w_may_20150415

32
34567 15 TI ABRIL TI 2015 XOOKOOB UTIAAL XAKALTBIL 1-7 TI JUNIO Ancianoex, kaanseex le sukuunoob te m ´ uuchulilo T ´ AAN JUUN 3 ˙ KAAYOOB: 123, 121 8-14 TI JUNIO Le ancianoobo bix unaj u kaanskoob ul ´ aak sukuunoob T ´ AAN JUUN 9 ˙ KAAYOOB: 45, 70 15-21 TI JUNIO ¿ Ka wilik wa J ´ eeoba bey a amigoe? T ´ AAN JUUN 19 ˙ KAAYOOB: 91, 11 22-28 TI JUNIO Confiarnen mantats ti J ´ eeoba T ´ AAN JUUN 24 ˙ KAAYOOB: 106, 49

Upload: kaitlyn-lovato-gomez-jonas

Post on 12-Apr-2016

223 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

Revista u pich tulumil kananRevista en maya para aprender el lenguaje

TRANSCRIPT

Page 1: w_MAY_20150415

3456715 TI � ABRIL TI � 2015

XOOKO�OB UTIA�ALXAK�ALTBIL������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

1-7 TI� JUNIO

Anciano�ex, ka�anse�exle suku�uno�ob te�muuch�ulilo�T

´AAN JU�UN 3 ˙ K�AAYO�OB:

123, 121

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

8-14 TI� JUNIO

Le anciano�obo� bixunaj u ka�ansko�obulaak� suku�uno�obT

´AAN JU�UN 9 ˙ K�AAYO�OB:

45, 70

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

15-21 TI� JUNIO

¿Ka wilik wa Jeeobabey a amigoe�?T

´AAN JU�UN 19 ˙ K�AAYO�OB:

91, 11

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

22-28 TI� JUNIO

Confiarnen mantats�ti� JeeobaT

´AAN JU�UN 24 ˙ K�AAYO�OB:

106, 49

Page 2: w_MAY_20150415

Le revistaa� ma� unaj u ko�onoli�, ku joo�sa�al utia�al u ka�ansa�alti� tulaakal yook�ol kaab le ba�ax ku ya�alik le Bibliao�; le ka�ansaja�ku beeychajal yeetel taak�in siibil u beeta�al. Te� revistaa� utekstoilo�ob le Kili�ich Ts�ıibo�ob ich Hebreoo� ch�a�aba�an ti� Quili�ichBiblia (tuumbenkunta�an u ts�ıibilo�ob), yeetel u tekstoilo�ob leKili�ich Ts�ıibo�ob ich Griegoo� ch�a�aba�an ti� Kili�ich Ts�ıibo�ob ichGriego. U Sutt�aanil Tuumben Lu�um.

TheWatchtower is published semimonthly by Watchtower Bible andTract Society of New York, Inc. � 2015 Watch Tower Bible and TractSociety of Pennsylvania.

34567˙April 15, 2015

Vol. 12, No. 8 Semimonthly MAYA

XOOKO�OB UTIA�AL XAK�ALTBIL����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

ˇ Anciano�ex, ka�anse�ex le suku�uno�obte� muuch�ulilo�

ˇ Le anciano�obo� bix unaj u ka�ansko�obulaak� suku�uno�ob¿Ba�axten jach k�a�abeet u ka�ansa�al le suku�uno�ob te�muuch�ulilo�? ¿Bix je�el u yaanta�alo�obe�? ¿Ba�ax je�el u kanikle anciano�ob yeetel le suku�uno�ob taan u ka�ansa�alo�ob ti� leprofeta Samuel, Elıas yeetel Eliseoo�? Le k�aatchi�oba� yaan unuuka�al te� ka�ap�eel xooko�oba�.

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

ˇ ¿Ka wilik wa Jeeoba bey a amigoe�?ˇ Confiarnen mantats� ti� Jeeoba

Wa k-confiar ti� Jeeobae� yaan u beeytal k-aguantartik je�elba�axak ka uuchukto�one�. Le ka�ap�eel xooko�oba� yaan uka�ansko�obto�one� wa k-confiar ti� Jeeoba yeetel k-orar ti�e�yaan k-maas bisikba tu yeetel.

UL´AAK� XOOKO�OB

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

14 Jeeobae� tu kanaanten ti� ma�alob k�iino�obbey xan ti� talam k�iino�ob

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

29 Le expulsiono� ku ye�esik yaabilta�an maak����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

32 ¿Je�el wa u ka�a jook�ol u k�u�uk� junkuulche� ku ch�a�akale�?

HONG KONGU Y

´AAX T

´AAN JU�UNIL: Juntuul

anciano taan u ka�ansik juntuulsiervo ministerial utia�al u k�a�aytajtu calleil Haiphong (Kowloon)� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

JAYT´

UUL M´AAX KAJA�ANI�

7,234,800J-K�A�AYTAJO�OB

5,747J-XOKN

´AALO�OB

6,382

Maas ti� 180,000carrito�ob, exhibidoro�ob,mesa�ob, yeetel le quiosco�obku meyajto�on te� k�a�aytajo�,u Betelil Hong Kong tuuxtik

Page 3: w_MAY_20150415

JUNT´

UUL superintendente ti� circuitoe� jach ki�imak u yool yo�olalle meyaj ku beetik u ancianoilo�ob junp�eel muuch�ulilo�. Leti�e� uyojle� kex yaan ti� leti�ob ts�o�ok u chan yantal u ja�abilo�obe�, laayli�jach u ts�aamaj u yoolo�ob u meyajto�ob Jeeobae�. Kex beyo� tu ts�aajcuentae� yaan junp�eel ba�ax jach k�a�abeet u kaajal u beetko�ob. Leo�olale� tu ya�alajti�ob: «Suku�une�ex, ¿taan wa a waantke�ex le su-ku�uno�ob utia�al ka u beeto�ob ulaak� meyajo�ob te� muuch�ulilo�?».Le anciano�obo� u yojlo�obe� te� visita maaniko� a�ala�abti�ob ka u joo�-so�ob tiempo utia�al u yaantko�ob le xiibo�ob te� muuch�ulilo�. Perocomo ma� taan u beetko�obe�, juntuul ti� leti�obe� tu ya�alaj: «U jaaji-le�, suku�un, ma� taan k-aantko�ob je�ex unaje�». Umaasil anciano�o-bo� bey xan tu ya�alilo�obo�.

2 Wa ancianoeche� ma� xaane� je�el a nuukik je�ex uuchik u nuu-kik le suku�uno�obo�. Le superintendente�ob ti� circuitoo� ts�o�ok uyilko�obe� le anciano�obo� k�a�abeet u joo�sko�ob maas tiempo utia�alu ka�ansko�ob ti� le taankelmo�ob yeetel ti� u maasil suku�uno�ob bix

1, 2. ¿Ba�ax ts�o�ok u yilik le superintendente�ob ti� circuitoo�?

Anciano�ex, ka�anse�exle suku�uno�ob te� muuch�ulilo�

«Yaan junsuutuk utia�al u yuuchul tulaakal ba�ax.»(ECL. 3:1)

¿BA�AX JE�EL A N´UUKIKE�?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

¿Ba�axten jach k�a�abeet uka�ansa�al le suku�uno�ob te�muuch�ulilo�?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

¿Ba�ax utsil ku taasik ti� lemuuch�ulil u ka�ansa�al u maa-sil tumen le anciano�obo�?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

¿Bix je�el u beetik le ancia-no�ob je�ex tu beetil Samuelo�?

3

Page 4: w_MAY_20150415

4 U P�´IICH TULUMIL KANAN

u kanaanta�al le muuch�ulilo�. Cheen ba�ale� uka�ansa�al le suku�uno�obo� ma� cheen ch�a�abi-li�. Ko�ox ilik ba�axten.

3 Le anciano�obo� u yojlo�ob jach k�a�a-na�an u joo�sko�ob tiempo utia�al u ka�ans-ko�ob le suku�uno�ob te� muuch�ulilo�.� U yoj-lo�obe� k�a�abeet u maasil xiibo�ob utia�al ukanaanta�al le muuch�ulilo�ob yano�ob beo-raa� bey xan le tuumben muuch�ulilo�ob kunantalo�obo� (xok Isaıas 60:22). Le Bibliao�ku ya�alik xane� le anciano�obo� k�a�abeet u‹ka�ansko�ob ulaak� maako�ob› (xok 2 Timo-teo 2:2). Cheen ba�ale� utia�al u beeta�al lela�ma� cheen ch�a�abil u joo�sa�al tiempoi�. Jun-tuul ancianoe� k�a�abeet u bin meyaj yeetel uts�aaik ti� u familia tulaakal ba�ax k�a�abeet-ti�. Ts�o�ole� k�a�abeet xan u yilik u kanaantikle suku�uno�ob te�muuch�ulilo� yeetel u beetikulaak� ba�alo�ob ku jaan k�a�abeettal. Le beet-ke� ko�ox ilik ba�axten juntuul ancianoe� jachk�a�abeet u joo�sik tiempo utia�al u ka�ansik lexiibo�ob te� muuch�ulilo�.

K´AAJAK A KA�ANSKE�EXO�OB

DESDE BEJLA�E�4 Yaan anciano�obe� ku tukliko�obe� mi-

na�anti�ob tiempo utia�al u ka�ansko�ob le xii-bo�ob te� muuch�ulilo�, ¿ba�axten? Tumenma� xaane� ku ya�aliko�ob: «Yaan ulaak� ba�a-

� Le xooka� bey xan le ku seguero� beeta�an utia�al leanciano�obo�, cheen ba�ale� tulaakal le muuch�ulil je�el ujoo�sik u yutsilo�. ¿Ba�axten? Tumen le xiibo�ob okja�ana-ja�ano�obo� yaan u ts�aaiko�ob cuentae� k�a�abeet u ka�an-sa�alo�ob utia�al ka u beeto�ob u maasil meyaj te� muuch�u-lilo�. Ts�o�ole� wa yaan ya�ab suku�uno�ob ka�ansa�ano�obe�tulaakal le muuch�ulil ken u joo�s u yutsil le aantaj ken uts�aa�obo�.

3. 1) ¿Bix u ye�esik le Biblia de ke k�a�abeet u ka�an-sa�al le xiibo�ob te� muuch�ulilo�, yeetel ba�axten tu-laaklo�on je�el k-joo�sik u yutsil le xooka�? (Ilawil letsolajilo�.) 2) ¿Ba�axten ma� cheen ch�a�abil u joo�sa�altiempo utia�al u ka�ansa�al u maasili�?4. ¿Ba�axten yaan anciano�obe� ma� tu seeb joo�s-ko�ob tiempo utia�al u ka�ansko�ob le xiibo�ob te�muuch�ulilo�?

xo�ob maas k�a�abeet u jaan beeta�alo�ob te�muuch�ulilo�. Wa ma� tin seeb ka�ansik le xii-bo�ob te� muuch�ulilo� mix ba�al je�el u yuuch-le�». ¿Jaaj wa lela�? U jaajile� yaan k�iine� yaanba�alo�ob unaj u seeb beeta�al, cheen ba�a-le� wa ma� tu joo�sa�al tiempo utia�al u ka�an-sa�al le suku�uno�obo� taan u beeta�al k�aas ti�le muuch�ulilo�.

5 Ko�ox ketik beya�: utia�al u meyaj tubeeljunp�eel cochee� unaj u k�e�exel u aceiteil kenmaanak wa jayp�eel meso�ob. Pero kux tuunwa u yuumil ku tuklik: «Le aceiteo� je�el upaa�tik tak tulaak� k�iine�. Maas k�a�ana�an ints�aaik gasolina ti� le coche beoraa� tumen wama�e� ma� kun seguer u maan. Ts�o�ole� yaanulaak� ba�axo�ob maas k�a�abeet in beetik».U jaajile� wa ma� tu jaan k�e�exel u aceiteil lecocheo� je�el u paajtal u seguer u maane�, peroken maanak k�iine� je�el u k�astale�. Ken uu-chuk tuun lela� u yuumile� yaan u k�a�abeettalu xupik ya�ab taak�in utia�al u yutskıintik yee-tel yaan xan u pe�ertik ya�ab tiempo. ¿Ba�axku ka�ansikto�on lela�?

6 U jaajile� te� muuch�ulilo� ku yantal ba�a-lo�ob k�a�abeet u seeb atenderta�al tumen leanciano�obo�, tumen wa ma� tu beetko�obe�je�el u mu�yaj le muuch�ulilo�. Je�ex u yuumille coche tu yilaj jach k�a�ana�an u ts�aaik ga-solina ti�o�, le anciano�obo� unaj xan u ‹jachilko�ob maakalmaak le ba�alo�ob maas k�a�a-na�antako�› (Fili. 1:10). Cheen ba�ale� yaananciano�obe� tumen jach ch�iikilo�ob ti� leba�alo�oba� ku p�aatal mina�anti�ob tiempoutia�al u ka�ansko�ob u maasil. Ken uuchukti�ob lela� bey ka p�aatak ma� u ts�a�abal aceiteti� junp�eel cochee�. Wa le anciano�ob ma� tukaajsik u ka�ansko�ob le xiibo�ob te� muu-ch�ulilo�, ken maanak k�iine� yaan u p�aatalcheen junp�ıit suku�uno�ob kun antal utia�al

5, 6. 1) ¿Ba�ax je�el u yuuchul wa ma� tu jaan k�e�e-xel u aceiteil junp�eel cochee�? 2) ¿Ba�ax je�el u yuu-chul wa le anciano�ob ma� tu ka�ansko�ob le xiibo�obte� muuch�ulilo�?

Page 5: w_MAY_20150415

15 TI� ABRIL TI� 2015 5

u beetko�ob le meyajo�ob k�a�abeet u beeta�a-lo�.

7 Le o�olale� mix junteen unaj u tukla�al wama� jach k�a�abeet u ka�ansa�al le xiibo�ob te�muuch�ulilo�. Le anciano�ob ku tuukulo�obyo�olal le muuch�ulilo� ku joo�sko�ob tiempoutia�al u ka�ansko�ob le suku�uno�obo�. Leti�o-be� jach ma�alob meyaj ku beetko�ob yeeteljach nojoch aantaj ku ts�aaiko�ob (xok 1 Pe-dro 4:10). ¿Ba�ax utsil ku joo�sik le muuch�u-lil ken ka�ansa�ak ulaak� suku�uno�ob tumenle anciano�obo�?

OO�S TIEMPO UTIA�AL A BEETIK8 Tak le suku�uno�ob uuch jo�op�ok u bee-

tik u ancianoilo�obo� unaj u k�a�ajalti�obe� kenmaas yanak u ja�abilo�obe� ma� kun paajtalu beetko�ob tulaakal le meyaj ku beetko�obbeoraa� (Miq. 6:8). Unaj xan u k�a�ajalti�obe�je�el u «jaan uuchul» wa ba�ax ma� ken u cha�au beetko�ob tubeel le meyaj k�ubeenta�anti�o-bo� (Ecl. 9:11, 12; Sant. 4:13, 14). Le ancia-no�obo� jach u yaabiltmo�ob le muuch�ulilo�, leo�olale� jach u ts�aamaj u yoolo�ob u ka�anso�obti� le taankelmo�ob tulaakal le ba�ax u yojlo�o-bo� (xok Salmo 71:17, 18).

9 Le anciano�ob ku ka�ansko�ob u maasi-lo� junp�eel bendicion utia�al le muuch�ulilo�,¿ba�axten? Tumen le xiibo�ob ts�o�ok u ka�ans-ko�obo� yaan u yaantko�ob le suku�uno�obutia�al ka chuukpajak u yool u muul meyaj-to�ob Dioso�. Lela� jach k�a�abeet u beeta�al te�tu ts�ook k�iino�oba�, pero maas yaan u k�a�a-beettal tu k�iinilo�ob le nojoch mu�yajil kuntaalo� (Eze. 38:10-12; Miq. 5:5, 6). Le o�ola-le�, anciano�ex, suukchajak a joo�ske�ex tiem-

7. ¿Bix unaj k-ilik le meyaj ku beetik le anciano�obku ka�ansko�ob u maasilo�?8. 1) ¿Ba�axten le anciano�obo� unaj u ka�ansko�ob umaasil? 2) Le anciano�ob yano�ob tu�ux jach k�a�abeetaantajo�, ¿ba�ax unaj u kaajal u beetko�ob? (Ilawil lecuadro «Junp�eel ba�al unaj u seeb beeta�al».)9. ¿Ba�axten jach k�a�abeet u ka�ansa�al le suku�u-no�ob desde bejla�o�?

po utia�al a ka�anske�ex le suku�uno�obo�, kaa-jak a beetke�ex desde bejla�e�.

10 K-ojle� le anciano�obo� jach ya�ab meyajku beetko�ob te� muuch�ulilo�obo�. Kex beyo�ti� tulaakal le ba�axo�ob ku beetko�ob te� muu-ch�ulilo� unaj u joo�sko�ob tiempo utia�al uka�ansko�ob u maasil (Ecl. 3:1). Ken u bee-to�ob beya� taan u meyaj ma�alob u tiempo�obyeetel le muuch�ulilo� yaan xan u joo�sik u yu-tsil.

PREPARART U PUKSI�IK�ALO�OB11 Ti� junjaats anciano�ob jach u yojlo�ob

u ka�anso�ob u maasile� k�aata�abti�ob bix ubeetko�ob.� Kex jejelaas tu�ux yano�obe� tu-laaklo�obe� ooli� igual le ba�ax tu ya�alo�obo�.Lela� ku ye�esikto�one� le ba�ax ku ya�alik le Bi-bliao� jach ma�alob utia�al u ka�ansa�al le su-ku�uno�ob ‹ti� tulaakal le muuch�ulilo�obo�›,je�el tu�uxak yano�obe� (1 Cor. 4:17). Le beet-ke� te� xooka� bey xan te� tulaak�o� yaan k-t�aanti� le ba�ax tu ya�alaj le anciano�oba� (Pro. 15:22).

12 Juntuul jardineroe� taanil ti� u pak�ikjunp�eel semillae� ku preparartik le lu�umtu�ux ken u pak�o�. Juntuul anciano xane� taa-nil ti� u kaajal u ka�ansaje� ku preparartik upuksi�ik�al le maax ken u ka�anso�. ¿Bix tuunje�el u prepararta�al u puksi�ik�al le maax kunka�ansbilo�? Je�el u paajtal k-kaanbal ti� leba�ax tu beetaj Samuel, juntuul profeta jachma�alob uuchik u ka�ansajo�.

� Le anciano�oba� kaja�ano�ob Australia, Bangladesh,Belgica, Brasil, Corea, Estados Unidos, Francia, Guaya-na Francesa, Japon, Mexico, Namibia, Nigeria, Reunion,Rusia yeetel Sudafrica.

10. ¿Ba�ax unaj u beetik juntuul anciano utia�al kayanakti� tiempo u ka�ansik u maasil?11. 1) ¿Ba�ax je�el u paajtal k-a�alik yo�olal le ba�ax tuya�alaj le anciano�ob jejelaas tu�ux kaja�ano�obo�?2) Proverbios 15:22, ¿bix u ye�esik k�a�ana�an u ch�a�a-bal en cuenta le ba�ax ku ya�alik ulaak� anciano�obo�?12. ¿Ba�ax unaj u beetik juntuul anciano taanil ti� ukaajal u ka�ansaj?

Page 6: w_MAY_20150415

6 U P�´IICH TULUMIL KANAN

13 Walajki tres mil anosa�, le ts�o�ok u ch�ıi-jil le profeta Samuelo�, Jeeobae� tu ya�alajti�:«Walkil saamala�, bıin in [tuuxt] ti� teech jun-tuul xiib ku taal tu lu�umil Benjamın, leti�e�u naajmal a junpaaykuntik utia�al u [gober-nart] in kaajal Israel» (1 Sam. 9:15, 16). Yo�o-lal le ba�ax a�ala�abti�a� Samuele� tu ts�aaj cuen-tae� yaan u jaawal u nu�uktik u kaajil Israelyeetel leti� ken u yal aceite tu pool le maaxtu ya�alaj Jeeoba kun gobernaro�. Le o�olale�utia�al u preparartik le maax kun gobernara�kulaj u jach tukult bix ken u beetil.

14 Ka saaschaj tulaak� k�iine�, k�uch juntuulmaak tu yiknal Samuel, u k�aaba�e� Saul. Leka tu yiluba�obe� Jeeobae� tu ya�alaj ti� le profe-tao�: «Je�el le xiib tin wa�alajtecho�». Le ka tuyu�ubaj lelo� Samuele� tu beetaj je�ex tu tukul-tilo�. Tu kaxtaj u suutukil utia�al ka tsikbalnakyeetel Saul. Le o�olale� tu invitartaj Saul beyxan le maax laak�intik utia�al junp�eel jana-lo�. Tu beetaj u kutalo�ob te� maas ma�alob lu-garo�ob yano�ob te� mesao� yeetel tu ts�aaj xanti� Saul le maas ma�alob bak�o�, ka tu ya�alajti�:«Ch�a� utia�al a jaante, tumen tin junpaaykun-taj a tia�al». Ka ts�o�ok u jaanlo�obe� Samuele�tu invitartaj Saul tu yotoch. Le taan u bino�o-bo� jach ki�imak u yoolo�ob taan u tsikbalo�ob.Le ka k�ucho�ob tu yotoch Samuele� na�ako�obte� techoo�, te� tuuno� seguernaj u tsikbalo�obtak ka k�uch u yorail u weenlo�ob. Ka saas-chaj tulaak� k�iine� Samuele� tu yalaj aceite tupool Saul utia�al u ye�esik leti� kun gobernar,ts�o�ole� tu ts�u�uts�e� ka seguernaj u ya�alikti�ba�ax ken u beete. Ka ts�o�oke� Saule� bini, pre-parado utia�al u maasil ba�alo�ob kun uuchlo�(1 Sam. 9:17-27; 10:1).

15 U jaajile� tulaakal le ba�ax tu beetaj Sa-muel tu yo�olal Saulo� ma� jach igual yeetel lebix u ka�ansa�al juntuul suku�un utia�al ka u

13-15. 1) ¿Ba�ax tu ya�alaj Jeeoba ti� Samuel ka ubeete? 2) Samuele�, ¿bix uuchik u preparartik Saulutia�al le meyaj ken u beeto�? (Ilawil le dibujo yaantu kaajbal le xooka�.) 3) ¿Ba�axten jach je�el u yaantikle anciano�ob le ba�ax tu beetaj Samuelo�?

beetuba siervo ministerial wa ancianoo�. Kexbeyo� le anciano�obo� jach je�el u kaanbalo�obti� le ba�ax tu beetaj Samuel utia�al u prepa-rartik u puksi�ik�al Saulo�. Ko�ox ilik ka�ap�eelti� le ba�axo�ob je�el k-kanik ti�o�.

KA�ANSO�OB Y´EETEL BEETABA U AMIGO�OB

16 Beet yeetel ki�imak oolal. Le ka tuyaax u�uyaj Samuel u k�aat le israelita�ob kagobernarta�ako�ob tumen juntuul reyo�,luub u yool yeetel tu yu�ubaj rechazarta�a-bi (1 Sam. 8:4-8). Leti�e� ma� tu yootik ka�achu beet le ba�ax ku ya�alik le kaajo�, le beetikooxteen anchaj u ya�ala�alti� tumen Jeeoba kau ts�aa le rey ku k�aata�alti�o� (1 Sam. 8:7, 9,22). Kex bey uuchik u yu�ubikubao�, Samuele�ma� celosochaji� mix ts�ıikilnaj yeetel le maaxkun nu�uktik le kaaj tu lugaro�. Le ka a�ala�ab-ti� tumen Jeeoba ka u yal aceite tu pool Saulutia�al ka u beet u reyilo�, leti�e� tu beetaj. Tubeetaj yeetel ki�imak oolal ma� cheen tumentaan u ordenarta�alti�i�, tu beetaj tumen jachu yaabiltmaj Jeeoba.

17 Te� k�iino�ob xana� ya�ab anciano�o-be� ts�o�ok u ka�ansko�ob yeetel ki�imak oolalulaak� suku�uno�ob je�ex uuchik u beetik Sa-muelo� (1 Ped. 5:2). Leti�obe� uts tu t�aan uka�ansko�ob ulaak� suku�uno�ob yeetel ma� sa-jak ka to�okokti�ob le privilegio yaanti�obutia�al ka ts�a�abak ti� le maaxo�ob ku ka�ans-ko�obo�. Leti�obe� jach u yaabiltmo�ob le su-ku�uno�oba� tumen u yojlo�obe� yaan u muulmeyajo�ob utia�al u kanaantko�ob le muuch�u-lilo� (2 Cor. 1:24; Heb. 13:16). Le anciano�o-bo� jach ki�imak u yoolo�ob ken u yilo�ob bix uyaanta�al le muuch�ulil tumen le suku�uno�o-ba� (Bax. 20:35).

16. 1) ¿Bix tu yu�ubiluba Samuel le ka k�aata�abjuntuul rey tumen le israelita�obo�? 2) ¿Ba�ax tu bee-taj Samuel le ka a�ala�abti� tumen Jeeoba ka u yalaceite tu pool Saul?17. Le anciano�obo�, ¿bix u beetko�ob je�ex uuchik ubeetik Samuelo�, yeetel ba�ax beetik u ki�imaktal uyoolo�ob?

Page 7: w_MAY_20150415

18 Beetaba u amigo�ob. Samuele� le ka tuyilaj Saule�, ma� cheen tu jaajan yalaj aceite tupool utia�al u ye�esik leti� ken u beet u reyi-li�. Wa ka u beet bey ka�acho�, Saule� ma� kunpaajtal u nu�uktik tubeel u kaajal Dios, kexts�o�ok u yeeya�al utia�al ka u beet u reyil. Leo�olale� Samuele� tu joo�saj tiempo utia�al upreparartik u puksi�ik�al Saul taanil ti� u kaa-jal u beetik le tuumben meyaj kun ts�aabil-ti�o�. Utia�al lela� Samuele� muul jaan tu yeetel,jook�o�ob xıimbal, tsikbalnajo�ob ya�ab tiem-po yeetel tu joo�so�ob xan u suutukil utia�al uje�elelo�ob. Le ka ts�o�ok u beetik tulaakal leba�alo�oba� Samuele� tu yile� je�el u paajtal uyalik aceite tu pool Saul utia�al u yeeyik ubeet u reyile�.

19 Le anciano�ob xan bejla�o� unaj u beet-ko�ob je�ex Samuele�. Taanil ti� u kaajal uka�ansko�ob juntuul suku�une� unaj u yi-lik u beetkuba�ob u amigo�ob. Le ba�axo�obunaj u beetik le anciano�obo� ma� junp�eeli-li�i�. Yaan u ch�a�iko�ob en cuentail le ba�a-xo�ob suuk u beeta�al te� tu�ux yano�obo� bey

18, 19. ¿Bix je�el u prepararta�al u puksi�ik�al jun-tuul suku�un kun ka�ansbile�, yeetel ba�axten jachk�a�abeet u beeta�al lela�?

xan le bix lıi�sa�anil le maax ken u ka�anso�o-bo�. Kex ya�ab ba�ax yaan a beete�exe� wa kajoo�ske�ex tiempo utia�al awantale�ex yeetel lemaax ken a ka�anse�exo�, leti�e� yaan u ts�aaikcuentae� jach tu jaajil taak a waantke�ex (xokRomailo�ob 12:10). Ts�o�ole� jach yaan u ki�i-maktal u yool ken u yil tulaakal le ba�ax kabeetke�ex tu yo�olalo�.

20 Anciano�ex ma� unaj u tu�ubulte�exe�juntuul maax ma�alob u ka�ansaje� ma� cheenuts tu t�aan u ka�ansik u maasili�, ba�axe� ku yi-lik xan u yaabiltik le maax ku ka�ansiko� (ketyeetel Juan 5:20). ¿Ba�axten unaj u beeta�al le-la�? Tumenwa le maax ken a ka�anse�ex ku yi-lik jach tu jaajil ka preocuparkaba�ex tu yo�o-lale�, maas je�el u yootik u kan le ba�ax kena ka�anse�exti�o�. Le o�olale� ma� cheen unaj ats�aaik a woole�ex a ka�anse�exi�, ba�axe� beeta-ba�ex xan u amigo (Pro. 17:17; Juan 15:15).

21 Ken ts�o�okok tuun u prepararta�al upuksi�ik�al le suku�un tumen le anciano�obo�je�el u paajtal u kaajal u ka�ansa�ale�. ¿Bix je�elu paajtal u beeta�ale�? Lela� leti�e ba�ax ken k-ilte� tulaak� xooko�.

20, 21. 1) ¿Bix juntuul anciano ma�alob u ka�an-saj? 2) ¿Ba�ax ken k-xak�alt te� tulaak� xooko�?

Beetaba u amigo taanilti� u kaajal a ka�ansik(Ilawil xoot�ol 18 yeetel 19)

15 TI� ABRIL TI� 2015 7

Page 8: w_MAY_20150415

TI� TUL´AAKAL le Lu�uma� ya�ab suku�uno�ob yeetel

kiiko�obe� ts�o�ok u bino�ob aantaj tu�ux jach k�a�abeetj-k�a�aytajo�ob. Leti�obe� jach u ts�aamaj u yoolo�ob utsikbalto�ob le ba�ax ken u beet u Reino Dioso�. Cheenba�ale�, ¿ba�ax je�el u yuuchul wa ka luk�ko�ob te� tu�uxku yaantajo�obo�? Ya�ab tu�uxe� yaan u p�aatal mina�ansuku�uno�ob atendertik le muuch�ulilo�. Le o�olale� waancianoech yeetel bija�anech aantaj yaanal tu�uxe�jach unaj a wilik u kaajal a ka�ansik ti� le suku�uno�obbix unaj u atenderta�al junp�eel muuch�ulilo�.

Junp�eel ba�al unaju seeb beeta�al

JUJUNT´

UUL anciano�ob jach u yojlo�ob u ka�an-so�ob le suku�uno�obo� tu ya�alo�ob:1. Ka�ansajnen yeetel ba�ax ka wa�alik bey xan

yeetel ba�ax ka beetik.

2. A�alti� ka u laaj xok le Biblia ichil junp�eel anoo�utia�al ka u maas yaabilt Jeeoba.

3. Jook�en k�a�aytaj tu yeetel (ilawil le foto yaan tutaan le revistaa�).

4. Ka�ansti� bix unaj u nu�ukta�al le much�taambalutia�al u jook�ol maak k�a�aytajo�.

5. Ken a maans junp�eel discursoe� ts�aa junp�eelbosquejo ti� utia�al ka u yil bix u bin a tsolik. )

6. Cada wa ba�ax k�iine� invitart utia�al ka xi�ikyeetel u familia te� ta adoracion ich familia�e-xo�.

7. Invitart leti� yeetel u familia utia�al ka xi�ike�exk�a�aytaj te� tu�uxo�ob jach junp�ıit suku�uno�obyano� wa hasta mix juntuul yani�.�

� Le ba�axo�ob ts�o�ok u ya�ala�ala� jach ts�o�ok u yaantik le an-ciano�ob kaja�ano�ob

´Africa, America, Asia, Australia yeetel

Europao�.

Bix je�el u ka�ansa�al le suku�uno�obo�

Page 9: w_MAY_20150415

DESDE uuchjeakile� le maaxo�ob meyajtik Dioso� u yojlo�obe� lemaax ku ka�ansa�alo� maas ma�alob u beetik le ba�ax ku k�ubeenta�al-ti�o�. Je�ex Abrane� tu yeeyaj maako�ob «ka�ansa�ano�ob ba�ate�el», le o�o-lal paajchaj u salvartik Lot ti� u enemigo�ob (Gen. 14:14-16, Traduc-cion del Nuevo Mundo). Tu k�iinilo�ob rey David xane� le maaxo�ob kuk�aayo�ob utia�al u alabarko�ob Jeeobao� «ka�ansa�ano�ob k�aay» (1 Cro.25:7). Te� k�iino�oba� taan k-ba�ate�el tu contra Satanas yeetel tu contrale k�asa�an yook�ol kaaba� (Efe. 6:11-13). K-ojel xan k�a�abeet k-ts�aaikk-ool k�a�aytaj utia�al k-alabartik Jeeoba (Heb. 13:15, 16). Cheen ba�a-le� je�ex le maaxo�ob meyajt Dios uuchjeakilo�, utia�al k-ganartik leba�ate�el yeetel utia�al k-alabartik Dioso� k�a�abeet u ka�ansa�alto�on bixken k-beetil. Utia�al lelo� Jeeobae� u ts�aamaj le anciano�ob utia�al uka�ansko�ono�obo� yeetel ku paa�tik ka u beeto�ob (2 Tim. 2:2). Te�xooka� yaan k-ilik ba�ax ts�o�ok u beetik jujuntuul anciano�ob utia�alu ka�ansko�ob ulaak� suku�uno�ob u kanaanto�ob le muuch�ulilo�.

´AANTE�EXO�OB U MAAS YAABILTO�OB J

´EEOBA

2 Le anciano�obo� beyo�ob je�ex juntuul jardineroe�. Juntuul

1. 1) ¿Ba�ax u yojel desde uuchjeakil le maaxo�ob meyajtik Dioso�, yeetelba�axten k�a�abeet u ka�ansa�al maak bejla�e�? 2) ¿Ba�ax ken k-il te� xooka�?2. ¿Ba�ax ma�alob ka u beet juntuul anciano taanil ti� u kaajal u ka�ansik jun-tuul suku�un, yeetel ba�axten?

Le anciano�obo� bix unaj uka�ansko�ob ulaak� suku�uno�ob

«Le ba�axo�ob ta wu�uyaj in wa�alik[o�] [...] k�ubeento�ob ti�maaxo�ob chuuka�an u yoolo�ob.» (2 TIM. 2:2)

¿BA�AX JE�EL A N´UUKIKE�?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Juntuul ancianoe�, ¿bix je�elu yaantik juntuul suku�un umaas yaabilt Jeeobae�?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

¿Ba�ax tekstoilo�ob je�el u yaan-tik juntuul suku�un ma� taak ubeetik ulaak� meyajo�ob te�muuch�ulilo�?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Le suku�un ku ka�ansa�alo�, ¿bixje�el u beetik je�ex Eliseoe�?

9

Page 10: w_MAY_20150415

10 U P�´IICH TULUMIL KANAN

jardineroe� taanil ti� u pak�ik wa ba�axe�,k�a�abeet u ts�aaik fertilizante te� lu�umo�,beyo� yaan u nojochtal yeetel yaan u ma�a-lobtal le ba�ax ken u pak�o�. Juntuul ancia-no xane� taanil ti� u kaajal u ka�ansik juntuulsuku�une� ma�alob ka u xok tu yeetel jujun-p�eel teksto�ob ti� le Bibliao�. Tumen beyo�le suku�uno� preparado utia�al u k�amik yee-tel u beetik tulaakal ba�ax kun ka�ansbilti�(1 Tim. 4:6).

3 Le ancianoo� k�a�abeet u yojeeltik ba�axyaan tu puksi�ik�al le suku�uno�. Utia�al u yo-jeeltike� ma�alob ka u k�aatti� ba�axo�ob ts�o�oku beetik desde ka okja�anaji. Ma� xaane� kents�o�okke� le ancianoo� je�el u paajtal u ya�a-likti� bix je�el u meyajtik Dios yeetel tulaakalu puksi�ik�ale� (xok Marcos 12:29, 30). Ma�a-lob xan ka muul orarnak yeetel le suku�unutia�al u k�aatik ti� Dios ka ts�a�abakti� le ki-li�ich muuk� k�a�abeet utia�al u kaanbalo�. Kenu yu�ub le suku�un taan u orar le anciano tuyo�olalo�, ma� xaane� yaan u taaktal u maasmeyajtik Jeeoba.

4 Taanil ti� u kaajal u ka�ansa�ale� le su-ku�uno� k�a�abeet u yilik ba�axten unaj uyaantik u maasil, ba�axten unaj u yila�al je�elu paajtal u confiar maak ti� leti�e� yeetelba�axten ma� unaj u taaskuba nojba�alili�.Utia�al lelo� ma�alob ka xak�alta�ak tu yee-tel jujunp�eel ba�axo�ob ku ya�alik le Bibliao�(1 Rey. 19:19-21; Neh. 7:2; 13:13; Bax. 18:24-26). Le ba�axo�ob ken u kan te� Bibliao�bey je�ex le fertilizante ku ts�a�abal te� lu�umutia�al u nojochtal le ba�ax ku pa�ak�alo�. Be-yo� le suku�un kun ka�ansbilo� seeba�an kunprogresar. Jean-Claude, juntuul ancianokaja�an Franciae�, ku ya�alik yeetel ba�ax tuu-

3. 1) Juntuul ancianoe�, ¿bix je�el u meyajti� Marcos12:29 yeetel 30 utia�al u yaantik juntuul suku�une�?2) ¿Ba�ax je�el u yuuchul wa le anciano ku orar tuyo�olal le suku�uno�?4. 1) A�al jujunp�eel teksto�ob je�el u yaantik progre-sar le suku�uno�obo�. 2) ¿Yeetel ba�ax tuukulil unaj uyaanta�al le suku�uno�ob tumen le anciano�obo�?

kulil ku yaantik le suku�uno�obo�: ku ka�an-sikti�ob u yilo�ob bix je�el u ch�a�iko�ob encuenta ba�ax ku ya�alik le Biblia utia�al uch�a�tukliko�ob ba�ax ken u beeto�obo�. Leti�e�tu ya�ale� ku kaxtik u suutukil u xokik jun-p�eel teksto je�el u beetik u maas taaktal ukaanbal ti� le Biblia le suku�un ku ka�ansiko�(Sal. 119:18). ¿Bix ulaak� je�el u yaanta�al lesuku�uno�obo�?

´AANTE�EXO�OB UTIA�ALU YANTALTI�OB METAS

5 K�aat ti� le suku�un ba�ax metasil yaan-ti�o�. Wa mina�an mix junp�eel ti�e�, aant ka ya-nakti� junp�eel meta je�el u beeytal u ts�o�ok-besike�. A�alti� buka�aj ki�imakchajik awool leka ta ts�o�okbesaj junp�eel meta. Je�ex a wilko�ma� ya�ab ba�ax k�a�abeet a wa�aliki�, pero yee-tel lelo� jach je�el a waantik juntuul suku�u-ne�. Victor, juntuul anciano ku beetik u pre-cursoril tu lu�umil

´Africae�, ku ya�alik: «Tin

taankelmile� juntuul ancianoe� tu k�aatajtenba�ax metasil yaanten. Le ba�ax tu k�aatajte-no� tu beetaj in tuklik bix je�el in maas me-yajtik Diose�». Suku�uno�ob uuch jo�op�ok ubeetik u ancianoilo�obe� ku ya�aliko�obe� jachk�a�ana�an u yaanta�al le suku�uno�ob des-de ken kaajak u taankelemtalo�obo�. Je�el upaajtal u ts�a�abal u beeto�ob jujunp�eel me-yajo�ob te� muuch�ulil, segun u edad. Wa kuyaanta�alo�ob desde ken kaajak u taankelem-talo�obe�, ken maas nojochchajko�obe� yaan uyantalti�ob metas yeetel ma� kun jaan naayalu yoolo�ob yeetel yaanal ba�al (xok Salmo 71:5, 17).�

� Wa juntuul taankelem ku ye�esik ma�alob bix u tuu-kul, kabal u yool yeetel yaan ulaak� jats�uts modos ti�e�, leanciano�obo� je�el u paajtal u recomendarko�ob utia�al umeyaj bey siervo ministerial kex mina�an 20 anos ti�e�(1 Tim. 3:8-10, 12; ilawil U P�ıich Tulumil Kanan ich espa-nol, 1 ti� julio ti� 1989, taan ju�un 29).

5. 1) ¿Bix je�el u yaanta�al juntuul suku�un utia�al uyantal metas ti�e�? 2) Le anciano�obo�, ¿ba�axten k�a�a-na�an u yaantko�ob le suku�uno�ob desde ken kaajaku taankelemtalo�obo�? (Ilawil le tsolajilo�.)

Page 11: w_MAY_20150415

6 Utia�al a waantik juntuul suku�une�,ma� cheen unaj a wa�alikti� ba�ax unaj u beet-ki�, ba�axe� unaj xan a wa�alikti� ba�axtenunaj u beetik. Jesus, le Ma�alob j-Ka�ansa-jo�, ma� cheen tu ya�alaj ti� u disipulo�ob kaxi�iko�ob k�a�aytaji�, ba�axe� tu ya�alajti�ob xanba�axten unaj u beetko�ob. Leti�e� tu ya�alaj:«Ts�o�ok u ts�a�abalten tulaakal paajtalil te�ka�ano� bey xan way Lu�ume�. Le o�olale�, xee-ne�ex tu yiknal u maakilo�ob tulaakal kaajo�o-be� ka a beete�exo�ob disipulo�ob» (Mat. 28:18, 19). Le anciano�obo�, ¿bix je�el u seguer-ko�ob u ejemplo Jesuse�?

7 Ken a wa�al ti� juntuul suku�un ka u beetjunp�eel meyaj te� muuch�ulilo�, meyajnak-tech le Biblia utia�al a we�esikti� ba�axtenk�a�ana�an le ba�ax ken u beeto�. Beyo� yaanu yilke� te� Biblia u taal le ba�ax ka wa�alik-ti�o�, ma� cheen teech tukliki�. Ken a wa�alti� juntuul suku�un ka u yil u p�aatal lim-pio mantats� u yookbal u Najil Reinoe� je�elu paajtal a we�esikti� ba�ax ku ya�alik Tito 2:10. Ken ts�o�okke� tsolti� ba�axten le meyaj ku

6. A�al ba�axten ma�alob le bix tu yaantil Jesus u di-sipulo�obo�.7, 8. 1) Le anciano�obo�, ¿bix je�el u yaantko�ob umaasil je�ex tu beetil Jesuse�? 2) ¿Ba�axten jach ma�a-lob ka felicitarta�ak le suku�uno�obo�? 3) ¿Ba�axo�obje�el u paajtal u beetik juntuul anciano utia�al uyaantik juntuul suku�une�? (Ilawil le cuadro «Bixje�el u ka�ansa�al le suku�uno�obo�».)

beetko� je�el u beetik u maas k�a�amal le ba�axk-k�a�aytiko�. A�alti� xan ka tuukulnak ti� le su-ku�uno�ob yaan u ja�abilo�obo�, ts�o�ole� k�aat-ti�: «¿Bix je�el a waantko�ob wa ka beetik leba�ax ku ya�ala�altecho�?». Beyo� ma� cheenken u beet tumen taan a wa�alikti�i�, ba�axe�yaan u beetik tumen taak u yaantik u maa-sil. Ken u yil taan u yaantik le suku�uno�obo�jach yaan u ki�imaktal u yool.

8 Ma� u tu�ubultech a felicitartik juntuulsuku�un ken u beet junp�eel ba�ax a wa�al-majti�. ¿Ba�axten jach ma�alob ka a felicitar-te? Je�ex le ja� ku yaantaj utia�al u nojochtalle ba�ax ka pak�iko�, ken a felicitart juntuulsuku�une� ka waantik utia�al u progresar te�muuch�ulilo� (ket yeetel Mateo 3:17).

JUNP�´EEL PROBLEMAKU YANTAL

9 Yaan anciano�obe� ku aktaantko�ob jun-p�eel problema ken u yooto�ob u yaanto�ob lesuku�uno�ob yaan 20 tak 30 anos ti�ob utia�alu maas meyajo�ob te� muuch�ulilo�. Ti� oo-li� 20 lu�umilo�obe� le suku�uno�ob uuch kaa-jak u beetik u ancianoilo�obo� ku ya�aliko�obba�axten jujuntuul suku�uno�obe� ma� taak ubeetko�ob ulaak� meyajo�ob te� muuch�ulilo�.

9. 1) Yaan tu�uxo�obe�, ¿ba�ax problemail ku aktaan-tik le anciano�ob ken u yooto�ob u yaanto�ob le su-ku�uno�obo�? 2) ¿Ba�axten yaan suku�uno�obe� ma� tuts�aaiko�ob taanil u meyajtiko�ob Dios?

Tsol ti� le suku�unba�axten unaj u

beetik le ba�ax kuya�ala�alti�o� yeetel

felicitart ken u beete(Ilawil xoot�ol 5 tak 8)

15 TI� ABRIL TI� 2015 11

Page 12: w_MAY_20150415

12 U P�´IICH TULUMIL KANAN

Ya�ab ti� le anciano�obo� tu ya�alo�obe� jujun-tuul suku�uno�obe� ka kaaj u taankelemta-lo�obe� ma� aanta�abo�ob tumen u taata�obutia�al u ts�aaik u yoolo�ob u meyajto�ob Jeeo-bai�. Yeetel kex yaan jujuntuul ti� leti�ob taakka�ach u maas meyajtiko�ob Jeeobae� ku ya�a-la�alti�ob tumen u taata�ob maas ma�alob kaka�anchajak u xooko�ob utia�al u yantalti�objunp�eel ma�alob meyaj. Mix junteen ka�an-sa�abti�ob u ts�aa�ob taanil u meyajtiko�obDios (Mat. 10:24).

10 Wa juntuul suku�un ma� jach taaku beetik ulaak� meyajo�ob te� muuch�ulilo�,je�el u bisik tiempo u k�exik bix u tuuku-le�, le o�olale� k�a�abeet k-e�esik paciencia. Jun-tuul jardineroe� utia�al ma� u k�eechel yaanaltu�ux le chan che� ku pak�iko� jujunp�ıitil ubin u tojkıintik. Teech xane� utia�al a waan-tik juntuul suku�un ma� jach taak u beetikulaak� meyajo�ob te� muuch�ulilo�, jujunp�ıitilunaj a waantik u k�ex bix u tuukul. ¿Bix je�elu paajtal a waantike�?

11 Yaaxe� unaj a wilik a biskaba yeetel lesuku�uno�. Ts�o�ole� je�el u paajtal a wa�alikti�jach je�el u yaantik le muuch�ulilo�. U jaajile�tumen u k�ubmaj u kuxtal ti� Jeeobae� yaanba�ax ku paa�ta�al ka u beete. Utia�al a bee-tik u tuukul ti� lelo� je�el u paajtal a xokikjujunp�eel teksto�ob tu yeetele� (Ecl. 5:4; Isa.6:8; Mat. 6:24, 33; Luc. 9:57-62; 1 Cor. 15:58;2 Cor. 5:15; 13:5). Utia�al a k�uchul tu puk-si�ik�ale� je�el u paajtal a k�aatikti�e�: «¿Ba�ax taprometertaj ti� Jeeoba le ka ta k�ubaj a kuxtalti� leti�o�? Cheen a wa�alike�, ¿bix tu yu�ubilu-ba Jeeoba le k�iin ka okja�anajecho�?» (Pro.27:11). «Kux tuun Satanas, ¿bix tu yu�ubilu-ba?» (1 Ped. 5:8.) Wa ka beetik beyo� je�el a

10, 11. 1) Le anciano�obo�, ¿ba�ax je�el u paajtalu beetko�ob utia�al yaantko�ob juntuul suku�unma� jach taak u beetik ulaak� meyajo�ob te� muuch�u-lilo�? 2) Ba�ax tekstoilo�ob je�el u paajtal u meyaj ti�juntuul anciano utia�al u yaantik juntuul suku�une�,yeetel ba�axten ma�alob ka u beet beyo�? (Ilawil letsolajilo�.)

k�uchul tu puksi�ik�al le suku�uno� (xok He-breo�ob 4:12).�

T´AANKELME�EX, CH

´UUKPAJAK

A W´

OOLE�EX12 ¡Taankelme�ex, jach je�el a waantke�ex

le muuch�ulilo�! Cheen ba�ale� utia�al u paajtala beetke�exe�, ¿ba�ax tuukulil unaj u yantal-te�ex? Utia�al k-ojeeltike� ko�one�ex ilik ba�axtu beetaj Eliseo.

13 Walajki tres mil anosa�, profeta Elıa-se� tu invitartaj Eliseo utia�al aantik. Eli-seoe� tu seeba�anil tu yootaj u beete, ts�o�ole�chuukpaj u yool u yaant Elıas tak ti� me-yajo�ob ma� nojoch ba�al u yila�al tumen umaasili� (2 Rey. 3:11). Seis anos taan ka�achu ka�ansa�al Eliseo tumen Elıas. Le ta�aytaku xu�ulul u beetik u profetail Elıas tu lu�u-mil Israelo�, tu ya�alaj ti� Eliseo je�el u paajtalu bine�. Cheen ba�ale� Eliseoe� ooxteen tu ya�a-laj: «Ma� bıin in p�atech ta juunali�». Eliseoe� uch�a�tukultmaj u p�aatal tu yiknal Elıas le bu-ka�aj tiempo ku paajtale�. Tumen chuukpaj uyool u yaant Elıase�, Jeeobae� tu cha�aj u yilikbix u bisa�al Elıas tumen junp�eel k�a�amkachiik� (2 Rey. 2:1-12).

14 Teech taan awaanta�ale�, ¿bix je�el a bee-tik je�ex Eliseoe�? Unaj a k�amik le meya-jo�ob ku ya�ala�altech ka a beeto�, kexma� nojoch ba�al u yila�alo�obi�. K�a�ajakte-che� a amigo le maax aantkecho�. A�alti� ki�i-mak a wool tu yo�olal ba�ax ku beetik ta wo�o-lal, e�esti� xan taak u seguer a kaanbal ti� leti�.Cheen ba�ale� junp�eel ba�ax maas k�a�ana�a-

� Je�el u paajtal a xak�altik ba�ax ku ya�alik U P�ıich Tulu-mil Kanan, 15 ti� abril ti� 2012, taan ju�un 14 tak 16, xoot�ol 8tak 13; bey xan le libro «P�aatene�ex ti� u yaakunaj Jajal Dios»,xook 16, xoot�ol 1 tak 3.

12, 13. 1) ¿Ba�ax tu beetaj Eliseo ka invitarta�abtumen Elıas? 2) Tumen chuukpaj u yool Eliseoe�,¿ba�ax cha�ab u yilik tumen Jeeoba?14. 1) Te� k�iino�oba�, ¿bix je�el u beetik maak je�exEliseoe�? 2) ¿Ba�axten unaj u ts�o�okbesik maak leba�ax ku ts�a�abal u beeto�?

Page 13: w_MAY_20150415

ne�, leti�e a ts�o�okbesik le ba�ax ku ts�a�abal abeeto�. ¿Ba�axten? Tumen wa ka beetik be-yo�, le anciano�obo� yaan u yilko�obe� Jeeobae�u k�aat ka ts�a�abaktech ulaak� meyajo�ob te�muuch�ulilo� (Sal. 101:6; xok 2 Timoteo 2:2).

RESPETARTE�EXLE

´UUCHBEN ANCIANO�OBO�

15 Le ba�ax tu beetaj Eliseo uuchjeakilo�ku ye�esik jach unaj u respetarta�al le uuch-ben anciano�obo�. Le ka ts�o�ok u bin Elıasyeetel Eliseo u xıimbalto�ob u jaats pro-feta�ob tu kaajil Jericoe� bino�ob tu jaal le rıoJordano�. Elıas tuune� «tu ch�a�aj u [nook�e�,]tu kots�aje� ka tu p�uchaj le ja�o�; le ja� tuu-no� buuj ka�atseelil». Leti�ob ka�ache� «taan utsikbalo�ob» ka tu k�aatmaanso�ob le Jor-dan yoo� tikin lu�umo�. Eliseoe� tu jach u�uyajba�ax ku bin u ya�ala�alti�, le o�olal seguernaju kaanbal ti� Elıas, mix junteen tu tuklaj wats�o�ok u kanik tulaakal ba�al. Elıase� bisa�abtumen junp�eel k�a�amkach iik�, ka ts�o�oke�Eliseoe� suunaj tu jaal le rıo Jordano�. Leti�e�tu p�uchaj le ja� yeetel u nook� ka�ach Elıaso�,ka tu ya�alaj: «¿Tu�ux yaan Yuumtsil u [Dios]Elıas?». Le ja� tuuno� buuj tu ka�ateen (2 Rey.2:8-14).

16 ¿Ta ts�aaj wa cuenta le yaax milagro tubeetaj Eliseoo� jach bey je�ex le u ts�ook tubeetaj Elıaso�? ¿Ba�ax ku ka�ansikto�on lelo�?Eliseoe� ma� tu tuklaj lela�: «Bejla�e� teen leprofetao�, ma� ken in beet le ba�alo�ob je�ex ubeetik ka�ach Elıaso�». Ba�axe� tu ye�esaj ku res-petartik Elıas tumen tu beetaj je�ex ka�ansa�a-bikti�o�. Lelo� ila�ab tumen u maasil profeta�oble o�olal confiarnajo�ob ti� Eliseo (2 Rey. 2:15).Eliseoe� 60 anos tu beetaj u profetail yeetelts�a�ab u paajtalil u beetik maas ya�ab mila-gro�ob ke Elıas. Le maaxo�ob taan u ka�ansa�a-lo�obo�, ¿ba�ax je�el u kanko�ob ti� lelo�?

15, 16. 1) ¿Bix tu ye�esil Eliseo ku respetartik lemaax ka�anso�? (Ilawil le dibujo yaan tu kaajbal lexooka�.) 2) ¿Ba�axten confiarnaj ulaak� profeta�ob ti�Eliseo?

17 Ken ts�a�abak a beet ulaak� meyajo�ob te�muuch�ulilo� ma� a tuklik wa tulaakal ba�alk�a�abeet a beetik yaanal bixi. Ma� u tu�u-bulteche� utia�al a k�exik junp�eel wa ba�a-xe�, cheen unaj a beetik wa jach k�a�abeet te�muuch�ulilo� bey xan wa bey u ya�alik u kaa-jal Jeeobao�. Ma� unaj a beetik cheen tumenuts ta t�aani�.

´Uuchik u beetik Eliseo le ba�ax

ka�ansa�abti� tumen Elıaso� tu ye�esaj ku res-petartik Elıas yeetel confiarnaj u maasil pro-feta�ob ti� leti�. Bejla�a xane� yaan suku�uno�obku ka�ansko�ob ti� maak bix unaj u beeta�aljujunp�eel ba�alo�ob je�ex u ya�alik le Bibliao�.Wa ka beetik je�ex u ka�ansko�obtecho�, kawe�esik ka respetartik le uuchben anciano�o-bo�. Ts�o�ole� le suku�uno�ob yeetel le kiiko�obte� muuch�ulilo� yaan u confiaro�ob ti� teech(xok 1 Corintoilo�ob 4:17). Ken maanak k�ii-ne� yaan a maas kaanbal. Ma� xaane� yaanu k�a�abeettal a k�exik jujunp�eel ba�alo�ob te�muuch�ulilo� yeetel yaan a wilik u beeta�al leba�alo�ob je�ex u bin u ya�alik u kaajal Jeeo-bao�. Je�ex tu yaantil Eliseo u beet maas no-joch meyajo�ob ke Elıase�, ma� xaane� Jeeobae�yaan xan u yaantkech a beet maas nojochmeyajo�ob ke le maax ka�ansecho� (Juan 14:12).

18 K-paa�tike� le ba�axo�ob ku ya�alik lexook je�ela�, bey xan le maaniko�, ka u peeksle anciano�ob u ka�anso�ob ulaak� suku�u-no�obo�. K-k�aatik xan ti� Jeeoba ka u yoot lesuku�uno�ob ka ka�ansa�ako�ob utia�al u ka-naantko�ob le muuch�ulilo�. Wa ku ka�ansa�alulaak� suku�uno�obe� jach yaan u bin utsilti� le muuch�ulilo�obo� yeetel yaan u yaan-tik cada juntuul ti� to�on utia�al u chuukpa-jal u yool u meyajt Jeeoba te� k�iino�ob kutaalo�.

17. 1) Le suku�uno�ob taan u ka�ansa�alo�ob bejla�o�,¿bix je�el u beetko�ob je�ex Eliseoe�? 2) Juntuul su-ku�un ku kaanbale�, ¿ba�ax je�el u yaanta�al u beettumen Jeeoba ken maanak k�iine�?18. ¿Ba�axten jach k�a�abeet u ka�ansa�al ulaak� su-ku�uno�ob te� muuch�ulilo�?

15 TI� ABRIL TI� 2015 13

Page 14: w_MAY_20150415

14 U P�´IICH TULUMIL KANAN

S´IIJEN tu mesil marzo ti� 1930, tu chan kaajil

Namkumba (Malaui). Tulaakal in familiae� jachchuukpaj u yool u meyajto�ob Jeeoba. Tu anoil1942, tin k�ubaj in kuxtal ti� Dios yeetel okja�a-najen ti� junp�eel jats�uts rıo. Bejla�e� ts�o�ok maasti� setenta anos kaajak in beetik le ba�ax tu ya�a-laj apostol Pablo ti� Timoteoa�: «K�a�ayt u t�aanDios, jach ts�aa a wool a beet ti� ma�alob k�iino�obbey xan ti� k�iino�ob talamtak» (2 Tim. 4:2).

Tu anoil 1948, suku�un Nathan Knorr yeetelsuku�un Milton Henschele� k�ucho�ob xıimbalMalaui. Lela� jach tu yaanten utia�al in maas me-yajtik Jeeoba. Ka maan k�iine� tin k�aj ooltaj jun-tuul ki�ichpan kiik ku k�aaba�tik Lidasi. Leti� xa-ne� u k�aat ka�ach u maas meyajt Jeeoba je�extene�. Tu anoil 1950, ts�o�ok in beel tu yeetel.Utia�al u anoil 1953, ts�oka�anili� u yantal juntuulk-chan hija yeetel juntuul k-chan hijoe�. Kexya�ab meyaj k-beetke�, t-ch�a�tuklaj cheen teenken in beet in precursor regularil. Ka maan dosanose� invitarta�aben in beet in precursor espe-cialil.

Ma� sen uuch ti� lelo� invitarta�aben xan inxıimbalt le muuch�ulilo�ob utia�al in lıi�sik u yoolle suku�uno�obo�. Yeetel u yaantaj Lidasie� beey-

chaj in ts�aaik ba�ax k�a�abeet ti� in familia yeetelseguernaj in xıimbaltik le muuch�ulilo�obo�.� Tuka�atuulalo�on k-k�aat maas meyajt ka�ach Jeeo-ba, le o�olal t-tsikbaltaj ba�ax k-k�aat k-beete.Yeetel u yaantaj k-paalale�, Lidasie� beeychaj ubeetik u precursorail tu anoil 1960.

Tu anoil 1962, bino�on ti� junp�eel asambleatu k�aaba�taj: «Le maaxo�ob meyajtik Dioso�ma� saajko�obi�». Ka maan junp�eel anoe�, le su-ku�un Henschelo� ka�a k�uch xıimbal Malaui leka beeta�ab junp�eel asamblea especial naats� ti�u kaajil Blantyre tu�ux bin maas ti� diez mil maa-ko�obi�. Ken in k�a�ajs le asamblea�ob beya�, kints�aaik cuenta Jeeobae� taan ka�ach u yaantko�onutia�al k-aktaantik le problema�ob taan ka�ach utaal u k�iinil u yuuchlo�obo�.

KU K´AAJAL LE PROBLEMA�OBO�

Tu anoil 1964, le maaxo�ob meyajtik Jeeobao�jo�op� u ch�a�pachta�alo�ob tumen ma�atech utaakpajlo�ob ti� polıtica. Le o�olale� le autorida-do�obo� tu k�askuunto�ob maas ti� cien Najilo�obReino yeetel u yotoch maas ti� mil suku�uno�ob.

� Bejla�e� le suku�uno�ob taan u lıi�sik u paalalo�obo� ma� tupaajtal u beetik u superintendenteilo�ob ti� circuito.

U TSIKBALIL U KUXTAL SUKU�UNO�OB

Jeeobae� tu kanaantenti� ma�alob k�iino�obbey xan ti� talamk�iino�obTSIKBALTA�AB TUMEN TROPHIM NSOMBA

Page 15: w_MAY_20150415

Teen yeetel Lidasie� seguernaj k-xıimbaltik lemuuch�ulilo�ob hasta ka k�uch u k�iinil u prohi-birta�al tumen le gobierno tu anoil 1967. Te� anoxano� ch�a�ab u Najil Betel tumen le gobiernoo�,ts�o�ole� jujuntuul misionero�obe� joo�sa�abo�obMalaui yeetel ulaak� suku�uno�obe� oksa�abo�obcarcel, ichilo�obe� tia�anen ka�ach yeetel Lidasii�.Ka jook�o�on carcele�, seguernaj k-xıimbaltik lemuuch�ulilo�obo�, cheen ba�ale� jach t-kanaantajbix t-beetil.

Tu mesil octubre ti� 1972, k�uch t-otoch jun-tuul taankelem xi�ipal jach u yoksmuba ti� polı-tica. Leti�e� cheen taal u ya�al yaan jujuntuulmaako�ob u yoksmuba�ob ti� polıtica taan u taalu kıimseno�ob. Tu seeba�anile� tin wa�alaj ti� inwatan yeetel ti� k-paalal ka xi�iko�ob ichil u pak�-lil le ja�aso�ob utia�al ma� u yila�alo�obo�. Tene�na�aken tu k�ab junkuul che� yeetel tin wilaj bixu k�askuunta�al in wotoch yeetel le ulaak� ba�a-lo�ob yaanten ka�acho�.

Le maaxo�ob meyajtik Jeeobao� anchaj u luk�-lo�ob Malaui, tumen maaschaj le ch�a�pachtajilo�.To�one� bino�on Mozambique yeetel k�ucho�on ti�junp�eel tu�ux ku bin le maaxo�ob ku puuts�lo�obti� le ch�a�pachtajilo�, te�elo� ti� kajlajo�on tak tumesil junio ti� 1974. Te� mes je�elo� invitarta�abenyeetel Lidasi utia�al ka xi�iko�on k-beet precur-sor especialil tu kaajil Domue. Cheen ba�ale� an-

chaj k-p�atik k-beetik precursor especialil tuanoil 1975, tumen le autoridado�obo� tu obligar-to�on suut Malaui, tu�ux laayli� taan ka�ach uch�a�pachta�al le maaxo�ob meyajtik Jeeobao�.

Le tia�ano�on Malauio�, invitarta�abo�on utia�alka xi�iko�on k-xıimbalt le muuch�ulilo�ob yano�obtu noj kaajil Lilongueo�. Kex anchaj ch�a�pach-tajil yeetel ulaak� problema�obe�, beeychaj umaas ya�abtal le muuch�ulilo�ob bino�on k-xıim-balto�.

J´EEOBAE� TU Y

´AANTO�ON

Y´EETEL YAABILAJJunp�eel k�iine� k�ucho�on ti� junp�eel chan kaaj

tu�ux taan u beeta�al junp�eel mitin. Jujuntuul ti�le maako�obo� tu yojeelto�ob k-meyajtik Jeeoba,le o�olal tu obligarto�on ka kulako�on yeetel leulaak� grupo taankelem paalal jach u yoksmu-ba�ob ti� polıtica xano�. To�one� orarnajo�on ti�Jeeoba utia�al ka u yaanto�on. Ka ts�o�ok le miti-no� kaaj k-ja�ajats�a�al tumen le taankelem paa-lalo�obo�. Cheen ba�ale� te� suutuko�, juntuul ko�o-lel yaan u ja�abile� taal u yaalkabe� ka tu k�a�ama�alajti�ob ka u p�at u ja�ajats�ko�ono�on. Tu ya�a-lajti�obe� u sobrinoen, to�one� ma� k-ojel ba�ax o�o-lal tu ya�alaj beyo� tumen mix k-k�aj ooli�. Lemaax nu�uktik tuun le mitino� tu ya�alaj ka jaal-k�abta�ako�on. Te� suutuko� t-ilaj bix nuuka�abikk-oracion tumen Jeeoba.

Le asamblea�obo� tu yaanto�on utia�alk-aktaantik le problema�ob taan

ka�ach u taal u k�iinil u yuuchlo�obo�

Page 16: w_MAY_20150415

16 U P�´IICH TULUMIL KANAN

Tu anoil 1981, le maako�ob u yoksmuba�obti� politicao� tu ch�a�ajo�ob tulaakal le ba�a-xo�ob yaanto�ono�: k-bicicleta�ob, k-libro�ob yee-tel u documentosil le muuch�ulilo�ob k-xıimbal-tik ka�acho�. Le ka uuch lela�, to�one� t-ilaj bixk-puuts�ul ka bino�on tu yotoch juntuul anciano.Jach t-tuklaj le documento tu ch�a�ajo�obo�. Le katu yilo�ob le carta�ob u tuuxmaj le anciano�ob je-jelaas tu�ux u taalo�obo�, jach ja�ak� u yoolo�ob,tumen tu tuklo�ob ts�a�anten junp�eel nojoch me-yaj tumen le gobiernoo�. Le o�olale� tu seeba�aniltu suto�ob le carta�ob ti� le anciano�ob kaja�ano�obte� kaajo�.

Junteenjeak le taan k-k�aatmaansik junp�eelrıoe�, viajarnajo�on tu barco juntuul ti� u nojchille politico�obo�. Leti�e� jo�op� u maan u yil wa tu-laakal le maaxo�ob ku bino�ob te� barco yaan utarjeta�ob ti� le partido ku gobernaro�. Le ta�ay-tak u k�uchul t-iknalo�, tu yilaj yaan juntuul j-oo-kol te� barco taan u kaxta�al tumen le policıa�o-bo�. Lela� tu beetaj u ja�ak�al u yool le maaxo�obku bino�ob te� barco ka tu�ub u k�aata�al le tarje-ta�obo�. Te� k�iin xana� jach t-ilaj bix tu kanaanti-lo�on Jeeoba.

OKSA�ABEN C´ARCEL

Tu mesil febrero ti� 1984, le taan in bin Lilon-gue utia�al in tuuxtik junp�eel informe ti� u najilBetel yaan Zambiae�, je�elsa�aben tumen juntuul

policıa ka jo�op� u revisartik ba�ax kin bisik. Leka tu yilaj taan in bisik jujunp�eel publicacio-no�obe�, tu bisen tu�ux yaan u maasil le policıa�o-bo� ka tu ja�ajats�en. Ka ts�o�oke� tu k�axen yeeteltu k�alen tu�ux yaan le j-ookolo�obo�.

Tulaak� k�iine� u jefeil le policıa�obo� tu bisenti� junp�eel naj utia�al in firmartik junp�eel ju�un,te�elo� ku ya�alike� wa kin firmartik ts�o�ok u jaa-wal in meyajtik Jeeobae� yaan in cha�abal. Tene�ma� tin firmartaj le ju�uno�, ba�axe� tin wa�alajti�kex ka u k�alen wa kex ka u kıimsene�, ma� kunxu�ulul in meyajtik Jeeoba. Le maako� jach ts�ıi-kilnaji ka tu loxaj le escritorioo�, le o�olal ookulaak� juntuul policıa utia�al u yilik ba�ax taan uyuuchul. U jefeil le policıao� tu ya�alajten ka infirmart junp�eel ju�un tu�ux ku ya�alik laayli� uj-jaajkunajen Jeeobae�. Ka ts�o�oke� tu ya�alaj ti� lepolicıa ka u bisen te� carcel yaan tu noj kaajil Li-longueo�. In watane� ma� u yojel ka�ach tu�uxyaneni�. Ka maan kanp�eel k�iine�, le suku�u-no�obo� tu ya�alo�obti� tu�ux yanen yeetel ba�axuuchten.

Le policıa�ob yano�ob Lilongueo� ma�alob tutratartileno�ob, u jefeil le policıa�obo� tu ts�aajtentak junp�eel plato arroz. Leti�e� tu ya�ale� tu ts�aaj-ten tumen k�ala�anen ikil in t�aan ti� le Bibliao�ma� tumen ookolnajen je�ex u maasil le k�ala�a-no�obo�. Ka ts�o�oke� tuuxta�aben te� carcel yaanKachereo�, te�elo� p�aaten cinco mesesi�.

Tooka�ab u yotoch lesuku�uno�ob tumen ma� tu

yoksuba�ob ti� politicai�

U tarjetail lepartido tu kaajil

Malauio�

Page 17: w_MAY_20150415

15 TI� ABRIL TI� 2015 17

U directoril le carcelo� ki�imakchaj u yool uu-chik in bisa�ali�, tumen leti�e� u k�aat ka�ach ka inbeet in pastoril te� carcelo�. Kex yaan ka�ach jun-tuul pastore�, le directoro� tu ya�alaj yaan u lu�siktumen leti�e� ookolnaj tu iglesia. Tene� kaaj inbeetik reuniono�ob cada semana yeetel le maa-xo�ob k�ala�ano�ob carcel utia�al in ka�ansikti�obba�ax ku ya�alik le Bibliao�.

Ka maan k�iine�, maas talamchaj in meyajtikJeeoba. Te� carcelo� le guardia�obo� tu k�aato�ob-ten jaytuul u j-jaajkunaj Jeeoba yaan Malaui.Cheen ba�ale� ma� tin wa�alajti�obi�, le o�olal tuja�ajats�eno�ob ka tak desmayarnajen. Ulaak�junteene� tu k�aato�obten tu�ux yaan le maaxo�obnu�uktiko�ono�. Tin wa�alajti�obe� jach facil leba�ax ku k�aatko�obo� tumen u nuukile� tia�an te�Bibliao�. Jach ja�ak� u yoolo�ob, ka tuun tu k�aa-to�obten tu�ux ku ya�alik le Bibliao�.

Tin wa�alajti�obe� tia�an ti� Isaıas 43:12, te�elo�Jeeobae� ku ya�alik: «Te�ex in j-jaajkunaje�ex».´Ooxteen tu xoko�ob le tekstoo�, ka ts�o�oke� tuk�aato�obten ba�axten le maaxo�ob nu�uktiko�o-no� ti� yaan te� Bibliao�, ma� tu lu�umil Ameri-cai�. Tin wa�alajti�obe� le j-Jaajkunajo�ob yano�obAmericao� laayli� bey xan u tuukulo�ob je�ex uya�alik le tekstoo�. Cheen ba�ale�, tumen ma� tinwa�alajti�ob le ba�ax u k�aat u yojeelto�obo� tu bi-seno�ob tu carcelil Dzaleka, tu xamanil Lilon-gue.

KU Y´UUCHUL T�AAN MA�ALOB

TU YO�OLAL J´EEOBA TE� CARCELO�

Le ka k�uchen tu carcelil Dzaleka tu mesil ju-lio ti� 1984, ti� k�ala�an ka�ach xan 81 j-Jaajkuna-jo�obi�. Tumen jach ya�ab maak k�ala�ane�, kex oo-li� 300 ku jaytal wenel te� pisoo�. Ka maan k�iine�kaaj k-much�ikba ich mejen grupos utia�al k-xo-kik kex junp�eel teksto ti� le Biblia saamsamalo�.Lela� jach tu yaantko�on.

Tu mesil octubre ti� 1984, tulaakal le u j-jaaj-kunajo�ob Jeeobao� bisa�abo�on utia�al k-juzgart-bil yeetel a�ala�abto�one� dos anos ken k-beet car-cel. Je�ex suukile� ts�a�abo�on yeetel maaxo�obma�atech u meyajtiko�ob Jeeoba. U directoril lecarcelo� tu ya�alaj ti� tulaakal le maako�obo� to�o-ne� ma�atech k-ts�u�uts�ik chamal. Tu ya�alaj xanti� le guardia�obo� ma� u k�aatko�ob to�on chamalmix aantaj utia�al k-t�abik u chamalo�ob. Tuya�ale� to�one� taan k-meyajtik Dios yeetel unaju ts�aaiko�ob ba�al k-jaant ka�ateen ti� junp�eelk�iin, tumen k�ala�ano�on carcel tu yo�olal ba�axk-creertik ma� tu yo�olal ba�ax k�aas k-beetmi�.

Yo�olal le jats�uts modos t-e�esajo� jach ma�a-lob uuchik k-tratarta�al ti� le u maasil maaxo�obk�ala�ano�obo�. Je�ex ken ee�joch�e�enchajak waken k�aaxak ja�e�, le guardia�obo� ma�atech ucha�ik u jook�ol le maaxo�ob k�ala�ano�ob te� car-celo�. Cheen ba�ale� to�one� ku cha�abal k-joo-k�ol tumen le guardia�obo� u yojlo�ob ma� ken

Le gobiernoo� tuprohibirtaj u meyajta�alJeeoba yeetel tu k�alaju najil Betel

Le taan u bisa�al carcelle suku�uno�ob ka ts�o�oku juzgarta�alo�obo�

Page 18: w_MAY_20150415

puuts�ul. Junteenjeakil taan k-meyaje�, juntuulti� le guardia�obo� k�oja�anchaji ka t-bisaj utia�alk-atendertik. Yo�olal le bix t-tratartilo� u maa-sil le guardia�obo� t�aanajo�ob ma�alob tu yo�olalJeeoba (1 Ped. 2:12).�

MA�ALOB K�IINO�OBTu k�iinil 11 ti� mayo ti� 1985, jook�en te� carcel

yaan Dzalekao�. ¡Jach ki�imakchaj in wool uu-chik in ka�a antal yeetel in familia! Gracias ti�Jeeobae� beeychaj u chuukpajal k-ool te� talamk�iino�ob t-aktaantajo�. To�one� t-u�uyaj beyo�onje�ex le apostol Pablo le ka tu ya�alaj: «Jach taajmu�yajnajo�on, maas ti� le buka�aj ku paajtalk-mu�yajtik cheen t-juunalo�, jach t-tuklaj ka�achma� ken k-jook�ol kuxa�ano�oni�. U jaajile� t-u�uyajbey jach ts�o�ok u k�uchul u yorail k-kıimsa�ale�,lela� uuch utia�al ma� k-k�ubik k-ool cheen ti�

� Utia�al a wojeeltik u maasil yo�olal le ba�ax uuch Malauio�, ila-wil le Anuario de los testigos de Jehova 1999, taan ju�un 171 tak 223.

to�on, ba�axe� ti� le Dios ku lıi�sik le maaxo�ob ki-meno�obo�». Je�ex tuun k-ilko�, Pabloe� tu ya�alajJeeoba kanaant utia�al ma� u kıimsa�al yeetel uyojel ka�ach yaan u seguer u kanaanta�al (2 Cor.1:8-10).

Yaan k�iine� t-tuklaj yaan k-kıimil. Ba�ale� man-tats� t-k�aataj ti� Jeeoba ka u yaanto�on utia�al ma�k-ch�a�ik saajkil, ka u ts�aato�on na�at yeetel kabaloolal utia�al u seguer k-ts�aaik k�aj ooltbil u k�aa-ba�.

Jeeobae� tu kanaanto�on ti� ma�alob k�iino�obbey xan ti� talam k�iino�ob. Bejla�e� ki�imak k-ooltumen yaan u najilo�ob Betel tu noj kaajil Lilon-gue yeetel yaan maas ti� mil u Najilo�ob Reino tukaajil Malaui. Le ba�axo�ob ts�o�ok u beetik Jeeo-ba tin wo�olal yeetel in watano� ts�o�ok u jach taa-sikten ki�imak oolal, lela� bey junp�eel regalots�o�ok u taal ti� Jeeobae�.�

� Le suku�un Nsombao� kıim le yaan 83 anos ti�o�, te� k�iino�obtaan u ts�ıibta�al u tsikbalil u kuxtalo�.

Le suku�un Nsomba yeetel Lidasi aktaanti� junp�eel u Najil Reino tu anoil 2004

Page 19: w_MAY_20150415

WA TS�O�OK a wokja�e� jach ma�alob ba�ax ts�o�ok a beetik,tumen ts�o�ok u kaajal a biskaba yeetel Jeeoba. Cheen ba�ale�yaan ka�ap�eel ba�al je�el u beetik u xu�ulul k-bisikba tu yeetele�:u k�asa�an yook�ol kaab Satanas yeetel le k�eban yaan t-wıinkli-lo�. Le o�olal jach k�a�abeet k-beetik tulaakal le ku paajtal utia�alk-maas bisikba yeetel Jeeoba.

2 ¿Ka creertik wa tu jaajil yaan Jeeoba? ¿Ka wu�uyik wa tu jaa-jil a amigo? ¿A k�aat wa a maas nats�aba ti� leti�? Santiago 4:8, kuya�alik: «Nats�aba�ex ti� Dios, leti� tuune� bıin u nats�uba ti� te�ex».Je�ex k-ilko� utia�al k-bisikba tu yeetele� yaan ba�ax k�a�abeetk-beetik bey xan Jeeoba.� Wa k-nats�ikba ti� Jeeobae� leti� xane�yaan u nats�kuba ti� to�on. Mientras maas k-nats�ikba ti� leti�e�maas yaan k-creertik jach tu jaajil yaan, yaan k-maas bisikba tu

� Ken yanak juntuul a amigoe� k�a�abeet a we�esik a yaabiltmaj yeetel a kaxtik u yu-tsil. Cheen ba�ale� cada juntuule� k�a�abeet u beetik u parte utia�al ma� u xu�ulul u bis-kuba�ob.

1. ¿Ba�axten k�a�abeet k-ilik k-maas bisikba yeetel Jeeoba?2. 1) ¿Ba�ax taaka�an ichil u biskuba maak yeetel wa maax? (Ilawil le tsolaji-lo�.) 2) ¿Bix je�el k-maas bisikba yeetel Jeeobae�?

¿Ka wilik wa Jeeobabey a amigoe�?«Nats�aba�ex ti� Dios, leti� tuune� bıin unats�uba ti� te�ex.» (SANT. 4:8)

¿BA�AX JE�EL A N´UUKIKE�?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

¿Yeetel ba�ax tuukulil unajk-xokik le Bibliao�?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

¿Ba�ax e�esikto�on Jeeobae�mantats� ku beetik ba�ax ma�a-lob?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ken orarnako�one�, ¿ba�axtenunaj k-a�alik ti� Jeeoba jachba�ax k�a�abeetto�on?

19

Page 20: w_MAY_20150415

yeetel, hasta yaan k-u�uyikba je�ex Jesus leka tu ya�alaj: «Le maax tuuxteno� jach tu jaa-jil kuxa�an» yeetel «in k�aj ool» (Juan 7:28, 29).Pero ¿ba�axo�ob je�el u yaantko�on k-maasnats�ba ti� Jeeobae�?

3 Wa k-k�aat k-maas nats�ba ti� Jeeobae�,mantats� k�a�abeet k-tsikbal tu yeetel. Pero¿bix je�el k-beetke�? Tuukulnako�on ti� bixk-ojeeltik bix yanil juntuul k-amigo naachkaja�anil ti� to�on. Ma� xaane� k-tuuxtik men-saje ti� wa k-t�anik ti� telefono. To�on xane�je�el u paajtal k-tsikbal yeetel Jeeoba kenorarnako�on ti� leti� saamsamale� (xok Salmo142:2). Cheen ba�ale�, ¿bix u tsikbal Jeeobat-eetel? Leti�e ken k-xok le Biblia saamsama-lo� yeetel ken tuukulnako�on ti� ba�ax ku ya�ali-

3. ¿Bix je�el k-tsikbal yeetel Jeeobae�?

ko� (xok Isaıas 30:20, 21). Ko�ox ilik bixje�el u yaantko�on le oracion yeetel u xoo-kil le Biblia utia�al k-maas bisikba yeetelJeeoba bey xan utia�al k-ilik jach tu jaajilk-amigo.

J´EEOBAE� KU TSIKBAL T-

´EETEL

KEN K-XOK LE BIBLIAO�4 Je�ex k-ojlilo� le ba�ax ku ya�alik le

Bibliao� ts�ıibta�an utia�al tulaakal maak.Cheen ba�ale�, ¿je�el wa u yaantko�on k-maasnats�ba ti� Jeeobae�? Je�ele�. Le ken kulako�onk-xok le Biblia saamsamalo�, tuukulnako�onti� bix u beetik k-u�uyikba le ba�ax k-xokiko�yeetel bix je�el k-ts�aaik ichil k-kuxtale�. Leken k-beet beya� Jeeobae� ku tsikbal t-eetel.Ku p�aatal bey juntuul k-amigo yaan naats�ti� to�one� yeetel to�on xane� k-maas nats�ik-ba ti� leti� (Heb. 4:12; Sant. 1:23-25).

5 Junteenjeakile� Jesuse� tu ya�alaj: «Xu�u-luk a much�kıintike�ex ayik�alilo�ob wayLu�ume�». ¿Bix a wu�uyikaba ken a xok leba�ax tu ya�alaj Jesusa�? Wa taan k-beetik tu-laakal le ku paajtal utia�al k-ts�aaik Jeeobataanil ichil k-kuxtale� yaan k-u�uyik ki�imaku yool yeetel le ba�ax k-beetko�. Pero wataan k-tuklik k-kuxtal cheen yeetel ba�axk�a�abeetto�on utia�al k-maas ts�aaik k-oolk-meyajt Jeeobae� le ken k-xok le teks-too� yaan k-u�uyik taan u yaantko�on Jeeobautia�al k-ilik bix je�el k-maas nats�ikba ti� le-ti�e� (Mat. 6:19, 20).

6 Le ken k-xok le Bibliao� k-ilik ba�a-xo�ob k�a�abeet k-k�exik ichil k-kuxtal utia�alk-maas ma�alobkıintik bix k-meyajtik Jeeo-ba. Pero k-kanik xan le jats�uts modosyaanti�o� bey xan le ba�axo�ob ku beetik

4, 5. ¿Ba�axten je�el u paajtal k-a�alike� Jeeobae� kutsikbal t-eetel ken k-xok le Bibliao�? A�al junp�eelejemplo.6, 7. 1) ¿Ba�ax je�el u yaantko�on k-maas yaabiltJeeoba yeetel ka u maas yaabilto�one�? 2) ¿Yeetelba�ax tuukulil unaj k-xokik le Bibliao�?

¿Bix je�el k-tsikbal yeetel Diose�?(Ilawil xoot�ol 3)

Page 21: w_MAY_20150415

15 TI� ABRIL TI� 2015 21

tumen u yaabiltmo�ono�, tulaakal lela� kubeetik k-maas yaabiltik. Wa k-maas yaabil-tik Jeeobae� leti� xane� yaan u maas yaabil-tiko�on, bey tuuno� yaan k-maas bisikba tuyeetel (xok 1 Corintoilo�ob 8:3).

7 Wa k-k�aat maas k�aj oolt Jeeobae� leken k-xok le Bibliao� unaj k-beetik yeetel letuukul je�elo�. Jesuse� tu ya�alaj: «Lela� leti�eba�ax ku ts�aaik kuxtal mina�an u xuulo�: kak�uchuk u k�aj ooltecho�ob, teech le u juntuu-lili� jaajil Dioso�, bey xan ka u k�aj oolto�obJesucristo, le maax ta tuuxto�» (Juan 17:3).U jaajile� ya�ab ba�alo�ob jats�utstak yeeteltuumbentak je�el k-kanik ken k-xok le Bi-bliao�, cheen ba�ale� unaj k-xokik yeetel utuukulil k-maas k�aj ooltik Jeeoba (xok

´Exo-

do 33:13; Sal. 25:4).8 Wa k-k�aj ool Jeeoba tubeel je�ex jun-

tuul ma�alob amigoe�, ma� ken k-chi�ich-naktal wa yaan hora ma� tu tsolik le Bibliaba�axten tu beetaj wa ba�axo�. Je�ex le taan ubeetik u reyil Azarıas tu kaajil Judae� lemaako�obo� ku adorartiko�ob yaanal dio-so�ob. Pero Azarıase� ma� bey tu beetili�,ba�axe� tu beetaj ba�alo�ob «tojtako�ob tutaan Yuumtsil» (2 Rey. 15:1-5). Pero jun-teenjeake� Jeeobae� tu beetaj u tsa�ayal leprati� Azarıas, ¿ba�axten tu beetaj beyo�? Le Bi-bliao� ma�atech u jach tsolik. Teche� ¿bix awu�uyikaba yo�olal le ba�ax tu beetaj Jeeo-bao�? ¿Ku beetik wa a chi�ichnaktal yeetel atuklik ma� justo le ba�ax tu beeto�? ¿Ku bee-tik wa a tuklik cheen k�asa�an Jeeoba uu-chik u castigartik Azarıas? Wa k-k�aj oolJeeoba tubeele� k-ojle� le ba�ax ku beetko�utia�al u yutsil maak. K�a�ajak ti� to�one�, le-ti�e� mantats� ku beetik ti� maak ‹je�el bix kunaajmatike�› (Jer. 30:11). Kex ma� k-ojel

8. 1) Ma� xaane�, ¿bix je�el a wu�uyikaba yo�olal bixtratarta�abik Azarıas tumen Jeeobae�? 2) Wa k-k�ajool tubeel Jeeobae�, ¿bix unaj k-u�uyikba yo�olal leba�axo�ob ku beetko�?

ba�axten castigarta�ab Azarıase�, k-ojle�Jeeobae� tu beetaj ba�ax ma�alob.

9 Le Bibliao� yaan ulaak� ba�alo�ob ku ya�a-lik yo�olal rey Azarıas, le maax k�aj oolta�abxan bey rey Uzıase� (2 Rey. 15:7, 32). Ka�a-p�eel ti� Cronicas 26:3 tak 5 yeetel 16 tak 21,ku ya�alike� rey Azarıase� «toj uuchik ukuxtal tu taan Yuumtsil». Pero ku ya�alikxane� ka maan k�iine� «suunaj ka�anal ichil»,ka tuun bin k�aasil ti�. Leti�e� tu yootaj u beetjunp�eel ba�al cheen le sacerdote�ob unaj ubeetko�obo�. Le o�olal 81 sacerdote�obe� bi-no�ob u ya�alo�obti� ma� ma�alob le ba�ax taaku beetko�. ¿Ba�ax tuun tu beetaj? Tumenjach ka�anal u yiche�, ¡hasta p�u�uj tu contrale sacerdote�obo�! Le ulaak� ba�alo�oba� kuyaantko�on k-na�at ba�axten Jeeobae� tu bee-taj u tsa�ayal lepra ti� le reyo�.

10 ¿Ba�ax k-kanik ti� lela�? K-kanike� yaanhorae� le Bibliao� ku ya�alik u maasil ba�a-lo�ob yo�olal ba�axten ku beetik Jeeoba waba�ax, je�ex tu caso Azarıase�. Le o�olalku paajtal k-na�atik ba�axten castigarta�abi.Pero wa ma� tu jach tsolik ba�axten ku bee-tik Jeeoba wa ba�axe�, ¿ba�ax ken k-beete?¿Yaanwa k-tuklikma�ma�alob ba�ax ku bee-tik Jeeobai�, wa yaan k-creertik ma�alobba�ax ku beetik kex ma� ya�ab ba�ax ku tso�o-lol tu yo�olali�? (Deu. 32:4.) Wa k-k�aj ooltikJeeoba tubeele� yaan k-maas yaabiltik yee-tel yaan k-maas confiar ti� leti�. Bey tuuno�ma� kun k�a�abeettal k-ojeeltik jach ba�axo�olal ku beetik wa ba�ax. Wa k-xokik le Bi-blia saamsamalo� yaan k-ts�aaik cuenta jachtu jaajil yaan Jeeoba yeetel yaan k-maas na-ts�ikba ti� leti� (Sal. 77:12, 13).

9. ¿Ba�axo�ob je�el u yaantko�on k-na�at ba�axtentsa�ay lepra ti� Azarıase�?10. 1) ¿Ba�axten yaan k�iine� ma� k�a�abeet k-ojeeltikba�ax o�olal ku beetik Jeeoba wa ba�axi�? 2) ¿Ba�axje�el u yaantko�on confiar de ke Jeeobae� mantats� kubeetik ba�ax ma�alob?

Page 22: w_MAY_20150415

22 U P�´IICH TULUMIL KANAN

LE KEN ORARNAKECHE�KA TSIKBAL Y

´EETEL J

´EEOBA

11 Le ken orarnako�on ti� Jeeobae� k-maasnats�ikba ti� leti�, k-alabartik, k-ts�aaik gra-cias ti� yeetel k-k�aatik u yaantaj (Sal. 32:8).Pero wa k-k�aat k-maas bisba tu yeetele�,k�a�abeet k-creertik jach tu jaajil ku yu�ubikk-oracion.

12 Yaan maako�obe� ku ya�aliko�obe� Dio-se� ma�atech u yu�ubik le oraciono�obo�,tumen cheen bin ku beetik maak utia�al uyu�ubikuba ma�alobil. Ku ya�aliko�ob xane�ku yaantik maak u yil ba�ax problemailyaanti� utia�al u kaxtik bix je�el u yutskıinti-ke�. Lelo� jaaj, cheen ba�ale� le ken orarnakmaak ti� Jeeobae�, leti�e� jach tu jaajil kuyu�ubik maak, ¿ba�axten jach seguro�on ti�lelo�?

13 Tuukulnen ti� lela�: Antes u taal Jesusway yook�ol kaabe�, ku yilik bix u nuukikJeeoba le oracion ku beetik le maaxo�obadorartiko�. Le ka taal Jesus way Lu�ume�orarnaj ti� Jeeoba utia�al u ya�alikti� bix u

11-13. ¿Ba�axten seguro�on ku yu�ubik Jeeoba le ora-ciono�ob k-beetko�? (Ilawil le dibujo yaan tu kaajballe xooka�.)

yu�ubikuba yeetel ba�ax ku tuklik. Junteen-jeake� bul aak�ab taan u orar (Luc. 6:12; 22:40-46). ¿Je�el wa ka�ach u orar Jesus bul aa-k�ab wa u yojel ma�atech u yu�uba�al tumenJeeobae�? Jesuse� tu ka�ansaj xan u disipu-lo�ob ka orarnako�ob ti� Jeeoba. ¿Je�el waka�ach u beetik wa u yojel ma�atech u yu�u-bik Jeeoba le oraciono�obo�? Je�ex k-ilko� Je-suse� u yojel de ke Jeeobae� jach tu jaajil kuyu�ubik le oraciono�obo�. Hasta tu ya�alaj ti�Jeeoba: «In Yuum, kin ts�aaiktech graciastumen ts�o�ok a wu�uyik in oracion. U jaaji-le�, tene� in wojel mantats� ka wu�uyik inoraciono�ob» (Juan 11:41, 42). To�on xane�laayli� je�el u paajtal k-creertik de ke Jeeo-bae� ku yu�ubik le oraciono�ob k-beetko�(Sal. 65:2).

14 Yaan k�iine� ma� jach chıika�an k-ilikbix u nuuka�al k-oracion tumen Jeeobai�.Cheen ba�ale� wa k-a�alik ti� Jeeoba jachba�ax k�a�abeetto�one� yaan k-ilik bix ken unuukilto�on, ts�o�ole� yaan k-ilik jach tu jaa-jil yaan Jeeoba. Wa k-a�alik ti� Jeeoba jach

14, 15. 1) ¿Ba�ax utsil je�el u taasik wa k-a�alik ti�Jeeoba jach ba�ax k�a�abeetto�one�? 2) ¿Ba�ax utsilo�obtu k�amaj Carmen uuchik u sen orar ti� Jeeoba?

Seguernak a nats�kaba ti� Jeeoba(Ilawil xoot�ol 16 yeetel 17)

TA PAALIL Y´EETEL TA T

´AANKELMIL LE T

´AAN A BEETIK A PRECURSORILO�

Page 23: w_MAY_20150415

ba�axo�ob preocuparko�one� leti�e� yaan umaas nats�kuba ti� to�on.

15 Ko�ox t�aan ti� Carmen,� leti�e� suukka�ach u jook�ol k�a�aytaj, cheen ba�ale�ma�atech u disfrutartik. Leti�e� tu ya�alaj:«Ma� uts tin wich ka�ach in jook�ol k�a�ayta-ji�. Jach tu jaajil ma� uts tin t�aan ka�ach injook�oli�». Le ka tu jubilartuba tu meyaje�animarta�ab tumen juntuul anciano utia�alka u beet u precursorail. Le kiika� tu ya�alajxan: «Hasta tu ts�aajten u solicitudil in chu-pe. Ka ts�o�oke� tin ch�a�tuklaj in beetik inprecursorail, cheen ba�ale� tin sen k�aatajti� Jeeoba ka u yaanten ka utschajak tinwich in jook�ol k�a�aytaj». ¿Nuuka�ab wa uoracion tumen Jeeoba? Nuuka�abi, bejla�e�ts�o�ok u maan tres anos kaajak u beetiku precursorail. Leti�e� ku ya�alik: «Tumenmaas ya�ab tiempo kin maansik taan ink�a�aytaj yeetel taan in kaanbal ti� u maasilkiiko�obe� ts�o�ok in maas kanik k�a�aytaj.Bejla�e� jach uts tin wich in jook�ol k�a�ay-taj, jach kin disfrutartik. Ts�o�ole� bejla�e�kin wu�uyik maas naats� yanilen ti� Jeeo-ba». Je�ex k-ilko� le oraciono�ob tu beetaj

� K�exa�an u k�aaba�.

Carmeno� jach tu yaantaj utia�al u maasnats�kuba ti� Jeeoba.

TS�´AA A W

´OOLI�

16 To�one� unaj u seguer k-maas nats�ikbati� Jeeoba. Utia�al lela� k�a�abeet k-xokik leBiblia saamsamalo� tumen bey u tsikbalJeeoba t-eetelo�, ts�o�ole� k�a�abeet u seguerk-orar ti� leti� tumen beyo� taan k-tsikbalxan tu yeetel. Wa k-beetik beyo� mix ba�alken u beet u xu�ulul k-bisikba tu yeetel,ts�o�ole� leti�e� yaan u yaantko�on k-aguan-tart je�el ba�axak problemail ka yanakto�o-ne�.

17 Pero yaan k�iine� kex taan k-sen orar ti�Jeeobae� laayli� yaanto�on problemase�. Kenuuchuk beya�, je�el u xu�ulul k-confiar ti� le-ti�e�. Ma� xaane� je�el tak u kaajal k-tuklikma�atech u yu�ubik Jeeoba k-oracione� yee-tel je�el u kaajal k-tuklik ma� u amigo�one�.Wa ku kaajal k-tuukul beya�, ¿ba�ax je�el upaajtal k-beetke�? Lela� yaan k-kanik te�xook ku seguero�.

16, 17. 1) ¿Ba�ax je�el u yaantko�on utia�al ka se-guernak k-maas nats�ikba ti� Jeeobae�? 2) ¿Ba�ax kenk-kan te� xook ku seguero�?

KEN TS�O�OKOK A BEEL KEN MU�YAJNAKECH

15 TI� ABRIL TI� 2015 23

Page 24: w_MAY_20150415

CH´EEN tukult buka�aj ba�axo�ob je�el u beeta�altech wa ka a me-

yajt Jeeoba te� yaax sigloo�. Ya�ab ti� le suku�uno�ob uuchjeakilo�jach beeta�ab u mu�yajo�ob tumen le romano�obo�. A�ala�ab leti�obtook junteenjeak u kaajil Jerusalen yeetel a�ala�ab xan u p�ek-mo�ob le maako�obo�. Ya�ab ti� le suku�uno�ob yeetel ti� le kiiko�o-bo� k�a�alo�ob carcel uuchik u meyajtiko�ob Jeeoba. Yano�ob xane�kıimsa�abo�ob tumen ts�ıits�ik ba�alche�ob. Ulaak�o�obe� ba�ajo�obti� che� yeetel bey kuxa�anil tooka�abiko�obo�. Le o�olal le maaxo�obmeyajt Dios te� yaax sigloo� saamsamal saajko�ob taan ka�ach upaa�tko�ob ba�ax kun beetbilti�ob.

2 Lela� leti�e ba�axo�ob ku beeta�al te� k�iino�ob ka k�a�al carcelapostol Pabloo�. Ma� xaane� leti�e� ma� tu paa�tik ka�ach u yaanta�altumen le suku�uno�obo�, tumen ts�o�ok u yilik ma� aanta�ab jun-teenjeakili�. Cheen ba�ale� ma� p�a�at tumen Jeeobai�, le o�olal tu

1-3. ¿Ba�axten jach confiarnaj Pablo ti� Jeeoba? (Ilawil le dibujo yaan tu kaaj-bal le xooka�.)

Confiarnen mantats�ti� Jeeoba

«In kaajal, confiarnen mantats� ti� leti�.»(SAL. 62:8, Traduccion del Nuevo Mundo, TNM)

¿BA�AX JE�EL A N´UUKIKE�?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

¿Ba�axten yaan k�iine� Jeeobae�ma�atech u jaan nuukik le ora-ciono�obo�?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

¿Bix u yaantkech le ba�axku ya�alik Yaax ti� Corintoilo�ob10:13?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

¿Ba�ax unaj a beetik utia�al amaas confiar ti� Jeeoba yeetelka a maas bisaba tu yeetel?

24

Page 25: w_MAY_20150415

15 TI� ABRIL TI� 2015 25

ya�alaj: «Yuumtsile� wa�alaj naats� ti� tene� katu ts�aajten paajtalil». Je�ex tuun k-ilko� Pa-bloe� aanta�ab tumen Jesus, le o�olal paajchaju ya�alik ‹to�ok ti� u chi� le leono�› (2 Tim. 4:16, 17).�

3 Pabloe� tu k�a�ajsaj bix uuchik uyaanta�al tumen Jeeoba, le o�olal jach con-fiarnaj ti� tumen u yojel yaan u ts�a�abal upaajtalil u aguantartik le ba�ax ku beeta�al-ti�o� bey xan je�el ba�axak ulaak� ka beeta�akti�e�. Le beetik tu ya�alaj: «Yuumtsile� yaanu tokiken ti� tulaakal ba�al k�aas» (2 Tim. 4:18). Pabloe� jach confiarnaj ti� Jeeoba yeetelti� Jesus tumen tu yilaj bix aanta�abik le kap�a�at tu juunal tumen le suku�uno�obo�.

BA�AXO�OB BEETIK K-E�ESIKWA K-CONFIAR TI� J

´EEOBA

4 ¿Tawu�uyaba wa ta juunal ka ta aktaan-taj junp�eel nojoch problema? Ma� xaane�lu�sa�abtech meyaj, a�ala�abtech ya�ab u tee-nel ka a beet ba�ax k�aas escuela, jach k�o-ja�anchajech wa anchajtech ulaak� proble-ma�ob. Ma� xaane� ta k�aataj aantaj te�suutuko�oba�, cheen ba�ale� luub awool ka tawilaj mixmaak aantech. K�a�ajakteche� yaanti� ba�axo�obe� ma� tu paajtal u yaantkech lewıiniko�obo�. ¿Ba�ax tuun unaj a beetik? LeBibliao� ku ya�alik ka confiarnakech ti� Jeeo-ba (Pro. 3:5, 6). ¿Je�el wa u paajtal k-confiarti� leti�e�? Je�ele�, tumen le Bibliao� ku ye�esik-to�on bix uuchik u yaantik le maaxo�ob me-yajt uuchjeakilo�.

5 U jaajile� ku luubul u yool maak kenu yil ma� tu yaanta�al. Le ken uuchuk be-ya�, jach unaj k-confiar ti� Jeeoba je�ex uu-chik u beetik apostol Pabloe�. Wa k-beet-

� Ma� xaane� Pabloe� jach tu jaajil salvarta�ab ti� juntuulleon wa ma� xaane� taan ka�ach u t�aan ti� ulaak� ba�ax ta-lamkuunt u kuxtal.

4, 5. 1) ¿Maax je�el u yaantko�on te� suutuko�obmaas k�a�abeeto�? 2) ¿Ba�axten jach unaj k-confiar ti�Jeeoba?

ke� yaan u beeytal k-ilik bix u yaantko�onJeeoba. Ts�o�ole� yaan k-maas confiar ti� leti�yeetel yaan k-maas bisikba ma�alob tu yee-tel.

UNAJ K-MAAS CONFIARTI� J

´EEOBA

6 Ma� xaane� ma� ma�alob a wu�uyikabayo�olal junp�eel nojoch problema yaante-chi�. Ma� xaane� ts�o�ok a beetik tulaakal leku paajtal utia�al a wutskıintik yeetel ts�o�okxan a orar ti� Jeeoba utia�al ka u yaantech.Wa ts�o�ok a beetik beyo�, je�el u paajtal aconfiar ti� leti�e� (xok Salmo 62:8, TNM yee-tel 1 Pedro 5:7). Wa a k�aat a maas bisa-ba yeetel Jeeobae�, jach k�a�ana�an ka con-fiarnakech ti� leti�, kex ma� cheen ch�a�abil ubeeta�ali�. ¿Ba�axten? Tumen yaan k�iine� le-ti�e� ma� seeb u nuukik le oraciono�obo� (Sal.13:1, 2; 74:10; 89:46; 90:13; Hab. 1:2).

7 ¿Ba�axten yaan k�iine� Jeeobae� ma� tuseeb nuukik k-oracion? Le Bibliao� kuya�alike� Jeeoba bey je�ex juntuul taatatsile�(Sal. 103:13). Juntuul taatatsile� ma�atech ujaan ts�aaik tulaakal ba�ax ku k�aatik u hijo.¿Ba�axten? Tumen u yojel juntuul paale� see-ba�an u jaan k�expajal u tuukul, le ba�ax ja-ts�uts u yilik beoraa� ka�akate� ma� uts tu t�aa-ni�. Ts�o�ole� le taatatsilo� ku yilik wa ma�aloble ba�ax ku k�aatik u hijoo�, yeetel ku yilikwa ma� ken u loobilt u maasil. Leti�e� u yojelba�ax k�a�abeet ti� u hijo yeetel u yojel ti� ba�axsuutukil maas ma�alob ka u ts�aati�. Wa letaatatsil ku ts�aaik tulaakal ba�ax ku k�aatiku hijoo�, le taatatsilo� yaan u suut bey jun-tuul sirvientee�. Jeeoba xane� u k�aj oolo�onyeetel jach u yaabiltmo�on, le o�olal u yo-jel ba�ax k�a�abeetto�on yeetel ti� ba�ax suutu-kil maas ma�alob ka u ts�aato�on. Le beetke�,

6. ¿Ba�axten ma� cheen ch�a�abil u confiar maak ti�Jeeoba ken yanak problema�obi�?7. ¿Ba�axten yaan k�iine� Jeeobae� ma� tu seeb nuu-kik k-oracion?

Page 26: w_MAY_20150415

26 U P�´IICH TULUMIL KANAN

ma� u naakal a wool a paa�t u nuukik Jeeobale ba�ax ka k�aatikti�o� (ket yeetel Isaıas 29:16; 45:9).

8 Ma� u tu�ubulto�one� Jeeobae� u yojelba�ax je�el u paajtal u aguantartik cada jun-tuul ti� le maaxo�ob meyajtiko� (Sal. 103:14).Leti�e� ku yaantko�on tak te� suutuko�ob k-u�u-yik bey ma� tu paajtal u seguer k-aguan-taro�. Jeeobae� ma� ken u p�ato�on t-juunal,le Bibliao� ku ya�alik: «Yaan u ts�aaik tu�uxa puuts�le�ex» (xok 1 Corintoilo�ob 10:13).Je�ex k-ilko�, leti�e� u yojel tak buka�aj je�el upaajtal k-aguantartik le ba�ax ku yuuchul-to�ono�.

9 Wa ka wilik ma� u nuuk Jeeoba a ora-cione�, seguernak u yantaltech paciencia.K�a�ajakteche� leti�e� jach u k�aat u yaanto�on,cheen ba�ale� yaan u paciencia yeetel u yo-jel ti� ba�ax suutukil maas ma�alob ka u ts�aa-to�on le ba�ax k-k�aatikti�o�. Le Bibliao� kuya�alik: ‹Yuumtsile� taan u paa�tike�ex utia�alka u ch�a� ootsilil ti� te�ex; leti�e� taan u yaa-yamtik u ye�esik u yaakunaj ti� te�ex, tumenYuumtsile� juntuul Dios justo. ¡Ki�imak uyool le maaxo�ob ku confiaro�ob ti� leti�o�!›(Isa. 30:18).

«TU TOKEN XANTI� U CHI� LE LEONO�»

10 Ma� xaane� le ba�ax ku yuuchultecho�chıika�an ti� le ba�ax uuch ti� Pablo le ka k�a�a-beetchaj u to�okol «ti� u chi� le leono�» (2 Tim.4:17). Te� k�iino�ob talam yanil maako� jachk�a�abeet u confiar ti� Jeeoba. Ma� xaane� taana kanaantik juntuul maax k�oja�an ichil a fa-

8. Je�ex u ya�alik le Bibliao�, ¿ba�ax ken u beet Jeeo-ba t-o�olal?9. ¿Ba�ax unaj k-beetik wa ma� tu seeb nuukik Jeeo-ba k-oracion?10-12. 1) ¿Ba�ax je�el u yuuchul le taan u kanaantikmaak juntuul k�oja�ano�? 2) ¿Ba�axten ma�alob kaconfiarnakech ti� Jeeoba te� talam k�iino�obo�? Tsik-balt junp�eel ba�ax ucha�an.

milia. Te� suutukilo�oba� jach k�a�abeet a orarti� Jeeoba utia�al u yaantkech a beet ba�axma�alob yeetel ma� u luubul a wool.� Ma� utu�ubulteche� leti�e� ku yilik le ba�ax ku yuu-chultecho� yeetel u yojel bix a wu�uyikaba.Ts�o�ole� yaan u yaantkech utia�al ma� u jachluubul a wool yeetel ka chuukpajak a woola meyajte (Sal. 32:8).

11 Yaan k�iine� je�el tak u k�uchul u tukultmaak ma� taan u yaanta�al tumen Jeeobai�.Ma� xaane� mix le doctoro�ob u yojlo�ob jachba�ax unaj u beeta�al utia�al u ma�alobtal lemaax k�oja�ano�. Ts�o�ole� a laak�tsilo�obe� tulugar u yaantajo�obe�, cheen ku beetko�ob umaas p�aatal ma� a kaxtik ba�ax ken a beete.Ken uuchuk beya� confiarnen mantats� ti� leaantaj ku ts�aaiktech Jeeobao�. Ilawil ma� anaachtal ti� leti� (xok 1 Samuel 30:3, 6). Be-yo� yaan amaas biskabama�alob yeetel Jeeo-ba ken a wil bix u yaantkech.

12 Tuukulnako�on ti� bix tu yu�ubilubaLinda.� Leti�e� xaanchaj taan u kanaantik utaata�ob taanil ti� u kıimlo�ob. Leti�e� ku ya�a-lik: «Te� k�iino�ob je�elo�, teen, in wıichamyeetel in suku�une� ma� t-kaxtik ba�ax kenk-beete. Yaan k�iine� k-u�uyik ka�ach jachts�o�ok k-ka�anal. Le ken k-k�a�ajs le ba�ax uu-cho�, k-ilik jach tu jaajil aanta�abo�on tumenJeeoba te� talam k�iino�obo�. Leti�e� jach tuyaanto�on yeetel tu ts�aajto�on le ba�ax k�a�a-beetto�ono�, lela� bey tu beetil tak te� suutu-kilo�ob ma� k-ojel ba�ax ken k-beeto�».

13 Wa k-jach confiar ti� Jeeobae�, leti�e�yaan u yaantko�on te� k�iino�ob jach talam-tako�obo�. Lela� bey u ye�esik le ba�ax uuch

� Ilawil le xooko�ob ku t�aano�ob ti� suku�uno�ob k�oja�a-no�ob bey xan ti� le maaxo�ob kanaantko�obo�. Utia�al lelo�ilawil ¡Despertad! 8 ti� febrero ti� 1994; 8 ti� febrero ti� 1997;22 ti� mayo ti� 2000 yeetel 22 ti� enero ti� 2001.� K�exa�an u k�aaba�.

13. ¿Ba�ax aant Rosa utia�al u aguantartik le ba�a-xo�ob uuchti�obo�?

Page 27: w_MAY_20150415

15 TI� ABRIL TI� 2015 27

ti� Rosao�. U yıichame� ma�atech u meyaj-tik Jeeoba. Te� k�iino�ob taan ka�ach u divor-ciarkuba�obo�, ila�ab yaan junp�eel k�aak�ask�oja�anil ti� u suku�un Rosa, le k�oja�anila� kuk�aaba�tik lupus. Ts�o�ole� cheen wa jayp�eelmeso�ob ti� lelo� ka kıim u yatan u suku�u-no�. Ka chan maan u yajil tulaakal le ba�a-xo�ob uuchti�oba�, Rosae� tu kaajsaj u bee-tik u precursora regularil. Te� k�iino�ob je�elo�kıim xan u maama. ¿Bix uuchik u aguan-tartik Rosa tulaakal le ba�axo�ob uucho�? Le-ti�e� ku ya�alik: «Tene� saamsamal orarnajenti� Jeeoba, lela� bey tin beetil tak ti� le ba�a-xo�ob ma� sen nuuktak tin ch�a�tuklo�. In bee-tik beya� tu yaanten in wil jach tu jaajil yaanJeeoba. Ts�o�ole� tin kanaj maas confiar ti� le-ti�, ma� cheen ti� teni�, mix ti� ulaak� maako�o-bi�. Tene� aanta�abenyeetel ts�a�abten tulaakalba�ax k�a�abeetchajten. Lela� ts�o�ok u ye�esik-ten Jeeobae� mix junteen tu p�aten».

14 Beoraa� yaan k-ilik ulaak� ba�ax je�el utalamkuuntik k-kuxtale�. Tukulte� ku expul-sarta�al juntuul wa maax ichil a familia. Te-che� a wojel ba�ax ku ya�alik le Biblia yo�olalle maaxo�ob beya� (1 Cor. 5:11; 2 Juan 10).Cheen ba�ale� tumen a yaabiltmaj le maaxexpulsarta�abo� ka wu�uyik bey ma� ma�aloble bix u tratarta�alo� yeetel ku talamtaltech abeetik le ba�ax ku ya�alik le Bibliao�.� ¿Yaanwa a confiar ti� Jeeoba utia�al ka u yaantecha beet le ba�ax ku ya�aliko�? ¿Yaan wa a wilikbey junp�eel suutukil utia�al a maas nats�ka-ba ti� leti�e�?

15 Le ba�ax uuch ti� Adano� yaan ba�ax ku

� Ilawil le xook «Le expulsiono� ku ye�esik yaabilta�anmaak» yaan te� taan ju�un 29 ti� le revistaa�.

14. Wa ka expulsarta�ak juntuul maax ichil a fami-liae�, ¿ba�ax je�el a beetik utia�al u yaantkech Jeeo-bae�?15. ¿Ba�axten Adane� ma� tu yu�ubaj u t�aan Jeeobai�?

Yaan horae� kuk�a�abeettal awe�esik buka�aj ayaabiltmil Jeeoba(Ilawil xoot�ol 14 tak 16)

Page 28: w_MAY_20150415

ka�ansikto�on. ¿Ba�ax unaj u beetik ka�achAdan utia�al u ki�imakkuuntik u yool Jeeobayeetel ma� u kıimil? Le Bibliao� ku ya�alike�‹Adane� ma� tu�usi�› (1 Tim. 2:14). ¿Ba�axtentuun ma� tu yu�ubaj u t�aan Jeeobai�? Tumenleti�e� maas tu yaabiltaj u yatan ke Jeeoba, leo�olal tu jaantaj u yich le che�o�. Je�ex k-ilko�maases tu yu�ubaj u t�aan u yatan tu lugar ubeetik ba�ax a�ala�ab ti� tumen Jeeoba (Gen.3:6, 17).

16 Le ba�ax tu beetaj Adano� ku ye�esik-to�on u k�a�abeetil k-jach yaabiltik Jeeobamaas ke ti� ulaak� maak (xok Mateo 22:37,38). Le nojoch yaabilaj k-u�uyik tu yo�olalo�ku yaantko�on utia�al k-e�esik jats�uts modosti� k-laak�tsilo�ob, kex ma�atech u meyajti-ko�ob Jeeoba. Ilawil a maas yaabiltik Jeeo-ba yeetel maas confiarnen ti� leti�. Wa ku ta-

16. ¿Maax maas unaj a yaabiltik, yeetel ba�axten?

lamtaltech a beetik ba�ax ku ya�alik le Bibliatumen a yaabiltmaj juntuul a laak�tsil expul-sarta�ane�, orarnen ti� Jeeoba yeetel a�alti� bixa wu�uyikaba (Rom. 12:12; Fili. 4:6, 7).� Kexyaachaja�an awool yo�olal le ba�ax uucho�, ila-wil bey junp�eel suutukil utia�al a maas bis-kaba yeetel Jeeobae�. E�es jach ka confiar ti�leti� yeetel beet ba�ax ku ya�alik, tumen leti�eba�ax maas ma�alob unaj a beetko�.

BA�ALO�OB JE�EL U Y´AANTKECHE�

17 ¿Ba�axten to�ok Pablo «ti� u chi� le leo-no�»? Leti�e� tu ya�alaj: «Utia�al beyo� tin wo�o-lale� ka paajchajak u chuuka�an k�a�ayta�alle ma�alob peektsilo�» (2 Tim. 4:17). Jeeo-ba xane� ku ya�alikto�on ka «k-k�a�ayt le ma�a-lob peektsilo�» yeetel ku ya�alike� «to�one� uyeet meyajo�on» (1 Tes. 2:4; 1 Cor. 3:9). Wak-ts�aaik k-ool k-tsikbalt ba�ax ku ya�alik le Bi-bliao� je�el u paajtal k-paa�tik ka u ts�aato�ontulaakal le ba�ax k�a�abeetto�ono� (Mat. 6:33).Lela� yaan u yaantaj utia�al ka seguernakk-paa�tik u nuuka�al k-oracion tumen Jeeoba.

18 Saamsamal unaj a wilik bix je�el amaas biskaba yeetel Jeeobae�. Wayaan ba�axts�o�ok u xaantal taan u beetik a mu�yaje�,ilawil bey junp�eel suutukil utia�al a maasnats�kaba ti� Jeeobae�. Xok le Bibliao� yee-tel tuukulnen ti� le ba�ax ku ya�aliko�. Ma� uxu�ulul a orar ti� Jeeoba yeetel ts�aa a woola maas meyajte. Wa ka beetik beya�, yaan amaas confiar ti� Jeeoba yeetel leti�e� yaan uyaantkech a aktaant je�el ba�axak ka uuchukte� k�iino�oba� bey xan te� k�iino�ob ku taalo�.

� Le xooko�ob joo�sa�ano�ob tumen u kaajal Jeeobaa� jachje�el u yaantkech wa yaan juntuul a laak�tsil ts�o�ok unaachtal ti� Jeeobae�. Ilawil U P�ıich Tulumil Kanan 1 ti� sep-tiembre ti� 2006, taan ju�un 17 tak 21 yeetel 15 ti� enero ti�2007, taan ju�un 17 tak 20.

17. Wa k-ts�aaik k-ool k-tsikbalt ba�ax ku ya�alik leBibliao�, ¿ba�ax ken u beet Jeeoba t-o�olal?18. ¿Ba�ax je�el u yaantkech maas confiar ti� Jeeobayeetel ka a maas bisaba tu yeetele�?

E�es jach ka confiar ti� Jeeoba ikil a maas ts�aaik awool a tsikbalt ba�ax ku ya�alik le Bibliao� (Ilawil xoot�ol 17)

Page 29: w_MAY_20150415

15 TI� ABRIL TI� 2015 29

«LE K�IIN ka anunciarta�ab ts�o�ok u expulsarta�al umaas nojchil in hijoe�, tin wu�uyaj p�aat mina�an u bii-lal in kuxtal. Jach ma�alob in biskinba ka�ach tu yee-tel ts�o�ole� suuk k-beetik ya�ab ba�alo�ob junmuuch�.In hijoe� jach u ts�aamaj ka�ach u yool u meyajt Jeeo-ba, cheen ba�ale� cheen ka kaaj u beetik ba�alo�obma� ma�alobtaki�. In watane� cheen sen ok�ol ku bee-tik, ts�o�ole� tene� ma� tin kaxtik bix in waantik. Jo�op�tak k-tuklike� ma� ma�alob bix t-ka�ansili�.» Lela� leti�eba�ax tu ya�alaj Julian, juntuul taatatsilo�.

Le expulsiono�, ¿ba�axten ku ye�esik yaabilta�anmaak wa ya�ab mu�yajil ku taasik? ¿Ba�axten ku ya�a-lik le Biblia k�a�abeet u expulsarta�al maako�? ¿Ba�ax-ten ku expulsarta�al maak?

¿BA�AXTEN KU EXPULSARTA�AL M´AAK?

Ka�ap�eel ba�ax o�olal ku expulsarta�al juntuulj-jaajkunaj ti� Jeeoba. Yaaxe� tumen ku k�ebantal tutaan Dios. U ka�ap�eele� tumen ma� tu arrepentir.

Jeeobae� u yojel j-k�ebano�on, cheen ba�ale� u yojelxan je�el u paajtal k-beetik le ba�axo�ob ku ya�ali-ko�. Leti�e� ku ya�alike� ma� unaj k-nuupk�ebantali�,ma� unaj k-adorartik imageno�obi�, ma� unaj k-ooko-li�, ma� unaj k-tuusi�, ma� unaj k-kıimsik k-eet maa-kili� mix k-taakpajal ti� espiritismo (1 Cor. 6:9, 10;Apo. 21:8).

Le ba�axo�ob ku ya�alik Diosa� ma� talamtaki� yee-tel ku kanaantko�on utia�al ma� k-mu�yaj. ¿Maasa� tu-laaklo�on k-k�aat kajtal yeetel maaxo�ob utso�ob,

ma�atech u yookolo�ob yeetel ma�atech u tuuso�ob?Bey le maaxo�ob yano�ob ichil u kaajal Jeeobao�, le-la� ku yilik u beetko�ob tumen le ka okja�anajo�obe�tu ya�alo�ob ti� Jeeoba yaan u beetko�ob tulaakal leba�ax ku k�aatiko�.

Yaan horae� ku k�ebantal maak kex ma� u yooli-li�e�. Ken uuchuk lela�, ¿ba�ax ku beeta�al?

´Uuchjea-

kile� anchaj maaxo�ob uuchti�ob lela�, cheen ba�ale�perdonarta�abo�ob tumen Dios. Juntuul ti� leti�obe�David. Kex nuupk�ebanchaj yeetel tu kıimsaj jun-tuul maake�, le profeta Natano� tu ya�alajti�e� ts�o�oku perdonarta�al u k�ebano�ob tumen Jeeoba (2 Sam.12:13, Traduccion del Nuevo Mundo).

¿Ba�axten perdonarta�abi? Tumen Davide� jach tujaajil u yool arrepentirnaji (Sal. 32:1-5). Te� k�iino�obxana� wa ku k�ebantal juntuul j-Jaajkunaj, pero kuarrepentir yeetel ku xulik u beetik ba�ax k�aase�ma� tu expulsarta�al (Bax. 3:19; 26:20). Cheen ba�a-le� wa ma� tu arrepentire�, le anciano�ob yeeya�ano�obutia�al le comite judicialo� yaan u expulsartiko�ob.

Ma� xaane� yaan maax je�el u tuklike� jach k�asa�anu kaajal Jeeoba ikil u expulsartik juntuul suku�un,maases wa jach ku biskuba maak yeetel le maax ex-pulsarta�abo�. Cheen ba�ale� le Bibliao� ku ya�alike� leexpulsiono� ku ye�esik yaabilta�an maak.

LE UTSILO�OB KU TAASKO�Jesuse� tu ya�ale� le ba�alo�ob ma�alobtak ku beetik

maako� ku ye�esik yaan u na�at (Mat. 11:19). Ya�ab

Le expulsiono� ku ye�esikyaabilta�an maak

Page 30: w_MAY_20150415

30 U P�´IICH TULUMIL KANAN

utsilo�ob ku taasik u expulsarta�al le maaxo�ob ma�a-tech u arrepentiro�obo�, le o�olale� le expulsiono�ma� junp�eel ba�al k�aasi�. Ko�ox ilik ooxp�eel utsilo�obku taasik.

Ku yaantaj utia�al ma� u yuuchul t�aan k�aas ti�Jeeoba. To�one� k�aj oola�ano�on bey j-jaajkunajo�ob ti�Jeeobae�, le o�olal je�el ba�alak ka k-beete� je�el u bee-tik u yuuchul t�aan ma�alob wa k�aas ti� Jeeobae� (Isa.43:10). Lela� je�el u paajtal k-ketik yeetel bix u por-tarkuba juntuul hijotsile�, je�el u beetik u yuuchult�aan ma�alob ti� u taata�obe� wa k�aas. Tu k�iinilo�obEzequiele�, le kaajo�ob yaan naats� ti� Israelo� u yoj-lo�obe� Jeeoba u Dios le israelita�obo� (Eze. 36:19-23).Te� k�iino�oba� bey xan k-ila�alo�, tumen le maako�o-bo� u yojlo�obe� Jeeoba k-Dios. Le o�olal unaj k-ilikk-beetik ba�alo�ob ma�alobtak.

Wa k-beetik ba�ax k�aase� yaan k-p�atik k�aasil uk�aaba� Jeeoba. Le o�olal le apostol Pedroo� tu ya�a-laj: «Xu�uluk a kuxtale�ex je�ex a tuulch�inta�ale�extumen le ts�ıibolalo�ob yaante�ex ka�ach taanil ti� ak�aj ooltike�ex Dioso�; ba�ax k�a�abeet a beetke�exe� akili�ichtale�ex ti� tulaakal ba�ax ka beetke�ex, tumenle Maax t�ane�exo� Kili�ich, je�ex ts�ıibta�anila�: ‹K�a�a-beet a kili�ichtale�ex, tumen tene� kili�ichen›» (1 Ped.1:14-16). Je�ex tuun k-ilko� jach unaj k-kanaantikba�axo�ob k-beetik.

Cheen ba�ale� wa juntuul j-Jaajkunaj suuk u bee-tik ba�ax k�aase�, yaan u k�uchul u k�iinil u yo-jeelta�al tumen le maaxo�ob k�aj ooltmilo�. Wa kuyuuchul lela� ku expulsarta�al utia�al u ye�esa�al tukaajal Jeeobae� ma�atech u cha�abal u yantal maa-xo�ob beetik ba�alo�ob k�aastak. Ko�ox ilik junp�eelejemplo. Juntuul nojoch maake� bin ti� junp�eel uNajil Reino tu lu�umil Suiza, ka tu ya�ale� u k�aat ubeetuba j-Jaajkunaj. ¿Ba�axten? Tumen tu ya�ale�juntuul u laak�tsile� expulsarta�ab uuchik u nuup-k�ebantal, le o�olale� u k�aat antal ichil junp�eel reli-gion tu�ux «ma�atech u cha�abal u beeta�al ba�axk�aas».

Ku kanaantik le suku�uno�ob yaan te� muuch�uli-lo�. Apostol Pabloe� tu ya�alaj ti� le suku�uno�ob ya-no�ob Corintoo� sajbe�entsil u p�a�atal ichil le muu-ch�ulil juntuul maax beetik ba�ax k�aaso�. Tu ya�ale�je�ex «junp�ıit levadura [...] ku beetik u lıik�il tulaa-

kal le u juuch�il harinao�» le maax beetik ba�ax k�aa-so� je�el u k�askuuntik u tuukul le maaxo�ob yaan te�muuch�ulilo�. Utia�al ma� u yuuchul lela�, le apostolo�tu ya�alajti�ob: «Lu�se�ex le k�asa�an maak ichile�exo�»(1 Cor. 5:6, 11-13).

«Le k�asa�an maak» tu ya�alaj le apostol Pabloo�nuupk�ebanchaji ts�o�ole� ma�atech u ta�akik ba�ax kubeetik. Ya�ab ti� le suku�uno�ob yano�ob ka�ach te�muuch�ulilo� jo�op� tak u tukliko�ob ma� k�aas ba�axku beetki� (1 Cor. 5:1, 2). Wa ka p�a�atak ka�ach lek�asa�an maak te� muuch�ulilo�, ma� xaane� le suku�u-no�obo� je�el u kaajal u nuupk�ebantalo�ob je�ex suu-kil ka�ach u beeta�al tu kaajil Corintoo�. Te� k�iino�obxana� wa ku cha�abal u yantal te� muuch�ulil juntuulmaax ku beetik ba�ax k�aaso�, je�el u tukla�al tumenu maasil suku�uno�ob ma� jach k�a�ana�an u beeta�alle ba�ax ku ya�alik Dioso� (Ecl. 8:11). Le maaxo�ob kuk�ebantalo�ob ma� tu arrepentiro�obo� «beyo�ob tuu-nicho�ob yano�ob yaanal ja�» je�el u beetko�ob u buu-lul wa u beetko�ob u p�aatal mina�an u fe ulaak� su-ku�uno�obe� (Jud. 4, 12).

Ku k�a�ajsik yiik� le maax k�ebanchajo�. Jesuse�t�aanaj ti� juntuul xi�ipal tu p�ataj u yotoch ka tuxu�uxupaj u herencia yeetel ko�olelo�ob. P�is uuchiku bin k�aasil ti�e� ka tu ts�aaj cuenta maas ma�alobma� u p�atik u laak�tsilo�ob. Tu ts�ooke� le xi�ipalo�arrepentirnaji ka suunaj tu yotoch (Luc. 15:11-24).Le ka suunaje� yeetel ki�imak oolal k�a�am tumen utaata. Le ba�ax tu ya�alaj Jesus yo�olal le taatatsiltu ye�esaj yaabilaja�, ku yaantko�on k-na�at buka�aju yaabiltmilo�on Jeeoba. Le Bibliao� ku ya�alike�Diose� ma� u k�aat ka kıimik le maax ts�o�ok uk�ebantalo�, ba�axe� u k�aat «ka u k�ex u kuxtal» (Eze.33:11).

Je�ex le xi�ipal tu p�ataj u laak�tsilo�obo�, le maa-xo�ob ku expulsarta�alo�obo� ku p�atik u laak�tsilo�obwa le muuch�ulilo�. Cheen ba�ale� ken maanak k�ii-ne� ku ts�aaiko�ob cuenta maas ma�alob ma� u p�at-ko�ob le muuch�ulilo�, le o�olal ku ka�a suuto�ob.Ma� xaane� yo�olal le ba�ax tu beeto�obo� ku sen mu�-yajo�ob yeetel ku k�a�ajsiko�ob le bix ki�imakil u yoo-lo�ob le tia�ano�ob ichil u kaajal Jeeobao�. Ken u yu�u-buba�ob beya� ku arrepentiro�ob yeetel ku ch�a�tukliku suuto�ob.

Page 31: w_MAY_20150415

15 TI� ABRIL TI� 2015 31

Utia�al ka arrepentirnak jun-tuul maax expulsarta�ane� k�a�abeetu ye�esa�al yaabilaj ti�, pero k�a�a-beet xan u ye�esa�alti� nojoch k�ebanle ba�ax tu beeto�. Le rey Davido�tu ya�alaj: «Utsil ba�al ka u jats�enmaak toj u kuxtal, junp�eel ki�ibokja� in tia�al ka u k�eyen» (Sal. 141:5).Utia�al k-na�atik le ba�ax tu ya�a-laj Davida� ko�ox tuukul ti� junp�eelejemplo. Ko�ox a�alike� taan u janalwa maax, cheen ken a wile� taan uku�upul u yiik� tumen ku t�i�ilil uxeet� bak� tu kaal. Teche� ka wil-ke� ma� tu paajtal mix u t�aan. Wama� tu seeb aanta�ale� je�el u kıimile�.Cheen ba�ale� juntuul ti� u amigo�o-be� ku lajik u pachkab. Ma� xaane�yaj ken u yu�ubil u la�ajal pero je�el u salvarta�al ukuxtale�. Le rey David xano� u yojel ka�ache� kex je�elu yaatal u yool ken tso�olok u nu�uk ti�e� wa ku yu�u-bike� je�el u bin utsil ti�e�.

Yaan k�iine� ku k�a�abeettal u expulsa�arta�al maakutia�al u arrepentir. U hijo le suku�un Julian t-a�alajtu kaajbalo�, diez anos expulsarta�ak ka tu xulaj ubeetik ba�axo�ob k�aastak utia�al ka suunak te� muu-ch�ulilo�. Bejla�e� anciano, leti�e� ku ya�alik: «Ya�abba�axo�ob tin mu�yajtaj yo�olal le ba�axo�ob tin beeto�.Le expulsiono� leti�e ba�ax k�a�abeetten ka�acho�»(Heb. 12:7-11).

BIX JE�EL U Y´AANTA�AL

JUNT´UUL M

´AAX EXPULSARTA�ANE�

Kex ku taasik mu�yajil u expulsa�arta�al wa maa-xe� je�el u yaantik maak utia�al ka u beet ba�ax ma�a-lobe�. Cheen ba�ale� utia�al ka joo�sa�ak u yutsile� tu-laaklo�on k�a�abeet k-aantaj.

Le anciano�obo� k�a�abeet u yilik u ye�esko�ob yaa-bilaj je�ex Jeeoba ken u ya�alo�ob ti� juntuul suku�unyaan u expulsarta�al. Ts�o�ole� k�a�abeet u tsolko�ob ti�yeetel yaabilaj ba�axo�ob k�a�abeet u beetik utia�al uka�a k�a�amal te� muuch�ulilo�. Cada wa ba�ax k�iinxane� le anciano�obo� k�a�abeet u bin u xıimbalto�oble maaxo�ob expulsarta�ano�ob u k�aat u k�ex ukuxtalo�obo�. Ken u beeto�obe� k�a�abeet u k�a�ajsi-

ko�ob ti�ob ba�ax unaj u beetko�ob utia�al u ka�a suu-to�ob.�

Le familiao� ken u respetart le ba�ax tu ch�a�tuklajle anciano�obo� ku ye�esik u yaabiltmaj le muuch�u-lilo� bey xan le maax expulsarta�ano�. Juliane� kuya�alik: «Ma� xu�ul in yaabiltik in hijoi�, pero xu�ulk-bisikba yo�olal le ba�ax tu beeto�».

Le suku�uno�ob yano�ob te� muuch�ulilo� ku ye�es-ko�ob xan yaabilaj ken xu�uluk u biskuba�ob yeetelle maax expulsarta�ano� (1 Cor. 5:11; 2 Juan 10, 11).Ken u beeto�ob beya� ku yaantajo�ob xan utia�al urespetarta�al le ba�ax ku ya�alik Jeeoba ka beeta�aktumen le anciano�obo�. Cheen ba�ale� yaan ulaak�bix je�el u yaantajo�obe�. K�a�abeet u yaantko�ob yee-tel u ye�esko�ob yaabilaj ti� u laak�tsilil le maaxts�o�ok u expulsarta�alo� tumen yaachaja�an u yoo-lo�ob. Leti�obe� ma� expulsarta�ano�obi� le o�olale�ma� unaj u xu�ulul k-bisikba tu yeetelo�obi� (Rom.12:13, 15).

Juliane� ku ya�alik xan: «Le expulsiono� ku ye�esikjach k�a�abeet u beeta�al ba�ax ku ya�alik Jeeoba.U jaajile� ku taasik ya�ab mu�yajil pero ken ts�o�okke�ku taasik ya�ab utsilo�ob. Wa ma� in tratartik in hijoje�ex u ya�alik Jeeobao�, bejla�a ma� tu ka�a suute�».

� Ilawil U P�ıich Tulumil Kanan ich espanol, 15 ti� abril ti� 1991,taan ju�un 21 tak 23.

Le anciano�obo� ku yilik u yaantko�ob le maax expulsarta�anutia�al ka suunak tu kaajal Jeeobao�

Page 32: w_MAY_20150415

w1

5 0

4/1

5-M

AY

15

01

09s

´Eems le revistaa� bey xanulaak� joo�sa�anilo�obte� www.jw.org/yua,x-ma� bo�olil

Xok le Kili�ichTs�ıibo�ob ich Griego.U Sutt�aanil TuumbenLu�um ich Internet

Ooken te�www.jw.org/yuawa escaneartle codigoa�

no

p

LE CEDRO�OB yano�ob te� Lıbanoo� jats�utstako�ob yeetel jach ku ka�anta-lo�ob. Cheen ba�ale� le olivo�obo� ma� jach jats�utstako�obi�, mix jach ka�anta-ko�obi�, pero maas ma� seeba�an u kıimili� yeetel yane� ku kuxtal tak milanos. U moots le olivoo� jach ku taamtal, yeetel ma� tu seeb kıimil, le o�olalkex ka kuulch�akta�ak tu chuune� je�el u ka�a jook�ol u k�u�uk�e�.

Job, juntuul maax meyajt Dios uuchjeakile�, u yojel ka�ach kex ka kıimke�je�el u ka�a kuxkıinta�al tumen Diose� (Job 14:13-15). Leti�e� t�aanaj ti� jun-kuul che�, ma� xaane� ti� junkuul olivo, utia�al u ye�esik jach ku creertik je�el uka�a kuxkıinta�al tumen Dios kex ka kıimke�. Jobe� tu ya�alaj: ‹Le ken ch�a�a-kak junkuul che�i�, ku ka�a ts�aaik u k�u�uk�, ma�atech u p�aatal x-ma� k�u�uk�il›.Le ken k�aaxak junp�eel chaak ken ts�o�okok yaaxk�iine�, u matail le olivoo�kex tikine� ku ka�a jook�ol u k�u�uk� yeetel ku «ka�a buukpajal bey taankelemche�e�» (Job 14:7-9).

Je�ex juntuul campesino u k�aat u yil bix u ka�a nojochtal junkuul che�ku ch�a�akale�, Jeeoba xane� u k�aat u ka�a kuxkıint le maaxo�ob meyajtiko�,bey xan u maasil maako�ob ts�o�ok u kıimlo�obo� (Mat. 22:31, 32; Juan 5:28,29; Bax. 24:15). ¿Maasa� jach yaan u ki�imaktal k-ool ken k-il u ka�a kux-kıinta�al le kimeno�obo�?

¿Je�el wa uka�a jook�olu k�u�uk�junkuulche� kuch�a�akale�?