24 wrzesieñ 2002 r.

warzywa

owoce i warzywa

owoce i warzywado przetwórstwa

147


Grupa ProducenckaWIELOPOLANKA Sp. z o.o.w WielopoluGmina Olesno

Sadownicza Spó³dzielniaHandlowa £OSOSINAw £ososinie DolnejGmina £ososina Dolna

Spó³dzielcza AgencjaMarketingowa SAMw Ksi¹¿u WielkimGmina Ksi¹¿ Wielki

Zrzeszenie Producentów JajEKO-DRÓB Sp. z o.o.w Golkowicach DolnychGmina Stary S¹cz

S¹decka Grupa ProducentówOwoców i WarzywOWOC £ACKI Sp. z o.o.w Nowym S¹czu

Spó³dzielnia ProducentówWarzyw WITAMEXw Pobiedniku WielkimGm. Igo³omia-Wawrzeñczyce

Okrêgowy Zwi¹zek PlantatorówTytoniu w Krakowie

5 + 1

20

28

8

10

12

553


3 luty 2003 r.

10 czerwiec 2003 r.



17 paŸdziernik 2003 r.

31 grudzieñ 2003 r.

mleko

owoce i warzywa

trzoda chlewna¿ywa

jaja ptasie

owoce i warzywa

owoce i warzywa

iloœæ tytoniususzone

2. PRODUKCJA ROLNA

2.1. Produkcja roœlinna

W strukturze zasiewów dominuj¹ zbo¿a (bez kukurydzy na ziarno) zajmuj¹ce 61,1% powierzchnizasiewów w województwie (w Polsce 71,7%). Uprawy ziemniaków zajmuj¹ — 15,3% (w Polsce7,0%), uprawy przemys³owe — 1,2% (w Polsce 6,7%), a roœliny pastewne — 11,7% (w Polsce7,3%). Struktura upraw ró¿ni siê od œredniej krajowej, co wyra¿a siê zwiêkszonym udzia³empowierzchni roœlin pastewnych oraz ziemniaków, i zwi¹zane jest z dominacj¹ produkcji zwierzêcejw województwie ma³opolskim. Nieznaczny jest udzia³ roœlin przemys³owych i str¹czkowych.

W stosunku do roku ubieg³ego o 2,8% zwiêkszy³a siê powierzchnia zasiewów roœlin pastewnych,natomiast nieznacznie spad³a powierzchnia uprawy ziemniaków (o 1,2%) i zbó¿ (2,9%). Uprawypozosta³ych ziemiop³odów utrzyma³y siê na podobnym poziomie jak w 2002 r.

Warzywa gruntowe i przyœpieszone zajmuj¹ oko³o 4% powierzchni gruntów ornych woje-wództwa. Najwiêcej uprawia siê kapusty 27,3%, marchwi 12,1%, kalafiorów 10,8% i cebuli 10,3%,a najmniej pomidorów 1,6%. Powierzchnia uprawy warzyw gruntowych w 2003 r. wynios³a 18 017 ha,a zbiory ukszta³towa³y siê na poziomie 47 382 tys. ton. Powierzchnia uprawy warzyw gruntowychw Ma³opolsce stanowi 9% powierzchni upraw tych roœlin w Polsce. Niektóre ma³opolskie powiatywyspecjalizowa³y siê w uprawie poszczególnych gatunków warzyw, koncentruj¹c ich produkcjê naswoim terenie np.: powiat miechowski — kapustê, krakowski — kalafiory, proszowicki — cebulê.

Źród³o: oprac. w³asne na podstawie danych Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego w Krakowie.

148


Tabela nr 100. Powierzchnia zasiewów poszczególnych grup upraw w 2003 r.


Polska

Ma³opolska

Wyszczególnienie Ogó³emZbo¿e

wraz z mie-szankami

Kuku-rydza

Str¹cz-kowe

jadalne

Ziem-niaki

Przemy-s³owe Pastewne Pozosta³e

ha

%

ha

%

10 888 820

100

399 155

100

7 809 403

71,7

243 665

61,1

356 337

3,3

12 532

3,1

33 890

0,3

1 370

0,3

756 771

7,0

61 277

15,3

726 640

6,7

4 653

1,2

789 424

7,3

46 668

11,7

407 355

3,7

28 990

7,3

Wykres nr 35. Udzia³ powierzchni poszczególnych grup upraw w ogólnej powierzchni zasiewów w 2003 r.


Wykres nr 36. Udzia³ powierzchni poszczególnych grup upraw w ogólnej powierzchni upraw zbó¿ w 2003 r.


149

Tabela nr 101. Plony i zbiory wybranych ziemiop³odów w woj. ma³opolskim w 2003 r.



Zbo¿a wraz z mieszankami

Pszenica

¯yto

Jêczmieñ

Owies

Pszen¿yto

Mieszanki zbo¿owe

Kukurydza

Ziemniaki

Str¹czkowe

Wyszczególnienie Plonyz 1 ha w t

Zbioryw tys. ton

Plony z 1 ha Zbiory

2002 = 100

286

294

249

308

243

265

286

545

179

218

69 594

31 509

3 185

14 004

6 700

3 549

10 648

6 806

109 690

2 987

95,2

88,2

77,3

96,5

98,7

88,0

134,3

104,5

94,3

73,0

96,0

93,3

95,0

97,8

99,6

97,1

99,0

93,6

97,3

90,1

Tabela nr 102. Powierzchnia i zbiory warzyw gruntowych w 2003 r.


Polska

Ma³opolska

Wyszczególnienie Powierzchniaw ha

Zbioryw tys. ton

Powierzchnia Zbiory

2002 = 100

198 408

18 017

441 954

47 382

112,0

100,8

115,8

108,3


Wykres nr 37. Struktura powierzchni uprawy warzyw w województwie ma³opolskim w 2003 r.

150


Owoce z drzew ogó³em

Jab³onie

Grusze

Œliwy

Wiœnie

Czerœnie

Pozosta³e

Owoce jagodoweogó³em

Truskawki

Maliny

Porzeczki

Agrest

Pozosta³e

WyszczególnieniePlony z 1 ha Zbiory

2002 = 100

x

1 310

570

390

470

350

250

x

260

290

490

630

660

92,9

88,6

103,9

131,7

100,8

123,8

160,0

97,4

84,3

80,6

105,8

98,7

104,8

Powierzchniaw ha

Powierzchnia

15 844

9 060

1 165

2 673

1 257

1 074

615

x

1 9291

631

2 477

687

290

14 657

11 838

665

1 034

588

380

152

2 531

508

184

1 215

432

192

Plonyz 1 ha w t

Zbioryw tys. ton

97,6

97,6

97,0

92,3

98,6

108,6

97,8

x

128,5

98,7

98,0

100,7

98,2

x

91,0

107,5

144,4

102,2

112,9

166,7

x

65,0

80,6

108,9

98,4

106,5


Tabela nr 103. Plony i zbiory warzyw w woj. ma³opolskim w 2003 r.


Kapusta

Kalafior

Cebula

Marchew jadalna

Buraki

Ogórki

Pomidory

Pozosta³e

Wyszczególnienie Plonyz 1 ha w t

Zbioryw tys. ton

Plony z 1 ha Zbiory

2002 = 100

4 580

2 130

1 670

2 470

2 350

1 710

1 490

1 550

22 504

4 149

3 078

5 390

3 039

2 044

447

6 731

97,1

88,5

85,6

118,8

93,0

94,3

80,9

133,7

88,6

82,2

79,5

108,3

79,9

83,4

67,1

130,3

Istotn¹ czêœci¹ produkcji rolniczej województwa jest ogrodnictwo (sadownictwo i warzywnictwo).Sady obejmuj¹ 1,7% powierzchni u¿ytków rolnych, ich udzia³ jest wy¿szy ni¿ œredni w kraju.W strukturze nasadzeñ drzew owocowych najwiêkszy udzia³ maj¹ jab³onie 57,2% oraz œliwy 16,7%,wiœnie zajmuj¹ 7,9%, grusze 7,4% i czereœnie 6,8%. £¹czne zbiory owoców w 2003 r. oszacowanona 17 187 tys. ton, z czego owoców z drzew zebrano 14 657 tys. ton, a owoców jagodowych 2 531 tys.ton. O wysokoœci zbiorów owoców z drzew decyduj¹ jab³ka, których zbiór stanowi 80,8% produkcjiowoców z drzew. W produkcji owoców jagodowych najwiêksz¹ pozycjê stanowi¹ porzeczki — 48%i truskawki — 20,1% ogólnych zbiorów owoców jagodowych. Powierzchnia uprawy owocówutrzyma³a siê na poziomie podobnym jak w roku ubieg³ym, zanotowano równie¿ bardzo dobreplony z hektara, szczególnie œliw, czereœni, grusz i porzeczek.

Tabela nr 104. Produkcja owoców w województwie ma³opolskim w 2003 r.

151


2.2. Produkcja zwierzêca

W województwie ma³opolskim przewa¿aj¹cym kierunkiem produkcji rolnej jest hodowlazwierz¹t. Podstawowymi obszarami w produkcji zwierzêcej jest chów byd³a i trzody chlewnej.Znacz¹cym kierunkiem jest równie¿ drobiarstwo, owczarstwo i rybactwo. Chów kóz, zwierz¹t futer-kowych, pszczó³ i innych wystêpuje marginalnie.

Pog³owie byd³a w 2003 r. wynosi³o 294 440 sztuk, w tym krów 183 544 sztuk, co stanowi 5,4%pog³owia byd³a w Polsce oraz 6,3% pog³owia krów. Obsada byd³a ogó³em na 100 ha u¿ytków rolnychwynios³a 39,1 sztuk, w tym krów — 24,4. Zaobserwowano niewielki wzrost pog³owia byd³a w stosunkudo roku ubieg³ego. Wysoka obsada byd³a wystêpuje w po³udniowych górzystych powiatach tj. lima-nowskim, nowos¹deckim, gorlickim i myœlenickim, gdzie ze wzglêdu na naturalne warunki przy-rodnicze utrzymywanie byd³a jest bardziej op³acalne ni¿ chów trzody chlewnej i uprawa ziemiop³odów.

Tabela nr 105. Pog³owie i obsada zwierz¹t gospodarskich

Byd³oTrzoda chlewnaOwceKozyKonieDrób

Wyszczególnienie w tysi¹cach sztuk

Źród³o: oprac. w³asne na podstawie danych Urzêdu Statystycznego w Krakowie i danych Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.

405,8547,5

58,137,858,0

4 294,0

287,3542,5

83,825,033,4

10 231,3

294,4532,7

83,925,133,8

9 067,2

1998 2002 2003

Pog³owie trzody chlewnej w 2003 r. ukszta³towa³o siê na poziomie 532 674 sztuk i by³o nieconi¿sze jak w 2002 r. Trzoda chlewna w województwie ma³opolskim stanowi 2,9% stanu notowanegow kraju. Obsada trzody chlewnej na 100 ha u¿ytków rolnych wynios³a 70,8 sztuki, w tym loch 8,2sztuk. Hodowla skupiona jest g³ównie w powiatach tj. proszowickim, miechowskim i oœwiêcimskim.

Pog³owie owiec w 2003 r. wynosi³o 83 923 sztuk i by³o na podobnym poziomie jak w roku 2002.Obsada owiec na 100 ha u¿ytków rolnych wynios³a 11,2 sztuki i jest najwy¿sza w ca³ej Polsce(2,1 szt/100 ha). Pog³owie owiec województwa ma³opolskiego stanowi a¿ 24,8% pog³owia krajowego.W hodowli owiec przoduj¹ powiaty nowotarski i tatrzañski.

Stan pog³owia koni wyniós³, podobnie jak w roku ubieg³ym, 33 776 sztuk. Konie w województwiema³opolskim stanowi¹ 10,1% pog³owia koni w Polsce. Œrednia obsada koni na 100 ha UR wynios³a4,5 szt. co daje województwu pierwsz¹ lokatê w kraju (2,1 szt/100 ha UR). Najwiêcej koni hodujesiê w powiatach limanowskim, nowos¹deckim i tatrzañskim.

Pog³owie kóz liczy³o 25 122 sztuki, co stanowi 13,1% pog³owia ogólnokrajowego. By³ tonajwy¿szy wskaŸnik iloœci kóz w kraju. Obsada kóz na 100 ha UR wynios³a w województwie 3,3 szt.(w Polsce 1,2 szt/100 ha UR).

Pog³owie drobiu ogó³em wynosi³o w 2003 r. 9 067 166 sztuk i by³o o 11,4% ni¿sze ni¿ w 2002 r.W strukturze pog³owia drobiu dominuje drób kurzy (90%), marginalnie hoduje siê kaczki (7%),indyki (3%) i gêsi (0,5%). Obsada drobiu kurzego na 100 ha u¿ytków rolnych wynios³a 1 086 sztuk.Pog³owie drobiu w województwie ma³opolskim stanowi 5,1% krajowego pog³owia. Produkcja dro-biarska skupiona jest g³ownie w powiatach: krakowskim, bocheñskim, tarnowskim i wadowickim.

152

Z powy¿szego wynika, ¿e najliczniejsz¹ grupê stanowi³y gospodarstwa o powierzchni do 5 hai od 5 do 10 ha (ogó³em 267 gospodarstw), co stanowi 70,3% ogólnej liczby skontrolowanychgospodarstw. Natomiast gospodarstwa powy¿ej 50 ha stanowi³y 4,2 % ogó³u. Du¿y udzia³ gospo-darstw z pierwszych dwóch przedzia³ów powierzchni œwiadczy o zainteresowaniu rolnictwem ekolo-gicznym w³aœcicieli mniejszych gospodarstw, którzy w tego typu produkcji widz¹ szansê zwiêkszeniaswoich dochodów i utrzymania siê na rynku.

Źród³o: oprac. w³asne na podstawie danych Stacji Chemiczno-Rolniczej Oddzia³ Kraków.

Liczba gospodarstw

WyszczególnieniePrzedzia³y wielkoœci powierzchni

do 5 ha 5-10 ha 10-20 ha 20-50 ha 50-100 ha pow.100 ha

Razem

165 102 380435 1658


3. ROLNICTWO EKOLOGICZNE

Zarówno warunki przyrodnicze i strukturalne, a tak¿e wzglêdy spo³eczne i ekonomiczneprzemawiaj¹ za rozwojem rolnictwa ekologicznego w województwie ma³opolskim.

Dzia³alnoœæ ekologiczna zwi¹zana jest œciœle ze zdrowym œrodowiskiem. Instytucj¹ powo³an¹do oceny stanu ska¿enia gleb w gospodarstwach ekologicznych jest Stacja Chemiczno-Rolnicza,jednostka podleg³a Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wyniki przeprowadzonych przez Stacjêbadañ wskazuj¹ce, ¿e zawartoœæ substancji szkodliwych (metali ciê¿kich) mieszcz¹ siê w do-puszczalnych granicach, s¹ niezbêdne do uznania gospodarstwa za ekologiczne. Ponadto podstaw¹uznania ka¿dego gospodarstwa ekologicznego jest poddanie go kontroli przez uprawnione jednostkicertyfikuj¹ce. W 2003 r. na terenie województwa ma³opolskiego z upowa¿nienia Polskiego CentrumAkredytacji w Warszawie dzia³a³o piêæ jednostek kontrolnych: Agro Bio Test Sp. z o.o. (RE-04/2002/Pl), Bioekspert S.c. (RE-03/2002/Pl), COBICO Sp. z o.o. (RE-05/2003/Pl), EKOGWARANCJAPTRE Sp. z o.o.(RE-06/2003/Pl), PCBC S.A. (RE-01/2002/Pl). Jednostki te skontrolowa³y ogó³em380 gospodarstw ekologicznych.

Wœród skontrolowanych gospodarstw:

• 128 posiada³o certyfikat gospodarstwa ekologicznego (pow. 2 735,88 ha),

• 100 gospodarstw by³o w roku poprzedzaj¹cym uzyskanie certyfikatu (pow. 1 334,73 ha),

• 146 gospodarstw by³o w pierwszym roku przestawienia (pow. 1 424,27 ha).

Ponadto 6 gospodarstw posiada³o certyfikat na czêœæ powierzchni uprawnej, a pozosta³a czêœætych gospodarstw znajdowa³a siê w okresie przestawiania (pow. 79,59 ha).

Wykazana powierzchnia gospodarstw ekologicznych (Ÿród³o danych: OSCH-R w Krakowie)wynios³a w 2003 r. ogó³em 5.574,47 ha. £¹czny area³ podstawowych upraw wynosi³ 3 168,51 ha,w tym:

— uprawy rolnicze — 879,39 ha,

— uprawy warzywnicze — 18,88 ha,

— uprawy sadownicze —64,24 ha,

— roœliny jagodowe — 25,89 ha,

— ³¹ki i pastwiska — 2180,11 ha.

Tabela nr 106. Podzia³ kontrolowanych gospodarstw wed³ug grup wielkoœci

153


Gospodarstwa wykazuj¹ wyraŸn¹ koncentracjê w po³udniowo-wschodniej czêœci województwa,w powiatach: limanowskim, gorlickim, nowos¹deckim i nowotarskim.

Wykres nr 38. Gospodarstwa ekologiczne w powiatach województwa ma³opolskiego

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Stacji Chemiczno-Rolniczej Oddzia³ Kraków.

Z roku na rok wzrasta zainteresowanie rolnictwem ekologicznym i sukcesywnie zwiêksza siêiloœæ gospodarstw rolniczych produkuj¹cych ¿ywnoœæ zgodnie z jego zasadami. Œwiadczy o tymosi¹gniêty wskaŸnik przyrostu iloœci gospodarstw ekologicznych (65 %) i rozwiniêta sieæ niezale¿nychpodmiotów kontrolnych.

154

GOSPODARKA: IV. Przemys³

IV. PRZEMYS£

1. PRZEMYS£ MA£OPOLSKI NA TLE KRAJU

Produkcja sprzedana przemys³u w województwie ma³opolskim w roku 2003 osi¹gnê³a wartoœæ35 324 mln z³, co stanowi 6,6% potencja³u przemys³owego kraju. Udzia³ województwa w produkcjiprzemys³owej Polski w latach 1998-2001 stopniowo siê obni¿a³. W roku 1998 wynosi³ 7,3%, w roku1999 — 7,0%, w roku 2000 – 6,9%, zaœ w roku 2001 spad³ do 6,5%. Na spadek wskaŸnika w g³ównejmierze mia³a wp³yw niska dynamika sprzeda¿y w przetwórstwie przemys³owym wynosz¹ca w latach1998-2001 jedynie 110,9 przy œredniej krajowej 123,1.

W roku 2002 w stosunku do roku 2001 zanotowano wzrost wskaŸnika, który powróci³ dopoziomu notowanego w roku 2000, jednak w roku 2003 nast¹pi³ ponowny spadek do poziomu 6,6%.Przyczyn¹ spadku by³a wyraŸnie ni¿sza ni¿ œrednio w kraju dynamika sprzeda¿y w przetwórstwieprzemys³owym (105,4% w Ma³opolsce oraz odpowiednio 112,7% w kraju).

Tabela nr 107. Produkcja sprzedana przemys³u w województwie ma³opolskim wg poszczególnych rodzajów dzia³alnoœci (sekcje EKD) w latach 1998-2003

Źród³o: „Biuletyn statystyczny województwa ma³opolskiego” sierpieñ 1999 r., luty 2001 r., kwiecieñ 2002 r., czerwiec 2003 r., oraz I kwarta³ 2004 r.

Wyszczególnienie(wartoœci w mln z³,

bie¿¹ce ceny bazowe)

Lata Dynamika2003/981998 1999 2002 2003

Ogó³em przemys³

Górnictwo i kopalnictwo

Przetwórstwoprzemys³owe

Wytwarzaniei zaopatrywanie w energiêelektryczn¹, gaz i wodê

27 236,9

384,7

25 229,9

1 622,2

28 587,7

415,2

26 251,7

1 920,7

32 965,9

359,6

30 231,8

2 374,4

35 324,0

370,1

31 858,1

3 095,4

129,7

96,2

126,3

190,8

Tabela nr 108. Udzia³ produkcji sprzedanej przemys³u województwa ma³opolskiego na tle krajuwg poszczególnych rodzajów dzia³alnoœci w latach 1998-2003

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie publikacji Urzêdu Statystycznego w Krakowie „Biuletyn statystyczny województwa ma³opolskiego” sierpieñ 1999 r., luty 2000 r., kwiecieñ 2001 r., kwiecieñ 2002 r., czerwiec 2003 r. oraz I kwarta³ 2004 r.

WyszczególnienieUdzia³ produkcji krajowej (%)

1998 1999 2002 2003

Ogó³em przemys³


Przetwórstwo przemys³owe

Wytwarzanie i zaopatrywaniew energiê elektryczn¹, gaz i wodê

7,3

1,6

8,1

4,5

7,0

1,7

7,6

4,7

6,9

1,4

7,7

3,9

6,6

1,4

7,2

4,7

155


W przetwórstwie przemys³owym pod wzglêdem wielkoœci sprzeda¿y dominuj¹: produkcjaartyku³ów spo¿ywczych i napojów (19,8%), produkcja maszyn i aparatury elektrycznej (15,6%),produkcja wyrobów chemicznych (10,8%) oraz produkcja wyrobów z metali (10,2%).

Wykres nr 39. Struktura sprzeda¿y w najwa¿niejszych bran¿ach przetwórstwa przemys³owego województwa ma³opolskiego w roku 2003

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie publikacji Urzêdu Statystycznego w Krakowie „Biuletyn statystyczny województwa ma³opolskiego” styczeñ 2000 r., luty 2001 r., kwiecieñ 2001 r., kwiecieñ 2002 r., czerwiec 2003 r. oraz I kwarta³ 2004 r.

Do bran¿ charakteryzuj¹cych siê najwy¿sz¹, ponad 150%-tow¹ dynamik¹ sprzeda¿y w latach1998-2003 nale¿a³y: produkcja maszyn i aparatury elektrycznej (378,9), produkcja masy w³óknistejoraz papieru (254,0), dzia³alnoœæ wydawnicza, poligrafia i reprodukcja zapisanych noœnikówinformacji (191,5), produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych (190,4), produkcjawyrobów z metali (165,9), produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz ze s³omy i wikliny (156,4)oraz produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych (154,1).

Z kolei niewielk¹ dynamikê w badanym okresie zanotowano w produkcji sprzêtu transpor-towego (116,9) oraz produkcji skór wyprawionych i wyrobów ze skór (115,6).

Niewielki spadek zanotowano w dwóch bran¿ach: produkcji maszyn i urz¹dzeñ (95,9) orazprodukcji odzie¿y i wyrobów futrzarskich (92,8).

WyraŸny spadek sprzeda¿y zanotowano w produkcji sprzêtu i urz¹dzeñ radiowych, telewizyjnychi telekomunikacyjnych (60,7) oraz produkcji metali (42,7).

156

Tabela nr 109. Struktura sprzeda¿y w przetwórstwie przemys³owym województwa w latach 1998-2003


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie publikacji Urzêdu Statystycznego w Krakowie „Biuletyn statystyczny województwa ma³opolskiego” styczeñ 2000 r., luty 2001 r, kwiecieñ 2001, kwiecieñ 2002 r., czerwiec 2003 r. oraz I kwarta³ 2004 r.

4 444,4

4 539,6

1 196,0

2 435,9

1 786,4

1 039,3

803,3

—

1 385,1

775,9

341,5

189,5

457,8

340,5

334,2

270,2

—

218,5

143,6

—

85,5

4 703,1

4 118,5

1 347,6

2 410,1

1 960,4

1 173,8

1 096,0

—

1 244,8

864,1

441,0

237,1

450,9

365,3

437,5

300,8

—

215,2

160,2

—

89,1

5 089,2

3 885,6

3 636,3

2 800,7

2 672,1

1 568,1

1 369,1

1 270,3

1 250,2

1 075,7

482,2

464,2

444,0

433,1

427,0

246,2

245,8

197,1

189,0

163,1

101,0

5 752,5

1 939,5

4 531,6

3 153,1

2 963,5

1 602,0

1 538,3

1 058,1

1 328,9

1 477,4

534,3

481,4

424,7

393,6

496,8

315,9

331,9

320,0

215,0

164,6

51,9

129,4

42,7

378,9

129,4

165,9

154,1

191,5

—

95,9

190,4

156,4

254,0

92,8

115,6

148,0

116,9

—

146,4

149,7

—

60,7

Wyszczególnienie(wartoœci w mln z³, bie¿¹ce ceny bazowe)

Dynamika2003/98

Lata

1998 200320021999

Produkcja artyku³ów spo¿ywczych i napojów

Produkcja metali

Produkcja maszyn i aparatury elektrycznej

Produkcja wyrobów chemicznych

Produkcja wyrobów z metali

Produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych

Dzia³alnoœæ wydawnicza; poligrafiai reprodukcja zapisanych noœników informacji

Produkcja koksu i produktów rafinacjiropy naftowej

Produkcja maszyn i urz¹dzeñ

Produkcja wyrobów gumowychi z tworzyw sztucznych

Produkcja drewna i wyrobów z drewnaoraz ze s³omy i wikliny

Produkcja masy w³óknistej oraz papieru

Produkcja odzie¿y i wyrobów futrzarskich

Produkcja skór wyprawionych i wyrobów z nich

Produkcja mebli, pozosta³a dzia³alnoœæprodukcyjna

Produkcja pozosta³ego sprzêtu transportowego

Zagospodarowanie odpadów

W³ókiennictwo

Produkcja instrumentów medycznych,precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków

Produkcja maszyn biurowych i komputerów

Produkcja sprzêtu i urz¹dzeñ radiowych,telewizyjnych i telekomunikacyjnych

Przemys³ województwa ma³opolskiego w niektórych segmentach posiada dominuj¹ce znaczeniew produkcji krajowej. Szczególnie wysoki udzia³ maj¹ podmioty wytwarzaj¹ce tkaniny bawe³nianena koszule i bluzki o masie jednostkowej do 200 g/m2 (83,6% udzia³u w produkcji krajowej w roku2003), druty i przewody izolowane (74,6), maszyny cyfrowe do automatycznego przetwarzania danychz jednostkami wejœcia i wyjœcia /komputery stacjonarne, komputery przenoœne/ (27,4), tworzywasztuczne polimeryzacyjne (18,4) obuwie z wierzchami wykonanymi ze skóry (16,2)

157


Województwo odgrywa wa¿n¹ rolê, jako krajowy producent surowców budowlanych i wyrobówdla sektora budowlanego: kruszywa mineralnego (19,3 % udzia³u w produkcji krajowej w roku2003), pustaków i elementów stropowych, ceramicznych (14,9), ceg³y wypalanej z gminy (14,0), wyrobówz tworzyw sztucznych dla budownictwa (7,8), tarcicy liœciastej (7,8) oraz wapna (5,8).

Ponadto województwo posiada znaczny udzia³ w krajowej produkcji kauczuku syntetycznego.Na terenie regionu dzia³aj¹ równie¿ licz¹cy siê w kraju wytwórcy opakowañ blaszanych oraz suróweki ¿elazostopów wielkopiecowych.

Spadek udzia³u województwa w wytwarzaniu koksu i pó³kosu oraz druku gazet jest wynikiemzmiany siedzib najwa¿niejszych producentów tych wyrobów (efekt statystyczny — produkcja nadaljest realizowana na obszarze województwa).

Wœród jednostek gospodarczych zajmuj¹cych siê przetwórstwem rolno-spo¿ywczym wysokiudzia³ w produkcji krajowej wykazuj¹ producenci papierosów (46,3% udzia³u w produkcji krajowejw roku 2003), soków i napojów owocowych pitnych (19,9) oraz wyrobów spirytusowych czystychi gatunkowych (9,2).

Jednoczeœnie w roku 2003 zauwa¿ono wyraŸny wzrost udzia³u województwa w krajowej pro-dukcji mleka (do 6,3%), natomiast zanotowany w 2002 roku spadek udzia³u w krajowej produkcjipiwa, to skutek zmiany siedziby firmy najwa¿niejszego producenta. Spadek ten spowodowany jestefektem statystycznym wynikaj¹cym z metodologii opracowywania danych statystycznych (pro-dukcja nadal jest realizowana na obszarze województwa, jednoczeœnie zanotowano jej wyraŸnywzrost w roku 2003).

158 Tabela nr 110. Produkcja wybranych wyrobów województwa ma³opolskiego w latach 2000-2003

GO

SPO

DA

RKA

: IV. Przem

ys³

Wielkoœæprodukcjiw 2000 r.

Jednostkamiary

Wyrób

Tkaniny bawe³niane o masie jednostkowej nieprzekraczaj¹cej 200 g/m2 na koszule i bluzki,barwnie tkane

Druty i przewody izolowane

Maszyny cyfrowe do automatycznegoprzetwarzania danych z jednostkamiwejœcia i wyjœcia

Kruszywo mineralne ³amane zwyk³e

Tworzywa sztuczne polimeryzacyjne

Obuwie z wierzchami wykonanymi ze skóry

Pustaki i elementy stropowe, ceramiczne

Ceg³a wypalana z gliny

Nawozy azotowe mineralne lub chemiczne1

Wyroby z tworzyw sztucznych dla budownictwa

Tarcica liœciasta

Wapno

Ciep³o w parze lub gor¹cej wodzie

Silniki elektryczne i pr¹dnice (bez silnikówdla lotnictwa cywilnego i trakcyjnych)

Rowery

Udzia³ wprodukcjikrajowejw 2001 r.(Polska= 100)




tys. m2

tony

sztuki

tony

tony

tys. par

tys. sztuk

tys. cegie³

tys. ton

tys. ton

dam3

tony

TJ

sztuki

sztuki

828

78 557

78 557

4 048 393

187 350

3 148

3 299

114 738

153,1

–

44,2

149 163

40 059

242 023

112 147

29,7

26,8

55,5

17,0

23,8

16,1

20,4

13,6

10,7

–

7,8

6,3

7,2

5,7

8,3

854

95 692

75 749

3 857 456

162 989

4 228

2 620

92 250

157,9

17,7

34,0

121 539

40 735

256 135

133 525

36,5

32,5

64,0

17,7

22,4

22,4

21,6

13,8

10,5

5,8

7,7

5,9

7,1

5,1

10,4

703

211 575

44 154

4 239 770

138 780

2 973

3 386

76 143

154,1

36,8

48,7

109 273

38 479

336 258

137 212

1 W przeliczeniu na czysty sk³adnik, ³¹cznie z wielosk³adnikowymi.

Wyroby przemys³owe




75,4

74,0

24,3

19,8

17,7

15,5

34,7

14,3

13,3

10,6

10,4

5,6

6,8

5,0

9,7

83,6

74,6

27,4

19,3

18,4

16,2

14,9

14,0

11,2

7,8

7,8

5,8

5,7

4,8

3,7

939

204 887

55 191

4 261 339

146 265

2 941

1 732

68 082

164,6

38,4

36,0

118 885

33 131

357 800

58 180

159

GO

SPO

DA

RKA

: IV. Przem

ys³

3,6

3,6

2,2

1,9

1,4

1,0

—

—

Gazety

Energia elektryczna

Benzyna silnikowa w tym lotnicza

Okna i drzwi, oœcie¿nice i progi drewniane

Myd³o w postaci p³atków, granulek lub proszku

Tarcica iglasta

Tkaniny z we³ny czesanej, cienkiej, sierœcizwierzêcej czesanej, grubej sierœci zwierzêcejlub w³osia koñskiego — na pozosta³e ubrania

Koks i pó³koks

Przetwórstwo rolno-spo¿ywcze

Papierosy z tytoniu

Soki i napoje owocowe i warzywne pitne

Wyroby spirytusowe czyste i gatunkowe

Mleko p³ynne przetworzone

Produkty uboju wliczane do wydajnoœci poubojowej– Byd³a i ciel¹t– Trzody chlewnej

Wêdliny (bez koñskich)

M¹ka ze zbó¿

Piwo otrzymane ze s³odu

Mas³o oraz inne t³uszcze otrzymywane z mleka

Sól

Objaœnienia: Dane dotycz¹ podmiotów gospodarczych, w których liczba pracuj¹cych przekracza 9 osób

tys. sztuk

GWh

tony

tys. sztuk

tony

dam3

tony

tony

mln sztuk

tony

hl 100o

hl

tony

tony

tony

hl

tony

tony

517 365

8 058

150 041

332

77

40,9

115

1 250 190

35 788

126 533

18 071

823 871

13 90724 065

39 300

65 894

1 724 353

1 666

28 632

32,3

5,6

3,4

1,2

33,0

1,5

15,9

13,8

42,7

12,4

2,3

4,7

8,93,4

4,6

2,91

6,8

1,28

0,7

434 725

5 147

121 007

971

59

25,2

124

1 059 722

35 368

150 931

4 411

796 875

8 97917 949

31 282

52 818

297 304

1 865

28 719

29,1

3,5

2,8

7,8

21,9

1,2

29,2

11,8

43,3

12,0

0,6

4,3

6,72,4

3,6

2,2

1,2

1,2

0,7

280 207

5 636

104 943

386

53

22,0

42

1 022 880

38 301

243 673

13 044

767 061

12 08725 179

33 627

57 722

306 652

1 805

21 991

23,1

3,9

2,6

3,4

1,0

1,0

17,4

11,6

47,4

22,1

1,8

4,1

8,93,0

4,1

2,3

1,2

1,2

0,5

35 3962

5 374

90 697

551

57

24,3

b.d.

— 3

38 056

303 293

88 9114

1 256 331

9 23627 888

36 455

59 689

341 801

1 450

22 100

46,3

19,9

9,2

6,3

5,42,7

5,1

2,2

1,2

0,9

0,5

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Urzêdu Statystycznego w Krakowie — tablice tematyczne P-01/P-01m sprawozdawczoœci statystycznej pn. „Produkcja wyrobów w województwiew 2000, 2001, 2002 oraz 2003 roku, grupowanie metod¹ przedsiêbiorstw.

2 Zmiana siedziby firmy do innego województwa.3 Zmiana siedziby firmy do innego województwa.4 W roku 2003 nast¹pi³a zmiana sposobu grupowania zbiorczego.

160

2. LICZBA PODMIOTÓW PRZEMYS£OWYCH ORAZ ROZMIESZCZENIE PRZESTRZENNE POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW DZIA£ALNOŒCI

Podmioty prowadz¹ce dzia³alnoœæ przemys³ow¹ na terenie województwa (³¹cznie z zak³adamiosób fizycznych) stanowi¹ 12,2% ogó³u zarejestrowanych podmiotów i jest ich 35 242. W latach1998-2003 zanotowano ni¿sz¹ dynamikê wzrostu ich liczby (109,0) w stosunku do pozosta³ychsektorów, co mia³o bezpoœredni wp³yw na spadek udzia³u jednostek przemys³owych w ogólnej liczbiepodmiotów. W roku 1998 stanowi³y one 14,2% wszystkich jednostek zarejestrowanych na tereniewojewództwa, w roku 1999 — 13,6%, w roku 2000 — 13,1%, w roku 2001 — 12,6%, zaœ w roku2002 — 12,3%.

Najwy¿sz¹ dynamikê (wskaŸnik powy¿ej 115) wzrostu liczby podmiotów przemys³owych w latach1998-2003 zanotowano w zachodnich powiatach województwa (chrzanowski, oœwiêcimski), w czêœcipó³nocnej (powiat miechowski) oraz w po³o¿onym w czêœci po³udniowo-zachodniej powiecie suskim.Jednoczeœnie zwraca uwagê niezwykle dynamiczny wzrost liczby podmiotów przemys³owych wewschodniej czêœci regionu, zw³aszcza w powiecie tarnowskim oraz wyraŸny przyrost liczby podmiotóww Tarnowie oraz powiatach: brzeskim i d¹browskim.

Pomimo wysokiej dynamiki wzrostu liczby podmiotów na wymienionym obszarze, najwy¿szakoncentracja jednostek przemys³owych w województwie, w przeliczeniu na 1000 ludnoœci, ma ju¿od wielu lat miejsce w po³udniowo-zachodniej (powiat wadowicki, suski, myœlenicki) i po³udniowejczêœci regionu (nowotarski, tatrzañski) oraz w subregionie krakowskim (miasto Kraków, powiatkrakowski oraz wielicki). Dziêki wysokiej dynamice przyrostu podmiotów produkcyjnych do grupytej w roku 2001 do³¹czy³ równie¿ powiat olkuski.

Wykres nr 40. Podmioty przemys³owe na 1000 ludnoœci w powiatach województwa ma³opolskiego w roku 2003 wg bazy REGON (wraz z zak³adami osób fizycznych)


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie rejestru REGON, Urz¹d Statystyczny w Krakowie, 2004.

161


Tabela nr 111. Podmioty przemys³owe w województwie ma³opolskim w latach 1998-2003

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie rejestru REGON, Urz¹d Statystyczny w Krakowie, 2004.

Podmiotyprzemys³owewg powiatów

Podmioty przemys³owe REGONogó³em (sekcje C, D, E)

Podmioty przemys³owe w podmiotachogó³em (w %)

Dynamika2003/19981999 2002 20031998 1998 1999 2002 2003

Bocheñski

Brzeski

Chrzanowski

D¹browski

Gorlicki

Krakowski

Limanowski

Miechowski

Myœlenicki

Nowos¹decki

Nowotarski

Olkuski

Oœwiêcimski

Proszowicki

Suski

Tarnowski

Tatrzañski

Wadowicki

Wielicki

Kraków

Nowy S¹cz

Tarnów

Woj.Ma³opolskie

753

470

805

224

745

2 716

749

265

1 452

967

2 248

1 136

961

227

1 741

910

800

3 623

990

8 929

798

833

32 342

771

484

851

229

743

2 794

731

278

1 464

986

2 190

1 178

1 019

230

1 805

973

764

3 646

1 027

9 211

826

864

33 064

951

524

1 058

250

776

2 725

705

325

1 536

908

2 060

1 267

1 225

231

2 018

1 044

704

4 037

1 035

9 687

768

971

34 805

840

552

1 093

262

769

2 719

708

327

1 549

933

2 063

1 278

1 265

245

2 050

1 252

710

4 041

1 091

9 767

761

967

35 242

111,6

117,4

135,8

117,0

103,2

100,1

94,5

123,4

106,7

96,5

91,8

112,5

131,6

107,9

117,7

137,6

88,8

111,5

110,2

109,4

95,4

116,1

109,0

14,3

11,4

10,0

11,0

15,1

18,0

13,2

10,7

21,2

12,7

20,1

12,4

11,3

11,1

33,3

14,5

11,1

32,3

15,0

10,8

11,4

9,3

14,2

11,9

9,5

10,4

9,7

12,8

14,0

11,2

9,3

18,1

9,6

16,8

11,2

10,5

9,4

28,4

13,4

8,7

27,4

12,5

9,5

9,6

8,7

12,2

11,5

9,2

10,3

8,3

13,1

14,5

11,2

9,3

18,7

9,6

17,0

11,3

10,3

8,5

29,0

11,6

9,0

28,2

12,5

9,8

9,8

8,6

12,3

13,8

10,9

10,1

10,5

14,6

17,5

12,7

10,3

20,2

11,8

19,0

12,0

11,0

10,4

32,0

14,4

10,2

30,4

14,5

10,4

11,2

9,1

13,6

3. ZATRUDNIENIE W PRZEMYŒLE

Przeciêtne zatrudnienie w przemyœle województwa w 2003 roku wynosi³o 163 372 osoby,co stanowi³o 6,8% zatrudnionych w tym sektorze w kraju.

Liczba zatrudnionych w ma³opolskim przemyœle wykazuje tendencjê spadkow¹. W roku 1998wynosi³a ona 221 621 osób, w roku 1999 — 210 178 osób, w roku 2000 — 187 996 osób, w roku 2001 —177 617 osób, zaœ w roku 2002 — 170 663 osoby.

Ogó³em zatrudnienie w przemyœle w roku 2003 w stosunku do roku 1998 obni¿y³o siê o 26,3%.Do 2001 roku najwiêksza dynamika spadku zatrudnienia wyst¹pi³a w przetwórstwie przemys³owymmaj¹cym decyduj¹cy, prawie 90% wp³yw na poziom zatrudnienia w przemyœle regionu ogó³em. Osi¹gnê³aona w latach 1998-2001 wskaŸnik 79,6 (przy œredniej dynamice dla kraju wynosz¹cej odpowiednio 83,5).

W latach 2002-2003 najwiêkszy a¿ 31% spadek zatrudnienia wyst¹pi³ w górnictwie i kopalnictwie.Jednoczeœnie w latach 2002-2003 wyraŸnie, bo a¿ o kolejne 10% (17,7 tys. osób) spad³o zatrudnieniew przetwórstwie przemys³owym.

Charakterystycznym zjawiskiem zanotowanym w roku 2003 by³ wyraŸny wzrost liczby zatrudnio-nych w podmiotach zwi¹zanych z zaopatrywaniem energiê elektryczn¹, gaz i wodê.

162

Tabela nr 112. Struktura przeciêtnego zatrudnienia w przemyœle w województwie ma³opolskim w latach 1998-2003


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie publikacji Urzêdu Statystycznego w Krakowie „Biuletyn statystyczny województwa ma³opolskiego” marzec 2000 r., kwiecieñ 2001 r., kwiecieñ 2002 r., czerwiec 2003 r. oraz I kwarta³ 2004 r.

Wyszczególnienie(w osobach)




Przemys³ województwa ogó³em

Ogó³em sektor przedsiêbiorstww województwie

Lata Dynamika2003/981998 1999 2002 2003

4 763

205 159

11 699

221 621

401 341

4 647

194 037

11 494

210 178

398 471

57,1

70,9

129,1

73,7

84,5

2 719

145 551

15 102

163 372

339 131

2 968

156 786

10 909

170 663

342 283

Tabela nr 113. Udzia³ przeciêtnego zatrudnienia w województwie na tle kraju w latach 1998-2003

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie publikacji „Biuletyn statystyczny” Nr 12, GUS, Warszawa 2000 r, Nr 2 z 2001 r., Nr 5 z 2002 r., Nr 6 z 2003 r. oraz Nr 5 z 2004 r.

Wyszczególnienie




Przemys³ kraju ogó³em

Ogó³em sektor przedsiêbiorstww kraju

Udzia³ w kraju (w %)

1998 1999 2002 2003

1,5

7,9

4,7

7,0

6,9

1,7

7,7

4,8

6,9

6,9

1,4

7,3

6,9

6,8

7,2

1,4

7,7

4,8

6,9

7,0

Wykres nr 41. Struktura przeciêtnego zatrudnienia w g³ównych bran¿ach dzia³alnoœci przetwórczejw Ma³opolsce w roku 2003

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie publikacji „Biuletyn statystyczny województwa ma³opolskiego” marzec 2000 r., kwiecieñ 2001 r., kwiecieñ 2002 r., czerwiec 2003 r. oraz I kwarta³ 2004 r.

163


Sytuacja ekonomiczna podmiotów dzia³aj¹cych w segmencie podstawowym tj. w bran¿achzwi¹zanych z przetwórstwem przemys³owym zale¿y nie tylko od ich poziomu dostosowania dofunkcjonowania w warunkach rynkowych, lecz tak¿e czêsto jest silnie powi¹zana z cyklami wahañkoniunkturalnych. Znaczna czêœæ tych jednostek zaliczana jest bowiem do „bran¿ wra¿liwych”.W latach 1998-2003 we wszystkich bran¿ach przetwórstwa przemys³owego z wyj¹tkiem produkcjimaszyn i aparatury elektrycznej, zanotowano spadek zatrudnienia.

Szczególnie silna dynamika spadkowa (wskaŸnik poni¿ej 60) w badanym okresie mia³a miejscew produkcji metali (20,8), produkcji sprzêtu i urz¹dzeñ radiowych, telewizyjnych i telekomuni-kacyjnych (39,0), produkcji skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych (57,2) orazw³ókiennictwie (59,0).

Tabela nr 114. Struktura przeciêtnego zatrudnienia wybranych bran¿ach przetwórstwa przemy- s³owego w województwie ma³opolskim w latach 1998-2003



Lata Dynamika2003/981998 1999 2002 2003

Produkcja artyku³ów spo¿ywczych i napojów

Produkcja wyrobów z metali

Produkcja maszyn i aparatury elektrycznej

Produkcja maszyn i urz¹dzeñ

Produkcja wyrobów z surowcówniemetalicznych

Produkcja wyrobów chemicznych

Produkcja odzie¿y i wyrobów futrzarskich

Produkcja wyrobów gumowych i z tworzywsztucznych

Produkcja metali

Produkcja mebli, pozosta³a dzia³alnoœæprodukcyjna

Dzia³alnoœæ wydawnicza; poligrafiai reprodukcja zapisanych noœników informacji

Produkcja skór wyprawionych i wyrobów z nich

Produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz zes³omy i wikliny

Produkcja pozosta³ego sprzêtu transportowego

W³ókiennictwo

Produkcja instrumentów medycznych,precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków

Produkcja masy w³óknistej oraz papieru

Produkcja koksu i produktów rafinacji ropynaftowej

Zagospodarowanie odpadów

Produkcja sprzêtu i urz¹dzeñ radiowych,telewizyjnych i telekomunikacyjnych

Produkcja maszyn biurowych i komputerów

33 160

17 302

8 315

19 261

14 178

15 013

13 609

6 780

26 483

6 100

5 392

7 544

5 052

3 909

4 835

2 783

1 585

—

—

1 772

—

32 499

16 302

7 105

18 041

14 383

13 008

12 581

6 731

24 625

6 215

5 403

6 488

5 249

3 785

4 247

2 765

1 446

—

—

1 571

—

25 571

14 037

12 796

13 037

13 027

9 562

9 007

6 259

14 887

4 758

4 877

4 720

4 257

2 756

2 668

2 274

1 602

1 017

988

960

529

26 921

14 259

13 267

12 040

11 624

9 250

8 481

6 618

5 520

4 832

4 781

4 314

4 181

3 089

2 855

2 173

1 569

988

961

691

394

81,2

82,4

159,6

62,5

82,0

61,6

62,3

97,6

20,8

79,2

88,7

57,2

82,8

79,0

59,0

78,1

99,0

—

—

39,0

—

164

Zjawisku obni¿ania siê liczby zatrudnionych w sektorze przemys³owym towarzysz¹ zmianyw strukturze zatrudnienia. Na obszarze województwa obserwuje siê stopniowy wzrost udzia³u zatrud-nionych w sektorze prywatnym przemys³u przy równoczesnym znacznie wiêkszym spadku za-trudnienia w sektorze publicznym. W roku 1998 w sektorze prywatnym zatrudnionych by³o 68,7%pracowników przemys³u, w roku 1999 — 70,8%, w roku 2000 — 73,1%, w roku 2001 — 76,8%,w roku 2002 — 79,7%, zaœ w roku 2003 — 82,8%

Tabela nr 115. Struktura przeciêtnego zatrudnienia w przemyœle województwa ma³opolskiego wg form w³asnoœci w latach 1998-2003


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie publikacji Urzêdu Statystycznego w Krakowie „Biuletyn statystyczny województwa ma³opolskiego” styczeñ 2000 r., kwiecieñ 2001 r., kwiecieñ 2002 r., czerwiec 2003 r. oraz I kwarta³ 2004 r.


Lata Dynamika2003/98

Sektor publiczny

Przemys³ ogó³em

Sektor prywatny

Przemys³ ogó³em

1998 1999 2002 2003

69 266

152 355

61 473

148 705

40,5

88,6

28 062

135 310

34 561

136 102

Wykres nr 42. Zmiany w strukturze zatrudnienia w przemyœle województwa ma³opolskiego w latach 1998-2003

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie publikacji Urzêdu Statystycznego w Krakowie „Biuletyn statystyczny wojeawództwa ma³opolskiego” styczeñ 2000, marzec 2000, kwiecieñ 2001, kwiecieñ 2002, czerwiec 2003 oraz I kwarta³ 2004 r.

4. WYNIKI EKONOMICZNE PRZEMYS£U

W latach 1998-2003 w przemyœle województwa wystêpuje sta³y wzrost przychodów ze sprzeda¿yproduktów, towarów i materia³ów. Jedynie w roku 2001 zanotowano przejœciowy spadek przychodówo 1,6 mln z³, który zosta³ zrekompensowany w kolejnych dwóch latach: o 1,9 mln z³ w 2002 r.w stosunku do roku 2001 oraz odpowiednio 3,9 mln z³ w roku 2003.

165


Tabela nr 116. Wyniki ekonomiczne przemys³u województwa ma³opolskiego w latach 1998-2003

Wyszczególnienie(wartoœci w mln z³)

Lata Dynamika2003/981998 1999 2002 2003

Przychody ze sprzeda¿y produktów,towarów i materia³ów (bez przychodówoperacyjnych i finansowych)

w tym:

– górnictwo i kopalnictwo

– przetwórstwo przemys³owe

– wytwarzanie i zaopatrywanie w energiêelektryczn¹, gaz i wodê

Koszt w³asny sprzedanych produktóworaz wartoœæ sprzedanych towarówi materia³ów

w tym:



– wytwarzanie i zaopatrywaniew energiê elektryczn¹, gaz i wodê

Wynik finansowy brutto

w tym:




Wynik finansowy netto

w tym:




29 902,1

340,3

26 721,1

2 840,6

28 334,2

378,5

25 147,0

2 808,6

1 429,4

-3,1

1 343,0

89,4

865,5

-10,3

818,1

57,6

31 719,5

371,1

28 416,4

2 931,9

30 036,7

391,3

26 826,1

2 819,3

1 215,3

21,1

1 069,5

124,6

600,1

10,1

526,6

63,3

35 764,9

324,7

31 887,4

3 552,8

34 636,1

340,3

30 833,8

3 462,0

131,5

-11,4

227,5

-84,6

-111,3

-11,2

6,1

-106,2

39 961,1

347,3

34 027,0

5 316,8

37 456,9

336,0

32 032,9

5 088,0

1 678,9

13,2

1 457,2

208,5

1 173,1

8,5

1 038,5

126,1

119,6

102,1

127,3

187,2

132,2

88,8

127,4

181,2

117,5

–

108,5

233,1

135,5

–

126,9

218,9

Objaœnienia:

Przychody ze sprzeda¿y produktów, towarów i materia³ów obejmuj¹ przychody ze sprzeda¿y produktów tj. kwoty nale¿nez tytu³u sprzeda¿y wyrobów gotowych i us³ug w podmiotach prowadz¹cych dzia³alnoœæ gospodarcz¹ oraz przychody zesprzeda¿y towarów i materia³ów ³¹cznie z kwotami nale¿nymi z tytu³u sprzeda¿y opakowañ wielokrotnego u¿ytku.Przychody ze sprzeda¿y produktów, towarów i materia³ów wp³ywaj¹ce na wynik finansowy ustala siê w wartoœci wyra-¿onej w rzeczywistych cenach sprzeda¿y z uwzglêdnieniem upustów, rabatów i bonifikat, bez podatku od towarówi us³ug (VAT).Koszt w³asny sprzedanych produktów oraz wartoœæ sprzedanych towarów i materia³ów obejmuje koszt wytworzeniasprzedanych produktów, koszty sprzeda¿y (z podatkiem akcyzowym), koszty ogólnego zarz¹du (lub koszty ogó³empomniejszone o koszt wytworzenia œwiadczeñ na w³asne potrzeby jednostki i skorygowane o zmianê stanu produktów)oraz wartoœæ sprzedanych towarów i materia³ów.Wynik finansowy brutto (zysk lub strata) jest to wynik na dzia³alnoœci gospodarczej, skorygowany o saldo zysków i stratnadzwyczajnych.Wynik finansowy netto (zysk lub strata) otrzymuje siê po pomniejszeniu wyniku finansowego brutto o obowi¹zkoweobci¹¿enia.


166


W latach 1998-2001 nast¹pi³o wyraŸne za³amanie wyników finansowych brutto oraz nettopodmiotów przemys³owych, na które w najwiêkszym stopniu wp³ynê³o pogorszenie wyników w sekcjiprzetwórstwa przemys³owego. W roku 2002 w przetwórstwie przemys³owym odnotowano poprawêwyników, natomiast trudna sytuacja utrzymywa³a siê w górnictwie i kopalnictwie oraz wytwarzaniui zaopatrywaniu w energiê elektryczn¹, gaz i wodê. Zdecydowan¹, skokow¹ poprawê wynikówzanotowano we wszystkich bran¿ach w roku 2003. Najlepsze wyniki finansowe brutto oraz nettozosta³y wygenerowane w przetwórstwie przemys³owym. Na plusie by³y te¿ podmioty wytwarzaj¹ceoraz zaopatruj¹ce w energiê elektryczn¹, gaz i wodê, a tak¿e górnictwo i kopalnictwo.

Wykres nr 43. Wyniki ekonomiczne przemys³u województwa ma³opolskiego w latach 1998-2003


Tabela nr 117. WskaŸnik poziomu kosztów i wskaŸnik rentownoœci obrotu brutto w przemyœle województwa w latach 1998-2003

Wyszczególnienie2002 2003 2002

WskaŸnik rentownoœci obrotubrutto (w %)

WskaŸnik poziomukosztów (w %)

Przemys³ w województwiema³opolskim ogó³em

w tym:




Sektor przedsiêbiorstw w woje-wództwie ma³opolskim ogó³em

95,9

100,8

95,7

97,2

97,1

3,6

4,7

3,6

3,7

2,3

4,1

3,6

4,1

3,8

2,1

1998 1999 1998 1999 2003

96,4

95,3

96,5

96,3

97,7

99,6

103,3

99,3

102,3

99,7

95,9

96,3

95,9

96,2

97,9

4,5

-0,8

4,8

2,8

3,1

0,4

-3,3

0,7

-2,3

0,3

Objaœnienia:

WskaŸnik poziomu kosztów jest to relacja kosztów uzyskania przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci do przychodówz ca³okszta³tu dzia³alnoœci.WskaŸnik rentownoœci obrotu brutto jest to relacja wyniku finansowego brutto do przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci.


167


W latach 1998-2001 nast¹pi³o wyraŸne pogorszenie relacji ekonomicznych w przemyœle regionu.Widoczne to by³o zarówno w odniesieniu do wzrastaj¹cego w kolejnych latach wskaŸnika poziomukosztów, jak i obni¿aj¹cego siê wskaŸnika rentownoœci obrotu brutto. Te negatywne tendencjezaobserwowano w górnictwie i kopalnictwie, a tak¿e w przetwórstwie przemys³owym, maj¹cymbezpoœredni wp³yw na poziom relacji ekonomicznych w ca³ym sektorze przemys³owym. W roku2002 negatywne tendencje uleg³y zahamowaniu, natomiast rok 2003 przyniós³ ju¿ zdecydowan¹,skokow¹ poprawê przedmiotowych wskaŸników.

Relacje ekonomiczne w przemyœle Ma³opolski na tle wskaŸników krajowych w latach 1998-2000kszta³towa³y siê korzystnie, pomimo wzrostu w województwie wskaŸnika poziomu kosztów orazspadku wskaŸnika rentownoœci. W latach 2001-2002 relacje te uleg³y znacznemu pogorszeniu,równie¿ w odniesieniu do wskaŸników krajowych. Oznacza to, ¿e podmioty z obszaru Ma³opolskisilniej zareagowa³y na spadek koniunktury w gospodarce. Zdecydowan¹, skokow¹ poprawê w bran¿yzaobserwowano w roku 2003, odnotowuj¹c nie tylko silniejszy ni¿ œrednio w kraju spadek wskaŸnikapoziomu kosztów, ale równie¿ wy¿sze, w odniesieniu do œredniej krajowej, wartoœci wskaŸnikarentownoœci.

Wykres nr 44. WskaŸnik poziomu kosztów oraz wskaŸnik rentownoœci w przemyœle województwa ma³opolskiego na tle kraju w latach 1998-2003

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie publikacji Urzêdu Statystycznego w Krakowie „Biuletyn statystyczny województwa ma³opolskiego” marzec 2000 r. oraz kwiecieñ 2001 r., „Biuletyn statystyczny” Nr 2, GUS, Warszawa 2000 r., Nr 12 z 2000 r., Nr 2 z 2001 r., Nr 5 z 2002 r., Nr 6 z 2003 r. oraz Nr 5 z 2004 r.

5. INWESTYCJE W PRZEMYŒLE

Nak³ady inwestycyjne ogó³em w województwie ma³opolskim w roku 2003 wynios³y3 517,9 mln z³. W stosunku do roku 1998 nak³ady te by³y ni¿sze o 665,4 mln z³. Najwy¿szy przyrostnak³adów inwestycyjnych w stosunku do roku poprzedniego, wynosz¹cy 729,8 mln z³ mia³ miejscew roku 1999, zaœ najwiêkszy spadek, a¿ o 2 075,2 mln z³, mia³ miejsce w roku 2001.

Spoœród ogó³u nak³adów inwestycyjnych poniesionych w regionie w roku 2003 ponad po³owêœrodków — 50,8%, przeznaczono na zakup oraz modernizacjê maszyn i urz¹dzeñ technicznych,38,4% zwi¹zane by³o z realizacj¹ budynków i budowli zaœ 8,8% przeznaczono na zakupy œrodkówtransportowych.

W ogólnej strukturze nak³adów inwestycyjnych w województwie 62,3% stanowi¹ nak³adyw przemyœle. Jest to wskaŸnik wy¿szy ni¿ œrednia dla kraju wynosz¹ca 57,1%.

168

Tabela nr 118. Nak³ady inwestycyjne ogó³em w województwie w latach 1998-2003




w cenach bie¿¹cych)

Lata Dynamika2003/981998 1999 2002 2003

4 183,3

4 060,4

1 888,0

1 675,9

246,0

4 913,1

4 911,7

2 227,2

2 286,6

287,6

84,1

84,9

71,5

106,6

125,4

3 517,9

3 448,7

1 350,3

1 785,7

308,5

2 704,7

2 655,9

1 041,9

1 384,6

194,0

Nak³ady inwestycyjnew województwie ogó³em

W tym na œrodki trwa³e

Budynki i budowle

Maszyny, urz¹dzenia techniczne

Œrodki transportowe

Wykres nr 45. Wielkoœæ nak³adów inwestycyjnych w Ma³opolsce ogó³em, w tym nak³ady w przemyœlew latach 1998-2003


Udzia³ nak³adów inwestycyjnych w przemyœle województwa w roku 2003 stanowi³ 6,7% nak³adówkrajowych, zaœ w przetwórstwie przemys³owym 7,6%. W latach 1998-2000 udzia³ Ma³opolski w kra-jowych nak³adach inwestycyjnych zwiêkszy³ siê o ok. 1%, jednak w okresie 2001-2002 zanotowanobardzo wyraŸny 2,3% spadek udzia³u regionu. W okresie tym, w przypadku nak³adów w przemyœlew Ma³opolsce zanotowano udzia³ najni¿szy od 1998 roku. Równie¿ w przypadku nak³adóww przetwórstwie przemys³owym ich udzia³ spad³ poni¿ej poziomu notowanego w 1998 roku.W roku 2003 nast¹pi³a wyraŸna poprawa — w obu kategoriach województwo zwiêkszy³o swójudzia³ o ok. 1%.

169


Tabela nr 119. Nak³ady inwestycyjne w przemyœle województwa na tle kraju w latach 1998-2003

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie publikacji Urzêdu Statystycznego w Krakowie „Biuletyn statystyczny województwa ma³opolskiego” marzec 2000 r. oraz kwiecieñ 2001 r., a tak¿e „Biuletynu statystycznego” Nr 2, GUS, Warszawa 2000 r., Nr 2 z 2001 r., Nr 5 z 2002 r., Nr 6 z 2003 r. oraz Nr 5 z 2004 r.


ceny bie¿¹ce)

Lata Dynamika2003/981998 1999 2002 2003

Nak³ady inwestycyjne w przemyœlewojewództwa ogó³em

Udzia³ w nak³adach krajowych (w %)

W tym nak³ady w przetwórstwieprzemys³owym

Udzia³ w nak³adach krajowych (w %)

2 485,9

6,9

1 967,3

7,5

2 322,2

6,4

1 847,1

7,4

1 650,8

5,6

1 267,3

6,7

2 190,4

6,7

1 677,8

7,6

88,1

–

85,3

–

6. NAJWIÊKSZE PRZEDSIÊBIORSTWA PRZEMYS£OWE

Objaœnienia:

Lista nie zawiera szeregu zak³adów, które ze wzglêdu na skalê sprzeda¿y lub skalê zatrudnieniamog³yby siê na niej znaleŸæ, jednak nie zg³osi³y swoich danych (do tej grupy nale¿¹ np. kopalniewêgla „Janina” w Libi¹¿u i „Brzeszcze” w Brzeszczach, Zak³ady Naprawcze Taboru Kolejowegow Nowym S¹czu, „Glinik” w Gorlicach, Fakro w Nowym S¹czu, itd.).

Ponadto w kolejnych latach na liœcie zabrak³o kilku podmiotów, które znajdowa³y siê na niejw poprzednim okresie.

W roku 2001 zestawienie nie obejmowa³o nastêpuj¹cych firm:

— Philip Morris Polska S.A. w Krakowie, zajmuj¹cy siê produkcj¹ wyrobów tytoniowych (22 miejscew roku 2000),

— Browary Okocim S.A. w Okocimiu wytwarzaj¹ce piwo (359 miejsce w roku 2001) z uwagi naprzeniesienie siedziby firmy do Warszawy,

— Elektrownia Siersza S.A. w Trzebini, zajmuj¹ca siê wytwarzaniem i dystrybucj¹ energii elek-trycznej (396 miejsce w roku 2000),

— International Paper-Klucze S.A. w Kluczach wytwarzaj¹ce papierowe artyku³y gospodarstwadomowego, toaletowe i sanitarne (478 miejsce w roku 2000)15.

W roku 2002 w zestawieniu nie znalaz³y siê:

— Maspex sp. z o.o. w Wadowicach (218 miejsce w roku 2001) z uwagi na zmianê klasyfikacjipodstawowej dzia³alnoœci z „produkcji kakao, czekolady i wyrobów cukierniczych” na „pozosta³¹sprzeda¿ hurtow¹”,

— Pol-Am Pack S.A. w Brzesku zajmuj¹cy siê produkcj¹ opakowañ z metali lekkich(455 miejsce w roku 2001) z uwagi na niespe³nienie kryterium przychodów,

— SGL Carbon S.A. w Nowym S¹czu zajmuj¹cy siê produkcj¹ sprzêtu elektrycznego(466 miejsce w roku 2001) z uwagi na niespe³nienie kryterium przychodów.

15 Źród³o: lista 500 najwiêkszych przedsiêbiorstw w kraju wg dziennika „Rzeczpospolita” , wydanie z dnia 8 maja 2001 r.oraz z dnia 8 maja 2002 r.

170

Ponadto w roku 2002 na liœcie pojawi³y siê dwa nowe podmioty: Grupa Valeo w Zielonkachoraz Linde Gaz Polska sp. z o.o. w Krakowie16.

W roku 2003 w zestawieniu nie znalaz³y siê:

— PHS S.A. o/Huta im. Tadeusza Sendzimira w Krakowie (58 miejsce w roku 2002) z uwagi nazmiany w³aœcicielskie i utworzenie podmiotu „Grupa Polska Stal” sp. z o.o., Kraków oraz zmianêklasyfikacji podstawowej dzia³alnoœci z „produkcji ¿eliwa i stali oraz stopów ¿elaza” na „sprzeda¿hurtow¹ metali i rud metali”,

— Tele-Fonika KFK S.A. z Myœlenic (151 miejsce w roku 2002),

— Rafineria Nafty Glimar S.A. z Gorlic (228 miejsce w roku 2002),

— Optimus S.A. GK z Nowego S¹cza (478 miejsce w roku 2002) z uwagi na niespe³nienie kryteriumprzychodów.

Ponadto w roku 2003 na liœcie pojawi³y siê trzy nowe podmioty:

— Philip Morris Polska S.A. w Krakowie, który powróci³ na listê „500” po dwuletniej nieobecnoœci,

— Valeo Autosystemy sp. z o.o. w Skawinie,

— Kimberly-Clark S.A., Klucze17.

16 Źród³o: lista 500 najwiêkszych przedsiêbiorstw w kraju wg dziennika „Rzeczpospolita” , wydanie z dnia 7 maja 2003 r.17 Źród³o: lista 500 najwiêkszych przedsiêbiorstw w kraju wg dziennika „Rzeczpospolita”, wydanie z dnia 15 kwietnia 2004 r.


171

GO

SPO

DA

RKA

: IV. Przem

ys³

Formaw³asnoœci

Rodzaj dzia³alnoœci(EKD)

Nazwa przedsiêbiorstwa(w nawiasach – miejsce na liœcie500 najwiekszych firm w kraju)

Lp.

Przychodyze sprzeda¿y

w tys. z³Zatrudnienie

Wynikfinansowy

brutto(w tys. z³)

Udzia³eksportu

w sprzeda¿y(w %)

WskaŸnikrentownoœci

brutto(w %)

( w nawiasach dane za rok 2002)

2 3 4 5 6 7 8 9

Philip Morris Polska S.A., Kraków (22)

Grupa Delphi Polska, Kraków (63)1

Tele-Fonika Kable S.A., Kraków (72)

Scandinavian Tobacco S.A.,Myœlenice (105)

Zak³ad Energetyczny Kraków S.A.,Kraków (115)

Rafineria Trzebinia S.A., Trzebinia(134)

Grupa Can-Pack S.A., Kraków (176)2

Zak³ady Azotowe w Tarnowie--Moœcicach S.A., Tarnów (180)

Firma Chemiczna Dwory S.A.,Oœwiêcim (205)

Grupa Valeo, Zielonki (210)

1

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Zagraniczna

Zagraniczna

Prywatna

Zagraniczna

Skarb Pañstwa

Pañstwowe osobyprawne, prywatna,

Skarb Pañstwa

Zagraniczna

Skarb Pañstwa

Prywatna, SkarbPañstwa

Zagraniczna

Produkcja wyrobówtytoniowych

Produkcja wyposa¿eniaelektrycznego do silników

i pojazdów

Produkcja izolowanychdrutów i przewodów

Produkcja wyrobówtytoniowych

Wytwarzanie i dystrybucjaenergii elektrycznej

Wytwarzanie i przetwarzanieproduktów rafinacji ropy

naftowej

Produkcja opakowañz metali lekkich

Produkcja pozosta³ychpodstawowych chemikaliów

organicznych

Produkcja tworzywsztucznych

Produkcja czêœcii akcesoriów do pojazdów

samochodowychi ich silników

4 371 702

2 167 733(1 019 612)

1 935 369(1 109 856)

1 442 002(1 345 176)

1 378 832(1 309 106)

1 162 102(957 183)

914 973(750 772)

898 341(768 551)

812 254(719 653)

805 351(546 881)

2 018

b.d.(3 302)

3 230(1 665)

836(898)

2 357(2 360)

172(170)

1 971(816)

2 588(2 537)

1 626(1 707)

2 047(1 706)

54 943

b.d.(48 232)

b.d.(b.d.)

b.d.(b.d.)

41 262(19 371)

84 396(61 415)

105 370(86 541)

31 877(-74 610)

13 703(13 005)

b.d.(b.d.)

8,9

75,0(81,3)

50,4(b.d.)

0,9(0,1)

0,0(0,0)

1,1(1,6)

b.d.(45,6)

61,3(60,6)

31,5(31,7)

b.d.(b.d.)

1,3

b.d.(4,7)

b.d.(1,6)

b.d.(b.d.)

3,0(1,5)

7,3(6,4)

11,5(11,5)

3,5(-9,1)

1,7(1,8)

b.d.(b.d.)

Tabela nr 120. Najwiêksze przedsiêbiorstwa przemys³owe województwa ma³opolskiego w 2003 r. wg kryterium przychodów na podstawie rankingu dziennika „Rzeczpospolita”

172

GO

SPO

DA

RKA

: IV. Przem

ys³

2 3 4 5 6 7 8 91

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

Grupa Kêty S.A. GK, Kêty (222)

Valeo Autosystemy sp. z o.o.Skawina (231)

Stalprodukt S.A., Bochnia (259)

Zak³ad Energetyczny Tarnów S.A.,Tarnów (311)

Kimberly-Clark S.A., Klucze (330)

Elektrociep³ownia Kraków S.A.,Kraków (352)

Elektrownia Skawina S.A.,Skawina (381)

Miejskie Przedsiêbiorstwo EnergetykiCieplnej Kraków S.A., Kraków (396)

Zak³ady Górniczo-HutniczeBoles³aw, Bukowno (441)

Linde Gaz Polska sp. z o.o.,Kraków (454)

Prywatna,zagraniczna

Zagraniczna

Prywatna,pañstwowe

osoby prawne

Skarb Pañstwa

Zagraniczna

Zagraniczna,Skarb Pañstwa

Zagraniczna,Skarb Pañstwa

Komunalna

Skarb Pañstwa

Zagraniczna

Produkcja aluminium

Produkcja czêœci i akcesoriówdo pojazdów samocho-dowych i ich silników

Produkcja wyrobów p³askichwalcowanych na zimno


Produkcja papierowychartyku³ów gospodarstwadomowego, toaletowych

i sanitarnych

Produkcja i dystrybucja ciep³a(pary wodnej i gor¹cej wody)


Produkcja i dystrybucja ciep³a(pary wodnej i gor¹cej wody)

Produkcja o³owiu, cynkui cyny

Produkcja gazów technicznych

740 154(623 340)

719 202

614 062(542 645)

484 648(432 437)

456 659

408 912(401 268)

380 470(342 184)

363 251(347 882)

324 097(315 506)

313 109(281 687)

1 790(b.d.)

1 067

b.d.(b.d.)

1 001(1 015)

522

664(669)

653(705)

790(807)

1 995(2 151)

715(813)

84 631(61 266)

28 762

17 603(5 441)

3 320(-19 510)

9 690

70 890(43 161)

28 731(-17 244)

5 631(b.d.)

-17 245(-15 868)

37 474(25 587)

23,8(b.d.)

87,3

34,3(b.d.)

0,0(0,0)

6,6

0,3(0,0)

0,0(0,0)

0,0(b.d.)

28,8(19,5)

1,8(2,0)

11,4(9,6)

4,0

2,9(1,0)

0,7(-4,5)

2,1

17,3(10,6)

7,6(-5,0)

1,6(b.d.)

-5,3(-4,7)

12,0(8,7)

Źród³o: lista 500 najwiêkszych przedsiêbiorstw w kraju wg dziennika „Rzeczpospolita” , wydanie z dnia 7 maja 2003 r. oraz z dnia 15 kwietnia 2004 r.

1 Zmiana nazwy z „Delphi Automotive Systems Polska sp. z o.o.”.2 Zmiana nazwy z „Can Pack S.A.”, dane za okres 1 VII 2002-30 VI 2003.

173

GOSPODARKA: V. Budownictwo

V. BUDOWNICTWO

1. STRUKTURA I PRODUKCJA PRZEDSIÊBIORSTW BUDOWLANO-MONTA¯OWYCH

W 2003 województwo ma³opolskie uplasowa³o siê na 4 miejscu w Polsce pod wzglêdem pro-dukcji sprzedanej budownictwa, za województwami: mazowieckim, œl¹skim i wielkopolskim, utrzy-muj¹c jednoczeœnie pozycjê sprzed roku. W 2003 r. odnotowano spadek produkcji sprzedanej budownictwa.

Wykres nr 46. Udzia³ województw w ogólnej wartoœci produkcji sprzedanej budownictwa w 2003 roku

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych GUS.

Wykres nr 47. Dynamika produkcji sprzedanej w budownictwie w latach 2002-2003 (rok 2002 = 100)


174


W latach 2000-2003 w ma³opolskim budownictwie nast¹pi³ spadek wartoœci produkcjisprzedanej:

• 6,2 mld z³ w 2000 r.,

• 5,5 mld z³ w 2001 r.,

• 5,0 mld z³ w 2002 r.,

• 4,4 mld z³ w 2003 r.

Dzieje siê tak pomimo wzrostu iloœci przedsiêbiorstw dzia³aj¹cych w tej bran¿y:

• 1 513 przedsiêbiorstw w roku 2000,



• 1 831 przedsiêbiorstw w roku 2003.

Powolnym zmianom ulega struktura w³asnoœciowa. W dalszym ci¹gu obserwuje siê wzrostudzia³u spó³ek prawa handlowego:

• 1 389 spó³ek w roku 2000,

• 1 515 spó³ek w roku 2001,

• 1 626 spó³ek w roku 2002,

• 1 713 spó³ek w roku 2003.

Praktycznie na niezmienionym poziomie utrzymuje siê iloœæ spó³dzielni (94 w 2000 r.,93 w 2001 r., 94 w roku 2002 r. jaki i w 2003 r.). Natomiast iloœæ przedsiêbiorstw pañstwowych,która w ostatnich latach ulega³a zmniejszeniu w roku 2003 utrzyma³a pozycjê z koñca 2002 r. którakszta³towa³a siê na poziomie 24.

Wykres nr 48. Podmioty gospodarki narodowej w Ma³opolsce w budownictwie wed³ug formy prawnej w latach 2000-2003

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych US Kraków.

175


2. PRODUKCJA BUDOWLANO-MONTA¯OWA

W roku 2003 budowlane podmioty gospodarcze, o liczbie pracuj¹cych powy¿ej 9 osób,wykona³y produkcjê budowlano-monta¿ow¹ obejmuj¹c¹ roboty o charakterze inwestycyjnymi remontowym o ³¹cznej wartoœci 2 825,1 mln z³. Porównuj¹c analogiczny okres 2002 roku by³a onani¿sza o 1,8%.

W ci¹gu 12 miesiêcy 2003 r. przychody ze sprzeda¿y wyrobów i us³ug w przedsiêbiorstwachbudowlanych osi¹gnê³y poziom 4 453,4 z³ i by³y ni¿sze o 11,2% w porównaniu z analogicznymokresem 2002 r.

Przychód ze sprzeda¿y przypadaj¹cy na jednego zatrudnionego w budownictwie w okresieI-XII 2003 r. wyniós³ 147,7 tys. z³ i by³ o 1,5% ni¿szy ni¿ w analogicznym okresie 2002 r.

Tabela nr 121. Produkcja budowlano-monta¿owa w latach 2001-2003 (w mln z³)*

Wyszczególnienie Ogó³emRemonty

i pozosta³eroboty

Robotyo charakterzeinwestycyjnym

Ogó³em

Sektor publiczny

Sektor prywatny

w tym:

budynki mieszkalne

budynki niemieszkalne

obiekty in¿ynierii l¹doweji wodnej

2001

2002

2003

2001

2002

2003

2001

2002

2003

2003

2003

2003

3269,4

2878,3

2825,1

264,1

249,8

228,7

3005,3

2628,5

2596,4

506,3

866,8

1452,1

2433,0

2025,9

1960,7

125,2

100,8

117,5

2307,8

1925,2

1843,3

410,3

458,2

892,3

836,3

852,4

864,3

138,9

149,0

111,2

697,5

703,4

753,2

95,9

208,6

559,8

* dla jednostek powy¿ej 9 osób


3. ZATRUDNIENIE I WYNAGRODZENIE

Pod wzglêdem liczby zatrudnionych w sektorze budownictwa województwo ma³opolskiezajmowa³o w 2003 roku czwart¹ pozycjê (30 159 osób) po województwach: mazowieckim (65 708 osób),œl¹skim (61 294 osób) i wielkopolskim (35 736 osób).

W okresie styczeñ-grudzieñ 2003 r. przeciêtne zatrudnienie w budownictwie kszta³towa³o siêna poziomie 30,2 tys. osób, tj. o 9,8% mniej ni¿ w analogicznym okresie 2002 r. Przeciêtnezatrudnienie w sektorze budownictwa w Ma³opolsce w 2003 r. wynosi³o 8,53% zatrudnionychw tym sektorze w Polsce, co oznacza, ¿e zmniejszy³o siê o 9,1%, ale by³o mniejsze ni¿ œredniow kraju o 7,1%.

Przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie brutto w budownictwie w roku 2003 wynosi³o 1 884,58 z³i by³o wy¿sze o 0,8% od wynagrodzenia z 2002 r.

176

Tabela nr 122. Przeciêtne zatrudnienie w budownictwie w latach 1999-2003

20032002200120001999

Przecietne zatrudnienie w tys. osób

Polska

Œl¹skie

Mazowieckie

Wielkopolskie

Ma³opolskie

Dolnoœl¹skie

Pomorskie

£ódzkie

Kujawsko-Pomorskie

Podkarpackie

Zachodniopomorskie

Lubelskie

Warmiñsko-Mazurskie

Œwiêtokrzyskie

Lubuskie

Opolskie

Podlaskie

585

114

94

52

44

46

32

26

25

28

22

22

17

20

12

14

12

522

94

84

48

42

40

29

23

24

26

21

21

16

19

11

12

10

353

61

66

36

30

24

19

18

16

16

13

13

11

10

6

6

7

421

81

71

43

33

31

23

20

19

18

16

15

13

13

8

8

7

481

87

78

47

39

37

28

22

24

22

20

18

15

16

11

10

9



4. FINANSE PRZEDSIÊBIORSTW BUDOWLANYCH

W 2003 r. w stosunku do roku poprzedniego przedsiêbiorstwa budowlano-monta¿owe uzyska³yprzychody netto ze sprzeda¿y produktów, towarów i materia³ów ni¿sze a¿ o 35,2% (1 118,1 mln z³),koszt w³asny sprzedanych produktów, towarów i materia³ów zmala³ o 2,3% (70,4 mln z³), a ichkoszt finansowy ze sprzeda¿y produktów towarów i materia³ów spad³ a¿ o 76,1% (47,7 mln z³).

Zysk brutto zmala³ o 35,9% (39,8 mln z³), strata brutto zmala³a a¿ o 59,3% (56,1 mln z³),natomiast wynik finansowy brutto, który w roku 2002 wzrós³ blisko 2 716,7%, w roku 2003 wzrós³o 200% (16,3 mln z³).

Zysk netto zmala³ o 37,7% (32,4 mln z³), strata netto zmala³a o 56,7% (50,5 mln z³), natomiastwynik finansowy netto wzrós³ o 583,9% (18,1 mln z³) i zanotowano wynik dodatni zarówno w kategoriiwznoszenia kompletnych obiektów lub ich czêœci; in¿ynieria l¹dowa i wodna jak równie¿ w wyko-nywaniu instalacji budowlanych.

Wyszczególnienie

177


I. Przychody, koszty, wynik finansowy ze sprzeda¿y

Wynik finansowy przedsiebiorstw – Budownictwo

Wykonywanie instalacjibudowlanych

Wznoszenie kompletnychobiektów lub ich czêœci;

in¿ynieria l¹dowa i wodnaBudownictwo

Przychody netto ze sprzeda¿y produktów, towarów i materia³ów

2001 I-XII

2002 I-XII

2003 I-XII

3 824,7

3 174,0

2 055,9

3 239,0

2 789,1

1 802,4

492,5

300,8

216,8

Koszt w³asny sprzedawanych produktów, towarów i materia³ów

2001 I-XII

2002 I-XII

2003 I-XII

3 729,9

3 111,3

3 040,9

3 142,6

2 717,5

1 785,24

493,8

306,0

212,7

Wynik finansowy ze sprzeda¿y produktów, towarów i materia³ów

2001 I-XII

2002 I-XII

2003 I-XII

94,9

62,7

15,0

96,3

71,6

17,2

-1,3

-5,2

4,1

Zysk netto w mln z³

2001 I-XII

2002 I-XII

2003 I-XII

98,2

86,0

53,6

87,5

79,5

49,6

9,7

6,3

3,9

II. Wynik finansowy netto




Strata netto w mln z³

2001 I-XII

2002 I-XII

2003 I-XII

132,1

89,1

38,6

108,7

75,4

37,3

22,9

11,2

0,3

Wynik finansowy netto w mln z³

2001 I-XII

2002 I-XII

2003 I-XII

-38,6

-3,1

15,0

-32,7

4,1

12,3

-5,0

-4,9

3,6


Tabela nr 123. Wynik finansowy przedsiêbiorstw w budownictwie

178



Tabela nr 124. Relacje ekonomiczne oraz struktura w budownictwie wed³ug uzyskanych wyników finansowych

Relacje ekonomiczne oraz struktura – Budownictwo wed³ug uzyskanych wyników finansowych




WskaŸnik rentownoœci ze sprzeda¿y w %

2001 I-XII2002 I-XII2003 I-XII

2,52,0

0,7

3,02,61,0

-0,3-1,71,9

WskaŸnik poziomu kosztów w %


99,999,598,5

99,799,298,5

101,2101,0

97,8

WskaŸnik rentownoœci obrotu brutto w %


0,00,51,5

0,30,81,5

-1,9-1,02,2

WskaŸnik rentownoœci obrotu netto w %


-0,8-0,10,7

-0,60,10,7

-2,5-1,61,6

WskaŸnik p³ynnoœci finansowej I stopnia w %


20,117,414,2

20,318,313,0

20,020,332,3

WskaŸnik p³ynnoœci finansowej II stopnia w %


99,689,2

102,1

97,393,498,7

118,596,5

150,5

Liczba przedsiêbiorstw objêtych badaniem


196,0160,0148,0

165,0136,0131,0

27,020,014,0

Udzia³ przychodów przedsiêbiorstw wskazuj¹cych zysk netto w przychodach z ca³okszta³tu dzia³alnoœci w %


75,475,171,3

73,375,570,2

85,089,592,8

Udzia³ liczby przedsiêbiorstw wskazuj¹cych zysk netto w ogólnej liczbie przedsiêbiorstw w %


68,971,360,8

68,572,158,8

70,470,085,7

179

GOSPODARKA: VI. Budownictwo mieszkaniowe

VI. BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE

1. ZASOBY MIESZKANIOWE

Zasoby mieszkaniowe województwa ma³opolskiego w 2003 r. obejmowa³y 1 002,1 tysiêcymieszkañ o ³¹cznej powierzchni u¿ytkowej 73 383,4 tysi¹ce m2, w których znajdowa³o siê 3 790,9tysiêcy izb.

W roku 2003 utrzymana zosta³a wieloletnia, korzystna tendencja przyrostu zasobów. Ponadpo³owa zasobów (56,9%) zlokalizowana by³a w miastach. Oznacza to niewielki spadek w porównaniuz rokiem 2002, gdzie wskaŸnik ten stanowi³ 57,4%.

Wykres nr 49. Zasoby mieszkaniowe w województwie ma³opolskim w latach 1998-2003(w tysi¹cach)


Przeciêtnie w jednym mieszkaniu przebywa³o 3,25 osoby, co jest wynikiem lepszym w porów-naniu z rokiem 2002, gdzie wskaŸnik ten wynosi³ 3,54. Przeciêtna powierzchnia u¿ytkowa mieszkañwynosi³a w 2003 roku 73,2 m2 i oznacza niewielki wzrost w stosunku do roku 2002.

Statystyczny mieszkaniec Ma³opolski mia³ do dyspozycji 22,6 m2 powierzchni u¿ytkowejmieszkania, czyli 2,2 m2 wiêcej ni¿ w analogicznym okresie roku 2002. Przeciêtna powierzchniamieszkania by³a tym wiêksza im mniejsza urbanizacja terenu, st¹d mieszkania zlokalizowanena wsi mia³y wiêksz¹ przeciêtn¹ powierzchniê u¿ytkow¹ o 27,2 m2 ni¿ mieszkania w miastach.Przeciêtna powierzchnia u¿ytkowa mieszkañ zamieszkanych w miastach wynosi³a 61,5 m2, podczasgdy na wsi a¿ 88,1 m2.

180


Tabela nr 125. Zasoby mieszkaniowe w 2003 r.

Powierzchniau¿ytkowamieszkañ

na 1 osobê

Izbyw mieszkaniach pow. u¿ytkowa w m2

Przeciêtna

liczba osóbw 1 mieszkaniu

1 mieszkania

Mieszkania

ogó³em ogó³emw tys. m2


Miasta

Wieœ

1 002,1

570,5

431,6

3 790,9

1 970,6

1 820,3

73 383,4

35 093,5

38 289,9

3,25

2,85

3,78

73,2

61,5

88,7

22,6

21,6

23,5


2. MIESZKANIA ODDANE DO U¯YTKU

W województwie ma³opolskim w roku 2003 oddano do u¿ytku 23 356 mieszkañ, co stanowi14,4% efektów uzyskanych w kraju. Dynamika wzrostu w stosunku do roku 2002 wynosi³a 239,8%(w ca³ym kraju odnotowano œrednio dynamikê 166,6). Przyczyn¹ wzrostu mog³o byæ dzia³anieniektórych inwestorów indywidualnych, którzy zg³osili do nadzoru budowlanego w 2003 r. domyukoñczone i zasiedlone wiele lat wczeœniej, by w ten sposób skorzystaæ z ulg podatkowych.

Wykres nr 50. Dynamika mieszkañ oddanych do u¿ytku (analogiczny okres 2000=100)

Źród³o: opracowanie GUS.

W porównaniu z rokiem 2002 w województwie ma³opolskim zmniejszy³a siê ró¿nica pomiêdzyliczb¹ mieszkañ oddanych do u¿ytku w mieœcie i na wsi. Pomimo to w dalszym ci¹gu wiêkszoœæ mieszkañ,czyli 56,9% zosta³a przekazana do u¿ytku w miastach, podczas gdy na wsi oddano 43,1% nowych mieszkañ.

Spadek efektów dotyczy³ budownictwa spó³dzielczego, w którym oddano do u¿ytku 626 mieszkañ,tj. o 12,8% mniej ni¿ w roku 2002. Natomiast wzrost poziomu efektów dotyczy³ budownictwa przezna-czonego na sprzeda¿ lub wynajem, w którym oddano do u¿ytku 2 132 mieszkañ, tj. o 34% wiêcej ni¿w roku 2002 oraz budownictwa indywidualnego, w którym oddano do u¿ytku 19 647 mieszkañtj. o 13 405 wiêcej ni¿ w roku 2002 (214,8%).

w tysi¹cach

ogó³em

490,0

440,0

390,0

340,0

290,0

240,0

190,0

140,0

90,0

%

2002 2003 2004

I-II

I

I-V

I

I-IX

I-X

II

I-II

I

I-IV

I-IX

I-X

II

I-II

IPolska Ma³opolska

181


Wykres nr 51. Mieszkania oddane do u¿ytku w województwie ma³opolskim w latach 1998-2003


Na 1000 ludnoœci zamieszkuj¹cej województwo ma³opolskie przypad³y w 2002 roku7,2 mieszkania oddane do u¿ytku. WskaŸnik ten uleg³ znacznemu wzrostowi w porównaniu z rokiem2002 o 4,2 punktu. Wzrost ten jest zwi¹zany ze znaczn¹ iloœci¹ mieszkañ oddanych do u¿ytkuw budownictwie indywidualnym. Na terenach wiejskich wskaŸnik ten osi¹gn¹³ poziom 8,75 z poziomu2,6 w roku 2002. Najwy¿szy wskaŸnik w województwie osi¹gnê³y: powiat bocheñski — 16,71, powiatwielicki 14,99, powiat myœlenicki 12,75, powiat krakowski 12,41. Natomiast najni¿szy wskaŸnikzanotowano w powiatach: olkuskim, proszowickim, d¹browskim i chrzanowskim.

Wykres nr 52. Mieszkania oddane do u¿ytku w 2003 roku na 1000 ludnoœci wg powiatów


182

Przeciêtna powierzchnia u¿ytkowa mieszkania oddanego do u¿ytku w roku 2003 wynosi³a122,6 m2 i wzros³a w porównaniu do ubieg³ego roku w województwie o 17,8 m2. Wiêksze mieszkaniaby³y wci¹¿ oddane na terenach wiejskich, gdzie przeciêtna powierzchnia u¿ytkowa jednegomieszkania wynosi³a 134,6 m2. Najmniejsze mieszkania oddano do u¿ytku w 2003 roku w mieœcieKrakowie — przeciêtna powierzchnia u¿ytkowa 75,9 m2 i by³a ona wiêksza a¿ o 12,8 m2 ni¿ w analo-gicznym okresie ubieg³ego roku. Najwiêksze mieszkania przekazano do u¿ytku w powiecie pro-szowickim — 158,9 m2.

Tabela nr 126. Mieszkania oddane do u¿ytku w latach 1998-2003


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych WUS w Krakowie.

Powierzchniau¿ytkowamieszkañ

w m2

Mieszkaniaoddanena 1000ludnoœci

Przeciêtnapowierzchniamieszkaniowa

w m3


Miasta

Wieœ

1998

1999

2000

2001

2002

2003

1998

1999

2000

2001

2002

2003

1998

1999

2000

2001

2002

2003

8 614

8 792

8 002

10 525

9 735

23 356

5 399

6 009

5 350

7 670

5 537

13 027

3 215

2 783

2 652

2 855

4 198

10 315

39 643

37 118

34 943

41 644

43 793

121 520

21 688

21 643

19 983

25 623

20 308

62 842

17 955

15 475

14 960

16 021

23 485

58 678

Liczbamieszkañ

Liczbaizb

881 719

819 105

800 193

923 447

1 020 687

2 862 252

467 283

456 180

447 844

541 379

458 177

1 473 689

414 436

362 925

352 349

382 068

362 510

1 388 563

102,4

93,2

100,0

87,7

104,8

122,6

86,5

75,9

83,7

70,6

82,7

113,5

128,9

130,4

132,9

133,8

134,0

134,6

2,7

2,7

2,5

3,2

3,0

7,2

1,9

1,9

3,3

4,7

3,4

6,4

2,1

1,7

1,7

1,8

2,6

8,75

Wyszczególnienie

183

GOSPODARKA: VII. Sektor finansowy

VII. SEKTOR FINANSOWY

W 2003 r. najwiêkszym segmentem rynku finansowego nadal pozostawa³ sektor bankowy,pomimo dynamicznego rozwoju niebankowych instytucji finansowych (towarzystw ubezpiecze-niowych i funduszy inwestycyjnych). Udzia³ banków w aktywach systemu finansowego wyniós³ 77,5%,udzia³ towarzystw emerytalnych — 7%, towarzystw ubezpieczeniowych — 6%, funduszyinwestycyjnych — 5%, firm leasingowych — 3,5%, SKOK-ów – 0,5%.

1. BANKOWOŒÆ KOMERCYJNA

Wed³ug stanu na 31 grudnia 2003 r. na terenie województwa ma³opolskiego dzia³a³o 31 bankówkomercyjnych, posiadaj¹cych ³¹cznie 418 placówek (w 2002 r. funkcjonowa³y 32 banki maj¹ce 390placówek) o ró¿nym charakterze i zakresie œwiadczonych us³ug (oddzia³y regionalne, oddzia³yoperacyjne, filie). Najwiêcej placówek posiada³y: PKO BP S.A. — 89; BPH PBK S.A. — 81;Bank PEKAO S.A. — 45 oraz ING Bank Œl¹ski – 33 placówek. £¹cznie na cztery wy¿ej wymienionebanki przypada 248 placówek, co stanowi blisko 60% ³¹cznej liczby placówek.

Jeœli chodzi o strukturê w³asnoœci kapita³u banków komercyjnych maj¹cych swoje placówki naterenie województwa ma³opolskiego, to pod tym wzglêdem sektor finansowy w Ma³opolsce obrazujerelacje charakterystyczne dla ca³ego kraju.

Tabela nr 127. Wykaz banków* dzia³aj¹cych w Ma³opolsce — struktura w³asnoœci kapita³u

1.1. Banki z przewag¹ kapita³u pañstwowego

1. Banki kontrolowane przez kapita³ polski

Banki pañstwowe

Spó³ki akcyjne bezpoœrednio kontrolowaneprzez Skarb Pañstwa

Spó³ki akcyjne poœrednio kontrolowaneprzez Skarb Pañstwa

1.2. Banki z przewag¹ kapita³u prywatnego

Banki o profilu komercyjnym

Banki zrzeszaj¹ce

Bank Gospodarstwa Krajowego

PKO Bank Polski S.A.Bank Gospodarki ¯ywnoœciowej S.A.

Bank Pocztowy S.A.Bank Ochrony Œrodowiska S.A.

Euro Bank S.A. (do 13.03.2003 r. Bank SPO£EM S.A.)INVEST BANK S.A.

Bank Polskiej Spó³dzielczoœci S.A.

2. Banki kontrolowane przez inwestorów zagranicznych

2.1. Oddzia³y banków zagranicznych

2.2. Spó³ki akcyjne ze 100% udzia³emkapita³u zagranicznego

2.3. Spó³ki akcyjne z wiêkszoœciowymudzia³em kapita³u zagranicznego

Societe Generale S.A. Oddzia³ w Polsce

GE Capital Bank S.A.Raiffeisen Bank Polska S.A.GE Bank Mieszkaniowy S.A.

Bank Handlowy w Warszawie S.A.ING Bank Œl¹ski S.A.

184

* Bez NBP, banków spó³dzielczych oraz banków w stanie upad³oœci i w likwidacji

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Narodowego Banku Polskiego, Warszawa 2004.

2.3. Spó³ki akcyjne z wiêkszoœciowymudzia³em kapita³u zagranicznego

Bank Przemys³owo-Handlowy PBK S.A.Bank Zachodni WBK S.A.BRE Bank S.A.Bank Millennium S.A.(do 8.01 2003 BIG Bank Gdañski S.A.)Bank Polska Kasa Opieki S.A.NORDEA BANK POLSKA S.A.Kredyt Bank S.A.FORTIS BANK POLSKA S.A.Deutsche Bank PBC S.A.(do 24.09.2003 Deutsche Bank 24 S.A.)AIG Bank Polska S.A.RHEINHYP-BRE Bank Hipoteczny S.A.

Górnoœl¹ski Bank Gospodarczy S.A.DOMINET BANK S.A.HypoVereinsbank Bank Hipoteczny S.A.LUKAS Bank S.A.Œl¹ski Bank Hipoteczny S.A.Wschodni Bank Cukrownictwa S.A.

Je¿eli chodzi o udzia³ w rynku, jakim dysponuj¹ poszczególne banki komercyjne, to pierwszemiejsce w rankingu opartym na kryterium liczby rachunków oszczêdnoœciowo-rozliczeniowychzajmuje PKO BP S.A. (37%), a nastêpne PEKAO S.A. (19%), BZ WBK S.A. (9%), ING BankŒl¹ski S.A. (8,5%), BPH PBK S.A. (8%) oraz Millenium S.A. (6%).

Spoœród banków dzia³aj¹cych w Ma³opolsce dwa banki (BPH PBK S.A. i Deutsche Bank BCS.A.) posiadaj¹ na terenie województwa swoje centrale. Bank Przemys³owo-Handlowy PBK S.A.plasuje siê na pierwszym miejscu w rankingu 100 najwiêkszych przedsiêbiorstw województwama³opolskiego (kryterium przychodów ze sprzeda¿y). Na 31 grudnia 2003 r. fundusze w³asne bankuwynosi³y 4 202 mln z³, natomiast zysk netto 333 mln z³. Suma bilansowa BPH PBK S.A. wynios³a45 485 mln z³, co daje 3 pozycjê wœród banków komercyjnych dzia³aj¹cych w Polsce. Bank prowadzi³ok. 1,1 mln rachunków oszczêdnoœciowo-rozliczeniowych, posiadaj¹c stabilny 8% udzia³ w rynkuROR (5 miejsce w Polsce). Na terenie województwa ma³opolskiego Bank posiada 81 placówekoraz 171 bankomatów w³asnych. O pozycji BPH PBK S.A. œwiadczy fakt, ¿e Bank notowany jest nietylko na Gie³dzie Papierów Wartoœciowych w Warszawie, ale równie¿ na London Stock Exchange(program Global Depository Receipts).

Drugi z banków maj¹cych swoj¹ siedzibê na terenie Ma³opolski, Deutsche Bank PBC rozpocz¹³dzia³alnoœæ 1 lipca 2001 roku, powstaj¹c na bazie pionu bankowoœci detalicznej Deutsche BankPolska S.A. i Banku Wspó³pracy Regionalnej S.A. Najwiêkszym akcjonariuszem Deutsche BankPBC S.A. jest niemiecki Deutsche Bank Privat-und Geschäftskunden AG posiadaj¹cy 95,02%udzia³ów. Pod wzglêdem poziomu przychodów ze sprzeda¿y, Deustche Bank PBC S.A. zajmuje38 miejsce w rankingu 100 najwiêkszych przedsiêbiorstw województwa ma³opolskiego. Sumabilansowa Banku wynosi 2 112 mln z³ (28 pozycja w Polsce); fundusze w³asne 172 mln z³. Na terenieMa³opolski Bank dysponuje sieci¹ 11 oddzia³ów.

2. BANKOWOŒÆ SPÓ£DZIELCZA

W 2003 r. na obszarze województwa ma³opolskiego dzia³a³o 46 banków spó³dzielczych, przyczym Krakowski Bank Spó³dzielczy dzia³a³ samodzielnie (zawar³ jedynie porozumienie o wspó³pracyz BPS S.A., którego jest najwiêkszym udzia³owcem, posiadaj¹c 2,77% akcji), zaœ 45 banków by³ozrzeszonych w Banku Polskiej Spó³dzielczoœci. Banki spó³dzielcze dysponowa³y sieci¹ 263 placówek:

GOSPODARKA: VII. Sektor finansow

2.4. Spó³ki akcyjne poœrednio kontrolowaneprzez inwestorów zagranicznych

185

261 placówek (oddzia³y, filie, punkty kasowe) nale¿a³o do tych banków spó³dzielczych, którychsiedziba zlokalizowana jest w Ma³opolsce, a 2 placówki nale¿a³y do banków, których centralemieszcz¹ siê w innych województwach (Bank Spó³dzielczy w Bielsku Bia³ej, maj¹cy swójoddzia³ w Wadowicach oraz Nadwiœlañski Bank Spó³dzielczy w Solcu Zdroju z oddzia³emw Krakowie).

Badanie standingu finansowego sektora banków spó³dzielczych w Ma³opolsce sugeruje,¿e w porównaniu z rokiem 2002 ich sytuacja uleg³a poprawie. Co wiêcej, w ogólnopolskich rankingachbanków spó³dzielczych banki z Ma³opolski zajmuj¹ czo³owe miejsca i to niezale¿nie od przyjêtegokryterium. W rankingu wed³ug wartoœci aktywów Krakowski Bank Spó³dzielczy znalaz³ siê napierwszym miejscu (blisko 600 mln z³); drug¹ pozycjê sprzed roku obroni³ Bank Spó³dzielczyRzemios³a w Krakowie. Te dwa banki otwieraj¹ równie¿ listê banków o najwy¿szych funduszachw³asnych. Ponadto, KBS wypracowa³ w ubieg³ym roku najwy¿szy w ca³ym sektorze bankówspó³dzielczych zysk netto, w wysokoœci 6,03 mln z³ (by³ on jednak o 3 mln z³ ni¿szy ni¿w 2002 r.). Bank jest równie¿ ogólnopolskim liderem pod wzglêdem wartoœci udzielonych kredytów(282 mln z³).

Tabela nr 128. Ranking banków spó³dzielczych województwa ma³opolskiego wg kryterium sumybilansowej (fundusze w³asne min. 4 mln z³)

Nazwa banku

Krakowski Bank Spó³dzielczy

BSR w Krakowie

BS Wieliczka

BS Wolbrom

BS Biecz

BS Proszowice

BS Chrzanów

BS Andrychów

BS Limanowa

BS Skawina

BS Mszana Dolna

BS Sucha Beskidzka

BS Nowy Targ

BS Oœwiêcim

BS Zakopane

Suma bilansowaw mln z³

Funduszew³asne

w mln z³

Liczbaplacówek

w Ma³opolsce

Miejscew rankingu

ogólnopolskim

588,90

343,30

194,37

126,35

115,94

93,90

71,45

63,28

60,54

56,92

54,57

46,61

43,25

38,05

30,60

45,76

33,60

9,94

b.d.

7,83

10,20

9,93

8,49

5,40

5,29

7,60

5,36

5,98

4,57

4,12

44

41

6

6

3

16

4

2

4

5

4

3

2

6

2

1

2

10

24

29

46

74

93

98

110

126

154

170

196

234

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Banku Spó³dzielczoœci S.A., Kraków 2004.

Drugim co do wielkoœci bankiem spó³dzielczym w Polsce, maj¹cym siedzibê na tereniewojewództwa ma³opolskiego, jest Bank Spó³dzielczy Rzemios³a w Krakowie, bêd¹cy najwiêkszymma³opolskim bankiem zrzeszonym w BPS. Jako pierwszy w Polsce bank spó³dzielczy osi¹gn¹³wymagany poziom kapita³owy 5 mln euro, upowa¿niaj¹cy do samodzielnego dzia³ania. Równie¿jako pierwszy spoœród polskich banków spó³dzielczych uzyska³ zezwolenie NBP na prowadze-nie obs³ugi dewizowej. BSR posiada 41 placówek, na które sk³adaj¹ siê: 24 oddzia³y, 5 filiii 12 punktów obs³ugi klienta. Sieæ Banku podlega ci¹g³ej rozbudowie — w 2003 r. otworzone zosta³y3 nowe placówki.


186

3. ZAK£ADY UBEZPIECZEÑ

Analizuj¹c sytuacjê finansow¹ zak³adów ubezpieczeñ dzia³aj¹cych w Ma³opolsce mo¿nawskazaæ, ¿e spadek dynamiki przypisu sk³adki, jaki nast¹pi³ w 2002 r., okaza³ siê zjawiskiemprzejœciowym. Wraz z popraw¹ koniunktury gospodarczej w 2003 r. wróci³a wysoka dynamikaprzypisu sk³adki, przy czym utrzymywa³a siê tendencja do szybszego wzrostu przypisu sk³adkiw ubezpieczeniach na ¿ycie ni¿ w ubezpieczeniach maj¹tkowych.

Jeœli chodzi o rozmieszczenie placówek firm ubezpieczeniowych w Ma³opolsce to wykazujeono siln¹ koncentracjê – wiêkszoœæ placówek dzia³a w powiatach grodzkich. Nale¿y jednakpodkreœliæ, ¿e choæ wiêkszoœæ firm ubezpieczeniowych posiada na terenie województwa oddzia³ylub filie, to ¿adna z nich nie posiada w Ma³opolsce swojej centrali.

W województwie ma³opolskim najprê¿niej dzia³aj¹ towarzystwa grupy PZU, posiadaj¹ce swojeplacówki w ka¿dym powiecie, za wyj¹tkiem tarnowskiego. Wojna cenowa na rynku poliskomunikacyjnych doprowadzi³a jednak do spadku przychodów o 3,6%. Towarzystwa PZU utrzyma³ywprawdzie siln¹ pozycjê na rynku, jednak ich udzia³ w sprzeda¿y ubezpieczeñ systematycznie spada,co oznacza przechodzenie klientów do innych zak³adów.

Istotn¹ tendencj¹ na rynku ubezpieczeniowym by³ proces dekoncentracji rynku — szczególnieszybko, zarówno w ubezpieczeniach na ¿ycie, jak i maj¹tkowych, traci³y udzia³y w rynku najwiêkszepodmioty. Jednoczeœnie, miniony rok by³ czasem finalizacji rozpoczêtych wczeœniej fuzji (Compensai Heros, Generali S.A. i Zurich S.A. oraz Generali ¯ycie S.A. i Zurich ¯ycie S.A.).

W 2003 r. poprawi³y siê podstawowe wskaŸniki mierz¹ce stabilnoœæ zak³adów ubezpieczeñ.Szczególn¹ uwagê nale¿y zwróciæ na poprawê wskaŸnika rentownoœci dzia³alnoœci technicznej,oznaczaj¹cego zwiêkszenie dochodowoœci ubezpieczania ryzyka. Jedyny wskaŸnik, jaki w 2003 r.uleg³ znacznemu pogorszeniu, to rentownoœæ dzia³alnoœci lokacyjnej. Z uwagi na doœæ sta-biln¹ w czasie strukturê lokat mo¿na wnioskowaæ, ¿e zmiany te by³y wywo³ane g³ównie zmianamicen aktywów na rynkach finansowych.

4. FIRMY LEASINGOWE

Ma³opolska stanowi³a obszar dzia³ania 18 firm leasingowych, posiadaj¹cych ³¹cznie 33 placówki,przy czym wiêkszoœæ z nich ma centrale poza województwem. Najwiêksze udzia³y w rynku posiada³y:Europejski Fundusz Leasingowy S.A., Raiffeisen Leasing Polska S.A., BRE Leasing Sp. z o.o.,BEL Leasing Sp. z o.o. oraz Franfinance Polska Sp. z o.o. Najbardziej rozbudowan¹ sieæprzedstawicielstw posiada³y: EFL S.A — 6 placówek, Raiffeisen Leasing Polska S.A. — 5 placóweki ORIX Polska S.A. — 3 placówki.

W 2003 r. firmy leasingowe odnotowa³y znaczn¹ poprawê wyników finansowych: w porównaniuz rokiem 2002 wzrost wartoœci wyleasingowanych œrodków wyniós³ ok. 40%. WyraŸne o¿ywienieby³o zw³aszcza zauwa¿alne w przypadku firm oferuj¹cych leasing œrodków transportu drogowego,w tym równie¿ samochodów osobowych.


187


Tabela nr 129. Wyniki firm leasingowych dzia³aj¹cych w Ma³opolsce w ogólnopolskim rankinguwg kryterium wartoœci leasingu

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie rocznych raportów firm leasingowych na 31 grudnia 2003 r.

Nazwa bankuWartoœæ œrodków oddanych

w leasing (mln z³)

Miejscew rankingu

ogólnopolskim

Europejski Fundusz Leasingowy S.A.

Raiffeisen Leasing Polska S.A.

BRE Leasing Sp. z o.o.

BEL Leasing Sp. z o.o.

Franfinance Polska Sp. z o.o.

Volksbank Leasing Polska S.A.

ING Lease

Bankowy Fundusz Leasingowy S.A.

Futura Leasing

Fortis Lease

IKB Leas Sp. z o.o.

PEKAO Leasing Sp. z o.o.

ORIX Polska S.A.

1940,13

1041,29

872,42

699,10

466,04

448,92

355,73

285,24

280,78

166,47

133,66

112,71

78,56

1

2

3

4

7

9

b.d

14

15

b.d.

21

23

27

5. BIURA MAKLERSKIE

Wed³ug stanu na 31 grudnia 2003 r. w województwie ma³opolskim funkcjonowa³o 12 biurmaklerskich posiadaj¹cych ³¹cznie 42 placówki. Osiem biur stanowi³y bankowe domy maklerskie(Biuro Maklerskie BPH PBK S.A. — 16 placówek, Centralny Dom Maklerski PEKAO S.A. — 4,ING Securities S.A. — 4, Biuro Maklerskie Banku Gospodarki ¯ywnoœciowej S.A. — 3,PKO BP S.A. Bankowy Dom Maklerski — 2, Fortis Securities Polska S.A. — 1, Inwestycyjny DomMaklerski Kredyt Bank S.A. — 1 oraz Dom Inwestycyjny BRE Banku S.A. — 1); pozosta³e 4 biuramaklerskie nie by³y zwi¹zane z bankami (Dom Maklerski Penetrator S.A. – 3 placówki, InternetowyDom Maklerski S.A. — 3, Beskidzki Dom Maklerski S.A. — 3, Dom Maklerski POLONIANET S.A. — 1). Najwiêcej domów maklerskich znajdowa³o siê w miastach grodzkich: w Krakowie —21, Tarnowie — 5, Nowym S¹czu — 3, co stanowi³o prawie 70% ³¹cznej liczby placówek domówmaklerskich.

Wystêpuj¹ca od 1997 r. tendencja do zmniejszania siê liczby biur maklerskich i banków prowa-dz¹cych dzia³alnoœæ maklersk¹ by³a efektem procesów konsolidacyjnych zachodz¹cych w bankowoœcioraz pogarszaj¹cych siê wyników biur i domów maklerskich. Obecnie wiêkszoœæ du¿ych biur i domówmaklerskich wchodzi w sk³ad miêdzynarodowych konglomeratów finansowych. Niezale¿ne biurai domy maklerskie, dysponuj¹ce ma³ymi kapita³ami szukaj¹ szans rozwoju w niszach rynkowych,specjalizuj¹c siê w obs³udze wybranych segmentów rynku, które rzadko s¹ op³acalne dla podmiotówo charakterze ponadnarodowym.

W 2003 r. dziêki hossie na gie³dzie i przeprowadzonej redukcji kosztów wiêkszoœæ biurmaklerskich odczu³a wyraŸn¹ poprawê wyników. Na poprawê sytuacji finansowej wp³yn¹³ te¿ wzrostznaczenia przychodów ze sprzeda¿y jednostek funduszy inwestycyjnych.

188

6. NIEBANKOWE INSTYTUCJE KREDYTOWO-PO¯YCZKOWE

W 2003 r. sektor spó³dzielczych kas oszczêdnoœciowo-kredytowych rozwija³ siê dynamicznie:wzros³a liczba kas i oddzia³ów oraz liczba cz³onków SKOK-ów. Na terenie województwama³opolskiego dzia³a³o 19 grup Spó³dzielczych Kas Oszczêdnoœciowo-Kredytowych, z ³¹czn¹ liczb¹112 placówek, przy czym 4 kasy mia³y na terenie Ma³opolski swoj¹ siedzibê: SKOK im. KrólowejJadwigi (8 podlegaj¹cych oddzia³ów), SKOK im. E. Kwiatkowskiego (19 oddzia³ów), KrakowskaSKOK (11 oddzia³ów) oraz SKOK w Wieprzu (1 oddzia³).

Najwa¿niejsze pozabankowe instytucje kredytowe funkcjonuj¹ce w Ma³opolsce i udzielaj¹cepo¿yczek ze œrodków w³asnych to: Inicjatywa Mikro w Krakowie, Stowarzyszenie Samorz¹doweCentrum Przedsiêbiorczoœci i Rozwoju w Suchej Beskidzkiej, Fundacja Promocji GospodarczejRegionu Krakowskiego w Krakowie, Fundacja Rozwoju Regionu Rabka w Rabce Zdroju orazMa³opolska Agencja Rozwoju Regionalnego w Krakowie. Instytucje te oferuj¹ kredyty dla ma³ychprzedsiêbiorstw, w tym rozpoczynaj¹cych dzia³alnoœæ gospodarcz¹.

Tabela nr 130. Lokalizacja wybranych instytucji finansowych w powiatach województwa ma³opolskiego w 2003 r.


Powiat Zak³adyubezpieczeñ

Biuramaklerskie BankomatyBanki

spó³dzielczeBanki

komercyjne

Bocheñski

Brzeski

Chrzanowski

D¹browski

Gorlicki

Krakowski

Miasto Kraków

Limanowski

Miechowski

Myœlenicki

Nowos¹decki

Miasto Nowy S¹cz

Nowotarski

Olkuski

Oœwiêcimski

Proszowicki

Suski

Tarnowski

Miasto Tarnów

Tatrzañski

Wadowicki

Wielicki

Razem

5

3

14

4

7

12

216

6

3

7

7

23

10

11

19

1

5

5

34

7

12

7

418

11

13

5

7

13

41

3

21

11

9

33

6

19

5

8

12

6

16

4

5

8

7

263

6

4

9

1

9

4

80

3

5

4

3

26

8

7

12

4

6

1

25

4

10

4

235

1

1

1

–

–

–

20

–

–

–

–

3

1

3

3

–

–

–

6

1

2

–

42

8

6

35

4

13

16

292

17

5

9

18

35

24

23

31

1

11

4

40

17

22

11

642

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych G³ównego Urzêdu Statystycznego, Warszawa 2004.

189


7. ZATRUDNIENIE W SEKTORZE FINANSOWYM MA£OPOLSKI

W 2003 r. sektor finansowy w Ma³opolsce dawa³ zatrudnienie dla 19 088 osób, co lokuje go na5 pozycji w kraju. Jednak stan rozwoju sektora finansowego mierzony odsetkiem zatrudnionychw sektorze do ogó³u pracuj¹cych daje obraz mniej optymistyczny. Województwo ma³opolskie lokujesiê pod tym wzglêdem na 14 miejscu, wœród 4 województw o najs³abiej rozwiniêtej infrastrukturzefinansowej, w których odsetek zatrudnionych w sektorze wynosi³ poni¿ej 1,5% (podczas gdy np.w województwie mazowieckim analogiczna wartoœæ wynosi³a 3,35%).

Tabela nr 131. Zatrudnienie w sektorze finansowym w Ma³opolsce na tle innych województw

WojewództwoOdsetek pracuj¹cych

w sektorzefinansowym

Pracuj¹cyw sektorzefinsnowym

Liczbapracuj¹cych

ogó³em

Mazowieckie

Pomorskie

Dolnoœl¹skie

Zachodniopomorskie

Lubuskie

Warmiñsko-Mazurskie

Œl¹skie

Kujawsko-Pomorskie

Wielkopolskie

Opolskie

£ódzkie

Podlaskie

Ma³opolskie

Lubelskie

Podkarpackie

Œwiêtokrzyskie

2 312 245

708 664

968 354

523 580

311 061

435 380

1 675 578

727 044

1 318 397

347 163

1 039 592

483 544

1 297 265

956 942

923 859

578 460

77 522

17 313

22 377

11 318

6400

8410

31 965

13 065

23 268

5871

17 019

7 194

19 088

12 761

10 216

6214

3,35%

2,44%

2,31%

2,16%

2,05%

1,93%

1,90%

1,79%

1,76%

1,69%

1,63%

1,49%

1,47%

1,33%

1,10%

1,07%

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych G³ównego Urzêdu Statystycznego, Warszawa 2004.

Nale¿y jednak zauwa¿yæ, i¿ pomimo spadku ogólnego poziomu zatrudnienia obserwuje siêjednoczeœnie tendencjê wzrostu zatrudnienia w sektorze finansowym. Wprawdzie w porównaniuz rokiem ubieg³ym zatrudnienie ogó³em spad³o o 2,46%, jednak tendencja ta nie dotyczy³a sektorafinansowego, w którym zatrudnienie wzros³o o 1,6%.

Poziom wynagrodzeñ w sektorze finansowym w Ma³opolsce w 2003 by³ wy¿szy w stosunku dowojewództw o podobnej strukturze zatrudnienia. P³ace kszta³towa³y siê na œrednim poziomie 3 667,93 z³,co lokuje Ma³opolskê na 2 miejscu za województwem mazowieckim.

190

VIII. HANDEL I GASTRONOMIA

1. HANDEL

1.1. Sieæ handlowa

W ci¹gu ostatnich lat w województwie ma³opolskim w sferze dzia³alnoœci handlowej odnoto-wywano wzrost liczby zatrudnionych. Zjawisko to uleg³o zmianie w roku 2003 — nast¹pi³ spadekzatrudnienia w tym sektorze o 15,6% w stosunku do roku 2002.

W 2002 roku ogólna liczba sklepów i punktów sprzeda¿y paliw (liczonych metod¹ przed-siêbiorstw) wynios³a 37 397, z czego 117 w sektorze publicznym. Oznacza to niewielki spadek ogólnejliczby tych placówek, przy jednoczesnym minimalnym spadku liczby podmiotów publicznych, którychw roku 2002 by³o 118. Na koniec 2003 roku odnotowano 31 563 ma³ych punktów (zatrudniaj¹cychponi¿ej 9 osób).

Tabela nr 132. Placówki handlowe* w województwie ma³opolskim w latach 1999-2003

GOSPODARKA: VIII. Handel i gastronomia

* liczone metod¹ lokalizacji przedsiêbiorstwa

Źród³o: dane Urzêdu Statystycznego w Krakowie.

Rok

2000

2001

2002

2003

Liczba podmiotów handlowych Liczba pracuj¹cych

Ogó³em w tym stacje paliw Ogó³em w tym stacje paliw

35 041

37 558

39 659

37 397

503

593

636

641

2 937

3 325

3 617

2 840

88 813

101 347

111 976

94 467

Na terenie miast województwa zlokalizowanych by³o 26 874 sklepów i punktów sprzeda¿ypaliw, co stanowi³o 71,9% ogólnej liczby sklepów w województwie. Oznacza to wzrost liczby tychpodmiotów w miastach o 2,9% w stosunku do roku 2002. Miasta koncentrowa³y a¿ 76,6% ogólnejpowierzchni sprzeda¿owej handlu detalicznego i 79,0% zatrudnienia.

Z roku na rok zwiêksza siê powierzchnia sprzeda¿na przypadaj¹ca na jeden sklep, któraw 2003 r. wynosi³a 65,3 m2, w 2002 roku wynosi³a 63,4 m2, podczas gdy w 2001 roku — 59,0 m2,w 2000 — 55,4 m2, w 1999 — 54,8 m2, w 1998 — 53,7 m2. Powodem tych zmian by³ rozwój sklepówwielkopowierzchniowych, nale¿¹cych w zdecydowanej wiêkszoœci do inwestorów zagranicznych.

Województwo ma³opolskie nale¿y do regionów o du¿ej koncentracji sklepów wielkopowierz-chniowych mierzonej udzia³em ich powierzchni sprzeda¿y w powierzchni sklepów ogó³em. Sklepydu¿e i bardzo du¿e (domy towarowe, domy handlowe, supermarkety i hipermarkety) stanowi³yw 2003 r. zaledwie 0,5% ogólnej liczby placówek handlu detalicznego (204 obiekty), ale obejmowa³y13,2% ogólnej powierzchni sprzeda¿owej (316,3 tys. m2) i zatrudnia³y 10,0% ogólnej liczby personelu(9,4 tys. osób). Placówki o tych formach organizacyjnych handlu detalicznego po³o¿one by³y g³ówniena terenie Krakowa, Nowego S¹cza i Tarnowa. By³o ich 113, co stanowi³o 55,4% takich obiektóww województwie. Dysponowa³y one 219,2 tys. m2 powierzchni sprzeda¿owej (69,3% ogó³u)i zatrudnia³y 7,1 tys. osób (75,6% ogó³u pracuj¹cych w tego typu sklepach).

191


WyszczególnieniePowierzchniasprzeda¿owa

w tys. m2Placówki Pracuj¹cy

94 467

91 627

34 353

588

2 253

120

889

Ogó³em

Sklepy – razem

w tym bran¿e:

– ogólnospo¿ywcza

– owocowo-warzywna

– miêsna

– rybna

– piekarniczo-ciastkarska

2 398,4

2 398,4

745,6

16,5

33,0

2,5

17,1

37 397

36 756

11 966

342

966

57

402

Tabela nr 133. Wybrane dane o sklepach i stacjach paliw wg stanu na dzieñ 31 XII 2003 r.


Szczególnie dynamiczny rozwój w 2003 r. zanotowa³y du¿e powierzchniowo sklepy. Dla przy-k³adu, na koniec 2003 r. funkcjonowa³o na terenie województwa ma³opolskiego 158 superi hipermarketów (w tym 52 w Krakowie), co oznacza wzrost w porównaniu z koñcem 2002 r.o 19 placówek (13,7%). W tym czasie powierzchnia sprzeda¿owa owych placówek zwiêkszy³a siêo 46,1 tys. m2 (wzrost o 25,2%), a zatrudnienie o 1,5 tys. osób (wzrost o 23,1%).

Wœród innych form organizacyjnych sklepów znacz¹c¹ pozycjê mia³y sklepy wyspecjalizowane,których by³o 1 488 (4,0% ogólnej liczby placówek w województwie), o powierzchni sprzeda¿owej274,3 tys. m2 (11,4% ogó³u) i zatrudnieniu na poziomie 6,7 tys. osób (7,0% ogó³u).

Do najwiêkszych pod wzglêdem liczby placówek sieci handlu detalicznego, obecnych na tereniewojewództwa nale¿¹: Biedronka portugalskiej firmy Jeronimo Martins; Plus niemieckiej grupyTegelmann. Dynamicznie rozwija siê sieæ sklepów ¯abka, bêd¹cej wspólnym przedsiêwziêciemamerykañskiego funduszu inwestycyjnego AIG i polskiej firmy Elektromis. W zachodniej czêœciwojewództwa funkcjonuj¹ sklepy sieci Savia (brytyjskie Tesco), w Krakowie i Tarnowie —supermarkety Julius Meinl (Austria). Konkurencj¹ dla wymienionych firm jest sieæ supermarketówAlbert, nale¿¹cych do grupy Ahold oraz sklepów PHS. Na rynku rozwija siê równie¿ niemieckasieæ marketów Lidl, która rozpoczê³a dzia³alnoœæ w Ma³opolsce w roku 2002. Na terenie województwadzia³aj¹ ponadto sklepy dyskontowe Leader Price.

Firmy z udzia³em kapita³u zagranicznego maj¹ równie¿ znacz¹cy udzia³ w rynku hurtowym.Obok hipermarketu hurtowego Makro (niemiecki koncern Metro) funkcjonuj¹ w Ma³opolsce siecihurtowe Albert firmy Ahold, Eurocash nale¿¹ce do Jeronimo Martins oraz Selgros — wspólneprzedsiêwziêcie firm OTTO-Versand oraz Przedsiêbiorstwa Handlu Spo¿ywczego REWE.Regionalne centra dystrybucyjne posiadaj¹ w Krakowie niemiecka firma Milo i amerykañskiMcLane. W Krakowie i innych miejscowoœciach województwa swoje oœrodki dystrybucji o znaczeniukrajowym lub miêdzynarodowym zlokalizowa³y firmy: Fujifilm, Merloni Termosanitari, Kärcher,Tobacco Trading (Modlnica), IMI (Olewin), Gaspol (Nowy Targ).

Wed³ug stanu na dzieñ 31 XII 2003 r. w jednostkach, w których liczba pracuj¹cych przekracza³a9 osób, punktów sprzeda¿y detalicznej by³o 6 366. Do sektora publicznego nale¿a³o 117 punktów,tj. tylko 1,8% ogólnej liczby, w tym 60 sklepów i 23 stacje paliw. Sektor prywatny dysponowa³ 6 249punktami (98,2% ogó³u), w tym 5 412 sklepami i 426 stacjami paliw. Sektor ten zdominowany by³przez w³asnoœæ prywatn¹ krajow¹ (91,2% ogólnej liczby placówek). W³asnoœæ zagraniczna stanowi³a7,3%, a w³asnoœæ mieszana 1,5%.

192

1.2. Sprzeda¿ detaliczna

W 2003 r. w województwie ma³opolskim sprzeda¿ detaliczna (w cenach bie¿¹cych, ³¹czniez VAT) w przedsiêbiorstwach handlowych i niehandlowych, zatrudniaj¹cych powy¿ej 9 osób, wynios³a22 221,6 mln z³ i tym samym zwiêkszy³a siê w stosunku do wartoœci uzyskanej w 2002 r. o 26,5%.

Powy¿sz¹ wartoœæ uzyskano sprzedaj¹c poprzez sieæ punktów sprzeda¿y detalicznej:— ¿ywnoœæ za 8 717,3 mln z³ (wzrost w porównaniu z 2002 r. o 29,6%),— napoje alkoholowe za 1 396,8 mln z³ (wzrost o 24,8%),— towary nie¿ywnoœciowe konsumpcyjne ogó³em za 6 928,5 mln z³ (wzrost o 19,0%), w tym

wyroby tytoniowe za 312,0 mln z³ (wzrost o 40,2%),— towary nie¿ywnoœciowe niekonsumpcyjne za 5 178,9 mln z³ (wzrost o 32,9%).

Przedsiêbiorstwa du¿e, czyli te, w których liczba pracuj¹cych przekroczy³a 49 osób, uzyska³y wartoœæsprzeda¿y detalicznej w wysokoœci 17 132,4 mln z³, czyli a¿ 77,1% ca³ej sprzeda¿y detalicznej wymienionej wy¿ej.

Wartoœæ sprzeda¿y detalicznej uzyskanej przez przedsiêbiorstwa sektora publicznego w 2003 r.wynios³a 169,9 mln z³, co stanowi³o zaledwie 0,8% ogólnej wartoœci sprzeda¿y detalicznej. W stosunkudo 2002 r. nast¹pi³ spadek tej sprzeda¿y o 24,1% (w tym w przedsiêbiorstwach o w³asnoœci pañ-stwowej, a¿ o 38,3%). Przedsiêbiorstwa sektora prywatnego uzyska³y wartoœæ sprzeda¿y detalicznejw wysokoœci 22 051,7 mln z³ (99,2% ogó³u), co oznacza³o wzrost w stosunku do poprzedniego rokuo 27,2%. W ogólnej wartoœci sprzeda¿y tego sektora 40,3% udzia³u mia³y przedsiêbiorstwao w³asnoœci zagranicznej, a 1,6% z kapita³em mieszanym.

Struktura sprzeda¿y detalicznej przedsiêbiorstw, w których liczba pracuj¹cych przekracza³a 9 osób,w ci¹gu ostatnich lat nie uleg³a istotnym zmianom. Nadal w sprzeda¿y dominowa³y artyku³y ¿ywnoœciowe.W 2003 r. stanowi³y one 39,2% ogólnej wartoœci sprzeda¿y detalicznej (rok wczeœniej 37,6%). Pozosta³egrupy towarów w sprzeda¿y detalicznej pozostawa³y prawie na niezmienionym poziomie, np. sprzeda¿napojów alkoholowych stanowi³a w 2003 r. 6,3% ogó³u sprzeda¿y, wobec 6,2% w 2002 r., a towarynie¿ywnoœciowe konsumpcyjne 31,2%, (przed rokiem 32,5%). Tendencjê wzrostu wartoœci sprzeda¿ywykaza³y towary niekonsumpcyjne z udzia³em 23,3% w sprzeda¿y ogó³em (przed rokiem 21,8%).

Wykres nr 53. Struktura sprzeda¿y detalicznej w 2003 roku


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Urzêdu Statystyczny w Krakowie.

WskaŸnik wydajnoœci, liczony wielkoœci¹ sprzeda¿y przypadaj¹c¹ na 1 pracuj¹cego w sklepach,w 2003 r. wyniós³ 335,7 tys. z³, przy czym najwiêksz¹ wartoœæ (559,2 tys. z³) osi¹gn¹³ w sklepacho powierzchni sal sprzeda¿owych w granicach 301-400 m2, nastêpnie w sklepach o powierzchni401-1000 m2 (421,6 tys. z³). W sklepach du¿ych i bardzo du¿ych, tak mierzona wydajnoœæ pracy by³ani¿sza i wynosi³a odpowiednio:

193


— dla sklepów o powierzchni 1001- 2500 m2 — 291,5 tys. z³,— dla sklepów o powierzchni powy¿ej 2500 m2 — 308,0 tys. z³.

W sklepach detalicznych ma³ych (do 9 osób pracuj¹cych) wskaŸnik wydajnoœci osi¹gn¹³ poziom262,3 tys. z³.

W stacjach paliw wielkoœæ sprzeda¿y przypadaj¹ca na 1 pracownika wynios³a w omawianymroku 1 662,1 tys. z³, przy czym w stacjach ma³ych (do 9 pracuj¹cych) osi¹gniêto wartoœæ sprzeda¿yna poziomie 1 759,4 tys. z³ na 1 pracownika.

Sprzeda¿ detaliczna liczona na 1 mieszkañca województwa ma³opolskiego, uzyskana przezpodmioty gospodarcze, w których liczba pracuj¹cych przekracza 9 osób osi¹gnê³a w 2003 r. kwotê6 842 z³, tj. o 23,6% wiêcej ni¿ w 2002 r.

1.3. Sprzeda¿ hurtowa

Sprzeda¿ hurtow¹ w 2003 r. w przedsiêbiorstwach handlowych i niehandlowych o liczbie pra-cuj¹cych powy¿ej 9 osób (liczon¹ w cenach bie¿¹cych, ³¹cznie z VAT) oszacowano na 31 629,1 mln z³,tj. o 13,7% wiêcej ni¿ w 2002 r.

Sektor publiczny osi¹gn¹³ wartoœæ sprzeda¿y hurtowej na poziomie 508,4 mln z³ (1,6% ogólnejwartoœci sprzeda¿y). Dominuj¹cy od lat sektor prywatny osi¹gn¹³ w 2003 r. wartoœæ sprzeda¿yhurtowej w kwocie 31 120,7 mln z³ (98,4% ogó³u). W 2002 r. sektor prywatny generowa³ 99,6%ogólnej wartoœci sprzeda¿y hurtowej.

Bior¹c pod uwagê strukturê rodzajow¹, w sprzeda¿y hurtowej uzyskano za:— ¿ywnoœæ — 5 690,0 mln z³ (18,0% ogólnej wartoœci sprzeda¿y, w 2002 r. 18,7%),— napoje alkoholowe 2 253,7 mln z³ (7,1% ogó³u, w 2002 r. 8,6%),— pozosta³e artyku³y 23 685,6 mln z³ (74,9% ogó³u, rok wczeœniej 72,7%).

1.4. Magazyny handlowe i targowiska

Na koniec 2003 r. w Ma³opolsce zlokalizowanych by³o 2 485 takich obiektów o ³¹cznejpowierzchni 1 796,8 tys. m2. W porównaniu z poprzednim rokiem liczba magazynów zmniejszy³a siêo 281, a tym samym powierzchnia o 157,9 tys. m2. Najbardziej znacz¹c¹ czêœæ sieci infrastrukturymagazynowej hurtu i detalu stanowi³y magazyny zamkniête w liczbie 1 776 o powierzchni 1 007,6 tys. m2.Wœród nich istotn¹ rolê pe³ni³y ch³odnie, których by³o 174 o powierzchni 41,5 tys. m2. W siecimagazynów handlowych na koniec 2003 r. funkcjonowa³y równie¿ 333 place sk³adowe o powierzchni720,9 tys. m2. Silosów i zbiorników by³o 199 o pojemnoœci 33,1 tys. m3.

Targowiska odgrywaj¹ znacz¹c¹ rolê w handlu hurtowym i detalicznym, ale przede wszystkims¹ miejscami dzia³añ punktów sprzeda¿y drobnodetalicznej. S¹ szczególnie wa¿ne dla drobnychproducentów rolnych z otoczenia oœrodków miejskich, jak równie¿ dla rzemieœlników i drobnychhandlowców z bran¿ poza spo¿ywczych. W województwie ma³opolskim na przestrzeni trzechostatnich lat utrzymywa³a siê sta³a (171-172) liczba targowisk. W 2003 r. by³o ich 173 o powierzchni1 143,7 tys. m2. Dysponowa³y one 10 890 sta³ymi punktami sprzeda¿y detalicznej, w tym 8 291 punk-tami na targowiskach czynnych codziennie. W stosunku do 2002 r. liczba targowisk wzros³a o 2.Przyby³o 46,9 tys. m2 powierzchni targowej i 129 sta³ych punktów sprzeda¿y. Z punktu widzeniacharakterystycznej dla województwa ma³opolskiego niskotowarowej (drobnej) gospodarki rolnej,wa¿n¹ pozycjê handlow¹ zajmuj¹ targowiska sezonowe zbli¿aj¹ce producenta do konsumenta.Takich targowisk w 2003 r. by³o 3 191, co oznacza wzrost w stosunku do 2002 r., a¿ o 621 obiektów(o 24,2%). Roczne wp³ywy z op³aty targowej na targowiskach osi¹gnê³y na koniec 2003 r.kwotê 19,6 mln z³.

194

2. GASTRONOMIA18

Na terenie Ma³opolski istnieje bardzo mocno rozbudowana sieæ gastronomiczna, co zwi¹zanejest m.in. z rol¹ jak¹ odgrywa ten region w kraju jako zag³êbie turystyczne. W przypadku Krakowarównie¿ jako znacz¹cy oœrodek koncentracji œrodowiska studenckiego. Turyœci i studenci s¹ zna-cz¹cymi klientami placówek gastronomicznych.

Po burzliwym okresie iloœciowego rozwoju gastronomii w latach 90-tych, ostatnio obserwujesiê pewne zahamowanie tego trendu. Procesowi temu towarzysz¹ jednak korzystne zmiany w zakresiejakoœci i ró¿norodnoœci us³ug gastronomicznych, wymuszone rosn¹c¹ konkurencj¹ i zwiêkszaj¹cymisiê wymaganiami po stronie popytu.

Na podstawie ankiet przeprowadzonych w 2003 r. wœród zak³adów gastronomicznych zatrudnia-j¹cych wiêcej ni¿ 9 osób na terenie województwa ma³opolskiego (wed³ug stanu na dzieñ 31 XII 2003 r.)dzia³a³o 710 sta³ych placówek gastronomicznych i 25 sezonowych. W odniesieniu do 2002 r. ³¹cznaliczba placówek zwiêkszy³a siê o 20, tj. o 2,8%. W stosunku do 2000 i 2001 r. nast¹pi³ jednak spadek,odpowiednio o 22,2 i 4,6 pkt procentowe. Na koniec 2003 r. dzia³a³y w województwie 283 du¿eplacówki, tj. zatrudniaj¹ce powy¿ej 49 osób. Nale¿y zaznaczyæ, ¿e pod wzglêdem iloœciowym dominuj¹placówki ma³e o mniejszej ni¿ 9 liczbie osób w nich pracuj¹cych.

Wœród placówek gastronomicznych, w których liczba pracuj¹cych by³a wiêksza od 9 osób, sta³¹dzia³alnoœæ prowadzi³o: 217 restauracji, 240 barów, 148 sto³ówek i 105 punktów gastronomicznych.Prac¹ sezonow¹ zajmowa³o siê 17 punktów gastronomicznych, 6 barów, 1 restauracja i 1 sto³ówka.W strukturze w³asnoœciowej gastronomii zdecydowanie dominowa³ sektor prywatny obejmuj¹cy575 placówek (81% ogó³u), tj. o 2,4% mniej ni¿ w 2002 r. W ramach sektora prywatnego w 2003 r.dzia³a³y 24 placówki w³asnoœci zagranicznej (w tym z w³asnoœci¹ mieszan¹ o przewadze w³asnoœcizagranicznej), co stanowi³o zaledwie 4,2% ogólnej iloœci prywatnych placówek gastronomicznych.

W strukturze rodzajowej placówek gastronomicznych w 2003 r. przewa¿a³y bary i restauracje,w tym 20,3% dzia³a³o w powi¹zaniu z funkcj¹ zakwaterowania.


18 dane dotycz¹ podmiotów gospodarczych prowadz¹cych dzia³alnoœæ gastronomiczn¹, w których liczba pracuj¹cychprzekracza 9 osób.

195

GOSPODARKA: IX. Turystyka

IX. TURYSTYKA

1. RUCH TURYSTYCZNY W MA£OPOLSCE

Województwo Ma³opolskie ze wzglêdu na swoje walory przyrodnicze, zró¿nicowan¹ rzeŸbêterenu oraz bogactwo kulturowe jest terenem szczególnie atrakcyjnym dla turystów.

W 2003 roku Ma³opolskê odwiedzi³o oko³o 7,95 mln osób. Wœród nich trochê ponad 1 milionstanowili obcokrajowcy. Najwiêksz¹ grup¹ wœród cudzoziemców odwiedzaj¹cych Ma³opolskêstanowili Niemcy, potem Amerykanie i turyœci z Wielkiej Brytanii. Porównuj¹c strukturê przyjazdówgoœci z Polski (wg miejsca zamieszkania) w III kwartale 2003 roku najliczniej odwiedzali Ma³opolskêmieszkañcy z województwa œl¹skiego (15,9%) i mazowieckiego (13,7%), najmniej natomiastz podlaskiego i opolskiego.

Wykres nr 54. Struktura przyjazdów turystów z Polski (wg miejsca zamieszkania) odwiedzaj¹cychMa³opolskê w III kwartale 2003 roku

Źród³o: badania ruchu turystycznego w Ma³opolsce, MOT 2003.

196

Najbardziej popularnym w 2003 r. œrodkiem transportu wœród Polaków przybywaj¹cych doMa³opolski by³ samochód osobowy. W przypadku turystów zagranicznych oko³o 41% przyje¿d¿aautokarami turystycznymi, ale zauwa¿yæ nale¿y, ¿e oko³o 23 % przylecia³o samolotem. Zak³adasiê, ze w miarê przybywania nowych po³¹czeñ i tanich lini lotniczych odsetek turystów przybywaj¹cychdrog¹ powietrzn¹ bêdzie systematycznie rós³.

Wykres nr 55. Œrodek transportu wykorzystywany przez turystów zagranicznych


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie Badania Ruchu turystycznego w Ma³opolsce, MOT 2003 r.

Wykres nr 56. Œrodek transportu wykorzystywany przez Polaków w przyjazdach do Ma³opolski

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie Badania Ruchu turystycznego w Ma³opolsce, MOT 2003 r.

Goœcie zagraniczni czerpali informacje nt. Ma³opolski g³ównie od rodziny i znajomych (ponad50%), z przewodników (29%) oraz za pomoc¹ Internetu (24 %). W przypadku Polaków dodatkowoŸród³em informacji o Ma³opolsce by³a szko³a.

Polacy zostawiali w 2003 r. w Ma³opolsce œrednio 376 z³ na osobê za pobyt, cudzoziemcy znaczniewiêcej — 966 z³ (najhojniejsi s¹ Belgowie, Wêgrzy i Amerykanie). Szacuje siê, ¿e ogólnie turyœcizostawili w 2003 r ³¹cznie oko³o 3 mld 600 ml z³.

2. BAZA NOCLEGOWA MA£OPOLSKI

W roku 2003 z noclegu w obiektach zakwaterowania zbiorowego skorzysta³o ponad 2 mlnosób, w tym ponad 500 tysiêcy stanowili obcokrajowcy. Z roku na rok obserwujemy nieznacznywzrost liczby osób nocuj¹cych w Ma³opolsce, jednak¿e badania wykaza³y, ¿e ponad 2/3 uczestnikówruchu turystycznego w Ma³opolsce nie korzysta z tutejszej bazy noclegowej.

197


Przyje¿d¿aj¹cy do Ma³opolski, zarówno krajowi jak i zagraniczni, preferowali jako miejscezakwaterowania hotele. Wœród Polaków równie popularne by³y tañsze prywatne kwatery i pensjonaty,a tak¿e du¿ym zainteresowaniem cieszy³y siê schroniska.

Wykres nr 57. Korzystaj¹cy z noclegów w Ma³opolsce w latach 2001-2003 r.

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie Badañ Ruchu turystycznego w Ma³opolsce, MOT 2003 r.

Wykres nr 58. Nocuj¹cy w obiektach zakwaterowania zbiorowego w Ma³opolsce w 2003 r.

Wykres nr 59. Noclegi w 2003 r. — turyœci zagraniczni



198

Wykres nr 60. Noclegi w 2003 r. — turyœci krajowi


Źród³o: badania Ruchu turystycznego w Ma³opolsce, MOT 2003 r.

W województwie ma³opolskim, wg stanu na koniec lipca 2003 r., funkcjonowa³o oko³o 878turystycznych obiektów zakwaterowania zbiorowego, w tym 212 obiektów hotelarskich (tj. hotele,motele, pensjonaty). W porównaniu do roku poprzedniego stan bazy noclegowej zwiêkszy³ siê o 58obiektów; dotyczy³o to szczególnie hoteli (o 22 obiekty), oœrodków wczasowych (o 17), oœrodkówszkoleniowo-wypoczynkowych (o 11) oraz pozosta³ych niesklasyfikowanych obiektów (o 10).Najwiêkszy ubytek liczby obiektów odnotowano w przypadku pensjonatów (o 10) i zespo³ówogólnodostêpnych domków turystycznych (o 7).

Rok

2000

2001

2002

2003

Liczba hoteli Liczba miejscnoclegowych

ogó³em ogó³em***************

9 680

10 967

13 248

14 799

77

98

109

142*

0

0

0

2

6

6

11

14

31

42

51

67

24

30

31

42

16

20

16

17

Tabela nr 134. Hotele wg kategorii w Województwie Ma³opolskim w latach 2000-2003

* stan w ewidencji Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego na dzieñ 02.07.04

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych z ewidencji Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego.

Turystyczne obiekty zakwaterowani zbiorowego, wed³ug stanu w dniu 31 lipca 2003 r.dysponowa³y oko³o 65,1 tys. miejsc noclegowych, czyli o 2,4 tys. miejsc wiêcej ni¿ przed rokiem.Ponad 86% miejsc znajdowa³o siê w obiektach ca³orocznych. Podobnie jak w roku wczeœniej, obiek-tami oferuj¹cymi najwiêcej najwiêksz¹ liczbê miejsc noclegowych by³y hotele (14,8 tys., czyli 22%ogólnej liczby miejsc noclegowych w województwie), oœrodki wczasowe (12,0 tys. tj. 18,4 %) orazpozosta³e niesklasyfikowane (10,0 tys. tj. 15,4 %). Motele i domy pracy twórczej dysponowa³ynatomiast najmniejsz¹ liczb¹ miejsc noclegowych (po 0,6 tys. tj. po 0,9 %).

Rozmieszczenie przestrzenne obiektów wskazuje na rozwój turystyki g³ównie w po³udniowejczêœci regionu i w mieœcie Krakowie. Obiekty po³o¿one na terenie powiatów: nowos¹deckiego,tatrzañskiego i nowotarskiego stanowi³y 56,8% ogó³u bazy noclegowej województwa ma³opolskiego(o 0,9 punktu % wiêcej ni¿ w roku 2002).

199


Tabela nr 135. Liczba obiektów noclegowych i iloœæ miejsc noclegowych w Ma³opolsce

Rodzaj obiektuLiczba obiektów Iloœæ miejsc noclegowych

2000 2001 2002 2003* 2000 2001 2002 2003*

Hotele

Motele

Pensjonaty

Domy wycieczkowe

Schroniska

Schroniskam³odzie¿owe

Oœrodki wczasowe

Oœrodki kolonijne

Oœrodki szkoleniowo--wypoczynkowe

Domy pracy twórczej

Zespó³ogólnodostêpnychdomkówturystycznych

Kampingi

Pola biwakowe

Zak³adyuzdrowiskowe

Inne obiektywykorzystywanedo turystyki

Pozosta³e

Ogó³em

77

9

111

31

28

56

178

16

53

20

25

13

25

38

225

150

1 055

98

11

91

30

28

46

168

15

56

19

23

15

19

35

239

164

1 057

114

11

73

29

25

42

160

13

63

16

24

14

15

34

183

147

963

136

13

63

26

27

41

177

15

74

17

17

13

22

39

198

878

9 680

304

8 583

2 283

1 568

3 000

11 732

949

4 347

754

1 174

1 309

3 089

4 938

11 560

1332

66 602

10 967

514

6 825

2 206

1 519

2 863

10 594

850

4 718

722

1 059

1 996

1 834

4 545

12 481

1791

65 484

13 248

463

5 296

2 113

1 373

2 336

10 192

663

5 466

498

1 149

1 596

1 430

4 525

18 526

1657

70 531

14 799

589

4 509

1 943

1 473

2 223

11 956

797

5 823

565

1 099

1 620

2 147

5 028

10 503

6 5 074

* stan na dzieñ 31.12.2003 r.

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych US w Krakowie „Turystyka w Województwie Ma³opolskim w latach 2002-2003”.

W lipcu 2003 r. na terenie powiatu nowos¹deckiego znajdowa³o siê 197 turystycznych obiektównoclegowych zbiorowego zakwaterowania, które dysponowa³y 14,2 tys. miejsc noclegowych(o 0,8 tys. wiêcej ni¿ w roku 2002). Zak³ady uzdrowiskowe na terenie gmin miejsko-wiejskich:Krynica Zdrój, Muszyna, Piwniczna Zdrój zapewnia³y ponad 51,2 % miejsc noclegowych dostêpnychwe wszystkich zak³adach uzdrowiskowych w województwie.

Powiat tatrzañski w lipcu 2003 r. mia³ do dyspozycji 165 obiektów zbiorowego zakwaterowania,a wœród nich przewa¿a³y oœrodki wczasowe — 54, oœrodki szkoleniowo-wypoczynkowe — 22,pensjonaty — 18 i pozosta³e niesklasyfikowane. £¹cznie we wszystkich obiektach na terenie powiatuby³o 12,4 tys. miejsc noclegowych, czyli o 0,5 tys. wiêcej ni¿ rok wczeœniej.

200


Tabela nr 136. Obiekty noclegowe i iloœæ miejsc noclegowych w Ma³opolsce w podziale na powiaty

W porównaniudo rokupoprzed-

niegoW tym najwiêcej

w gminie

Miejscanoclegowe

stan w dniu31.07.03

Iloœæobiektów

zakwatero-wania

zbiorowego

Bocheñski

Brzeski

Chrzanowski

D¹browski

Gorlicki

Krakowski

Limanowski

Miechowski

Myœlenicki

Nowos¹decki

Nowotarski

Olkuski

Oœwiêcimski

Proszowicki

Suski

Tarnowski

Tatrzañski

Wadowicki

Wielicki

Miasta

Kraków

Nowy S¹cz

Tarnów

Powiaty

Powiaty

Województwo 876 65 074 + 2 353

20

10

4

2

26

22

34

1

20

197

137

14

9

2

48

11

165

17

11

111

9

8

1 093

560

93

26

1 814

1 271

2 085

20

1 090

14 235

8 298

576

543

133

2 745

657

12 418

1 237

466

14 452

595

667

+11

+ 80

- 60

–

+ 324

+ 191

+93

- 10

+ 139

+ 797

+ 1 305

- 30

+ 4

+ 97

-30

+ 119

+ 475

-18

+ 103

- 1 186

+ 82

- 49

Bochnia (510)

Czchów (505)

Libi¹¿ (56)

D¹browa Tarnowska (26)

Uœcie Gorlickie (1322)

Wielka Wieœ (343)

Mszana Dolna (526)

Ksi¹¿ Wielki (20)

Dobczyce (454)

Krynica Zdrój (6 246)

Szczawnica (2 510)

Olkusz (361)

Oœwiêcim (356)

Nowe Brzesko (133)

Zawoja (1 645)

¯abno (300)

Zakopane (9 269)

Kalwaria Zebrzydowska (536)

Wieliczka (265)


201


Wykres nr 61. Struktura korzystaj¹cych z noclegów w bazie noclegowej Ma³opolski w 2003 r.


W turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w ci¹gu 2003 r. udzielono w sumie6 530,2 tys. noclegów tj. o 341,9 tys. wiêcej ni¿ przed rokiem. Najwiêcej noclegów udzielonow hotelach, zak³adach uzdrowiskowych i oœrodkach wczasowych. W wiêkszoœci obiektówodnotowano wzrost udzielonych noclegów w porównaniu do roku 2002. Mniej ni¿ przed rokiemudzielono ich w motelach, pensjonatach oraz domach wycieczkowych: najwiêkszy spadekodnotowano w pensjonatach — z 685,8 tys. w 2002 r do 539,1 tys. z w roku 2003.

Wykres nr 62. Miejsca noclegowe w turystycznych obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania na 100 km2 w 2003 r.

Źród³o: „Turystyka w Województwie Ma³opolskim w latach 2002-2003”, US w Krakowie.

202

Wykres nr 63. Stopieñ wykorzystania miejsc noclegowych w Województwie Ma³opolskim w 2003 r.


3. SZLAKI TURYSTYCZNE W MA£OPOLSCE

Ma³opolski Szlak Architektury Drewnianej zosta³ wytyczony i oznakowany w latach 2001-2003.Na szlaku o d³ugoœci ponad 1,5 tys. kilometrów, znalaz³o siê 237 najbardziej wartoœciowych obiektówbudownictwa drewnianego: 118 koœcio³ów, 40 cerkwi, 28 zespo³ów zabudowy wiejskiej i ma³o-miasteczkowej, 9 skansenów, 11 dworów i 31 innych zabytkowych obiektów drewnianych. Wszystkieobiekty na szlaku zosta³y oznakowane (w sumie 848 szt.) znakami przy drogach dojazdowychi tablicami informacyjnymi przy obiektach. Najwiêcej zabytkowych obiektów drewnianych znajdujesiê w powiecie nowos¹deckim (40), gorlickim (35) i nowotarskim (22), a znacznie mniej jestw powiatach pó³nocnych (10) — olkuski, miechowski, proszowicki, chrzanowski.

Tabela nr 137. Oznakowane szlaki turystyczne w Ma³opolsce

* stan na dzieñ 31.12.2003 r.

Źród³o: US w Krakowie „Turystyka w Województwie Ma³opolskim w latach 2002-2003”.

Rok

2000

2001

2002

2003*

InneOgó³em Rowerowe KonneNarciarskieNizinneGórskie

5203,6

6495,0

6767,9

6828,7

3410,2

3494,8

3525,8

3511,7

1340,8

1317,3

1329,3

1243,3

251,5

226,5

264,8

246,8

141,1

242,4

379,7

345,9

–

–

1168,3

1381,0

60,0

1214,0

100,0

100,0

w km

203


4. US£UGI TURYSTYCZNE, PILOCI I PRZEWODNICY TURYSTYCZNI

W ewidencji Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego na dzieñ 2 lipca 2004 r. zarejestrowanychby³o 336 podmiotów posiadaj¹cych zezwolenie na prowadzenie dzia³alnoœci gospodarczej w zakresieorganizowania imprez turystycznych i poœredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umówo œwiadczenie us³ug turystycznych, odpowiednio: 57 organizatorów, 269 organizatorów/poœredników,10 poœredników.

W roku 2003 nadano 450 nowych uprawnieñ dla przewodników turystycznych i pilotów wycieczek.W ewidencji Wojewody Ma³opolskiego w sumie zarejestrowanych zosta³o 6 794 osób posiadaj¹cychw/w uprawnienia, odpowiednio:

• pilotów wycieczek — 3 715 (w 2002 r. — 3 390)• przewodników turystycznych miejskich — 702 (w 2002 r. — 629)• przewodników turystycznych górskich beskidzkich — 1 113 (w 2002 r. — 1 055)• przewodników turystycznych górskich tatrzañskich — 446 (w 2002 r. — 423)• przewodników turystycznych górskich sudeckich — 1 (w 2002 r. — 1)• przewodników turystycznych terenowych — 817 (w 2002 r. — 802).

204

GOSPODARKA: IX. Turystyka w województwie ma³opolskim

205

ŒRODOWISKO GOSPODARCZE

207

ŒRODOWISKO GOSPODARCZE: I. Baza podatkowa

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych z Izby Skarbowej w Krakowie.

852

2 223

238

7 621

12

66

16

18

0

479

8

67

11 600

627

2 199

352

7 242

14

22

13

18

-0,1

475

37

82

11 081

Rodzaj nale¿noœciStruktura

w 2003Dynamika2003/2002200320021999

Podatek dochodowy od osób prawnych

Podatek dochodowy od osób fizycznych

Podatek zrycza³towany

Podatek od towarów i us³ugoraz podatek akcyzowy

Podatek od gier

Odsetki od nieterminowych wp³at

Karta podatkowa

Podatek od darowizn i spadków

Op³ata skarbowa

Wp³aty jednostek bud¿etowych

Podatki zniesione, pozosta³e wp³aty

Podatek od czynnoœci cywilnoprawnych

Ogó³em

781

2 150

177

6 188

9

59

30

10

129

463

16

10 012

5,66%

19,84%

3,18%

65,35%

0,13%

0,20%

0,12%

0,16%

0,00%

4,29%

0,33%

0,74%

100,00%

73,6%

98,9%

147,9%

95,0%

116,7%

33,3%

81,3%

100,0%

0,0%

99,2%

462,5%

122,4%

95,5%

1 2 3 4 5 6

I. BAZA PODATKOWA

Dochody realizowane przez Urzêdy Skarbowe dla bud¿etu pañstwa i bud¿etów jednosteksamorz¹du terytorialnego Województwa Ma³opolskiego w rozbiciu na rodzaje podatków za lata1999, 2002 i 2003 przedstawiaj¹ siê nastêpuj¹co:

Tabela nr 138. Dochody realizowane przez Urzêdy Skarbowe w latach 1999, 2002, 2003 (w mln z³)

Dochody podatkowe z terenu Województwa Ma³opolskiego w 2003 r. wynios³y 11 081 mln z³i by³y ni¿sze w stosunku do 2002 r. o 519 mln z³ tj. o 4,5%. G³ównym Ÿród³em dochodówrealizowanych przez Urzêdy Skarbowe nadal pozostaj¹ podatki poœrednie tzn. podatek od towarówi us³ug i podatek akcyzowy — ³¹cznie 65,35% oraz podatki dochodowe od osób fizycznychi prawnych — ³¹cznie 25,5%.

208

II. BUD¯ETY JEDNOSTEK SAMORZ¥DU TERYTORIALNEGO

W 2003 r. dochody jednostek samorz¹du terytorialnego kszta³towa³y siê na poziomie 6 441 mln z³,natomiast wydatki wynios³y 6 601 mln z³. Dochody ogó³em wszystkich jednostek w WojewództwieMa³opolskim wzros³y w porównaniu do roku 2002 o 2,3% tj. o 146,7 mln z³. Jest to najmniejszywzrost dochodów w okresie funkcjonowania samorz¹dów (w 2000 r. wzrost o 10,7 %, w 2001 r.o 11,1%, w 2002 r. o 3,5%). Wzrost dochodów odnotowa³y gminy i miasta na prawach powiatu(wzrost o 3,5%) oraz Województwo Ma³opolskie (wzrost o 14,4%). Natomiast spadek dochodówogó³em wyst¹pi³ w bud¿etach powiatów (o ok. 8%) g³ównie ze wzglêdu na zmniejszenie dotacji.

Zmniejszenie dotacji wyst¹pi³o równie¿ w gminach i miastach na prawach powiatu, przyrównoczesnym wzroœcie subwencji ogólnej. Odwrotn¹ tendencjê wykazuj¹ dochody Województwa,gdzie w porównaniu do 2002 r. nast¹pi³ wzrost dotacji o 12,4%, a subwencji jedynie o 0,6%.

Wydatki ogó³em w 2003 r. wynios³y 6 601 mln z³ (wzrost o 0,1% do roku 2002), przy czymwzros³y tylko wydatki bie¿¹ce — z 5 426,5 mln z³ do 5 445 mln z³ (o 0,3%). Wydatki maj¹tkoweuleg³y obni¿eniu o 1%. Spadek ogó³em wydatków maj¹tkowych spowodowany jest g³ównieobni¿eniem wydatków maj¹tkowych w miastach na prawach powiatów (spadek o 14,8%) orazw powiatach (spadek o 0,5%). Wydatki maj¹tkowe województwa utrzyma³y tendencjê wzrostow¹z roku poprzedniego i wzros³y o 9,9%.

Zmianie uleg³ wynik wykonania bud¿etów jednostek w 2003 r. Zmniejszy³ siê niedobór o 163,2 mln(tj. o 44,7%) ale równie¿ zmniejszy³a siê nadwy¿ka bud¿etowa w porównaniu z 2002 r. o 23,4 mln z³tj. o 35,7%.

Informacje zbiorcze dotycz¹ce poszczególnych typów jednostek samorz¹du terytorialnegow województwie ma³opolskim przedstawiono w tabelach od 139 do 143.

ŒRODOWISKO GOSPODARCZE: II. Bud¿ety jednostek samorz¹du terytorialnego

209

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE

: II. Bud¿ety jednostek sam

orz¹du terytorialnego

Tabela nr 139. Wynik wykonania bud¿etu jednostek samorz¹du terytorialnego w latach 1999, 2002, 2003 (w z³)

1999

2002

2003

Dynamika(2003-2002)

Rok

4 946 201 758

6 294 335 146

6 441 055 081

102,3%

Dochody

Ogó³emw tym:

w³asne dotacje subwencje

Wydatki

Ogó³emw tym:

maj¹tkowe bie¿¹ce

Wynik

Ogó³em niedobór nadwy¿ka

1 948 613 650

2 483 580 020

2 859 526 229

115,1%

1 093 166 697

1 191 726 822

773 996 346

64,9%

1 904 421 411

2 619 028 304

2 807 532 506

107,2%

5 136 068 290

6 594 176 279

6 601 096 007

100,1%

1 006 474 086

1 167 657 911

1 156 093 117

99,0%

4 129 594 204

5 426 518 368

5 445 002 890

100,3%

-189 866 532

-299 841 133

-160 040 926

53,4%

-226 370 546

-365 473 242

-202 223 143

55,3%

36 504 014

65 632 109

42 182 217

64,3%

Wykres nr 64. Wynik wykonania bud¿etu jednostek samorz¹du terytorialnego w latach 1999, 2002, 2003

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych otrzymanych z Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie.


210 Tabela nr 140. Wynik wykonania bud¿etu gmin w latach 1999, 2002, 2003 (w z³)

1999

2002

2003

Dynamika(2003-2002)

2 402 168 119

3 067 201 847

3 174 452 116

103,5%

1 093 802 641

1 324 223 059

1 375 375 581

103,9%

268 487 553

296 970 414

236 417 386

79,6%

1 039 877 925

1 446 008 374

1 562 659 149

108,1%

2 473 731 840

3 128 574 530

3 281 463 966

104,9%

529 762 174

581 745 012

609 243 890

104,7%

1 943 969 666

2 546 829 518

2 672 220 076

104,9%

-71 563 721

-61 372 683

-107 011 850

174,4%

-98 767 197

-110 652 125

-142 133 678

128,5%

27 203 476

49 279 442

35 121 828

71,3%

Rok

Dochody

Ogó³emw tym:


Wydatki

Ogó³emw tym:


Wynik


Wykres nr 65. Wynik wykonania bud¿etu gmin w latach 1999, 2002, 2003

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE





211

Tabela nr 141. Wynik wykonania bud¿etu powiatów w latach 1999, 2002, 2003 (w z³)

1999

2002

2003

Dynamika(2003-2002)

712 843 232

955 797 269

879 886 774

92,1%

46 927 677

153 673 768

154 493 819

100,5%

343 670 248

346 585 468

218 745 205

63,1%

322 245 307

455 538 033

506 647 750

111,2%

709 014 216

985 719 699

899 790 256

91,3%

52 735 597

101 072 251

100 543 388

99,5%

656 278 619

884 647 448

799 246 868

90,3%

3 829 016

-29 922 430

-19 903 482

66,5%

-831 014

-31 504 854

-22 768 306

72,3%

4 660 030

1 582 424

2 864 824

181,0%

Rok

Dochody

Ogó³emw tym:


Wydatki

Ogó³emw tym:


Wynik


Wykres nr 66. Wynik wykonania bud¿etu powiatów w latach 1999, 2002, 2003

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE





212 Tabela nr 142. Wynik wykonania bud¿etu miast na prawach powiatu w latach 1999, 2002, 2003 (w z³)

1999

2002

2003

Dynamika(2003-2002)

1 568 904 445

1 947 205 096

2 015 992 271

103,5%

757 859 855

954 318 042

1 146 749 687

120,2%

358 016 269

386 230 088

207 314 600

53,7%

453 028 321

606 656 966

661 927 984

109,1%

1 692 027 658

2 114 657 777

2 037 068 963

96,3%

331 756 527

350 765 288

298 968 506

85,2%

1 360 271 131

1 763 892 489

1 738 100 457

98,5%

-123 123 213

-167 452 681

-21 076 692

12,6%

-126 772 335

-182 222 924

-25 272 257

13,9%

3 649 122

14 770 243

4 195 565

28,4%

Rok

Dochody

Ogó³emw tym:


Wydatki

Ogó³emw tym:


Wynik


Wykres nr 67. Wynik wykonania bud¿etu miast na prawach powiatu w latach 1999, 2002, 2003

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE





213

Tabela nr 143. Wynik wykonania bud¿etu województwa ma³opolskiego w latach 1999, 2002, 2003 (w z³)

1999

2002

2003

Dynamika(2003-2002)

262 285 962

324 130 934

370 723 920

114,4%

50 023 477

51 365 151

77 225 647

150,3%

122 992 627

161 940 852

181 979 118

112,4%

89 269 858

110 824 931

111 519 155

100,6%

261 294 576

365 224 273

382 772 822

104,8%

92 219 788

134 075 360

147 337 333

109,9%

169 074 788

231 148 913

235 435 489

101,9%

991 386

-41 093 339

-12 048 902

29,3%

-41 093 339

-12 048 902

29,3%

Rok

Dochody

Ogó³emw tym:


Wydatki

Ogó³emw tym:


Wynik


991 386

Wykres nr 68. Wynik wykonania bud¿etu województwa ma³opolskiego w latach 1999, 2002, 2003

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE





214

1. BUD¯ETY GMIN

Dochody gmin ogó³em w 2003 r. wzros³y o 3,5%. Wzrost ten wynika³ g³ównie ze wzrostudochodów w³asnych (o 3,9% w porównaniu z 2002 r.) oraz ze wzrostu dochodów z tytu³uotrzymanych subwencji (o 8,1% w porównaniu z 2002 r.). Natomiast dochody gmin z tytu³u dotacjiuleg³y spadkowi (o 20,4%). Dochody bez dotacji na jednego mieszkañca zarówno w gminachnajubo¿szych, jak i najbogatszych w stosunku do roku poprzedniego wzros³y, natomiast nadalutrzymuje siê wysoka dysproporcja pomiêdzy gminami, gdy¿ dochody bez dotacji na jednegomieszkañca w gminach najbogatszych s¹ blisko 2 razy wy¿sze od gmin najbiedniejszych. Naj-wy¿sz¹ kwotê dochodów tej kategorii osi¹gnê³a Muszyna (1 941,4 z³), a najni¿sz¹ S³aboszów(993,6 z³).

Wydatki gmin w 2003 r. wzros³y o 4,9%, zarówno wydatki maj¹tkowe, jak i wydatkibie¿¹ce wzros³y.

Wœród wszystkich gmin najwy¿sz¹ dynamik¹ dochodów ogó³em w 2003 r. w stosunku do 2002 r.odznaczaj¹ siê Osiek — wzrost o 61% i Zielonki — wzrost o 53%, natomiast najni¿sz¹ dynamik¹Rytro — spadek o 32% i Koszyce — spadek o 30%.

W 2003 r. liczba gmin, które odnotowa³y deficyt bud¿etowy wynios³a 120, czyli o 18 gmin wiêcejni¿ w 2002 r. Natomiast ³¹czna wielkoœæ deficytu wszystkich gmin wzros³a w porównaniu z 2002 r.o 28,5% tj. do kwoty 142,1 mln z³. 59 gmin osi¹gnê³o w 2003 roku nadwy¿kê bud¿etow¹ w ³¹cznejwysokoœci 35,1 mln z³. Najwiêksz¹ nadwy¿kê bud¿etow¹ odnotowa³y: Wieliczka (4 238,2 mln z³)i Zakopane (3 029,9 mln z³), a najwiêkszy deficyt bud¿etowy odnotowa³a gmina Zabierzów(7 944,7 mln z³).


215

Tabela nr 144. Dynamika dochodów gmin oraz dochody na 1 mieszkañca w latach 1999, 2002, 2003

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE



Dochodyw³asne na

1 mieszkañca

Dynamikadochodów

ogó³em(7:5) w %

Wyszczególnienie Dochodyw³asne w z³

20032002

Dochodyogó³em w z³



Dochodyw³asne w z³


1999

Lp.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Alwernia

Andrychów

Babice

Bia³y Dunajec

Biecz

Biskupice

Bobowa

Bochnia m.

Bochnia g.

Boles³aw (pow. olk.)

Boles³aw (pow. d¹b.)

Borzêcin

Brzesko

Brzeszcze

BrzeŸnica

Budzów

Bukowina Tatrzañska

Bukowno

Bystra-Sidzina

Charsznica

Che³mek

Che³miec

12 246 554

41 535 694

8 051 175

6 979 114

15 011 808

7 999 384

8 808 216

30 310 387

16 698 480

11 212 929

2 760 738

8 492 035

34 796 779

27 364 891

9 861 462

7 555 232

11 727 374

18 194 392

5 990 495

7 701 047

13 419 310

22 955 769

6 934 827

22 881 853

3 853 256

1 880 906

4 897 189

2 952 212

1 645 803

20 096 879

6 348 650

7 467 554

732 540

2 880 195

19 103 869

17 956 096

3 993 240

1 755 290

3 263 199

14 302 647

1 726 251

3 375 155

6 989 569

6 786 050

16 160 880

49 006 624

10 462 310

8 524 559

21 709 138

10 344 704

13 099 569

38 962 033

21 567 325

14 119 661

3 672 101

10 632 520

44 602 967

34 102 243

12 429 317

11 679 783

16 015 064

17 181 163

8 114 606

8 855 304

16 718 104

35 258 457

8 583 209

21 628 110

4 510 469

2 255 184

7 451 292

3 342 930

2 293 079

24 670 119

6 450 104

9 694 845

1 001 672

3 552 297

24 916 327

21 008 331

3 838 173

3 089 440

4 462 188

12 294 457

1 706 019

2 643 864

7 851 794

11 845 608

15 580 490

52 421 870

10 223 838

8 686 071

20 709 402

10 541 312

13 066 171

40 374 600

23 465 304

12 749 721

3 498 038

11 247 494

46 893 958

28 212 219

12 831 622

11 823 736

16 711 780

18 916 677

8 606 470

10 200 001

16 239 275

33 822 964

7 860 642

24 899 081

3 764 604

2 115 562

6 572 546

3 352 400

2 061 835

25 982 772

8 494 563

8 512 632

833 596

3 849 601

26 407 992

17 609 149

3 873 978

2 745 680

4 546 739

13 976 407

1 695 667

3 720 006

8 084 980

9 516 303

96

107

98

102

95

102

100

104

109

90

95

106

105

83

103

101

104

110

106

115

97

96

624,4

580,7

434,6

312,4

387,8

393,3

226,9

883,1

504,3

1085,4

286,2

455,5

746,9

815,8

385,5

334,7

371,6

1 289,3

266,2

473,8

630,1

403,2

w 2003 r.

216

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE



23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Chrzanów

Ciê¿kowice

Czarny Dunajec

Czchów

Czernichów

Czorsztyn

D¹browa Tarnowska

Dêbno

Dobczyce

Dobra

Drwinia

Gdów

Gnojnik

Go³cza

Gorlice g.

Gorlice m.

Grêboszów

Gromnik

Gródek nad Dunajcem

Grybów m.

Grybów g.

Igo³omia-Wawrzeñczyce

Iwanowice

Iwkowa

Jab³onka

Jerzmanowice-Przeginia

52 445 944

10 595 926

17 894 554

10 108 700

14 269 442

6 796 008

20 275 230

12 953 724

13 412 151

8 768 684

6 412 595

15 824 764

6 842 511

6 385 621

15 394 273

33 445 437

3 699 444

8 131 087

11 742 992

6 819 630

22 831 839

6 559 865

8 288 363

5 541 872

16 004 971

9 287 472

33 716 035

2 467 273

4 735 487

2 959 283

6 236 084

2 601 708

8 268 741

3 563 921

6 960 039

2 192 410

2 552 741

7 203 463

1 601 203

2 813 612

4 065 759

20 833 273

1 177 851

1 772 583

3 334 798

2 056 137

5 113 803

2 423 284

3 323 878

1 160 974

4 552 722

3 148 780

61 102 178

16 243 373

24 886 459

13 903 030

15 460 423

9 305 353

24 163 346

17 722 120

17 692 867

11 938 822

8 845 289

21 977 971

9 795 451

7 387 755

19 882 814

42 187 642

4 753 240

11 841 637

16 005 844

8 337 682

28 563 371

9 007 884

10 322 022

7 660 062

21 494 689

12 660 812

36 581 518

5 117 109

5 740 367

4 945 955

5 307 475

4 184 131

8 276 445

4 099 502

9 411 313

2 698 838

3 751 943

8 663 605

2 372 928

2 198 735

5 368 922

27 156 248

1 234 846

2 548 676

8 544 749

2 792 827

6 246 588

2 800 999

3 256 195

1 832 453

5 664 022

3 413 471

67 671 683

16 103 237

25 770 780

15 120 373

16 298 508

10 644 921

25 055 441

18 347 388

20 957 831

13 695 625

9 032 715

20 772 108

9 392 491

8 279 148

21 537 035

42 079 911

4 848 855

11 493 993

16 414 145

8 456 527

30 281 621

9 626 609

11 750 948

8 603 664

21 691 767

13 279 961

43 357 733

4 334 762

6 151 227

5 987 086

5 920 031

4 514 051

9 013 254

4 335 546

12 210 552

4 218 086

3 784 087

7 295 542

2 129 231

2 659 603

6 402 984

26 097 982

1 340 556

1 823 013

8 992 963

2 432 485

6 507 919

2 846 333

4 319 418

2 380 050

4 780 290

3 330 879

111

99

104

109

105

114

104

104

118

115

102

95

96

112

108

100

102

97

103

101

106

107

114

112

101

105

860,7

391,6

294,0

659,2

461,5

636,1

448,1

313,2

890,6

452,0

598,7

455,6

296,7

415,4

400,2

907,3

369,6

218,0

1 023,4

394,1

295,7

372,8

529,7

397,2

286,9

320,8

217

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE



49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Jod³ownik

Jordanów

Jordanów m.

Kalwaria Zebrzydowska

Kamienica

Kamionka Wielka

Kêty

Klucze

K³aj

Kocmyrzów-Luborzyca

Koniusza

Korzenna

Koszyce

Koœcielisko

Koz³ów

Kroœcienko n. Dunajcem

Krynica

Krzeszowice

Ksi¹¿ Wielki

Lanckorona

Laskowa

Libi¹¿

Limanowa m.

Limanowa g.

Lipinki

Lipnica Murowana

10 176 206

9 825 529

6 228 313

17 129 804

7 076 839

8 395 206

35 535 495

17 191 784

11 902 746

10 833 188

8 504 595

13 930 256

5 581 041

6 890 753

4 276 445

6 873 672

27 911 543

29 700 663

6 043 806

5 758 501

7 458 026

25 954 611

17 369 512

20 378 507

7 581 665

5 799 058

2 147 806

2 535 755

3 126 136

8 128 309

1 641 601

1 938 891

20 242 512

9 496 017

5 764 427

5 083 438

3 099 974

2 848 758

2 004 576

2 992 274

1 571 503

2 651 360

19 779 189

16 635 717

2 898 886

2 112 450

1 390 815

17 175 938

9 552 000

4 884 579

1 862 721

1 362 733

10 882 766

13 221 536

8 163 977

24 856 503

10 484 478

11 645 870

41 536 814

20 557 760

15 039 774

13 261 527

10 237 337

19 156 017

10 665 515

9 256 705

5 420 983

8 668 998

29 024 494

36 617 337

7 630 341

7 979 848

9 602 865

29 810 255

23 130 668

27 634 279

9 768 556

7 442 123

1 967 685

2 640 202

4 285 516

12 158 951

2 732 195

3 086 929

21 739 441

10 862 963

6 613 804

4 819 266

2 916 379

4 460 943

2 519 476

4 177 447

1 389 038

2 825 480

18 374 235

19 792 681

2 920 016

2 963 726

2 110 270

18 296 453

12 585 245

6 675 458

3 534 579

1 619 037

11 755 508

14 660 902

9 211 026

22 679 502

11 944 541

12 026 886

42 426 550

21 966 989

16 669 370

14 472 616

12 915 530

18 651 087

7 495 656

9 253 939

5 816 699

8 884 190

28 968 462

36 737 575

8 083 915

8 600 914

12 181 589

28 623 756

25 692 201

30 104 425

9 462 697

7 875 195

2 597 369

3 483 777

5 235 250

9 757 760

3 681 840

2 855 484

23 279 169

12 501 558

8 540 121

5 212 390

4 744 143

3 481 127

2 104 380

3 905 349

1 623 639

2 751 184

18 525 157

19 900 332

3 267 359

3 404 973

4 335 413

16 991 744

14 756 210

8 216 894

2 785 011

1 781 622

108

111

113

91

114

103

102

107

111

109

126

97

70

100

107

102

100

100

106

108

127

96

111

109

97

106

323,5

336,2

1 031,0

511,0

511,6

319,0

696,1

836,8

772,1

405,6

550,0

262,5

366,2

493,1

321,6

434,4

1 080,6

633,0

579,2

591,9

590,7

739,4

1013,7

364,7

408,7

327,4

218

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE



75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Lipnica Wielka

Lisia Góra

Liszki

Lubieñ

£abowa

£apanów

£apsze Ni¿ne

£¹cko

£ososina Dolna

£ukowica

£u¿na

Maków Podhalañski

Mêdrzechów

Micha³owice

Miechów

Mogilany

Moszczenica

Mszana Dolna m.

Mszana Dolna

Mucharz

Muszyna

Myœlenice

Nawojowa

NiedŸwiedŸ

Niepo³omice

Nowe Brzesko

10 983 531

12 442 232

14 457 176

8 012 155

5 531 357

7 685 544

9 059 651

15 990 934

10 940 204

10 272 773

8 483 338

14 625 983

3 491 927

6 609 116

18 331 111

11 344 678

4 481 502

7 717 134

15 515 039

4 115 354

15 159 262

39 983 961

7 506 156

8 179 521

31 232 760

5 672 596

1 814 385

3 235 716

5 998 625

1 940 090

1 488 708

2 486 549

2 598 674

3 944 826

3 328 786

2 261 335

2 103 938

6 675 001

923 987

2 979 112

9 497 284

5 506 661

1 094 319

3 312 165

3 226 104

1 854 660

7 406 747

22 417 074

1 968 081

1 835 706

19 705 378

2 590 332

9 901 778

17 288 145

18 870 476

11 248 025

7 773 093

10 944 936

11 926 430

20 509 306

13 509 503

13 655 144

10 680 358

19 101 264

4 611 189

8 980 678

23 365 115

14 640 948

6 223 195

9 386 955

19 573 777

5 285 345

29 441 793

55 592 328

11 450 922

9 969 454

36 535 556

6 674 080

2 606 342

3 814 862

7 641 364

2 377 376

2 005 564

3 638 107

4 971 011

4 616 665

4 376 057

2 911 074

2 951 761

7 523 562

1 161 999

3 685 039

11 350 472

6 750 285

1 477 791

4 248 680

3 553 610

1 967 713

19 862 349

31 470 846

3 322 487

2 999 410

22 116 533

2 065 238

8 975 471

19 235 412

20 251 472

11 810 813

7 880 036

10 224 827

11 707 272

22 637 722

13 194 375

15 638 113

11 568 741

20 214 681

4 445 110

9 262 270

23 444 091

17 411 591

6 855 717

10 146 684

23 497 615

5 505 405

22 830 499

50 584 144

11 624 763

11 424 716

41 864 055

8 564 765

1 231 142

5 374 072

8 510 064

2 141 462

1 939 554

3 026 212

5 382 061

6 086 257

3 448 799

4 353 546

3 093 767

9 071 653

1 068 384

3 554 652

11 076 287

9 370 015

1 977 830

4 565 478

6 761 060

1 989 013

15 544 373

26 236 326

3 743 647

4 046 809

26 338 738

3 631 837

91

111

107

105

101

93

98

110

98

115

108

106

96

103

100

119

110

108

120

104

78

91

102

115

115

128

221,3

400,6

559,3

235,3

378,4

410,7

616,2

416,4

357,5

476,9

383,7

574,2

293,0

480,2

550,0

886,0

420,3

617,9

417,0

520,7

1 403,9

652,6

503,8

605,7

1 216,7

631,5

219

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE



101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Nowy Targ m.

Nowy Targ g.

Nowy Wiœnicz

Ochotnica Dolna

Olesno

Olkusz

Osiek

Oœwiêcim g.

Oœwiêcim m.

Pa³ecznica

Pcim

Piwniczna

Pleœna

Podegrodzie

Polanka Wielka

Poronin

Proszowice

Przeciszów

Raba Wy¿na

Rabka

Raciechowice

Rac³awice

Radgoszcz

Rad³ów

Radziemice

Ropa

34 747 517

22 043 822

11 200 970

7 940 658

7 803 748

51 426 573

5 710 960

16 603 514

68 663 235

3 856 881

10 009 610

11 848 366

11 433 825

11 202 341

3 913 232

9 125 729

16 938 999

5 892 572

11 570 366

16 697 429

7 089 014

2 219 492

7 768 339

9 158 403

2 958 519

4 780 763

23 186 112

5 584 311

3 426 026

1 955 754

1 542 141

31 308 562

2 427 990

10 019 125

51 319 658

1 422 177

3 460 562

4 543 343

3 301 321

2 723 650

1 996 444

2 647 286

7 702 652

2 480 078

2 801 677

8 312 204

2 125 895

867 267

2 290 281

3 119 600

1 328 099

1 192 920

45 513 002

26 789 577

16 343 902

10 716 824

7 748 377

60 791 318

9 325 296

22 217 197

72 891 758

4 834 572

14 115 536

17 824 105

14 622 501

15 729 797

5 355 299

12 636 814

19 205 769

9 109 361

16 341 277

20 863 648

9 809 677

3 469 507

10 155 787

12 229 494

4 082 646

6 728 465

29 307 135

5 939 352

4 556 487

2 088 641

1 706 259

35 954 803

3 314 524

13 401 448

51 538 579

1 047 271

4 566 204

8 018 712

3 678 747

3 968 976

2 173 089

3 837 406

8 265 684

4 017 420

3 703 488

9 557 995

2 741 780

1 162 536

1 927 091

3 600 740

1 383 220

1 494 465

42 828 242

27 764 246

16 523 427

13 564 883

9 314 191

62 086 980

15 003 198

20 447 878

70 465 552

5 236 607

13 562 447

16 510 614

14 630 320

18 521 787

5 548 755

13 173 039

19 586 641

8 880 549

17 743 196

21 428 365

10 376 411

3 917 777

12 242 797

13 165 951

4 167 990

7 646 002

26 336 660

5 885 834

4 724 500

4 266 161

1 884 442

37 370 543

8 583 292

11 161 519

49 071 362

2 042 011

3 585 217

6 622 314

3 237 571

5 846 654

2 290 941

4 117 213

7 487 765

3 533 378

4 349 839

9 783 870

3 400 478

1 422 553

3 518 693

4 282 133

1 388 552

1 558 732

94

104

101

127

120

102

161

92

97

108

96

93

100

118

104

104

102

97

109

103

106

113

121

108

102

114

791,8

270,8

371,7

542,4

245,9

740,6

1 107,2

685,8

1 184,7

550,4

352,5

642,3

284,6

515,1

555,2

390,1

457,9

528,4

327,1

568,8

572,3

552,0

485,7

440,1

399,6

309,5

220

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE



127

128

129

130

131

132

133

134

135

136

137

138

139

140

141

142

143

144

145

146

147

148

149

150

151

152

153

Ryglice

Rytro

Rzepiennik Strzy¿ewski

Rzezawa

Sêkowa

Siepraw

Ska³a

Skawina

Skrzyszów

S³aboszów

S³omniki

S³opnice

Spytkowice (pow. nowotarski)

Spytkowice (pow. wadowicki)

Stary S¹cz

Stryszawa

Stryszów

Sucha Beskidzka

Su³kowice

Su³oszowa

Szaflary

Szczawnica

Szczucin

Szczurowa

Szerzyny

Œwi¹tniki Górne

Tarnów

10 231 250

4 469 294

6 900 783

10 589 687

5 717 249

7 261 607

8 958 970

43 656 701

12 363 063

3 326 594

13 758 673

6 047 583

4 810 327

8 301 307

21 824 675

11 462 216

6 167 597

10 607 725

13 139 111

6 275 777

9 360 555

7 628 485

14 304 646

9 319 669

9 210 486

19 002 126

2 3 4 5 6 7 8 9 101

2 446 940

1 429 109

1 282 087

3 379 522

2 103 749

2 969 473

4 033 258

26 732 875

4 543 776

1 070 116

6 127 929

789 776

1 041 440

3 032 832

7 242 760

3 921 243

1 862 082

6 751 372

5 215 881

2 231 363

2 958 556

4 431 876

4 077 214

3 153 246

4 402 826

9 820 298

14 106 234

8 120 441

9 209 502

14 409 840

7 122 718

9 693 249

13 617 025

57 961 584

16 925 368

4 273 421

18 006 251

8 043 890

5 779 056

11 713 264

27 226 092

15 116 084

9 331 661

14 052 515

18 735 106

7 612 837

12 203 701

8 905 728

18 380 685

12 742 214

10 277 961

11 589 084

25 396 541

2 753 218

4 429 785

1 644 712

4 462 771

2 265 166

3 358 650

6 776 145

35 723 824

5 627 881

1 189 470

6 455 380

1 554 332

2 108 303

3 850 041

8 255 145

4 806 715

3 578 108

8 627 915

6 962 095

1 805 324

3 326 977

5 004 522

4 698 983

4 023 672

1 676 614

5 177 170

12 087 511

14 428 918

5 511 730

8 822 816

17 948 124

7 851 848

11 166 380

12 952 492

58 673 424

17 964 995

4 275 849

18 664 094

7 980 949

5 892 987

12 167 827

27 910 358

15 020 713

8 981 562

13 115 675

17 728 324

8 685 399

12 181 527

9 880 148

20 434 545

13 127 118

10 406 015

12 113 508

26 569 695

2 972 105

1 536 741

1 614 401

7 282 658

2 523 138

4 527 691

5 722 852

35 681 285

6 189 851

1 337 293

6 241 960

1 190 212

2 273 202

3 578 662

8 591 978

4 256 324

2 899 804

8 169 086

6 095 282

2 776 126

2 927 710

5 085 459

7 111 351

4 394 667

1 604 641

5 365 565

12 837 754

102

68

96

125

110

115

95

101

106

100

104

99

102

104

103

99

96

93

95

114

100

111

111

103

101

105

105

260,6

422,4

236,1

701,8

529,1

592,9

603,5

866,2

484,1

342,7

459,3

206,3

571,2

384,7

393,1

364,0

432,6

839,9

451,7

468,9

292,0

697,3

530,4

446,6

193,4

630,9

577,4

221

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE



154

155

156

157

158

159

160

161

162

163

164

165

166

167

168

169

170

171

172

173

174

175

176

177

178

179

2 3 4 5 6 7 8 9 10

Tokarnia

Tomice

Trzciana

Trzebinia

Trzyci¹¿

Tuchów

Tymbark

Uœcie Gorlickie

Wadowice

Wieliczka

Wielka Wieœ

Wieprz

Wierzchos³awice

Wietrzychowice

Wiœniowa

Wojnicz

Wolbrom

Zabierzów

Zakliczyn

Zakopane

Zator

Zawoja

Zembrzyce

Zielonki

¯abno

¯egocina

1

8 103 663

6 337 983

5 517 199

41 515 931

7 141 022

17 079 783

7 007 814

8 400 236

38 957 671

44 697 484

7 814 150

11 123 434

9 829 772

4 387 196

6 789 266

11 539 021

27 994 672

22 365 475

14 617 552

42 203 221

9 382 705

8 878 179

5 396 158

17 949 952

17 665 541

6 294 279

Œrednia dla wszystkich gmin w województwie

2 194 863

2 426 510

1 309 775

28 282 384

2 595 779

5 528 023

2 430 358

2 341 257

23 019 071

25 717 895

4 456 192

4 364 976

4 044 626

1 105 097

2 251 069

3 337 365

16 240 352

13 755 345

4 111 796

25 358 545

4 713 109

3 021 809

2 176 805

12 601 336

6 238 590

2 242 797

10 300 985

8 853 265

7 925 883

51 668 775

8 170 838

21 566 410

9 441 451

11 454 262

47 451 313

55 677 404

10 018 398

13 977 385

13 868 706

5 174 801

9 341 821

16 480 175

28 149 454

30 373 743

16 574 482

53 341 710

12 710 871

11 327 349

8 753 320

16 600 480

24 786 442

8 288 840

2 153 215

3 085 890

2 021 055

35 878 971

2 143 972

6 031 140

4 251 173

4 185 208

27 475 222

30 222 242

5 406 844

4 825 659

6 394 721

1 167 610

2 680 630

4 726 023

13 496 411

18 764 712

4 478 909

40 246 575

5 566 995

3 406 340

4 073 948

9 267 760

9 964 671

1 968 313

11 095 090

9 811 822

7 658 351

54 712 568

7 935 224

23 218 541

9 339 775

12 969 852

47 142 808

57 721 267

9 822 302

14 686 961

12 405 238

5 203 922

10 118 363

16 787 996

29 223 806

27 614 162

16 815 711

53 636 303

13 588 101

11 702 661

7 589 020

25 398 693

22 264 620

9 201 716

2 487 784

3 925 443

1 792 518

38 724 982

2 007 818

7 460 744

3 953 329

5 282 197

26 452 449

30 932 283

5 330 345

4 939 883

4 786 512

1 142 628

2 960 091

4 368 039

13 766 461

15 603 921

4 134 494

40 582 126

6 822 967

3 344 398

2 692 832

17 750 546

7 863 234

2 802 841

108

111

97

106

97

108

99

113

99

104

98

105

89

101

108

102

104

91

101

101

107

103

87

153

90

111

104

311,7

553,0

355,9

1 234,6

280,7

433,6

652,8

844,3

709,0

664,3

591,5

432,1

454,5

270,6

441,2

337,9

585,6

714,3

339,3

1 454,6

756,8

381,9

485,6

1 179,7

418,0

575,2

600,0

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych za 2003 r. otrzymanych z Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie.

222

Tabela nr 145. Dochody gmin (w z³) — dynamika dochodów ogó³em w latach 1999, 2002, 2003

Gminy o najwy¿szej dynamice dochodów ogó³em w 2000 r.

Wyszczególnienie

Dynamikadochodów

ogó³emw % (5:3)

1999 2000

Dochodyogó³em

Dochodyw³asne

Dochodyogó³em

Dochodyw³asne

Lp.

I

123456789

10

Gminy o najni¿szej dynamice dochodów ogó³em w 2000 r.II

123456789

10

III

Kroœcienko nad DunajcemKsi¹¿ WielkiMoszczenicaRad³ówBoles³aw (pow. olkuski)Ska³aRac³awiceRopaWierzchos³awiceSzczawnica

Libi¹¿NiedŸwiedŸZielonkiOœwiêcimKrynicaZakliczynWolbromGródek nad DunajcemMuszynaJod³ownik

Œrednia dla wszystkich gmin Województwa w 2000 r.

123456789

10

II

Wyszczególnienie

Dynamikadochodów

ogó³emw % (5:3)

2002 2003

Dochodyogó³em

Dochodyw³asne

Dochodyogó³em

Dochodyw³asne

Lp.

Gminy o najwy¿szej dynamice dochodów ogó³em w 2003 r.I

Gminy o najni¿szej dynamice dochodów ogó³em w 2003 r.

OsiekZielonkiNowe BrzeskoLaskowaOchotnica DolnaKoniuszaRzezawaRadgoszczOlesnoMszana Dolna g.

123456789

10III

RytroKoszyceMuszynaBrzeszczeZembrzyceWierzchos³awice¯abnoBoles³aw (pow.olkuski)Lipnica WielkaZabierzów

6 873 6726 043 8064 481 5029 158 403

11 212 9298 958 9702 219 4924 780 7639 829 7727 628 485

25 954 6118 179 521

17 949 95268 663 23527 911 54314 617 55227 994 67211 742 99215 159 26210 176 206

9 325 29616 600 4806 674 0809 602 865

10 716 82410 237 33714 409 84010 155 7877 748 377

19 573 777

8 120 44110 665 51529 441 79334 102 2438 753 320

13 868 70624 786 44214 119 6619 901 778

30 373 743

2 651 3602 898 8861 094 3193 119 6007 467 5544 033 258

867 2671 192 9204 044 6264 431 876

17 175 9381 835 706

12 601 33651 319 65819 779 189

4 111 79616 240 352

3 334 7987 406 7472 147 806

3 314 5249 267 7602 065 2382 110 2702 088 6412 916 3794 462 7711 927 0911 706 2593 553 610

4 429 7852 519 476

19 862 34921 008 331

4 073 9486 394 7219 964 6719 694 8452 606 342

18 764 712

10 828 0418 314 0506 032 286

12 147 53414 537 55011 403 149

2 778 3445 982 719

12 292 9639 427 597

25 049 6387 781 888

16 492 33261 515 44224 919 41912 998 47224 848 65610 326 49812 903 312

8 492 937

15 003 19825 398 693

8 564 76512 181 58913 564 88312 915 53017 948 12412 242 797

9 314 19123 497 615

5 511 7307 495 656

22 830 49928 212 219

7 589 02012 405 23822 264 62012 749 721

8 975 47127 614 162

2 752 8722 461 9361 656 7484 502 315

10 341 6825 186 4491 045 2701 847 9844 964 1985 538 689

15 470 2161 688 235

10 819 13342 282 51916 093 9033 178 310

12 437 7642 915 3886 572 4271 489 978

8 583 29217 750 5463 631 8374 335 4134 266 1614 744 1437 282 6583 518 6931 884 4426 761 060

1 536 7412 104 380

15 544 37317 609 1492 692 8324 786 5127 863 2348 512 6321 231 142

15 603 921

158138135133130127125125125124

97959290898989888583

106

161153128127127126125121120120



68707883878990909191

104


223


Tabela nr 146. Gminy o najwy¿szych i najni¿szych dochodach bez dotacji na 1 mieszkañca w latach 1999, 2002, 2003

1999

Gminy o najwy¿szych dochodach na 1 mieszkañcaI

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

II

Lipnica Wielka

S³awków

Bukowno

Oœwiêcim m.

Krynica

Niepo³omice

Boles³aw (pow. olkuski)

Zielonki

Jordanów m.

Uœcie Gorlickie

S³aboszów

Koz³ów

Rac³awice

Igo³omnia-Wawrzeñczyce

Mêdrzechów

Biecz

Mszana Dolna g.

Miechów

Czarny Dunajec

Radziemice

Gminy o najni¿szych dochodach na 1 mieszkañca

Œrednia na 1 mieszkañca dla wszystkiach gmin w województwie

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Lp. Wyszczególnienie Dochodyogó³em w z³

Kwotaw z³/1

mieszkañca(5:6)

Dotacjaw z³

Liczbaludnoœci

Dochody(3-4) w z³

1 2 3 54 6 7


Kwotaw z³/1

mieszkañca(5:6)

Dotacjaw z³

Liczbaludnoœci

Dochody(3-4) w z³

1 2 3 54 6 7

2002

Gminy o najwy¿szych dochodach na 1 mieszkañca

Muszyna

Rytro

Zakopane


Lipnica Wielka

Uœcie Gorlickie

Gródek n. Dunajcem

Niepo³omice

Oœwiêcim m.

Krynica

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

I

10 983 531

13 351 024

18 194 392

68 663 235

27 911 543

31 232 760

11 212 929

17 949 952

6 228 313

8 400 236

3 332 744

4 276 445

2 219 492

6 560 173

3 491 927

15 011 808

15 515 038

18 331 111

17 894 554

2 958 308

29 441 793

8 120 441

53 341 710

14 119 661

9 901 778

11 454 262

16 005 844

36 535 556

72 891 758

29 024 494

551 875

1 068 996

883 490

5 899 879

1 781 265

1 883 207

581 796

1 131 833

633 366

1 088 714

518 892

441 542

256 669

560 384

646 557

1 435 364

3 034 296

2 226 990

1 417 654

202 158

3 667 041

582 559

2 826 974

884 075

700 374

1 233 324

1 755 105

2 718 521

7 355 244

2 483 228

10 431 656

12 282 028

17 310 902

62 763 356

26 130 278

29 349 553

10 631 133

16 818 119

5 594 947

7 311 522

2 813 852

3 834 903

1 962 823

5 999 789

2 845 370

13 576 444

12 480 742

16 104 121

16 476 900

2 756 150

25 774 752

7 537 882

50 514 736

13 235 586

9 201 404

10 220 938

14 250 739

33 817 035

65 536 514

26 541 266

5 425

6 989

10 499

43 586

18 172

20 958

7 873

13 094

4 810

6 363

4 085

5 190

2 543

7 751

3 643

17 219

15 802

20 349

20 656

3 445

11 000

3 600

28 200

7 800

5 500

6 200

8 800

21 400

41 900

17 200

1 922,9

1 757,3

1 648,8

1 440,0

1 437,9

1 400,4

1 350,3

1 284,4

1 163,2

1 149,1

688,8

738,9

771,9

774,1

781,1

788,5

789,8

791,4

797,7

800,0

942,9

2 343,2

2 093,9

1 791,3

1 696,9

1 673,0

1 648,5

1 619,4

1 580,2

1 564,1

1 543,1

224



Gminy o najni¿szych dochodach na 1 mieszkañca

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

II

S³aboszów

Olesno

Kocmyrzów - Luborzyca

Koz³ów

Miechów

Charsznica

Koniusza

Maków Podhalañski

Pa³ecznica

Igo³omnia-Wawrzeñczyce

Œrednia na 1 mieszkañca dla wszystkich gmin w województwie


Kwotaw z³/1

mieszkañca(5:6)

Dotacjaw z³

Liczbaludnoœci

Dochody(3-4) w z³

1 2 3 54 6 7

2003

Gminy o najwy¿szych dochodach na 1 mieszkañcaI.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Gminy o najni¿szych dochodach na 1 mieszkañcaII.

Œrednia na 1 mieszkañca dla wszystkich gmin w województwie

Muszyna

Uœcie Gorlickie

Osiek

Zakopane

Niepo³omice

¯egocina


Jordanów m.

Bukowno

Rzezawa

S³aboszów

Wielka Wieœ

Trzyci¹¿

Miechów


Koz³ów

Boles³aw (pow. d¹browski)

Krzeszowice

Mêdrzechów

Babice

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

3902

9011

7153

20137

12851

5049

2913

31439

3646

8662

4 273 421

7 748 377

13 261 527

5 420 983

23 365 115

8 855 304

10 237 337

19 101 264

4 834 572

9 007 884

22 830 499

12 969 852

15 003 198

53 636 303

41 864 055

9 201 716

16 414 145

9 211 026

18 916 677

17 948 124

4 275 849

9 822 302

7 935 224

23 444 091

14 472 616

5 816 699

3 498 038

36 737 575

4 445 110

10 223 838

722 365

871 583

1 309 321

601 406

3 194 973

863 075

1 467 760

3 065 965

1 127 794

1 074 252

1 335 614

1 078 167

543 000

2 462 559

2 354 021

536 751

1 359 020

713 550

796 672

904 155

398 711

600 609

538 483

2 447 042

1 059 242

420 578

360 071

2 723 055

465 386

757 550

3 551 056

6 876 794

11 952 206

4 819 577

20 170 142

7 992 229

8 769 577

16 035 299

3 706 778

7 933 632

21 494 885

11 891 685

14 460 198

51 173 744

39 510 034

8 664 965

15 055 125

8 497 476

18 120 005

17 043 969

3 877 138

9 221 693

7 396 741

20 997 049

13 413 374

5 396 121

3 137 967

34 014 520

3 979 724

9 466 288

4 000

7 700

12 700

5 100

20 100

7 900

8 600

15 700

3 600

7 700

11072

6256

7752

27900

21647

4873

8787

5078

10840

10377

993,6

1 023,4

1 034,1

1 042,7

1 043,8

1 068,8

1 077,2

1 081,9

1 091,5

1 092,9

1281,7

887,8

893,1

941,1

945,0

1 003,5

1 011,7

1 019,7

1 021,4

1 029,7

1 030,3

1221,0

1 941,4

1 900,8

1 865,4

1 834,2

1 825,2

1 778,2

1 713,3

1 673,4

1 671,6

1 642,5

1 2 3 54 6 7

225


Tabela nr 147. Dochody gmin (w z³) — dynamika dochodów w³asnych w latach 1999, 2002, 2003

Gminy o najwy¿szej dynamice dochodów w³asnych w 2000 r.I

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

II

Ropa

Moszczenica

Czorsztyn

Rad³ów

Jab³onka


Spytkowice

Ciê¿kowice

Raciechowice

Piwniczna

Ochotnica Dolna

£¹cko

Trzyci¹¿

Go³cza

Zakliczyn

Wolbrom

Radgoszcz

Lipnica Wielka

Jod³ownik

Piwniczna

Gminy o najni¿szej dynamice dochodów w³asnych w 2000 r.


1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

WyszczególnienieDochodyogó³em

Dynamikadochodóww³asnych% (6:4)Dochody

w³asneDochodyw³asne

Dochodyogó³em

1 2 3 54 6 7

Lp. WyszczególnienieDochodyogó³em

Dynamikadochodóww³asnych% (6:4)

Dochodyw³asne

Dochodyw³asne

Dochodyogó³em

Gminy o najwy¿szej dynamice dochodów w³asnych w 2003 r.

Osiek

Laskowa

Ochotnica Dolna

Pa³ecznica

Zielonki

Mszana Dolna g.

Radgoszcz

Nowe Brzesko

Rzezawa

Koniusza

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

I

Lp.

1999 2000

1

2002 2003

3 314 524

2 110 270

2 088 641

1 047 271

9 267 760

3 553 610

1 927 091

2 065 238

4 462 771

2 916 379

5 982 719

6 032 286

8 241 483

12 147 534

18 931 558

14 537 550

4 679 334

12 539 557

8 735 547

13 347 366

8 706 600

16 313 261

7 334 116

6 622 101

12 998 472

24 848 656

8 328 751

12 521 528

8 492 931

6 698 403

15 003 198

12 181 589

13 564 883

5 236 607

25 398 693

23 497 615

12 242 797

8 564 765

17 948 124

12 915 530

1 847 984

1 656 748

3 912 765

4 502 315

6 330 386

10 341 682

1 417 149

3 350 251

2 855 811

5 919 278

1 572 161

3 156 129

2 060 765

2 200 215

3 178 310

12 437 764

1 711 144

1 329 171

1 489 977

1 530 948

8 583 292

4 335 413

4 266 161

2 042 011

17 750 546

6 761 060

3 518 693

3 631 837

7 282 658

4 744 143

155

151

150

144

139

138

136

136

134

130

80

80

79

78

77

77

57

73

69

68

102

259

205

204

195

192

190

183

176

163

163

1 192 920

1 094 319

2 601 708

3 119 600

4 552 722

7 467 554

1 041 440

2 467 273

2 125 895

4 543 343

1 955 754

3 944 826

2 595 779

2 813 612

4 111 796

16 240 352

2 990 281

1 814 385

2 147 806

2 242 797

4 780 763

4 481 502

6 796 008

9 158 403

16 004 971

11 212 929

4 810 327

10 595 926

7 089 014

11 848 366

7 940 658

15 990 934

7 141 022

6 385 621

14 617 552

27 994 672

7 768 339

10 983 531

10 176 206

6 294 279

9 325 296

9 602 865

10 716 824

4 834 572

16 600 480

19 573 777

10 155 787

6 674 080

14 409 840

10 237 337

2 3 54 6 7

III

226



Gminy o najni¿szej dynamice dochodów w³asnych w 2003 r.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

III

I

Rytro

Lipnica Wielka

Zembrzyce

Gromnik

Wierzchos³awice

S³opnice

Korzenna

Muszyna

Pcim

Lipinki

Œrednia dla wszystkich gmin województwa w 2003 r.

4 429 785

2 606 342

4 073 948

2 548 676

6 394 721

1 554 332

4 460 943

19 862 349

4 566 204

3 534 579

5 511 730

8 975 471

7 589 020

11 493 993

12 405 238

7 980 949

18 651 087

22 830 499

13 562 447

9 462 697

1 536 741

1 231 142

2 692 832

1 823 013

4 786 512

1 190 212

3 481 127

15 544 373

3 585 217

2 785 011

35

47

66

72

75

77

78

78

79

79

109

8 120 441

9 901 778

8 753 320

11 841 637

13 868 706

8 043 890

19 146 017

29 441 793

14 115 536

9 768 556

Wyszczególnienie wydatkiinwestycyjne

1 2 65 7 8

Lp.

2003

Tabela nr 148. Wydatki inwestycyjne gmin w latach 1999, 2002, 2003 (w z³)

%udzia³

wydatkówinwesty-cyjnych

w wydat-kach

ogó³em

wydatkiinwestycyjne

%udzia³


w wydat-kach

ogó³em

wydatkiinwestycyjne

20021999

%udzia³


w wydat-kach

ogó³em

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

43

Bochnia

Bukowno

Gorlice

Grybów

Jordanów

Limanowa

Mszana Dolna

Nowy Targ

Oœwiêcim

S³awków

Sucha Beskidzka

Szczawnica

Zakopane

Razem miasta

Alwernia

Andrychów

Biecz

Brzesko

7 024 525

5 489 463

5 352 976

1 365 100

318 651

2 001 913

1 428 563

11 405 947

15 144 777

2 746 487

1 830 421

5 385 839

19 172 727

78 667 389

1 498 337

8 631 735

948 753

5 429 859

23,60

27,00

15,91

18,90

5,12

11,16

18,62

32,22

23,39

19,83

16,32

49,40

39,70

25,61

12,15

20,33

6,34

16,07

7 276 122

1 248 368

9 457 024

1 229 722

437 159

3 465 192

2 092 130

10 992 288

12 321 611

0

5 057 776

1 745 342

13 698 033

69 020 767

1 876 714

8 050 607

5 708 746

13 091 383

17,90

7,07

21,23

13,78

5,05

14,34

19,52

26,15

16,49

0

32,69

18,53

26,10

18,24

11,82

16,15

23,58

25,15

9 594 578

2 784 339

4 091 287

1 782 354

3 188 375

4 407 713

1 353 668

9 026 153

12 967 981

0

3 287 096

1 837 158

9 626 695

63 947 397

2 583 830

7 729 218

2 806 535

6 684 262

21,70

14,01

9,86

18,80

30,31

16,91

13,09

21,35

17,18

0

24,73

18,55

19,02

18,09

14,93

14,73

13,08

13,85

227


1 2 65 7 8

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

43

Brzeszcze

Che³mek

Chrzanów

Ciê¿kowice

Czchów

D¹browa Tarnowska

Dobczyce

Kalwaria Zebrzydowska

Kêty

Krynica

Krzeszowice

Libi¹¿

Maków Podhalañski

Miechów

Muszyna

Myœlenice

Niepo³omice

Nowy Wiœnicz

Olkusz

Piwniczna Zdrój

Proszowice

Rabka-Zdrój

Ryglice

Ska³a

Skawina

S³omniki

Stary S¹cz

Su³kowice

Œwi¹tniki Górne

Trzebinia

Tuchów

Wadowice

Wieliczka

Wolbrom

Zator

¯abno

Razem miasta-gminy

Babice

Bia³y Dunajec

Biskupice

6 374 645

2 383 730

10 642 711

1 392 802

0

6 993 824

2 687 612

1 900 472

8 617 502

8 724 292

5 587 535

4 458 242

1 762 678

2 857 623

6 482 035

8 617 271

7 768 618

3 212 645

4 991 206

772 311

5 418 592

2 749 307

0

791 419

16 788 812

2 948 623

5 049 021

3 021 536

2 424 700

4 995 010

2 277 652

8 702 318

8 753 111

4 181 045

1 951 372

6 631 816

189 420 772

1 528 407

1 851 647

1 439 914

21,55

18,23

18,97

12,64

0

33,08

18,06

11,02

24,43

31,98

18,60

17,52

11,68

16,27

40,23

20,16

24,11

27,73

9,64

6,56

27,97

16,33

0

8,96

32,53

21,02

21,99

22,27

26,69

11,97

13,45

23,67

18,59

15,83

21,11

31,84

20,18

18,46

26,66

18,47

3 667 293

1 758 514

5 955 874

2 448 258

0

4 981 148

4 253 908

3 028 030

4 583 815

6 528 138

5 324 151

4 149 793

1 424 132

7 409 456

12 738 971

8 117 704

10 240 742

3 312 101

7 010 978

7 357 597

2 566 726

1 858 681

0

4 697 341

8 280 487

2 673 542

3 493 728

5 850 383

2 860 285

4 906 670

5 527 134

9 865 731

9 930 656

3 223 845

2 651 315

5 479 096

206 883 673

1 778 460

780 388

1 593 933

11,60

10,79

9,80

14,24

0

20,62

22,33

12,20

11,53

22,19

14,06

13,23

7,57

28,64

44,68

15,36

25,41

19,81

10,90

35,83

13,30

9,26

0

31,03

15,19

15,69

13,64

29,04

23,71

9,79

23,24

19,96

17,33

11,21

19,31

23,17

18,01

16,19

9,68

14,61

4 089 383

2 491 004

7 149 874

1 631 078

6 048 029

5 946 739

4 099 274

858 111

6 429 252

9 098 978

7 669 337

1 732 513

4 232 329

2 529 020

10 135 343

6 297 990

13 774 527

5 350 777

3 943 672

4 413 700

1 677 056

1 350 159

2 594 186

1 228 277

9 764 782

2 539 443

3 911 890

3 131 657

2 256 623

4 245 328

5 160 571

4 293 389

7 465 933

2 760 507

3 970 285

2 961 672

187 036 533

3 188 206

466 079

1 623 392

12,65

14,36

10,70

9,98

34,90

22,91

18,40

3,70

15,67

28,79

18,91

5,71

19,77

10,97

41,28

12,35

29,36

27,05

6,41

24,10

8,15

6,38

17,76

10,16

16,09

13,98

14,05

18,18

19,07

8,00

21,39

9,49

13,96

8,68

28,37

12,87

15,33

24,43

5,77

15,35

228


1 2 65 7 8

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

43

Bobowa

Bochnia

Boles³aw (pow. d¹browski)


Borzêcin

BrzeŸnica

Budzów

Bukowina Tatrzañska

Bystra-Sidzina

Charsznica

Che³miec

Czarny Dunajec

Czchów

Czernichów

Czorsztyn

Dêbno

Dobra

Drwinia

Gdów

Gnojnik

Go³cza

Gorlice

Grêboszów

Gromnik


Grybów

Igo³omia-Wawrzeñczyce

Iwanowice

Iwkowa

Jab³onka


Jod³ownik

Jordanów

Kamienica

Kamionka Wielka

Klucze

K³aj


Koniusza

Korzenna

506 400

4 516 334

27 250

1 491 956

2 056 514

1 121 593

1 006 236

2 115 096

941 901

1 607 467

8 286 655

3 253 154

2 531 188

5 100 606

977 484

2 890 206

1 136 118

856 661

1 273 863

1 284 051

780 578

2 074 754

637 040

1 062 310

3 568 018

4 530 195

889 441

1 401 628

158 448

4 017 570

1 387 177

2 402 919

2 223 050

1 112 790

2 312 400

110 468

1 279 567

919 645

791 436

3 993 760

5,84

25,67

1,01

14,07

23,54

11,19

12,64

18,05

15,67

20,93

32,16

18,05

26,49

34,16

14,28

20,50

12,83

14,46

8,45

18,96

12,23

13,21

17,57

12,88

30,76

19,68

12,56

16,72

2,83

25,61

14,37

21,79

22,66

15,77

25,83

0,66

11,07

8,69

10,19

26,05

433 256

2 721 723

194 425

4 809 516

1 878 720

1 156 451

2 170 955

3 697 865

910 867

911 873

7 269 004

6 714 769

4 061 412

1 507 246

3 852 663

1 247 128

3 292 069

1 837 459

3 843 557

1 276 167

289 584

3 060 994

868 763

5 010 545

7 047 585

2 311 233

178 587

3 476 146

1 344 207

7 474 826

1 878 024

1 212 163

1 613 113

5 581 068

2 631 110

265 311

3 083 518

1 789 808

1 072 164

3 434 750

3,45

13,79

5,38

29,87

17,54

9,11

19,23

21,71

11,33

10,65

21,87

24,35

29,02

10,58

31,96

7,28

24,75

21,15

17,81

13,59

3,79

15,11

18,68

33,87

37,52

8,41

1,98

28,43

16,46

30,74

14,43

10,74

12,80

41,99

21,01

1,31

18,89

13,50

10,42

17,60

777 388

5 244 701

187 039

8 812 260

1 971 737

956 657

3 577 539

2 336 930

872 415

2 468 075

10 532 453

4 541 718

0

2 973 787

2 141 728

1 662 722

3 753 704

2 180 002

1 553 850

2 010 865

773 794

3 497 491

937 852

900 510

7 542 411

2 759 697

502 272

3 884 142

1 377 071

2 237 681

5 637 421

1 232 539

3 014 590

3 141 289

1 818 180

2 527 097

4 085 201

2 691 954

3 629 316

2 294 791

5,99

22,63

5,23

42,98

17,30

7,40

28,83

14,55

10,19

22,10

27,33

17,84

0

17,95

19,19

9,52

25,91

22,99

7,53

19,66

9,78

15,99

18,55

8,05

41,24

9,42

5,25

29,69

15,35

10,68

32,29

10,09

19,74

27,17

14,83

11,13

22,77

18,45

27,63

12,35

229


1 2 65 7 8

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

127

128

129

130

131

132

133

134

135

136

43

Koszyce

Koœcielisko

Koz³ów

Kroœcienko n. Dunajcem

Ksi¹¿ Wielki

Lanckorona

Laskowa

Limanowa

Lipinki

Lipnica Murowana

Lipnica Wielka

Lisia Góra

Liszki

Lubieñ

£abowa

£apanów

£apsze Ni¿ne

£¹cko

£ososina Dolna

£ukowica

£u¿na

Mêdrzechów

Micha³owice

Mogilany

Moszczenica

Mszana Dolna

Mucharz

Nawojowa

NiedŸwiedŸ

Nowe Brzesko

Nowy Targ

Ochotnica Dolna

Olesno

Osiek

Oœwiêcim

Pa³ecznica

Pcim

Pleœna

Podegrodzie

Polanka Wielka

1 628 199

1 233 538

264 250

4 636 439

504 374

716 236

1 201 048

4 721 257

2 228 968

774 182

9 558 601

3 372 581

3 854 192

1 275 534

961 064

1 168 520

2 911 398

3 121 388

2 320 131

2 024 831

518 922

851 976

1 163 845

2 750 245

656 205

2 189 832

83 758

1 391 620

2 233 637

2 584 282

6 432 284

631 278

2 490 613

1 379 243

1 241 596

637 028

1 433 648

3 464 096

2 640 900

87 454

28,68

17,36

6,24

48,41

8,79

12,51

16,48

21,89

28,51

13,19

63,45

25,90

25,87

15,78

17,42

15,50

28,74

19,77

21,35

18,90

6,19

21,00

18,87

24,45

14,70

12,57

2,05

19,03

27,38

35,89

29,79

8,62

28,24

24,72

8,08

16,81

15,27

30,88

22,09

2,43

5 154 430

1 098 616

129 542

1 759 126

2 007 183

1 280 051

648 774

3 911 815

3 160 879

779 078

2 423 209

3 693 474

5 144 228

2 333 610

1 318 934

3 628 536

1 790 051

3 701 511

1 827 493

2 311 251

1 446 227

180 297

2 002 054

2 165 539

886 884

3 384 075

390 238

2 791 686

1 875 065

717 791

4 365 457

2 524 960

388 557

4 630 565

4 851 584

536 798

2 195 498

4 387 657

1 631 820

507 901

47,61

11,93

2,47

21,62

23,75

15,87

6,68

14,44

31,29

10,65

25,60

20,92

26,31

20,33

16,89

29,32

15,80

17,96

13,18

16,77

14,00

4,00

22,92

14,85

14,43

16,88

6,95

25,34

18,93

11,11

17,48

22,47

5,08

37,99

19,59

10,86

17,35

27,41

10,77

9,38

1 021 248

1 221 807

435 035

1 939 077

1 651 913

1 678 907

3 008 662

4 280 049

2 664 821

2 249 095

614 123

3 991 456

6 620 677

788 738

1 096 498

2 276 533

1 912 725

6 289 988

1 558 338

4 091 350

2 112 769

319 690

1 637 118

5 651 452

1 644 340

6 430 249

135 588

3 282 978

3 931 631

2 941 373

5 286 970

6 345 845

1 321 271

7 526 250

2 540 129

1 301 196

2 182 850

1 586 443

7 862 397

1 417 734

14,22

13,04

7,45

21,76

20,11

19,45

24,34

15,69

26,32

22,97

7,15

21,09

29,56

7,24

13,49

18,96

16,40

25,46

11,70

26,42

18,32

7,12

18,01

30,08

23,00

26,78

2,43

28,25

31,65

33,46

18,43

40,70

14,51

46,04

10,79

24,25

16,37

10,99

36,60

23,25

230


1 2 65 7 8

137

138

139

140

141

142

143

144

145

146

147

148

149

150

151

152

153

154

155

156

157

158

159

160

161

162

163

164

165

166

167

168

169

170

171

172

173

174

175

43

Poronin

Przeciszów

Raba Wy¿na

Raciechowice

Rac³awice

Radgoszcz

Rad³ów

Radziemice

Ropa

Ryglice

Rytro

Rzepiennik Strzy¿ewski

Rzezawa

Sêkowa

Siepraw

Skrzyszów

S³aboszów

S³opnice

Spytkowice(pow. nowotarski)

Spytkowice(pow. wadowicki)

Stryszawa

Stryszów

Su³oszowa

Szaflary

Szczucin

Szczurowa

Szerzyny

Tarnów

Tokarnia

Tomice

Trzciana

Trzyci¹¿

Tymbark

Uœcie Gorlickie

Wielka Wieœ

Wieprz

Wierzchos³awice

Wietrzychowice

Wiœniowa

3 343 360

917 761

2 378 200

968 499

673 668

3 462 074

1 406 766

94 178

515 473

1 904 065

369 208

1 193 055

3 309 196

1 152 994

1 475 944

9 048 396

325 210

2 580 725

1 702 574

1 171 764

1 011 458

1 719 865

1 154 314

1 691 679

2 321 679

2 208 520

0

3 374 102

1 844 463

334 600

1 112 419

2 046 470

1 840 204

1 394 149

977 543

479 784

2 470 799

494 082

448 606

28,25

15,97

19,87

12,93

28,22

39,03

15,31

3,09

10,91

18,86

9,47

16,98

28,50

18,63

19,62

50,38

9,66

38,06

33,85

14,41

9,08

25,35

19,53

18,45

16,58

22,63

0

18,63

22,09

5,52

20,47

25,08

24,49

15,61

12,56

4,37

25,29

10,91

6,68

2 104 855

2 274 371

4 303 287

570 929

1 335 188

2 567 226

1 836 720

377 352

1 207 641

2 730 930

6 154 575

855 623

3 306 348

572 113

3 591 459

2 675 082

121 676

2 338 264

3 596 618

1 909 212

2 456 960

2 811 128

1 513 458

1 665 380

1 187 405

2 599 782

0

4 351 086

1 852 866

2 816 226

2 280 941

622 521

2 100 530

2 983 065

1 323 191

1 862 628

5 171 885

187 117

1 308 184

15,63

25,73

24,74

6,25

34,43

25,17

14,59

9,22

17,37

18,87

59,89

9,66

22,60

8,04

31,27

16,80

3,27

29,62

45,56

16,38

15,98

29,69

19,93

14,11

5,85

21,40

0

17,25

17,65

27,47

27,90

8,45

22,62

23,90

13,42

13,48

35,61

3,76

13,68

2 190 044

1 919 015

4 804 772

2 239 019

1 225 555

4 839 130

1 683 413

423 427

1 693 406

0

2 034 253

310 685

11 225 317

1 001 164

3 347 876

5 614 688

242 315

1 649 322

911 587

830 717

2 554 002

1 679 329

2 236 529

1 118 238

7 287 621

2 879 022

941 999

4 473 403

1 686 573

3 991 099

1 202 366

392 318

2 672 936

2 807 485

1 337 684

2 779 363

1 241 835

29 689

1 673 286

16,34

21,46

25,58

20,06

29,23

37,02

12,99

10,13

20,49

0

32,19

3,49

48,55

12,62

28,53

29,19

6,00

21,45

16,42

7,20

17,38

19,37

26,30

9,12

31,67

21,91

8,88

16,75

15,19

32,48

15,51

5,38

26,04

22,95

12,72

18,83

10,44

0,59

15,96

231


1 2 65 7 8

176

177

178

179

180

181

182

43

Wojnicz

Zabierzów

Zakliczyn

Zawoja

Zembrzyce

Zielonki

¯egocina

Razem gminy

Ogó³em

1 384 890

5 316 337

4 236 922

1 061 700

1 461 244

10 171 674

1 319 235

256 662 936

524 751 097

11,57

22,04

28,54

11,82

23,90

51,34

21,17

20,90

21,21

1 661 181

10 022 988

2 025 340

463 901

1 971 064

3 478 546

1 167 881

305 840 572

581 745 012

9,76

32,83

12,82

4,49

22,04

20,96

13,87

18,31

18,19

738 347

13 921 483

1 997 026

676 817

1 090 073

13 470 128

2 027 745

358 259 960

609 243 890

4,34

39,15

11,94

6,33

14,38

49,77

21,65

20,98

18,57


Wyszczególnienie

1

I

2 76 8 9

Lp.

Tabela nr 149. Gminy: dynamika wydatków inwestycyjnych w latach 1999, 2002, 2003

Dynamikawydatkówinwesty-cyjnychogó³em

w %(7 : 4)

20001999

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

II

5

Wydatkiogó³em

w z³

Wydatkiogó³em

w z³

%udzia³uwydat-

kówinwesty-cyjnych

w wydat-kach

ogó³em

%udzia³uwydat-

kówinwesty-cyjnych

w wydat-kach

ogó³em

w tym:wydatkiinwesty-

cyjne


cyjne

Korzenna

Szczawnica

Che³miec

Palecznica

Zembrzyce

Gminy o najwy¿szej dynamice wydatków inwestycyjnych w 2000 r.

43

Gminy o najni¿szej dynamice wydatków inwestycyjnych w 2000 r.

Ksi¹¿ Wielki

Boles³aw(pow.d¹browski)

Rytro

Moszczenica

Raciechowice

Zawoja

Jordanów

Tomice

Polanka Wielka

Ochotnica Dolna

1

2

3

4

5

3 993 760

5 385 839

8 286 655

637 028

1 461 244

504 374

27 250

369 208

656 205

968 499

1 061 700

318 651

334 600

87 454

631 278

15 332 384

10 903 327

25 766 719

3 789 409

6 113 398

5 736 076

2 686 391

3 900 494

4 463 338

7 491 015

8 986 022

6 225 238

6 063 361

3 600 827

7 323 326

8,79

1,01

9,47

14,70

12,93

11,82

5,12

5,52

2,43

8,62

26,05

49,40

32,16

16,81

23,90

9 954 720

3 021 879

4 994 862

6 671 546

10 722 902

12 088 800

7 081 831

7 270 819

4 002 119

8 734 303

14 176 847

8 453 664

22 793 713

4 157 602

5 754 426

4 043 249

157 052

1 385 117

2 383 987

3 056 361

3 329 510

885 144

914 406

221 884

1 597 530

1 449 674

1 954 541

2 779 243

212 513

460 106

40,62

5,20

27,73

35,73

28,50

27,54

12,50

12,58

5,54

18,29

10,23

23,12

12,19

5,11

8,00

802

576

375

363

316

314

278

273

254

253

36

36

34

33

31

232


1 2 76 8 9543

WyszczególnienieLp.

Dynamikawydatkówinwesty-cyjnychogó³em

w %(7 : 4)

20032002

wydatkiogólem

w z³

wydatkiogó³em

w z³

%udzia³uwydat-

kówinwesty-cyjnych

w wydat-kach

ogó³em

%udzia³uwydat-

kówinwesty-cyjnych

w wydat-kach

ogó³em


cyjne


cyjne

Olesno

Dobczyce

Bukowno

Rabka

S³aboszów

Œrednia dla wszystkich gminwojewództwa w 2000 r.

6

7

8

9

10

III

Klucze

Jordanów m.

Szczucin

Podegrodzie

Laskowa

Nowe Brzesko

Raciechowice

Zielonki

Olesno

Rzezawa

Wietrzychowice

Gromnik

Koszyce

Wierzchos³awice

Lipnica Wielka

Spytkowice(pow.nowotarski)

Ska³a

KalwariaZebrzydowska

Jab³onka

Rytro

Gminy o najni¿szej dynamice wydatków inwestycyjnych w 2003 r.

Œrednia dla wszystkich gminwojewództwa w 2002 r.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

II

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

III

4 982 848

14 795 095

10 827 159

14 525 577

9 467 437

7 894 725

15 139 984

24 820 940

24 318 021

10 276 781

8 819 510

14 885 342

20 332 128

16 838 464

3 364 943

Gminy o najwy¿szej dynamice wydatków inwestycyjnych w 2003 r.

20 183 175

8 664 403

20 297 822

15 144 552

9 707 592

6 460 712

9 136 766

16 594 966

7 649 945

14 630 187


16

18

20

24

25

25

26

28

30

33

137

2 490 613

2 687 612

5 489 463

2 749 307

325 210

265 311

437 159

1 187 405

1 631 820

648 774

717 791

570 929

3 478 546

388 557

3 306 348

187 117

5 010 545

5 154 430

5 171 885

2 423 209

3 596 618

4 697 341

3 028 030

7 474 826

6 154 575

28,24

18,06

27,00

16,33

9,66

21

1,31

5,05

5,85

10,77

6,68

11,11

6,25

20,96

5,08

22,60

3,76

33,87

47,61

35,61

25,60

45,56

31,03

12,20

30,74

59,89

19

7 659 128

14 399 385

17 375 907

1 679 679

3 454 477

22 712 432

10 518 071

23 011 181

21 481 479

12 358 586

8 791 804

11 158 875

27 062 628

9 107 509

23 121 087

5 030 155

11 185 249

7 180 947

11 894 113

8 584 877

5 552 905

12 092 429

23 176 401

20 950 635

6 318 962

732 033

779 643

1 467 300

686 208

77 990

2 527 097

3 188 375

7 287 621

7 862 397

3 008 662

2 941 373

2 239 019

13 470 128

1 321 271

11 225 317

29 689

900 510

1 021 248

1 241 835

614 123

911 587

1 228 277

858 111

2 237 681

2 034 253

9,56

5,41

8,44

40,85

2,26

17

11,13

30,31

31,67

36,60

24,34

33,46

20,06

49,77

14,51

48,55

0,59

8,05

14,22

10,44

7,15

16,42

10,16

3,70

10,68

32,19

19

29

29

27

25

24

87

953

729

614

482

464

410

392

387

340

340

I

233


Tabela nr 150. Gminy: wynik wykonania bud¿etu w latach 1999, 2002, 2003 (w z³)

Oœwiêcim m.

Wadowice

Wolbrom

Oœwiêcim g.

Brzesko

Tarnów

Miechów

Gdów

Koniusza

Krynica

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Gminy o najwy¿szym deficycie bud¿etowym w 1999 r.

Skawina

Zakopane m.

Skrzyszów

Lipnica Wielka

Chrzanów

Szczawnica m.

¯abno

Che³miec

Myœlenice

Poronin

Gminy o najwy¿szej nadwy¿ce bud¿etowej w 1999 r.

2 5431

1999


2 5431

2002

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Nowy Targ m.

Skawina

Myœlenice

Brzeszcze

Che³miec

Bochnia g.

Nowy Targ g.

Kêty

Stary S¹cz

Trzebinia

WyszczególnienieLp.Wynik

wykonaniabud¿etu

Wydatkiogó³em

Dochodyogó³em

68 663 235

38 957 671

27 994 672

16 603 514

34 796 779

19 002 126

18 331 111

15 824 764

8 504 595

27 911 543

43 656 701

42 203 221

12 363 063

10 983 531

52 445 944

7 628 485

17 665 541

22 955 769

39 983 961

9 125 729

45 513 002

57 961 584

55 592 328

34 102 243

35 258 457

21 567 325

26 789 577

41 536 814

27 226 092

51 668 775

64 749 800

36 760 145

26 412 487

15 361 355

33 780 877

18 113 049

17 560 931

15 079 903

7 767 770

27 278 388

51 617 423

48 293 119

17 958 968

15 064 048

56 093 551

10 903 327

20 827 758

25 766 719

42 735 878

11 833 143

42 033 254

54 500 038

52 842 290

31 612 873

33 241 817

19 741 626

24 973 923

39 771 013

25 620 198

50 097 631

3 913 435

2 197 526

1 582 185

1 242 159

1 015 902

889 077

770 180

744 861

736 825

633 155

-7 960 722

-6 089 898

-5 595 905

-4 080 517

-3 647 607

-3 274 842

-3 162 217

-2 810 950

-2 751 917

-2 707 414

3 479 748

3 461 546

2 750 038

2 489 370

2 016 640

1 825 699

1 815 654

1 765 801

1 605 894

1 571 144

I

II

I

234



Gminy o najwy¿szym deficycie bud¿etowym w 2002 r.

2 5431

II

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Brzesko

Niepo³omice

Olkusz

Gromnik

Osiek

Jab³onka

Kamienica


Czorsztyn

Piwniczna-Zdrój


2 5431

2003

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

II Gminy o najwy¿szym deficycie bud¿etowym w 2003 r.

Wieliczka

Zakopane

Limanowa g.

Wadowice

Trzebinia

Kêty

Zawoja

Grybów g.

Lubieñ

Dêbno

2 5431

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Zabierzów

Boles³aw (ow.olkuski)

Rzezawa

Niepo³omice

Oœwiêcim m.

Che³miec


Brzeszcze

Bochnia m.

Krzeszowice

44 602 967

36 535 556

60 791 318

11 841 637

9 325 296

21 494 689

10 484 478

16 005 844

9 305 353

17 824 105

57 721 267

53 636 303

30 104 425

47 142 808

54 712 568

42 426 550

11 702 661

30 281 621

11 810 813

18 347 388

27 614 162

12 749 721

17 948 124

41 864 055

70 465 552

33 822 964

13 279 961

28 212 219

40 374 600

36 737 575

52 057 649

40 296 946

64 298 312

14 795 095

12 189 864

24 318 021

13 292 647

18 781 563

12 055 790

20 535 978

53 483 022

50 606 345

27 271 196

45 241 280

53 043 705

41 017 894

10 696 747

29 305 717

10 898 306

17 458 356

35 558 897

20 504 018

23 121 087

46 913 725

75 496 362

38 536 936

17 457 962

32 332 730

44 216 092

40 564 213

-7 454 682

-3 761 390

-3 506 994

-2 953 458

-2 864 568

-2 823 332

-2 808 169

-2 775 719

-2 750 437

-2 711 873

4 238 245

3 029 958

2 833 229

1 901 528

1 668 863

1 408 656

1 005 914

975 904

912 507

889 032

-7 944 735

-7 754 297

-5 172 963

-5 049 670

-5 030 810

-4 713 972

-4 178 001

-4 120 511

-3 841 492

-3 826 638

I

235


2. BUD¯ETY POWIATÓW

£¹czne dochody powiatów w 2003 r. zmniejszy³y siê w porównaniu z 2002 r. o ok. 8%.Najwy¿szym wskaŸnikiem dynamiki dochodów ogó³em charakteryzowa³ siê powiat tarnowski(116%), a najni¿szym — powiat chrzanowski (80%). Równie¿ zmniejszeniu uleg³y wydatki — spadeko 8,7%. Najwy¿sze wydatki ogó³em poniós³ powiat nowotarski (86,6 mln. z³), a najni¿sze — powiatproszowicki (21 mln z³). W stosunku do roku ubieg³ego zmniejszeniu uleg³ równie¿ deficyt bud¿etowyz 29,9 mln z³ w 2002 r. do 19,9 mln z³ w 2003 r. — (tabela nr 143 oraz tabela nr 153-155).

Tabela nr 151. Dochody powiatów — dynamika dochodów ogó³em w latach 1999, 2002, 2003 (w z³)

Wyszczególnienie

76 8 9

Lp.

Dyna-mika

docho-dów

ogó³emw %

(7 : 5)

2003

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

5

Dochodyogó³em

43

Dochodyogó³em

Dochodyw³asne

Dochodyogó³em

Dochodyw³asne

1999 2002

Dochodyw³asne

Ogó³em

Bocheñski

Brzeski

Chrzanowski

D¹browski

Gorlicki

Krakowski

Limanowski

Miechowski

Myœlenicki

Nowos¹decki

Nowotarski

Olkuski

Oœwiêcimski

Proszowicki

Suski

Tarnowski

Tatrzañski

Wadowicki

Wielicki

33 331 927

25 669 281

48 481 682

19 463 335

48 131 310

60 682 159

40 806 462

26 300 893

33 172 646

40 572 302

58 180 260

44 636 534

56 796 095

16 031 337

29 619 131

33 878 689

25 675 646

51 685 675

19 727 868

712 843 232

21

1 609 599

1 133 507

2 679 696

699 743

3 064 922

5 499 349

2 134 250

1 807 520

2 038 171

5 561 488

2 293 960

2 728 918

3 471 594

1 017 637

1 866 787

3 206 961

1 233 665

3 557 086

1 322 824

46 927 677

43 222 853

37 425 587

54 025 190

26 347 505

58 618 418

80 248 758

56 774 231

32 497 228

47 875 944

52 791 173

90 243 038

53 190 701

79 935 401

20 202 855

40 675 788

45 177 422

36 195 184

71 551 212

28 798 781

955 797 269

96

87

80

84

95

85

89

92

90

108

95

92

91

89

96

116

88

90

81

92

3 905 782

5 251 055

6 519 927

2 594 919

6 764 696

12 042 550

12 857 623

3 685 070

6 292 573

10 989 523

31 553 505

4 432 811

10 382 345

2 426 640

6 413 436

8 907 412

4 405 159

10 118 878

4 129 864

153 673 768

41 674 973

32 472 040

43 474 777

22 100 308

55 585 134

68 101 656

50 496 928

29 932 694

43 067 385

56 906 563

85 752 393

48 798 598

72 749 818

17 944 230

38 886 311

52 471 461

31 770 355

64 447 215

23 253 935

879 886 774

7 066 819

3 255 981

4 279 731

2 469 776

6 380 414

12 316 129

10 989 873

3 568 013

5 663 345

10 736 785

34 594 723

5 259 622

8 773 788

2 832 892

7 686 787

10 134 187

5 928 154

8 741 166

3 815 634

154 493


236

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE



Tabela nr 152. Powiaty: udzia³ wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogó³em w latach 1999, 2002, 2003 (w z³)

% udzia³wydatków

maj¹tkowychw wydatkach

ogó³em

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

Wydatkimaj¹tkowe

Wydatkiogó³em

w z³

20032002

Lp. Wyszczególnienie

1999

% udzia³wydatków

maj¹tkowychw wydatkach

ogó³em

Wydatkimaj¹tkowe

Wydatkiogó³em

w z³

% udzia³wydatków in-westycyjnychw wydatkach

ogó³em

Wydatkiinwestycyjne

Wydatkiogó³em

w z³

Œrednia

Bocheñski

Brzeski

Chrzanowski

D¹browski

Gorlicki

Krakowski

Limanowski

Miechowski

Myœlenicki

Nowos¹decki

Nowotarski

Olkuski

Oœwiêcimski

Proszowicki

Suski

Tarnowski

Tatrzañski

Wadowicki

Wielicki

32 953 675

25 462 903

48 055 339

19 366 353

47 920 815

59 994 447

41 010 395

26 083 472

33 156 408

40 152 027

57 838 893

44 291 839

56 546 575

16 658 418

29 291 031

33 802 205

25 485 073

51 464 831

19 479 517

1 125 284

102 880

10 132 932

207 905

3 881 729

3 129 618

2 282 183

0

351 138

4 084 507

12 288 088

567 746

3 784 737

898 434

1 195 284

3 419 039

402 030

2 821 087

829 560

48 507 158

43 658 944

54 565 882

26 653 921

59 699 562

80 320 467

62 226 901

32 870 476

47 313 448

56 692 121

90 249 374

54 555 876

80 596 313

21 252 749

40 800 092

48 356 679

37 967 005

70 531 284

28 901 447

3

0

21

1

8

5

6

0

1

10

21

1

7

5

4

10

2

5

4

7

2 190 252

8 263 378

2 233 408

1 674 039

3 469 599

2 524 148

14 659 129

963 935

2 578 947

8 361 162

26 845 175

452 322

6 690 221

2 638 235

2 543 898

6 487 378

1 632 347

4 210 832

2 653 846

5

19

4

6

6

3

24

3

5

15

30

1

8

12

6

13

4

6

9

10

40 949 593

33 991 544

47 215 296

24 274 548

56 494 629

67 747 506

51 702 014

29 480 283

43 231 174

61 097 239

86 622 901

48 362 779

71 914 157

21 061 813

40 764 612

55 400 918

31 747 934

64 516 363

23 214 953

3 124 316

3 008 630

3 052 541

3 088 400

4 158 982

2 433 242

8 938 085

864 556

3 052 448

7 561 011

31 418 709

1 514 077

3 878 677

4 366 973

5 138 019

7 453 999

2 359 902

3 860 392

1 270 429

8

9

6

13

7

4

17

3

7

12

36

3

5

21

13

13

7

6

5

11


237

ŒRO

DO

WISK

O G

OSP

OD

AR

CZE



Tabela nr 153. Powiaty: wynik wykonania bud¿etu w latach 1999, 2002, 2003 (w z³)

Wynikwykonania

bud¿etu

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

WydatkiDochody

20032002

Lp. Wyszczególnienie

1999

Wynikwykonania

bud¿etuWydatkiDochody

Wynikwykonania

bud¿etuWydatkiDochody

Ogó³em powiaty

Bocheñski

Brzeski

Chrzanowski

D¹browski

Gorlicki

Krakowski

Limanowski

Miechowski

Myœlenicki

Nowos¹decki

Nowotarski

Olkuski

Oœwiêcimski

Proszowicki

Suski

Tarnowski

Tatrzañski

Wadowicki

Wielicki

33 331 927

25 669 281

48 481 682

19 463 335

48 131 310

60 682 159

40 806 462

26 300 893

33 172 646

40 572 302

58 180 260

44 636 534

56 796 095

16 031 337

29 619 131

33 878 689

25 675 646

51 685 675

19 727 868

712 843 232

32 953 675

25 462 903

48 055 339

19 366 353

47 920 815

59 994 447

41 010 395

26 083 472

33 156 408

40 152 027

57 838 893

44 291 839

56 546 575

16 658 418

29 291 031

33 802 205

25 485 073

51 464 831

19 479 517

709 014 216

378 252

206 378

426 343

96 982

210 495

687 712

-203 933

217 421

16 238

420 275

341 367

344 695

249 520

-627 081

328 100

76 484

190 573

220 844

248 351

3 829 016

43 222 853

37 425 587

54 025 190

26 347 505

58 618 418

80 248 758

56 774 231

32 497 228

47 875 944

52 791 173

90 243 038

53 190 701

79 935 401

20 202 855

40 675 788

45 177 422

36 195 184

71 551 212

28 798 781

955 797 269

48 507 158

43 658 944

54 565 882

26 653 921

59 699 562

80 320 467

62 226 901

32 870 476

47 313 448

56 692 121

90 249 374

54 555 876

80 596 313

21 252 749

40 800 092

48 356 679

37 967 005

70 531 284

28 901 447

985 719 699

-5 284 305

-6 233 357

-540 692

-306 416

-1 081 144

-71 709

-5 452 670

-373 248

562 496

-3 900 948

-6 336

-1 365 175

-660 912

-1 049 894

-124 304

-3 179 257

-1 771 821

1 019 928

-102 666

-29 922 430

41 674 973

32 472 040

43 474 777

22 100 308

55 585 134

68 101 656

50 496 928

29 932 694

43 067 385

56 906 563

85 752 393

48 798 598

72 749 818

17 944 230

38 886 311

52 471 461

31 770 355

64 447 215

23 253 935

879 886 774

40 949 593

33 991 544

47 215 296

24 274 548

56 494 629

67 747 506

51 702 014

29 480 283

43 231 174

61 097 239

86 622 901

48 362 779

71 914 157

21 061 813

40 764 612

55 400 918

31 747 934

64 516 363

23 214 953

899 790 256

725 380

-1 519 504

-3 740 519

-2 174 240

-909 495

354 150

-1 205 086

452 411

-163 789

-4 190 676

-870 508

435 819

835 661

-3 117 583

-1 878 301

-2 929 457

22 421

-69 148

38 982

-19 903 482


238


3. BUD¯ETY MIAST NA PRAWACH POWIATU

W 2003 r. miasta na prawach powiatu osi¹gnê³y dochody wy¿sze o 3,5% w porównaniu z rokiem2002. Ograniczeniu uleg³y natomiast wydatki, które zmniejszy³y siê o 3,7%. Efektem tego by³oznaczne zmniejszenie deficytu do poziomu 21 mln z³ (spadek o 87,4%). Wœród miast na prawachpowiatu nadwy¿kê w wysokoœci 4,2 mln z³ osi¹gnê³o miasto Tarnów — (tabela nr 142, 154-156).

Tabela nr 154. Miasta na prawach powiatu: wynik wykonania bud¿etu za 1999 rok (w z³)

Wyszczególnienie Wydatki

w tym:

Dochody nadwy¿ka„+”

Wynikwykonania

bud¿etu niedobór„ - ”

Lp.

1

2

3

Kraków

Nowy S¹cz

Tarnów

Ogó³em

-22 473 626

-2 798 631

0

-25 272 257

1 596 002 576

194 344 008

246 722 379

2 037 068 963

1 573 528 950

191 545 377

250 917 944

2 015 992 271

-22 473 626

-2 798 631

4 195 565

-21 076 692

0

0

4 195 565

4 195 565


w tym:


Wynikwykonania


Lp.

1

2

3

Kraków

Nowy S¹cz

Tarnów

Ogó³em

1 453 372 314

245 663 848

248 168 934

1 947 205 096

1 605 084 078

230 893 605

278 680 094

2 114 657 777

-151 711 764

14 770 243

-30 511 160

-167 452 681

-151 711 764

14 770 243

-30 511 160

-167 452 6810


w tym:


Wynikwykonania


Lp.

1

2

3

Kraków

Nowy S¹cz

Tarnów

Ogó³em

1 202 016 688

158 750 956

208 136 801

1 568 904 445

1 328 789 023

155 996 013

207 242 622

1 692 027 658

-126 772 335

2 754 943

894 179

-123 123 213

2 754 943

894 179

3 649 122

-126 772 335

-126 772 335






239


4. BUD¯ET WOJEWÓDZTWA MA£OPOLSKIEGO

W 2003 r. dochody Województwa Ma³opolskiego wzros³y w stosunku do 2002 r. o 46,6 mln z³(tj. 14,4%). Najwy¿sz¹ tendencj¹ wzrostow¹ charakteryzowa³y siê dochody w³asne województwa(wzrost o 50,3%). W przypadku wp³ywów z tytu³u udzia³ów w podatkach stanowi¹cych dochódbud¿etu pañstwa, odnotowano spadek (o 4,8%), podczas gdy w 2002 r. wyst¹pi³ po raz pierwszywzrost (o 4,6% w stosunku do roku 2001). Dochody z subwencji ogólnej ukszta³towa³y siê na poziomieo 0,6% wy¿szym ni¿ w roku ubieg³ym, przy czym wp³ywy z czêœci drogowej subwencji ogólnejobni¿y³y siê (o 6,4%). Dotacje otrzymane przez Województwo by³y wy¿sze ni¿ w roku 2002o 12,4%. Mo¿na zauwa¿yæ znaczny spadek udzia³u dotacji z funduszy celowych (o 45,9%).

Wydatki ogó³em Województwa Ma³opolskiego wzros³y w porównaniu do roku 2002o 17,5 mln z³, czyli o 4,8%. W tym wydatki inwestycyjne utrzyma³y tendencjê wzrostow¹ o 18,0 mln z³tj. o 13,9%. Najwy¿szy udzia³ w wydatkach ogó³em stanowi¹ wydatki na realizacjê zadañ z zakresutransportu i ³¹cznoœci (36,4%), natomiast najni¿szy — wydatki z zakresu gospodarki mieszka-niowej (0,1%).

Deficyt bud¿etowy Województwa w 2003 r. na poziomie 12,0 mln z³, (spadek o 29,0 mln z³w stosunku do 2002 r.) zosta³ sfinansowany przychodami pochodz¹cymi z kredytu bankowego.

Wykres nr 69. Dochody Województwa Ma³opolskiego w latach 1999, 2002, 2003 wed³ug wa¿niejszychŸróde³ powstawania

200180160140120100806040200

Mili

ony

z³

Doc

hody

w³a

sne

woj

ewód

ztw

a

W ty

m: w

pod

atka

chst

anow

i¹cy

ch d

ochó

d bu

d¿et

u pa

ñstw

a

Subw

encj

a og

ólna

Czê

œæ o

œwia

tow

a

Czê

œæ w

yrów

naw

cza

Czê

œæ d

rogo

wa

Dot

acje

Dot

acje

na

zada

nia

zlec

one

Dot

acje

na

zada

nia

w³a

sne

Dot

acje

na

zada

nia

real

izow

ane

na p

odst

awie

por

ozum

ieñ

Dot

acje

z fu

ndus

zy c

elow

ych

1999 2002 2003

240


Tabela nr 157. Dochody Województwa Ma³opolskiego w latach 1999, 2002, 2003 wed³ug wa¿niejszychŸróde³ powstawania

Wyszczególnienie1999 20032002

Dynamika(4:3)

Dochody ogó³em

1 2 3 4 5

A. Dochody w³asne województwa

w tym: udzia³y w podatkachstanowi¹cych dochód bud¿etu pañstwa

B. Subwencje i dotacje

I. Subwencja ogólna

czêœæ oœwiatowa

czêœæ wyrównawcza

czêœæ drogowa

II. Dotacje

1) dotacje na zadania zlecone

bie¿¹ce

inwestycyjne

2) dotacje na zadania w³asne

bie¿¹ce

inwestycyjne

3) dotacje na zadania realizowanena podstawie porozumieñ

bie¿¹ce

inwestycje

4) dotacje z funduszy celowych

bie¿¹ce

inwestycje

Ogó³em

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie sprawozdañ rocznych z przebiegu wykonania bud¿etu Województwa Ma³opolskiego za 1999 r., 2002 r. i 2003 r.

50 023 477

40 491 284

212 262 485

89 269 858

29 699 024

21 822 834

37 748 000

122 992 627

73 291

73 291

0

55 405 587

32 004 587

23 401 000

67 513 749

7 021 849

60 491 900

0

0

0

262 285 962

77 225 647

39 039 161

293 498 273

111 519 155

34 078 332

25 057 351

52 383 472

181 979 118

85 576 158

42 814 901

42 761 257

74 142 894

29 894 852

44 248 042

12 258 500

3 587 870

8 670 630

10 001 566

270 910

9 730 656

370 723 920

51 365 151

41 027 631

272 765 783

110 824 931

32 844 618

22 029 237

55 951 076

161 940 852

70 560 631

43 116 834

27 443 797

64 859 601

28 163 827

36 695 774

8 020 737

2 118 847

5 901 890

18 499 883

1 230 676

17 269 207

324 130 934

150,3%

95,2%

107,6%

100,6%

103,8%

113,7%

93,6%

112,4%

121,3%

99,3%

155,8%

114,3%

106,1%

120,6%

152,8%

169,3%

146,9%

54,1%

22,0%

56,3%

114,4%

241


Tabela nr 158. Struktura wydatków bud¿etu Województwa Ma³opolskiego wed³ug dzia³ów klasyfikacji bud¿etowej w latach 1999, 2002, 2003

Wyszczególnienie

65 7 8

Dzia³ Strukturaw %

4

1999

3

2002Struktura

w %2003Struktura

w %

21

16,4

–

1,8

–

36,4

–

0,3

–

0,1

–

0,3

–

6,4

–

–

–

1,4–

9,4

–

0,4

–

6,8

–

1,7

–

0,9

2,4

–

15,0

–

0,3

100,0

38,5

010

150

600

630

700

710

750

751

754

757

758

801

803

851

853

854

900

921

926


Rolnictwo i ³owiectwo

w tym inwestycje


w tym inwestycje

Transport i ³¹cznoœæ

w tym inwestycje

Turystyka

w tym inwestycje

Gospodarka mieszkaniowa

w tym inwestycje

Dzia³alnoœæ us³ugowa

w tym inwestycje

Administracja publiczna

w tym inwestycje

Urzêdy naczelnych organóww³adzy pañstwowej, kontrolii ochrony prawaoraz s¹downictwa

Bezpieczeñstwo publicznei ochrona przeciwpo¿arowa

Obs³uga d³uga publiczna

Ró¿ne rozliczenia

Oœwiata i wychowanie

w tym inwestycje

Szkolnictwo wy¿sze

w tym inwestycje

Ochrona zdrowia

w tym inwestycje

Opieka spo³eczna

w tym inwestycje

Edukacyjna opiekawychowawcza

Gospodarka komunalnai ochrona œrodowiska

w tym inwestycje

Kultura i ochronadziedzictwa narodowego

w tym inwestycje

Kultura fizyczna i sport

Ogó³em

w tym wydatki maj¹tkowe

72 296 095

60 512 725

0

49 845 992

5 400 000

292 379

23 997

262 493

3 355 135

–

11 206 368

702 577

0

0

40 354 484

1 691 453

0

–

39 543 858

23 588 000

680 847

46 540

4 545 219

0

–

37 493 744

–

1 656 458

261 294 576

92 219 788

27,7

–

–

19,1

–

0,1

0,0

–

1,3

–

4,3

–

–

–

15,4

–

–

–

15,1

–

0,3

–

1,74

–

–

14,3

–

0,6

99,9

35,3

57 050 568

45 863 484

9 885 862

4 343 966

145 798 703

67 505 482

722 367

463 280

91 500

2 097 095

28 503

20 206 711

975 289

416 725

8 000

4 232 482

246 729

35 040 154

820 940

4 252 556

3 893 802

22 735 543

2 026 580

5 866 641

369 281

3 387 683

697 146

3 592

50 519 366

3 031 076

1 596 662

365 224 273

134 075 360

15,6

–

2,7

–

39,9

–

0,2

0,1

–

0,6

–

5,5

–

0,1

0,0

1,2

0,1

9,6

–

1,2

–

6,2

–

1,6

–

0,9

0,2

–

13,8

–

0,4

100,0

36,7

62 662 552

50 488 781

6 732 421

1 628 568

139 291 997

66 759 178

1 048 461

78 952

334 649

0

1 254 887

9 620

24 643 626

2 159 846

0

0

5 247 851

0

36 109 072

800 640

1 687 339

1 519 682

25 968 507

3 812 632

6 402 043

904 568

3 349 245

9 169 801

8 793 600

57 549 113

10 029 566

1 321 258

382 772 882

147 337 333

242

Wykres nr 70. G³ówne kierunki wydatków bud¿etu Województwa Ma³opolskiego w latach 1999, 2002, 2003


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie sprawozdañ rocznych z przebiegu wykonania bud¿etu Województwa Ma³opolskiego za 1999 r., 2002 r. i 2003 r. oraz danych GUS.


Tabela nr 160. Wynik wykonania bud¿etu Województwa Ma³opolskiego w latach 1999, 2002, 2003 (w z³)

Wyszczególnienie 1999 2002 2003

Dochody

Wydatki

Wynik wykonania bud¿etu

w tym: nadwyzka „+”

niedobór „–”

262 285 962

261 294 576

991 386

991 386

324 130 934

365 224 273

-41 093 339

-41 093 339

370 723 920

382 772 822

-12 048 902

-12 048 902

Rok

Tabela nr 159. Wydatki Województwa Ma³opolskiego w latach 1999, 2002, 2003

Wzrost do rokupoprzedniego w %

Ogó³emw z³

WskaŸnikinflacji w %

Przyrostrealny

1999

2000

2001

2002

2003

261 294 576

277 753 101

251 978 928

365 224 273

382 772 822

–

6,3

26,7

3,8

4,8

7,3

9,8

5,5

1,9

0,8

–

-3,5

21,2

1,9

4,0

Rol

nict

wo

i ³ow

iect

wo

Prze

twór

stw

o pr

zem

ys³o

we

Tran

spor

t i ¹

czno

œæ

Adm

inis

trac

ja p

ublic

zna

Obs

³uga

d³u

ga p

ublic

zna

Oœw

iata

i w

ycho

wan

ie

Och

rona

zdr

owia

Opi

eka

spo³

eczn

a

Gos

poda

rka

kom

unal

nai o

chro

na œ

rodo

wis

ka

Kul

tura

i oc

hron

a dz

iedz

ictw

a na

rodo

weg

o

1999 2002 2003

160

140

120

100

80

60

40

20

0

Mili

ony

z³

Edu

kacy

jna

opie

ka w

ycho

waw

cza

243

ŒRODOWISKO GOSPODARCZE: III. Fundusze celowe i programy pomocowe

III. FUNDUSZE CELOWE I PROGRAMY POMOCOWE

1. FUNDUSZE CELOWE

1.1. Wojewódzki Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej

Wojewódzki Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŒiGW) stanowi wa¿nyinstrument finansowania przedsiêwziêæ z zakresu ochrony œrodowiska samorz¹du województwa.Dzia³ania Funduszu podporz¹dkowane s¹ zasadzie zrównowa¿onego rozwoju województwama³opolskiego.

Fundusz dzia³a na zasadach okreœlonych ustaw¹ z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochronyœrodowiska (Dz. U. nr 62 poz. 627 z póŸn. zm.), ma osobowoœæ prawn¹ i w rozumieniu ustawyo finansach publicznych jest wojewódzkim funduszem celowym. Jego organami s¹ Rada Nadzorczai Zarz¹d.

Dochodami Funduszu s¹ g³ównie wp³ywy z tytu³u op³at i kar pieniê¿nych, pobieranych napodstawie ustaw i odrêbnych przepisów od jednostek organizacyjnych, z tytu³u gospodarczegokorzystania ze œrodowiska.

Siedziba Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej znajduje siêw Krakowie. Fundusz w 2003 r. posiada³ filie: w Nowym S¹czu i w Tarnowie.

Tabela nr 161. Wojewódzki Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie w latach 2001-2003 w tys. z³otych

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych WFOŒiGW w Krakowie.

Wyszczególnienie2003

Plan Wyk.

Stan œrodków na pocz¹tku roku

Przychody

w tym: wp³ywy z op³at i kar

Przychody ogó³em

Wydatki na:

– dotacje

– po¿yczki

– koszty dzia³alnosci Funduszu

Razem

Plan Wyk.Plan Wyk.

20022001

52 000

94 200

51 400

146 200

31 100

101 300

3 600

136 000

116 247

107 902

43 530

224 149

28 538

108 673

2 783

139 994

102 000

88 800

42 000

190 800

38 600

132 850

3 600

175 050

101 758

115 800

49 595

217 558

28 285

70 276

2 712

101 273

101 758

98 500

46 300

200 258

41 950

127 908

3 600

173 458

75 676

99 058

37 794

174 734

20 755

49 940

2 632

73 327

244


G³ówne kierunki pomocy WFOŒiGW zrealizowane w 2003 roku, to wspó³-finansowanie zadañ(œrodki w tys. z³):

— s³u¿¹cych ochronie œrodowiska i gospodarce wodnej, w tymurz¹dzeñ ochrony przeciwpowodziowej i obiektów ma³ej retencjiwodnej

— polegaj¹cych na zapobieganiu i likwidacji powa¿nych awariii ich skutków

— ³u¿¹cych opracowaniu i wdra¿aniu nowych technik i technologii,w szczególnoœci dotycz¹cych ograniczenia emisji i zu¿ycia wody,a tak¿e efektywnego wykorzystania paliw

— s³u¿¹cych profilaktyce zdrowotnej dzieci na obszarach, na którychwystêpuj¹ przekroczenia standardów ochrony œrodowiska

— zwi¹zanych z ekologicznymi formami transportu— zwi¹zanych z wykorzystaniem lokalnych Ÿróde³ energii odnawialnej

oraz pomoc dla wprowadzenia bardziej przyjaznych dla œrodo-wiska noœników energii

Œrodki WFOŒiGW przyznawane s¹ na wniosek zainteresowanych stron w formie dotacjilub po¿yczek. W 2003 r. w WFOŒiGW w Krakowie obowi¹zywa³o nastêpuj¹ce oprocentowanieod udzielanych po¿yczek:— 4,8% w skali roku na zadania zwi¹zane z ochron¹ wód, budow¹ i rekultywacj¹ sk³adowiskodpadów ; od 01.07.2003 r. – 4,0 %,— 5,5% w skali roku na zadania zwi¹zane z: likwidacj¹ niskiej emisji, zagospodarowa-niem i unieszkodliwianie odpadów, wykorzystaniem lokalnych Ÿróde³ energii odnawialnej;od 01.07.2003r. — 4,4 %,— 6,0 % w skali roku na zadania zwi¹zane ze wspieraniem ekologicznych form transportui termomodernizacjê budynków; od 01.07.2003 r. – 4,8 %,— 6,5 % na zadania zwi¹zane z odsiarczaniem kopalin energetycznych, oczyszczaniem gazówodlotowych w przemyœle i energetyce oraz inne zadania zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i gospodark¹wodn¹; od 01.07.2003 r. — 5,2 %.

W roku 2003 Rada Nadzorcza i Zarz¹d Funduszu umorzy³y po¿yczki na ³¹czn¹ kwotê 12 425 520 z³,z tego 4 po¿yczki udzielone w 1997 r., 6 z1998 r., 16 z 1999 r., 40 z 2000 r., 16 z 2001 r. i 5 z 2002 roku.

Œrednia wysokoœæ umorzenia od udzielonych po¿yczek wynios³a 34,7%.

Zespó³ Kredytowy Funduszu prowadzi³ w 2003 roku obs³ugê 496 po¿yczek, 3 umowy obs³u-giwano za poœrednictwem banków. Zawar³ tak¿e 144 nowe umowy na ³¹czn¹ kwotê 107 788 063 z³.

Wa¿niejsze inwestycje realizowane w 2003 roku z pomoc¹ finansow¹ Funduszu.

A. Budowa sieci kanalizacyjnych.

Ogó³em w 2003 roku zosta³y zawarte 84 umowy dotycz¹ce budowy sieci kanalizacji sanitarnych.Wykaz wa¿niejszych zadañ przedstawia poni¿sza tabela.

dotacje

7 599,3

3 951,4

2 455,9

1 136,9

po¿yczki

83 428,1

-

9 448,0

-11 272,5

3 059,5

245


Tabela nr 162. Budowa sieci kanalizacyjnych — wa¿niejsze inwestycje

Nazwa miejscowoœci D³ugoœæ siecikanalizacji w (mb)

Iloœæ œciekówodprowadzona do

oczyszczalniw (m3/rok)

Lp.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Szczucin

Skrzyszów


Tenczynek gm. Krzeszowice

D¹browa Tarnowska

Stani¹tki i Pod³ê¿e gm. Niepo³omice

Libertów i Lusina gm. Mogilany

Maków Podhalañski

Charsznica

Radgoszcz

10 948

9 432

7 462

12 023

16 241

9 192

13 591

1 179

10 310

14 085

78 587

50 145

49 907

45 411

42 991

41 981

31 278

30 026

29 882

28 381

£¹czna d³ugoœæ kolektorów sanitarnych 264 628 mb. Iloœæ œcieków odprowadzona dooczyszczalni 977 636 m3/rok.

B. Budowa oczyszczalni œcieków.

Pomoc udzielona przez Fundusz w 2003 roku pozwoli³a na przyst¹pienie do realizacji budowy22 oczyszczalni œcieków.

Tabela nr 163. Budowa oczyszczalni œcieków — wa¿niejsze inwestycje

Nazwa miejscowoœciIloœæ œcieków

w (m3/d)

Redukowany³adunek

BZT5w (kg/rok)

Lp.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Niepo³omice (rozbudowa)

Piekary gm. Liszki (rozbudowa)

Podrzecze gm. Podegrodzie

Mszana Dolna (rozbudowa)

Niegoszowice gm. Zabierzów

Balice gm. Zabierzów

Rokiciny Podhalañskie gm. Raba Wy¿na

Lisia Góra

Zalas gm. Krzeszowice

K³aj (rozbudowa)

2 125

875

554

1 439

597

511

511

165

149

232

229 809

91 713

69 739

57 798

40 987

27 897

21 937

20 483

20 414

13 586

£¹czna iloœæ oczyszczanych œcieków 8 810,28 m3/d. Redukowany ³adunek BZT5 631,40 tys. kg/rok.



246

C. Wa¿niejsze zadania w ochronie powietrza.

Tabela nr 164. Ochrona powietrza — wa¿niejsze inwestycje


Wnioskodawca Rodzaj udzielonejpomocyLp.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Temat zadania

Miejskie PrzedsiêbiorstwoEnergetyki Cieplnejw Tarnowie Sp. z o.o.

Termo-Biecz Sp. z o.o.

PPKS Nowy S¹cz

Gmina Dêbno

Klasztor Sióstr Klarysekw Starym S¹czu

Fundacja – Zak³adWychowawczy im. KsiêdzaSiemaszki

Elektrownia Skawina

ORKA Sp. z o.o.w Rachwa³owicach

Wytwórnia Dro¿d¿yPiekarskich w Krakowie--Bie¿anowie Sp. z o.o.

UNIMIL S.A. Dobczyce

Likwidacja kot³owni Fredry i modernizacjaciep³owni Piaskówka

Budowa systemu ciep³owniczego w Bieczuz ciep³owni¹ opalan¹ drewnem

Modernizacja kot³owni wêglowej na gazow¹z rezerwowym kot³em z palnikiem olejowymw zajezdni PPKS Nowy S¹cz, ul. Wyspiañskiego 2

Zamiana kot³owni wêglowej na gazow¹kondensacyjn¹ w S.P. w Biadolinach

Modernizacja kot³owni wêglowej na opalan¹gazem wraz z systemem solarnym dla c.w.u.w Klasztorze

Budowa ma³ej elektrowni wodnej przy stopniuwodnym Koœciuszko na Wiœle w km 66+400

Modernizacja kot³ów parowych K-10 orazmodernizacja elektrofiltrów o numerachstacyjnych 3,4,5

Produkcja bioetanolu do produkcji biopaliw

Budowa zamkniêtych obiegów wodydo ch³odzenia brzeczki dro¿d¿owej

Eliminacja freonu z procesu technologicznegopoprzez wykorzystanie wód gruntowych doklimatyzacji zak³adu i ch³odzenia urz¹dzeñ

Po¿yczka na kwotê7.370 000 z³

Po¿yczka na kwotê1 897 500 z³

Po¿yczka na kwotê377 000 z³

Dotacja na kwotê31 400 z³

Dotacja na kwotê184 000 z³





Po¿yczka na kwotê600 000 z³

D. Ochrona przeciwpowodziowa.

Tabela nr 165. Ochrona przeciwpowodziowa — wa¿niejsze inwestycje

Nazwa zadania Ca³kowitykoszt zadania

Dotacjaz WFOŒiGW

Lp.

1

2

3

4

5

6

Koszt zadania w z³

1 460 655,36

1 775 061,14

554 083,00

1 080 000,00

294 356,48

128 400,00

5 292 555,98

Przebudowa lewego wa³u rzeki Przemszy w Gorzowie w kmod 1+380 do 2+059

Przebudowa prawego wa³u rzeki Ma³ej Wis³y w miejscowoœciBroszkowice - Harmê¿e w km 3+020 - 5+025

Remont prawego wa³u rzeki Wis³y wraz z wa³em cofkowympotoku Spytkowickiego w km 2+250 - 3+668

Likwidacja filtracji w pod³o¿u wa³u przeciwpowodziowegorzeki Ma³ej Wis³y w Brzeszczach w km 0+000 - 1+532

Wykonanie pe³nego badania stanu wa³ówprzeciwpowodziowych w województwie ma³opolskim

Opracowanie programu racjonalnego gospodarowaniazasobami wodnymi w województwie ma³opolskim

Razem

1 563 368,70

1 918 985,02

1 299 140,85

1 643 292,50

629 909,00

363 120,00

7 417 816,07



247


Ponadto w 2003 roku Fundusz przyzna³ miêdzy innymi œrodki na:

— edukacjê ekologiczn¹ oraz propagowanie dzia³añ proekologicznych (prenumerata czasopismdla szkó³, radiowe i telewizyjne programy edukacyjne, konkursy),

— monitoring œrodowiska (systemy kontrolno-pomiarowe stanu œrodowiska),— pielêgnacjê zabytkowych drzewostanów oraz zalesienia nieu¿ytków,— profilaktykê zdrowotn¹ oraz wypoczynek dzieci z obszarów ekologicznie zagro¿onych.— zakup sprzêtu do likwidacji nadzwyczajnych zagro¿eñ œrodowiska. Fundusz dofinansowa³

doposa¿enie jednostek Pañstwowej i Ochotniczej Stra¿y Po¿arnej w sprzêt do ograniczaniai likwidacji nadzwyczajnych zagro¿eñ œrodowiska na sumê: 4 049 150 z³. Œrodki te przeznaczonona zakup: 28 lekkich samochodów ratownictwa chemiczno ekologicznego, 1 specjalisty-cznego samochodu ratowniczo-gaœniczego œredniego, 2 specjalistycznych samochodówratowniczo-gaœniczych ciê¿kich, samochodu terenowego ratownictwa wodnego, lekkiegosamochodu terenowego rozpoznania chemiczno — ekologicznego, terenowego podwoziasamochodu ratownictwa wysokoœciowego z funkcj¹ ratownictwa ekologicznego, podnoœnikahydraulicznego SH-30 wsparcia dzia³añ ratownictwa chemicznego i ekologicznego,

— ze œrodków Funduszu przyznano tak¿e œrodki finansowe dla Zarz¹du Województwa Ma³o-polskiego na doposa¿enie jednostek OSP województwa ma³opolskiego w sprzêt ratownictwatechniczno-chemiczno-ekologicznego na sumê 6 595 200 z³. W ramach realizacji tego zadaniazakupiono 32 kompletnie wyposa¿one, lekkie samochody ratownictwa techniczno-chemiczno-ekologicznego dla jednostek OSP z terenu województwa ma³opolskiego.

1.2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych

Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych jest funduszem celowym, który tworzy siê g³ówniez nale¿noœci i op³at rocznych zwi¹zanych z wy³¹czeniem gruntów z produkcji rolniczej. Dzia³a napodstawie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leœnych z dnia 3 lutego 1995 r. Dzieli siê na terenowyi centralny. Fundusz centralny tworzony jest z 20% dochodów funduszu terenowego i dysponujenim Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Œrodkami funduszu terenowego dysponuje samorz¹dwojewództwa. Celem funduszu jest ochrona, rekultywacja i poprawa jakoœci gruntów rolnych.

G³ównie œrodki te przeznacza siê, zgodnie z w/w ustaw¹, na:— budowê i modernizacjê dróg dojazdowych do gruntów rolnych,— budowê i renowacjê zbiorników s³u¿¹cych ma³ej retencji,— zakup sprzêtu pomiarowego i informatycznego oraz oprogramowania niezbêdnego do za-

k³adania i aktualizowania operatów ewidencji gruntów oraz prowadzenia spraw ochronygruntów rolnych.

W 2003 r. œrodki FOGR zosta³y spo¿ytkowane na poprawê jakoœci sieci dróg dojazdowych dopól w ca³ym województwie oraz zabezpieczenie przed zalewaniem gruntów uprawnych poprzezrenowacjê zbiorników retencyjnych. Wydatkowano równie¿ œrodki na zakup sprzêtu informatycznegooraz oprogramowania niezbêdnego do zak³adania i aktualizowania operatów ewidencji gruntóworaz prowadzenia spraw ochrony gruntów rolnych.

248

Tabela nr 166. Zadania finansowane z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych


Wyszczególnienie 2002Lp.

I.

II

1

2

III

1

2

IV

20031999

Stan funduszu na pocz¹tku roku

Przychody

Przelewy z Centralnego Funduszu OchronyGruntów Rolnych

Przychody w³asne

Wp³ywy z op³at za wy³¹czenie gruntówz produkcji rolniczej w tym odsetki odnieterminowych wp³at i zwrot kosztówupomnienia

Odsetki od œrodków na rachunku bankowym

Wydatki

Wydatki bie¿¹ce

Przelewy na Centralny Fundusz OchronyGruntów Rolnych

Op³aty komornicze

Wydatki zgodne z art. 25 ust.1 pkt 1-10 ustawyo ochronie gruntów rolnych i leœnych (remontydróg rolniczych i zbiorników ma³ej retencji)

Wydatki inwestycyjne

Wydatki zgodnie z art. 25 pkt. 11 ustawyo ochronie gruntów rolnych i leœnych na potrzebyUrzêdu Marsza³kowskiego(sprzêt komputerowy)

Wydatki zgodnie z art. 25 pkt. 11 ustawyo ochronie gruntów rolnych i leœnych na potrzebyjednostek samorz¹dowych(sprzêt komputerowy)

Stan Funduszu na koniec roku

1 263 151

4 171 989

1 050 000

3 121 989

2 938 996

182 186

3 638 666

3 609 771

590 747

1 558

3 017 466

28 895

1 796 474

2 641 516

6 358 805

1 350 000

5 008 805

4 776 476

232 329

6 702 252

6 586 911

981 342

2 122

5 603 447

115 341

27 053

88 288

2 298 069

2 298 069

6 506 615

1 500 000

5 006 616

4 844 859

161 756

6 652 378

6 652 378

917 472

4 761

5 472 181

257 964

59 187

198 777

2 152 306

Źród³o: sprawozdanie z wykonania bud¿etu województwa ma³opolskiego za rok 1999, 2000, 2001, 2002, 2003.

1.3. Wojewódzki Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym

Pañstwowy Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficzny dzieli siê na funduszcentralny bêd¹cy w dyspozycji G³ównego Geodety Kraju, fundusze wojewódzkie bêd¹ce w dyspozycjimarsza³ków oraz fundusze powiatowe dysponowane przez starostów. Dopuszcza siê utworzeniefunduszy gminnych w przypadku przejêcia przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) kompetencjistarosty po spe³nieniu przez gminê warunków okreœlonych przez ministra w³aœciwego do sprawarchitektury i budownictwa w drodze rozporz¹dzenia.

Podzia³ funduszu wynika przede wszystkim z koniecznoœci racjonalizacji œrodków przeznaczonychna postawione przed nimi zadania, wymienione w ustawie Prawo Geodezyjne i Kartograficzne.

Przychodami funduszy wojewódzkich s¹ wp³ywy ze sprzeda¿y map oraz innych materia³ówi informacji z zasobów wojewódzkich, z op³at za czynnoœci zwi¹zane z prowadzeniem tych zasobów,wp³aty z funduszy powiatowych w wysokoœci 10% ich wp³ywów przekazywane w okresachkwartalnych, w ci¹gu 30 dni od zakoñczenia kwarta³u a tak¿e inne wp³ywy. Fundusz wojewódzkimo¿e byæ uzupe³niany dotacj¹ z funduszu centralnego. Wydatki funduszu obejmuj¹ aktualizacjêi utrzymanie pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

249


Źród³o: sprawozdanie z wykonania bud¿etu województwa ma³opolskiego za rok 1999, 2002, 2003.

Wyszczególnienie 2002Lp.

I

II

1

2

III

1

2

IV

20031999

2 189 006

3 350 906

3 064 928

285 966

227 627

58 339

240

0

12

3 144 134

2 944 360

500

85 670

783 312

1 561 061

1 561 061

0

199 774

0

199 774

0

2 395 779

Stan funduszu na pocz¹tek roku

Przychody

Przelewy z PFGZGiK i CFGZGiK

Dochody w³asne

Wp³ywy ze sprzeda¿y map oraz innychmateria³ów informacyjnych zasobuwojewódzkiego i wp³ywy z us³ug i op³at zaudostêpnienie z zasobu

Odsetki

Zwrot dotacji wykorzystanych niezgodniez przeznaczeniem lub pobranych w nadmiernejwysokoœci

Op³aty za upomnienia, wp³ywy do wyjaœnienia

Inne zwiêkszenia

Wydatki

Wydatki bie¿¹ce

Dotacje (nieinwestycyjne) na funduszepowiatowe

Zakup drobnego sprzêtu i wyposa¿enia

Aktualizacja i modernizacja zasobu geodezyjno-kartograficznego i techniczna obs³uga zasobugeodezyjno-kartograficznego

Przelewy

Przelewy na CFZGiK

Zwroty do starostw

Wydatki inwestycyjne

Wydatki inwestycyjne funduszy celowych

Wydatki na zakupy inwestycyjne

Inne zmniejszenia

Stan funduszu na koniec roku

352 893

632 477

300 000

332 477

282 174

50 303

0

0

186 965

305 439

300 440

0

2 273

26 893

33 248

0

0

4 999

0

4 999

26

866 867

2 184 108

2 444 580

2 115 876

276 320

171 861

104 457

2

0

52 384

2 439 682

2 105 902

400 000

115 353

504 979

1 085 570

1 085 570

0

193 364

20 000

173 364

140 416

2 189 006

Tabela nr 167. Wykonanie Planu Przychodów i Wydatków Wojewódzkiego Funduszu Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym w 2003 roku

250


2. PROGRAMY POMOCOWE

W 2003 roku podmioty z terenu województwa ma³opolskiego mog³y uzyskaæ dofinansowanieze œrodków pomocowych Unii Europejskiej i Banku Œwiatowego w ramach nastêpuj¹cychprogramów:

— Phare Spójnoœæ Spo³eczna i Gospodarcza (SGG) 2002-2003,

— Phare Odbudowa,

— Phare Cross Border Cooperation (Wspó³pracy Przygranicznej),

— ISPA,

— SAPARD,

— Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW).

Phare Spójnoœæ Spo³eczna i Gospodarcza

Program Phare SSG jest instrumentem s³u¿¹cym rozwiniêciu zdolnoœci Polski do przygotowaniai wdra¿ania programów operacyjnych wspó³finansowanych przez fundusze strukturalne w ramachCelu 1 polityki regionalnej UE. G³ównym celem programu jest wyrównywanie dysproporcjiw rozwoju spo³eczno-gospodarczym pomiêdzy regionami.

Program jest realizowany w edycjach: 2000, 2001, 2002 i 2003.Generalnymi kierunkami przeznaczenia œrodków w ramach programu s¹:— rozbudowa i modernizacja infrastruktury warunkuj¹cej prowadzenie dzia³alnoœci gospodarczej

(INFRA),— wsparcie sektora produkcyjnego - ma³e i œrednie przedsiêbiorstwa (MSP),— wsparcie rozwoju zasobów ludzkich (RZL).

W edycji Phare 2000 SSG uczestniczy³o 5 województw: podkarpackie, lubelskie, podlaskie,warmiñsko-mazurskie, œl¹skie. Ponadto na terenie ca³ego kraju realizowane by³y projekty o charak-terze horyzontalnym (MSP i RZL).

W edycji Phare 2001 SSG wziê³o udzia³ 8 województw, tzn. wymienione powy¿ej oraz œwiêto-krzyskie, kujawsko-pomorskie i ³ódzkie. Na obszarze ca³ego kraju realizowane s¹ horyzontalnekomponenty MSP i RZL. Kontraktacja tej edycji zakoñczy³a siê 15 lutego br., a jej poziom prze-kroczy³ 100%, ze wzglêdu na realokacjê œrodków z programu Phare Institution Building.

W edycji na lata 2002-2003 w województwie ma³opolskim realizowane s¹ ju¿ wszystkie trzykomponenty programu. Zgodnie z ustaleniami pomiêdzy Rz¹dem RP a Komisj¹ Europejsk¹ alokacjedla tych edycji s¹ programowane ³¹cznie, z zachowaniem odrêbnoœci przy zg³aszaniu projektów wposzczególnych latach. £¹czna alokacja œrodków z programu Phare SSG w latach 2002–2003 wynios³aok. 340 mln euro, tj. œredniorocznie ok. 170 mln euro.

Alokacje dla województwa ma³opolskiego przedstawia³y siê nastêpuj¹co:• Phare 2002 SSG — 20,61 mln euro,• Phare 2003 SSG — 8,23 mln euro.

£¹cznie w latach 2002-2003 województwo ma³opolskie ma otrzymaæ 28,8 mln euro, co daje1 miejsce w kraju pod wzglêdem wielkoœci przyznanych œrodków w ramach tej edycji Phare SSG.

251


Tabela nr 168. Finanse programów Phare w Ma³opolsce

* wartoœæ zakontraktowana nie dotyczy projektów - Rozwój gospodarczy regionu Nowego S¹cza i Rozwój gospodarczyKêt oraz obu projektów Phare SSG 2003 INFRA oraz kontraktu na menad¿era dla projektu Rozwój MiejskiejStrefy Aktywnoœci „Nowe Dwory” w Oœwiêcimiu

** wk³ad w³asny jest ró¿nic¹ pomiêdzy wartoœci¹ ogóln¹ a dotacj¹ z programu Phare i zawiera sumê œrodków prywatnychi innych krajowych œrodków publicznych

*** nie zawiera kwot przeznaczonych na realizacjê programów Phare SSG 2000 program horyzontalny

Źród³o: opracowanie UMWM.

Programdotacja/dofinan-sowanie

wk³adw³asny

Finanse

wartoœæ zakontraktowana w tys. euro

wartoœæogólna

dotacja/dofinan-sowanie

wk³adw³asny

alokacja w tys. euro

wartoœæogólna

Phare SSG 2002-2003*

Phare SSG 2001(SME / HRD)**

Phare Odbudowa 2001

Phare CBC

Phare – ³¹cznie***

3,42

18,29

1,4

7,07

30,2

47,85

23,53

11,32

11,45

94,15

28,26

5,92

9,83

5,91

49,92

19,59

17,61

1,48

5,54

44,22

11,63

24,06

11,20

10,96

57,86

8,21

5,77

9,8

3,89

27,66

Phare Spójnoœæ Spo³eczno i Gospodarcza 2002

Na terenie województwa ma³opolskiego realizowanych jest 5 du¿ych projektów infrastruk-turalnych na kwotê 14,4 mln euro dotacji Phare. S¹ to projekty maj¹ce na celu rozbudowê i moder-nizacjê infrastruktury warunkuj¹cej prowadzenie dzia³alnoœci gospodarczej.

— Rozwój ekonomiczny miasta Kêty

Wartoœæ projektu — 2,9 mln euro, w tym dotacja Phare — 2,1 mln euro.

W ramach projektu wybudowana zostanie obwodnica miasta Kêty, co pozwoli na wzrostdostêpnoœci komunikacyjnej terenu przeznaczonego pod inwestycje MŒP i zwiêkszeniebezpieczeñstwa ruchu oraz wyeliminowanie ruchu ciê¿kiego z centrum miasta. Beneficjentem tegoprojektu jest Województwo Ma³opolskie, a nadzór nad jego realizacj¹ prowadzi Zarz¹d DrógWojewódzkich w Krakowie.

— Rozwój Dobczyckiego Parku Przemys³owego


W ramach projektu nast¹pi rozbudowa i modernizacja oczyszczalni œcieków dla potrzeb parkuprzemys³owego (zwiêkszenie przepustowoœci oczyszczalni z 1 600 m3/dobê do 2 800 m3/dobê),maj¹cej docelowo obs³ugiwaæ tereny inwestycyjne o powierzchni 10 ha. Pozwoli to na dostosowaniedo standardów unijnych przez zastosowanie nowej technologii oczyszczania œcieków oraz stworzywarunki do rozbudowy sieci kanalizacyjnej na znacznej czêœci terenu gminy. Beneficjentem projektujest gmina Dobczyce.

252

— Gospodarczy rozwój Subregionu Tarnowskiego


W ramach projektu nast¹pi przygotowanie terenów w subregionie tarnowskim do inwestycjiw dziedzinie turystyki i rekreacji, co polegaæ bêdzie przede wszystkim na wybudowaniu infrastrukturytechnicznej (kanalizacji sanitarnej, sieci dróg lokalnych w powi¹zaniu z drogami wy¿szego rzêduoraz zaplecza parkingowego), jak równie¿ turystycznej, np. oznakowanie œcie¿ek i szlakówturystycznych pieszych i rowerowych. Beneficjentem projektu jest gmina Wierzchos³awice.

— Rozwój Gospodarczy Gminy Brzesko

Wartoœæ projektu – 4,6 mln euro, w tym dotacja Phare – 3,4 mln euro.

W ramach projektu wybudowana zostanie infrastruktura techniczna: kanalizacja sanitarnawraz z pompowniami oraz sieæ dróg lokalnych w powi¹zaniu z drogami wy¿szego rzêdu. Inwestycjaumo¿liwi stworzenie nowych miejsc pracy nie tylko dla osób zamieszkuj¹cych gminê, ale równie¿bêdzie szans¹ dla ludzi z okolicznych terenów. Beneficjentem projektu jest gmina Brzesko.

— Rozwój gospodarczy regionu Nowego S¹cza


W ramach projektu wybudowana zostanie infrastruktura komunalna w postaci kanalizacjisanitarnej na terenie miasta Nowy S¹cz oraz w gminie Nawojowa. Pozwoli to na poprawê klimatuinwestycyjnego miasta Nowego S¹cza i gminy Nawojowa, podniesienie atrakcyjnoœci turystycznejsubregionu i poprawê stanu œrodowiska naturalnego. Beneficjentem projektu jest miasto Nowy S¹cz.

Ponadto, w ramach programu realizowany jest projekt regionalny maj¹cy na celu poprawêwarunków rozwoju ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw. Wielkoœæ dofinansowania dla tego projektuma wynieœæ 3,164 mln euro, a pomoc dla MŒP bêdzie udzielania w ramach takich programów jak:

— „Program rozwoju firmy dla przedsiêbiorstw eksportuj¹cych”,— „Regionalny fundusz dotacji inwestycyjnych dla MSP”,— „Wsparcie rozwoju infrastruktury otoczenia biznesu s³u¿¹cej MSP”,— „Program Rozwoju Firmy”.

Wsparcie bêdzie udzielane w formie dotacji dla MŒP, zarówno na wspó³finansowanie us³ugdoradczych i szkoleniowych, jak i inwestycyjnych dla firm podejmuj¹cych dzia³ania zwi¹zane zewzrostem ich konkurencyjnoœci i podniesieniem poziomu innowacyjnoœci.

W ramach tej edycji Phare SSG realizowany jest tak¿e regionalny projekt dotycz¹cy rozwojuzasobów ludzkich. Kwota dofinansowania ze œrodków UE ma wynieœæ 2,282 mln euro. W ramachtego projektu realizowane bêd¹ nastêpuj¹ce komponenty:

— Ma³opolski program poprawy zatrudnialnoœci i promocji partnerstwa na rzecz zatrudnienia,— Ma³opolski Program Doskonalenia Kadr Ma³ych i Œrednich Przedsiêbiorstw.

Phare Spójnoœæ Spo³eczno i Gospodarcza 2003

Na terenie województwa ma³opolskiego realizowane bêd¹ 2 du¿e projekty infrastrukturalnena ³¹czn¹ kwotê 5,8 mln euro dotacji z Phare.


253


— Zintegrowany program rozwoju Miejskiej Strefy Aktywnoœci Gospodarczej „Nowe Dwory”w Oœwiêcimiu

Wartoœæ projektu — 3,2 mln euro, w tym dotacja Phare — 2,4 mln euro

W rezultacie realizacji projektu nast¹pi zwiêkszenie atrakcyjnoœci inwestycyjnej Miejskiej StrefyAktywnoœci Gospodarczej „Nowe Dwory” w Oœwiêcimiu i stworzenie korzystnych warunków dlarozwoju przedsiêbiorczoœci poprzez: udostêpnienie nowych terenów inwestycyjnych, powstanieinkubatora przedsiêbiorczoœci i lokalnego centrum wspierania biznesu, budowê drogi oraz siecikanalizacyjnej i sanitarnej. Beneficjentem projektu jest miasto Oœwiêcim.

— Rozwój przedsiêbiorczoœci w niepo³omickiej strefie przemys³owej

Wartoœæ projektu — 4,6 mln euro, w tym dotacja Phare — 3,4 mln euro

W ramach projektu nast¹pi modernizacja i rozbudowa wysypiska odpadów komunalnych (ok. 4 ha),budowa sieci kanalizacji sanitarnej obs³uguj¹cej tereny przemys³owe, budowa drogi w miejscuistniej¹cego nasypu kolejowego po zlikwidowanej linii PKP do Niepo³omic, która odci¹¿y miastoi po³¹czy dzielnicê przemys³ow¹ z drogami ponadlokalnymi. Inwestycja ta spowoduje zwiêkszeniedostêpnoœci komunikacyjnej terenów inwestycyjnych oraz zwiêkszenie ich atrakcyjnoœci, stworzeniewarunków dla rozwoju sektora MŒP i poprawê stanu œrodowiska naturalnego. Beneficjentemprojektu jest gmina Niepo³omice.

W ramach tej edycji Phare SSG realizowany jest równie¿ projekt regionalny „Poprawa warunkówrozwoju ma³ych i œrednich firm w Ma³opolsce”. Wielkoœæ dofinansowania dla tego projektu ma wynieœæ1,547 mln euro, a pomoc dla MŒP bêdzie udzielania w ramach dwóch programów:

— „Program rozwoju firmy”— „Regionalny fundusz dotacji inwestycyjnych dla MSP.

Ponadto, w ramach Phare SSG 2003 realizowany bêdzie równie¿ projekt dotycz¹cy rozwojuzasobów ludzkich wspó³finansowany ze œrodków UE w wysokoœci 911 tys. euro: Ma³opolski ProgramDoskonalenia Kadr MSP i Wspierania Przedsiêbiorczoœci.

Phare Odbudowa 2001

Program Phare Odbudowa 2001 by³ inicjatyw¹ pomocy regionom Polski dotkniêtym klêsk¹powodzi w lipcu i sierpniu 2001 roku. Program realizowano na terenie trzech najbardziejposzkodowanych przez powódŸ województw, tj. ma³opolskiego, podkarpackiego i œwiêtokrzyskiego.Ca³oœæ kwoty przeznaczonej na realizacjê programu podzielona zosta³a pomiêdzy te województwawg proporcji poniesionych i zweryfikowanych strat powodziowych.

W ramach Phare Odbudowa 2001 województwo ma³opolskie otrzyma³o 10,3 mln euro. Do koñca2003 r. zrealizowano:

— 60 projektów w ramach I edycji o ³¹cznej wartoœci 7,1 mln euro, w tym 6,1 mln euro dotacjiPhare (statystycznie jedno euro, zainwestowane przez beneficjenta wygenerowa³o 5,85 eurodotacji Phare).

— 29 projektów w ramach II edycji o ³¹cznej wartoœci 4,7 mln euro, w tym 4 mln euro dotacjiPhare (statystycznie jedno euro, zainwestowane przez beneficjenta wygenerowa³o 6,14 eurodotacji Phare).

Wiêcej informacji o zadaniach realizowanych w poszczególnych edycjach programumo¿na znaleŸæ w raporcie o stanie województwa „Województwo Ma³opolskie 2002” i na stroniewww.um.wrotamalopolski.pl.

254


Phare Cross Border Cooperation (Phare CBC)

Celem Programu Wspó³pracy Przygranicznej (Phare CBC) jest pomoc w wyrównywaniupoziomu rozwoju po obu stronach granicy oraz promocja wspó³pracy przygranicznej i ponadgra-nicznej pomiêdzy s¹siaduj¹cymi spo³ecznoœciami. Kolejne edycje programu s¹ realizowane w Polsceod 1994 r., pocz¹tkowo na graniczy polsko-niemieckiej, a od 1999 r. tak¿e na granicy po³udniowej:program polsko-czeski i program polsko-s³owacki. W przypadku granicy polsko-s³owackiej programswym zasiêgiem obejmuje pas dwóch powiatów przylegaj¹cych do granicy. Roczne dofinansowaniedla strony polskiej wynosi 4 mln euro. Programem objête s¹ województwa: œl¹skie, ma³opolskieoraz podkarpackie.

W ramach programu istniej¹ nastêpuj¹ce formy dotacji:• na realizacjê du¿ych projektów infrastrukturalnych z zakresu transportu i ochrony œrodowiska

naturalnego,• Schemat Wsparcia dla Infrastruktury Oko³obiznesowej, maj¹cy na celu wzmocnienie infra-

struktury s³u¿¹cej regionalnej dzia³alnoœci gospodarczej po obu stronach granicy,• Fundusz Ma³ych Projektów Infrastrukturalnych (tylko dla edycji 2000),• Fundusz Ma³ych Projektów Euroregionalnych, umo¿liwiaj¹cy sfinansowanie tzw. miêkkich przed-

siêwziêæ promuj¹cych wspó³pracê przygraniczn¹ w ramach Euroregionów.

W 2003 r. w ramach programu realizowane by³y: du¿e projekty infrastrukturalne oraz FunduszMa³ych Projektów Infrastrukturalnych.

Du¿e projekty infrastrukturalne

— Edycja 2000: „Budowa mostu granicznego Leluchów — Čirc z drog¹ dojazdow¹”. Projekt by³realizowany przez Miasto i Gminê Muszyna, a jego wartoœæ wynios³a 3,876 mln euro, w tymdotacja z Phare 1,650 mln euro. Inwestycja zosta³a ukoñczona w 2003 r.

— Edycja 2001: „Przebudowa odcinków drogi wojewódzkiej nr 981 Moszczenica — Gorlice —Konieczna — granica pañstwa”. Wartoœæ projektu — 6,761 mln euro, w tym dotacja Phare —2,000 mln euro. Projekt by³ realizowany przez Województwo Ma³opolskie. Inwestycja zosta³aukoñczona w grudniu 2003 r.

Fundusz Ma³ych Projektów Infrastrukturalnych

Na terenie Ma³opolski w ramach funduszu zrealizowano projekt Euroregionu Tatry „Oœrodekpromocji i transgranicznej wspó³pracy Polsko-S³owackiej w Nowym Targu” o planowanej wartoœci187,5 tys. euro, w tym 140,6 tys. euro to dotacja Phare.

Fundusz Ma³ych Projektów Euroregionalnych (FMPE)

Instrument ma na celu:— zachêcenie do tworzenia i wspieranie sieci wspó³pracy transgranicznej jednostek lokalnych

i regionalnych dzia³aj¹cych w regionie objêtym Programem,— wspieranie projektów o ma³ej skali realizowanych przez lokalne organizacje w regionie

przygranicznym,— wspieranie rozwoju struktur odpowiedzialnych za efektywne wdra¿anie i wykorzystanie œrodków

pomocowych.

Ca³kowity bud¿et programu wynosi 380 tys. euro, w tym po 133 tys. euro przypada na EuroregionTatry oraz Karpacki, natomiast 114 tys. euro na Euroregion Beskidy. Województwo ma³opolskiebra³o udzia³ w 3 edycjach Funduszu, w ramach których zrealizowano dotychczas ³¹cznie 52 projektyna kwotê 379 tys. euro dofinansowania z programu Phare CBC.

255


Tabela nr 169. Liczba projektów zrealizowanych w 3 edycjach programu Phare CBC


Edycja programuPhare CBC

Liczbaprojektów

Wielkoœædofinansowania

1999

2000

2001

25

14

13

114 tys. euro

132 tys. euro

133 tys. euro

Umowa Twinningowa

W 2003 r. Województwo Ma³opolskie zakoñczy³o realizacjê projektu Twinningowego w ramachprogramu Phare 2000 „Wzmocnienie administracji zajmuj¹cej siê polityk¹ regionaln¹”. Wielkoœæbezzwrotnej pomocy ze œrodków europejskich dla Ma³opolski zapisana w umowie wynios³aok. 636 tys. euro. Projekt ten mia³ na celu przede wszystkim przygotowanie struktur WojewództwaMa³opolskiego do uczestnictwa w polityce spójnoœci spo³eczno-gospodarczej UE, poprzez adaptacjêniezbêdnych struktur do zarz¹dzania funduszami strukturalnymi, przygotowanie personeluadministracji regionalnej do korzystania z programów unijnych, oraz opracowanie RegionalnegoProgramu Operacyjnego Celu 1.

Na 25 zaprogramowanych w Umowie dzia³añ zrealizowano 23, tj. 92%. Zorganizowano 17 ró¿negorodzaju seminariów, warsztatów i szkoleñ (ogólnych i specjalistycznych w zakresie programowania,zarz¹dzania i procedur kontrolnych dla funduszy strukturalnych), w których uczestniczyli zarównopracownicy UMWM, MUW, WUP, ZDW, WFOŒ, MZMiUW, jak i przedstawiciele JST i partnerówspo³eczno-gospodarczych. W ramach realizacji Umowy Twinningowej w 2003 r. zorganizowano trzy-tygodniowy sta¿ w Administracji Regionu Madrytu (dla 3 osób), a tak¿e opracowano i opublikowano4 podrêczniki o tematyce zwi¹zanej z wdra¿aniem funduszy strukturalnych, tj. „Kontrola i wydat-kowanie funduszy strukturalnych Unii Europejskiej”, „Monitoring i ocena programów wspó³finanso-wanych z funduszy europejskich”, „Informacja i promocja przedsiêwziêæ wspieranych przez UniêEuropejsk¹” oraz „Praktyczne aspekty wdra¿ania wspólnotowej polityki strukturalnej w Regionie Madrytu”.

ISPA

Program ten pomaga krajom kandyduj¹cym w osi¹ganiu standardów i norm Unii Europejskiejw zakresie infrastruktury transportowej i ochrony œrodowiska. ISPA jest programem stworzonymna wzór unijnego Funduszu Spójnoœci. Ma s³u¿yæ realizacji celów okreœlonych w dokumencie„Partnerstwo dla Cz³onkostwa” oraz priorytetów wskazanych w Narodowym Programie Przygo-towania do Cz³onkostwa w UE.

Bud¿et ISPA okreœla siê na poziomie 1,04 mld euro rocznie, w okresie od 2000 do 2006 r.Wed³ug wskazañ Komisji Europejskiej wielkoœæ wsparcia dla Polski z tego funduszu jest okreœlonaw przedziale 30-37% (312-384,8 mln euro rocznie), z przeznaczeniem na sektor ochrony œrodowiskai transport w równej wysokoœci.

W województwie ma³opolskim realizowanych b¹dŸ przygotowywanych jest obecnie 5 projektów.Cztery projekty dotycz¹ ochrony œrodowiska, a jeden jest z zakresu transportu:

1. Program Gospodarki Odpadami Komunalnymi w Krakowie (Barycz) realizowany przez Miejskie Przedsiêbiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o.,

2. Oczyszczalnia Œcieków P³aszów II w Krakowie realizowany przez MPWiK S.A.,

256


3. Ochrona wód powierzchniowych zlewni Górnego Dunajca i Zbiornika Czorsztyñskiego realizowany przez Podhalañski Zwi¹zek Gmin,

4. Gospodarka œciekowa Tarnowa i okolicznych gmin realizowany przez Tarnowskie Wodoci¹gi Sp. z o.o.,5. Wzmocnienie nawierzchni drogi krajowej nr 4 do 115kN/oœ, na odcinku Kraków-Tarnów realizowany

przez Generaln¹ Dyrekcjê Dróg Krajowych i Autostrad.

£¹czna kwota realizowanych projektów to 189,27 mln euro (wielkoœæ dofinansowaniaz UE 131,57 mln euro).

SAPARD

Jest to przedakcesyjny Instrument Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, przeznaczonydla kandyduj¹cych do cz³onkostwa w Unii Europejskiej krajów Europy Œrodkowo-Wschodniej.Œrodki finansowe z tego instrumentu pomagaj¹ w stymulowaniu rozwoju obszarów wiejskich,u³atwiaj¹ proces integracji sektora rolnego krajów kandyduj¹cych z Uni¹ Europejsk¹ przez dosto-sowanie tego sektora do standardów i wymagañ unijnych i p³ynne w³¹czenie tych krajów w systemWspólnej Polityki Rolnej i programów strukturalnych UE. Za ogóln¹ koordynacjê i wdra¿anieprogramu SAPARD w Polsce odpowiedzialne jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ministerwyznaczy³ Agencjê Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) do pe³nienia roli AgencjiSAPARD odpowiedzialnej za administracjê tego Programu.

Województwo ma³opolskie uzyska³o z dostêpnych œrodków UE i krajowych na Dzia³ania:2. Inwestycje w gospodarstwach rolnych, 3. Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskichi 4. Ró¿nicowanie dzia³alnoœci gospodarczej na obszarach wiejskich ³¹cznie kwotê 43,18 mln euro.W zakresie Dzia³ania 1. Poprawa przetwórstwa i marketingu artyku³ów rolnych i rybnych uchwalonazosta³a ogólnopolska pula œrodków — bez podzia³u œrodków publicznych pomiêdzy województwa.

W ramach Dzia³ania 1 od pocz¹tku uruchomienia programu wp³ynê³o ³¹cznie 116 wniosków;z 53 przedsiêbiorcami zosta³y podpisane umowy na ³¹czn¹ kwotê pomocy 56,5 mln z³. Dotychczaszakoñczono 26 inwestycji i dotycz¹ce ich wnioski o p³atnoœæ zosta³y z³o¿one, w 20 przypadkachzaakceptowano ju¿ wyp³atê pomocy (10 mln z³).

W ramach Dzia³ania 2 rolnicy z³o¿yli 1 028 wniosków na ³¹czn¹ kwotê pomocy 43,7 mln z³.Pierwotna kwota œrodków przypadaj¹ca na województwo wynosi³a 18,7 mln z³. Dotychczas pod-pisano umowy z 755 rolnikami na ³¹czn¹ kwotê pomocy 32,3 mln z³. 587 beneficjentów, którzyzakoñczyli realizacjê inwestycji, z³o¿y³o wnioski o p³atnoœæ. W 457 przypadkach wyp³acono ju¿œrodki (lub zaakceptowano wnioski do wyp³aty) na kwotê blisko 20 mln z³.

W ramach Dzia³ania 3 zosta³o z³o¿onych w dwóch naborach og³oszonych w 2002 i 2003 r.556 wniosków, z czego pozytywnie oceniono 491. Z edycji 2002 umowy zosta³y podpisane ze150 gminami i powiatami na kwotê 74 mln z³. 148 inwestycji zosta³o ju¿ zakoñczonych, a dotycz¹ceich wnioski o p³atnoœæ s¹ w trakcie rozpatrywania, w 144 przypadkach pomoc zosta³a ju¿ wyp³aconalub jest zaakceptowana do wyp³aty. Odnoœnie wniosków z³o¿onych w drugim naborze w grudniu2003 r. zakoñczono weryfikacjê wniosków i ostatecznie na listach rankingowych znalaz³y siê 334wnioski. £¹czna pula œrodków brakuj¹cych, aby sfinansowaæ wszystkie wnioski znajduj¹ce siê nalistach rankingowych, to ponad 120 mln z³.

W ramach Dzia³ania 4 z³o¿ono 785 wniosków. Liczba wniosków by³a najwiêksza w kraju,a ³¹czna wnioskowana kwota pomocy przekracza³a 70 mln z³. Zakoñczono ocenê wszystkichwniosków, w wyniku czego podpisano umowy z 306 beneficjentami. W ramach tego dzia³aniawojewództwo dysponuje kwot¹ ok. 30 mln z³. 35 beneficjentów zakoñczy³o realizacjê przedsiêwziêæi z³o¿y³o ju¿ wnioski o p³atnoœæ; z tego w 9 przypadkach wyp³ata pomocy zosta³a zaakceptowana(0,4 mln z³), a pozosta³e wnioski s¹ w trakcie weryfikacji.

257


Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich Banku Œwiatowego

Od trzech lat wdra¿any jest w województwie ma³opolskim Program Banku Œwiatowego „Akty-wizacja Obszarów Wiejskich”, w oparciu o umowê kredytow¹ podpisan¹ miêdzy Rzeczpospolit¹Polsk¹ a Miêdzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju.

Program obejmuje nastêpuj¹ce komponenty:

Komponent A — Mikropo¿yczki

W ramach tego komponentu udzielane jest wsparcie dla mieszkañców obszarów wiejskichw tworzeniu i rozwijaniu ma³ych firm (zatrudniaj¹cych do 5 pracowników) w formie mikropo¿yczekna uruchomienie b¹dŸ rozwój dzia³alnoœci gospodarczej; us³ug doradczo-szkoleniowych dlamikroprzedsiêbiorców oraz jednorazowych dotacji na cele inwestycyjne adresowane do po¿yczko-biorców spe³niaj¹cych dodatkowe kryteria kwalifikacyjne. W 2002 r. Bank Gospodarstwa Krajowegowspólnie z Województwem Ma³opolskim zawar³ kontrakt z Fundacj¹ na Rzecz Rozwoju PolskiegoRolnictwa na realizacjê komponentu mikropo¿yczkowego. Realizacja mikropo¿yczek rozpoczê³a siêw 2003 r. Do koñca tego roku udzielono 458 mikropo¿yczek oraz 219 dotacji inwestycyjnych.

Komponent B 1 — Program Przekwalifikowañ/Reorientacji

W ramach tego komponentu wsparcie jest udzielane osobom bezrobotnym oraz znajduj¹cymsiê w trudnej sytuacji ekonomicznej, mieszkañcom obszarów wiejskich w podniesieniu w³asnychkwalifikacji, znalezieniu zatrudnienia i dostosowaniu kwalifikacji do wymagañ lokalnych rynkówpracy m.in. poprzez szkolenia zawodowe, poradnictwo zawodowe i poœrednictwo pracy, centrawspierania przedsiêbiorczoœci; inkubatory przedsiêbiorczoœci lub lokalne inicjatywy planowaniarozwoju gospodarczego. Do koñca 2003 r. wydatkowano na to zadanie 7, 351 mln z³.

Komponent B 2 — Edukacja

W ramach tego komponentu realizowane s¹ zadania zwi¹zane z podniesieniem efektywnoœcisystemu edukacyjnego oraz poziomu przygotowania absolwentów szkó³ podstawowych i gimnazjóww gminach wiejskich i miejsko-wiejskich poprzez poprawê jakoœci procesu nauczania oraz lepszewykorzystanie zasobów edukacyjnych.Komponent dzieli siê na dwie czêœci: remontowo-inwestycyjn¹ i szkoleniowo-dydaktyczn¹ obejmuj¹ceodpowiednio nastêpuj¹ce zadania:

— rozbudowê, remonty oraz modernizacjê budynków szkolnych — dofinansowano 14 zadañ orazremonty i wyposa¿enie œwietlic — dofinansowano 12 zadañ,

— szkolenia dla nauczycieli i dyrektorów, zakup œrodków dydaktycznych i oprogramowaniakomputerowego.

W 2003 r. województwo ma³opolskie uzyska³o dodatkowo z rezerwy ogólnej PAOW 169 tys.euro na rozbudowê, remonty oraz modernizacjê budynków szkolnych. Œrodki te zosta³y przeznaczonena kolejne 12 zadañ z listy rezerwowej, 2 zadania s¹ w trakcie realizacji, 10 zadañ jest w trakciepodpisywania umów o finansowaniu i przygotowywania dokumentacji przetargowych.

Wdra¿anie czêœci szkoleniowo-dydaktycznej Podkomponentu B-2 rozpoczê³o siê w lutym2002 r. Województwo ma³opolskie podpisa³o umowy z 78 beneficjentami. Zrealizowano zadanie„Zakup oprogramowania komputerowego”— w grudniu 2003 r dostarczono oprogramowanie dobeneficjentów.

258

Komponent B 3 — Budowanie Potencja³u Instytucjonalnego Administracji Lokalnej i Regionalnej(651 dni osoboszkoleñ)

W ramach tego komponentu uruchomione i sfinansowane zosta³y dwa projekty:

A. Pilota¿owy Program Rozwoju Instytucjonalnego (PRI) w wybranych jednostkach administracjiregionalnej i lokalnej, który za zadanie ma ugruntowanie umiejêtnoœci planowania i zarz¹dzaniastrategicznego w samorz¹dach poprzez wdro¿enie nowoczesnych zasad zarz¹dzania zasobamiludzkimi w administracji publicznej oraz podniesienie poziomu obs³ugi mieszkañców.

B. Programy Szkoleniowe, przeznaczone dla cz³onków zarz¹dów jednostek samorz¹du terytorialnego,pracowników administracji publicznej oraz radnych.W styczniu 2003 r. rozpoczêto zasadnicz¹ fazê Programu Szkoleniowego. Zakwalifikowano 34z 164 uprawnionych jednostek samorz¹du terytorialnego (JST) z terenu województwa ma³opol-skiego. Ca³y cykl szkoleniowy rozpocz¹³ siê 2 czerwca 2003 r. i zakoñczy³ 19 grudnia 2003 r uroczyst¹konferencj¹ podsumowuj¹c¹ realizacjê dwuletniego Programu Szkoleniowego w ramach PAOWw ca³ej Polsce. W wyniku przeprowadzonych szkoleñ opracowano 33 projekty, 104 osoby z 33 JSTuzyska³y certyfikaty ukoñczenia szkoleñ.

Komponent C — Infrastruktura wiejska

Projekty w ramach komponentu C dotycz¹: wodoci¹gów i kanalizacji wiejskiej, dróg gminnychoraz powiatowych. Maksymalna wielkoœæ dotacji z PAOW dla poszczególnych rodzajów inwestycjimog³a wynosiæ: 30% - wodoci¹g, 50% - kanalizacja, drogi gminne i powiatowe, maksymalna wielkoœædofinansowania jednego projektu wynosi³a 500 tys. z³. Do koñca 2003 r. dofinansowanie uzyska³o67 projektów w tym: 33 inwestycje drogowe, 20 kanalizacyjnych i 14 w zakresie budowy wodoci¹gów.

Tabela nr 170. Realizacja komponentów Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich w Ma³opolsce19



PAOW – BankŒwiatowy

œrodkiBud¿etuPañstwaw tys. z³

œrodki w³asnebeneficjentów

w tys. z³

Wartoœæ zrealizowanana dzieñ 31. 12. 2003

œrodkiBanku

Œwiatowegow tys. z³

œrodkiBud¿etuPañstwaw tys. z³

Œrodkiw³asne

beneficjentóww tys. z³

Wartoœæ przyznanadla Ma³opolski

œrodkiBanku

Œwiatowegow tys. euro

Komponent A

Komponent B1

Komponent B2

Komponent C

Suma

2 430

2 425

3 233

3 988

12 076

2 400

10 241

0

0

12 641

0

0

19 178

31 768

50 956

5 521

3 478

2 603

14 273

25 876

785

3 873

0

0

4 658

0

0

22 226

27 549

49 775

1 2 3 4 5 76

19 Zgodnie z zapisami Porozumienia œrodki Banku Œwiatowego przyznane województwu ma³opolskiemu wyra¿one s¹w euro (kol.2). Œrodki te s¹ przekazywane beneficjentom w z³ po kursie z dnia z³o¿enia wniosku o p³atnoœæ (kol. 5).

259

ŒRODOWISKO GOSPODARCZE: IV. Inwestycje zagraniczne

IV. INWESTYCJE ZAGRANICZNE

1. STRUKTURA INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH

Nap³yw kapita³u zagranicznego do województwa ma³opolskiego utrzymuje siê od 1997 rokuna podobnym poziomie od 590 do 640 mln USD rocznie. Przeprowadzone badania pozwoli³ystwierdziæ, ¿e w 2003 roku zagraniczne inwestycje bezpoœrednie w regionie wynios³y co najmniej609 mln USD. Jest to wartoœæ nieco wy¿sza ni¿ w latach 2001 i 2002 (odpowiednio 589 i 592 mln USD).Wiêksze inwestycje mia³y miejsce w roku 2000 (641 mln USD), a zdecydowanie wiêksze w 1999 roku(923 mln USD), gdy nast¹pi³a prywatyzacja Banku Przemys³owo-Handlowego. Sumaryczna wartoœæbezpoœrednich inwestycji zagranicznych zrealizowanych w Ma³opolsce w latach 1989-2003siêga 5,5 mld USD. Odpowiada to nak³adom o wartoœci 1700 USD na 1 mieszkañca regionu.W pierwszej po³owie 2004 roku nap³yw kapita³u zagranicznego by³ wy¿szy ni¿ w analogicznymokresie roku ubieg³ego.

Wykres nr 71. Wartoœæ inwestycji zagranicznych

Źród³o: Boles³aw Domañski „Inwestycje zagraniczne w województwie ma³opolskim do 2003 roku”.

Pañstwowa Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych ocenia, ¿e w 2003 roku mia³ miejscew Polsce wzrost inwestycji zagranicznych o oko³o 6% w stosunku do roku 2002, gdy ich poziom by³najni¿szy od 6 lat. Porównanie wielkoœci nap³ywu kapita³u z zagranicy w trzyletnich okresach1998-2000 (gdy by³ on najwy¿szy) i 2001-2003 pozwala stwierdziæ, ¿e wartoœæ inwestycji w tym drugimokresie by³a w ca³ej Polsce o 30% ni¿sza ni¿ w okresie wczeœniejszym, podczas gdy w Ma³opolsceobni¿y³a siê tylko o 16%.

W œwietle danych PAIiIZ na województwo ma³opolskie przypada oko³o 6% wartoœcibezpoœrednich inwestycji zagranicznych w Polsce do 2003 roku. Ma³opolska ustêpuje pod tymwzglêdem województwom mazowieckiemu, œl¹skiemu, wielkopolskiemu i dolnoœl¹skiemu,a wyprzedza pomorskie i ³ódzkie. Wartoœæ inwestycje zagranicznych na 1 mieszkañca stawia

260


województwo ma³opolskie na siódmym miejscu w kraju i jest nieco ni¿sza od œredniej krajowej.Pozycja regionu z punktu widzenia wartoœci kapita³u zagranicznego przypadaj¹cego na 1 mieszkañcajest jednak wy¿sza ni¿ pod wzglêdem wartoœci Produktu Krajowego Brutto per capita (9 miejsce)20.

Wykres nr 72. Dynamika nap³ywu kapita³u zagranicznego do województwa ma³opolskiego na tle Polski (100% oznacza œredni¹ roczn¹ wartoœæ inwestycji w latach 1996-2003)


20 Badania przeprowadzone na potrzeby niniejszego raportu ujawni³y w województwie ma³opolskim inwestycje wy¿szeni¿ wynika to z danych PAIiIZ.

%160

140

120

100

80

60

40

20

0

Polska

Ma³opolska

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Prawie po³owa kapita³u zagranicznego zainwestowanego w regionie w latach 1989-2003przypada na przemys³ (49%), w tym przede wszystkim przetwórstwo przemys³owe (2 530 mln USD).Niespe³na 1/4 nak³adów poch³on¹³ sektor bankowy (1 310 mln USD), a dwukrotnie mniej handel(670 mln USD). W sumie przemys³, poœrednictwo finansowe oraz handel skupiaj¹ a¿ 85% ca³oœcibezpoœrednich inwestycji zagranicznych w województwie ma³opolskim. Na tle ca³ego kraju wyró¿niaMa³opolskê wy¿szy udzia³ inwestycji w przemys³, a ponadto w obs³ugê nieruchomoœci i firm (5%)oraz w hotele i restauracje (4%). Mniejsz¹ rolê ni¿ w skali kraju odgrywaj¹ inwestycje w trans-port i ³¹cznoœæ oraz budownictwo, podobne jest natomiast zaanga¿owanie w sektorze finansowymi dzia³alnoœæ handlow¹.

Porównanie struktury bran¿owej inwestycji w latach 1989-1999 oraz 2000-2003 pozwala stwierdziæutrzymywanie siê sta³ej proporcji nak³adów na dzia³alnoœæ produkcyjn¹ i pozaprodukcyjn¹ (us³ugii handel) — po oko³o 50%. Widoczne s¹ równoczeœnie zmiany w strukturze inwestycji pozapro-dukcyjnych: zdecydowanie roœnie nap³yw kapita³u do obs³ugi nieruchomoœci i firm (9,3% w latach2000-2003) oraz hoteli i restauracji (6,9%), których udzia³ do 1999 roku wynosi³ zaledwie 1,3-1,4%.Podwojeniu uleg³a równie¿ skala zaanga¿owania inwestorów zagranicznych w handlu (z 8 do 17%),radykalnie obni¿y³y siê natomiast nak³ady w poœrednictwie finansowym (z 37 do 7%).

W 2003 roku a¿ 62% zrealizowanych inwestycji zagranicznych stanowi³y nak³ady na prze-twórstwo przemys³owe. O po³owê ni¿sze ni¿ w poprzednich dwóch latach by³y inwestycje w handel(11%), podtrzymany zosta³ natomiast wzrostowy trend nap³ywu kapita³u do dzia³alnoœci hotelarskiejoraz obs³ugi nieruchomoœci i firm (7-8%).

261


Wykres nr 73. Struktura bran¿owa inwestycji zagranicznych w województwie ma³opolskim w latach 1989-2003


Wiêkszoœæ inwestycji w 2003 roku stanowi³y nak³ady w firmach nabytych lub utworzonychprzez inwestorów zagranicznych w przesz³oœci (53%). Obiekty budowane od podstaw (greenfield)poch³onê³y 30% kapita³u, a ich udzia³ by³ najwiêkszy w przypadku inwestycji w hotele, nieruchomoœcii obiekty handlowe. Zwróciæ trzeba uwagê na rosn¹ce znaczenie przejêæ firm prywatnych, którychwartoœæ przekroczy³a w ubieg³ym roku 100 mln USD. Brak by³o prywatyzacji du¿ych przedsiêbiorstwnale¿¹cych do Skarbu Pañstwa.

Blisko 1/3 kapita³u jaki nap³yn¹³ do Ma³opolski do 2003 roku pochodzi z Niemiec, a 27%ze Stanów Zjednoczonych. Udzia³ obu tych krajów w inwestycjach w regionie jest wy¿szy ni¿w ca³ym kraju. Du¿¹ wartoœæ maj¹ równie¿ inwestycje francuskie (9%), a relatywnie mniejsz¹brytyjskie (4,6%). W porównaniu do ca³ej Polski region wyró¿niaj¹ pojedyncze du¿e inwe-stycje duñskie i chorwackie. W sumie 2/3 kapita³u w województwie ma³opolskim zainwestowanezosta³o przez firmy europejskie, oko³o 4% przypada na inwestorów azjatyckich, w tym poni¿ej1% na japoñskich.

W latach 2000-2003 obserwujemy w porównaniu z okresem wczeœniejszym zwiêkszony nap³ywinwestycji francuskich, brytyjskich, duñskich i izraelskich, stabilny poziom inwestycji amerykañskich,oraz zmniejszenie nak³adów firm niemieckich (z 40 do 22%) i holenderskich. W samym 2003 roku1/3 zainwestowanego kapita³u pochodzi³a z USA, 15% z Francji, a po 10% z Niemiec i Wielkiej Brytanii.Znacz¹cy by³ równie¿ nap³yw inwestycji z krajów skandynawskich (13%).

Ogólnie rzecz bior¹c firmy z udzia³em kapita³u zagranicznego zatrudnia³y w województwiema³opolskim w koñcu 2003 roku co najmniej 76 tys. osób, co stanowi³o 9,3% wszystkich pracuj¹cychpoza rolnictwem i leœnictwem. Najwiêcej miejsc pracy znajdujemy w przemyœle (32 tys.), a ponadtow handlu (14,5 tys.) i poœrednictwie finansowym (9 tys.). Najwy¿szym odsetkiem zatrudnionych w podmiotach z udzia³em zagranicznym charakteryzuje siê sektor finansowy (47%). W hotelachi restauracjach oraz przetwórstwie przemys³owym udzia³ firm zagranicznych siêga 17%, w transporciei ³¹cznoœci 11%, natomiast w handlu i budownictwie 9%. Najwiêksza liczba osób pracuje w firmachz kapita³em niemieckim (15 tys.), amerykañskim i francuskim (po 12 tys.).

Blisko co trzecie miejsce pracy w firmach z kapita³em zagranicznym powsta³o dziêki inwestycjomw obiekty wybudowane od podstaw (greenfield). Stworzono w ten sposób 23,5 tys. nowych miejscpracy, zdecydowan¹ wiêkszoœæ z nich w handlu (9,2 tys.) i przetwórstwie przemys³owym (8,7 tys.).

262

2. G£ÓWNI INWESTORZY WED£UG SEKTORÓW

W koñcu grudnia 2003 roku zarejestrowanych by³o w województwie ma³opolskim 2 296 spó³ekz udzia³em kapita³u zagranicznego, oprócz nich dzia³alnoœæ w regionie prowadzi³o szereg firmzarejestrowanych w innych czêœciach kraju. Dziesiêæ firm zagranicznych zainwestowa³o w Ma³opolsceponad 100 mln USD, a 87 podmiotów co najmniej 10 mln USD. Skupiaj¹ one ³¹cznie 87% wartoœcibezpoœrednich inwestycji zagranicznych w województwie. Najwiêksza liczba du¿ych inwestorówpojawi³a siê w przemyœle.

W 2003 roku siedmioletni program inwestycji modernizacyjnych w wytwórni papierosóww Krakowie zakoñczy³ amerykañski Philip Morris, którego ³¹czne nak³ady siêgaj¹ 500 mln USD.Kontynuowane s¹ inwestycje duñskiego Carlsberga w Okocimu (145 mln USD), chorwackiej Plivyw zak³adach farmaceutycznych w Krakowie (183 mln USD), amerykañskiego Can Pack (F&PHolding) w fabryce puszek napojowych w Brzesku, niemieckiego koncernu SGL Carbon w fabryceelektrod wêglowych w Nowym S¹czu oraz firmy Lindeteves-Jacoberg z Singapuru w Fabryce SilnikówElektrycznych Tamel w Tarnowie. Zwiêkszy³o siê zaanga¿owanie amerykañskiego PSEGw Elektrowni Skawina oraz Electricité de France w Elektrociep³owni Kraków, gdzie francuskiw³aœciciel realizuje obecnie inwestycje proekologiczne. Dodatkowe nak³ady obserwujemy równie¿w zak³adach ceramiki budowlanej w Woli Rzêdziñskiej k. Tarnowa (austriacki Leier), wytwórnibetonowej kostki brukowej Libet w Libi¹¿u (brytyjski Tarmac), spó³ce Górka Cement w Trzebini(w³oska Mapei), niemieckiej wytwórni krat pomostowych HMS w Niepo³omicach i amerykañskiejfabryce zaworów termostatycznych Valvex w Jordanowie.

Najwiêksz¹ ubieg³oroczn¹ inwestycj¹ zagraniczn¹ w województwie ma³opolskim by³ zakupfabryki papierowych wyrobów higienicznych w Kluczach k. Olkusza (marka Velvet) przez Kimberly-Clark od innego amerykañskiego koncernu International Paper (55 mln USD). British OxygenCorporation (BOC) przejê³o wytwórnie gazów technicznych amerykañskiej firmy Praxair w Polsce,w tym du¿y zak³ad w Oœwiêcimiu. Coca Cola kupi³a wytwórniê wody mineralnej Multivita w Tyliczuk. Krynicy od polskiej grupy Maspex z Wadowic.

Du¿e inwestycje greenfield by³y w 2003 roku dzie³em czo³owego europejskiego producentaczêœci samochodowych, francuskiej grupy Valeo. Uruchomi³a ona w Skawinie nowy zak³adwycieraczek, obok oddanej wczeœniej wytwórni ch³odnic, trwa³a tak¿e budowa fabryki czêœcioœwietleniowych w Chrzanowie. £¹czne nak³ady Valeo przekroczy³y 100 mln USD i s¹ zbli¿one dowartoœci wczeœniejszych inwestycji Coca Coli i Donnelley. Niemiecki Bahlsen Sweet ze Skawinyotworzy³ w Jaworniku k. Myœlenic zak³ad konfekcjonowania pieczywa cukierniczego.

Rozbudowie podlega³y zak³ady przemys³owe uruchomione w latach poprzednich, miêdzyinnymi izraelska rozlewnia wody Eden Springs w Czatkowicach k. Krzeszowic, francuska fabrykawy³¹czników elektrycznych Schneider Electric w Bukownie, japoñska wytwórnia elementówmotoryzacyjnych Tokai Rubber Industries (grupa Sumitomo) w Wolbromiu, tlenownia Alpol (AirLiquide) oraz zak³ad przerobu ¿u¿la Slag Recycling w Krakowie-Nowej Hucie.

WyraŸnemu spowolnieniu w porównaniu do lat ubieg³ych uleg³a ekspansja zagranicznych siecisklepów wielkopowierzchniowych, zw³aszcza hipermarketów (23 obiekty do koñca 2002 roku).W budowie znajdowa³ siê niemiecki hipermarket Kaufland w Krakowie (oddany w 2004 roku),na obrze¿ach miasta podjêto równie¿ przygotowania do inwestycji francuskiego Leroy Merlin.Przyrost liczby supermarketów i sklepów dyskontowych by³ równie¿ wolniejszy, powsta³y m.in. noweobiekty niemieckich sieci Lidl oraz Plus, portugalskiej Jeronimo Martins (Biedronka) i holenderskiejAhold (Albert). Po kilka nowych stacji benzynowych uruchomi³y British Petroleum, posiadaj¹canajbardziej rozbudowan¹ sieæ w Ma³opolsce (30 stacji), oraz Shell i Statoil, po raz pierwszy pojawi³asiê w regionie fiñska firma Neste. Warto odnotowaæ przejêcie przez fundusze zarz¹dzane przezEnterprise Investors supermarketów budowlanych i ogrodniczych Nomi od brytyjskiego Kingfishera(w³aœciciela Castoramy). Najwiêkszymi inwestorami handlowymi w regionie pozostaj¹ francuskiCarrefour, brytyjskie Tesco i niemieckie Metro.


263


W 2003 roku oddano w Krakowie do u¿ytku Hotel SAS Radisson, nale¿¹cy do grupy Carlson,trwa³a budowa hotelu innej amerykañskiej sieci Sheraton (ka¿dy ponad 30 mln USD). Dodatkoweakcje Orbisu naby³ francuski Accor, wci¹¿ pozostaj¹cy jednak udzia³owcem mniejszoœciowym.W przeciwieñstwie do poprzedniej dekady nie obserwujemy obecnie w regionie rozbudowyzagranicznych sieci restauracji fast food, nowym elementem s¹ natomiast kawiarnie Coffeeheaven,Nescafe i Tchibo otwierane w Krakowie i Zakopanem.

Spó³ka GTC, której g³ównym udzia³owcem jest izraelska grupa Kardan, wybudowa³a biurowiecGalileo. Ten sam inwestor rozpocz¹³ realizacjê projektu Galeria Kazimierz na terenie dawnychKrakowskich Zak³adów Miêsnych, którego docelowa wartoœæ przekroczyæ ma rozmiary najwiêkszejjak dot¹d inwestycji w nieruchomoœci Kraków Plaza (50 mln USD). Prowadzono tak¿e pracewyburzeniowe przygotowuj¹ce teren pod inwestycje Nowego Miasta wokó³ dworca PKP w Krakowie.G³ównym podmiotem realizuj¹cym tê inwestycjê staæ siê ma w miejsce amerykañskiej TishmanSpeyer Properties niemiecka firma ECE.

W stolicy regionu rozwijaj¹ dzia³alnoœæ oœrodki badawcze i projektowe ABB, Delphi, Lurgi(dawny Bipronaft) oraz CH2M HILL. Us³ugi ksiêgowe dla firm amerykañskich œwiadczy w Krakowienowa spó³ka Cap Gemini (dawny Ernst & Young), w roku ubieg³ym zlokalizowano tu centrumrachunkowoœci niemieckiej Lufthansy. Na terenie Krakowskiego Parku Technologicznego oddanodo u¿ytku — z kilkuletnim opóŸnieniem — europejskie centrum oprogramowania Motoroli. Wœróddzia³aj¹cych w Krakowie spó³ek informatycznych z kapita³em zagranicznym wymieniæ mo¿na m.in.amerykañskie firmy AMS Management (CGI Group), Sabre Holding (oprogramowanie dla liniilotniczych i turystyki) oraz specjalizuj¹cy siê p³atnoœciach internetowych Billbird — wspólneprzedsiêwziêcie Internet Investment Fund i funduszy BRE Banku (Commerzbank). W koñcu2003 roku przeniesiona zosta³a z Nowego S¹cza do Warszawy siedziba Grupy Onet.pl kontro-lowanej przez ITI.

Kontynuowane s¹ inwestycje dwóch najwiêkszych operatorów telewizji kablowej obecnychw 7 miastach regionu: UPC Telewizji Kablowej (dawnej PTK), nale¿¹cej do amerykañskiej firmyUPC, oraz Regionalnej Telewizji Kablowej Autocom, przejêtej w 2002 roku przez fundusze HicksMuse Tate & Furst, Emerging Markets Partnership oraz Argus Capital Partners. W Krakowie lubokolicy zlokalizowane s¹ oddzia³y najwiêkszych dzia³aj¹cych w Polsce firm spedycyjnych (Schenker,Spedpol, Raben w Brzeziu) i kurierskich (DHL, Servisco, TNT, Masterlink, Stolica), niektórez nich posiadaj¹ równie¿ oddzia³y w Tarnowie i Nowym S¹czu.

Dodatkowe nak³ady obserwujemy w przejêtych w latach poprzednich przedsiêbiorstwachbudowlanych. Mostostal Kraków zosta³ g³ównym wykonawc¹ Budimexu na po³udniow¹ Polskê,firmy nale¿¹cej do hiszpañskiej grupy Ferrovial, w Krakowie ma te¿ siedzibê spó³ka Sprzêt Transport,która przejê³a sprzêt Budimexu. Du¿ymi, specjalistycznymi firmami budowlanymi s¹ ponadtoKrakowskie Przedsiêbiorstwo Robót Drogowych (portugalska Mota), szwedzka Skanska (Oddzia³Hydrotrest), niemieckie Re-Bau i Hochtief (Oddzia³ KPIS Cracovia) oraz Instal Kraków.

W pozosta³ych sektorach inwestycje zagraniczne w 2003 roku wynios³y nie wiêcej ni¿ po kilkamilionów USD. Niewielki pakiet akcji w Banku Przemys³owo-Handlowym PBK dokupi³ niemieckiHVB Group, którego ³¹czne nak³ady przekraczaj¹ 1 mld USD. Deutsche Bank, który przed kilkulaty przej¹³ Bank Wspó³pracy Regionalnej, jest mniejszoœciowym udzia³owcem spó³ki GTCinwestuj¹cej w nieruchomoœci. Nowym zjawiskiem s¹ szwedzkie i amerykañskie inwestycje w us³ugimedyczne, np. Gambro Healthcare (stacja dializ), Medicover i Medycyna Rodzinna. Odno-towaæ mo¿na równie¿ dalsze inwestycje szwajcarsko-luksemburskiej spó³ki Golf Krakow Valleyw Paczó³towicach k. Krzeszowic.

264

3. ROZMIESZCZENIE IWESTYCJI W REGIONIE

Miasto Kraków skupia 68% kapita³u zagranicznego (3 750 mln USD) jaki nap³yn¹³ dowojewództwa w latach 1989-2003. Dominacja stolicy regionu jest szczególnie widocznaw inwestycjach w us³ugi (96%) i handel (74%), w przemyœle ponad po³owa nak³adów mia³a miejscepoza Krakowem. Du¿e inwestycje obserwujemy wokó³ Krakowa — 510 mln USD w powiatachkrakowskim i wielickim, oraz w zachodniej czêœci województwa — 420 mln USD w powiatacholkuskim, chrzanowskim i oœwiêcimskim. W czêœci wschodniej oœrodkami o du¿ych inwestycjachs¹ Brzesko (310 mln USD) i Nowy S¹cz (180 mln USD), a w nieco mniejszym stopniu równie¿Tarnów (90 mln USD). Zdecydowanie najmniejszych inwestycji dokonano w powiatach proszowickimi limanowskim.

Relatywnie mniejszy jest udzia³ Krakowa w inwestycjach greenfield (57%), zw³aszcza w nowychinwestycjach przemys³owych (23%). Prawie 40% kapita³u zainwestowanego w nowe fabrykikoncentruje siê w trzech powiatach wokó³ Krakowa: wielickim, krakowskim i myœlenickim, w tymblisko 1/4 w pierwszym z nich. Dalsze 25% przypada na trzy powiaty zachodnie (olkuski, oœwiêcimskii chrzanowski), a 10% na brzeski. £¹cznie 8 ww. powiatów wraz z Krakowem skupia 98%zagranicznych przemys³owych inwestycji greenfield w regionie.

Wykres nr 74. Zagraniczne inwestycje greenfield w województwie ma³opolskim wed³ug miejscowoœci



265


Interesuj¹ce s¹ zmiany zachodz¹ce w rozmieszczeniu inwestycji zagranicznych. DominacjaKrakowa jest znacznie mniej wyraŸna w inwestycjach realizowanych w latach 2000-2003 (57%) ni¿w inwestycjach maj¹cych miejsce do 1999 roku (77%). Mniejsze ni¿ w latach 90 s¹ równie¿ inwestycjew powiecie wielickim. Du¿y wzrost nap³ywu kapita³u z zagranicy w ostatnich czterech latachobserwujemy natomiast w powiatach krakowskim, olkuskim, Nowym S¹czu, myœlenickim i chrza-nowskim.

Z punktu widzenia roli odgrywanej przez podmioty z kapita³em zagranicznym na rynku pracywojewództwo dzieli siê wyraŸnie na dwie czêœci: w œrodkowej i zachodniej (poza powiatem oœwiê-cimskim) podmioty te skupiaj¹ co najmniej 9% ogó³u pracuj¹cych poza rolnictwem i leœnictwem(bez firm o liczbie pracuj¹cych do 9 osób), w pozosta³ej ich udzia³ jest znacznie ni¿szy i wynosi od2 do 6%. Wyj¹tek stanowi¹ tu miasta Tarnów i Nowy S¹cz (12%). Odsetek ten jest najwy¿szyw powiecie brzeskim (24%), a stosunkowo wysoki tak¿e w Krakowie oraz powiatach krakowskimi wielickim (17-18%).

4. INWESTYCJE ZAGRANICZNE W PIERWSZEJ PO£OWIE 2004 ROKU

Najwa¿niejszym wydarzeniem pierwszej po³owy 2004 roku by³o sfinalizowanie prywatyzacjiPolskich Hut Stali, których oddzia³em jest Huta im. Tadeusza Sendzimira w Krakowie. KoncernLNM, kontrolowany przez brytyjskiego przedsiêbiorcê hinduskiego pochodzenia, wykupi³ d³ugispó³ki skonwertowane na akcje oraz podniós³ jej kapita³ za ³¹czn¹ sumê 360 mln USD, z czegooko³o 1/3 przypada na hutê krakowsk¹. Przedsiêbiorstwo nosi obecnie nazwê Ispat Polska Stal.Nast¹pi³o tak¿e przejêcie przez austriacki Wienerberger jednych z najwiêkszych w po³udniowejPolsce zak³adów ceramiki budowlanej w Nowym S¹czu, nale¿¹cych dot¹d do belgijskiej firmyBiegonice.

W pierwszych miesi¹cach bie¿¹cego roku uruchomiona zosta³a nowa francuska fabryka czêœcisamochodowych Valeo w Chrzanowie, w Krakowie oddano do u¿ytku amerykañski hotel Sheratoni niemiecki hipermarket Kaufland. W stolicy województwa trwa budowa Galerii Kazimierz,obejmuj¹cej pasa¿ handlowy, obiekty rozrywkowe i biurowe, prowadzona przez spó³kê GTC.Na terenie specjalnej strefy ekonomicznej w Krakowie-Czy¿ynach budowê biurowca i centrumtechnologiczno-szkoleniowego podj¹³ niemiecki producent gazów technicznych Linde, w pobli¿uzjazdu z autostrady w Modlniczce k. Krakowa powstaje francuski hipermarket Leroy Merlin.Trzy zagraniczne firmy jako miejsce lokalizacji nowych fabryk wybra³y strefê przemys³ow¹w Dobczycach: niemiecki producent s³onych przek¹sek Lajkonik Snacks ze Skawiny, Wawel, któregopo³owa akcji nale¿y do szwajcarskiej grupy Hosta i który docelowo zamierza przenieœæ tu produkcjêczekolady i innych wyrobów cukierniczych z Krakowa, ponadto krakowskie PrzedsiêbiorstwoZagraniczne Alpha (zak³ad przetwórstwa tworzyw sztucznych).

266

ŒRODOWISKO GOSPODARCZE: V. Instytucje dla rozwoju

V. INSTYTUCJE DLA ROZWOJU

1. INTEGRACJA I WSPÓ£PRACA ZE ŒRODOWISKIEM GOSPODARCZYM

W ostatnich dwóch latach daje siê zauwa¿yæ wyraŸne o¿ywienie w œrodowiskach gospodarczychi wzrost zainteresowania dzia³alnoœci¹ izb, które pe³ni¹ rolê samorz¹dów gospodarczych. Opróczdzia³aj¹cych od wielu lat w województwie ma³opolskim izb takich jak Izba Przemys³owo Handlowaw Krakowie (wraz z oddzia³ami), IPH w Tarnowie, coraz aktywniejsze s¹ izby gospodarcze:Nowotarska, S¹decka, Tatrzañska a wœród nich istniej¹ca ju¿ od dwóch lat Jurajska IzbaGospodarcza. Ostatnio do³¹czy³y do nich trzy nowe: Podkrakowska ( z siedzib¹ w Skawinie),Wielicka oraz Izba Gospodarcza Dorzecza Raby (Myœlenice). Oprócz nich istniej¹ podobneorganizacje o charakterze bran¿owym jak np. izba turystyczna, budowlana, hotelarska, odlewnicza,itp. Rzemieœlnicy zgrupowani s¹ w cechach i nale¿¹ najczêœciej do Ma³opolskiej Izby Rzemios³ai Przedsiêbiorczoœci, a handlowcy do Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej i stowarzyszeñ kupców.Iloœciowo mo¿na to jedynie oszacowaæ, gdy¿ dane stale siê zmieniaj¹. Do izb gospodarczych nale¿yoko³o 1 300 podmiotów gospodarczych, podczas gdy cechy i izby rzemieœlnicze zrzeszaj¹ oko³o9 tys. rzemieœlników, zaœ Kongregacja Kupiecka oko³o 2 tysiêcy handlowców. Nie oznacza to jednak,¿e ka¿da firma b¹dŸ przedsiêbiorca nale¿y do jakiejœ organizacji.

W 2003 roku w wyniku konsultacji ze œrodowiskiem gospodarczym i przedstawicielamisamorz¹dów terytorialnych, powo³ano do ¿ycia Komisjê Wspóln¹ Samorz¹dów Terytorialnychi Gospodarczych Ma³opolski. Celem Komisji jest wymiana informacji i uzgadnianie opinii, którebêd¹ wykorzystywane w procesach decyzyjnych wa¿nych dla polityki gospodarczej województwa.W sk³ad Komisji wchodzi 16 przedstawicieli, po 8 osób ze strony samorz¹dów gospodarczych( zg³oszeni przez najwa¿niejsze izby gospodarcze w regionie) oraz ze strony w³adz terytorialnychtj. wójtów, burmistrzów, starostów i w³adz województwa. Rolê sekretariatu dla Komisji pe³niDepartament Gospodarki i Infrastruktury UMWM, przygotowuj¹c niezbêdne materia³y i koordy-nuj¹c zalecane przez Komisjê dalsze dzia³ania.

Utworzenie Ma³opolskiej Sieci Partnerstwa Lokalnego jest kolejn¹ inicjatyw¹, która rozwinê³asiê w województwie na bazie przejêtego od amerykañskich specjalistów Modelu PartnerstwaLokalnego. Jedn¹ z najwa¿niejszych zalet Modelu jest zaanga¿owanie jak najszerszego foruminstytucji, organizacji i przedstawicieli biznesu w rozwi¹zanie problemów spo³ecznoœci lokalnychna poziomie powiatów lub mniejszej spo³ecznoœci (³¹cznie podpisano 13 Porozumieñ). W efekciewdra¿ania programu powstaj¹ projekty dotycz¹ce lokalnego rozwoju gospodarczego, które bêd¹finansowane ze Ÿróde³ zewnêtrznych. W grudniu 2003 roku odby³y siê warsztaty nt. „Tworzeniaklastrów w spo³ecznoœciach lokalnych” zorganizowane przez Departament Gospodarki i Infra-struktury UMWM przy wspó³pracy Worldwide Strategies Inc. Washington oraz instytutu Wspó³pracyi Partnerstwa Lokalnego.

Do innych form wspó³pracy samorz¹du województwa ze œrodowiskami gospodarczymi nale¿yorganizacja konferencji i seminariów, na które zapraszani s¹ przedstawiciele œrodowiskgospodarczych.

W 2003 roku Zarz¹d Województwa Ma³opolskiego uczestniczy³ w organizacji trzech konferencjiadresowanych do przedsiêbiorców: III Forum MSP w Tarnowie ( kwiecieñ 2003), I Ma³opolskimForum Wspó³pracy Polsko-Hiszpañskiej po³¹czonym z gie³d¹ kooperacyjn¹ (kwiecieñ 2003),Seminarium dla MSP na temat wzorców wspierania handlu i rzemios³a we Francji (maj 2003).

267


2. INSTYTUCJE OTOCZENIA BIZNESU

W województwie ma³opolskim dzia³a szereg instytucji otoczenia biznesu wspieraj¹cych rozwójprzedsiêbiorczoœci i innowacji. Informacje o ich dzia³alnoœci pozyskiwane s¹ g³ównie poprzezprzeprowadzane ankiety, bezpoœrednie kontakty bie¿¹ce, spotkania, konferencje.

Wœród ró¿norodnych form organizacyjnych wyró¿niæ mo¿na agencje rozwoju regionalnegoi lokalnego, fundacje, izby gospodarcze, cechy rzemieœlniczych oraz stowarzyszenia.

Wiêkszoœæ instytucji dla rozwoju oferuje szeroki wachlarz dzia³alnoœci, przy czym pewne us³ugiœwiadczone s¹ nieodp³atnie w zale¿noœci od statusu organizacji lub czêœciowo dotowane z programówrz¹dowych.

Pod wzglêdem rodzaju dzia³alnoœci najbardziej powszechn¹ form¹ pomocy jest doradztwobiznesowe i prawne, mo¿liwoœæ udzia³u w szkoleniach i konferencjach, a tak¿e pomoc w nawi¹-zywaniu kontaktów, wydawnictwa i imprezy promocyjne. Czêœæ organizacji kieruje pomoc prawn¹i szkoleniow¹ do w³asnych cz³onków. Wiêkszoœæ organizacji i instytucji samorz¹du gospodarczegowydaje te¿ publikacje o charakterze informacyjnym, jak te¿ promocyjnym oraz ró¿nego rodzajuporadniki.

Prawie 50% instytucji finansuje swoj¹ dzia³alnoœæ ca³kowicie ze œrodków w³asnych. Pozosta³ezaœ korzystaj¹ z finansowania zewnêtrznego, ale w wartoœci nie wiêkszej ni¿ 20% do 40% w stosunkudo ca³oœci zadañ. Pomoc rz¹dowa stanowi ok. 10% ogólnego finansowania, natomiast ok. 19%fundusze pomocowe, takie jak: PHARE (najczêœciej), SAVE II, Altener, V Ramowy.

2.1. Agencje i fundacje rozwoju regionalnego i lokalnego

Do najwa¿niejszych agencji i fundacji obejmuj¹cych swoim dzia³aniem ca³e województwonale¿¹: Ma³opolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. (MARR), Ma³opolska Agencja Energiii Œrodowiska (MAEŒ), Fundacja „Partnerstwo dla Œrodowiska”, Ma³opolski Instytut Samorz¹duTerytorialnego i Administracji (MISTIA — ma³opolska filia Fundacji Rozwoju DemokracjiLokalnych). Charakter ponadlokalny ma tak¿e Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.oraz Agencja Rozwoju Spó³dzielczoœci.

Ma³opolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Ma³opolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. powsta³a w kwietniu 1993 roku jako AgencjaRozwoju Regionu Krakowskiego S.A. — G³ównym Akcjonariuszem Spó³ki jest WojewództwoMa³opolskie (86,859 % udzia³u), pozosta³ymi akcjonariuszami s¹ gminy, przedsiêbiorstwa regionalneoraz organizacje samorz¹du gospodarczego. Kapita³ zak³adowy Spó³ki wynosi 76,630 mln z³.

Do najwa¿niejszych zadañ agencji nale¿y prowadzenie dzia³alnoœci wspieraj¹cej strategiêrozwoju regionu Ma³opolski, w tym: wspó³praca z gminami, realizacja programów wspieraj¹cychMSP, promocja inwestycji (poprzez Regionalne Centrum Obs³ugi Inwestora, wydawaniemiesiêcznika „Ma³opolski Rynek Inwestycyjny”), zarz¹dzanie funduszami miêdzynarodowymi,wspó³praca z innymi krajami (Reprezentacja Okrêgu Antwerpii), promocja województwa,jak równie¿ zarz¹dzanie terenami inwestycyjnymi i obiektami, bêd¹cymi w³asnoœci¹ MARR.W 2003 roku rozszerzono przedmiot dzia³alnoœci Spó³ki o dzia³ania proekologiczne orazrestrukturyzacjê przedsiêbiorstw.

MARR posiada status Regionalnej Instytucji Finansuj¹cej (RIF), który umo¿liwia admini-strowanie i koordynowanie na terenie województwa instrumentami wsparcia MSP, finansowanymize œrodków Programu Phare UE. Agencja jest regionalnym partnerem Polskiej Agencji RozwojuPrzedsiêbiorczoœci tak¿e w zakresie obs³ugi programów ze œrodków Ministerstwa Gospodarkiprowadz¹c Punkt Konsultacyjno-Doradczy (PKD) oraz regionalny Punkt Refundacji Szkoleñdla MSP. MARR uczestniczy równie¿ w wydarzeniach o charakterze miêdzynarodowym (promocje

268

oferty inwestycyjnej Ma³opolski na Targach Inwestycji i Nieruchomoœci MIPIM w Cannes)oraz wspó³pracuje z podobnymi instytucjami zajmuj¹cymi siê rozwojem MSP w wielu krajacheuropejskich.

Instrumentem wsparcia finansowego dla ma³ych i œrednich firm jest Ma³opolski FunduszPorêczeñ Kredytowych (MFPK) dzia³aj¹cy w ramach MARR od wrzeœnia 2001 roku. W roku 2003Fundusz udzieli³ 28 porêczeñ na ³¹czn¹ kwotê 2 406 485,00 z³. Da³o to mo¿liwoœæ uruchomieniakredytów i po¿yczek w wysokoœci 3 800 400,00 z³.

Agencja zarz¹dza tak¿e powsta³ym we wrzeœniu 2002 roku Ma³opolskim FunduszemPo¿yczkowym oferuj¹cym po¿yczki dla przedsiêbiorców na cele bezpoœrednio zwi¹zanez podjêciem, prowadzeniem i rozwijaniem dzia³alnoœci gospodarczej. W roku 2003 Fundusz udzieli³29 po¿yczek, na ³¹czn¹ kwotê 477 000 z³. Da³o to mo¿liwoœæ uruchomienia kredytów i po¿yczekw wysokoœci 3 800 400,00 z³.

Do wa¿niejszych dzia³añ w 2003 roku zaliczyæ nale¿y rozpoczêcie cyklu szkoleñ przygoto-wawczych do korzystania z programów pomocowych oraz Funduszy Strukturalnych, pn. „Jak zdobyæpieni¹dze z Funduszy Strukturalnych”, otwarcie Lokalnego Centrum Biznesu Sp. z o.o. w Proszo-wicach, jak równie¿ publikacja ksi¹¿ki „How to do business” (wraz z PAiZ); wspó³redagowaniedodatku do Rzeczpospolitej „Zabytki z przysz³oœci¹”

Tabela nr 171. Źród³a finansowania zadañ MARR-u w 2003 roku


W³asnerz¹dowe

wp³ywy z bud¿etusamorz¹dowego

91,35%

14 326,75 tys. z³

5,92%

927,45 tys. z³

1,73%

271,47 tys. z³

fundusze unijne

1%

156,58 tys. z³

Zewnêtrzne 8,65% – 1 355,50 tys. z³ w tym:

Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. (TARR S.A.)

Kolejn¹ agencj¹ o zasiêgu ponadlokalnym jest TARR S.A. Dzia³aj¹cy w jej ramach OœrodekInformacji i Wspierania Przedsiêbiorczoœci oraz Inkubator Przedsiêbiorczoœci maj¹ na celuu³atwienie dostêpu do us³ug doradczych i informacji zwi¹zanych z za³o¿eniem i prowadzeniemdzia³alnoœci gospodarczej. Na Ÿród³a finansowania zadañ Tarnowskiej Agencji RozwojuRegionalnego w 2003 roku sk³adaj¹ siê Ÿród³a w³asne ( 32,24%) oraz Ÿród³a zewnêtrzne, którew ca³oœci pokrywaj¹ œrodki rz¹dowe ( 67,76%).

Inkubator dysponuje pomieszczeniami biurowymi dla 10 inkubowanych firm oraz 1 pomieszcze-niem us³ugowym. Ponadto Agencja jest inicjatorem i organizatorem kilku podmiotów gospodarczych,m.in.: Rolno-Towarowego Rynku Hurtowego „Gie³da Tarnowska”S.A. Tarnowskie Centrum InformacjiGospodarczej, Przedsiêbiorstwa Produkcyjno-Handlowo-Us³ugowego „Gie³da w Jurkowie”. Obecnie wszys-tkie te podmioty dzia³aj¹ samodzielnie. Od 2001 w ramach TARR dzia³a Fundusz Porêczeñ Kredytowych.

Ma³opolska Agencja Energii i Œrodowiska (MAEiŒ)

Agencja MAEŒ istnieje na rynku ju¿ cztery lata. Spó³ka zajmuje siê dzia³alnoœci¹ w sferzeu¿ytecznoœci publicznej na rzecz poszanowania energii i ochrony œrodowiska.

Do najwa¿niejszych dzia³añ Ma³opolskiej Agencji Energii i Œrodowiska w 2003 roku zaliczyæmo¿na: wspó³organizacjê II Targów Urz¹dzeñ Energii Odnawialnej i Ochrony Œrodowiska —„ENECO 2003”,wykonanie kompleksowej dokumentacji dla przedsiêwziêcia termomoderni-zacji szkó³ w gminie Mszana Dolna, organizacjê we wspó³pracy z Akademi¹ Rolnicz¹, konferencji„Wierzba — szansa rolnictwa, œrodowiska i gmin”.


269


Tabela nr 172. Źród³a finansowania zadañ MAEiŒ-u w 2003 roku (procent w stosunku do ca³oœci zadañ)

W³asnefundusze pomocowe UE

pozosta³eœrodki

finansowe

36% Programy: SAVEP, Altener, V Ramowy 51% 8%

dop³aty od wspólników

5%

Zewnêtrzne 56% w tym:

Organizacjami promuj¹cymi i wspieraj¹cymi dzia³ania na rzecz rozwoju przy wykorzystaniumaj¹tku przekazanego przez za³o¿ycieli s¹ fundacje. Ich dzia³ania s¹ ograniczone programowo i tery-torialnie, a skierowane najczêœciej do przedsiêbiorców, organizacji i jednostek samorz¹du terytorialnego.

Do fundacji zwi¹zanych z rozwojem gospodarczym nale¿¹: MISTiA - FRDL, Fundacja„Partnerstwo dla Œrodowiska”, Fundacja „Progress & Business”, Fundacja Promocji GospodarczejRegionu Krakowskiego i o zasiêgu lokalnym: Fundacja Rozwoju Regionu Rabki czy FundacjaRozwoju Regionu Jeziora Czorsztyñskiego.

Ma³opolski Instytut Samorz¹du Terytorialnego i Administracji (MISTiA) w Krakowie

Wpisany w ramy Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej prowadzi dzia³alnoœæ edukacyjn¹oraz konsultacyjno-doradcz¹ skierowan¹ do administracji publicznej, organizacji pozarz¹dowychi przedstawicieli ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw. MISTiA prowadzi Kluby Wspierania Przedsiê-biorczoœci w Krakowie i Rabce oraz Punkty Konsultacyjno-Doradcze dla przedsiêbiorców MSPw Krakowie, Tarnowie, Rabce, Nowym S¹czu, Chrzanowie i Bochni. Obecnie Oœrodek realizujemisjê MISTiA poprzez organizacjê szkoleñ, konferencji, forów i us³ug doradczych dla samorz¹duterytorialnego, a tak¿e wspieranie inicjatyw i organizacji obywatelskich. MISTiA posiada akredytacjêw Krajowym Systemie Us³ug dla Ma³ych i Œrednich Przedsiêbiorstw w zakresie us³ug doradczych,szkoleniowych i informacyjnych. Przy Instytucie dzia³a Niepubliczna Placówka DoskonaleniaNauczycieli MISTiA, wpisana do rejestru w marcu 2003 roku przez Ma³opolskie KuratoriumOœwiaty. Ponad to za g³ówne dzia³ania fundacji w 2003 roku uznaje siê: wdro¿enie systemu zapew-niania jakoœci zgodnie z norm¹ ISO 9001:2000 potwierdzone audytem i certyfikatem, dzia³aniaw ramach Programu Szkoleniowego TAOW, pomoc w opracowaniu dla 8 powiatów w Ma³opolsceProgramu Rozwoju Lokalnego. W 2003 roku MISTiA by³ akredytowanym wykonawc¹ us³ugw programach Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiêbiorstw: „Wstêp do jakoœci”, „Program rozwojuPrzedsiêbiorstw” oraz „Program Rozwoju Przedsiêbiorstw Eksportowych”. Kontynuowano równie¿realizacjê projektów badawczych, finansowanych z programu Leonardo de Vinci ( ETNA i E-RACE).Sprawdzon¹ i od wielu lat realizowan¹ form¹ dzia³alnoœci s¹ fora skupiaj¹ce pracownikówsamorz¹dowych, integruj¹ce œrodowisko zawodowe. Po raz 12 odby³o siê Forum SkarbnikówSamorz¹du Terytorialnego Ma³opolski. W lipcu 2003 roku zosta³o powo³ane 11 Forum przyMISTiA- Forum Urzêdników Europejskich. G³ównym jego za³o¿eniem jest wypracowanie dla gminyma³ej, œredniej i du¿ej standardów i modeli pracy urzêdników europejskich.

Tabela nr 173. Źród³a finansowania zadañ MISTiA w 2003 roku (procent w stosunku do ca³oœci zadañ)



W³asnerz¹dowe

Pozosta³eœrodki

finansowe

4,93% 29,05% 36,97%

inne œrodki zewnêtrzne

Fundusze wspierania rozwoju MŒPz PARP – 8,10%

Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich – 20,95%

Zewnêtrzne 95,07% w tym:

270


Fundacja Partnerstwo dla Œrodowiska (FPS) powsta³a w 1996 roku i objê³a swoim zasiêgiemca³¹ Polskê. W realizowanych programach uczestniczy ok. 300 ma³ych i œrednich firm, 200 organizacjipozarz¹dowych oraz 50 samorz¹dów. Dziêki programowi „Czysty Biznes”, do którego przyst¹pi³oponad 110 firm ma³opolskich, oraz promocji wdra¿ania zarz¹dzania œrodowiskiem wg norm ISO18000, FPS pokazuje w praktyce korzyœci, jakie niesie ze sob¹ zaanga¿owanie ma³ych i œrednichfirm w dzia³ania na rzecz rozwoju gospodarczego aktywizacji spo³ecznej oraz poprawy œrodowiska.

Tabela nr 174. Źród³a finansowania zadañ Fundacji w 2003 roku (procent w stosunku do ca³oœci zadañ)

Źród³afinansowania

Szczegó³y

w³asne

zewnêtrzne

w tym:

rz¹dowe

fundusze

pomocowe UE

inne œrodki

zewnêtrzne

Programy Phare (47 948 EUR)

Darowizny prywatne z kraju i z zagranicy w tym: The Germen Marshall

Fund of the US, Rockefeller Brothers Fund, Fundacja Stefana Batorego

Fundacja Doena, BP, Ricoh, Procter&Gamble

Programy pomocowe, w tym: Global Environmental Fund,

Brytyjski DFID,

Amerykañski US AID oraz Duñski DANCEE

1%

99,00%

3,00%

5,00%

92%

Udzia³procentowy

Fundacjia „Progress and Business” powsta³a w 1991 roku z inicjatywy krakowskiego œrodowiskaakademickiego i Duñskiego Instytutu Technologicznego.

Przyczynia siê do wdra¿ania i upowszechniania nowych rozwi¹zañ i pomys³ów technicznych,ekonomicznych i prawno-organizacyjnych w gospodarce polskiej.

W strukturze Fundacji dzia³a Centrum Transferu Technologii, które realizuje szerok¹ gamêus³ug doradczych i wdro¿eniowych oraz regularnie organizuje szkolenia i konferencje na temattransferu technologii. W 2003 roku w ramach programu Leonardo da Vinci zrealizowano projektdotycz¹cy praktycznego zastosowania technologii informacyjnych i komunikacyjnych (IT) przezma³e i œrednie przedsiêbiorstwa w Polsce oraz maj¹cy na celu stworzenie pomocy szkolnej dlama³ych i œrednich firm wdra¿aj¹cych EMAS.

Fundacja Promocji Gospodarczej Regionu Krakowskiego zosta³a za³o¿ona w 1992 r. Zakresdzia³ania Fundacji obejmuje promocjê gospodarcz¹ regionu poprzez rozwój gospodarki rynkowej,idei zarz¹dzania i planowania strategicznego oraz wspieranie przedsiêbiorczoœci. Do g³ównychform jej dzia³ania nale¿¹ szkolenia, w tym szkolenia w celu podniesienia oraz zmiany kwali-fikacji i doradztwo dla samorz¹du terytorialnego, jak równie¿ nowych oraz restrukturyzo-wanych firm.

W ramach Fundacji funkcjonuje inkubator przedsiêbiorczoœci, zlokalizowany w dzielnicyKrakowa-Nowej Hucie, maj¹cy charakter produkcyjno-us³ugowo-handlowy, jak równie¿ oœrodekwspierania przedsiêbiorczoœci, prowadz¹cy dzia³alnoœæ programowo-szkoleniow¹. Ponadto Fundacjaudziela po¿yczek z funduszu rozwoju przedsiêbiorczoœci w ramach projektu TOR#10 MinisterstwaPracy i Polityki Spo³ecznej i Miêdzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju.


271


Fundacja Rozwoju Regionu Rabka powsta³a w 1998 roku z przekszta³cenia terenowej strukturyPolsko-Szwajcarskiego Programu Regionalnego, jak¹ by³ Komitet Regionalny. FRRR posiadaakredytacjê do KSU w zakresie us³ug: finansowych, informacyjnych i doradczych. Zrzesza23 Fundatorów a swoj¹ dzia³alnoœæ adresuje do MŒP, organizacji pozarz¹dowych, m³odzie¿y(fundusze stypendialne).

W 2003 Fundacja zrealizowa³a wiele programów w tym m.in.: program BŒ – przy wspó³pracyz FDPA po¿yczki, dotacje, doradztwo, program BŒ – Centrum Wspierania Przedsiêbiorczoœciw Rabie Wy¿nej w ramach Programu Reorientacji/Przekwalifikowañ, którego celem jest pomocosobom znajduj¹cym siê w trudnej sytuacji ekonomicznej oraz bezrobotnym na terenach wiejskich.Ponadto program „Model Regionalnego Inkubatora Eksportera” w ramach Krajowego ProgramuRozwoju Eksportu, którego celem jest podniesienie poziomu eksportu w Ma³opolsce, jak równie¿program „Praca dla Absolwenta” jako partner BGK, stanowi¹cy pomoc w stworzenie miejsc pracydla absolwentów. Fundacja prowadzi Punkt Konsultacyjno Doradczy dla MSP (Rabka-Zdrój,Nowy S¹cz) doradztwo dla osób prowadz¹cych lub rozpoczynaj¹cych dzia³alnoœæ gospodarcz¹.

2.2. Izby i stowarzyszenia gospodarcze

Organizacje samorz¹du gospodarczego maj¹ na celu wspieranie i reprezentacje interesów firmwobec organów w³adzy. Przynale¿noœæ do samorz¹du gospodarczego jest dobrowolna, co powoduje,¿e obejmuj¹ tylko niewielk¹ czêœæ dzia³aj¹cych przedsiêbiorstw. Najwiêcej cz³onków nale¿ydo Ma³opolskiej Izby Rzemios³a i Przedsiêbiorczoœci (wraz z oddzia³ami zrzesza ³¹cznie oko³o9 tys. drobnych rzemieœlników) oraz do Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej — ponad 2 tysi¹cema³ych firm. Pozosta³e izby gospodarcze w regionie zrzeszaj¹ na ogó³ od 100-150 przedsiêbiorstw,z wyj¹tkiem IPH w Krakowie i Jurajskiej Izby Gospodarczej, gdzie iloœæ cz³onków waha siêw przedziale od 220-260.

Izby o charakterze regionalnym i lokalnym:

— Izba Przemys³owo-Handlowa (IPH) w Krakowie (wraz z oœrodkiem Euro-Info Centre)i IPH w Tarnowie,

— Krakowska Kongregacja Kupiecka (oddzia³y w 12 miastach regionu, m.in. w Krakowie,Nowym S¹czu, Tarnowie),

— Izby Rzemios³a i Przedsiêbiorczoœci: w Krakowie, w Nowym S¹czu, Tarnowie,

— Izby Gospodarcze: S¹decka, Tatrzañska, Nowotarska, Jurajska, Dorzecza Raby.

Izby o charakterze bran¿owym:

— Izby Turystyki: Krakowska Izba Turystyki i Nowos¹decka Izba Turystyki,

— Krakowska Izba Budowlana i Ma³opolska Izba Budowlanych,

— Zwi¹zek Lustracyjny Spó³dzielni Pracy Oddzia³ w Krakowie (zrzesza spó³dzielnieró¿nego rodzaju),

— Odlewnicza Izba Gospodarcza w Krakowie.

272

Izba Przemys³owo-Handlowa (IPH) w Krakowie

W 2003 roku IPH w Krakowie zrzesza³a 250 cz³onków, z czego 150 firm (60%) stanowiliprzedstawiciele sektora MSP. Do g³ównych dzia³añ IPH zalicza siê doradztwo, informacjêgospodarcz¹, szkolenia, legalizacje dokumentów handlowych, promocjê firm i gospodarkiwojewództwa w kraju i za granic¹ poprzez targi, misje handlowe, wydawnictwo „WiadomoœciGospodarcze”.

IPH jest organizatorem konkursu „Krakowski Dukat”, a od 2000 roku wspólnie z UMWMorganizuje konkurs Ma³opolska Nagroda Jakoœci. Na szczególn¹ uwagê zas³uguje dzia³alnoœæKrakowskiej Szko³y Handlowej IPH, która oferuje nowatorskie rodzaje szkoleñ pobudzaj¹cychw³asn¹ przedsiêbiorczoœæ, przy wykorzystaniu œrodków w ramach programów UE. PonadtoIPH jest regionalnym przedstawicielem wywiadowni gospodarczej Info-Data, wykonuj¹cejna zamówienie raporty gospodarcze o firmach krajowych i zagranicznych.

Do g³ównych priorytetów i kierunków dzia³ania Izby w 2003 roku zalicza siê: dzia³ania narzecz kreowania rozwoju gospodarczego regionu, podjêcie dzia³añ na rzecz promocji miasta wewspó³pracy z Urzêdem Miasta Krakowa i Polsk¹ Agencj¹ Informacji i Instytucji Zagranicznych(zorganizowana konferencja „Kraków — Polska markowa narodowa”), rozwój spo³eczeñstwainformacyjnego. W tym obszarze IPH opracowuje i dostarcza treœci do modu³u „Przedsiêbiorczoœæ”w internetowym portalu regionalnym „Wrota Ma³opolski”.

W 2003 roku IPH ³¹cznie zorganizowa³a i przeprowadzi³a 17 szkoleñ i seminariów krótko-terminowych oraz 2 kursy d³ugoterminowe. Dzia³aniami edukacyjnymi objêto w sumie 712uczestników (przedsiêbiorców i bezrobotnych) z Ma³opolski. Przygotowano i z³o¿ono 9 projektów.

Ponadto zawar³a umowê z Tatrzañsk¹ Izb¹ Gospodarcz¹ s³u¿¹c¹ zintensyfikowaniu dzia³añ narzecz rozwoju przedsiêbiorczoœci w Ma³opolsce.

Izba Przemys³owo-Handlowa w Tarnowie powsta³a z Tarnowskiego Towarzystwa Przemys³owegoi w obecnej formie dzia³a od 1992 roku jako samorz¹d gospodarczy. Swoim zasiêgiem obejmujepowiat tarnowski, bocheñski, brzeski oraz d¹browski.

Do g³ównych celów organizacji nale¿y: reprezentacja firm cz³onkowskich, promocja gospodarkiregionu, pomoc i dzia³alnoœæ doradcza.

IPH jest jednym z za³o¿ycieli i akcjonariuszy Tarnowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A.oraz Tarnowskiego Klastra Przemys³owego - Plastikowa Dolina S.A. Do najwa¿niejszych dokonañIzby w 2003 roku zaliczyæ mo¿na doroczn¹ Nagrodê imieniem Jana Szczepanika, przyznawan¹kierownictwu firm, za ich wybitne osi¹gniêcia gospodarcze. Izba Przemys³owo-Handlowa w Tarnowiejest organizatorem wa¿nego wydarzenia gospodarczego regionu tarnowskiego, jakim s¹ TargiBudownictwa i Materia³ów Budowlanych „EXPO-BUD”.

Krakowska Kongregacja Kupiecka zrzesza w swych 10 oddzia³ach g³ównie drobnych kupcówz bran¿y spo¿ywczej, gastronomicznej, handlu przemys³owego (ogó³em jest oko³o 1 000 podmiotówzrzeszonych). Najlepszych handlowców promuje poprzez konkurs „Hermes”, a bran¿ê gastro-nomiczn¹ dziêki dorocznemu konkursowi „Wielka Kolekcja Kulinarna”. Wspólnie z Urzêdem MiastaKrakowa Kongregacja utworzy³a Centrum Informacji Turystyczno-Gospodarczej, udostêpniaj¹ceinformacje na temat rozpoczêcia i prowadzenia dzia³alnoœci gospodarczej oraz pomocyudzielanej przez instytucje wspieraj¹ce MSP. PrzekaŸnikiem wiadomoœci jest wydawany miesiêcznik„Kupiec Polski”.

Tarnowski oddzia³ Kongregacji Kupieckiej uleg³ likwidacji a w jego miejsce z dniem09.07.2004 powsta³ Instytut Integracji Europejskiej.


273


Kongregacja Kupiecka Zrzeszenie Handlu i Us³ug zosta³a powo³ana w 1945 roku, a swoimzasiêgiem obejmuje dawne województwo nowos¹deckie. Zrzesza 105 podmiotów, a swoje dzia³aniaadresuje do podmiotów gospodarczych prowadz¹cych dzia³alnoœæ w zakresie handlu, gastronomiius³ug nierzemieœlniczych. Jedn¹ z wa¿niejszych form jej dzia³alnoœci jest organizacja szkoleñ.

W 2003 roku Kongregacja zorganizowa³a we wspó³pracy ze Stacj¹ Sanitarno-Epidemiologiczn¹w Nowym S¹czu szkolenie z zakresu Minimum Sanitarnego na bazie nowych przepisów sanitarnych.

W kwietniu 2003 roku Kongregacja Kupiecka wraz z Cechem Rzemios³ Ró¿nych i Przedsiêbior-czoœci, Izb¹ Rzemios³a i Przedsiêbiorczoœci, Nowos¹deck¹ Izb¹ Turystyczn¹, S¹deckim Zwi¹zkiemPracodawców, Spó³dzielni¹ Rzemieœlnicz¹ „S¹deczanka” utworzy³y S¹deckie Forum Gospodarcze.

Ma³opolska Izba Rzemios³a i Przedsiêbiorczoœci

Organizacje skupione w Izbie (24 cechy i 9 spó³dzielni) zrzeszaj¹ oko³o 9 tysiêcy cz³onków,w zdecydowanej wiêkszoœci s¹ to ma³e zak³ady rzemieœlnicze.

Izba koncentruje swoje dzia³ania na problematyce kszta³cenia zawodowego i poradnictwodotycz¹cych warunków prowadzenia dzia³alnoœci, zagadnienia prawa podatkowego itp. W ramachIzby dzia³a Polsko-Niemieckie Centrum Szkolenia. Systematycznie rozwijana jest wspó³pracaz zagranicznymi podmiotami gospodarczymi. Izba organizuje doroczny konkurs „Ma³opolskiRzemieœlnik Roku” promuj¹cy najlepsze firmy regionalne.

W 2003 roku w ramach programu ACCESS PHARE 2000 Izba we wspó³pracy z Ma³opolskimForum Edukacji Europejskiej zrealizowa³a projekt pt. „Ma³opolska Izba Rzemios³a i Przed-siêbiorczoœci jako strona w dialogu spo³ecznym i aktywny uczestnik integracji europejskiej napoziomie lokalnym i regionalnym” adresowany do w³aœcicieli ma³ych i mikro przedsiêbiorstw.

Izba realizowa³a tak¿e przedsiêwziêcie pt. „Ma³opolski Rzemieœlnik w Unii Europejskiej”,którego celem by³o zwiêkszenie konkurencyjnoœci ma³opolskich ma³ych i œrednich przedsiêbiorstwna rynku europejskim po wejœciu Polski do Unii Europejskiej. Projekt by³ dofinansowany ze œrodkówUrzêdu Miasta Krakowa.

Izba Rzemios³a i Przedsiêbiorczoœci w Nowym S¹czu

Izba powsta³a w 1985 roku i objê³a swoim zasiêgiem powiat gorlicki, nowos¹decki, Nowy S¹cz,limanowski, nowotarski oraz tatrzañski, zrzeszaj¹c cechy i spó³dzielnie rzemieœlnicze.

W 2003 roku Izba zorganizowa³a szkolenie w zakresie standardów œrodowiskowych dla bran¿yskórzanej, kursy przyuczaj¹ce do zawodu zlecone przez Powiatowy Urz¹d Pracy w zawodach(blacharz-dekarz, hydraulik, fryzjer) ponad to uczestniczy³a jako partner w projekcie „M³ode,przedsiêbiorcze kobiety” (finansowany przez PARP).

Izba przeprowadzi³a znacz¹c¹ iloœæ egzaminów na tytu³ zawodowy czeladnika (1 706 ) orazna tytu³ zawodowy mistrza (159 ).

Izba Rzemieœlnicza oraz Ma³ej i Œredniej Przedsiêbiorczoœci w Tarnowie zosta³a powo³anaw 1985 roku i zrzesza 6 Cechów. Swoim zasiêgiem obejmuje teren dawnego województwatarnowskiego, województwo ma³opolskie oraz województwo podkarpackie.

W Izbie Rzemieœlniczej jest zrzeszonych ponad 3 000 rzemieœlników-pracodawców.Izba przeprowadza szkolenia BHP, opiniuje projekty ustaw zwi¹zanych z rozwojem MSP,wspó³pracuje z samorz¹dem pod wzglêdem rozwoju MSP, przeprowadza egzaminy kwalifikacyjnena tytu³ czeladnika i mistrza wraz z kursami, organizuje Œwiêta Rzemios³a.

274


Jurajska Izba Gospodarcza

Zosta³a za³o¿ona w 2001 roku. Zrzesza 293 przedsiêbiorców prowadz¹cych dzia³alnoœægospodarcz¹ z rejonów Ma³opolski. Do podstawowych dzia³añ Jurajskiej Izby Gospodarczej zaliczasiê dzia³alnoœæ szkoleniow¹, doradcz¹, pomoc prawn¹ dla MŒP, organizowanie konferencjiprogramowych (w 2003 r. osiem), promocjê przedsiêbiorstw, publikacje o charakterze infor-macyjnym (wydawany jest miesiêcznik „Jura” zawieraj¹cy porady prawne, prezentacje gmin,zrzeszonych przedsiêbiorstw oraz kalendarium wydarzeñ izby). Ponad to Izba zorganizowa³arajd samochodowy dla przedsiêbiorców, dwie imprezy charytatywne dla dzieci oraz wspólniez krakowsk¹ Policj¹ imprezê „Bezpieczny Kraków”.

Izba Gospodarcza Dorzecza Raby

Za³o¿ona zosta³a w styczniu 2003 roku. Obecnie zrzesza ok. 180 podmiotów z terenu powiatówmyœlenickiego, krakowskiego i wielickiego, w tym oko³o 80 z gminy Dobczyce, zatrudniaj¹cychw sumie blisko 4 tys. osób.

Izba Gospodarcza zajmuje siê reprezentacj¹ interesów przedsiêbiorców, promocj¹ inicjatywgospodarczych, wspó³tworzeniem i realizacj¹ regionalnej polityki gospodarczej, prowadzeniem bazdanych firm zrzeszonych.

Przekazywaniu informacji ma s³u¿yæ periodyk o tematyce spo³eczno-gospodarczej. Jego zwia-stunem by³o specjalne wydanie przegl¹du gospodarczego dorzecza Raby pod tytu³em „Na plus”.W tym momencie ta publikacja przekszta³ci³a siê w kolorowy magazyn informuj¹cy o ¿yciugospodarczym na terenie powiatu myœlenickiego.

Nowotarska Izba Gospodarcza

W 1999 roku powsta³a kolejna Izba o charakterze regionalnym, posiadaj¹ca dwa oddzia³y:w Ochotnicy Dolnej i Czorsztynie. Zrzesza ponad 130 firm. Izba prowadzi dzia³alnoœæ szkole-niowo-doradcz¹, jak równie¿ publikacyjn¹ o charakterze promocyjnym. W 2003 roku rozpoczêtowydawanie „Kwartalnika Przedsiêbiorcy” („Lato 2003”). Izba zajmuje siê udzielaniem pomocyfirmom zrzeszonym i innym w ubieganiu siê o dotacje z UE z pozytywnymi efektami. W 2003roku przebudowano serwis internetowy izby oraz nawi¹zano wspó³pracê z Euroregionem Tatryi partnerami ze S³owacji przy planowanym pozyskiwaniu grantów w UE.

2.3. Inne instytucje otoczenia biznesu

Od roku 2002 na terenie województwa ma³opolskiego pojawi³o siê w kilka nowych oœrodków,które pomagaj¹ ma³ym i œrednim przedsiêbiorcom rozwin¹æ dzia³alnoœæ. Nale¿¹ do nich: LokalneCentrum Biznesu w Proszowicach oraz inkubatory przedsiêbiorczoœci (w Czchowie, powiecied¹browskim, Nowym S¹czu i Tarnowie) realizowane z udzia³em œrodków finansowych z Kon-traktu Wojewódzkiego dla Województwa Ma³opolskiego, które do³¹czy³y do dzia³aj¹cych ju¿ odkilku lat inkubatorów w Krakowie przy Fundacji Promocji Gospodarczej Regionu Krakow-skiego, w Trzebini przy Agencji Rozwoju Ziemi Chrzanowskiej i w Gorlicach przy OœrodkuWspierania Przedsiêbiorczoœci.

Instytucjami wspieraj¹cymi rozwój województwa w zakresie innowacyjnoœci i nowych technologiis¹ najczêœciej instytucje o charakterze publiczno-prywatnym. Do kluczowych zalicza siê:

• Centrum Transferu Technologii Politechnika Krakowska Centrum jest równoczeœnie Oœrodkiem Przekazu Innowacji IRC South Poland, jak równie¿ Re-

gionalnym Punktem Kontaktowym VII Programu Ramowego Unii Europejskiej. Do realizowanychprzez Centrum projektów zalicza siê m.in: POLFOOD (inicjatywa europejska skierowana do bran¿y

275


spo¿ywczej), Global Education in Manufakturing (projekt IMS efektywnie wspiera przeprowa-dzanie projektów o charakterze badawczo-rozwojowym, ze szczególnym uwzglêdnieniem ochronyPraw W³asnoœci Intelektualnej. Do tej pory z 23 projektów osi¹gniêto 35 patentów, 6 licencji orazzastrze¿ono 164 prawa autorskie), oraz Gate2Growth (cel — wspomaganie innowacyjnychprzedsiêbiorców Europie).

• „Krakowski Park Technologiczny” Sp. z o.oSpó³ka zarz¹dza specjaln¹ Sfer¹ Ekonomiczn¹ „Krakowski Park Technologiczny”, która istnieje

ju¿ od 1998, pierwotnie jako Centrum Zaawansowanych Technologii Kraków Sp. z o.o.

W sk³ad Specjalnej Strefy Ekonomicznej — Krakowskiego Parku Technologicznego wchodz¹cztery oddzielne podstrefy: Park Technologiczny Uniwersytetu Jagielloñskiego — 36,42 ha(Pychowice); Park Technologiczny Politechniki Krakowskiej — 29,53 ha (Czy¿yny); Park Prze-mys³owy Huty im. T. Sendzimira — 35,0 ha (Branice); Park Technologiczny Tarnowski KlasterPrzemys³owy — 21,40 ha (Tarnów-Chyszów).

Obok takich firm jak Comarch, RR Donnelley, Motorola, w 2003 roku w Strefê zdecydo-wa³y siê zainwestowaæ równie¿ firmy: Backer, Linde Gas, Elmark, Castor oraz ABM Soild. W 2003roku Krakowski Park Technologii uczestniczy³ w przygotowaniach Regionalnej Strategii Innowacji,w otwarciu Centrum Software’owego Motoroli w Pychowicach, jak równie¿ Centrum Innowacjii Biznesu Copernicus. Ponad to uzyskano cz³onkostwo w IASP- International Association of ScienceParks, jak równie¿ finansowanie PARP-u dla dwóch projektów: kampanii promocyjnej KrakowskiegoParku Technologicznego oraz studium wykonalnoœci inkubatora. W 2003 roku Strefa wesz³aw sk³ad Konsorcjum Parków technologicznych.

• Tarnowski Klaster Przemys³owy „Plastikowa Dolina” S.A.Powsta³ w 1999 roku a jego celem jest realizacja projektu klastera przemys³owego jako

skupiska przedsiêbiorstw z bran¿y chemicznej, ze szczególnym uwzglêdnieniem przetwórstwatworzyw sztucznych.

Do wa¿niejszych dzia³añ w 2003 roku nale¿y przygotowanie terenu przeznaczonego podinwestycje poprzez budowê dróg dojazdowych. Ponadto sfinalizowanie negocjacji z trzemainwestorami (zakoñczone podpisaniem umów przenosz¹cych w³asnoœæ), kontynuacja unijnegoprogramu ACENET, którego g³ównym celem by³a wymiana informacji i doœwiadczeñ pomiêdzyfunkcjonuj¹cymi w Europie organizacjami klasterowymi, jak równie¿ prace w ramach: RadyGospodarczej Regionu Tarnowskiego oraz Komitetu Steruj¹cego projektem pn. „RegionalnaStrategia Innowacji Województwa Ma³opolskiego”.

• Krajowy System Us³ug dla Ma³ych i Œrednich PrzedsiêbiorstwIstnieje przy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiêbiorczoœci(PARP). Celem dzia³añ KSU dla

MSP jest podniesienie konkurencyjnoœci polskich MSP poprzez dostarczanie im kompleksowejoferty wysokiej jakoœci us³ug zwi¹zanych z prowadzeniem dzia³alnoœci gospodarczej, jak równie¿pomoc w tworzeniu warunków do transferu i komercjalizacji nowych rozwi¹zañ technologicznychw przedsiêbiorstwach. Cz³onkami KSU s¹ organizacje œwiadcz¹ce us³ugi doradcze, szkoleniowe,informacyjne i finansowe, akredytowane do KSU w zakresie us³ug proinwestycyjnych.

Do sieci Krajowego Systemu Us³ug dla MSP posiadaj¹cych akredytacjê KSU w Ma³opolscenale¿y 10 oœrodków: MARR S.A; Fundacja „Progress and Business”; Fundacja „Partnerstwodla Œrodowiska”; MISTiA; Stowarzyszenie „Samorz¹dowe Centrum Przedsiêbiorczoœci i Rozwoju”;Fundacja Rozwoju Regionu Rabka; Fundacja Promocji Gospodarczej Regionu Krakowskiego;Inicjatywa Mikro w Krakowie; Izba Przemys³owo-Handlowa w Tarnowie; Centrum TransferuTechnologii Politechnika Krakowska.

Natomiast w województwie wielkopolskim do sieci KSU nale¿y 20, a w œl¹skim 24. Oœrodkiwybierane s¹ na drodze konkursów, spoœród zg³oszonych instytucji otoczenia biznesu.

276


3. WOJEWÓDZKA INFORMACJA I PORADNICTWO ZAWODOWE

Dzia³alnoœæ centrów informacji planowania kariery zawodowej

Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkiego Urzêdu Pracy dzia³aj¹ceod roku 2000 w Krakowie, Nowym S¹czu i Tarnowie, œwiadcz¹ mieszkañcom województwa publiczneus³ugi w zakresie poradnictwa zawodowego i planowania karier zawodowych. G³ównymi adresatamitych us³ug s¹: m³odzie¿ wchodz¹ca na rynek pracy, osoby doros³e poszukuj¹ce pracy, osobyzamierzaj¹ce doskonaliæ siê zawodowo lub przygotowaæ do zmian zachodz¹cych na rynku pracyi pe³nienia nowej roli zawodowej, osoby zagro¿one utrat¹ pracy lub bêd¹ce w okresie wypowiedzeniaw wyniku restrukturyzacji zatrudnienia. Klientami Centrów s¹ tak¿e pracodawcy – zainteresowanipomoc¹ w umiejêtnym doborze pracowników.

W ci¹gu roku 2003 us³ugami z zakresu informacji zawodowej i poradnictwa zawodowego objêto³¹cznie 21 871 osób. £¹cznie w okresie czterech lat dzia³alnoœci Centrów z us³ug przez nie ofero-wanych skorzysta³o 74 861 mieszkañców województwa.

Wykres nr 75. Klienci w Centrach Informacji i Planowania Kariery Zawodowej województwa ma³opolskiego w latach 2000-2003


Us³ugi Centrów oferowano w czterech zasadniczych formach tj.:— indywidualnego poradnictwa zawodowego, z którego skorzysta³o 1431 osób,— grupowego poradnictwa zawodowego (warsztaty przygotowuj¹ce do poruszania siê po rynku

pracy i kszta³tuj¹ce okreœlone umiejêtnoœci) z udzia³em 1961 osób,— indywidualnej informacji zawodowej dostarczaj¹cej wiedzy nt. rynku pracy, bezrobocia, popytu

na kwalifikacje i umiejêtnoœci zawodowe, mo¿liwoœci uzyskiwania kwalifikacji w systemieszkolnym i pozaszkolnym, Ÿróde³ poszukiwania zatrudnienia, charakterystyki zawodów,któr¹ zainteresowanych by³o 11 897 osób,

— grupowej informacji zawodowej (czyli spotkania na temat sytuacji na rynku pracy i mo¿liwychform pomocy) z udzia³em 6 582 osób .

277


Wykres nr 76. Klienci w Centrach Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w województwie ma³opolskim w latach 2000-2003 wg poszczególnych form poradnictwa zawodowego


W roku 2003 dzia³alnoœæ Centrów IiPKZ zosta³a rozszerzona o us³ugi zwi¹zane z bezpoœrednimorganizowaniem konkursów o granty na tworzenie Gminnych Centrów Informacji oraz na rozwójAkademickich Biur Karier. Centra sprawuj¹ tak¿e nadzór nad prawid³owym wydatkowaniemœrodków finansowych otrzymanych w ramach grantu. W roku 2003 w efekcie konkursówzorganizowane zosta³y w województwie ma³opolskim dwadzieœcia cztery Gminne Centra Informacji,a siedem Akademickich Biur Karier otrzyma³o œrodki na rozwój dzia³alnoœci.

Poradnictwo zawodowe œwiadczone w Centrach Informacji i Planowania Kariery Zawodowejjest wspierane us³ugami internetowego poœrednictwa pracy prowadzonego w Salach INTERpracaNETWojewódzkiego Urzêdu Pracy . W ci¹gu roku 2003 klientami Sal by³o 7 580 mieszkañców woje-wództwa, co stanowi³o 120% klientów zainteresowanych t¹ form¹ w roku poprzednim.

278


4. WYBRANE FORMY PROMOCJI GOSPODARCZEJ

4.1. Targi w województwie ma³opolskim

Do najwiêkszych instytucji targowo-wystawienniczych w województwie ma³opolskim zaliczamy:Centrum Targowe Chemobudowa Kraków S.A i Targi w Krakowie Sp. z o.o.

Tabela nr 175. Instytucje targowo-wystawiennicze w Ma³opolsce

Źród³o: „Targi w Polsce 2004”: dane za 2003 rok.

Targi w Krakowie Sp. z o.o.

Rok otwarcia

Zajmowana powierzchnia (w m2)

Przynale¿noœæ do Polskiej

Korporacji Targowej

1996

7 000

TAK

1993

8 000 (w halach)

14 600 (na terenie otwartym)

TAK

Chemobudowa Kraków S.A.

Centrum Targowe Chemobudowa jest znanym w ca³ej Polsce miejscem wspó³pracy pomiêdzyfirmami krajowymi i zagranicznymi w wymianie myœli technicznej oraz nawi¹zywaniu kontaktówhandlowych i produkcyjnych. Szeroki program poszczególnych targów obejmuje liczne konferencjenaukowe, sympozja i praktyczne pokazy realizowane przy wspó³pracy z wy¿szymi uczelniami i insty-tutami naukowymi. Organizowane przez Centrum targi posiadaj¹ przywilej ochrony w³asnoœcinowych wyrobów od momentu zaprezentowania ich na targach. Od pocz¹tku powstania CentrumTargowego dzia³a sta³a Wystawa Budownictwa, na której aktualnie prezentuje siê 270 wystawców(w tym biura projektowe, producenci, handlowcy). Do najpopularniejszych targów zaliczamy:Krakowskie Targi Budownictwa („WIOSNA 2003” — XXI edycja), („JESIEÑ 2003” — XXIIedycja), Krakowskie Targi Nieruchomoœci (IV edycja), Targi Motoryzacyjne („MOBILEXPO” 2003— VIII edycja), jak równie¿ Targi ¯eglarskie („KRAK¯AGIEL 2003”) oraz Targi MedycynyNaturalnej Zdrowia i Urody.

Targi w Krakowie Sp. z o.o odpowiada za organizacjê bran¿owych imprez targowych, w którychbierze udzia³ ponad 1 500 wystawców i 65 000 zwiedzaj¹cych. Targi w Krakowie Sp. z o.o zajmuj¹cesiê organizacj¹ kongresów, konferencji i sympozjów tworz¹c forum wymiany myœli naukowej poprzezkontakty fachowców danej bran¿y. W zakresie dzia³alnoœci Targów w Krakowie jest tak¿e orga-nizowanie imprez wyjazdowych m.in. dla polskich wystawców uczestnicz¹cych w targach pozagranicami naszego kraju. Do wiod¹cych imprez odbywaj¹cych siê w ramach Targów w Krakowiezaliczyæ mo¿na: Targi Stomatologiczne „KRAKDENT” (XI edycja), Wiosenne Targi Motoryza-cyjne „MOTO” (X edycja), Targi Ksi¹¿ki w Krakowie (VII edycja), Targi Wyposa¿enia Hotelii Gastronomii „HORECA” ( XI edycja).

Omawiana forma promocji gospodarczej na terenie Ma³opolski aktywizowana jest równie¿przez wiele innych instytucji m.in. z otoczenia biznesu. Przede wszystkim opiera siê ona naspecjalizacji bran¿owej, jak równie¿ na imprezach o charakterze regionalnym. Do tego rodzajuprzedsiêwziêæ zaliczamy m.in. organizowane przez Izbê Przemys³owo- Handlow¹ w Tarnowie, TargiBudownictwa i Materia³ów Budowlanych „Expo-Bud”. Impreza ta ka¿dorazowo inauguruje sezonbudowlany, goœci oko³o 100 wystawców, którzy prezentuj¹ swoje osi¹gniêcia 10-12 tysi¹comzwiedzaj¹cych. Podobnego rodzaju imprezy pod nazw¹ Targi Budownictwa, Materia³ów Budow-lanych i Wyposa¿enia Wnêtrz organizowane s¹ równie¿ w Wadowicach, Olkuszu, Nowym Targu,Nowym S¹czu oraz w Gorlicach.

279


Tabela nr 176. Ranking organizatorów targów w Polsce w latach 2000, 2001, 2002, 2003

Źród³o: „Targi w Polsce 2004”: dane za 2000, 2001, 2002 i 2003 rok.

Targi w Krakowie Sp. z o.o.

Wielkoœci powierzchni

netto w m2

Liczby wystawców

ogó³em

Liczby wystawców

krajowych

Liczby wystawców

zagranicznych

Liczby zwiedzaj¹cych

ogó³em

2000

4

5

5

4

4

Chemobudowa Kraków S.A.

Rankingorganizatorów

targów w Polsce w:

Pozycja / miejsce w rankingu

2001

5

5

5

5

5

2002

4

5

5

9

5

2003

3

5

5

8

11

2000

8

6

6

5

6

2001

9

6

6

6

6

2002

7

6

6

7

4

2003

7

6

6

6

11

Ranking imprez wystawienniczych wraz z bogactwem ofert instytucji targowo- wystawienniczych,wskazuje na siln¹ w skali kraju pozycjê Ma³opolski w obszarze tej formy promocji.

4.2. Konkursy promocyjne

Samorz¹d województwa ma³opolskiego wspó³dzia³a z œrodowiskami gospodarczymi w zakresieorganizowania konkursów, które maj¹ s³u¿yæ promocji gospodarczej przedsiêbiorstw i instytucjiz terenu województwa ma³opolskiego, jak równie¿ promocji przedsiêbiorczoœci i postaw probiznesowych wœród m³odzie¿y.

Pod patronatem Marsza³ka Województwa Ma³opolskiego w roku 2003 odby³y siê nastêpuj¹cekonkursy: Ma³opolska Nagroda Jakoœci, Najwy¿sza Jakoœæ Ma³opolska, Krakowski Dukat,Junior Biznesu.

Ma³opolska Nagroda Jakoœci (MNJ)

Ma³opolska Nagroda Jakoœci to konkurs organizowany przez Izbê Przemys³owo-Handlow¹w Krakowie wraz z Urzêdem Marsza³kowskim Województwa Ma³opolskiego. Po raz pierwszyprzyznano j¹ w 1998 r.

MNJ ocenia ca³oœæ procesów funkcjonuj¹cych w przedsiêbiorstwie poprzez pryzmat jegodzia³añ projakoœciowych, nie zaœ pojedynczy produkt. Wœród g³ównych celów konkursu znajdujesiê: upowszechnianie koncepcji ci¹g³ego doskonalenia zarz¹dzania przedsiêbiorstwem zgodnie zeœwiatowymi trendami, przygotowanie firm do przysz³ego funkcjonowania na rynkach Unii Euro-pejskiej, popularyzacja projakoœciowego systemu myœlenia, porównanie subiektywnego wizerunkufirm z ocen¹ niezale¿nych ekspertów, promowanie nowoczeœnie zarz¹dzanych przedsiêbiorstwi instytucji.

280


Kapitu³a Ma³opolskiej Nagrody Jakoœci postanowi³a przyznaæ w VI Edycji KonkursuMa³opolska Nagroda Jakoœci 2003 r. nastêpuj¹ce nagrody oraz statusy i rodzaje wyró¿nieñ:

1. Status Laureata VI Edycji Konkursu Ma³opolska Nagroda Jakoœci 2003 w kategorii Du¿e Przedsiêbiorstwa nagrodzony Statuetk¹ Ma³opolskiej Nike oraz dyplomem Kapitu³a zdecydowa³a przyznaæ Firmie Chemicznej DWORY SA z Oœwiêcimia.

2. Wyró¿nienie w kategorii Du¿e Przedsiêbiorstwo nagrodzone medalem i dyplomem Kapitu³a postanowi³a przyznaæ: BUDOSTALOWI — 2 SA , Kraków.

3. Status Laureata VI Edycji Konkursu Ma³opolska Nagroda Jakoœci 2003 w kategorii Ma³e i Œrednie Przedsiêbiorstwa nagrodzony Statuetk¹ Ma³opolskiej Nike oraz dyplomem Kapitu³a zdecydowa³a przyznaæ Zak³adom Us³ug Energetycznych i Komunikacyjnych Grupa ZUE S.A., Kraków.

4. Wyró¿nienie w kategorii Ma³e i Œrednie Przedsiêbiorstwo nagrodzone medalem i dyplomem Kapitu³a postanowi³a przyznaæ Fabryce Maszyn i Urz¹dzeñ OMAG Sp. z o.o., Oœwiêcim.

5. Status Uczestnika Fina³u Konkursu wraz z dyplomem otrzyma³a Krakowska Fabryka Armatur SA , Kraków.

Najwy¿sza Jakoœæ Ma³opolska (NJM)

Konkurs adresowany jest do wszystkich firm, które dostarczaj¹ na rynek towary najwy¿szejjakoœci oraz wprowadzaj¹ nowe systemy kierowania jakoœci¹.

Organizatorem VIII Edycji Konkursu Najwy¿sza Jakoœæ Ma³opolska 2003 roku jest siedemIzb dzia³aj¹cych w Województwie Ma³opolskim: Izba Przemys³owo-Handlowa w Krakowie, S¹deckaIzba Gospodarcza w Nowym S¹czu, Tatrzañska Izba Gospodarcza w Zakopanem, Nowotarska IzbaGospodarcza, Jurajska Izba Gospodarcza w Zabierzowie, Izba Przemys³owo Handlowa KrakówOddzia³ w Gorlicach oraz jako Koordynator Wiod¹cy Izba Przemys³owo-Handlowa w Tarnowie.

Znak „Najwy¿sza Jakoœæ Ma³opolska” przyznawany jest w kategorii produktów spo¿ywczych,przemys³owych, us³ug i handlu oraz w kategorii „Mened¿er — Propagator Najwy¿szej Jakoœci”dla zarz¹dzaj¹cego firm¹. Zdobywcy znaku przys³uguje prawo do umieszczania go na nagrodzonychproduktach i materia³ach promocyjnych oraz corocznego przed³u¿ania mo¿liwoœci jegowykorzystania. Konkurs ten osi¹gn¹³ ju¿ wysoki poziom organizacyjny i na sta³e wpisa³ siêw kalendarz imprez promocyjnych województwa.

Krakowski Dukat

Tradycja nagrody „Krakowski Dukat” siêga 1991 roku. Ma ona charakter promocyjnyi przyznawana jest nie przedsiêbiorstwu lecz osobie, która je za³o¿y³a lub nim zarz¹dza. Nagrodawyró¿nia i honoruje osoby za osi¹gniête wyniki ekonomiczne, za inwencjê, za umiejêtnoœædzielenia siê sukcesami z otoczeniem, w którym dana osoba prowadzi sw¹ dzia³alnoœæ.

„Krakowski Dukat” jest organizowany na prze³omie roku tj. od wrzeœnia do czerwca rokunastêpnego w trzech kategoriach: dla w³aœciciela firmy, dla mened¿era firmy, dla kreatoraprzedsiêbiorczoœci. Sekretariat konkursu prowadzi Biuro Izby Przemys³owo-Handlowej w Krakowie.Podstawê do wyboru laureatów stanowi selekcja zg³oszeñ dokonanych przez instytucje (w tymotoczenia biznesu, samorz¹du gospodarczego, samorz¹du lokalnego itp.).

281


Laureatami Krakowskiego Dukata roku 2003-2004 zostali:

1. W kategorii Samorz¹dowy Kreator Przedsiêbiorczoœci, na wniosek Marsza³ka Województwa Ma³opolskiego Janusza Sepio³a — Pani Beata Szyd³o Burmistrz Brzeszcz od 1998 r.,

za wielostronnoœæ, wielotorowoœæ podejmowanych dzia³añ gwarantuj¹cych zrównowa¿ony rozwójgminy oraz osobiste zaanga¿owanie w sprawy gminy i aktywne dzia³anie na rzecz rozwojugospodarczego tej czêœci Ma³opolski.

2. W kategorii Kreator Przedsiêbiorczoœci z rekomendacji Starostwa Powiatowego w NowymS¹czu — Pan Ryszard Fryc Prezes Zarz¹du Ma³opolskiego Towarzystwa InwestycyjnegoSp. z o.o — za stworzenie nowatorskich rozwi¹zañ we wspó³pracy z samorz¹dem terytorialnym,tworzenie nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich oraz realizacje projektów inwestycyjnychœciœle zwi¹zanych ze specyfik¹ regionu.

3. W kategorii W³aœciciel Firmy — za znacz¹ce osi¹gniêcia w rozwoju w³asnej firmy oraz dzia³alnoœæspo³eczn¹ — Jan Dworzañski Firma OMEKO, Pani Ma³gorzata Michalska Firma Michalscy,Pan W³adys³aw Wêgiel Przedsiêbiorstwo Produkcyjno-Handlowe Wêgiel.

4. W kategorii Mened¿er Firmy za dynamiczny rozwój zarz¹dzanych przez nich firm, dostosowaniedo nowych wyzwañ i wymagañ rynku — Pan Mieczys³aw Brudniak Prezes Zarz¹du FabrykiMaszyn Glinik S.A., Pan Marian Æwiertniak Prezes Zarz¹du Destylarni Polmos w Kra-kowie S.A., Pan S³awomir Idziaszczyk Dyrektor Oddzia³u PZU ̄ ycie S.A., Pani Kazimiera MadejPrezes Zarz¹du Handlowej Spó³dzielni Jubilat, Pan Piotr Majcherczyk Prezes Zarz¹du FabrykiMaszyn Budowlanych i Lokomotyw Bumar-Fablok S.A., Pan Tytus Misiak Prezes Zarz¹duConvector Development Sp. z o.o., Pan Wojciech Pi¹tkowski Prezes Zarz¹du AltenlohBrinck&Co Sp. z o.o., Pan Andrzej Rostworowski Prezes Zarz¹du Krakowskiej Hodowlii Nasiennictwa Ogrodniczego Polan Sp. Z o.o., Pan Marek Rzepka Prezes Zarz¹du Zak³aduProdukcyjno-Handlowego Polmak, Pan W³adys³aw Œwiadek Prezes Zarz¹du Elektromonta¿Kraków S.A.

Junior Biznesu 2003

Celem konkursu jest aktywna promocja przedsiêbiorczoœci i postaw pro biznesowych wœródm³odzie¿y. Konkurs organizowany jest przez Ma³opolski Instytut Samorz¹du Terytorialnegoi Administracji i ma na celu stworzenie dla m³odych ludzi okazji do poznania realiów gospodarkirynkowej oraz sprawdzenia swoich mo¿liwoœci w tworzeniu nowych interesuj¹cych pomys³ów,z których wiele mo¿e znaleŸæ swoje odzwierciedlenie w rzeczywistoœci. Do udzia³u w konkursiezg³aszaj¹ siê zespo³y uczniów szkó³ ponadgimnazjalnych z terenu województwa ma³opolskiego.

Zadaniem uczestników Konkursu jest zaprezentowanie w³asnego pomys³u na dzia³alnoœægospodarcz¹. Pomys³y ocenione zosta³y przez Jury Konkursu „Junior Biznesu”, które wybra³ospoœród nich najciekawsze projekty. Wyró¿nione zespo³y musia³y przygotowaæ plan promocji,organizacji wdra¿ania i plan finansowy zakwalifikowanego do rundy fina³owej przedsiêwziêcia.

Nagrody dla laureatów Konkursu Junior Biznesu fundowane s¹ przez Województwo Ma-³opolskie.

Laureaci Konkursu Junior Biznesu 2003:

1. III Liceum Ogólnokszta³c¹ce im. Adama Mickiewicza w Tarnowie.2. Technikum Hodowli Koni w Zespole Szkó³ Rolniczych im. Wincentego Witosa w Nawojowej.3. XXXIII Liceum Ogólnokszta³c¹ce w Zespole Szkó³ Przemys³u Skórzanego

im. Jana Kiliñskiego w Krakowie.

282

Ma³opolski Rzemieœlnik Roku

Celem konkursu jest promocja rzemios³a poprzez nagradzanie wyró¿niaj¹cych siê zak³adówrzemieœlniczych dzia³aj¹cych na terenie województwa ma³opolskiego. Konkurs realizowanyjest w oparciu o Ma³opolskie Porozumienie Izb Rzemieœlniczych. O tytu³ „Ma³opolskiego Rze-mieœlnika Roku” mog¹ ubiegaæ siê rzemieœlnicy, którzy oprócz spe³nienia obligatoryjnych wymogów,wyró¿niaj¹ siê wysokim standardem wykonywanej produkcji i œwiadczonych us³ug orazrealizowaniem dzia³añ orientowanych na ich odbiorcê. Premiowana jest aktywnoœæ w ¿yciugospodarczym, wspó³praca z organizacjami bran¿owymi, dba³oœæ o podnoszenie kwalifikacjizawodowych w³asnych i zatrudnionych pracowników.

Nagrody dla Ma³opolskiego Rzemieœlnika Roku w edycji 2003 roku przyznano w nastêpuj¹cychkategoriach:

1. W Kategorii Rzemios³o Artystyczne: Eugeniusz Cieœla, „Zumec” Zak³ad Urz¹dzeñ Mecha- nicznych, Czchów, ul. Trawniki 37.

2. W Kategorii Producent: Emil Górnisiewicz, Piekarnia, Kraków ul. Garbarska 12.3. W Kategorii Us³ugi: Kazimierz Wolski,Przedsiêbiorstwo Kamieniarskie „Wolski” Mizerna 96.4. Wyró¿nienie:Anna Zarzycka, Janusz Piasny, Edward Pasternak.

Ranking Gazele Biznesu

Ranking Gazele Biznesu organizowany jest przez „Puls Biznesu” od 2000 roku. Celem rankingujest promowanie firm, których dzia³alnoœæ charakteryzuje siê najbardziej dynamicznym roz-wojem wœród ma³ych i œrednich firm w kraju, jak równie¿ uczciwoœci¹ i przejrzystoœci¹ swojejaktywnoœci.

W roku 2003 pierwsze miejsce w Ma³opolsce i w ca³ej Polsce zajê³a firma Wojdy³a-Budownictwoz Rabki Zdroju wyprzedzaj¹c 1401 firm z ca³ego kraju.


283

ŒRODOWISKO GOSPODARCZE: VI. Wspó³praca miêdzynarodowa, integracja europejska i marketing województwa

VI. WSPÓ£PRACA MIÊDZYNARODOWA, INTEGRACJA EUROPEJSKA I MARKETING WOJEWÓDZTWA

1. FORMY WSPÓ£PRACY MIÊDZYNARODOWEJ WOJEWÓDZTWA

Wspó³praca w ramach miêdzyregionalnych umów bilateralnych:

— Kraj Zwi¹zkowy Turyngii — umowa zosta³a podpisana 8.07.1999,— Hrabstwo Fionii — umowa zosta³a podpisana 25.01.2000,— Region Toskanii — umowa zosta³a podpisana 1.01.2000,— Region Rhône-Alpes — umowa zosta³a podpisana 21.06.2001,— Hrabstwo Kopenhagi — umowa zosta³a podpisana 23.10.2001,— Kraj Preszowski — umowa zosta³a podpisana 10.01.2001,— Kraj ¯yliñski — umowa zosta³a podpisana 12.07.2001,— Region Madrytu — umowa zosta³a podpisana 7.05.2003.

Ze wzglêdu na przeprowadzenie reformy administracyjnej w Republice S³owacji w 2003podpisano umowy o wspó³pracy z w³adzami samorz¹dowymi Preszowa (14.10.03) i ̄ yliny (7.11.03).

Wspó³praca w ramach umów miêdzyrz¹dowych:

— wspó³praca z Waloni¹ w ramach umowy miêdzy Rz¹dem Walonii a Rz¹dem RP,— wspó³praca z Flandri¹ w ramach umowy miêdzy Rz¹dem Flandrii a Rz¹dem RP,— wspó³praca z Bawari¹ w ramach umowy miêdzy Rz¹dem RFN a Rz¹dem RP.

Inne kontakty miêdzynarodowe:

— Uppsala (Szwecja),— Obwód Lwowski (Ukraina),— Region Centrum (Francja),— Okrêg Wiedeñski (Austria).

W roku 2003 Województwo Ma³opolskie odwiedzili m.in: Anders Björck — Wojewoda Uppsali,Christine Lieberknecht —Prezydent Turyñskiego Landtagu, Jozef Tarčak — Przewodnicz¹cySamorz¹dowego Kraju ̄ yliñskiego, Alain Rafesthain — Przewodnicz¹cy Rady Regionalnej RegionuCentrum, Hans Kaiser — Minister ds. Federalnych i Europejskich Turyngii, Didier Gosuin —Minister ds. Œrodowiska i Handlu Zagranicznego Regionu Brukseli, Dagmar Schipanski — Ministerds. Nauki, Badañ i Sztuki w Rz¹dzie Turyngii, Jan Boye — Przewodnicz¹cy Rady Hrabstwa Fonii.

2. WSPÓ£PRACA MIÊDZYREGIONALNA — ZREALIZOWANE PROJEKTY

Edukacja. Zrealizowano 5 projektów, z których najwa¿niejsze to: podpisanie umów partner-skich pomiêdzy Ma³opolskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Thuringer Institut fürLehrerfortbilduhg, Lehrplanentwicklung und Medien, Akademi¹ Rolnicz¹ w Krakowie i ISARAw Lyonie, Uniwersytetem Jagielloñskim a Uniwersytetem Katolickim w Lyonie, Uniwersytetemw Sabaudii, a Akademi¹ Wychowania Fizycznego w Krakowie oraz Wy¿sz¹ Szko³¹ Turystykii Ekologii w Suchej Beskidzkiej. Przyznano stypendia uniwersyteckie zarówno w Województwie

284

Ma³opolskim jak i Regionie Rhone-Alpes. Z³o¿ono 2 projekty do programu Comenius 2.1 do KomisjiEuropejskiej, dotycz¹ce stworzenia Europejskiej sieci regionalnych centrów edukacyjnych u³atwia-j¹cych uczelniom wspólne startowanie do programu UE Comenius oraz budowanie wspólnegosystemu edukacji jêzykowej w krajach europejskich. Utworzono przy Uniwersytecie JagielloñskimCentrum Edukacji S³u¿b Publicznych i Administracji.

Kultura. Zrealizowano 8 projektów m.in.: Projekt Hermes w ramach programu INTERREG IIIz zakresu dziedzictwa kulturowego we wspó³pracy z Fundacj¹ Klasyki Weimarskiej. Przygotowanowystawy: Malowana wieœ Zalipie” w skansenie Hohenfelde, „Malby na skle w slovenskich muzeach”,„Do cerkwi, do miasta, na tañce....”, w Preszowie, „Wielcy Ma³opolski” w Kopenhadze, w ramachobchodów 10-cio lecia wspó³pracy Województwa Ma³opolskiego z Hrabstwem Kopenhagi orazprezentacjê kulturaln¹ Ma³opolski w Uppsali w po³¹czeniu z wernisa¿em wystawy szopek krakowskich.

Turystyka. Zorganizowano 7 projektów m.in. z zakresu promocji Województwa Ma³opolskiegoza granic¹ podczas miêdzynarodowych targów: Salon Turystyki MAHANA w Lyonie, Targi Gos-podarcze Classe Export, Mundial Zawodów w Lyonie oraz Dni Polskie w Goeteborgu. Z zakresuagroturystyki wspólnie z Regionem Rhône-Alpes zorganizowano misjê eksperck¹ w WojewództwieMa³opolskim ukierunkowan¹ na tworzenie sieci wspó³pracy, rozwój nowych form dzia³alnoœciagroturystycznej, przygotowano równie¿ internetow¹, francusko–polsk¹ wersjê katalogu ma³opo-lskich gospodarstw agroturystycznych. W ramach projektu Œcie¿ki Rowerowe zorganizowano wizytêstudyjn¹ w Kopenhadze maj¹c¹ na celu zdobycie doœwiadczeñ w zakresie tworzenia, wytyczaniai znakowania szlaków i tras rowerowych.

Opieka spo³eczna, szpitalnictwo. Zrealizowano 3 projekty. Dziêki wspó³pracy z HrabstwemKopenhagi przekazany zosta³ ma³opolskim szpitalom sprzêt medyczny, a pracownicy ró¿nychoddzia³ów szpitali oraz kadry administracyjnej wziêli udzia³ w konferencji zorganizowanej w NordicHouse: „Prawa pacjenta w krajach Unii Europejskiej na przyk³adzie doœwiadczeñ duñskich”.Po raz szósty odby³o siê we wspó³pracy z Turyngi¹ Seminarium Przysz³oœci. W tym roku pod has³em„Etyka i medycyna — wyzwanie dla polityki i spo³eczeñstwa”.

Gospodarka. Zrealizowano 8 projektów, które objê³y m.in. misje identyfikacyjne i eksperckiedot. tworzenia przedsiêbiorstw i kszta³cenia ustawicznego w technologiach informacji i komunikacji(TIC), tworzenia i promocji produktów turystycznych, rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. Przy-gotowano misje: gospodarcz¹ firm z Ma³opolski do Uppsali oraz gospodarczo-handlow¹ z regionuBrukselskiego do Ma³opolski. Podpisano umowê pomiêdzy MARR S.A i Landesentwicklungs-gesellschaft z Turyngii.

W ramach wspó³pracy z regionami partnerskimi zrealizowano ponadto projekty z takich dzie-dzin jak ochrona œrodowiska (realizacja projektu ROPSIM „Inwentaryzacja sk³adowisk odpadów i by³ychterenów przemys³owych w Województwie Ma³opolskim”), rolnictwo (szkolenie w Centrum Hodowliw Poisy), administracja (sta¿e dla pracowników UMWM w Turyngii oraz w Walonii) oraz rynek pracy.

3. WSPÓ£PRACA W RAMACH ORGANIZACJI MIÊDZYNARODOWYCH

Zrzeszenie Regionów Europy (AER) od 2000 r. – najwiêksza organizacja skupiaj¹ca wy-³¹cznie samorz¹dy regionalne z obszaru ca³ej Europy. Marsza³ek Województwa Ma³opolskiegojest cz³onkiem Biura Wykonawczego AER, i bierze udzia³ w jego spotkaniach, podczas którychopiniuje i akceptuje dokumenty przygotowywane przez poszczególne Komitety Zrzeszenia.W pracach czterech komitetów AER w roku 2003 uczestniczyli, wytypowani do prac w tychkomitetach, Radni Sejmiku Województwa Ma³opolskiego. Spotkania odby³y siê w Brukseli, Boras,Budapeszcie oraz Gerze. Omawiano kwestie instytucjonalne, zdrowia i spraw spo³ecznych, rolnictwa,planowania przestrzennego, kultury, edukacji, sportu, m³odzie¿y oraz mediów w kontekœcie przyjêciakonstytucji europejskiej. Przygotowane podczas spotkañ dokumenty przedstawiaj¹ce stano-wisko regionów w kluczowych dziedzinach polityki europejskiej przedstawione zosta³y nastêpniew Parlamencie Europejskim.


285


Europejskie Stowarzyszenie Regionalne na Rzecz Spo³eczeñstwa Informacyjnego [email protected] wspieraj¹ca rozwój informatyzacji w zakresie dzia³añ priorytetowych dla UniiEuropejskiej tzn. edukacji, zwalczania bezrobocia, podnoszenia sprawnoœci administracji, rozwojuobszarów wiejskich, budowania spo³eczeñstwa informacyjnego. W roku 2003 trwa³y praceprzygotowawcze do organizacji w Ma³opolsce Miêdzynarodowej Konferencji na rzecz Spo³eczeñstwaInformacyjnego EISCO2005. Województwo Ma³opolskie korzystaj¹c z bazy danych Eris@poszukiwa³o partnerów do realizacji projektów europejskich, których jest liderem. Ponadto nabie¿¹co przekazywane by³y jednostkom z terenu Ma³opolski informacje w sprawie dostêpnychprogramów unijnych oraz propozycje przystêpowania do realizacji projektów europejskichotrzymywane od Eris@.

MIX Komitet – Wspólna Komisja Konsultacyjna Polska – Komitet Regionów. Celem dzia³aniaKomisji sk³adaj¹cej siê z przedstawicieli wszystkich szczebli polskich samorz¹dów, by³o prowadzeniedialogu z regionami – cz³onkami Komitetu Regionów i w konsekwencji lepsze przygotowanie pol-skich samorz¹dów do dzia³ania w warunkach cz³onkostwa Polski w Unii oraz cz³onkostwa w Komi-tecie Regionów. Trzecie posiedzenie Wspólnej Komisji Konsultacyjnej Polska – Komitet Regionówodby³o siê w Krakowie 27 czerwca 2003 r. W obradach wziêli udzia³ nowo powo³ani polscyobserwatorzy. Podczas posiedzenia Komisja przyjê³a tekst rekomendacji dotycz¹cej stanowiskapolskich samorz¹dów w odniesieniu do Wspólnej Polityki Rolnej UE, tematem dyskusji by³y tak¿ekwestie zwi¹zane z nowymi aspektami polityki ochrony œrodowiska po wst¹pieniu Polski do UE.Wa¿nym tematem obrad by³y metody reprezentowania interesów regionalnych w Brukseli,np. poprzez prowadzenie biur regionalnych. Posiedzenie to by³o ostatnim, podsumowuj¹cymzebraniem Komisji, która zakoñczy³a swoj¹ pracê w zwi¹zku z powo³aniem obserwatorówdo Komitetu Regionów i bliskiego ju¿ cz³onkostwa Polski w UE.

4. INTEGRACJA EUROPEJSKA

Ma³opolski Informator Europejski, to redagowany w Departamencie Promocji i Wspó³pracyMiêdzynarodowej Urzêdu Marsza³kowskiego Województwa Ma³opolskiego, co miesi¹c biuletyninformacyjny skierowany do samorz¹dów terytorialnych, gospodarczych, organizacji pozarz¹dowychoraz wszystkich potencjalnych beneficjentów programów unijnych. Dostêpny jest drog¹elektroniczn¹ lub poczt¹. Publikowane s¹ w nim m.in. aktualne informacje o programach unijnych,zaproszenia do sk³adania wniosków oraz og³oszenia o poszukiwaniu partnerów do realizacjiwspólnych projektów wspó³finansowanych ze œrodków Komisji Europejskiej.

Przedstawicielstwo Województwa Ma³opolskiego w Brukseli. Dzia³alnoœæ Przedstawicielstwaobejmowa³a g³ównie systematyczne œledzenie wydarzeñ oraz selekcjonowanie i przekazywanieinformacji dotycz¹cych bie¿¹cych wydarzeñ w polityce regionalnej UE. Do zadañ Przedstawicielstwanale¿a³o równie¿ redagowanie informacji na temat konferencji, seminariów oraz spotkañorganizowanych przez Komisjê Europejsk¹, Parlament oraz Komitet Regionów w odniesieniudo polityki regionalnej Unii Europejskiej oraz kreowanie indywidualnych spotkañ z funkcjo-nariuszami Komisji Europejskiej odpowiedzialnymi za koordynacjê poszczególnych programówwspólnotowych. Przedstawicielstwo informowa³o równie¿ o zapowiedziach programów unijnych,w których mog¹ uczestniczyæ podmioty z Województwa Ma³opolskiego. W roku 2003 Przedsta-wicielstwo Województwa Ma³opolskiego w Brukseli utrzymywa³o regularne kontakty z DyrekcjamiGeneralnymi Komisji Europejskiej (odpowiedzialnymi za przygotowywanie oraz weryfikacjêoko³o 50 programów wspólnotowych) oraz Misj¹ Polsk¹ przy UE, a tak¿e prowadzi³o dzia³aniapromuj¹ce Ma³opolskê w Brukseli.

286


5. MARKETING WOJEWÓDZTWA

Podejmowane w roku 2003 dzia³ania koncentrowa³y siê na trzech g³ównych obszarach.By³y to:

— tworzenie i rozbudowa systemu komunikacji marketingowej z rynkiem,— promocja wewnêtrzna, to jest realizacja cyklicznych inicjatyw promocyjnych oraz podejmowanie

nowych projektów adresowanych w g³ównej mierze do mieszkañców Województwa orazpartnerów spo³ecznych z terenu Ma³opolski,

— promocja zewnêtrzna (w tym promocja zagraniczna), a wiêc podejmowanie przedsiêwziêæpromuj¹cych Ma³opolskê wobec klienta zewnêtrznego, g³ównie zagranicznego.

Do dzia³añ w obszarze tworzenia i rozbudowy systemu komunikacji marketingowej z rynkiemnale¿y zaliczyæ:

— Prace zwi¹zane z przygotowaniem dokumentu Strategii Dzia³añ Marketingowych WojewództwaMa³opolskiego. W 2003 r. opracowano podstawowe zasady tworzenia dokumentu, wybranorównie¿ zespó³ doœwiadczonych specjalistów z bran¿y marketingu regionalnego, którzy napodstawie dostarczonych badañ i analiz oraz wyników serii warsztatów i konsultacji zajmuj¹ siêprzygotowaniem koñcowego opracowania. Do prac, obok Samorz¹du Województwa w³¹-czy³y siê: Urz¹d Miasta Krakowa i Ma³opolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Powsta³zespó³ roboczy, z³o¿ony z reprezentantów tych instytucji.

— Opracowanie jednolitej formu³y graficznej druków i innych materia³ów promocyjnych.W wyniku przeprowadzonego konkursu, na który zg³oszono kilkanaœcie projektów, powsta³podrêcznik wzorów edycji wydawnictw i materia³ów promocyjnych Województwa Ma³opol-skiego, precyzyjnie okreœlaj¹cy zarówno zasady stosowania oryginalnej formu³y graficznej,jak i pola jej wykorzystania.

— Rozbudowa systemu wystawienniczego Województwa Ma³opolskiego.

— Promocja wewnêtrzna Województwa to m.in. kampania promuj¹ca ma³opolskie produktyregionalne realizowana za pomoc¹ reklamy zewnêtrznej przy wspó³pracy mediów regionalnych.W ramach kampanii, która towarzyszy procesowi rejestracji produktów regionalnych w ramachprocedur UE organizowane by³y równie¿ wydarzenia publiczne, w tym imprezy plenerowejak Do¿ynki Województwa Ma³opolskiego, czy prezentacja regionalnych przysmaków dla goœciForum Ekonomicznego w Krynicy- Zdroju.

W ramach promocji zewnêtrznej podstawowymi segmentami dzia³añ by³y:

— Organizacja prezentacji promocyjnych w kraju i poza jego granicami oraz realizacja kampaniireklamowej Ma³opolski w prasie polskiej adresowanej tak do odbiorców krajowych, jaki zagranicznych oraz w drukowanych mediach zagranicznych (poprzez organizacjê presstourów). Geograficznymi kierunkami prezentacji promocyjnych by³y tym razem rynki s³abowczeœniej penetrowane w ramach dzia³añ promocyjnych, m.in. rynek szwedzki, fiñski, brytyjski(projekty: Polen.nu i prezentacja Ma³opolski w Londynie).

— Prezentacja Ma³opolski w regionie Uppsala w Szwecji w ramach inicjatywy rz¹dowej RokPolski w Szwecji i projektu Polen.nu. Promocja Ma³opolski w Uppsali ukierunkowana by³ana przedstawienie potencja³u kulturalnego i gospodarczego Ma³opolski.

— Projekt „Aktiv Malopolska” promuj¹cy walory turystyki aktywnej w Ma³opolsce skierowanydo klienta duñskiego (kontynuacja projektu zapocz¹tkowanego w 2002 r.). Projekt bêdziekontynuowany (ju¿ bez udzia³u œrodków Województwa Ma³opolskiego), co najmniej doroku 2006.

287


— Piknik w londyñskim Regent’s Park — przedsiêwziêcie zorganizowane przez Ma³opolsk¹Organizacjê Turystyczn¹, Polski Oœrodek Turystyczny w Londynie i Województwo Ma³opolskie.

— Seminarium gospodarcze i misja przedsiêbiorców do Grazu (Austria).

— Prezentacja promocyjna na targach inwestycyjnych MIPIM w Cannes (Francja).

— Dzia³ania w mediach drukowanych. £¹cznie opracowano 14 wpisów i wk³adek promocyjnychkierowanych m.in. na rosyjski rynek turystyczny (2 wpisy) oraz na rynek szwedzki, jako wsparciereklamowe prezentacji Ma³opolski w Uppsali (³¹cznie 4 wpisy promocyjne i reklamy). Osobn¹ofertê skierowano do organizatorów kongresów, konferencji i seminariów (wpis promuj¹cyorganizacje kongresów w Ma³opolsce).

— Organizacja dziennikarskich wizyt studyjnych (Press-Tours) dziennikarzy fiñskich (efekt4 artyku³y) oraz dziennikarzy z Belgii (efekt — 8 artyku³ów).

289

SYSTEMY TECHNICZNE

291

SYSTEMY TECHNICZNE: I. Transport i komunikacja

I. TRANSPORT I KOMUNIKACJA

1. TRANSPORT DROGOWY

Infrastruktura drogowa

Sieæ drogowa Ma³opolski tworzy system powi¹zany z uk³adem dróg krajowych i miêdzynaro-dowych. Przez obszar województwa przebiega III Paneuropejski Korytarz Transportowy: Zgorzelec/Olszyna – Krzy¿owa – Wroc³aw – Opole – Katowice – Kraków – Rzeszów – Przemyœl –Medyka/Korczowa, wchodz¹cy w sk³ad sieci TINA i tworz¹cy przysz³¹ sieæ drogow¹ TEN.

Na terenie województwa ma³opolskiego w sk³ad III-ego paneuropejskiego korytarzatransportowego TINA wchodz¹:

• odcinek autostrady A – 4 Katowice – Kraków,• droga krajowa nr 4 (miêdzyregionalna) przebiegaj¹ca w kierunku zachodnio-wschodnim,

relacji Zgorzelec – Wroc³aw – Gliwice – Bytom – Olkusz – Kraków – Tarnów — Przemyœl.• odcinek linii kolejowej E-30 Drezno – Wroc³aw – Kraków – Rzeszów – Lwów.

Tabela nr 177. Infrastruktura drogowa Ma³opolski

Elementy sieci drogowejD³ugoœæ

(w %)(w km)Lp.

Drogi krajowew tym:

autostrada

Drogi wojewódzkiew tym:

drogi na terenie miastdrogi zamiejskie

Drogi powiatowe

Drogi gminne

Razem

1

2

3

4

5

903,0

58,6

1360,6

186,51174,1

6 397,0

29 386,0

38 046,6

2,37

0,16

3,58

0,493,09

16,81

77,24

100,00

Podstawowy uk³ad drogowy województwa stanowi¹ drogi krajowe (miêdzyregionalne i regio-nalne) oraz wojewódzkie.

Do g³ównych dróg krajowych w województwie administrowanych przez Generaln¹ DyrekcjêDróg Krajowych i Autostrad Oddzia³ w Krakowie, tworz¹cych zasadniczy szkielet komunikacyjny,nale¿¹:• autostrada A – 4 Katowice – Kraków,• droga krajowa nr 7 (miêdzyregionalna) przebiegaj¹ca w kierunku pó³nocno-po³udniowym, relacji

Gdañsk – Warszawa – Kraków – Chy¿ne,• droga krajowa (miêdzyregionalna) nr 4 przebiegaj¹ca w kierunku zachodnio-wschodnim, relacji

Zgorzelec – Wroc³aw – Gliwice – Bytom – Olkusz – Kraków – Tarnów – Przemyœl.

292

Pozosta³e drogi krajowe (regionalne) przecinaj¹ województwo na kierunkach wschód - zachód,pó³noc - po³udnie wychodz¹c w kierunku s¹siednich województw.

Do najwa¿niejszych dróg wojewódzkich administrowanych przez Zarz¹d Dróg Wojewódzkichw Krakowie mo¿na zaliczyæ:• drogê wojewódzk¹ nr 964 Kasina Wielka – Dobczyce – Wieliczka – Niepo³omice –

Szczurowa – Biskupice Rad³owskie,• drogê wojewódzk¹ nr 969 Nowy Targ – Czorsztyn – Kroœcienko – Zabrze¿ – Stary S¹cz,• drogê wojewódzk¹ nr 977 Tarnów – Tuchów – Gromnik – Moszczenica – Gorlice –

Koniczna – granica pañstwa.

Sieæ dróg powiatowych stanowi wa¿ny element w systemie komunikacji wewnêtrznej woje-wództwa, uzupe³niaj¹c sieæ dróg krajowych i wojewódzkich, ³¹cz¹c miejscowoœci i wsie z siedzibamipowiatów. Nawierzchniê tward¹ posiada 98% dróg powiatowych. Ich stan jest z³y i utrudnia dostêpdo obszarów o szczególnych walorach turystycznych oraz hamuje mo¿liwoœci rozwoju gospodarczego,w tym turystyki.

Inwestycje w transporcie drogowym.

A. Modernizacja i przebudowa uk³adu dróg krajowych.

Na modernizacjê i przebudowê dróg krajowych Ma³opolski w 2003 roku przeznaczono ogó³em322,5 mln z³, w tym na inwestycje drogowe wydano 274,6 mln z³. Przygotowanie nowych inwestycjikosztowa³o 75,7 mln z³, w tym: dokumentacje i koncepcje 8,5 mln z³ i wykup gruntów 67,2 mln z³.Œrodki finansowe przeznaczone na autostradê Kraków – Tarnów poch³onê³y 63,8 mln z³.

Najwa¿niejsze inwestycje realizowane na drogach krajowych w 2003 r.:

— Wêze³ „Niwa” w Oœwiêcimiu. Zakres inwestycji obejmowa³ przebudowê drogi krajowej nr 44(ul. Œl¹skiej) w Oœwiêcimiu – Babicach na odcinku 387 m - w tym budowa dojazdu do wiaduktui po³¹czenie go z drugim wiaduktem, budowê po³¹czenia wiaduktu z rondem „Niwa” o d³ugoœci262 m oraz odnowê nawierzchni na odcinku 1,7 km. Koszt ca³kowity: 5,3 mln z³otych, wydatkiw 2003 roku: 2,7 mln z³otych.

— Po³udniowa autostradowa obwodnica Krakowa.Autostradowa obwodnica Krakowa le¿y w ci¹gu autostrady A4, ca³kowita d³ugoœæ obejœcia od

wêz³a Balice I do wêz³a Wielickiego wynosi 24,7 km. Celem inwestycji by³o przed³u¿enie istniej¹cejobwodnicy — wyprowadzenie drogi krajowej nr 4 poza teren miasta. Realizowany fragmentpodzielono na dwa odcinki: I – 5,9 km, od ul. K¹pielowej do potoku Malinówka, wspó³finansowanyz po¿yczki EBI, zosta³ zakoñczony w grudniu 2002 roku; II – 2,0 km z wêz³em Wielickim(z najwiêkszym w kraju wielopoziomowym skrzy¿owaniem), wspó³finansowany z grantu PHARE,zosta³ zakoñczony w po³owie 2003 roku. Koszt ca³kowity: 390 mln z³otych, wydatki w 2003 roku:88 mln z³otych. Zakres inwestycji obejmowa³: budowê drogi o d³ugoœci 7,9 km o parametrachautostradowych (dwie jezdnie, ka¿da po trzy pasy ruchu), 13 km dróg dojazdowych i ³¹cznic, 9,3 kmekranów akustycznych.

— Regulacja rzeki Raby pod budowê drugiej jezdni „Zakopianki”. Regulacja koryta Raby dlapotrzeb przebudowy drogi krajowej nr 7 na odcinku Myœlenice – Lubieñ. Koszt ca³kowity:13,1 mln z³otych; wydatki w 2003 roku: 13,1 mln z³otych. Zakres inwestycji obejmowa³ robotyregulacyjne na odcinku 7,6 km.


293


B. Modernizacja i przebudowa uk³adu dróg wojewódzkich.

Nak³ady finansowe na drogi wojewódzkie w 2003 r. wynios³y ogó³em 91 967 718 z³ w tym:• Subwencja: 52 423 803 z³,• Kontrakt Wojewódzki: 16 799 079 z³,• Dotacja celowa Bud¿etu Pañstwa: 3 500 000 z³,• Gminy i powiaty (IS): 5 257 835 z³,• Phare CBC: 7 611 560 z³,• Phare Odbudowa: 3 150 299 z³,• Po¿yczka Bank Œwiatowy: 2 890 685 z³,• Inne: 334 457 z³.

Prawie 73 % z ca³oœci nak³adów finansowych przeznaczonych na drogi wojewódzkie zosta³owydane na inwestycje drogowe i mostowe.

Wykres nr 77. Nak³ady finansowe na drogi wojewódzkie w latach 1999-2003

Źród³o: Zarz¹d Dróg Wojewódzkich w Krakowie.

Najwa¿niejsze zadania inwestycyjne w 2003 r.:

— Zabezpieczenie osuwiska i odbudowa drogi woj. nr 975 D¹browa Tarnowska – Zakliczyn –D¹browa w m. Lipie. Prawie 2 mln z³ kosztowa³o zabezpieczenie stoku i odbudowa drogi 975w Lipiu. Prace przy likwidacji skutków powodzi z lipca 2001 trwa³y dziewiêæ miesiêcy, poprzedzoneby³y badaniami geologicznymi, które stanowi³y podstawê do zaprojektowania sposobuzabezpieczenia stoku i odbudowy drogi.

— Przebudowa drogi woj. nr 977 Moszczenica – Gorlice – Konieczna. Prace prowadzonew 2003 r. kosztowa³y prawie 13 mln z³otych; ca³oœæ przedsiêwziêcia – 30 000 000 z³. Budowa ³¹cznicyStawiska, remont ul. Wêgierskiej w Gorlicach – to ostatnie z zaplanowanych zadañ projektu „moder-nizacja drogi woj. nr 977 na odcinku Moszczenica – Gorlice – Konieczna – granica pañstwa”.

— Poprawa bezpieczeñstwa na odcinku drogi woj. nr 969 Nowy Targ – Nowy S¹cz, poprzez odnowênawierzchni i oznakowanie. Jest to jeden z najwa¿niejszych szlaków komunikacyjnych Ma³opolski³¹cz¹cy Podhale z S¹decczyzn¹. Prace kosztowa³y prawie 6 mln z³. Zadania wspófinansowane by³oze œrodków Kontraktu Wojewódzkiego oraz samorz¹dy lokalne.

— Modernizacja drogi wojewódzkiej 780 w Che³mku. Remont obejmowa³ m.in. ca³kowity remontnawierzchni, wykonanie nowej organizacji ruchu, remont chodnika, monta¿ korytek œciekowych.Prace kosztowa³y 1 452 600 z³.

294

— Odbudowa mostu po powodzi w ci¹gu drogi wojewódzkiej 964 na potoku Bysinka —w Myœlenicach. Koszt odbudowy mostu i budowy dróg dojazdowych wyniós³ 1 384 000 z³ (ProgramuPHARE Odbudowa I edycji).

— Budowa obwodnicy miejscowoœci Klucze w ci¹gu drogi wojewódzkiej nr 791. Wyprowadzenieruchu tranzytowego zw³aszcza ciê¿kich samochodów z centrum miasta, poprawa dostêpnoœciwojewództwa oraz skrócenie czasu przejazdu – to najwa¿niejsze powody budowy obwodnicym. Klucze. Ca³kowity koszt inwestycji wyniós³ prawie 2,8 mln z³. Prace budowlane rozpoczê³y siêw maju, a zakoñczy³y w grudniu 2003 roku.

— Dokumentacja przysz³oœciowa. Na realizacjê zadania przeznaczono 6 900 000 z³. Najwa¿niejszeprowadzone opracowania to: modernizacja drogi wojewódzkiej nr 977 Tarnów — Moszczenica,obejœcie Starego i Nowego S¹cza lewym brzegiem Dunajca – etap 1: po³¹czenie drogi krajowejnr 87 z drog¹ powiatow¹ Che³miec – Go³kowice; przebudowa drogi wojewódzkiej nr 776Kraków – Proszowice – Ostrów, przebudowa drogi wojewódzkiej nr 958 i 959.

Poprawa Bezpieczeñstwa Ruchu Drogowego (BRD)

W 2003 roku zrealizowano we wspó³pracy z naukowcami Politechniki Krakowskiej – z funduszyBanku Œwiatowego – program poprawy Bezpieczeñstwa Ruchu Drogowego. Przygotowanieodpowiednich projektów i ich realizacja kosztowa³a oko³o 4 800 000 z³.

W roku 2003 wytypowanych zosta³o dziesiêæ dróg, na których dodatkowo zosta³y oznakowanewszystkie ³uki, przejœcia dla pieszych oraz miejsca szczególnie niebezpieczne. W sumie programemzosta³o objête 560 kilometrów dróg, 26 miejscowoœci, gdzie dodatkowo zosta³o oznakowanych66 przejœæ dla pieszych przy dojœciach do szkó³.

Inicjatywy Samorz¹dowe

Wzorem lat ubieg³ych prowadzone by³y wspólne inwestycje z samorz¹dami lokalnymi przydrogach wojewódzkich. Realizowano 84 zadania, których wartoœæ wynios³a 13 843 269 z³. W ramachwspó³pracy z 51 samorz¹dami z terenu 17 powiatów wykonano m.in. 26 kilometrów chodników,7,6 km kanalizacji, 5 zatok, 1 rondo, 3 przebudowy skrzy¿owañ, 2 km nawierzchni z poszerze-niem jezdni.

Tabela nr 178. Zadania realizowane w ramach IS


Źród³o: Zarz¹d Dróg Wojewódzkich w Krakowie.

Wyszczególnienie 20012000 2002 2003

iloœæ wniosków

iloœæ zadañ

120

63

koszt wniosków (w tys. z³)

45

29

4 674

3 342

8 016

Województwo (w tys. z³)

Samorz¹dy (w tys. z³)

Razem (w tys. z³)

13 300 18 600

6 553

5 227

11 781

26 954

163

103

10 073

10 210

20 283

97

84

43 628

22 230

21 398

43 628

295


Przyk³adowe inwestycje w ramach Inicjatyw Samorz¹dowych to m.in.:

1. Budowa ma³ego ronda na skrzy¿owaniu ulic: 1 Maja – Rynek – Daszyñskiego – Olszyny – Beskidzka w Andrychowie drogi wojewódzkiej nr 781. Budowa ronda kompaktowego, popra- iaj¹cego bezpieczeñstwo kieruj¹cych i pieszych, kosztowa³a 740 000,00 z³. Inwestycja po po³owie zosta³a sfinansowana przez Województwo Ma³opolskie i w po³owie przez miasto Andrychów.

2. Przebudowa skrzy¿owania drogi wojewódzkiej nr 949 Jawiszowice – Przeciszów z drog¹ powiatow¹ w Jawiszowicach. Milion z³otych kosztowa³a przebudowa niebezpiecznego skrzy¿owania drogi wojewódzkiej 949 z drogami powiatowymi. Inwestycja prowadzona by³a wspólnie przez Województwo Ma³opolskie, powiat oœwiêcimski i gminê Brzeszcze.

Wykres nr 78. Zestawienie lokalizacji zrealizowanych inwestycji na drogach wojewódzkich

Legenda do rys. nr 1:1. Przebudowa drogi nr 958 Chabówka — Czarny Dunajec — Chocho³ów — Zakopane”2. „Przebudowa drogi nr 967 Myœlenice — £apczyca”3. „Przebudowa drogi 977 Tarnów — Gromnik — Moszczenica”4. „Droga wojewódzka nr 780 w Che³mku”5. „Budowa obwodnicy m. Klucze”7. „Budowa kanalizacji deszczowej oraz wykonanie warstwy wi¹¿¹cej w ci¹gu drogi wojewódzkiej nr 980 w m. Rzepiennik

Strzy¿ewski”8. „Przebudowa nawierzchni drogi wojewódzkiej nr 946 w miejscowoœci Sucha9. „Poprawa bezpieczeñstwa na odcinku drogi wojewódzkiej nr 969 poprzez odnowê nawierzchni, oznakowanie i remont

chodników”„Budowa i przebudowa chodników wraz z odwodnieniem w ci¹gu dróg wojewódzkich realizowane przy wspó³udzialesamorz¹dów lokalnych”.Gminy: 1 Budzów, 2 — Ciê¿kowice, 3 — Czarny Dunajec, 4 — Czchów, 5 — Klucze, 6 — Koszyce, 7 — Krynica Zdrój,8 — Liszki, 9 — £apanów, 10 — Mszana Dolna, 11 — Niepo³omice, 12 — Rad³ów, 13 — Sêkowa,14 — Ska³a, 15 —Sucha Beskidzka, 16 — Su³oszowa.

296


2. AUTOBUSOWA KOMUNIKACJA ZBIOROWA

Aktualnie na terenie województwa ma³opolskiego zarobkowy przewóz osób pojazdami samo-chodowymi w regularnym transporcie zbiorowym na liniach regularnych (wykraczaj¹cych pozaobszar jednego powiatu) wykonuje 654 przewoŸników. PrzewoŸnicy ci obs³uguj¹ 1 203 liniekomunikacyjne przebiegaj¹ce przez obszar dwóch lub wiêcej powiatów, lub linie komuni-kacyjne przebiegaj¹ce przez obszar dwóch lub wiêcej województw, a rozpoczynaj¹ce siê na tereniewojewództwa ma³opolskiego.

Tabela nr 179. Zestawienie iloœci linii i przewoŸników w latach 2002-2003


Rok 20032002Iloœæ

Iloœæ przewoŸników

Iloœæ linii

550

1120

654

1203

3. TRANSPORT KOLEJOWY

Elementy systemu transportu kolejowego

Sieæ kolejowa na terenie województwa ma³opolskiego jest podzielona pomiêdzy dwie jednostkiorganizacyjne:• Zak³ad Infrastruktury Kolejowej w Krakowie (601,7 km czynnych linii i ³¹cznic kolejowych);• Zak³ad Infrastruktury Kolejowej w Nowym S¹czu (466,6 km).

Linie magistralne stanowi¹ 13% (137 km) ogó³u linii. Najwiêkszy udzia³ maj¹ linie kategoriipierwszorzêdnej (42%) i drugorzêdnej (40%). Pozosta³a czêœæ linii to linie znaczenia miejscowego.

Najwiêksze obci¹¿enie ruchem pasa¿erskim wystêpuje na liniach magistralnych:• Kraków — Trzebinia — Katowice,• Kraków — Tarnów,• Kraków — Warszawa.

Obszar Ma³opolski przecina 1 068,3 km linii oraz ³¹cznic kolejowych. W liczbie tej nieuwzglêdniono bocznic kolejowych. Poza obs³ug¹ pasa¿ersk¹ znajduj¹ siê linie Tarnów — Szczucinoraz Pod³ê¿e — Niepo³omice, na których ruch poci¹gów osobowych zawieszono w roku 2000. Pozaobs³ug¹ kolejow¹ pozostaj¹ powiaty proszowicki, myœlenicki oraz d¹browski.

Dostêpnoœæ komunikacyjna wyra¿ona gêstoœci¹ sieci kolejowej jest uznawana za wystarczaj¹c¹.Czêœæ linii kolejowych obs³uguje równie¿ ruch miêdzynarodowy. Linia Tarnów — Krynica posiadaodga³êzienie do jedynego w Ma³opolsce przejœcia granicznego w Leluchowie.

Ze wzglêdu na standard infrastruktury sieæ kolejow¹ mo¿na podzieliæ na:• linie kolejowe i ³¹cznice dwutorowe zelektryfikowane (43,2%);• linie jednotorowe zelektryfikowane (44,1%);• linie jednotorowe niezelektryfikowane (12,7%).

Obs³uga mieszkañców i gospodarki transportem kolejowym

Przewozy pasa¿erskie na terenie województwa ma³opolskiego realizowane s¹ przez „PKPPrzewozy Regionalne” Sp. z o.o., Ma³opolski Zak³ad Przewozów Regionalnych w Krakowie. Obszardzia³ania Zak³adu pokrywa siê z obszarem województwa ma³opolskiego.

297


Linie kolejowe obs³uguj¹ ok. 25% obszaru Ma³opolski, standard dostêpnoœci wynosi 6,5 km / 100 km2

i jest nieco ni¿szy ni¿ standard krajowy (7,1 km / 100 km2). Obs³ugê kolejow¹ powiatów pó³noc-nych i centralnych mo¿na uznaæ za wystarczaj¹c¹, natomiast powiatów po³udniowych i po³ud-niowo-wschodnich za niewystarczaj¹c¹.

Wykres nr 79. Przewozy pasa¿erów realizowane przez PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o. na terenie województwa ma³opolskiego.

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych PKP Przewozy Regionalne Sp z o.o.

W roku 2003 „PKP Przewozy Regionalne” Sp. z o.o. przewioz³a na terenie województwa ma³o-polskiego 12 480 719 pasa¿erów. Stanowi to zmniejszenie liczby podró¿nych o 7,9% w stosunkudo roku poprzedniego, i utrzymanie tendencji spadkowej popytu na przewozy kolejowe. Z ogólnejliczby przewiezionych pasa¿erów 78,5% stanowi¹ pasa¿erowie poci¹gów osobowych, pozosta³aczêœæ – poci¹gów pospiesznych.

Wykres nr 80. Praca przewozowa PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o. na terenie województwa ma³opolskiego

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych PKP Przewozy Regionalne Sp z o.o.

Œrednia odleg³oœæ przewozu pasa¿erów w poci¹gach osobowych wynosi 38,8 km, natomiastw poci¹gach pospiesznych — 204,4 km.

Pocz¹wszy od roku 2001 Województwo rozpoczê³o realizacjê zadañ zwi¹zanych z organizo-waniem i dotowaniem regionalnych, kolejowych przewozów pasa¿erskich. Zadanie to jest wype³nianena podstawie umów zawieranych pomiêdzy Województwem Ma³opolskim a przewoŸnikiem kolejowym.

298


Tabela nr 180. Udzia³ Województwa Ma³opolskiego w wykorzystaniu œrodków przeznaczonych na przewozy pasa¿erskie w z³

Źród³o: opracowanie w³asne.

PrzeznaczeniePodzia³ œrodków

2003Lp.

Dotacja do przewozów pasa¿erskich

Zakup pojazdów szynowych

Organizacja przewozów kolejowych

Razem

1

2

3

20022001

16 375 000

2 523 000

–

18 898 000

16 317 459

1 875 570

562 671

18 755 700

15 186 000

3 643 000

341 000

19 170 000

4. TRANSPORT LOTNICZY

Elementy systemu transportu lotniczego

Obszar województwa ma³opolskiego obs³ugiwany jest przez Miêdzynarodowy Port Lotniczyim. Jana Paw³a II Kraków-Balice. Ponadto pewne funkcje rekreacyjne i sportowe spe³niaj¹ lotniskaw Nowym Targu, £ososinie Dolnej i Krakowie Pobiedniku.

Miêdzynarodowy Port Lotniczy Kraków — Balice po³o¿ony jest 11 km na zachód od Krakowa.Obszar lotniskowy przylega do autostrady Kraków — Katowice. Lotnisko posiada równie¿ dogodnepo³¹czenie drogowe w kierunku Zakopanego i Tarnowa.

Port Lotniczy Kraków — Balice jest korzystnie usytuowany w stosunku do sieci dróg lotniczych.Wokó³ Portu istnieje 6 sta³ych dróg lotniczych.

W Balicach istnieje jedna utwardzana droga startowa na kierunku 08-26, d³ugoœci 2550 mi szerokoœci 60 m. Istnieje równie¿ równoleg³y awaryjny pas startowy o nawierzchni trawiastej,d³ugoœci 2400 m i szerokoœci 300 m, po³o¿ony po pó³nocnej stronie drogi startowej. P³yta postojowadla 17 samolotów o powierzchni 92 000 m2, zlokalizowana jest naprzeciw budynku dworca,ok. 300 m od progu pasa startowego.

Obs³uga mieszkañców i gospodarki transportem lotniczym

W roku 2003 roku, wyst¹pi³ wzrost zainteresowania podró¿ami lotniczymi skutkuj¹c wzrostemwykonanych operacji lotniczych, ruchu pasa¿erskiego i towarowego. Miêdzynarodowy Port LotniczyKraków Balice w roku 2003 obs³u¿y³ 593 214 pasa¿erów.

299


Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Miêdzynarodowego Portu Lotniczego im. Jana Paw³a II Kraków-Balice Sp. z o.o.

Tabela nr 181. Wykaz po³¹czeñ regularnych realizowanych z Miêdzynarodowego Portu Lotniczego w Krakowie Balicach

Udzia³ w ruchu

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Lp. Kierunek

36%

15%

11%

10%

10%

6%

4%

4%

1%

1%

1%

1%

Warszawa

Londyn

Wiedeñ

Chicago

Frankfurt

Pary¿

Zurich

Rzym

Budapeszt

New York (JFK)

New York (EWR)

Tel Aviv

W roku 2003 ruch pasa¿erski by³ realizowany przez nastêpuj¹cych przewoŸników: LOT(83 % udzia³u w ruchu), AUSTRIAN AIRLINES (7%), BRITISH AIRWAYS (5%), SWISS(4%), MALEV (1%). Wyniki Portu Lotniczego w Krakowie Balicach w roku 2003 kszta³towa³y siênastêpuj¹co:

— samolotów ogó³em — 7 029, dynamika 118,44 % œrednio miesiêcznie do 2002 r.,— pasa¿erów — 593 214, dynamika 130,58 % œrednio miesiêcznie do 2002 r.,— cargo — 2 071 Mg, dynamika 111,37 % œrednio miesiêcznie do 2002 r.

Wykres nr 81. Przewozy pasa¿erów w Miêdzynarodowym Porcie Lotniczym Kraków-Balice


300


Wykres nr 82. Przewozy CARGO w Miêdzynarodowym Porcie Lotniczym Kraków-Balice


Wykres nr 83. Liczba operacji lotniczych w Miêdzynarodowym Porcie Lotniczym Kraków-Balice


W dniu 23.12.2003 r. Województwo Ma³opolskie, Miasto Kraków i Agencja Mienia Wojskowegozawi¹za³y Spó³kê z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹, pod nazw¹ „Krakowski Port Lotniczy”. Celemdzia³alnoœci Spó³ki jest promocja Krakowa i Regionu, dzia³ania na rzecz rozwoju ruchu turystycznegow Ma³opolsce, a w szczególnoœci budowa, rozbudowa, modernizacja i eksploatacja TerminaluLotniczego w Krakowie wraz z p³yt¹ postojow¹ i niezbêdn¹ infrastruktur¹. Spó³ka bêdzie pro-wadziæ równie¿ zadania na rzecz obs³ugi lotniczego ruchu pasa¿erskiego i towarowego (w tymmiêdzynarodowego lotniczego przejœcia granicznego na terenie terminala).

Inwestycje w transporcie lotniczym

Miêdzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Paw³a II Kraków-Balice pocz¹wszy od roku 2001 sukce-sywnie realizuje program modernizacji istniej¹cej czêœci odlotów terminalu pasa¿erskiego, maj¹cyna celu stworzenie zwiêkszonych mo¿liwoœci odpraw pasa¿erów odlatuj¹cych jak i optymalizacjêpracy w sortowni baga¿u. Zrealizowane do chwili obecnej prace modernizacyjne pozwoli³y naoddanie dodatkowych czterech nowych stanowisk odprawowych, dodatkowego stanowiska odprawypaszportowej, oraz drugiego, niezale¿nego w pe³ni wyposa¿onego ci¹gu kontroli bezpieczeñstwa.

W roku 2003 zrealizowana zosta³a rozbudowa samolotowej p³yty postojowej. £¹czna powierz-chnia p³yty zosta³a zwiêkszona z 50 000 m2 do 92 000 m². Jednoczeœnie mo¿e na niej parkowaæ17 samolotów œredniej wielkoœci. Ca³kowity koszt realizacji inwestycji wyniós³ 19,051 mln z³. Zadaniew po³owie zosta³o sfinansowane przez Województwo Ma³opolskie w ramach Kontraktu Wojewódzkiego.

301

SYSTEMY TECHNICZNE: II. Infrastruktura energetyczna

II. INFRASTRUKTURA ENERGETYCZNA

1. SYSTEM ENERGETYCZNY, GAZOWNICZY ORAZNIEKONWENCJONALNE ŹRÓD£A ENERGII

A. Stan systemu energetycznego

Województwo ma³opolskie zaopatrywane jest w energiê elektryczn¹ przez 6 zak³adów energe-tycznych: Zak³ad Energetyczny Kraków S.A., Zak³ad Energetyczny Tarnów S.A., Bêdziñski Zak³adEnergetyczny S.A., Rzeszowski Zak³ad Energetyczny S.A., Beskidzka Energetyka S.A. orazZak³ad Energetyczny Okrêgu Radomsko-Kieleckiego ZEORK.

Na terenie województwa ma³opolskiego znajduj¹ siê 3 elektrownie zawodowe cieplne o ³¹cznejmocy zainstalowanej 1775 MW, 7 elektrowni wodnych o ³¹cznej mocy zainstalowanej 172,6 MWoraz 5 elektrowni przemys³owych o ³¹cznej mocy zainstalowanej oko³o 150 MW. Funkcjonuj¹równie¿ niedu¿e elektrownie, wykorzystuj¹ce proekologiczne Ÿród³a energii odnawialnej.Ich znaczenie w systemie jest jednak jeszcze niewielkie.

Na terenie Ma³opolski istnieje 6 stacji elektroenergetycznych najwy¿szych napiêæ, w tym jednao napiêciu 440 kV, pozosta³e o napiêciu 220 kV oraz 19 linii najwy¿szych napiêæ. Sieæ elektro-energetyczna wysokiego napiêcia 110 kV sk³ada siê ze 126 stacji elektroenergetycznych 110 kV/SNtzw. GPZ (G³ówne Punkty Zasilania), które transformuj¹ energiê z wysokiego napiêcia na œrednieoraz z 204, g³ównie napowietrznych, linii 110 kV.

Najwa¿niejsze obiekty i urz¹dzenia systemu elektroenergetycznego w województwie ma³o-polskim to:

— Elektrownia Skawina S.A. o mocy zainstalowanej 575 MW,

— Elektrownia Siersza S.A. o mocy zainstalowanej 740 MW (docelowo 797 MW),

— Elektrociep³ownia Kraków S.A. o ³¹cznej mocy zainstalowanej 460 MW,

— Stacja elektroenergetyczna Tarnów 400/110 kV,

— Stacja elektroenergetyczna Siersza 220/110 kV,

— Stacja elektroenergetyczna Skawina 220 /110 kV,

— Stacja elektroenergetyczna Wanda w Krakowie 220/110 kV,

— Stacja elektroenergetyczna Lubocza 220/110 kV,

— Stacja elektroenergetyczna Klikowa 220/110 kV.

W zwi¹zku ze znacznym rozdrobnieniem sektora dystrybucji energii oraz coraz wiêksz¹konkurencj¹ na rynku, cztery zak³ady – z Krakowa, Tarnowa, Bielska-Bia³ej i Bêdzina utworzy³yGrupê Po³udniow¹ (K-4), która jako trzeci w kolejnoœci polski podmiot sektora dystrybucji energiiprzygotowuje siê do prywatyzacji. Zak³ady te maj¹ razem 15% udzia³ w finalnej sprzeda¿y energiielektrycznej w kraju i obs³uguj¹ 12,5% wszystkich klientów polskiej energetyki.

302

Pierwszym sprywatyzowanym przedsiêbiorstwem sektora wytwórczego elektroenergetykiw Polsce sta³a siê w 1988 r. Elektrociep³ownia Kraków S.A., której inwestor strategiczny Electricitede France wstêpnie posiada³ 55% akcji, a obecnie posiada 64,5% akcji. Nastêpnie w 2002 r. Mini-sterstwo Skarbu Pañstwa sprzeda³o akcje Elektrowni Skawina S.A. firmie PSEG Poland Distribu-tion B.V. nale¿¹cej do amerykañskiej grupy PSEG. Inwestor naby³ od Skarbu Pañstwa 35% akcjispó³ki (za kwotê 24,8 mln USD) oraz od spó³ki akcje serii B w wysokoœci 15% +1 akcja. Inwestorten zobowi¹za³ siê do dokonania inwestycji w spó³ce do 2010 r. o ³¹cznej wartoœci 56 mln USD.

W 2003 r. w konkursie Ministra Œrodowiska „Lider Polskiej Ekologii” w kategorii wyrób1 miejsce zdoby³a Elektrownia Siersza za przedsiêwziêcie „Wykorzystanie odpadów procesowychdo produkcji nowej generacji materia³ów mo¿liwych do wykorzystania w ró¿nych ga³êziachprzemys³u”.

B. Stan systemu gazowniczego

Województwo ma³opolskie obs³ugiwane jest w zakresie gazownictwa przez piêæ oddzia³ówPolskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa (PGNiG S.A.) – Zak³ad Gazowniczy w Krakowie,Zak³ad Gazowniczy w Kielcach, Zak³ad Gazowniczy w Jaœle, Zak³ad Gazowniczy w Zabrzu orazKarpacki Oddzia³ Gazowniczy w Tarnowie. Podobnie jak w przypadku energetyki, tak znacznailoœæ zak³adów wynika z faktu, i¿ dzia³aj¹ one w ramach dawnych województw sprzed reformyadministracyjnej. Rada Ministrów w dniu 13 sierpnia 2002 r. przyjê³a „Program restrukturyzacjii prywatyzacji PGNiG S.A.” W wyniku tej decyzji od 1 stycznia 2003 r. funkcjonuje szeœæ dystrybu-cyjnych spó³ek gazowniczych, z czego dwie obs³uguj¹ województwo ma³opolskie: Karpacka Spó³kaGazownictwa sp. z o.o. oraz Górnoœl¹ska Spó³ka Gazownictwa sp. z o.o.

Przez teren Ma³opolski przebiega magistralna linia gazowa, na któr¹ sk³adaj¹ siê trzy nitkigazoci¹gu biegn¹ce w kierunku wschód-zachód. Na obszarach górniczych województwa zloka-lizowane s¹ podziemne magazyny gazu: ¯ukowice, Swarzów-1, £êtkowice, Szczepanów-1,Brzezowiec, Gr¹dy Bocheñskie-Borek, D¹brówka, Rysia, Grabina-Nieznanowice, D¹browaTuchowska, Raciborsko-1. Na terenie województwa w Oœwiêcimiu znajduje siê równie¿ wêze³rozdzielczy, natomiast w gminie Skrzyszów, na gazoci¹gu przesy³owym wysokiego ciœnienia relacjiSêdziszów-Podgórska Wola zlokalizowana jest t³ocznia gazu. W okolicach Bochni, Brzeska, Tarnowaoraz Gorlic znajduj¹ siê kopalnie gazu.

C. Energia odnawialna

W ostatnich latach widoczny jest wzrost znaczenia energii elektrycznej pochodz¹cej ze Ÿróde³niekonwencjonalnych i odnawialnych. Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 grudnia2000 r. w sprawie obowi¹zku zakupu energii elektrycznej i ciep³a ze Ÿróde³ niekonwencjonalnychi odnawialnych wprowadzi³o kilka istotnych zmian dotycz¹cych obowi¹zku zakupu energiielektrycznej z tych Ÿróde³. Powy¿sze zmiany dotycz¹ m.in. zniesienia ograniczenia dotycz¹cegozainstalowanych mocy w Ÿród³ach energii oraz zastosowania obowi¹zkowego procentowegowolumenu zakupu, który dla 2002 r. ustalony zosta³ na poziomie 2,5% rocznej sprzeda¿y energiielektrycznej; dla 2003 r. na poziomie 2,65% i 2,85% dla 2004 r. Równoczeœnie Strategia RozwojuEnergetyki Odnawialnej z wrzeœnia 2000 r. zak³ada, ¿e do koñca 2010 r. 7,5% ca³ej zu¿ywanejenergii w Polsce pochodziæ bêdzie ze Ÿróde³ odnawialnych (w Unii Europejskiej w 2010 r. zaspokajaæbêdzie 12% potrzeb). Obowi¹zek zakupu wytworzonej energii elektrycznej oraz za³o¿enia strategiiwp³ynê³y na wzrost zainteresowania inwestorów energetyk¹ niekonwencjonaln¹.

W Ma³opolsce do produkcji energii elektrycznej wykorzystuje siê g³ównie jako energiêodnawialn¹ energiê rzek oraz w nieznacznym stopniu energiê wiatru. Na terenie województwama³opolskiego znajduje siê 16 elektrowni wodnych o mocy zainstalowanej 172,715MW oraz mocyosi¹galnej 172,246 MW, a tak¿e 2 elektrownie wiatrowe o mocy zainstalowanej i osi¹galnej 260 MW.


303

£¹cznie produkcja brutto energii elektrycznej ze Ÿróde³ odnawialnych w Ma³opolsce wynosi obecnieoko³o 371 tys. MWh, co stanowi 9% krajowej produkcji energii elektrycznej ze Ÿróde³ odnawialnychi plasuje województwo na 4 miejscu w kraju.

Do produkcji ciep³a wykorzystuje siê w Ma³opolsce energiê pochodz¹c¹ z biomasy oraz energiêgeotermaln¹. W kraju funkcjonuje obecnie kilka zak³adów geotermalnych zlokalizowanych w trzechwojewództwach: ma³opolskim, ³ódzkim i zachodniopomorskim. Dzia³aj¹ca na terenie województwama³opolskiego od 1994 r. instalacja geotermalna w Bañskiej Ni¿nej jest pierwsz¹ tego typu instalacj¹w Polsce. Zaspokaja ona w 100% zapotrzebowanie na ciep³o i ciep³¹ wodê u¿ytkow¹ odbiorcówBañskiej Ni¿nej, w tym koœcio³a i szko³y podstawowej. W latach 1998-2000 prowadzone by³y badaniai prace nad Projektem Geotermalnym Podhala. Rok 2001 by³ rokiem prze³omowym dla realizacjiprojektu, gdy¿ dobiega³y koñca prace nad uruchomieniem magistrali ciep³owniczej z Bañskiej Ni¿nejdo Zakopanego, ³¹cz¹cej Ciep³owniê Geotermaln¹ w Bañskiej Ni¿nej z kot³owni¹ szczytow¹w Zakopanem. Dziêki temu energia uzyskiwana ze Ÿróde³ termalnych bêdzie podstawowym Ÿród³emciep³a, natomiast gaz wykorzystywany bêdzie jedynie w momentach szczytowego zapotrzebowania.Zakoñczenie realizacji projektu planowane jest na 2004 r., a sieæ ciep³ownicza ma obejmowaæswoim zasiêgiem miejscowoœci po³o¿one w dorzeczu Bia³ego Dunajca: Zakopane, Nowy Targ, Bañsk¹Ni¿n¹, Bia³y Dunajec, Szaflary, Poronin i Kroœcienko. Instalacja Bañska-Zakopane po jej rozbudowieosi¹gnie moc oko³o 70 MW i stanie siê jedn¹ z najwiêkszych w Europie.

Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi¹ PAN od kilkunastu lat prowadzina terenie Ma³opolski badania geologiczne i hydrogeologiczne warunków wystêpowania i eksplo-atacji wód i energii geotermalnej. Wed³ug ekspertów Instytutu podziemne wody geotermalne,jako czysty ekologicznie noœnik energii, mog¹ odegraæ wa¿n¹ rolê w wielu rejonach województwama³opolskiego. Szczególnie zasadne mo¿e byæ wykorzystanie energii geotermalnej na obszaracho unikalnych walorach przyrodniczych, w parkach narodowych i krajobrazowych oraz w miastach,w których zanieczyszczenie gazowo-py³owe wskutek spalania tradycyjnych noœników energii jestszczególnie uci¹¿liwe.

Wyniki prowadzonych przez zespó³ specjalistów PAN badañ mog¹ mieæ znacz¹cy wp³yw naprzyspieszenie programu przemys³owego wykorzystania energii geotermalnej w Ma³opolsce. Strefymo¿liwego wykorzystania energii geotermalnej wskazano w Krakowie Bie¿anowie, KrakowiePrzylasku Rusieckim, Krakowie Zes³awicach £êkawicy, Zawadzie, Tarnowcu ko³o Tarnowa, Nowych¯ukowicach, w miejscowoœciach: Bucze-D¹brówka, Grobla, Luszowice, Mokrzyska, Nieznanowice,Rzezawa, w Siedlcu, Za³u¿u, Porêbie Wielkiej, D¹browie Tarnowskiej, Borzêcinie, Szczurowej,Bochni, Ciê¿kowicach, Gorlicach, Bukowinie Tatrzañskiej, Chocho³owie, Poroninie, Koœcielisku,Koz³owie, Ksi¹¿u Wielkim, Kêtach, Kobierzynie, Kryspinowie, Krzeszowicach, Lachowicach,£apczycy, Suchej Beskidzkiej, Niepo³omicach i wielu innych. Autorzy badañ przedstawili wykazkonkretnych miejscowoœci, obliczaj¹c koszt pozyskania energii. Najni¿szy by³by w Chocho³owie,Poroninie, Furmanowej i Bukowinie Tatrzañskiej. W dawnym województwie tarnowskim jest kilkamiejscowoœci, w których koszt pozyskiwania energii oszacowano na 20 z³ za GJ. W tej grupieznajduje siê £êkawica, Tarnowiec, Brzesko, Rad³ów, Bochnia - Cikowice, Zawada.

2. ZAOPATRZENIE W ENERGIÊ ELEKTRYCZN¥ I GAZ

A. Zaopatrzenie w energiê elektryczn¹

Na rynku energii elektrycznej w województwie ma³opolskim w 2003 r. w stosunku do 2002 r.nast¹pi³ 1,9% wzrost zu¿ycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych (11,1% w stosunkudo 1999 r.), w tym w miastach o 1,4 %, na wsiach o 2,9% (odpowiednio 7,2% i 20,5% w stosunku do1999 r.). W analizowanym okresie wraz ze wzrostem zu¿ycia energii nast¹pi³ tak¿e wzrost liczbyodbiorców o 1,1% (9,4 tys.) w stosunku do roku 2002 r. (9,7% w stosunku do 1999 r., tj. o 79,1 tys.).Najwiêcej odbiorców przyby³o w Krakowie, powiecie tarnowskim, wadowickim i nowotarskim.Najwiêksze zu¿ycie natomiast zarejestrowano, podobnie jak w roku poprzednim, w Krakowie orazpowiatach: krakowskim, chrzanowskim i nowotarskim.


304

Zu¿ycie energii na 1 odbiorcê w Ma³opolsce wynosi³o w 2003 r. 2 145 MWh, w tym w miastach2 147 MWh a na wsiach 2 140 MWh. W stosunku do roku poprzedniego oznacza to wzrost zu¿yciaenergii na 1 odbiorcê o 0,5%, bêd¹cy wynikiem wzrostu zu¿ycia w miastach (o 0,4%) i na wsiach(o 0,8%). Analizuj¹c wielkoœæ zu¿ycia w powiatach najwy¿sze zu¿ycie energii na 1 odbiorcê wystêpujew powiatach: tatrzañskim, proszowickim, krakowskim i nowotarskim, najni¿sze natomiast w powiecied¹browskim i Tarnowie. Kszta³towanie siê rynku energii w Ma³opolsce obrazuje poni¿sza tabelaoraz wykresy.

Tabela nr 182. Zaopatrzenie w energiê elektryczn¹ i dynamika rozwoju systemu w województwie ma³opolskim


* dane za 2000 rok


200320021999

Odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwach domowych

dynamika

– w tym: w miastach

dynamika

– w tym: na wsiach

dynamika

Zu¿ycie energii elektrycznejw gospodarstwach domowych (w tys. MWh)

dynamika


dynamika


dynamika

Zu¿ycie energii elektrycznej na 1 odbiorcêw gospodarstwach domowych (kWh)



897 741

109,7

611 467

105,6

286 274

119,5

1 915 600

111,1

1 306 541

107,2

609 059

120,5

2 145

2 147

2 140

818 629

100

579 108

100

239 521

100

1 723 682

100

1 218 382

100

505 300

100

2 140*

2 136

2 156*

888 300

108,5

605 400

104,5

282 900

118,1

1 880 000

109,1

1 287 900

105,7

592 100

117,2

2 134

2 139

2 123

Wyszczególnienie

305


Wykres nr 84. Zu¿ycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych wg powiatów

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych US w Krakowie.

Wykres nr 85. Zu¿ycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych na 1 odbiorcê wg powiatów

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie US w Krakowie.

tysi¹ce kWh4,0

3,5

3,0

2,5

2,0

1,5

1,0

0,5

0,0

Boc

heñs

ki

Brz

eski

Chr

zano

wsk

i

D¹b

row

ski

Gor

licki

Kra

kow

ski

Lim

anow

ski

Mie

chow

ski

Myœ

leni

cki

Now

os¹d

ecki

Now

otar

ski

Olk

uski

Oœw

iêci

msk

i

Pros

zow

icki

Susk

i

Tarn

owsk

i

Tatr

zañs

ki

Wad

owic

ki

Wie

licki

Kra

ków

Now

y S¹

cz

Tarn

ów

2000 2002 2003

tysi¹ce kWh

800

700

600

500

400

300

200

100

0

Boc

heñs

ki

Brz

eski

Chr

zano

wsk

i

D¹b

row

ski

Gor

licki

Kra

kow

ski

Lim

anow

ski

Mie

chow

ski

Myœ

leni

cki

Now

os¹d

ecki

Now

otar

ski

Olk

uski

Oœw

iêci

msk

i

Pros

zow

icki

Susk

i

Tarn

owsk

i

Tatr

zañs

ki

Wad

owic

ki

Wie

licki

Kra

ków

Now

y S¹

cz

Tarn

ów

1999 2002 2003

306


B. Gazyfikacja

W województwie ma³opolskim ³¹czna d³ugoœæ gazowej sieci rozdzielczej w 2003 r. wynosi³a2 1979,2 km. Od 1998 r. obserwuje siê wzrost d³ugoœci tej sieci, zarówno na obszarach wiejskich,jak i w miastach. Zmiany w zakresie d³ugoœci sieci przedstawia szczegó³owo poni¿sza tabela.

Tabela nr 183. D³ugoœæ gazowej sieci rozdzielczej w gospodarstwach domowych


W 2003 r. odnotowano przyrost sieci gazowej (o3,9% w stosunku do roku poprzedniego),któremu towarzyszy³ równie¿ wzrost liczby odbiorców gazu ogó³em w stosunku do 2002r. (o 2,4%).Wzrost liczby odbiorców zanotowano zarówno w miastach (o 2,3%) jak na obszarach wiejskich (o 2,5%).

Wielkoœæ zu¿ycia gazu ogó³em w województwie ma³opolskim w ci¹gu ostatnich kilku lat niewykazuje ¿adnej trwa³ej tendencji. Obecny poziom zu¿ycia jest porównywalny z rokiem 1999.WskaŸnik zu¿ycia gazu na 1 odbiorcê natomiast jest porównywalny z rokiem poprzednim. W 2003 r.wynosi³ on 658,8 m3 czyli spad³ o 1,5% w stosunku do roku poprzedniego (o 6,9% w stosunku do1999 r.). Podobn¹ zmianê we wskaŸniku zarejestrowano na obszarach miast, gdzie zmniejszy³ siêon o 3,5% (5,1% w stosunku do 1999 r.), podczas gdy wskaŸnik ten wzrós³ na obszarach wiejskicho 2,7% (w stosunku do 1999 r. spadek o 10,8%). Wielkoœci dotycz¹ce zu¿ycia gazu i iloœci odbiorcówprzedstawiaj¹ poni¿sze tabele i wykresy.

Tabela nr 184. Zaopatrzenie gospodarstw domowych w gaz ziemny

200320021999


Odbiorcy gazu ogó³em w tys.dynamika wzrostu

– w miastachdynamika wzrostu

– na wsiachdynamika wzrostu

Zu¿ycie gazu ogó³em w hm3

dynamika wzrostu– w miastach

dynamika wzrostu– na wsiach

dynamika wzrostuZu¿ycie gazu na 1 odbiorcê w m3

dynamika wzrostu– w miastach

dynamika wzrostu– na wsiach

dynamika wzrostu

656,4104,6456,2100,4200,2104,6432,398,3

287,098,6

145,397,0

658,893,1

629,294,9

726,489,2

627,1100

439,6100,0187,5100,0440,8100,0291,1100,0149,7100,0708,0100,0663,0100,0814,0100,0

641,1102,2445,9101,4195,2104,1426,496,7

287,798,5

138,792,6

669,099,5

652,098,3

707,086,8

200320021998

D³ugoœæ sieci rozdzielczej ogó³em w km

dynamika wzrostu

– w miastach

dynamika wzrostu

– na wsiach

dynamika wzrostu

21 979,2

116,5

5432,6

127,1

16 546,6

113,4

18 864,1

100

4 272,8

100

14 591,3

100

21 157 5

112,2

4 890,4

114,4

16 267,1

111,5

Wyszczególnienie

Wyszczególnienie

307


Tabela nr 185. Odbiorcy gazu z sieci w gospodarstwach domowych wg powiatów w tys.

Powiat 200320021999

Bocheñski

Brzeski

Chrzanowski

D¹browski

Gorlicki

Krakowski

Limanowski

Miechowski

Myœlenicki

Nowos¹decki

Nowotarski

Olkuski

Oœwiêcimski

Proszowicki

Suski

Tarnowski

Tatrzañski

Wadowicki

Wielicki

Kraków

Nowy S¹cz

Tarnów

22,7

17,9

29,9

7,8

20,4

45,5

14,4

0,3

15,8

21,3

3,5

24,0

38,9

1,2

0,6

31,4

0,6

27,4

24,8

245,3

25,7

36,9

21,7

17,1

30,0

8,1

20,0

41,5

13,0

0,2

14,0

21,2

2,7

24,9

37,7

0,6

0,5

27,7

0,4

25,8

23,1

238,8

22,0

36,0

22,5

17,7

28,8

8,8

20,8

45,0

14,1

0,2

15,5

22,2

3,3

21,6

38,3

1,1

0,6

29,5

0,5

26,8

24,4

244,8

21,8

32,8

Źród³o: dane US w Krakowie.

Wykres nr 86. Zu¿ycie gazu w gospodarstwach domowych na 1 odbiorcê w m3


308


Wykres nr 87. Zu¿ycie gazu w gospodarstwach domowych na 1 odbiorcê wg powiatów w m3


m3

3500

3000

2500

2000

1500

100

500

0

Boc

heñs

ki

Brz

eski

Chr

zano

wsk

i

D¹b

row

ski

Gor

licki

Kra

kow

ski

Lim

anow

ski

Mie

chow

ski

Myœ

leni

cki

Now

os¹d

ecki

Now

otar

ski

Olk

uski

Oœw

iêci

msk

i

Pros

zow

icki

Susk

i

Tarn

owsk

i

Tatr

zañs

ki

Wad

owic

ki

Wie

licki

Kra

ków

Now

y S¹

cz

Tarn

ów

2001 2002 2003

309

SYSTEMY TECHNICZNE: III. Infrastruktura sanitarna

III. INFRASTRUKTURA SANITARNA

1. WODOCI¥GI

W zwi¹zku z du¿ymi dysproporcjami zasobów wodnych na terenie województwa, koniecznejest pobieranie wody na potrzeby obszarów ubogich w zasoby z obszarów bogatych i przesy³anie jejsystemami wodoci¹gów, nawet na znaczne odleg³oœci. Przyk³adem mo¿e byæ Kraków, dla któregowoda pobierana jest ze zbiornika w Dobczycach i transportowana ruroci¹giem na odleg³oœæ ok. 20 km.Sumarycznie zasoby województwa zaspokajaj¹ z nadwy¿k¹ jego potrzeby, ale konieczne jestwyrównywanie poziomu dostêpnoœci na ca³ym obszarze przy pomocy œrodków technicznych.

Od pocz¹tku lat dziewiêædziesi¹tych obserwuje siê gwa³towny rozwój sieci wodoci¹goweji w mniejszym stopniu kanalizacyjnej.

W roku 2003 nast¹pi³ dalszy przyrost d³ugoœci sieci wodoci¹gowej, jednak zmniejszy³a siê jegodynamika. D³ugoœæ sieci wodoci¹gowej w województwie w 2003 roku wynios³a 15 142 km. Przyrostd³ugoœci sieci wodoci¹gowej w roku 2003 wyniós³ 450,7 km, podczas gdy rok wczeœniej 113,9 km,a w 1999 r. — 713,4 km.

Wykres nr 88. Przyrost sieci wodoci¹gowej w latach 1998-2003

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Urzêdu Statystycznego w Krakowie.

310

Tabela nr 186. D³ugoœæ sieci wodoci¹gowej oraz liczba ludnoœci korzystaj¹ca z sieci wodoci¹gowej (na bazie NSP 2002)


* dane b³êdnie przeliczone przez Urz¹d Statystyczny


Wyszczególnienie

Liczba ludnoœcikorzystaj¹cych z sieci

wodoci¹gowej(na bazie NSP 2002)

D³ugoœæ sieci wodoci¹gowej

1998 1999 2002

15 142,0

1 533

1 121

139

273

13 608,0

551

418

705

880

*155

2 224

369

851

573

586

594

*693

880

714

200

1 047

266

920

982

Woj. Ma³opolskie

Powiaty grodzkie

Kraków

Nowy S¹cz

Tarnów

Powiaty ziemskie:

Bocheñski

Brzeski

Chrzanowski

D¹browski

Gorlicki

Krakowski

Limanowski

Miechowski

Myœlenicki

Nowos¹decki

Nowotarski

Olkuski

Oœwiêcimski

Proszowicki

Suski

Tarnowski

Tatrzañski

Wadowicki

Wielicki

12 961,3

1 354,0

980,0

121,1

252,9

11 607,3

391,7

321,9

692,3

679,2

153,3

1 943,0

300,7

782,8

470,1

398,5

557,6

741,9

826,9

583,1

156,9

791,1

203,0

843,4

769,9

13 674,7

1 392,7

1 016,0

123,3

253,4

12 282,0

428,6

377,7

698,9

773,1

*177,2

2 046,8

*304,2

801,2

522,7

423,3

577,5

*742,7

828,6

614,0

163,2

857,9

244,4

893,4

806,6

14 691,3

1501,3

1094,9

136,8

269,6

13 190,0

486,2

404,4

705,9

875,7

151,7

2200,3

360,3

842,9

565,6

523,0

611,6

698,8

873,1

639,6

173,6

1010,5

255,2

909,8

901,8

2 303 718

887 029

706 650

65 862

114 517

1 416 689

57 900

43 638

125 549

49 153

33 439

195 111

42 025

39 267

62 053

60 406

74 800

111 002

146 676

32 615

20 852

92 348

40 040

108 007

81 808

2003 2003

311


Wykres nr 89. Procent ludnoœci powiatu korzystaj¹cy z sieci wodoci¹gowej


2. KANALIZACJE

Od kilku lat obserwuje siê rozwój sieci kanalizacyjnej. Nie by³ on tak gwa³towny jak to mia³omiejsce w przypadku wodoci¹gów i dopiero od 2001 roku przyrost sieci kanalizacyjnej by³ wiêkszyod przyrostu sieci wodoci¹gowej. Oznacza to wyraŸn¹ zmianê tendencji.

D³ugoœæ sieci kanalizacyjnej w województwie w 2003 roku wynios³a 5 852 km. Przyrost d³ugoœcisieci kanalizacyjnej w roku 2003 stanowi 633,2 km, podczas gdy w roku 2002 przyrost ten wyniós³503,2 km, a w 1999 — 443,0 km.

Wykres nr 90. Przyrost sieci kanalizacyjnej w latach 1999-2003


312

W województwie ma³opolskim wystêpuje dysproporcja miêdzy d³ugoœci¹ sieci kanalizacyjnejw miastach i na wsiach, chocia¿ sytuacja ta ulega poprawie. W 1999 roku kanalizacje wiejskiestanowi³y 33,1% ogó³u d³ugoœci sieci kanalizacyjnej, w roku 2001 – 39,4% natomiast w roku 2003kanalizacje te stanowi³y ju¿ 47,0% ogó³u d³ugoœci sieci kanalizacyjnej. W roku 2003 odsetek ludnoœcina wsi korzystaj¹cej z sieci kanalizacyjnej wynosi³ 12,2%, natomiast ludnoœci w miastach korzystaj¹cejz kanalizacji 81,0%.

Tabela nr 187. D³ugoœæ sieci kanalizacyjnej oraz liczba ludnoœci korzystaj¹ca z sieci kanalizacyjnej(na bazie NSP 2002)



Wyszczególnienie

Liczba ludnoœcikorzystaj¹cych z sieci

kanalizacyjnej(na bazie NSP 2002)

D³ugoœæ sieci kanalizacyjnej

1999 2002

Woj. Ma³opolskie

Powiaty grodzkie

Kraków

Nowy S¹cz

Tarnów

Powiaty ziemskie:

Bocheñski

Brzeski

Chrzanowski

D¹browski

Gorlicki

Krakowski

Limanowski

Miechowski

Myœlenicki

Nowos¹decki

Nowotarski

Olkuski

Oœwiêcimski

Proszowicki

Suski

Tarnowski

Tatrzañski

Wadowicki

Wielicki

3 830,1

1 218,5

903,4

130,8

184,3

2 611,6

113,5

48,5

200,0

49,3

150,9

200,8

120,3

33,1

105,8

178,5

360,1

96,6

186,0

35,3

45,5

191,6

164,9

221,4

109,5

5 218,8

1 347,9

995,0

139,8

213,1

3 870,9

149,5

112,2

218,0

85,8

182,3

363,6

158,4

52,3

255,6

254,6

488,2

104,5

221,7

53,1

56,4

412,4

240,6

295,9

165,8

1 513 489

830 884

670 646

59 131

101 107

682 605

33 710

17 271

67 228

17 369

34 525

58 426

19 714

11 494

29 153

35 253

67 968

52 039

74 696

8 677

9 850

34 257

28 439

54 216

28 320

5 852

574

1 050

140

214

5 278

178

119

222

162

228

411

171

72

272

295

505

127

242

69

60

465

297

335

220

2003 2003

313


Wykres nr 91. Procent ludnoœci powiatu korzystaj¹cej z sieci kanalizacyjnej w ludnoœci powiatu ogó³em

Źród³o: oapracowanie w³asne na podstawie danych Urzêdu Statystycznego w Krakowie.

Miar¹ nierównego przyrostu sieci kanalizacyjnej i wodoci¹gowej jest zmieniaj¹ca siê proporcjad³ugoœci miêdzy nimi. W województwie ma³opolskim obserwuje siê wzrost stosunku d³ugoœci siecikanalizacyjnej do wodoci¹gowej, który w roku 1999 wynosi³ 28,0%, w 2002 r. wzrós³ do 35,4%,natomiast w 2003 roku wynosi³ 38,7%.

Wykres nr 92. Udzia³ sieci kanalizacyjnej w d³ugoœci sieci wodoci¹gowej


W ostatnich latach znacznie wzrós³ odsetek ludnoœci obs³ugiwanej przez komunalne oczysz-czalnie œcieków, co jest pozytywnym symptomem w zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniem.W roku 2001 wynosi³ on 47,8%, natomiast w roku 2003 wzrós³ do 49,9%.

314

Tabela nr 188. Oczyszczalnie komunalne




Wyszczególnienie

Oczyszczalnie ogó³em

Mechaniczne

Chemiczne

Biologiczne

Z podwy¿szonym usuwaniem biogenów

odsetek ludnoœci w województwieobs³ugiwanej przez oczyszczalnie (%)

20032000 2001 2002

210

6

0

176

28

brakdanych

221

5

0

187

29

49,9

203

6

1

171

25

47,8

194

6

0

165

23

47,0

W ostatnich latach obserwuje siê zmniejszenie iloœci oczyszczalni przemys³owych. W roku 2000na terenie województwa by³o 110 oczyszczalni przemys³owych, w roku 2002 — 93 natomiast w rokuubieg³ym – 2003 liczba oczyszczalni spad³a do 88. Przyczyn¹ tych zmian jest zmiana technologiioraz zmniejszenie produkcji.

Wykres nr 93. Oczyszczalnie przemys³owe i komunalne

315

ANEKS

317

I. PROFIL POLITYCZNY

Wyniki wyborów samorz¹dowych w 2002 roku przynios³y zmiany w preferencjach politycznychPolaków. Status dominuj¹cej si³y na scenie politycznej kraju utraci³a koalicja SLD-UP. Drug¹ si³¹polityczn¹ sta³a siê centroprawicowa koalicja Platformy Obywatelskiej — Prawa i Sprawiedliwoœci(POPiS). Swoje notowania poprawi³a tak¿e Samoobrona, zaœ najwiêkszy wzrost odnotowa³a LigaPolskich Rodzin. PSL tak¿e zwiêkszy³o stan posiadania. W wyborach straci³a Unia Wolnoœci, ukrytapod nazw¹ Unia Samorz¹dowa, oraz Wspólnota Samorz¹dowa (dawna AWS).

Taki rozk³ad poparcia i poziom aktywnoœci wyborczej potwierdzaj¹ ogólne trendy geografiiwyborczej w Polsce po 1989 roku. Takie te¿ tendencje utrzyma³y siê w Województwie Ma³opolskim.

Analiza poparcia poszczególnych partii politycznych w wyborach samorz¹dowych na szczebluwojewództw okaza³a siê byæ dobrym prognostykiem tego, co wydarzy³o siê podczas referendumeuropejskiego.

Swoje notowania znacz¹co w stosunku do wyborów parlamentarnych z 2001 roku poprawi³yugrupowania eurosceptyczne (LPR i Samoobrona), b¹dŸ zmierzaj¹ce w kierunku euroscepty-cyzmu (PSL). Po przeciwleg³ej stronie istniej¹cy obóz euroentuzjastów zgromadzi³ poparcieelektoratu koalicji SLD-UP, Unii Wolnoœci.

Przy za³o¿eniu, ¿e zdecydowan¹ wiêkszoœæ wyborców PO-PIS stanowi¹ zwolennicy integracjiz UE, wskazania na ugrupowania proeuropejskie przed referendum kszta³towa³y siê i tak na po-ziomie zbli¿onym do pozycji bloku eurosceptyków. Kluczowe znaczenie mia³a wiêc frekwencjawyborcza, która sprzyja³a przeciwnikom integracji z krajami Piêtnastki. Dlatego pojawia³y siêprognozy, i¿ euroreferendum mo¿e zakoñczyæ sukces eurosceptyków.

Referendum w sprawie wyra¿enia zgody na ratyfikacjê traktatu dotycz¹cego przyst¹pieniaPolski do Unii Europejskiej, zgodnie z Uchwa³¹ Sejmu z dnia 17 kwietnia 2003 r., wyznaczono na8 czerwca 2003 r. i zarz¹dzono przeprowadzenie g³osowania podczas dwóch dni tj.: 7 i 8 czerwca 2003 r.

Polacy odpowiadali na pytanie: „Czy wyra¿a Pani/Pan zgodê na przyst¹pienie RzeczypospolitejPolskiej do Unii Europejskiej?”. W wyniku przeprowadzenia referendum akcesyjnego za wejœciemPolski do Unii opowiedzia³o siê 77,45% g³osuj¹cych, natomiast przeciw 22,55%. Aby referendumby³o wi¹¿¹ce g³osy musia³a oddaæ wiêcej ni¿ po³owa Polaków. Frekwencja wynios³a 58,85%, dziêkiczemu warunek wa¿noœci g³osowania zosta³ spe³niony.

ANEKS: I. Profil polityczny

318

Wykres nr 94. Referendum akcesyjne — wyniki g³osowania w RP w uk³adzie województw

Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Pañstwowej Komisji Wyborczej.

Poni¿szy wykres przedstawia natomiast frekwencjê w referendum akcesyjnym na terenie krajutak¿e w uk³adzie województw.

Wykres nr 95. Frekwencja w referendum akcesyjnym w uk³adzie województw

Na tak naszkicowanym tle krajowym, rezultat g³osowania w Ma³opolsce przedstawia³ siênastêpuj¹co:• utworzono 2 224 obwody do g³osowania;• ³¹cznie do g³osowania uprawnionych zosta³o 2 475 661 osób;• wydano 1 483 101 kart do g³osowania, co oznacza, i¿ frekwencja w regionie by³a wy¿sza ni¿

ogólnokrajowa o 1,06 % i wynios³a 59,91 %;• oddano 1 472 289 (99,27%) g³osów wa¿nych i 10 812 g³osów niewa¿nych (0,73 %).

Spoœród wa¿nie oddanych g³osów — za przyst¹pieniem Polski do Unii Europejskiej opo-wiedzia³o siê 1 121 202 osób, przeciw by³o zaœ 351 087 mieszkañców Ma³opolski. Taki wynikg³osowania pokazuje, i¿ poparcie dla integracji w Ma³opolsce by³o ni¿sze, ni¿ liczone w skali ca³egokraju o 1,3 %.



319



Tabela nr 189. Frekwencja w referendum akcesyjnym w uk³adzie województw


Nazwa województwa Frekwencja (w %)Lp.

Dolnoœl¹skie

Kujawsko-pomorskie

Lubelskie

Lubuskie

£ódzkie

Ma³opolskie

Mazowieckie

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

Pomorskie

Œl¹skie

Œwiêtokrzyskie

Warmiñsko-mazurskie

Wielkopolskie

Zachodniopomorskie

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

60,18

57,9

55,45

58,21

57,7

59,91

59,95

54,56

57,32

52,71

62,78

61,4

52,14

54,74

60,99

58,47

Wykres nr 96. Wyniki g³osowania w referendum unijnym w Ma³opolsce 7-8 czerwca 2004 r.

320

Tabela nr 190. Wyniki g³osowania w Ma³opolsce w zale¿noœci od wielkoœci gminy

Na uwagê zas³uguj¹ tak¿e rezultaty g³osowania w zale¿noœci od wielkoœci gminy. £atwo da³o siêzauwa¿yæ znacznie wy¿sze poparcie dla procesu integracji w gminach liczniejszych, podczas gdymieszkañcy gmin mniejszych nie byli sk³onni do jednoznacznego opowiadania siê po stronieeuroentuzjastów.

Zestawienie wyników g³osowania w regionie w zale¿noœci od wielkoœci gminy przedstawiazamieszczona poni¿ej tabela oraz wykres.

Wykres nr 97. Wyniki g³osowania w referendum unijnym w Ma³opolsce w zale¿noœci od wielkoœci gminy


Wyszczególnienie

%liczbyg³osówna TAK

Liczba osóbktóre wziê³y

udzia³ wg³osowaniu

Liczba osóbktórym wydano

karty dog³osowania

Liczba osóbuprawnionychdo g³osowania

Frekwen-cja

Liczbag³osów

wa¿nych

Liczbag³osów

naTAK

Wyniki g³osowania w zale¿noœci od siedziby komisji obwodowej

Miasto

Wieœ

Wyniki w zale¿noœci od wielkoœci gminy

do 5 tys.mieszkañców







1 284 594

1 191 067

839 563

644 203

839 130

643 971

65,32%

54,07%

834 385

637 904

680 765

440 437

81,6

69,0

51 322

438 471

532 313

621 387

145 406

94 338

592 424

27 002

231 094

297 279

377 178

93 194

58 383

399 636

26 991

231 002

297 176

377 051

93 150

58 360

399 371

52,59%

52,68%

55,83%

60,68%

64,06%

61,86%

67,41%

26 719

228 672

294 492

374 443

92 610

58 017

397 336

63,5

67,5

71,0

77,2

81,8

82,5

82,6

16 974

154 254

209 210

288 968

75 789

47 863

328 144



321

Ciekawie przedstawia siê tak¿e rezultat referendum w zale¿noœci od tego, czy siedziba komisjiwyborczej zlokalizowana by³a w gminie miejskiej czy te¿ wiejskiej. Nie jest zaskoczeniem, ¿e znaczniewy¿sze poparcie dla zjednoczenia z Uni¹ Europejsk¹ wyrazili mieszkañcy miast. Wynios³o ono81,59%, podczas gdy zwolenników integracji na wsi by³o a¿ o 12,55 % mniej, to jest zaledwie 69,04 %.

Wykres nr 98. Wyniki g³osowania w referendum unijnym w Ma³oplsce w zale¿noœci od siedziby komisji obwodowej (miasta)


Wykres nr 99. Wyniki g³osowania w referendum unijnym w Ma³opolsce w zale¿noœci od siedzibykomisji obwodowej (wsie)



322 II. POZYCJA MA£OPOLSKI NA TLE INNYCH WOJEWÓDZTW

Wyszczególnienie

WojewództwaPolska

1 2 3 6 7 8

Lokata woj. ma³opolskiego

9

1999PomorskieDolnoœl¹skieWielkopolskieMa³opolskie

Powierzchnia w km2

Ludnoœæ w tys.

Gêstoœæ zaludnienia na km2

Ludnoœæ miast w %

Kobiety na 100 mê¿czyzn

Przyrost naturalny na 1000 mieszkañców

Saldo migracji wewnêtrznych i zagranicznychna 1000 mieszkañców

Przeciêtna liczba osób w gospodarstwie domowym*

Poziom wykszta³cenia ludnoœci w wieku 13 lat i wiêcej*

– z wykszta³ceniem wy¿szym w %

– z wykszta³ceniem œrednim w %

Pracuj¹cy na 1000 mieszkañców*

Stopa bezrobocia rejestrowanego

Udzia³ d³ugotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbiebezrobotnych*

Liczba bezrobotnych na 1 ofertê pracy (stan na XII)

Przemys³

– produkcja sprzedana w mln z³

– udzia³ w produkcji krajowej

– dynamika produkcji

– dynamika przeciêtnego zatrudnienia

20032002

4 5

312685

38 190,6

122,1

61,6

106,6

-0,4

-0,4

2,84

9,9

51,6

387

20,0

45,8

307

534 953,0

100

108,7

97,2

15190

3 252,9

214,2

49,9

106,0

1,0

1,1

3,06

29 826

3 359

112,7

57,7

106,1

0,8

0,6

3,07

19948

2 898,3

145,3

71,7

108,2

-1,4

-0,8

2,69

18293

2 188,9

119,7

67,8

105,4

2,0

0,5

2,86

12

4

2

13

10 ex

4

2

bd

12

4

2

13

11 ex

4

2

3

12

4

2

13

9 ex

4

2

bd

10,1

53,0

405

16,2

443

166

35 324,0

6,6

106,9

95,9

9,3

54,9

398

17,3

42,1

246

58 160,5

10,9

113,9

102,2

9,9

53,2

338

23,9

45,8

302

40 560,0

7,6

116,7

103,3

10,9

52,6

334

22,6

41,8

508

31 075 2,

5,8

110,9

98,7

bd

bd

bd

2

bd

5

4

4

4

4

3

6

9

1 ex

4

3

4

5

1

3

bd

bd

bd

2

bd

2

5

5

13

9

AN

EK

S: II. Pozycja Ma³opolski na tle innych w

ojewództw

323

1 2 3 6 7 8 94 5

Budownictwo

– produkcja sprzedana w mln z³

– udzia³ w produkcji krajowej

– dynamika produkcji

– dynamika przeciêtnego zatrudnienia

WskaŸniki cywilizacyjne

Mieszkania oddane do u¿ytkuw tym:

– dynamika

– budownictwo indywidualne

Przeciêtna powierzchnia u¿ytkowa mieszkañna 1 osobê w m2

Widzowie w kinach na 1000 mieszkañców

Abonenci telefoniczni na 1000 mieszkañców

£ó¿ka w szpitalach na 10 tys. mieszkañców

Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowanew systemie REGONw tym:

– spó³ki prawa handlowego

z tego– z udzia³em kapita³u zagranicznego

Powierzchnia u¿ytków rolnych w tys. ha

Powierzchnia gruntów leœnych w tys. ha

Plony zbó¿ podstawowych z 1 ha w dt

Plony ziemniaków z 1 ha w dt

65 300,9

100

94,1

84,5

163 578

167,6

117 294

22,68,0

661

321,4

48,7

3 581 593

208 753

48 973

16 169,4

9 138,8

27,6

179

4 453,4

6,8

88,8

90,9

23 334

239,7

19 686

22,56

788

325,1

43,9

287 816

14 274

2 375

752,6

435,4

28,6

179

6 821,4

10,4

88,5

82,8

12 305

131,5

9 499

23,12

736

311,7

48,0

335 573

18 500

4 409

1 805,4

774,6

25,9

182

3 371,9

5,2

80,9

81,3

10 622

149,4

6 680

22,66

673

366,5

50,7

305 888

17 104

4 834

1 039,2

583,9

33,4

180

3 991,0

6,1

88,7

81,9

13 869

164,3

8 464

21,72

1049

348,3

40,7

226 329

16 451

3 221

818,4

671,1

29,7

210

4

4

10

13

2

5

2

10

4***

9

8

6

6

7

12

11

9

13

4

4

7

6

2

7

2

11 ex

3

11

11

5

6

7

12

11

10

16

4

4

8

6

2

2

1

9

3

7

12

5

6

7

11

11

7

10

AN

EK


ojewództw

324

39,1

70,8

65 074

44,8

26,6

49,9

3 067,1

2 903,0

324,1

8 233,6

2 546

496,5

54 361

16 847

326,6

4,0

1 2 3 6 7 8 94 5

– byd³o

– trzoda chlewna

Miejsca w ob. noclegowych turystyki.

Redukcja przemys³owych zanieczyszczeñ gazowychpowietrza z zak³adów szczególnie uci¹¿liwych w %zanieczyszczeñ wytworzonych (bez CO2)

œcieki oczyszczane chemicznie, biologiczniei z podwy¿szonym usuwaniem biogenów w % œciekówoczyszczanych

Ludnoœæ korzystaj¹ca z oczyszczalni œcieków w %ludnoœci ogó³em

Dochody bud¿etów gmin w mln z³*

Dochody powiatów i miast na prawach powiatóww mln z³*

Dochody bud¿etów województw w mln z³*

Nak³ady inwestycyjne w mln z³*

– na 1 mieszkañca w z³*

Nak³ady na dzia³alnoœæ badawcz¹i rozwojow¹ w mln z³*

Produkt Krajowy Brutto w mln z³**

– na 1 mieszkañca**

Nak³ady inwestycyjne na ochronê œrodowiskaw mln z³*

– udzia³ % nak³adów inwestycyjnych ogó³em*

Zwierzêta gospodarskie na 100 ha u¿ytków rolnych w sztukach

33,9

115,1

596 460

49,1

62,6

58,3

34 545,8

41 269,8

4 218,8

109 265,9

2 858

4582,7

750 786

19 628

5 027,1

4,6

39,1

262,0

39 541

7,1

53,4

58,3

3 416,4

3 081,5

379,3

10 318,2

3 078

324,7

69 397

20 730

498,2

4,8

13,1

50,6

49 590

90,0

83,2

74,3

2 819,1

3 230,9

320,1

9 566,2

3 290

276,5

58 705

20 168

584,7

6,1

22,8

133,5

87 026

43,8

89,5

76,7

1 949,7

2 474,9

248,3

6 112,3

2 803

227,2

42 499

19 532

275,5

4,5

2

13

3

3

15

12

4

5

4

5

7

2

5

9

5

10

6

10

3

6

16

14

3

5

4

5

6

2

5

10

6

14

4 ex

10

3

5

16

13

bd

bd

bd

bd

bd

bd

bd

bd

bd

bd

* – dane za rok 2002; ** – dane za rok 2001; *** – miejsce w 2000 r.

AN

EK


ojewództw

325

III. PRZYK£ADOWE INWESTYCJEZREALIZOWANE W WOJEWÓDZTWIE

MA£OPOLSKIM W 2003 ROKU

326

ANEKS: III. Przyk³adowe inwestycje zrealizowane w 2003 roku

Oczyszczalnia œciekóww Mszanie Dolnej

Oczyszczalniaœciekóww Podrzeczu

Rejonowa Sortowniai Sk³adowisko OdpadówKomunalnychw Suchej Beskidzkiej

Ochrona œrodowiska

327


Oznakowanie SzlakuArchitektury Drewnianej

Koœció³ z £ososinyDolnejw S¹deckim ParkuEtnograficznym

Wnêtrze cerkwi z Czarnegow S¹deckim ParkuEtnograficznym

Kultura

328


Gimnazjum w Kroœcienku n. Dunajcem

Gimnazjum w Gródku n. Dunajcem

Edukacja

329


Instytut Nauk o Œrodowisku, Campus Uniwersytetu Jagielloñskiego w Pychowicach

Kolegium Jêzykowew Suchej Beskidzkiej

InformacyjneCentrum Edukacyjnew Andrychowie

330


Przebudowa drogi dojazdowej do mostu na potoku Bysinka w Myœlenicach

Infrastruktura

Zabezpieczenie osuwiska, odbudowa korpusu drogowego, nawierzchi i urz¹dzeñ odwadniaj¹cychna drodze wojewódzkiej nr 965 w m. Kopaliny, gm. Nowy Wiœnicz

331


Po³udniowa autostradowa obwodnica Krakowa

Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 780 w Che³mku

332

Centrum wodne Camena w Skawinie


Hala gimnastyczna w Szczucinie

Sport i rekreacja

Sala gimnastycznaw gimnazjum w Brzeznej

333

IV. ZRÓ¯NICOWANIE PRZESTRZENNEPROCESÓW

SPO£ECZNO-GOSPODARCZYCH

334

Województwo Ma³opolskie

1. PODZIA£ ADMINISTRACYJNY

ANEKS: IV. Zró¿nicowanie przestrzenne procesów spo³eczno-gospodarczych

335

2. DEMOGRAFIAGêstoœæ zaludnienia w osobach na km2



336


3. DEMOGRAFIAPrzyrost naturalny na 1000 mieszkañców


337


4. DEMOGRAFIASaldo migracji na 1000 mieszkañców


338


5. WYKSZTA£CENIE% ludnoœci z wy¿szym wykszta³ceniem


339


6. NIEPE£NOSPRAWNI% ludnoœci niepe³nosprawnej


340

7. AKTYWNOŒÆ ZAWODOWAWspó³czynnik aktywnoœci zawodowej w %(udzia³ aktywnych zawodowo w liczbie ludnoœci w /wieku 15 lat i wiêcej/)



341

8. ZATRUDNIENIEWskaźnik zatrudnienia w %(Udzia³ pracuj¹cych w liczbie ludnoœci /w wieku 15 lat i wiêcej/)



342

9. ŹRÓD£O UTRZYMANIA% gospodarstw domowych utrzymuj¹cych siê wy³¹cznie lub g³ównie z pracyw rolnictwie lub na w³asny rachunek



343


10. ŹRÓD£O UTRZYMANIA% gospodarstw domowych utrzymuj¹cych siê wy³¹cznie lub g³ówniez emerytur lub rent


344


11. MIESZKALNICTWOPowierzchnia u¿ytkowa mieszkania na osobê w m2


345

12. MIESZKALNICTWOPrzeciêtna liczba osób przypadaj¹ca na mieszkanie



346

13. WODOCI¥GI% mieszkañ wyposa¿onych w wodoci¹g



347

14. GAZ Z SIECI% mieszkañ wyposa¿onych w gaz z sieci



348

15. OŒWIATALiczba uczniów na 1 pomieszczenie do nauczania w szko³achpodstawowych i gimnazjach



349


16. PODMIOTY GOSPODARCZEPodmioty gospodarcze ogó³em na 1000 mieszkañców


350

17. PODMIOTY GOSPODARCZEPodmioty produkcyjne na 1000 mieszkañców



351


18. OD£OGI% od³ogów w u¿ytkach rolnych


352

19. TURYSTYKALiczba osób korzystaj¹cych z noclegów w obiektach noclegowychzbiorowego zakwaterowania



353

20. BUD¯ETY GMINDochody w³asne na 1 mieszkañca



354


21. BUD¯ETY GMINUdzia³ wydatków maj¹tkowych w wydatkach ogó³em


356

Wydawca:Urzd Marsza³kowski Województwa Ma³opolskiegoul. Basztowa 2231-156 Krakówtel. (+48-12) 299 07 00fax (+48-12) 299 07 26www.malopolskie.pl

Druk:Drukarnia „Vacat”ul. Petra¿yckiego 1330-399 Krakówtel./fax 425 29 14

ISBN 83-920645-7-7

wojewÓdztwo ma£opolskie 2003 - malopolska.pl³dztwo... · 2 opracowano w urzŒdzie...

Documents