. , Wie vul die leemte?

San1am ondersteuntersiere onderwys in Suid-Afrika a! jare larue

Deur stilwegdie leemtete vul.

Verbeterings aan ge-boue, nuwe toerusting-en nou oak hulp aanbiblioteke wat spartelom kop bo water te hou.

Waar u toekoms tel,is ons belofte. En Sanlamverseker alma! van 'nbeter toekoms deur virhoer onderwys in diebres. te tree.

Dit spreek boekdelel

San1aJn~~Waar u loekoms lei kef!

Vir se

InhoudISSN 0025-5947

Jaargan~:~~ MATIElAND

Voorblad: Die Rektor en Vise-Kanselier. prof. Mike de Vries (regs)onderteken saam met mnr. H. I. Yuang 'n samewerkingsooreenkomstussen die Universiteit van Stellenbosch en die Soen-Iat-Sen-univer-siteit in die Republiek van Siina. Agter is mnr. Lee Huan. minister vanopvoeding in daardie land. Die ondertekening was vroeer vaniaar opStellenbosch. Lees berig op bl. 4.

Redaksioneel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3Fokus op 3Ooreenkoms met Sjinese groot deurbraak vir US . . 4Navorsing oor fratsgolwe help Mosselbaai-projek. 5Entomoloog word ereprofessor 6Erkenning aan gevierde ekonoom . . . . . . . . . . . . . . . 6Instituut vir Polimeerwetenskap belndrukbuitelanders 7

Sport en beweging word be stu deer . . . . . . . . . . . . . 8Bouwerk in Stellenbosse Tegnopark begin . . 9US-buro kry gebou van R8,5 miljoen 9Komponis word vereer 10Amerikaner kom be stu deer Afrikaans op

Stellenbosch 11Dosent maak naam in Wes-Duitse rugbykringe .. 12Matie beste ekonomie-student in die land 13Prof. Roux de Villiers tree af 14Maties byna 14 000 14Die Van der Merwe wat 'n bobaas-sakeman in

Switserland is 15US kry sy eie seminaarsentrum 16Juweelontwerper maak naam oorsee 17Unieke diens aan en vir die jeug 18Prestige programme for civil engineers . . 20Hoer produktiwiteit vir bedryf vasgele. . 21Spoorbane se dravermoe met model bestudeer. . 21Eerste Opperman-Iesing gehou, beurs toegeken .. 22Liedjie-navorser wen Artes-toekenning . . 23S6 help nuwe sentrum navorsers met statistiek . . 24Bevorder en aangestel 25Oud-Maties hou reiinie in Oos-Londen 27Saamtrek op Grabouw 28In memoriam 29Oud-Maties vaar goed met Flinkdink 30Straatteater - Nuwe faset van die studentelewe 31US-eenheid vier sy 5de. Weermag se 75ste

verjaardag 32Die winkel bied baie vir Dud-studente 33Genetika-departement vereer sy stigter 34Die Springbok wil onder wereld se bestes wees .. 35Briewe 36

Amfiteater-vermaak bl.31

Hy mik na wereldbeste bl. 35

Diens aan die jeug bl. 18

Duitsers se rugbyheld bl. 12

Matleland word drie keer per jaaruitgegee vir oud-studente endonateurs van die Universiteitvan Stellenbosch.

Gedruk deur Belmordruk.Roelandstraat 79. Kaapstad. 8001.

Redakleur: Hans Oosthuizen

Redakslekanloor: DepartementOntwikkeling en Skakeling.Universiteit van Stellenbosch.7600 Stellenbosch.Tel. (02231) 77851.Teleks: 520838.

1

bepalende faktore in die gehalte vondie individu se daaglikse prestasie-lewering. Ons lewer 'n trotse bydraeter ontwikkeling von ons -land searbeidsmag, en bly steeds verbind totdie verbruiker se strewe no gehalte.

KENNIS.

2

• • •'\\

eckersLAE PRYS EN EGTEWAARDE ONTMOET NET OM DIE HOEK.

~3242

• REDAKSIONEEL

Hulp teen buitelandseisolasieDIE samewerkings-ooreenkoms wat dieUniversiteit met die Soen-Iat-Sen-universiteit in die Republiek van Sjina(Taiwan) gesluit het, is 'n deurbraak virakademiese betrekkinge noudat dieisolasie tussen Suid-Afrika en die buite-land ook op akademiese gebied al hoeerger word.Vir die Universiteit beteken die ooreen-koms onder andere toegang tot die grootkennisbronne van 'n merkwaardige land

wat veral op tegnologiese gebied gewel-dig gepresteer het. Dit is byvoorbeeldbelangrik in die Jig van die bydrae watdie US reeds begin lewer het tot navor-sing en mannekrag-opleiding om diehoevlak-tegnologie in Suid-Afrika tehelp bevorder.Een van die interessante kenmerke vandie universiteitswese in die Republiekvan Sjina is die belangrikheid wat dietegnologiese, wetenskaplike en handels-

gerigte teenoor die geesteswetenskap-like studierigtings geniet - iets wat indie Jig van die behoeftes wat in Suid-Afrika ontstaan ook nuwe insig oor dietoekomssituasie hier kan bied.Die sluit van die ooreenkoms is egternet 'n vertrekpunt. Daar word teregverwag dat dit vorentoe nog baie vir dieUniversiteit, tot die groter voordeel vanons land, sal oplewer.

o

Studentegetalle en gehalte'n GERINGER toename in die studente-tal vir vanjaar (185 studente meer asverlede jaar, teenoor 1986 se 600 meeras die vorige jaar, 1985 se 578 meer en334 meer in 1984) kan 'n aanduidingwees dat die tot ale studentetal nou omen by 14 000 stabiliseer. As daar in dietoekoms enige toename gaan wees, kandit moontlik wees vanwee 'n geleideliketoename in die nagraadse studente-komponent, wat ook in Iyn is met dieUniversiteit se verklaarde beleid hier-oor,

R egter L.W, H. (Werner) Ackermannvan Pretoria, wat vanaf 1 Septem-ber as professor in menseregte aan

die Universiteit aangestel is. Dit is dieeerste keer dat so 'n pos aan 'n univer-siteit in Suid-Afrika ingestel word,Prof, Ackermann beklee die HarryOppenheimer-Ieerstoel in menseregte,'n Skenking van R750 000 van De BeersConsolidated Mines het die Universiteitin staat gestel om die leerstoel te skep,Dit is die tweede grootste enkeleskenking wat die U.S. nog ontvang het.Prof. Ackermann is 'n oud-Matie watB,A. in 1953 en LL.B. in 1957 op Stellen-bosch verwerf het. Hy het sy studie aandie Universiteit onderbreek om asRhodes-beurshouer in 1956 'n meesters-graad in die regsgeleerdheid aan dieUniversiteit van Oxford te behaal.Sedert 1953 het prof. Ackermann inPretoria gewoon. Voordat hy in 1980 'nregter van die Hooggeregshof gewordhet, het hy eers as advokaat en later assenior advokaat gepraktiseer. Gedu-rende 1975-1979 het hy vier keer asregter waargeneem. Hy was ook voor-heen 'n deeltydse dosent aan die Univer-siteit van Suid-Afrika.Prof. Ackermann het die afgelope vier

Vanjaar is die persentasie nagraadsestudente weer soos verlede jaar 27,8,waaroor daar baie dankbaarheid is: Dithet van sowat 20% twaalf jaar geledetoegeneem, en is nou van die hoogsteaan aile universiteite in die land.

Wat ook vanjaar, soos in die afgelopeaantal jare, verblydend is, is die eerste-jaars se hoe akademiese gehalte: Bynadriekwarl van hulle het met minstens 'nC-gemiddeld (60% of hoer) in die skool-eindeksamen geslaag, en minstens 14%

Fokus Op

Prof. Werner Ackermann

jaar vier refera te oor aspekte van mense-regte gelewer, onder meer in Amerika.In 1983 en 1984 het hy simposia indaardie land bygewoon. Hy is vir die

(352 van die 2 500 eerstejaars) het 'ngemiddelde A-simbool Cn slaagsyfervan minstens 80%) in die skooleind-eksamen gehad. Dit word as waarskyn-lik die beste aan enige universiteit indie land beskou.Vir die toekoms Iyk dit dus asof dieUniversiteit steeds kan strewe na diebehoud en selfs geleidelike verbeteringvan sy studente se akademiese poten-siaal, asook 'n moontlike verdere toe-name in die persentasie nagraadsestudente. 0

tweede semester van 1989 as navor-singsgenoot na die Columbia-univer-siteit genooi.

Sy vrou, Denise (wat 'n nooi Du Toitwas), het B.A~in 1954 op Stellenboschverwerf. Sy was 'n inwoner van Huls deVilliers. Hy is 'n oud-inwoner van Dag-breek en Huls Visser. Hulle twee jongstekinders, Tessa en Lourens, studeeralbei nou op Stellenbosch.

Mev. Ackermann se pa, wyle mnr. S. F.du Toit was ook 'n Oud-Matie. Mnr. DuToit was lank voorsitter van die Huge-note-vereniging en was die sekretarlsdaarvan toe die Hugenote-monumentop Franschhoek opgerig is. (Lees bl. 29.)

Prof. Ackermann se rna, mev. AlphaAckermann (gebore Hugo) van Pretoria,is 'n Oud-Matie wat B.Sc. in die vroeetwintigerjare verwerf het. Dit is interes-sant dat sy destyds as 'n senior studentdie inwyding van die De Beers-gebouvir chemie op die kampus bygewoonhet, en namens die studente 'n be-dankingswoord gerig het aan die dona-teurs, die De Beers-maatskappy. Meeras sestig jaar later beklee haar seun 'nprofessoraat wat moontlik gemaak Isdeur 'n skenking van dieselfde maat-skappy! 0

3

Ooreenkoms met Sjinesegroot deurbraak vir US

Mnr. Pierre Steyn (links) Sanlam se besturende direkteur. het die maatskappy seskenking vir die SteJIenbosch 2000-veldtog aan mnr. Piet Lombard. direkteur vanontwikkeling en skakeling, oorhandig. Regs is mnr. ]ohnie Roelofse, provinsialestreekbestuurder van Sanlam.

Die omvatlende uitruil-ooreenkomswat die Universiteit van Stellen-bosch met die Soen-jat-Sen-uni-

versiteit van die Republiek van Sjinagesluit het. is vir die US asook anderSuid-Afrikaanse universiteite belang-rik. veral in die lig van die toenemendeakademiese boikotle teen Suid-Afrika.het prof. Mike de Vries, Rektor en Vise-Kanselier, met die ondertekening vandie ooreenkoms op Stellenbosch gese.Die ooreenkoms dien as 'n algemeneraamwerk vir institusionele samewer-king. Dit sluit die uitruil van akademiesepersoneel en akademiese materiaal in,asook die uitruil van studente en diegesamentlike onderneem van onderrig-en navorsingsprogramme.

Prof. De Vries het beklemtoon dat dieUS baie waarde aan die ooreenkomsheg en dit graag sal bevorder.

Proff. De Vries en Hennie Rossouw. dieVise-Rektor (akademies), het die oor-eenkoms namens die Universiteit onder-teken. Mnr. H. j. Yuang. voorsitler vandie "National Open University" in dieRepubliek van Sjina, het dit namens dieSoen-jat-Sen-universiteit onderteken.

Die Republiek van Sjina se minister vannasionale opvoeding. mnr. Lee Huan,en dil~ land se ambassadeur in Suid-Afrika. mnr. H. K. Yang. was ook by dieplegtigheid. Mnr. Huan het ook diesamewerkings-ooreenkoms onderteken.

Die US is die eerste Suid-Afrikaanseuniversiteit wat so 'n ooreenkoms metdie Soen-jat-Sen-universiteit aangaan.Die Sjinese universiteit het reeds soort-gelyke ooreenkomste met twee voorsteAmerikaanse universiteite gesluit. Hulleis die Universiteit van Stanford en dieOhio State University.

Kort voordat die ooreenkoms in dietweede kwartaal formeel by die USonderteken is. het prof. De Vries en diehele Matie-Studenteraad, asook proff.Christo Viljoen, dekaan van ingenieurs-wese. en Flip de Wet, direkteur vanstudentesake. die Soen-jat-Sen-univer-siteit besoek. Dit was tydens 'n uit-gebreide toer van tien dae aan dieRepubliek van Sjina. op uitnodiging vandie Sjinese. Mevv. Renee de Vries.Martie de Wet en Hana Viljoen het hullemans daarheen vergesel.

Gedurende die besoek het die Stell en-bossers ook informele skakeling met dieander universiteite in daardie landbewerkstellig, wat tot nouer ban detussen die US en daardie universiteitekanlei.

Die buitelandse besoek en die kontakwat daaruit gespruit het, asook veraldie formele ooreenkoms met die Soen-jat-Sen-universiteit, word as 'n grootdeurbraak vir die US beskou. D'it biedonder meer aan die US toegang tot vandie grootste versamelings bronne terwereld op die gebied van byvoorbeeldmenseregte en die tegnologie. 0

4

1957-klashou reiinieOp kampusDie 19S7-landbouwetenskappe-klas hetvroeer vanjaar 'n reOnie op die kampusgehou. Sommige van die oud-dosentewas ook teenwoordig. Hier is, voor:mnre. A. C. Nel, H. /. L. du Toil, proff.L. P. de Bruyn en]. H. Giliomee. Tweedery: mnre. R. R.Melck. G. F. Malan, ]. P.Louw, prof. S. A. Hulme. mnr. M. ]. deBeer, prof. R. Pienaar en mnr. L. H. B.Bosman. Derde ry: mnre. M. J. Streicher.prof. A. O. de Lange, mnre. D. ]. IeRoux, J. Botha, dr. E. F. Beukman. mnre.]. A. ]. Baard en ]. R. Hodgson. Agter:mnre. P. P. Deet/efs. M. de W. Laub-scher, G. ]. van der Merwe, drr. ]. de W.Burger en G. D. Viljoen, mnr. G. C. deKock, prof. M. B. von Wechmar. mnr.G. C. Ie Roux.

--~

Navorsing oorfratsgolwe helpMosselbaai-projek

Satellietfoto van die suidkus van die kontinent. waarop die seestrome onder meergesien kan word. Inligting soos die, afkomstig van sateHiete wat am die aardewente/, word vir die navorsingsprojek gebruik.

waarneming van seestrome deur middelvan radar te ondersoek.

Die navorsing vorm deel van 'n groterprojek oor die oseaaningenieurswesemet prof. Oeon Retief as projekleier,waarvoor die Universileit verlede jaarsowat R100 000 toegestaan het.

'n Ander belangrike faset van hierdiegroter projek is die wiskundige model-lering van die gedrag van heipale onderplaaslike seetoestande. Kontraknavor-sersvan die plaaslike ingenieurssektor,sowel as akademiei van, onder andere,die Universiteit van Natal is ook by diefaset betrokke. ~

kundige model te kan opstel wat lig salwerp op presies hoe die uiterste golf-toestande sallyk waarvoor daar met dieontwerp, konstruksie en funksioneringvan die gasaanleg voorsiening gemaakmoet word.Dr. Marius Gerber, die hoofnavorservan die projek, se die belangrikste inlig-ting waarmee gewerk word, kom vandie satelliete wat om die aarde wentel.

Hy kry dit uit Amerika, waar hy gedu-rende 1981 tot 1984 aan die ToegepasteFisika-laboratorium van die Johns Hop-kins-universiteit in Baltimore, Mary-land, verbonde was. Later vanjaar salhy ook weer 'n besoek by hierdieinstansie afle met die doel om data tehelp verwerk wat deur die pendeltuigChallenge (voor die se noodlottigeongeluk van 1985) oo( die Agulhas-stroom insamel is. .'n -Ander lid van die navorsingspan,mnr. Johan Muller, sal dr. Gerber op sybesoek na die VSA vergesel. Hy salonder meer boorplatforms daar besoekmet die doel am noukeurige afstands-

Watergraf

'nv ierjaar-navorsingsprojek in dieOseaaningenieurswese watverlede jaar by die Universiteit

aangepak is, sal 'n belangrike rol speelin die ontwerp, konstruksie en prod uk-sie van SOEKORse beoogde gasontgin-ningsaanleg in die see by Mosselbaai.Suid-Afrika se suidoostelike kusstrook,en dus ook die produksiegebied van diebeoogde aanleg, is onderhewig aan dieinvloed van die sterk Agulhasstroomasook van die sogenoemde fratsgolwewat meegebring word deur die wissel-werking tussen die Agulhas en die heer-sende deining wat suidwes van die landontstaan.Die doel van die Universiteit se navor-singsprojek is om die ontstaan van diefratsgolwe, asook die invloed van diegolwe op die beoogde struktuur in diesee, na te vars. Verder probeer dienavorsers uitvind hoe voorspelbaar diekorttermyn-wisseling van die golf-see-stroom-toestande is by die plek waardie aanleg opgerig gaan word, en hoesulke voorspellings gedoen kan word.

Uiteindelik kan die Stellenbossers senavorsing ook voordele inhou vir dieskeepvaart en visbedryf aan die Kaap-landse suidkus - wat berug is daarvoordat dit die wereld se verraderlikste golf-toestande oplewer. Hoe kragtig hierdiefratsgolwe kan wees, is al dikwelsbewys deur die geweldige skade watdit aan skepe langs die kus veroorsaakhet. Oit is 'n belangrike rede waaromdie kusstrook deur die jare die water-graf van so baie skepe geword het.Anders as wat gewoonlik met die see-omgewing rondom strukture soos diegasontginningsaanleg die geval is, het'n mens hier met 'n bykomende faktorte make, naamlik dat die golwe en diesterk seestroom saamspeel om golwe telaat ontstaan wat soveel krag en spoedhet dat die dan baie groter is as diesomtotaal van wat 'n mens gewoonlikby onderskeidelik die golwe van diestroom kan meet.Oit beteken dat daar sporadies uitersongunstige toestande op see ontstaan,wat besliste beperkinge plaas op dieontwerp en konstruksie sowel as dietoekomstige produksie van die beplan-de ontginningsaanleg in die see.Met meer kennis en begrip van diegolwe en seestrome se gedrag, hoop dieUS-navorsers nou om teen 1990 'n wis-

5nlJ'Il\.(1all~C' vv a"OI l'U5J.J.U.lU5 ••... .n.u.u ...""a-

gende jaar aan die Aehema-tentoonstel-ling in Frankfurt, Wes-Ouitsland, deel-neem en dat sy instituut 'n deel daarvansal uitmaak. Dit is 'n driejaarlikse ten-toonstelling, spesifiek vir die ehemieseingenieurswese en biotegnologie. 0

-vvaU:::l::lUIVV011115 OIl. -1.l~n.-.".u..I..U.l..I."'6 •• u..U

jaar is die derde jaar van die WNK sehuidige driejaarkontrak hiervoor metdie instituut.

Om as 'n sentrum van kundigheid virwaternavorsing aangewys te word,

wat die gr~otste buismembraanstelselter wereld is, asook 'n Port Elizabethseaanleg vir die herwinning van riool-uitvloeisel, die eerste soortgelyke eenter we reid wat geslaagd in werkinggestelis. ~

7

Sport en bewegingword besludeer

'n Voorlopige register van almal wat Springbokkleure verwerf het, is onlangs onderleiding van dr. Floris v~ der Merwe (heel links) van die Departement MenslikeBewegingskunde voltooi. Dit bevat sowat 9 000 name, dek 90 sportsoorte, bestaanuit 63 volumes en beslaan 1 600 bladsye. Ook op die foto is, van links, me;. SherylleCalder, Springbok-hokkiespeelster en kapteine van die Maties se vrouehokkieklubwat deeltyds as navorsingsassistent aan die register gehelp werk het. prof. FrikkieThiart, die departementshoqf, dr. Beatrice Wiid, direkteur van die lnstituut virSport en Bewegingstudie, prof. Hennie Rossouw, Vise-Rektor (akademies), en mnr.Jan Ie Roux van die Departement Biblioteek- en Inligtingkunde. By hulle is 'n eksem-plaar van elke volume van die register.

8

Die globale navorsingsprogram worddeur die SA Nasionale Komitee virOseanologiese Navorsing van die WNNRbestuur, terwyl befondsing vanaf dieSentrale Energiefonds afkomstig is.Die US is die enigste universiteit in die1 __ -l .&. , :_~ ••••••• :,., •• _,.." ••• ", ••.••.•••••

Die WNNR se Materiaalwetenskap-instituut het een van sy personeellede,mei. Heidi Rolfes, aan die Instituut virPolimeerwetenskap gesekondeer omdie aanvangswerk van 'n nuwe navor-singsprogram te begin. 'n Amerikaansepolimeerwetenskaplike, dr. Scott Kuehlvan die Universiteit van Massachu-setts, werk sedert Iulie 1986 as na-doktorale deelgenoot by die instituut.

'n Groot deurbraak wat die Instituutbehaal het, is 'n dinamiese mem-braan met 'n soutverwerping van

99,6 persent en 'n bogemiddelde ver-werping van organiese stowwe, watmm. Albert van Reenen, 'n doktoralestudent wat aan die instituut verbondeis, uitgevind het.

Die Suid-Afrikaanse patentereg hier-voor is dadelik uitgeneem, terwyl daarook om patenteregte in Amerika,Europa, lapan, Australie en Brasilieaansoek gedoen is - want tot dusverwas die beste dinamiese membraan sesoutverwerping slegs 92 persent.Nog 'n deurbraak vir die instituut is dathy die eerste Suid-Afrikaans gesinteti-seerde fotolak bereik het. Dit is op buite-landse tegnologie gebaseer maar maakgebruik van 'n hars gesintiseer uitinheemse uitgangstowwe. Omdat dituiters belowende eienskappe toon, isom Suid-Afrikaanse patentereg aansoekgedoen.

WeerkundigHieruit het 'n navorsingsprogram virdie ontwerp van 'n sensor om humiditeitte meet, voortgespuit. 'n Prototipe isvroeer vanjaar gemaak en die navorsingword nou in werking gestel. om uit-eindelik 'n plaasvervanger vir die in-gevoerde onderdele van weerkundigeradiosonde te probeer kry.Die instituut se ander belangrike navor-singsprojekte sluit in:• die aanwending van die hars-newe-produkte van guayule, 'n Meksikaanserubberplant. Patentereg word daarvoorverkry.• die bekamping van piriet-oksidasiein mynhope deur middel van pille en"sakkies" wat die instituut ontwikkelhet, en waarvoor in Suid-Afrika enAmerika patenteregte uitgeneem is.• membraantegnologie vir die moont-like behandeling van onder andereSasol se chemikaliee-uitvloeiselpro-bleme. Sasol het 'n heeltydse navorserhiervoor aan die instituut gesekondeer- slegs die tweede instansie in Suid-Afrika wat s6 deur Sasol erken word.• navorsing oor die bereiding vanbinders wat onder meer vir vuurpyl-brandstowwe gebruik kan word, wordsaam met 'n Suid-Afrikaanse maat-skappy gedoen. Een projek hieroor isafgehandel en 'n tweede, deur 'n dok-torale student, nader voltooiing.• die ontwikkeling van Suid-Afrikaansekundigheid oor die vervaardiging vanvlamwerende, brandbestande elek-triese kabelbedekkings. Die werk salvir die mynwese belangrik wees. 0

Fisiek gestremdes, die skoolgaandejeug en die multikulturele same-lewing is onder meer van die teiken-

groepe vir 'n nuwe navorsingsinstituutwa t vroeer vanjaar aan die Universiteitgestig is. Die Instituut vir Sport enBewegingstudie kan beskou word as 'nvoortsetting maar ook aanvulling vandie Sportinstituut wat voorheen aan dieUS bestaan het.Die nuwe instituut bedien bene wenssport ook rekreasiekunde, bewegings-opvoedkunde en biokinetika, se dr.Beatrice Wiid, direkteur van die insti-tuut. Sy is 'n dosent in Menslike Bewe-gingskunde (voorheen Liggaamlike Op-voedkunde, Sport en Rekreasiekunde)en beklee die direkteurskap deeltyds.Die instituut se hoofdoelstelling is omnavorsing op die terrein van menslikebeweging te inisieer en te koordineer.Sekere leemtes is gei'dentifiseer waardie Universiteit terreine kan betreewaaraan soortgelyke institute eldersnog nie aandag skenk nie. Dosente vandie Departement Menslike Bewegings-kunde neem ook reeds 'n leidende rol indie verband.Navorsers van die instituut sal hulleveral toespits op sport-, rekreasie, enander programme wat almal bewegingin gemeen het. "Opleiding en diens isdie vanselfsprekende en natuurlikegevolg van die navorsing wat onder-neem word. Die dinamiese wisselwer-king tussen die funksies sal bewustelikuitgebou word," se dr. Wiid.Interdissiplinere same werking word asnoodsaaklik beskou. Samewerking isreeds verkry met instansies in Suid-Afrika en selfs in die buiteland.

In die eerste semester vanjaar het dieinstituut se navorsers - wat almaldosente in die Departement MenslikeBewegingskunde is - reeds 'n wye ver-skeidenheid van navorsingsprojekteaangepak. Sommige is al afgehandel.terwyl van die ander nog lank sal duur.Die meeste projekte is deurdie instituutse navorsers ge'inisieer, maar die RGN,die Suid-Afrikaanse Sportfederasie, dieUniversiteit se Rugbyklub en die Parow-se Munisipaliteit het ook versoek datsekere projekte onderneem word.Navorsingsprojekte sluit o.m. in: Dieverband tussen geboorte-orde en sport-voorkeur; Morfologiese eienskappe van0.-19-rugbyspelers; Gereedheid vir dieaanleer van tennis- en hokkievaardig-hede en ervaringe van die spel by jongkinders; 'n Biomeganiese ontleding vandie afleweringsnelheid en -hoogte byspiesgooi; en 'n Sportgeskiedenisbiblio-grafie.Op die gebied van dienslewering enopleiding werk die departement sedosente onder beskerming van die insti-tuut saam met die personeel van die USse Afdeling Sport en Ontspanning. Pro-jekte wissel vanatletiek-, swem-, hokkie-en ander sportafrigtingsprogramme totontspanningskampe vir kinders enbewegingsontwikkeling vir gestremdes.Naas US-personeel bestaan die insti-tuut se beheerkomitee ook uit verteen-woordigers van die Direktoraat Sporten Ontspanningsbevordering van dieDepartement Nasionale Opvoeding, dieKaaplandse Onderwysdepartement endie SA Vereniging vir Sportwetenskap,Liggaamlike Opvoedkunde en Rekrea-siekunde (SAVSLOR). 0

• BOUWERK IN STELLENBOSSE TEGNOPARK BEGIN

'Benut mense as bronvan die kontrei'

Links bo: Die Tegnopark-terrein, tussendie wit Iyne op die lugfoto - voordatdaar met die bouwerk begin is. DieStellenbosse gholfbaan is voor op diefoto. Agter is die Kaapse Vlakte, metdie Skiereilandse berge op die horison.

US-buro kry gebouvan RB,5 miljoen

WES-KAAPLAND is uitmuntend geskikvir die uitbou van Suid-Afrika se ver-vaardigingsnywerhede wat op kundig-heids-intensiewe grondstowwe geba-seer is.So het prof. Christo Viljoen, dekaanvan ingenieurswese, gese nadat hy diesimboliese eerste sooi vir die oprigtingvall die Universiteit se Buro vir Stelsel-ingenieurswese-gebou gespit het. Dit isdie eerste gebou wat in die nuwe Stel-lenbosse Tegnopark opgerig word. Prof.Viljoen is ook die voorsitter van dieburo se beheerraad."By gebrek aan die nodige grondstowweis die Yskors, Sasols en steenkool-krag-stasies van Evkom nie in ons kontreimoontlik nie. Maar waaroor ons weibeskik, is mense, en die kwaliteit vanons mense (meegebring deur die gehaltevan die lewe in hierdie geweste) ver-seker 'n hoe vlak van kundighede watvir die hoevlak-tegnologie noodsaaklikis," het prof. Viljoen gese. Dil is diebronne wat in Wes-Kaapland benut enuitgebou moet word.Vyftig Westerse lande het reeds dieaktiewe uitbou van hulle vervaardig-ingsnywerhede amptelik verklaar asnoodsaaklike komponent vir die skepvan werkgeleenthede en welvaart. Suid-Afrika sal dit ook moet doen as hy syregmatige deel van die internasionaleverdeling van arbeid wil kry, het hygese.

"In Suid-Afrika word die problematiekvan ons alledaagse lewe egter sodanigoorheers deur politieke probleme datons gevaar staan om ons veel groter uit-dagings nie ten volle te besef nie: dieskep van werkgeleenthede (teen 'ntempo van 800 nuwe werkgeleenthedeper dag) om 'n sinvolle bestaan vir onsgroeiende bevolking te verseker."Dit kan, volgens prof. Viljoen, slegsgedoen word deur die beklemtoning vandie land se eie vervaardigingsnywer-hede, waartoe die Tegnopark nou ooksy deel kan bydra. 0

DIE UNIVERSITEIT se Buro vir Stelsel-ingenieurswese (BSI)-gebou, die eerstegebou wat in die Tegnopark opgerigword, sal sowat R8,5 miljoen koso Ditsal volgens aanvanklike beraming nogsowat Rl,5 miljoen se lug reeling- enrekenaarapparaat huisves.Die gebou van drie verdiepings salsowat 8 600 m2 beslaan en word op 'nperseel van 2,5 ha opgerig.

Bo: Prof. Christo Vil;oen (links), dekaanvan ingenieurswese, spit die eerste sooivir die Universiteit se BSI-gebou, dieeerste wat in die Tegnopark opgerigword. Regs klink mnr. Piet Lombard,direkteur van ontwikkeling en skake-ling, en dr. Chris Heunis, Minister vanStaatkundige Ontwikkeling en Beplan-ning, 'n glasie op die Tegnopark setoekoms. Mnr. Lombard is voorsittervan die Tegnopark-advieskomitee.

Dit sal in fases betrek word. Die eerste,die administratiewe blok, sal hopelikvroeg volgende jaar voltooi word. Teendie einde van vanjaar sal daar met dietweede fase begin word.Die gebou en sy loerusting word ge-finansier met steun wat van die nywer-heid bekom is. Daar word verwag datdie BSI selfonderhoudend sal wees,omdat sy navorsing-, ontwikkeling- en

9

SA nou 25e lid van die'eksklusiewe klub'

ontwerpprojekte deur groot nywerhedegeborg sal word.

Stelselingenieurs kan deur die simula-sie en modellering van groot ingenieur-stelsels vooruit voorspel hoe sulke stel-sels sal funksioneer. Dit behels ondermeer die ondersoek en rekenaar-gebaseerde simulasie van groot pro-jekte soos dil~van Mosselbaai, Sasol ofselfs 'n spoorwegstelsel.

DIT IS vanjaar 35 jaar sedert die wereldse eerste tegnopark, Silicon Valley,deur die Stanford-universiteit in SanFrancisco gestig is.Suid-Afrika is die 25ste land wat deurdie stigting van 'n tegnopark "ampteliktoetree tot die eksklusiewe klub vanlande wat dit erns maak met die beoefe-ning van die hoevlak-tegnologie," soosprof. Viljoen dit stel.Die meeste van die wereld se sowat 150tegnoparke het eers in die afgelopedekade hul beslag gekry.Verskeie instansies het reeds besluitom hulle in die Stellenbosse Tegnoparkte vestig. Dit sluit vyf maatskappye inwat besluit het om hulle navorsing- enontwikkelingafdeling van die PWV-gebied na die Tegnopark te skuif.

Oorsese landeVerder word onderhandel met nog 18maatskappye, insluitende ses van vieroorsese lande, wat persele in die Tegno-park wil bekom.

Die Tegnopark word deur die Stellen-bosse Munisipaliteit, in noue same-

Daar word verwag dat die buro uit-eindelik sowat 60 mense in diens salhe, waarvan die helfte ingenieurs salwees.

Die BSI is sowat 'n jaar gelede gestig.Die direkteur, dr. Chris Redelinghuys,en sy personeel word voorlopig tydelikin die Fakulteit van Ingenieurswese segebouekompleks en in kantore in Krige-ville, Stellenbosch, gehuisves. 0

werking met Wes-Kaapland se drieuniversiteite en twee tegnikons, ont-wikkel.

Na verwagting sal 5 000 mense uit-eindelik in die Tegnopark werk - tweekeer soveel as by die Universiteit vanStellenbosch. 0

Dr. Van Zuilenburg.

Komponisvereern KOMITEE VAN internasionale be-oordelaars het 'n komposisie van dr.Paul Loeb van Zuilenburg, 'n dosentvan die Konservatorium, gekies om uit-gevoer te word by die Wereldassosiasievir Simfoniese Blaasorkeste en Ensem-bles (WASBE) se derde internasionalekonferensie wat gedurende 20-25 Julieby die Universiteit van Boston, Massa-chusetts, gehou is.Dit is vir Suid-Afrika 'n deurbraak opdie internasionale musiekgebied. Blaas-orkesdirigente, -komponiste en -uit-gewers van oor die hele wereld behoortaan WASBE.Die VSA-Iugmagorkes onder leiding vanmaj. James M. Berkhead het die VanZuilenburg-werk by 'n galakonserttydens die konferensie uitgevoer..Al die beoordelaars was be'indruk metdie komposisie en eenparig in hul kom-mentaar dat dit 'n belangrike bydrae totdie Iiteratuur vir blaasensembles is.Die werk, Bon Esperanza-suite vir sim-fonie blaasensemble, is in 1984 voltooien was 'n opdragwerk van Samro (dieSA Musiekregte-organisasie).Dit het vier dele, Intrada. Menuetto,Giga en Marcia. Die laaste deel is ver-lede jaar deur die US-Konsertblaas-orkes onder leiding van dr. Van Zuilen-burg met sy afskeidskonsert as dirigentvan die orkes uitgevoer.In 'n reeks radioprogramme oor Suid-Afrikaanse komponiste het die SA Vlootook onlangs die suite gespeel in 'nprogram wat aan dr. Van Zuilenburg sewerke gewy is. 0

Adresse, assebliefDie Universiteit wil graag met aile Oud-Maties in verbinding bly. As u - of 'n ander Oud-Matie van wie u weet - nie

Matieland kry nie, salons dit waardeer as u hierdie vorm invul en stuur aan:Die Redakteur, MatieIand, Unlversiteit, Stellenbosch, 7600

Titel en van: .

Voorname: .

Studentenommer: .

Nooiensvan: .Grade en/of diplomas aan die Universiteit van Stellenboschverwerf, met jaartalle:

Geboortedatum: .

My ou adres vir Matieland: .

Ma'ti~l~~~i ~o~i~~~'~y~.~~~'~~~k~dr~~i~~~~~d~e's'g~st~~~word. (Haal deur wat nie van toe passing is nie.)

My nuwe werkadres: .

10

G~~d~~'~/~f'dipi~~~~'~~~ ~~d~~'~~i~~~~i't~it~'(~~I~i~~i~~r'- My nuwe woonadres: .siteit en jaartal):

Amerikaner kom bestudeer

Proff. Botha (links) en Roberge. met die Amerikaner se onlangse besoek aan Stellen-bosch.

StellenboschAfrikaans op

uiteengesit. Die Departement AlgemeneTaalwetenskap, waaraan hy gedurendesy besoek verbonde was, sal die interes-sante lesings in sy tydskrif SPIL PLUSpubJiseer om dit aan 'n groter Suid-Afrikaanse leserspubliek beskikbaar testel.Terug in Amerika. sal prof. Robergeverder werk aan 'n monografie oor dieontstaan en geskiedenis van Afrikaans.Hierdie boek wat teen 1990 gepubJiseersal word, sal handel oor Afrikaans tot1925, toe dit die eerste keer ampteJikerken is. Prof. Roberge meen die stu die

beskik die US oor die groot dokumente-versameling van Oud-Matie prof. J. duP. Scholtz. afgetrede hoogleraar van dieUniversiteit van Kaapstad, wat 'nbelangrike bron vir prof. Roberge senavorsing bied. (Die versameling bevatmateriaal oor die ontstaan en geskiede-nis van Afrikaans wat prof. Scholtzbymekaar gemaak het en is vir bewaringaan die US se Dokumentesentrum indie J. S. Gericke-biblioteek geskenk.)Prof. Roberge het tydens sy verblyf opStellenbosch in 'n reeks lesings 'n nuwesiening van die ontstaan van Afrikaans

TradisieNog voor hy die eerste keer Suid-Afrikatoe gekom het, het hy al kennis gemaakmet die werk van prof. Rudie botha,hoof van die US se Departement AIge-mene Taalwetenskap, asook met dievan proff. Johann Combrink en FritsPonelis, taalkundiges van die Departe-ment Afrikaans en Nederlands. Hy wasook toe reeds bekend met die Univer-siteit se tradisie van taalkundiges watterug strek na geleerdes soos proff.J. M. Franken, Willem Kempen enMeyer de Villiers.Stellenbosch se nabyheid aan dieKaapse Argief en die Suid-AfrikaanseBiblioteek is nog 'n rede waarom prof.Roberge hier kom werk het. Daarby

'nA merikaanse taalprofessor watAfrikaans lees en selfs vlotpraat, het Stellenbosch gekies

om sy navorsing voort te sit oor niksminder nie as die herkoms en ontstaanvan die taal! Prof. Paul Roberge (36)van die Universiteit van North Carolinabestudeer hierdie onderwerp reeds dieafgelope dekade en wi! binne dievolgende drie jaar 'n boek daaroor dielig laat sien.In Mei en Junie vanjaar het hy met syderde besoek aan die Universiteit sesweke op Stellenbosch deurgebring. Hywas gedurende Oktober 1982 tot Maart1983 die eerste keer hier en toe daarnaweer vir 'n maand in 1984.Sy belangstelling in Afrikaans is sowattien jaar gelede in Wes-Duitsland aan-gewakker deur 'n Switserse geleerde,prof. Rolf Gruner. wat hom sedertdienin Suid-Afrika gevestig het. Prof.Roberge was toe reeds Duits en Neder-lands magtig en was in Wes-Duitslandvir verdere studie nadat hy in die V.S.A.in Germaanse tale en die algemene taal-wetenskap opgelei is.Hy het 'n doktorsgraad aan die Univer-siteit van Michigan verwerf en was 'ndosent aan die Universiteit van Prince-ton voordat hy voorverlede jaar profes-sor op die North Carolina-universiteitse hoofkampus te Chapel Hill gewordhet.

Sunup vier halfeeufeesDIE vrouekoshuis Huis van Niekerk, beter bekend as Sonop. vier volgende jaar syvyftigste bestaansjaar. Die huiskomitee beplan 'n reiinie van oud-Snoppies gedurende8-10 April. Besonderhede hieroor sal later bekend gemaak word.

Aile oud-inwoners van die koshuis word uitgenooi om hul name en adresse aan diehuiskomitee te stuur. Die adres is Sonop. Victoriastraat. Stellenbosch. telefoon-nommer (02231) 3819. 0

kan ook Jig werp op die ontstaan enontwikkeling van ander relatief "nuwe"tale.Volgens prof. Botha geniet prof. Robergese werk internasionale erkenning: "Hybeskik oor 'n skerp teoretiese perspek-tief op die ontstaan van taal in die alge-meen. Verder het hy 'n grondige kennisvan die geskrifte en beskikbare gege-wens oor die ontstaan en geskiedenisvan Afrikaans. Dit beteken dat hy goedtoegerus is om nuwe Jig op die herkomsvan ons taal te werp." 0

11

Mnr. Raupers (links) met sy onlangse besoek by dr. Pool op Stellenbosch.

STELLENBOSSER EUROPA TOE ASNASIONALE AFRIGTER

Dosent maak naamin Wes-Duitserugbykringe

'I

Eintlik bestaan die rugbyseisoen uittwee kort dele omdat die middel vandie winter, van einde November tot inMaart, heeltemal te koud is om dit buiteop 'n oop rugbyveld te waag. In diekoudste wintermaande word sokker enander gewilde sportsoorte binnenshuisgespeel. Die wat dil vir rugby buitewaag, is so dik aangetrek dat hulle meerna ruimtereisigers as rugbyspelers Iyk!Hoewel rugby minder gewild en dieenigste ware amateursport in die landis, is die rugbytoeskouers nogal fanatiesgeesdriftig. "Dis amper soos Stellen-bosse koshuisrugby," vertel dr. Pool.Vir die Wes-Duilse rugbyspelers is dit'n gesinsport en hulle klublojaliteit isbaie sterk. 'n Pa moedig sy seuns aan

om ook vir sy klub te speel en 'n speiersal nie maklik van een klub na 'n anderoorloop nie.Omdat so min mense rugby speel, kondie Wes-Duilsers eenvoudig nie glo hoegewild dit in Suid-Afrika is en dat dieMaties se rugbyklub byvoorbeeld meeras 1 200 spelers het nie.Baie berigte oor dr. Pool se besoek hetin die koerante verskyn - selfs in 'nverna me dagblad soos die FrankfurterAllgemeine Zeitung. Oral het rugbylief-hebbers geweet van "Gerd" Pool uilSuid-Afrika en wat hy vir die sport inhul land beteken het. Lang berigte isnie net oor hom nie, maar ook oor Stel-lenbosch en die Universileil geplaas.

verloor het. was die telling van 20-6ietwat misleidend. "Die Duitsers hetdeurgaans in die tweede helfte gebieds-voordeel geniet en hulle was ongeluk-kig om binne 'n kwartier met vier rede-lik maklike stelskoppe te faal - waar-van twee teen die regoppaal was."Wat die Europese kompetisie se gehaltebetref, meen hydie Maties, in topvorm,kan al die FIRA-kompetisie-spanne, be-halwe Frankryk, klop."Die Wes-Duilsers se swakste plek ishulle voorspelers. Die is vee Is te kort ente jonk - seide ouer as so 21, 22. Dil isveral so omdat hulle spelers nie kanbekostig om seer te kry nie, want dieland se hoe lewenspeil en die mense sebuitengewone werkywer bring mee dat

sportbeserings en die beroepsnadelewat dil inhou, ten aile koste vermyword."

Daarby is die klimaat moordend koudvir rugby. "Ek het dadelik besef 'n menskan dit nie met jou Suid-Afrikaanserugbyklere op die veld waag nie. Hulledra spesiale klere om hulle te beskermteen temperature van tot -20°C, opvelde wat tot 'n halfmeter onder diesneeu toe is."

Spelers met lengte en krag is daar weI,maar hulle speel eerder sokker of hand-bal, waar hulle meer kan verdien enwat boonop gewilder by die toeskouersis, vertel dr. Pool.

SleutelwedstrydByna 'n jaar later, in April vanjaar, hetdr. Pool by sy huis op Stellenbosch 'nonverwagse telefoonoproep gekry. Mm.Fritz Raupers, die Wes-Duitse span seafrigter, wou weet of die Rugbyraadweer vir dr. Pool beskikbaar sou stel omdie Wes-Duitsers te help om hul spanvir die seisoen se sleutelwedstrydgereed te kry.So is hy weer daarheen, nadat dieRugbyraad sy seen daaroor uitgespreeken die Unviersiteit twee weke verloftoegestaan het. Hoewel hy die kansgebruik het om sy navorsing af te rond,het rugby die keer feillik al sy aandaggekry.Die Wes-Duitsers speel saam met Mo-rokko, Pole en Spanje in die B-afdelingvan die Europese "FIRA"-kompetisie.Frankryk, Italie, Rusland en Roemeniespeel in die A-afdeling.Dr. Pool S8 hoewel die Wes-Duitsers inhulle sleutelwedstryd, wat hulle posisiein die B-afdeling moes bepaal, teen Pole

Onder rugbyliefhebbers in Wes-Duitsland is Stellenbosch deesdae'n huishoudelike woord - danksy

die Universiteit se O.20-afrigter, dr.Gerhard Pool, wat hulle nasionale spanverlede jaar gehelp het om Morokko virdie eerste keer in tien jaar te klop en toevroeer vanjaar spesiaal soon toe is omWes-Duitsland vir sy belangrikste wed-stryd van die seisoen, teen Pole, af terig.

Albei kere het dr. Pool, senior lektor ingeskiedenis aan die US, nie net dienasionale span touwys gemaak nie,maar oral in die land tot op klub- enjeugvlak met afrigting gehelp.Sy verbintenis met Wes-Duitse rugbyspruil uit 'n lang besoek aan dil~ landvroeg verlede jaar om oor Suidwes-Afrika se Duitse koloniale geskiedenisnavorsing te doen.Die DRV, Wes-Duitsland se eweknievan die Suid-Afrikaanse Rugbyraad, hetdie raad genader om hulle met afrigtingte help. (Dit was nadat die Rugbyraaddie Wes-Duilsers kort tevore Suid-Afrika toe genooi het, maar hulle vanweepolitieke druk nie kon kom nie.) DieRugbyraad het geweet dr. Pool is daarmet studieverlof en het gevra hy moethelp.

So begin 'n opwindende ervaring virdie Stellenbosser. Sonder om sy navor-sing af te skeep, het hy - amper elkeaand - tot twee en 'n half uur ingeruimom spanne van klub tot op nasionalevlak en versprei van Hannover, Ham-burg en Heidelberg tot selfs in Wes-Berlyn meer oor die spel se fyner kun-sies te leer. Die nasionale oorwinningoor Morokko is grootliks aan sy vernufas afrigter toegeskryf.Toe sy studieverlof om was, het hy 'nreuse-vriendekring van rugbyspelers,-administrateurs en -afrigters agter-gelaat.

12

Die spelers, afrigters en administra-teurs het hom behoorlik toegegooi metgeskenke en ander blyke van waar-dering. Onder sy talle aandenkings isdie wit Wes-Duitse trui wat hulle nahulle oorwinning oor Morokko aan homgeskenk het, 'n rugbybal met 'n span senaamtekeninge daarop, en 'n silwer-trofee wat die Germania-List-span (eenvan die oudste klubs) met 'n bedankingaan dr. Pool daarop gegraveer aan homoorhandig het nadat hulle danksy syafrigting hul plek in die (nasionale)Bundes-liga behou het.Selfs lank na sy besoek kry hy steedsbriewe en poskaarte, byvoorbeeld van'n hele span wat in Italii~, Spanje ofwaar ook al toer.Omdat die Wes-Duitse regering geldvir sportbevordering gee en dus 'n sedaarin het. was politiek wei ter sprakeen het dr. Pool veral aan die begin teen-stand van enkelinge gekry, maar diemeeste mense was hom baie goed-gesind. Die twee klubs wat geweier hetdat hy hulle help, het toe in hulle ligasheel onder op die punteleer geeindig!Na wedstryde en oefensessies het hydie mense in hul huise goed geleer ken,en hulle het hom met hulle vriendskapoorweldig, vertel dr. Pool.In 'n lang verslag wat hy na vanjaar sebesoek vir die SA Rugbyraad opgestelhet, het hy klem gele op hoe belangrikpersoonlike skakeling ook vir die bevor-

dering van Suid-Afrikaanse rugby sesaak in die buiteland is.Mnr. Raupers het dr. Pool in Julie opStellenboseh besoek. "Hulle wil he ekmoet hulle weer gaan help afrig, maardie feit dat hulle seisoen met ons akade-miese jaar bots, maak dit baie moeilik,"se dr. Pool.Die Oud-Matie het ook in Suidwes -waar hy grootgeword het - en in Suid-Afrika lankal as rugby-afrigter diepspore getrap. Terwyl hy onderhoof van'n skool in Windhoek was, was hygedurende 1971-1974 Suidwes se eersteafrigter en het hy 'n afrigtingstrategieen spelpatroon vir die provinsie uitge-werk wat selfs vandag nog geld.Daarna het hy tot 1980 in Pretoria ge-woon, waar hy die Noord-TransvaalseAfrigtersvereniging gehelp stig het enas hulle eerste (en steeds die enigste)lewenslid verkies is.

Jong spelersHy wil op Stellenboseh by die jongerspelers se afrigting betrokke bly. "Ekglo die Maties, en die WP, se krag is indie grondslag wat by die jonger spelersgele word, en dit is waar ek 'n bydraewil help lewer."Een van die gedagtes wat hy al aanspelers ook in Wes-Duitsland oorgedrahet, is dat hierdie 'n sportsoort is wat

almal, vinnig, stadig, slim of dom, kansaamsnoer. "Rugby is groter as dieenkeling."• Dr. Pool se geskiedenis-navorsing inWes-Duitsland het onder meer gelei tot'n biografie van die Suidwes-IeierSamuel Maharero (1854-1923) watbinnekort verskyn. 0

Mnr. W. ,. Steenkarnp (links), bestuur-der van die Allied-Bouvereniging opStellenbosch, het die bouvereniging sejaarlikse skenking vir Stellenbosch 2000aan rnnr. A. 1. van Tonder, direkteur,i finansies en dienste. oorhandig.

Matie beste ekonomie-student in

Fato' Die Burger

'nMeestersgraadstudent en deel-tydse lektor in die ekonomieaan die Universiteit, rnnr. Vic-

tor van Aswegen (24), is aangewys asvanjaar se beste ekonornie-student inSuid-Afrika en het die Cambridge-studiebeurs gewen wat in die Nedbank/au Mutual-begrotingsredewedstryd opdie spel was.'n Paneel van voorste akademiei enekonorne het hom uit die top-studentevan 18 ander universiteite as diewenner aangewys.Dr. Gerhard de Koek, president van dieReserwebank, het die prestigetoeken-ning, 'n R50 OOO-studiebeurs, in Kaap-stad oorhandig.Die beurs, 'n gesamentlike projek deurNedbank en au Mutual, gee ana mnr.Van Aswegen toelating tot studie vir 'nrneestersgraad in die fakulteit van eko-nomie en politiek by die Universiteitvan Cambridge.Vanjaar se onderwerp wat die studentevir die wedstryd behandel het, is hoehulle as Minister van Finansies diebegrotingstoespraak - in die lig vantoenemende internasionale isolasie,sanksies, buitelandse skuldverplig-tinge, binnelandse inflasie en werkloos-heid - sou benader het.

die landDie paneel wat die finaliste se kennisvan Suid-Afrika se ingewikkelde makro-ekonomiese milieu getoets het, is mnre.Rob Lee, hoofekonoom van au Mutual,Aubrey Dickman, uitvoerende direkteurvan Anglo American, en Tom Euijen,hoofbestuurder (internasionaal) vanNedbank, dr. Jan Graaff, 'n bekendeekonoom, asook proff. Jan Hupkes vandie Universiteit van Pretoria en KoosSmith, afgetrede dosent in die ekonomieby die Universiteit van Port Elizabeth.Mnr. Van Aswegen is gebore en getoein Wes-Transvaal en het in 1979 metonderskeidings in al ses sy vakke opCarletonville gematrikuleer. In 1982 hethy 'n B. Juris-graad op Potehefstroornontvang en daarna as 'n ingeskreweklerk by 'n maatskappy van geoktrooi-eerde rekenmeesters gewerk. In 1984het hy 'n honneursgraad by die Univer-siteit van Pretoria voltooi.Hy het in 1985 by die Universiteit vanStellenbosch ingeskryf en sal sy mees-tersgraad binnekort voltooi.

Mnr. Van Aswegen.

Sy hoofbelangstellings in die studieveldvan die ekonomie sluit in die DerdeWereld-skuldkrisis, problerne van ont-wikkelende lande in die wereldekono-mie, landboubeleid, monetere ekono-mie, internasionale ekonornie en dieanalise van lande. 0

13

PROF. ROUX DEVILLIERS TREE AF

Studente derde van dorp se blankes

Maties byna 14 000met verlede jaar s'n tussen hakles is:Opvoedkunde 948 (969), Landbou-wetenskappe 709 (745), Regsgeleerd-heid 235 (267), Teologle 336 (351),Krygskunde 164 (176) en Tandheel-kunde 311 (336),Sedert verlede jaar het die getal man-studente van 8 611 tot 8 519 afgeneem,terwyl die vrouestudente van 5 138verlede jaar tot 5 415 vanjaar toege-neem het. Van vanjaar se mans studeer5 685 voor- en 2 834 nagraads, en vandie vroue 4 371 voor- en 1 044 nagraads.Die gekleurde studente het van 357 (325van hulle Kleurlinge) verlede jaar tot487 (440 Kleurlinge) vanjaar toege-neem.• Verlede jaar was die Unlversltelt segemlddelde opleidingskoste per stu-dent R7 708. Hiervan het die StaatR5 619 (72,9%) bygedra, die studenteself Rl 303 (16,9%) en die UniverslteitR786 (10,2%).Dit was die hoogste bydrae wat dieUniversiteit tot dusverself aan studente-oplelding moes bestee. Vir die bydrae'Is die Unlversltelt tot 'n groot mateafhanklik van skenkings uit die privatesektor en van goedgeslnde Oud-Maties.Die Universiteit se totale ultgawes hetin 1986 die rekordbedrag van sowatRl16,46 miljoen bedra. Akademlesebedrywighede het meer as RI04,77 mil-joen daarvan ultgemaak, koshulse sowatR9 miljoen en die Langenhoven-stu-dentesentrum ongeveer R2.66 miljoen.Personeelvergoedlng het 78,8% van dielopende ultgawes bedra. D

Prof. en mev. De Vi/Hers (middel) bydieafskeidsfunksie wat die Universiteit virhulle aangebied het, saam met prof. Jande Bruyn, wat prof. De Vi/Hers opgevolghe!, en mev. Renee en Prof. Mike deVries, die rektorspaar.

Die dorp se totale bevolking was verledejaar 46 180, wat 1 408 meer as die vorigejaar was.Die getalle van die ander drle bevol-klngsgroepe op die dorp was as volg,met 1985 se totaal tussen hakies: bruin21 271 (20489), Asier 40 (40) en swart3 392 (3 346). D

DIE STUDENTETAL het vanjaar met185 tot 13934 - 'n nuwe rekordgetal- toegeneem. Altesaam 3 870 Maties(27,8% van die totaal) studeernagraads,wat dieselfde as verlede jaar en onderdie hoogstes aan alle unlversltelte indie land is.

Soos in vorlge jare is die akademiesegehalte van vanjaar se eerstejaars weerbale hoog. Altesaam 352 van die 2 682eerstejaars het in skooleindeksamen 'ngemiddelde A-simbool (d.w.s. 'n slaag-syfer van minstens 80%) behaal.

Meer as 73% van die eerstejaars hetmet minstens 'n C-gemiddeld (60% ofmeer) in die skooleindeksamen geslaag.

Vyf van die twaalf fakulteite het vanjaar'n toename in studente. Hulle is Lettereen Wysbegeerte, die grootste fakultelt,met 3688 studente (3552 in 1986),Handel en Administrasie met 2 868(2 760 in 1986), Natuurwetenskappemet 1 582 (1 493), Geneeskunde met1 735 (1 712) en 80sbou met 152 (150).

Die ander sewe fakultelte se getalle,

Nli sy aftrede bly woon prof. De Villiersen sy vrou, Hannatjle, nog deeltyds opStellenbosch, maar hy sal meer tyd aansy boerderybelange op sy plase, 80er-boonfonteln en Klipheuwel naby Mon-tagu, bestee. Daar word met wlngerd,vrugte, lusern en skape geboer.Die De Villiers's het drle seuns, Eddie,'n sakeman, Andre, 'n dokter, en Roux,'n eerstejaarstudent In die Ingenieurs-wese op Stellenbosch. Prof. De Villiers-hulle se eerste klelnkind, Wrensch, isvroeer vanjaar gebore. D

Boerdery

STUDENTE MAAK meer as 'n derdevan Stellenbosch se totale blanke bevol-king uit. Van die 21 477 blanke In-woners wat die Elkestad verlede jaargehad het, was 8 218 studente watblnne die munisipale gebled gewoonhet. Dit was 295 studente meer as In1985.

Prof. J. W. R. (Roux) de VllUers, Vise-Rektor (bedryf), het aan die einde vanJunie afgetree nadat hy meer as 32 jaaraan die Universiteit verbonde was. Hyhet in 1979 Vise-Rektor geword en hetvroeer vanjaar vir enkele maande asRektor waargeneem terwyl die Rektoren Vise-Kanselier, prof. Mike de Vries,met groot verlof was.Jacobus Wrensch Roux de Villiers is 'nboorling van die Eikestad en het daargrootgeword. Hy het 8- en M-grade indie ingenieurswese, albei met lof, aandie US verwerf voordat hy in 1966 'ndoktorsgraad in die ingenieurswese aandie Universiteit van Cambridge behaalhet.Prof. De Villiers, 'n geregistreerde pro-fessionele ingenieur, was meer as agtjaar die dekaan van ingenieurswese.Voor dit was hy dosent in die meganieseingenieurswese en toegepaste wis-kunde.Hy was lank inwonende hoof van diemanskoshuis Helderberg en dien steedsas "President van die Republiek vanHelderberg" .As uithaler-sportman was prof. De Vil-liers op sy dae die Unlversiteit se tennis-kamploen,.het hy in tennis en pluimbalprovlnsiale kleure verwerf, en was hy'n eersteliga-rugbyspeler en -kaptein.Hy het vir sowat vyftlen jaar lankkoshulsrugbyafgerlg.

14

InAllschwil, 'n voorstad van Basel. isdie grootste tennis- en muurbalkom-pleks in Switserland. Dit behoort aan

'n Suid-Afrikaanse Oud-Matie, Leonvan der Merwe, 'n lid van die bekendeVan der Merwe-tennisfamilie van dieStrand. Sy broer Andre gaan ook gereeldna Basel om afrigtingswerk in Leon sebinnenshuise kompleks te doen.Leon het in 1969 aan die HoerskoolStrand gematrikuleer en van 1971 tot1975 B.A. en honneurs in Geografie aandie Universiteit van Stellenbosch vol-tooi. In die tyd het hy die WP, Boland,

van der merwe center3ewerbestrasse 30. 4123 Allschwil (Bachgraben)

DUD-MATIE PRESTEER DDRSEE

Die Van der Merwe wat'n bobaas-sakemanin Switserland is

telefon 638244 Deur dr. FLORIS VAN DER MERWE, dosent In MenslikeBeweglngskunde aan die US.

80: Die sentrum se glansbrosiure. Regsbo: So lyk die sentrum van buite af.Regs: Leon van der Merwe.

Ein relchhaltigas Angebol bielet Ihnen das grbssttTennis. und Squash-center der Region. Neben delbeiden Hauptsportarten TennIS und Squastl. mIl delentsprechenden Kursangeboten. legen wir groSselWert auf .Flt~esskurse Jegllchel ArtLassen SIS slch von unsefen Centeraktivltaten utle,raschen und iJberzeugen Sie sich selbst

• 12 squashcourts• 3 tennisplatze• 2 saunas• 5 solarien

SA Universiteite en die SA Weermag intennis verteenwoordig.Na sy studies, in 1977, is hy na Europaom te reis en tennis te spee!. Die uit-einde van die saak was dat die BaselLawn Tennis Club hom in 1978 'nkontrak as gasspeler aangebied het.Elke klub kon van een buitelandsespeier se dienste gebruik maak. DieBasel L.T.C. is die grootste klub in Baselen teen 100000 Switserse frank perjaar het hulle Leon in 1979 as afrigter indiens geneem.Hoewel Leon tans sy eie sake-onder-neming het, speel hy steeds vir dieBasel L.T.C. Hy was in 1982 die Swit-serseenkelspelkampioen en het vanjaarvir die tweede agtereenvolgende jaartweede in die Switserse liga geeindig.

Lang ure se harde werk en die steunvan 'n Switserse vriend het dit vir Leonin 1983 moontlik gemaak om die "Vander Merwe Tennis Und Squash Hallen"teen 'n bedrag van 4,5 miljoen Switsersefrank (sowat R6,25 miljoen) op te rig.

Dit was toe die grootste dergelikebinnenshuise sentrum in Switserlanden het twaaH muurbalbane (almal metglasagtermure toegerus), drie tennis-bane (met groen tapytbedekte vloere),

twee saunas, vyf solariums, 'n fiks-heidsafdeling, 'n restaurant met sitplekvir 80 mense, 'n kantoor en 'n grootwoonstel gehuisves.

Teen Oktober 1988 sal daar uitbreidingster waarde van 2,5 miljoen Switsersefrank of R3,5 miljoen aangebring wees.Dit behels 'n verdere drie verdiepingswat die totaal (saam met die kelder-verdieping) op ses te staan sal bring.Die bestaande vloeroppervlakte worddaarmee van 3 550 m2 tot 5 650 m2

vergroot.

Leon, sy personeel van 12 asook sesdeeltydse werkers maak die "Van derMerwe Center" die voorste muurbal-sentrum in SwitserIand. Hy gee selfs syeie publikasies uit.

Vir 'n buitelander om in SwitserIand soiets te vermag, is natuurlik 'n reuse-probleem. Leon kon dit egter met diehulp van vriende regkry. Laasgenoemdewas veral nodig om die plaaslike teen-stand te oorbrug.

Soveel sukses na net vyf jaar het mee-gebring dat hy met baie jaloesie te doengekry het. Die feit dat Leon se sentrumvir sewe dae van die week tot midder-nag, en selfs later, volgepak is, getuigvan die tevredenheid wat sy klientedaaruit put. Die smaakvolle, luukse enlugtige atmosfeer is ook ideaal virbinnenshuise sportdeelname.

Wat Leon van der Merwe in Basel totstand gebring het. is meer as net 'nsport kompleks. Dis 'n toonbeeld vandeursettingsvermoe en harde werk -'n voorbeeld vir menige Switser, ensoveel te meer vir elke Suid-Afrikaner.

o

15

US kry sy eieseminaarsentrum

Die Universiteit kry vroeg volgendejaar sy eie seminaarsentrum sowat15 km suidwes van die sentrale

kampus, op 'n plaasgedeelte wat ver-lede jaar aangekoop is en wat aan dienuwe US-proefplaas, Bonterivier, grens.Bouwerk aan die sentrum se eerste fasekos nagenoeg R1,5 miljoen en het reedsbegin. Die res sal hopelik volgende jaarvoltooi word.Dit sal vir konferensies, kongresse, sim-posiums, seminare en ander byeenkom-ste tot die studente en personeel sebeskikking wees.'n Deeglike vooraf ondersoek deur dieUS se Afdeling Beplanning het gedui opdie dringende behoefte aan so 'nbymekaarkomplek - verkieslik wegvan die kampus af. Die nasionale ruimte-norme waarvolgens kampusse beplanword, erken ook die behoefte aan soiets, se mm. Kobus Coetzee van dieafdeling.Hy en prof. Chris Kapp, die Buro virUniversileits- en Voortgesette Onder-wys (BUVO) se direkteur, het ook soort-gelyke seminaarsentrums elders in dieland besoek om die seminaarlokale sodoelmatig as moontlik te beplan."Konferensies, seminare, simposia enindiensopleidingskursusse word nougewoonlik in die vakansietye aangebiedomdat dit al tyd is wanneer die beskik-bare geriewe nie vir klasdoeleindesbenut word nie. Boonop is die lesing-lokale .en akademiese geboue op diekampus nie almal doelmatig beplan metdie oog op seminaargebruik deur akade-mid en ander professionele groepe vanoor die hele land nie," se prof. Kapp.Hoewel die sentrum ook tot BUVO enander instansies se voordeel gaan wees,

16

sal die studente die belangrikste ge-bruikers daarvan wees, se prof. Kapp.Die studenteraad sal dit onder meer virallerlei doeleindes benut.

Ook die 27 universiteitskoshuise, dertig-tal sportklubs, nagenoeg veertig stu-denteverenigings en selfs musiekgroepesoos die Universiteitskoor asook kerk-groepe kan die sent rum gebruik.Benewens die groepe sal die terreinook vir die Studenteraad se talle leier-skapontwikkelingsprojekte beskikbaarwees. Die Universiteit en ander instan-sies kan dit verder ook vir indiensoplei-dingskurusse gebruik.

SpanbouBUVO sal die seminaarsentrum virsommige van sy onderrigontwikkelings-programme, spanbouseminare, voort-gesette onderwysprogramme en anderseminare gebruik.Prof. Kapp se heelwat geld wat tot dus-ver aan buile-instansies betaal is, salvoortaan bespaar kan word en nog 'ndeel sal as bedryfskoste na die Univer-siteit self gekanaliseer word.Omdat borgskappe meestal hiervoor

verkry word, kan dit ook die borge selas ligter maak. Die borge sluit nie netdie private sektor in nie, maar ookinstansies soos die Kaaplandse Onder-wysdepartemen t.

BUVO is onder andere ook verantwoor-delik vir opleidingsprogramme vir leer-lingleiers (hoofprefekte) en bied insamewerking met verskeie privaatborgeen departemente opleidingsprogrammeaan.

Al die nodigste geriewe word reeds metdie eerste fase voorsien, sodat diesentrum dadelik bruikbaar sal wees.Met die tweede fase sal die akkommo-dasie verder uitgebrei word.

Tot 250 mense sal dit uiteindelik op 'nkeer kan gebruik. Dit is so beplan datenkele kleiner groepe terselfdertyd ge-akkommodeer sal word.

Die sentrum sal slaapsale, enkel- endubbelkamers, 'n eetsaal en seminaar-kamers bevat. 'n Kampeerterrein waartente opgeslaan kan word en braai-geriewe gaan ook voorsien word. DieLangenhoven-studentesentrum sal aan-vanklik die spyseniering behartig.

Ter wille van 'n besparing in reiskostemoet die seminaarsentrum nie te ver

van die kampus wees nie, maar verkies-lik tog weg daarvandaan sodat 'n matevan afsondering (die "eiland-atmos-feer") verkry kan word, se prof. Kapp.Om die rede is besluit om die sentrumbyvoorbeeld nie op die Universiteit seVergenoeg-terrein langs Coetzenburgte bou nie.Daar is nog nie op 'n naam vir die nuwesentrum besluit nie. Die plaasgedeeltewaarop dit gelee is, is bekend as MonVilla. Dit Ie.aan die Annandalepad ennaby die hoofpad tussen Stellenboschen die D. F. Malan-Iughawe. Die nuweTegnopark is nie ver vandaar nie.Die res van die Mon Villa-plaasgedeelteis by die nuwe Universiteitsproefplaasingeskakel. 'n Darn wat digby dieseminaarsentrum gebou gaan word, salnie net besproeiingswater virdie proef-plaas verskaf nie, maar kan ook vir ont-spanning gebruik word en sal tot dieverfraaiing van die seminaarsentrumhelp bydra. 0

Prof. Daniel Teichrow (middel) van die departement bedryfs- en operasionele-ingenieurswese aan die Universiteit van Michigan, V.S.A., het die U.S. onlangsbesoek. Hy is 'n kenner op die gebied van programmatuur-ingenieurswese en wasverantwoordeJik vir die ontwikkeJing van die PSLj PSA-stelsel, 'n uiters gevorderdestelsel vir hulp met stelselspesifikasie. By hom op die foto is dr. Etienne Gouws vandie Departement Rekenaarwetenskap en mnr. Andre de Jager, direkteur, Sentrumvan Elektroniese Dienste.

Juweelontwerpermaak naam oorsee

'n0ud-Matie, Daniel Jacobs vanStellenbosch, is 'n skeppendekunstenaar wie se juweelont-

werpe in die buiteland meer bekend isas in Suid-Afrika. Van sy ontwerpe is aldeur Aaron Farber van Fifth Avenue,New York, Aurumn Gallerie in SanFrancisco asook nog twee voorsteAmerikaanse juweliers, Concepts inCarmel en Palo Alto in Kalifornie, aan-vaar.Sy wenresep berus hoofsaaklik op syvindingryke ontwerpe, tegniese kundig-heid en die artistieke peil van sy werk- en met 'n sjarmante model soosMargaret Gardiner om sy juwele te ver-toon, kon dit nie anders as om die buite-landse markte te oorrompel nie.Daniel Jacobs is 'n boorling van Omaruruwat sy hoerskoolopleiding op Otjiwa-rongo voltooi het. Die Suidwester, watdie sewe Owambo-dialekte vlot praat,het reeds vanaf standerd twee potlood-sketse gedoen. Op hoer skool het hymet olieverf geeksperimenteer.

TeologieAs eerstejaar-Matie begin hy egter indie teologie studeer, maar verander na'n jaar sy kursus na juweelontwerp bydie Departement Beeldende Kunste. Insy finale jaar wen hy die eerste prys inDe Beers se prestige-kompetisie "Dia-monds Tomorrow", vir jong juweelont-werpers.In sy ontwerpe gebruik hy hoofsaaklikkombinasies van ivoor, perels, koraal,agaat, diamante, goud, silwer en ebbe-hout. 'n Ontwerp word nooit herhaalnie en al sy juwele word in sy ateljee opStellenbosch met die hand gemaak. Elkeontwerp word gemaak om by die klientse persoonlikheid te pas.Daniel gesels graag oor sy besoek aandie juweliersaak Fifth Avenue in NewYork. Hy kon nie 'n formele afspraak

met "die regte mense" kry nie en hetdus nie eintlik verwag om iets te verkoopnie. Oral in Amerika het hy sy sakkiemet juwele by horn gehad, en by FifthAvenue was hy besig om breedvoerigaan 'n sekuriteitswag te verduidelik watin die sak was toe een van die vroue watdaar werk sy juwele te sien kry en sobe"indruk was dat sy op die plek diebestuurder gebel het.'n Halfuur later sit Daniel en gesels met

Fifth Avenue se grootbaas, wat toe 'naanbod vir die hele sak juwelierswaredoen. Daar en dan is 'n langtermyn-ooreenkoms aangegaan dat Daniel virhom juweliersware sal ontwerp enmaak.Daniel is van plan om voortaan slegsontwerpstukke in sy ateljee aan te houen beplan om 'n galery daar in te rig.Daar wag beslis 'n blink loopbaan opdie jong kunstenaar. - Bart CroDle.D

EN VIR DIE JEUGUNIEKE DIENS AAN

* "GELETTERDHEID bepaal in 'n grootmate die lewensgehalte van 'n land.

* "Die vermoe om vlot en met beg rip telees, is die sleutel tot beroepsukses enstaan sentraal in opvoeding en persoon-like ontwikkeling.

* "Die kind met leesprobleme ervaafdie leersituasie as intens bedreigend.Hy misluk telkens in sy portuurgroepen beleet sy totale skolastiese ervaringook as 'n mislukking."

Met die gedagtes vat mev. Marina IeRoux, bibliotekaresse van ISKEMUS,die Inligtingsentrum vir Kinder- en/euglektuur- en -Media van die Univer-siteit van Stellenbosch, hierdie dina-miese diensorganisasie se werk tot 'ngroot mate saam.In minder as 'n dekade het ISKEMUSontwikkel tot 'n sentrum wat landwydaan die jeug v.an aile bevolkingsgroepeen aan aile volwassenes wat met hullegemoeid is, 'n unieke diens lewer.Vanjaar is die Internasionale /aar vandie Leser. ISKEMUS is in 1978 in dielewe geroep as 'n huldeblyk aan dieIntemasionale /aar van die Kind, 1979.

Groot leemteDie sentrum is veral ingestel om dieleerplan vir die onderrig van kinder- enjeuglektuur aan studente van die Depar-tement Biblioteek- en Inligtingkunde teondersteun. Dit het egter gou geblykdat ISKEMUS 'n groot leemte aan inlig-tingsfasiliteite vir die bree publiek vul.Vandag beskik die sentrum oor 'n ge-rekenariseerde databasis van meer as20 000 items en 'n boekevoorraad vansowat 7 000 prim/he bronne, vaklektuurasook fiksie in albei landstale. Daar isverder verwysings na rolprente, plate,videoprogramme en selfs opvoedkun-dige en remedierende speelgoed.Dit was die eerste sentrum van die aardin die land. Selfs in vergelyking met diebuiteland is dit groot: 'n Soortgelykesentrum wat onlangs onder groot fan-fare in Brittanje aangekondig is se data-basis is byvoorbeeld slegs 'n kwart sogroot soos ISKEMUS s'n.ISKEMUS het voortdurend kontak metsulke sentrums in Amerika, Brittanje,Wes-Duitsland, Nederland, Australieen selfs Indie. Dit lei tot 'n verrykende,wedersydse uitruil van kennis.'n Amerikaanse tiener-tydskrif het 'ntyd gelede selfs 'n volledige artikel oor

18

ISKEMUS gepubliseer. Talle buite-landers het al die sentrum besoek.Naas sy belangrikste funksie, die ver-skaffing van inligting, probeer ISKE-MUS ook om sistematiese en interdissi-plinere navorsing te onderneem eninligting oor lees, leesprobleme, lees-motivering en kinder- en jeuglektuur teoversa mel en te orden.Behalwe die uitbou en instandhou vanISKEMUS se databasis oor kinder- enjeuglektuur, word daar verder ook inlig-tingstukke oor lees en verwante onder-werpe saamgestel. 'n Alfabetiese voor-raadlys van al die inligtingstukke, tanssowat 270, kan gratis van ISKEMUSaangevra word.Kinders en jong mense se belangstel-lings verander net so vinnig soos watdie tegnologie ontwikkel. Kinder- enjeuglektuur is dus ook 'n vinnig ver-anderende veld. ISKEMUS vervul 'nbelangrike rol om veral onderwysersvoortdurend oor die verandering ingeligte hou, se prof. Pierre Overduin, direk-teur van die sentrum.Gemeenskapsdiens word in die wydstesin van die woord gelewer. Van voor-skoolse kleuters tot skrywers, van stu-dente tot navorsers oorval die sentrummet navrae. Tot twintig telefoonnavraeen byna net soveel briewe word elkedag gehanteer. "Selfs kinders moat joupes en pia - want in die hedendaagselewe moet hulle leer om van jongs afintelligent met inligting te kan omgaan,"se mev. Le Roux.Naslaan- en navorsingsgeriewe wordnie net aan die studente van die Departe-ment Biblioteek- en Inligtingkunde be-

Dit beklemtoon hoe belangrik ISKEMUSas diens- en navorsingsentrum is. Lees-probleme Ie dikwels Ban die wortel vanleer- en gedragprobleme - iets watopvoedkundiges en akademici al hoemeer aanvaar, se mev. Le Roux.Daarom probeer die ISKEMUS-perso-neel diens lewer in die lig van die Engel-se skrywer Walter de la Mare se on-sterflike woorde:

"Only the rarest kind of best inanything can be good enough forthe young".

• Belangstellendes kan met ISKEMUSin verbinding tree by Kamer 448, B. ).Vorster-gebou, Universiteit, Stellen-bosch, 7600; telefoonnommer 71140bylyn 2020. 0

Ged ragsprobleme

Afdeling Ortopedagogiek en Buiten-gewone Onderwys verwys gereeldmense met leesprobleme na die sen-trum."Met 'n storie kan 'n mens enigiets leer.Die geskrewe woord het 'n groot tera-peutiese invloed. En as jy deeglik voor-bereid is, kan jy met verhalende lek-tuur baie probleme by kinders help op-klaar," se mev. Le Roux. Die studieveldstaan as biblioterapie bekend.Van bednatmaak tot ouers wat skei,van seks tot dwelms en diensplig isonder die baie onderwerpe waaroorkinders en hul ouers, onderwysers ofsielkundiges by die sentrum kom inlig-ting soek.In Suid-Afrika, soos in die buiteland, islees- en spelprobleme by skoolkinderssteeds ernstig. Volgens mev. Le Rouxhet navorsing getoon dat ongeveer elfpersent van Sub A-Ieerlinge in leesonderpresteer (dit is meer as 8000kinders met ernstige leesprobleme) endat sowat 'n kwart van die leerlinge inprimere skole ernstige spelproblemehet.

FOTO'S: Jan Ie Roux

skikbaar gestel nie, maar ook aan dievan ander US-departemente en -fakul-teite, universiteite, onderwyserskol-leges, tegnikons en kolleges virafstands-onderrig.'n SDI-diens (selektiewe disseminasievan inligting) word op 'n gereelde basisaan (tans sowat tien) meesters- of dok-torale studente oral in die land gelewer.Die personeel help dikwels met die reelvan seminare en simposiums oor kinder-en jeuglektuur - en selfs opvoedkun-dige vakansieprogramme by openbarebiblioteke, asook kleuterskole en anderinstansies wat met kinders gemoeid is.Duisende kilometers word jaarliks af-gele om op uitnodiging vir leeskringe,studiegroepe en ander organisasies oralin die land lesings aan te bied. Soveeluitnodigings word ontvang dat hulledeeglik gesif moet word. Voorkeur wordveral gegee aan groepe soos onder-wysers, bibliotekarisse en studiegroepewat weer die kennis oor 'n baie wyerveld kan uitdra.Die saamstel van leesprogramme is 'ntydrowende maar belangrike funksievan die sentrum. Skoolklinieke, didak-tiese hulpspanne asook die Universiteitse Sentrum vir Sielkundige Dienste,Kliniek vir Kinder- en Ouerleiding en

Heel links onder: Mev. Le Roux geeleesleiding aan tieners.

Links onder: ISKEMUS se personeel,prof. Pierre Overduin (middel) enmevv. Esther van Vuuren en MarinaIe Roux.

Links bo: Kleuters maak geesdriftigkennis met Storieman, 'n handskoen-pop wat taalkommunikasie helpbevorder.

Bo: Leesprobleme word vroeg reedsuitgestryk.

Links: Lede VBn 'n studiegroep onder-wysers besigtig die jongste vak-literatuur.

19

Prestige programmefor civil engineersFORTY-SIX SENIOR executives fromall spheres of the South African civilengineering industry recently attendeda month-long construction managementprogramme, presented by the Univer-sity's Department of Civil Engineeringin conjunction with its counterparts atthe universities of Cape Town. Pretoriaand the Witwatersrand, and with thesupport of the Civil Engineering Indus-try Training Scheme.The prestige programme was of post-graduate standard. All the delegateswere nominated by their employers andhad to be substantially experiencedwithin industry. with a correspondinglevel of responsibility.It was the first time that the engineeringfaculties of the four universities wereinvolved in a single teaching pro-gramme. According to the programmedirector, Prof Fred Hugo, who is headof the division of Geotechnics. ProjectManagement and Transportation in theCivil Engineering Faculty at Stellen-bosch, this may herald the beginning ofan era of much greater co-operation

and rationalisation between the engi-neering faculties in South Africa.The teaching team included lecturersfrom the engineering faculties at thefour universities which were involved.as well as Professors Willie Hamman ofthe Stellenbosch University BusinessSchool at Bellville; Paddy Miller of theUniversity of Pamplona, Spain; Philip

Professor Hugo

Spies. director of the Institute forFutures Research at Stellenbosch Uni-versity; Mike Vorster of the VirginiaPolytechnic State University; PeterThompson. of the University of Man-chester, Institute of Science and Tech-nology; Jim O'Connor of the Universityof Texas; Rias van Wyk. head of theUnit for the Study of TechnologicalInnovation at Stellenbosch University;and Willie Esterhuyse. head of theUniversity's Department of Philosophyand Mr Tom Frisby. President of theFrisby Group in the USA.

Several representatives from the indus-try were also included in the teachingteam.

The teaching methods emphasised par-ticipation of the delegates through theuse of case studies and through generaldiscussion, in class sessions and inseminars led by guest speakers.

All the delegates were expected to beexperienced in the primary elementsand systems involved in project develop-ment. Attention was. therefore. focusedon more recent developments andspecific topics which were consideredto be of importance.

Wherever practical in the programme,instructors and delegates made use ofmicro computers. Delegates with littleoroo experience with computers attend-ed a micro computer short course imme-diately prior to the programme. 0

PQS BESTELLING AAN:

Itemkode Aantal R c-

Subtotaal

Plus 12% AVB

Totaal

1ste keuse: .

2de keuse:

3de keuse:

Titel: Naam en van: .

Adres: .

ITEM B:Kleur-keuse: .

Poskode: Telefoon: ( ) .Aangeheg my tjek/posorder 0 Debiteer my Visa 0 Masterkaart 0

L.W.: Kredilkaart aanvaarbaar slegs op bedrag van R10,OOof meer.

Kaartnommer:

Kaartvervaldatum: : .

Handtekening: .

KATALOGUS: Stuur asb 'n katalogus van ander US-produkte aan~i=-bOgemelde adre~ '_ ~

)----------------,BESTELVORM EN/OF AANVRAAG VIR KATALOGUS

ITEM A:

A1: Maties: Gedruk in maroen enougoud.

A2: Aile koshuise se name rondomin helder rooi, blou en geelgedruk.

ITEM A:WIT ERDE-KOFFIEBEKERS

L.W.: Dui gewenste kleur op bestelvorm aan.

R7,OOelk

Ruimte vir A4-skryfblok, pen en notas.Kleure: maroen. donkerblou, rooi ofdonkergroen in kunsleerafwerking en metgoudkleurige metaalhoekies. Wapen ingoue druk.

R12,50 elk.

ITEM B: KONFERENSIELEl:RS

• Aflewering: ongeveer 3 weke• Pryse sluit posgeld. hantering en verpakking in

P~S BESTELLING OF AANVRAAG VIR KATALOGUS AAN:

DIE STELLENBQSCH WINKELPosbus 6122 Uniedal 7612. Andringastraat 13 Stellenbosch 7600

Telefoon: (02231) 76803

20

Spoorbaan se dravermoemet model bestudeer

Hoer produktiwiteitvir bedryf vasgeleEKONOME BEKLEMTOON voort-durend dat Suid-Afrika slegs werklik 'nhoer lewenspeil vir al sy mense kanverwerf as die produktiwiteit waarmeedie beskikbare en skaars hulpbronnenaamlik grondstowwe, masjiene enmense se arbeidsvermoe aangewendword, verhoog kan word. Met hoer pro-duktiwiteit word bedoel om 'n grotergetal voordelige produkte te vervaardigmet dieselfde of minder insette vanskaars hulpbronne.Suid-Afrika se konstruksiebedryf ge-bruik jaarliks sowat tien persent vandie beskikbare hulpbronne en verhoog-de produktiwiteit in die bedryf is dusvan groot belang.Die Afdeling Geotegniek, Projekbestuuren Vervoer in die Oepartement SivieleIngenieurswese aan die US doen nounavorsing om produktiwiteitstandaardevir 'n aantal konstruksie-aktiwiteite vaste ste!.Mm. Chris Schumann is die leier vandie navorsingsprojek. Oit word deur dieSA Siviele Ingenieurswese Adviesraaden Adviserende Komitee vir Navorsingin Konstruksie geborg.Sulke standaarde hang natuurlik af vanomstandighede op die konstruksie-terrein. So byvoorbeeld sal die tempowaarmee wapeningstaal gebind word,be'invloed word deur die werkspan seervaring, motive ring en samestelling,deur die weersomstandighede, diegehalte van organisasie, die soort staalwat gebind word, en waar, byvoorbeeldhoog bo die grond en in 'n ongemaklikeposisie teenoor gerieflik naby die gronden toeganklik, ensovoorts.Die benadering wat gevolg word, is omtalle ervare konstruksie-ingenieurs segesamentlike kundigheid in te samel ente orden, om sodoende produktiwiteits-norme vir normale omstandighede enproduktiwiteitsfaktore vir buitenge-wone toestande - wat maklik om tegebruik, omvattend en gesaghebbendsal wees - aan die nywerheid beskik-baar te ste!.Mense in die konstruksiewese sal danhulle eie prestasie hieraan kan meet endaarop verbeter as hulle tekortskiet.Die wisselwerking tussen die Univer-siteit se navorsing oor en die nywer-heid se implementering van hoer pro-duktiwiteit sal na verwagting lei tot 'nal groter bewustheid en die ontwikke-ling van produktiwiteitsprogramme indie konstruksienywerheid.Tot dusver is vir 66 konstruksie-aktiwi-teite in grondwerke, pyplyne, paaie enstrate asook betonwerk reeds 687 pro-

duktiwiteitsfaktore ge"identifiseer. So-wat 260 siviele aannemers en 30 staats-departemente se same werking wordgevra om die navorsing suksesvol tekan afhande!.Altesaam 73 maatskappye het reeds 107mense met ervaring in siviele inge-nieurskonstruksie aangewys om aan dieprojek saam te werk. Die vraelyste wathulle voltooi, sal mettertyd verwerkword. 0

Vanwee die smal spoorwydte (1,07meter) wat in die Republiek gebruikword, kon treine hier voorheen

nooit teen sulke hoe snelhede ry soosop die bree trajekte (1,42 meter) in baieoorsese lande nie.Oanksy die groter stabiliteit wat dieSuid-Afrikaans ontwikkelde Scheffel-onderstel aan spoorwegrytuie verleen,is dit nou egter moontlik om snelhedevan tot 200 km/h te bereik.Sulke hoe snelhede veroorsaak heelwatgroter kragte op die spoorbaanstruk-tuur as wat by die laer snelhede onder-vind word. Die struktuur bestaan uitdie spoorstawe wat vasgeheg is aan diedwarsleers en wat weer op hulle beurtdeur die laag gebreekte klip bo-op dieondergrond ondersteun word.

PLEKKE VIRWOONWAENS

OUD-MATIES en die ouers van huldigestudente wat In die komende Oesember-vakansle met hul woonwaens op Stellen-bosch wll vakansle hou, moet betydsbespreek as hulle woonwastaanplekkeop die Unlversltelt se pragtlge Verge-noeg-ontspannlngsterreln langs dieEersterlvier wil bekom.Die terreln word vanlaar vir die eerstekeer hiervoor gebruik, Olt Is slegs tussen8 Oesember en 15 Januarle besklkbaar.'n Woonwastaanplek kos net R15 perdag. Die hele rulm terreln bestaan ultgrasperke, met groot borne, en daar Is'n modeme dubbelverdleplnggebou metbadkamergerlewe.Besprekings moet gedoen word by mnr.Johann AspeIlng, Afdeling Toelatlng enLosles, telefoonnommer 02231-77546/7.

o

Mnr. Schumann

Die genoemde ontwikkeling in voertuig-ontwerp het dus nou meegebring datdaar weer deeglik na die gedrag endravermoe van die spoorbaan self gekykmoet word.

'n Studie van die gedrag van 'n werklikelengte spoorbaan in die veld is baiemoeilik weens die feit dat daar so baiefaktore is wat 'n invloed uitoefen enwat nie maklik beheer kan word nie.Gevolglik word 'n analitiese model ge-bruik, wat met behulp van kragtigerekenaarprogramme opgestel en ont-leed word.

In die afgelope jaar het mm. HandreBlignaut, 'n nagraadse student in diesiviele ingenieurswese aan die US, so'n analitiese model as 'n tesis vir symeestersgraad ontwikke!' Oit is onlangsvoltooi en teen 'n goed beheerde labora-toriummodel getoets.

Laasgenoemde model is ontwerp engebou deur 'n ander nagraadse student,mm. Gerdus Bouwer. Oit is ongeveer 'ntiende die grootte van 'n 20 meter langespoorbaan, maar is nie 'n ware modelnie. Die verskilJende materiale watgebruik is, Iyk en reageer byvoorbeeldnie presies soos in die veld nie - maaras die analitiese model reg is, moet ditselfs die gedrag van hierdie laborato-riummodel presies kan voorspe!.

Met behulp van so 'n beproefde wis-kundige model kan die ingenieur diegedrag van 'n lengte spoorbaan op enigesoort ondergrond en ander tipiese trein-belastings voorspel. Oit stel hom dan instaat om veilige en ekonomiese ont-werpe voort te bring.

Hierdie navorsing word in noue same-werking met die Suid-Afrikaanse Ver-voerdienste se Spoorbaan-ontwikke-lingslaboratorium gedoen. 0

21

1e D.J.Opperman-Iesinggehou,beurstoegeken

22

NADAT DIE Universiteit verlede jaarbesluit het om 'n nagraadse studiebeursen 'n prestige-gedenklesing ternagedag-tenis aan wyle prof. D. J. Opperman inte stel, is die eerste beurstoekenningvroeg in die eerste kwartaal aan mnr.Eduan Swanepoel, 'n M.A.-student indie Afrikaanse letterkunde, oorhandig,en in die tweede kwartaal het prof.Lina Spies die eerste gedenklesing voor'n groot gehoor in die H..B. Thom-teatergelewer.Bydraes uit twee oorde maak dit vir dieUniversiteit moontlik om D. J. Opper-man se nagedagtenis so te huldig. DieFynproewersgilde Stellenboseh hetonderneem om die lesingreeks te borg,terwyl Nasionale Boekhandel die geldbeskikbaar stel vir die beurs wat toe-geken word aan 'n student in dieDepartement Afrikaans en Nederlandswat gevorderde navorsing in die letter-kunde onderneem.Dit is besonder gepas dat die drieinstansies saamgespan het om een vanSuid-Afrika se grootste letterkundigefigure te huldig, want prof. Oppermanhet 'n noue verbintenis met al driegehad.

WerkgewerDie Nasionale Pers was een van Opper-man se vroegste werkgewers. Na enkelejare in die onderwys het hy in 1946 totdie redaksie van Die Huisgenoot toe-getree. Daarvandaan is hy in 1949 asdosent na die Universiteit van Kaap-stad en later na Stellenboseh.Hy het egter nooit sy bande met dieNasionale Pers verbreek nie. Feitlik alsy werk is deur eers Nasionale Boek-handel en later Tafelberg-Uitgewers enHuman & Rousseau uitgegee. Verderhet hy deur die jare as letterkundigeadviseur vir die firmas opgetree. Inhierdie hoedanigheid het hy belangrikewerk vir die Nasionale Pers gedoen en'n groot bydrae tot die Afrikaanse letter-kunde gelewer.Prof. Opperman se skakeling met dieFynproewersgilde was op 'n meer per-soonlike vlak. Hy was goed bevriendmet etlike bestuurslede van die gilde,en sy vier gedigte "Grondstowwe bydie siklus van seisoene" wat in Komasuit 'n bamboesstok opgeneem is, is oor-spronklik vir die Fynproewersgildegeskryf en gepubliseer in hulle resepte-boek So eet ons in Stellenbosch.

Sy verbintenis met die Universiteit vanStellenboseh is welbekend. Hy was van1960 tot met sy aftrede in 1979 profes-sor in Afrikaanse letterkunde aan die

Universiteit, en daarna het hy nog 'nruk lank as dosent in die departementaangebly totdaat swak gesondheid ditvir hom onmoontlik gemaak het om sywerk voort te sit.Mnr. Piet Botma, voorsitter van Nasio-nale Boekhandel, het die eerste beurs-toekenning ter waarde van R4 000 inFebruarie tydens 'n middagete opStellenboseh aan mnr. Swanepoel oor-handig.Prof. Spies se onderwerp vir die eerstegedenklesing was Besieling en behoud:die boodskap van D. ]. Opperman virons tyd. Sy is 'n oud-student van prof.Opperman en was in Mei toe die lesing

gehou is, verbonde aan die Universiteitvan Pretoria maar het sedertdien 'nprofessoraat in die Departement Afri-kaans en Nederlands op Stellenbosehaanvaar.

Dosente en studente van die Departe-ment Drama het mi die lesing enkelevoordragte uit die werk van Oppermangelewer. Die personeel van die Univer-siteitsbiblioteek het ook vir die geleent-heid 'n interessante uitstalling vanOpperman-manuskripte in die foyer vandie teater gereeJ.

Die eerste D. J. Opperman-gedenklesingwas 'n groot sukses, en dit is reedsduidelik dat die lesing in die toekoms 'n

Annale gratisDIE Universiteitsbiblioteek beskik oor'n aantal ekstra eksemplare van dieprestige-publikasiereeks Annale vandie Universiteit van Stellenbosch watgratis op navraag aan belangstellendeOud-Maties beskikbaar gestel word.

Dit dek die hele tydperk van 1923 tot1985 en bestaan uit twee afdelings:

Afdeling Adek die vakgebiede landbou-

Uninnill"it un 5lellt>nbosch ,Die voorblad van die eerste D. ]. Opper-man-gedenklesing. Belangslellendeskan eksemplare daarvan bydie Departe-ment Afrikaans en Nederlands (tele-foonnommer 71140) kry.

Prof. Spies (middel) nadat sydie eersteD. ]. Opperman-gedenklesing gelewerhet, saam met mev. Marie Opperman,weduwee van prof. Opperman, prof.]ohan Smuts van die Departement Afri-kaans en Nederlands, mev. LeonoraRossouw en prof. Hennie Rossouw,Vise-Rektor (akademies).

belangrike literere gebeurtenis en 'nprestige-geleentheid van die Univer-siteit gaan wees.Daar is besluit dat die beurstoekenningen die lesing elkeen voortaan al om dieander jaar sal geskied. Die beurs wordaanstaande jaar weer toegeken, maardie volgende gedenklesing is eers in1989. 0

wetenskappe, ingenieurswese, bosbou.botanie. entomologie, geologie, wis-kunde. fisiologie, soologie en wyn-kunde.Afdeling B dek biografiee, ekonomie.opvoedkunde. geografie. geskiedenis.regsgeleerdheid.letterkunde, algemenetaalwetenskap. sielkunde en antro-pologie.Belangstellendes moet voor 31 Okto-ber 1987 navraag doen by mev. A. Brink.J. S. Gerieke-biblioteek. telefoonnom-mer 02231-77874. 0

Liedjie-navorserwen Artes-toekenning

Hy het meer as500 Afri kaansevolksliedjies

in 10 jaaropgeteken

PROF. PIETER GROBBELAAR,hoof vandie Departement Afrikaanse Kultuur-geskiedenis, het vroeer vanjaar 'n Artes-toekenning as beste radioprogram-maker van 1986 verower.

Dit is toegeken vir Die yolk as digter. 'nreeks van 23 halfuurprogramme oorAfrikaanse volksliedjies wat weekliksin die aand uitgesaai is.

Drie Oud-Maties, die bekende Stellen-bosse sangpaar Randall en KobaWicomb asook Janette Cilliers van diePaarl, het die liedjies in die programgesing. Hulle is al drie oud-Iede van dieUniversitei tskoor.

Mej. Cilliers en mnr. Wicomb het diemeeste van die opnames spesiaal virdie program gemaak. Enkele plaat-opnames waarin die Wicomb-egpaarsaam optree en wat reeds bestaan hetvoordat die programreeks aangepak is,is ook ingesluit.

Prof. Grobbelaar vertel dat mev.Wicomb in 'n motorongeluk ernstigbeseer is toe daar met die maak van diereeks moes begin word. "Ons was baiegelukkig om toe vir Janette te kry om dieliedjies te help sing. Sy en Randall het'n groot sukses daarvan gemaak."

OssewatrekAl die programme is deur prof. Grob-belaar opgestel en aangebied. Dit wassy tweede programreeks met die naam.Die eerste reeks is in 1978 uitgesaai. Hybeoog nog 'n reeks wat hopenlik vol-gende jaar tydens die lSD-jarige vieririgvan die Ossewatrek uitgesaai sal word.

Verlede jaar s'n het uit meer as 200liedjies bestaan en altesaam sowat sesuur se sang bevat. In albei reekse isongeveer 3S0 liedjies uitgesaai. Prof.Grobbelaar beskik oor meer as SOOwathy in die afgelope Uen jaar opgetekenhet.

Die volksliedjies kom uit letterlik elkeuithoek van die land. Baie daarvan hethy bymekaargemaak wanneer hy systudente in lang vakansies op Afrikaan-se kultuurgeskiedenis-veldwerktoerena verskillende dele van die land ver-gesel het.

Die radioprogramme het ook baie menseaangespoor om liedjies se woorde enmelodiee aan te stuur. Een luisteraarhet selfs 30 op 'n keer aan prof. Grob-belaar gestuur.

Hy se dit is verbasend dat hy na soveeljare wat hy hieraan werk steeds op

nuwe liedjies en variante van die wathy reeds het, afkom.Dit is meestal ouer mense wat nog vandie liedjies ken - wat hulle as kindersen jong mense geleer het toe baie Afri-kaners nog self "musiekgemaak het".Die oudste liedjie wat hy opgespoorhet, kom oorspronklik uit die Middel-eeue in Nederland, het saam met dievolksplanting na die Kaap gekom en het

Prof. Grobbelaar met sy Artes-toeken-ning.

tot onlangs in Suid-Afrika voortgeleef.Die jongste bloeitydperk was in diedertigerjare, voor die Tweede Wereld-oorlog.Hy kan behoorlik 'n "treffersparade"saamstel van liedjies wat in sekere tyd-perke gewild was. Daar is onder meerliefdes-, spot-, dans-, patriotiese en talleander soort Afrikaanse volksliedjies.Sommige word oral in die land aange-tref, terwyl ander streekgebonde is. DieNoordweste is waar hy die meeste aan-getref het.Gedurende 1982-1984 het hy 'n toeken-ning van die RGN gekry om veldnavor-sing oor die Afrikaanse volksliedjie inafgelee dele van die land te doen.

Koordirigente nader hom deesdae dik-wels om liedjies te kry wat hulle virkoorgebruik wi! verwerk. Die Univer-siteit se Departement Skoolmusiek stelook baie belang in die versameling.

• Belangstellendes kan met prof. Grob-belaar by die Departement AfrikaanseKultuurgeskiedenis, Universiteit, Stel-lenbosch, 7600, telefoonnommer (02231)71140 in verbinding tree. 0

KonvokasieDIE JAARVERGADERINGvan die Kon-vokasie van die Universiteit word opDinsdagaand 24 November om half-agtin die H. B. Thom-teater gehou. Ailegegradueerdes van die US is Iede vandie Konvokasie en kan die vergaderingbywoon.

Die geleentheidspreker by die jaar-vergadering is dr. Jan van der Horst,voorsitter van die Universiteitsraad.

Aile Konvokasie-Iede oor wie se adressedie Universiteit beskik, sal kort voor dietyd uitnodigings ontvang. 0

23

S6 help nuwe sentrumnavorsers met statistiek

Deur PROF. NICO LAUBSCHER,

Hoofstatistiekus vandie Univel'siteit senuwe Trust Bank.Sta tistieksen trum

word op tye dat interaktiewe konsul-tasie nie plaasvind nie en daarom moet'n sekere hoeveelheid tyd per weekhiervoor opsygesit word. Die infrastruk-tuur wat vir berekeningswerk op dieUS-kampus geskep is, staan vir niksterug nie. Van die statistiese oogpuntgesien, word daar van die hoofraam-sowel as van mikrorekenaars gebruikgemaak.Gedurende die afgelope Winterskoolvan die Universiteit is daar ook deel-gene em deur drie lesings, "StatistieseMetodes vir Eindgebruikers", aan tebied. Meer as 130 belangstellendes hethierdie kursus bygewoon. Hiermee isvan die vernaamste beginsels wat ingedagte gehou moet word by die in-sameling en verwerking van data onder-streep. Verder is die nuutste ontwik-kelinge wat bestaan by een van die

mees gebruikte stukke statistiese ge-reedskap (lineere regressie) onder-streep. Daar is ook 'n uiteensetting ge-gee van moontlikhede wat bestaan in 'nminder algemeen bekende omgewing(die loglineere model by gebeurlik-heidstabelle ).

Die Statistieksentrum stel hom dit tendoel om van tyd tot tyd voorligting aante bied oor onderwerpe wat vir 'n wyegehoor van belang mag wees, By dieWinterskool is daar ook 'n demonstrasievan 'n bekende rekenaarpakket aan-gebied. Die geesdrif waarmee dit ont-yang is, dui daarop dat 'n belangrikebydrae gemaak word tot die verhogingvan die syferkundigheid wat van soveelbelang is.

Daar word gehoop dat die inisiatief watdie Universiteit van Stellenbosch in dieverband geneem het, vee I vrugte salafwerp en dat navorsers sal ervaar dathier 'n instrument daargestel is wat virhulle van wesenlike waarde is. 0

II

Cll'

dat 'n werkbare prosedure daaruitbestaan om 'n eerste afspraak opsioneelvir 30 of 90 minute te bespreek. Een dagper week word opsygesit vir ongeveerses of sewe kort afsprake sodat soveelmoontlik mense van advies bedien kanword.

Indien dit dan blyk dat die probleemwat gestel is, opvolgwerk nodig het,word tyd bespreek vir 'n langer besoek.Van die langer afsprake word hoogstenstwee per dag aanvaar. Hulle het ge-woonlik opvolgwerk nodig in die vormvan opleeswerk uit statistiese literatuurof verdere ontwikkeling van modellewat vir die besondere probleem ter sakeis.

sers voorsien. Dit sluit ondersteuningin aan lede van die personeel, onafhank-lik sowel as saam met hulle doktors- enmeestersgraadstudente, sowel as 'naantal gevalle wat van buite die Univer-siteit afkomstig was.As in gedagte gehou word dat die aksiesom hierdie diens bekend te stel noueers effek begin kry en dat die tweedegedeelte van die jaar tradisioneel meernavrae sal inbring soos daar met dieafronding van eksperimentele werkgevorder word, is dit duidelik dat diediens 'n al groter leemte vul.'n Belangrike aspek van statistiese kon-sultasie is berekeningswerk. Hoeweldie bedoeling nie is dat statistiese bere-keninge roetinegewyse vir kliente ge-doen word nie, moet die konsultantsekere data stelle van nader beskousodat insae in die aard van die dataverkry kan word. Dit lei dikwels totnuwe idees vir verdere analise.Hierdie berekeningswerk moet gedoen

Gedurende die eerste semester het dieTrust Bank-Statistieksentrum reeds 'nstatistiese diens aan sowat vyftig navor-

In die verband het die Universiteit 'nkwantumsprong vorentoe gene em deur'n statistikus aan te stel om in die diep-gevoelde behoefte van 'n statistiesekonsultasiediens te kan voorsien. DieTrust Bank het ook 'n groot aandeel inhierdie vooruitgang deur 'n deel vandie fondse te borg.Sedert die begin van 1987 funksioneerdie Statistieksentrum heeltyds. Die ver-antwoordelikheid word vanuit dieDepartement Statistiek uitgevoer. Ditbied 'n sterk basis vir konsultasie aan-gesien daar vir die moeiliker problemegetrek kan word uit die totale poel vankundigheid wat in die departementbestaan.Reeds in 'n vroee stadium was ditduidelik dat daar 'n baie groot behoeftebestaan, wat ook omtrent die helespektrum dek. Sommige kliente is baiegoed syferkundig onderle en het slegshulp nodig met die heel moeilikstestatistiese probIeme. Ander weer be-nodig huIp oor elementere sake soosrekenarisering van data. Aan al hierdieaspekte word aandag gegee en daarmeeword die navorsingsatmosfeer by dieUniversiteit verder verdiep asook grotermoontlikhede aan die navorserskorpsbeskikbaar gestel.Gedurende die eerste semester is ge-eksperimenteer met die vorm wat diespreekkamer sou aanneem. Dit blyk nou

Sprong

Die statistiek is 'n vakgebied wat byal die empiriese wetenskappe aan-sny. Waar daar ook al data ver-

samel word, om watter rede ook al, isdie onmiddellike doel om dit te verstaanen te interpreteer.

Omvangryke datastelle oorstroombaie gou die kapasiteit van die menslikebrein. Op die wyse bly die geheime enbetekenis wat dit inhou effektief ver-skans. Die statistiese wetenskap is enword ontwikkel om met die ontledingen vertolking van data te help.Die statistiek het in die afgelope half-eeu ontwikkel van 'n wetenskap watontstaan het uit die landbou- en anderwetenskappe tot een van die takke vandie toegepaste wiskunde wat onafhank-lik op eie bene staan, maar sekerlik niein isolasie nie.Dit raak al hoe moeiliker, indien nieonmoontlik nie, vir wetenskaplikes omhulle eie yak te bedryf tesame met diestatistiese kundigheid wat noodsaaklikis om reg aan hulle yak te laat geskied.am hierdie rede word die diens vantoegepaste statistici al hoe belangriker.

24

Bevorder enaangestel

TWEE PROFESSORE is onlangs tot heeltydse dekane bevorder. Prof. Chris Engel-brecht, hoogleraar in teoreliese fisika asook direkteur van die Instituut vir TeoretieseKernfisika, is sedert 1 Julie Dekaan van Natuurwetenskappe. Prof. S. P. Cilliers, hoofvan die Departement Sosiologie, en direkteur van die RGN se Navorsingseenheid virOntwikkelingsosiologie wat aan die US gesetel is, is vanaf 1 Augustus Dekaan vanLettere en Wysbegeerte.

Prof. Cilliers

geword. Gedurende 1982-1984 het hyin die US-Raad gedien.

Hy was Dekaan van Regsgeleerdheidtoe hy in 1984 as direkteur-generaalvan Minister Chris Heunis se Departe-ment Staatkundige Ontwikkeling enBeplanning aangestel is. Sedert verledejaar was hy hoof van die StaatkundigeOntwikkelingsdiens. Prof. Van Wykwas verantwoordelik vir die deurlood-sing van wetgewing soos die oor streek-diensterade en die afskaffing vaninstromingsbeheer.

In 1984 was hy die SA Vereniging vanProkureursordes se afgevaardigde na'n kongres van die Internasionale Balie-vereniging in Oostenryk. Hy het Wes-Duitsland op uitnodiging van dieAlexander von Humboldt-sligling besoek.

Prof. Spies het B.A.. honneurs en M.A.ged urende 1960-1963 aan die USbehaal,waarna sy ook 'n onderwysdiploma aandie UOVS verwerf het en aan die VrijeUniversiteit van Amsterdam gestudeerhet. In 1982 behaal sy 'n doktorsgraadaan die Universiteit van Pretoria.

Nadat sy ses jaar aan die Universiteitvan Port Elizabeth verbonde was en toteinde 1981 lien jaar dosent op Stellen-bosch was, vertrek sy na die Univer-siteit van Pretoria, waar sy vroeg ver-lede jaar mede-professor geword het.

Vier digbundels het reeds uit prof.Spies se pen verskyn en 'n vyfde is virpublikasie aanvaar. Sy het ook 'n prosa-bundel die lig laat sien. Sy is ondermeer met die Ingrid Jonker- en EugeneMarais-prys bekroon. (Lees ook bl. 22.)

Dr. Bessie Visser is vroeer vanjaar totprofessor in huishoudkunde bevorderen het ook voorsitter van die Departe-ment Huishoudkunde geword. Sy is dieeerste huishoudkundige wat 'n doktors-graad in die opvoedkunde aan die USbehaal het.

Prof. Visser is sedert 1979 senior lektriseen het reeds twee keer as departemen-tele voorsitter waargeneem. Sy is dieskrywer van 'n hand leiding wat deurstudente gebruik word asook mede-skrywer van 'n skole-handboek.

Prof. Alan Scher is tot professor en hoofvan die Departement Radiodiagnosebevorder. Prof. Scher het in 1973 as

~

Bruyn wat as nuwe Vise-Rektor (bedryf)uit hoofde van die amp 'n raadslid is.Proff. Cilliers en Jonker is as raadsledebenoem tot 31 Mei 1988 wanneer diehuidige termyne vir die twee be-noemings verstryk.Prof. Engelbrecht, wat prof. De Bruynas dekaan opvolg, het B.Sc. en M.Sc.albei met lof aan die Universiteit vanPretoria behaal asook 'n doktorsgraadin die teoreliese fisika aan die CaliforniaInstitute of Technology. Hy was ver-bonde aan die destydse Raad op Atoom-krag in Pretoria voordat hy einde 1978professor op SteIlenbosch geword het.Sedert 1980 was hy verskeie keredepartementele voorsitter en van April1984 is hy direkteur van die Inslituutvir Teoretiese Kernfisika. Gedurende1974-1978 was hy ere professor aan dieUniversiteit van Pretoria.

Prof. Engelbrecht

In 1982 het hy die SA Akademie seHavengaprys vir Fisika ontvang. Hy wasbesoekende wetenskaplike, professorof deelgenoot in Heidelberg (Wes-Duits-land), Orsay (Frankryk), Manchester(Brittanje) asook Kalifornie en die staatNew York in Amerika.Prof. Van Wyk het B.A. en LL.B. albeimet lof aan die US verwerf, asook 'ndoktorsgraad in die regsgeleerdheidaan die Rijksuniversiteit. Nederland, in1976. Van 1966 was hy aan die Univer-siteil verbonde. In 1972 het hy professor

Verskeie dosente is tot professor bevor-der. Ook onder die nuwe professore istwee bekendes wat voorheen aan dieUniversiteit verbonde was: prof. An-dreas van Wyk, hoof van die Staat-kundige Ontwikkelingsdiens, is sedert1 Junie professor in handelsreg, die poswat hy tot 1984 aan die US beklee het.Prof. Lina Spies van die Universiteitvan Pretoria is vanaf 1 Julie professor indie Departement Afrikaans en Neder-lands aan die US. Sy was tot 1983 aandil~ departement verbonde. HuIle isalbei Oud-Maties.Nog 'n bekende Oud-Matie wat asprofessor aangestel is, is regter WernerAckermann van Pretoria, wat van 1September 'n professoraat in mense-regte beklee (berig op. bl. 3).Prof. Cilliers het al sy akademiese kwa-lifikasies, insluitende MA in die sosiolo-gie (met lof), 'n doktorsgraad asookLL.B., aan die US behaal. Hy is sedert1947 aan die Universiteit verbonde,aanvanklik aan die destydse Departe-ment Sosiologie en Maatskaplike Werk,en sedert Julie 1957 as professor in dieDepartement Sosiologie. Hy is die meessenior professor in die Senaat.Prof. Cilliers het reeds sewe buitelandsestudiereise onderneem en agt navor-singstoekennings ontvang, waaronder'n RGN-toekenning as senior navorservir vanjaar en volgende jaar. (Dit isbenewens die direkteurskap van dieRGN-Navorsingseenheid vir Ontwik-kelingsosiologie wat hy beklee.)Onder die taIle ampte wat hy al bekleehet. is voorsitter van die Vereniging virSosiologie in Suidelike Afrika, lid vandie eertydse Beplanningsadviesraadvan die Eerste Minister, lid van dieUniversiteit van Wes-Kaapland se raad(1981-1984), lid van die UniversiteitTranskei se vergrote senaat sedert 1977en lid van die Stedelike Stigting se raadvan goewerneurs sedert voorverledejaar.Prof. Cilliers het prof. Andries Ne!' watafgetree het. as dekaan opgevolg. DieSenaat het proff. Cilliers asook WillieJonker, Dekaan van Teologie, as ledevan die Universiteitsraad ben oem in dieplek van prof. Ne!' en van prof. Jan de

25

Prof. Van Wyk Prof. Visser Prof. HesselingI I

Prof. Phillips Prof. Terblanche Prof. Combrink

hy verbonde aan die Tygerberg-hos-pitaal en sedert 1977 ook aan die US.Professorale status is sedert Julie ver-leen aan dr. Cas Terblanche, direkteurvan die BUrD vir Geneeskundige enTandheelkundige Onderwys. Hy is 'nOud-Matie wat ook aan die universiteitevan Port Elizabeth en die Oranje-Vry-staat gestudeer het. Prof. Terblanche is'n oud-skoolhoof en voormalige hoof vandie Onderwysersentrum Oudtshoorn.Prof. Bernard Combrink is van mede-professor bevorder tot professor en hoofvan die Departement Nieu-Testamen-tiese Vakke. Hy is 'n oud-Tukkie met 'ndoktorsgraad van die Vrije Universiteit,Nederland. Voordat hy in 1976 aan dieUS-Kweekskool aangestel is, was hyverbonde aan die Universiteit vanPretoria en die Randse AfrikaanseUniversiteit.

Mnr. Vander Merwe

Prof. Hannes Olivier, mede-professorin Ou Testamentiese Vakke, is van diebegin van 1988 tot professor bevorder.Hy het al sy akademiese kwalifikasies,insluitende twee M-grade met lof asook'n doktorsgraad, aan die US behaal, enis sedert 1969 aan die Universiteit ver-bonde. Prof. Olivier het verskeie studie-reise na Israel en ander plekke in dieMidde-Ooste onderneem.Mnr. Eric Rycroft, dirigent van die US-Strykensemble, is van senior lektor totmede-professor in musiek bevorder. Hyhet ook die Universiteit se simfonie-orkes, wat hy dirigeer, gestig.Prof. Rycroft het in Kaapstad en Londengestudeer. In 1973 het hy die SAUK-Musiekprys verower nadat hy tevore inLonden die Koninklike Musiekkollegese prys vir die beste altvioolspelergewen het. Sedert 1972 is hy verbondeaan die US-Konservatorium - heeltyds

Mnr. Van der Merwe het B.Mil. (1959)en Hons.-B. (B.&A.) aan die US verwerfen was gedurende 1979-1983 ook aandie departement verbonde. Hy hetsedertdien sy eie sake-onderneming opKakamas bedryf. Mnr. Alberts hetB.Comm. (1983) aan die US behaal enwas aan die person eel van 'n bank opStellenbosch verbonde. 0

Twee nuwe personeellede is onlangs indie Departement Ontwikkeling en Ska-keling se kantoor in Johannesburg aan-gestel. Hulle is mnre. Chris van derMerwe, wat as assistent-direkteur vandie departement aangestel is, en HennieAlberts, as 'n senior ontwikkelings-beampte.

vanaf 1978. Hy is 'n lid van die hoogaangeskrewe Endler-trio wat gereeldoor televisie en die radio optree.

Prof. RycroftProf. OlivierProf. VanJaarsveld

Hy is aan die universiteite van Stellen-bosch en die Witwatersrand opgelei enwas 'n private praktisyn voordat hy in1982 aan die US aangestel is. Sedertvroeg voorverlede jaar was hy verbondeaan die Universiteit van Wes-Kaapland.Dr. Pieter-Luttig van der Merwe is asprofessor in pediatrie en kindergesond-heid aangestel. Hy is 'n Oud-Matie enwas 'n private praktisyn voordat hy in1975 by die Tygerberg-hospitaal aan-gestel is. Sedert 1983 was hy eerstespesialis: pediatrie asook konsultant:kardiologie.Prof. Piet van Jaarsveld is van mede-professor bevorder tot professor infarmakologie, asook departementshoof.Hy het al sy kwalifikasies aan die USverwerf, waaronder honneursgrade(botanie en chemie), 'n M-graad (plant-fisiologie) en 'n doktorsgraad (genees-kundige wetenskappe). Sedert 1966 is

Prof. Vincent Phillips word in Januarie1988 professorjhoofspesialis en hoofvan die Departement Mondpatologie.

radioloog in die Hadassah-hospitaal inJerusalem gewerk.

Prof. Jan Lotz is sedert Januarie vanjaartot mede-professor in radiodiagnosebevorder. Die Josse Kay-medalje is in1980 aan hom toegeken. Hy het M.Med.(cum laude) in 1980 aan die Universiteitverwerf en is sedert Januarie 1986 assenior spesialis by die Tygerberg-hos-pitaal in diens.

Prof. Peter Hesseling is tot hoof van dieDepartement Pediatrie en Kinder-gesondheid bevorder. Hy is sedert 1984professor in pediatrie by die Tygerberg-hospitaal. Hy is die skrywer van ver-skeie artikels en het al 'n hele aantaloorsese besoek afgele.

Prof. Johan Joubert is as professor enhoof van die Departement Genees-kundige Mikrobiologie aangestel. Hy isdie ontvanger van verskeie beurse entoekennings en is ook die skrywer vanverskeie artikels.

Prof. Schalk van der Merwe is asprofessor in privaatreg aangestel. Hyhet B.A. LL.B. (cum laude) aan die USverwerf en het voorheen as advokaatgepraktiseer. Hy het reeds vyf navor-singsbesoeke aan die buiteland gebringen ook verskeie lesings in die buitelandgelewer.

Prof. Jan Malan is tot professor en hoofvan die Departement OpvoedkundigeSielkunde bevorder. Prof. Malan het inJanuarie 1972 as senior lektor by dieUniversiteit begin werk. Hy was sedert1984 direkteur van die Kliniek virKinder- en Ouerleiding.

Prof. Jannie van Deventer is van diebegin van die jaar tot mede-professor inMetallurgiese Ingenieurswese bevor-der. Prof. Van Deventer is sedert 1981senior lektor in Metallurgiese Inge-nieurswese aan die US. Hy het verskeiereferate by internasionale byeenkomstegelewer en is die ontvanger van verskeietoekennings waaronder die P. E. Rous-seau-toekenning in 1984.

Prof. Willem Pero/d is tot mede-profes-sor in Elektriese en Elektroniese Inge-nieurswese bevorder. Hy het al sykwalifikasies aan die US behaal en issedert 1982 senior lektor in die Departe-ment Elektriese en Elektroniese Inge-nieurswese.

26

Bo: Eduard Theron, Chris Marx en Tjol Lategan. Regs bo:Dawid Botha, Barry Blommaert, Piet Lombard, Marlize Smiten Marius Fryer. Oud-Maties hou

Alida Batty, Henk en Schulza Rall, en Odette en Leium Glasgow.

reiinie inOos-LondenSOWAT HONOERO Oud-Maties vanOos-Londen en omstreke het in Mei 'nbaie geslaagde retinie gehou.Die KWVhet vir die geleentheid 'n wyn-proe by die T.egniese Kollege Oos-Londen aangebied en mnr. Piet Lom-bard, direkteur van Ontwikkeling enSkakeling, was die geleentheidspreker.In 'n kort toespraak het mnr. Lombarddie jongste ontwikkelinge op Stellen-bosch geskets en ook die sluier effegelig oor sake wat vir die toekomsbeplan word, onder meer die Univer-siteit se rol in die beplande Tegnopark.Oud-MaUes in en om Oos-Londen enook van KingWilliam's Town het vir dieretinie opgedaag en daar is sommerlekker gesels.Onder die aanwesiges was die oudsteOud-MaUe in Oos-Londen, mnr. ChrisMarx, wat in 1925 'n eerstejaar was.Mnr. Barry Blommaert, wat in 1957 dieeerste retinie van die aard in Oos-Londen gereel het, was ook daar. In diegeheel was daar 'n goeie deursnee vanOud-MaUes van aile ouderdomme.Oit was ook 'n goeie geleentheid om 'ndertigtal "verlore skape" se name enadresse te kry sodat hulle weer MBtie-land kan ontvang.Net jammer dat minder as die helftevan die Oud-MaUes wat uitnodigingsontvang het, die retinie kon bywoon.Oaar was egter 'n baie positiewe reaksieonder die aanwesiges vir nog 'n groterreiinie voor die einde van die jaar.Hierdie was as 't ware net 'n oefenlopie... ja, Tjol Lategan was ook daarlDawld Balha.

27

Saamtrek opGrabouwSowat 120 mense was by 'n geselligeOud-Matie-saamtrek wat op Grabouwgehou is, Op die foto bo is 'n groepvan die jonger Oud-Maties by diereOnie.

Regs: Hier is mnr. Andries Esterhuyse(links voor) die adjunk-direkteur vanontwikkeling en skakeling, prof.Hennie Rossouw (tweede van linksvoor), Vise-Rektor, Akademies (watdie geleentheidspreker was) en mev.Leonore Rossouw (middel voor) saammet die ouer Oud-Maties. Hulle is(met hul studietydperke aan die UStussen hakies) va or: mevv. H. Fyfer(1943-1946) en Nicolene Raux (194El-1951), mnr. Albert Rust (192El-1932)wat die oudste Oud-Malie by diesaamtrek was, en mev. Isabel Beukes(1941l-1951). Agter: Mme. D. /. vander Merwe (1943-1946), Johan Smit(1960-1963) 'en P. Reuvers (1950-1953)asook dr. Adriaan du Toit (1951-1957).

Oak by die Grabouw-saamtrek (fotoregs onder) was, van links: mm. EricBoyd (wat gedurende 1962-1972 'nMalie was), mev. Linda en mnr.Corrie Keevy (1967-1970 en 1965-1970), mev. Linda Boyd (1966-196Il),mnr. Carel Brand (1968-1973, 1982),mev. Johnel Verster (196El), mnr.Christopher Boorne (19ti5-197o), mev.Rhode Joubert (1968-1971) en mme.Kobus van Graan (1967-1969), RykJoubert (1967-1971), Neil van Zyl(1966-196El) en Albertyn Verster(196El-1969).

DIE MAllEOUD-MATlES wat die studentekoerantDie Matie gereeld wi! ontvang. kandaarop inteken. Dit kos Rll per jaar. virelf uitgawes. Name. adresse en dieintekengeld kan gestuur word aan dieBestuurshoof. Die Matie, Langenhoven-Studentesentrum, Universiteit. Stellen-bosch. 7600. 0

28

IN MEMORIAMM atielUlul hel mel leedwese verneem vandie heengaan van die volgende Oud-Malies,Malies en andere wal 'n verbinlenis mel

die Universileil gehad hel:

Dr. Krige

As sekretaris en voorsitter van dieH ugenote-vereniging het h y 'n grootaandeel gehad aan die oprigting vandie Hugenote-monument en -gedenk-museum op Franschhoek.

MnT. Ernst Stals (84) van Stellenbosch,wat in 1968 as Vise-Rektor van die PaulRoos-gimnasium op die dorp afgetreehet. en toe nog tien jaar sekretaris vandie skoolraadkantoor daar was. Hy hetB.Sc. (1927) asook B .Ed. (1929) verwerf.

Mnr. Peet van Huyssteen (43) vanFlorida, 'n vervoerekonoom by 'n Pre-toriase raadgewende ingenieursfirmaasook dosent in die departement ver-voerekonomie by die RAU. Nadat hyB.A. (1971) aan die US behaal het,verwerf hy honneurs en M.Com. aandie RAU. Met sy dood het hy aan 'ndoktorsgraad gewerk. Hy was 'n oud-Wilgenhoffer.

Mnr, I. W. Ferreira (54) van Pretoria, 'nmeganiese ingenieur wat in 1952 aandie US afgestudeer het, is reeds vroeerverlede jaar oorlede. Hy was 'n oud-Dagbreker.

Dr. M. H. BigaIke (28) wat in 1977 en1978 aan die US gestudeer het voordathy aan die Universiteit van Pretoria asveearts gekwalifiseer he!. Hy was dieseun van prof. Rudi Bigalke, dekaanvan Bosbou aan die US. Dr. Bigalkehet vir die Malies en W.P. hokkiegespeel.

Ds. Japie Engelbrecht (51) van die NGgemeente Sondagsrivier, Kirkwood, watB.A. (1963), 'n honneursgraad (1965) enB.Th. (1968) behaal he!. Hy was voor-heen predikant van Goedvertrou, Nuwe-rus en Vrijzee.

Mnr. Nico Pio (20), eerstejaar-B.A.-student, is in die afgelope Julie-vakansiein 'n motorongeluk dood.

Mnr. Tonie van Zyl (21), 'n regte-student en inwoner van Wilgenhof. isook in Julie in 'n motorongeluk dood. 0

Dr. De KockProf. Heydorn

verwerf he!. Hy het nog twee doktors-grade behaal, in die veeartsenykunde(Universiteit van Pretoria) en mikro-biologie (Potchefstroom). Die PU virCHO het ook 'n eredoktorsgraad aanhom verleen.

Hy was een van Suid-Afrika se veel-sydigste navorsers, wat veral op diegebied van bakteriese veesiektes 'nbelangrike bydrae gelewer he!. Hy wasdirekteur van die navorsingsinslituutvir veeartsenykunde op Onderstepoort,hoofdirekteur: veeartsenydiens en hoof-direkteur: veeteelt en suiwel in dieDepartement van Landbou en Water-voorsiening, asook dekaan: veeartseny-kunde, Universiteit van Pretoria. DieSA Akademie se Havengaprys is aanhom toegeken.

Mnr. Konrad Harm Pretorius (48) vanBloemfontein, 'n prokureur, wat B.A.en LL.B. gedurende 1959-1962 opStellenbosch behaal he!.

Mev, E. L, (Esther) Jonck (49) wat B.A.in 1957 verwerf he!. Sy was die vrouvan Oud-Matie mnr. Lionel Jonck vanAggeneys.

Dr. Braam van Staden (57) van dieReserwebank in Pretoria, wat B.Comm.(1949) en M.Comm. (1952) behaal he!.

Mnr. Etienne Coetzee (24) van Wind-hoek, wat B.Econ. (1983) en HOD (1984)behaal het. is einde verlede jaar in 'nmotorongeluk oorlede.

Mnr. D. F. Q. du Toil (69) van die Paarl,wat B.Sc. (1937) behaal he!.

Mnr. Jan de Kock (35) van Kaapstad, 'nadvokaat, wat LL.B. (1976) aan die USbehaal he!. Hy was die seun van regteren mev. M. R. de Kock van Kaapstad.

Mnr. S. F. du Toil (89) van die Strand,wat in 1961 as ambassadeur in Frank-ryk afgetree he!. Hy het ook as Suid-Afrikaanse afgesant in Swede, Argen-tinie, Chile, Portugal en Halie gedien.

Prof. Allan Heydorn (86), gewese dekaanvan Ingenieurswese en die grondleggervan die departement elektrotegnieseingenieurswese aan die US.

Hy is in Stuttgart. Wes-Duitsland, opge-lei en was bestuurder van AEG in Suid-Afrika voordat hy in 1944 professor opStellenbosch geword he!. Prof. Heydornhet hom beywer vir die bevorderingvan Afrikaans as vaktaal, en het dieeerste Afrikaanse vakkundige handboekoor elektrisiteitsverspreiding geskryf.

Dr, W. P. de Kock (80) van Potchef-stroom, voormalige voorsitter van dieSuid-Afrikaanse Diamantraad, wat B.Sc.(1925), M.Sc. in die geologie met lof(1927) en D.Sc. (1932) op Stellenboschverwerf he!. In 1978 het sy alma mater'n eredoktorsgraad aan hom toegeken.Hy was verbonde aan Goudvelde vanSA, waar hy tot sy aftrede in 1966 virdekades lank 'n sleutelpos in die goud-mynbedryf beklee he!.

Dr. De Kock was 'n besonder lojale Oud-Malie en een van die Universiteit segrootste enkele donateurs. Hy is hier-voor op sy aOste verjaardag verlede jaarmet 'n spesiale toekenning, die Vise-Kanselierstoekenning, vereer. Behalwevir geld- en boekeskenkings, het hyreeds in die laat twinligerjare vir sirErnest Oppenheimer oorgehaal om 'nkosbare item, 'n stuk Kimberliet waarin'n diamant van 35 karaat vassit, aan dieDepartement Geologie te skenk. In diesewenligerjare het dr. De Kock sypersoonlike versameling van sowat 800edel- en halfedelstene aan die departe-ment geskenk.

Die SA Akademie se Havengaprys isaan hom toegeken en hy was 'n lid vandie eertydse Wetenskaplike Adviesraadvan die Eerste Minister. Hy was 'nsligterslid van die Akademie se fakul-teit van natuurwetenskap en tegniek,asook voorsitter van die WNNR seadviesraad oor oseanografiese navor-sing, marinegeologie en geofisika. 'nLesingsaal by die US is na hom vernoem.

Dr. Uys Krige (77) die bekende digteren dramaturg, wat in 1929 B.A. opStellenbosch verwerf het en in 1978 'neredoktorsgraad van die Universiteitontvang he!. Nadat hy op Stellenboschafgestudeer het. werk hy in 1930 asverslaggewer in Johannesburg en ver-trek in 1931 op die eerste van tweeEuropese reise. In die Tweede Wereld-oorlog word hy oorlogskorrespondentin Egipte. Hy is in ltalie krygsgevangegeneem maar het ontsnap. Nli die oorlogwoon hy in Johannesburg en later inKaapstad. Sedert die vroee sewentiger-jare woon hy op Onrusrivier en spitshom heeltyds toe op sy skryfwerk.

Die Hertzogprys is in 1974 aan homtoegeken. Hy het die Akademieprys virvertaalde werk ses keer ontvang. Naassy alma mater het die Universiteit vanNatal en die Rhodes-universiteit ookeredoktorsgrade aan hom verleen.

Prof. B. C. (Ben) Jansen (65) van Pretoria,wat 'n doktorsgraad in die geneeskun-dige wetenskappe in 1971 aan die US

29

30

Hennie Richter

DEELNEMERS AAN die TV-programFlinkdink moet 'n bo-gemiddelde alge-mene kennis sowel as vinnige reaksieshe, Die man wat so praat is Jan Prinsloo,regisseur: musiek en verskeidenheid bySAUK-TV, Verskeie Oud-Maties het aldeur die jare met onderskeiding aan diegewilde program deelgeneem.Tot en met verlede jaar is reeds tienFlinkdink-programme op TV vertoon.Verlede jaar was dit een van die gewild-ste programme op televisie, waarnasowat drie miljoen mense per uitsendinggekyk het.Voornemende deelnemers aan Flink-dink word gewoonlik per telefoon "ge-toets" of hulle geskik is om aan dieprogram deel te neem. "Ons bereigewoonlik twintig vrae voor. Deel-nemers wat dertien en meer vrae regbeantwoord, word toegelaat om ampte-lik aan Flinkdink deel te neem," se mnr.Prinsloo.Sover vasgestel kan word het dertienOud-Maties al hul stem dik gemaak indie gewilde program. Die dertien slim-koppe is Alta Visser, Francois du Preez,Hennie Richter, Hennie Scholtz, JohannGerber, Dawid van Lill, Philipp Oost-huizen, Dirk Laurie, Wynand Breyten-bach, Fred Schnetler, Dirk Brand,Hennie Coetzee en Theoniel Potgieter.Matieland het by sommige flinkdinkersgaan kers opsteek om te probeer vassteloor watter ander eienskappe bene wensintelligensie en vinnige reaksies deelvan 'n deelnemer se "arsenaal" moetwees om met redelike sukses aan dieprogram deel te neem.

Aigemene kennisAlta Visser se sy lees baie koerant endan luister sy ook gereeld na die nuus.Sy Ie haar egter nie doelbewus daaroptoe om haar algemene kennis uit te breinie. "Jy moet egter vinnig wees met dieknoppie," se Alta. Sy was in haarstudentedae in Heemstede tuis.Oud-Dagbreker Hennie Scholtz hetFlinkdink in 1978 gewen, en is 'ndepartementshoof aan die HoerskoolSishen. Hennie se hy is lief vir lees,veral koerante en aktuele tydskrifte.Hoe voel hy om voor miljoene mense op

Alta Visser

Oud-Matiesvaar goedmetFlinkdink

televisie te verskyn? "Man, jy voel soos'n goudvissie in 'n glasbak. Dis 'n soorteksamenvrees wat jou beetpak."Hennie Richter, 'n onderwyser aan dieLaerskool Gericke op Ceres, het in 1979aan die eindrondte van Flinkdink deel-geneem. Hy gee Aardrykskunde enGeskiedenis en se dat baie vrae uit dietwee vakgebiede kom. "Ek word eintlikbevoordeel deur my werk." Hy lees ookbaie koerant en luister gereeld na dienuus. "Dis baie spannend voor diekamera, maar die man wat sy senuweesdie beste in toom kan hou het 'n goeiekans," se hy. Hennie was op Stellen-bosch in Helderberg luis.

Dawid van Lill

Hennie Scholtz

Nog 'n Oud-Dagbreker wat uitsonderlikin die vasvraprogram gepresteer het. isDavid van Lill, tans omroeper by dieSAUK in Johannesburg. Dawid was van1977 tot 1980 in Dagbreek tuis. Hy komvan Grootfontein in Suidwes waar hymatriek geslaag het. In 1982 het hy virdie eerste keer aan Flinkdink deel-geneem en die eindrondte gehaal. Saammet hom in die tweede plek was nog 'nOud-Matie, Dirk Laurie. In 1984 en 1986het Dawid weer aan Flinkdink deel-geneem, en albei kere as wenner uit diestryd getree.Dawid glo ook dat vinnige reaksies 'nbelangrike bate is wanneer jy in 'nvasvraprogram goed wil presteer. Daar-benewens moet 'n mens onder drukgoed kan funksioneer en dit wat jygelees het goed kan onthou."So 'n persoon moet ook 'n wye belang-stelling he en wyd lees. Ek lees gewoon-lik 'n dagblad en die tydskrif Time." Salhy weer aan Flinkdink deelneem? "Ekweet nie, miskien. Ek het in die verledenet oe toegemaak en gehoop vir diebeste."

Vinnig reageerJohann Gerber, senior bestuurder (regs-dienste) in die makelaars-afdeling bySanlam is nog 'n Oud-Dagbreker wat al'n Flinkdink-reeks gewen het. "In 1976is lwee reekse gehou. Die eerste reeksis deur Philip Oosthuizen gewen, en ekhet die tweede reeks gewen," se Johann.Philipp Oosthuizen is ook 'n Oud-Matie.Johann het ook in 1978 en 1986 aanFlinkdink deelgeneem. Volgens hom isalgemene kennis en die vermoe omvinnig te reageer voorvereistes virredelike sukses in 'n vasvraprogram."My taktiek was om so gou moontlik teantwoord om sodoende meer vrae teprobeer kry. Die gelukselement speelook 'n belangrike rol en 'n mens moetprobeer kalm bly," se Johann.Sal hy weer deelneem? "As die SAUKmy vra, ja beslis." Daar is natuurlik diereel dat wenners van Flinkdink netweer aan die program kan deelneemindien hulle deur die SAUK versoekword om deel te neem. 0

STRAATTEATER- nuwe laset

van diestudentelewe

Straatteater het die afgelope tweejaar 'n interessante nuwe faset vandie Stellenbosse studentelewe ge-

word.Die trappe wat van die Jan Maraispleinna die nuwe ondergrondse Univer-siteitsbiblioteek toe afloop, vorm 'nnatuurlike amfiteater waar tot honderdestudente op 'n keer na hul mede-Matiesse ontluikende toneel-, musiek- en sang-talent gaan luister.Dit word een keer 'n week in middageteaangebied - as die weer (en die akade-miese drukte!) dit nie laat skipbreuk lynie.Die gedagte hiervoor het gekom vanmnr. Willem Smuts, 'n student in diesiviele ingenieurswese. Nadat hy ditbegin het. het hy ook die Studenteraadoorgehaal om Straatteater onder sybeskerming te neem en te bevorder.Mnr. Smuts is die voorsitter van die SRse Straatteater-komitee.Hy was die voorsitter van die Univer-siteitskoor toe die in 1984 in Europa

getoer het. Daar het hy gereeld kunste-naars op straat sien optree en besef ditis 'n kultuurbedrywigheid wat ook opStellenbosch tuishoort.Behalwe die geleentheid wat ont-luikende kunstenaars kry om hul talentein die openbaar op die proef te stel.beteken dit ook baie vir die gehoor.Baie studente word blootgestel aan 'n"subkultuur" waarmee hulle andersinsnie in aanraking sou kom nie, S8 mnr.Smuts.Hoewel Straatteater baie informeel is(die gehoor kan byvoorbeeld kom en

gaan soos hulle will is dit vir die kunste-naars en die gehoor ook baie "intiem".Oor die algemeen het die mense watoptree baie min of geen verhoogervaringnie. "Kreatiwiteit is al wat vereis word.Verder is spontane'iteit baie belangrik- en dit geld ook vir die gehoor."Daar word gestreef na 'n gesonde balanstussen vermaak en artistieke gehalte.As proefteater probeer dit ook om nuweteatervorme te ondersoek. Die teatermoet 'n lewendige en veranderlikemedium bly, wat kan stimuleer, frus-teer, uitdaag en vermaak. Die Straat-teater het baie moontlikhede, want ditis nogal 'n geval van "anything goes",S8 mnr. Smuts.Die Straatteater-komitee het klank-apparaat oorgeneem van 'n revuegroepwat voorheen op die kampus bestaanhet. Die au Conservatorium-gebou sesaal is as repetisieplek bekom endosente van die Departement Dramahet onder meer aangebied om 'n bietjieraad te gee.

Casper de Vries (kabaret) en die kom-ponis Nathaniel Ie Roux is twee van diemeer bekende kunstenaars wat al bydie Straatteater opgetree het. Dit wasterwyl hulle studente op die kampuswas. 'n Uittreksel uit Hennie Aucampse kabaret Slegs vir Almal is ook daaraangebied. 0

31

US-eenheid viersy 5e, SAW se75e verjaardag

USME het eeu gelede al'n voorganger gehad

Die Universiteit van StellenboschMilitere Eenheid (USME) het vroeervanjaar sy vyfde verjaardag en die

SA Weermag se 75ste verjaardag op 'ngepaste manier met 'n funksie in dieStellenbosse stadsaal gevier.Meer as 500 eenheidslede en 65 ere-gaste het dit bygewoon. Onder hullewas brig. A. K. de Jager. bevelvoerdervan Kommandement WP, brig. Johanvan der Spuy, wat die bevelvoerder vandie kommandement was toe USME in1982 gestig is. verskeie ander militeregaste, asook prof. Jan de Bruyn. wat asaangewese Vise-Rektor (Bedryf) dieUniversiteit verteenwoordig het, mnr.Frans Voischenk. wat as ondervoorsit-ter van die Studenteraad die studente-unie verteenwoordig het. en verskeiedekane en ander senior US-personeel-lede.USME is die jongste van ses sulke een-hede aan Suid-Afrikaanse universiteite.Dit bied 'n militere tuiste vir studentevan die SA Leer wat reeds hule aan-vanklike twee jaar diensplig verrig het.Normaalweg word mans wat eers diens-plig verrig het vir hulle Burgermagver-pligtinge by ander Burgermageenhedeingedeel en bots die eenhede se oplei-dingstye met die studentelede se akade-miese verpligtinge.Hulle moet dus noodwendig elke jaaruitstel vra en bel and uiteindelik in 'nsituasie waar hulle as opgeleide profes-sionele mense nog hulle volle kwotaverpligte dae aan die SAW skuld, watdan oor die hele volgende twaalf jaarstrek.

SteurendOmdat die tydperk direk nadat 'n mensop universiteit afgestudeer het gewoon-lik vir die jong professionele persoonvan kritiese be lang is om horns elf in syloopbaan te vestig, kan die onder-breking vir opleidingskampe baie steu-rend wees. (Hierdie probleem geldnatuurlik ook vir studente wat eers llliuniversiteit nog hulle twee jaar diens-plig moet gaan doen.)Een van USME se doelwitte is juis omaan sy lede die geleentheid te bied omh ulle verpligtinge gedurende univer-siteitsvakansies na te kom, wat dan ookal tyd is wanneer die USME lede diensdoen.Die aantal dae wat 'n gegradueerde dieWeermag skuld, het ook 'n "beroeps-diskwalifikasie" geword. Hoe minder

32

die verpligtinge. hoe meer is so iemandas werknemer aanvaarbaar. Lede vandie eenheid kry dus die geleentheid omhierdie verpligtinge drasties te ver-minder terwyl hulle studeer.Ander voordele is dat die eenheid ookreel dat lede op bevorderingskursussegaan en sodoende nie hulle militeresenioriteit verbeur nie. Lede bly ook innoue kontak met die militere, om daar-deur nie hulle vaardighede "te verbeurnie.Die hoofdoelwit van USME is egter omsy lede positief ingestel te hou teenoordie SAW, om so te verseker dat dieRepubliek se volksweermag ook diesteun van toekomstige professionelemense geniet. 0

Regs en onder: USME-lede tydens diekleurryke verjaardagviering in dieStellenbosse stadsaal.

USME is nie die eerste Burgermageen-heid wat 'n noue verbintenis met dieUniversiteit het nie. Die huidige Op-sporingsregiment en die Regiment Uni-versiteit van Stellenbosch se lede wasoorspronklik studente. Aan die eindevan die negentiende eeu het USME ook

'n waardige voorganger gehad, naamlikdie Stellenbosch College Cadet Corps.wat later die Victoria College VolunteerRifles geheet het.Die SCCC het met 67 vrywilligers in1883 ontstaan. Met hul donkerblouuniforms het hulle gereeld op Kollege-

Die Victoria College Volunteers met hulle orkes op Kollegeplein, 'n foto wat van dieOu Hoofgebou af geneem is. Links agter is Victoriastraat en regs daarvan Andringa-straat.

plein geoefen, waar die eerste deel vandie huidige Ou Hoofgebou toe al opgerigwas.

Op 24 Mei elke jaar het hulle onderbegeleidingvan "Bandmaster" Jannaschse blaasorkes op die braak aangetreeter viering van "Queen's Birthday". Metkarbine-gewere het hulle op die vlakte(oos van die huidige Ingenieurs-geboue-kompleks) skietoefeninge en skyn-gevegte gehou, en was hierin drie jaarnR.mekaar die Westelike Provinsie sekampioene.Met hul1886-prxsgeld vir die kampioen-skapsbyeenkoms het die korps 'n mooispuitfontein vir die Kollegegebou sebinneplein gekoop, en met 1887 se prys-geld 'n goeie slingerhorlosie vir diegebou. Nii 'n eeu pryk albei die stukkesteeds in die Ou Hoofgebou se binne-plein.In 1888 is die korps tot Victoria CollegeVolunteer Rifles (later V.C. Volunteersgenoem) herdoop. Hulle het MartiniHenry's gekry, en pragtige, nuwe uni-forms: rooi baadjies met goudomboor-sel en epauIette, swart broeke met rooi"piping" en swaar, wit helms.

Hoewel die V.C. Volunteers se get aIlevinnig toegeneem het, het die uitbreekvan die Engelse Oorlog die eenheid seeinde beteken. Daar was sprake dathulle vir aktiewe diens teen die Boere

in Natal opgekommandeer sou word enhulle het soos een man hulle bedankingsingedien.(Historiese gegewens ontleen aan: Studentelewe. 1866-1939. deur A. M. Hugo; uil Stellenbosch /866-/966.Honde,d Jaa, Hoe, Onderwys). 0

PRESIES 'n jaar gelede het Matielandberig van die spesiale winkel en dienswat 'n Oud-Matie, mev. Werda Biesen-bach, op Stellenbosch begin het. Sedert-dien het Die Stellenbosch Winkel sereeks US- en Matie-produkte uitgebreien het Werda heelwat interessanteartikels vir reiinies en ander geleent-hede verskaf.

Al die produkte in die winkel dra dieUniversiteit se goedkeuring weg.

Die winkel bied baievir oud-studente

Werda Biesenbach (naaslinks) by 'n onlangse saamtrek van oud-studente waar dieinteressante reeks Matie-aandenkings te koop was.

Die Stellenbosch Winkel spesialiseerin items soos glase, koffiebekers, tee-lepels, lessenaar-items, skryfbehoeftes,en dies meer met die Universiteits-

wapen daarop. Die kinder-T-hempiesmet bewoordings soos "My Oupa was'n Matie" of "My Pappa was 'n Matie" isbesonder gewild.

Om aile Oud-Maties die geleentheid tegee om 'n stukkie Matieland te bekom,bied Die Winkel ook 'n posbesteldiensaan. Werda vertel dat pakkies nie netregdeur die Republiek gestuur wordnie, maar dat T-hempies en mansjet-knope al na Rome, Washington DC enIsrael gestuur is.

Heelwat Oud-Maties het ook al van dieitems na familie en vriende in die buite-land gestuur. Daar stap o.a. in Londenvier kleingoed rond met hem pies waaropstaan "Dis lekker om 'n Pikkie-Matie teis"!

'n Volledige katalogus van al die itemswat te koop is, is op aanvraag by diewinkel beskikbaar.

Die Winkel is ook 'n bymekaarkomplekvan Maties en Oud-Maties. Dit het aldikwels gebeur dat tydgenote mekaardaar raakloop, en die besoekersboekgetuig daarvan. 'n Randburger skryf"Die Winkel vervul 'n leemte. Dit geemens iets om 'n wonderlike plek en deelvan jou lewe te onthou" en 'n Durbaniet"Proud to be a Matie. Thank you for thegreat ideas".

AIle ware Maties kan trots wees op diewinkel. Geen wonder dit staan alombekend as die Matie-winkel nie! 0

33

Prof. Raux Pienaar (links), hoof van die Departement Genetika, by die funksie waardie laboratorium na prof. Neethling vernoem is, saam met mevv. Leonie Ie Raux enCecile van der Merwe asook mej. Celie Steyn, niggies van prof. Neethling.

Genetika-departmentvereer sy stigter

DIE DEPARTEMENT GENETIKA het systigter, wyle prof. Ian Neethling, sehonderdste verjaardag in Mei gedenkdeur die departement se groot, voor-graadse laboratorium na prof. Neeth-ling te vernoem.Hy was die eerste professor in genetika(erflikheidsleer) in die land en een vandie eerstes ter wereld.Prof. Neethling was 'n kleinseun ennaamgenoot van ds. I. H. Neethling wateen van die Kweekskool en die Stellen-bosch Gymnasium (voorloper van dieUS) se grondleggers was. As dertien-jarige seun van 'n Oos-Transvaalsepredikant het prof. Neethling sy vaderin die Engelse Oorlog op kommandovergesel.Na die oorlog matrikuleer hy op Stellen-bosch, behaal SA aan die Victoria-kollege en word onderwyser, maar gaanin 1908 na Amerika om hom in die land-bou te bekwaam. Hy studeer ook inDuitsland en Nederland voordat hy in1912 lektor aan die Elsenburg-landbou-skoal word.In 1917 is hy as een van die Fakulteitvan Landbouwetenskappe se eerstedrie professore aangestel en in 1921 issy pas tot professor in erflikheidsleeromskep.Prof. Neethling het hom nie net asakademikus nie, maar ook as genetika-navorser, planteteler en landboukun-dige onderskei. Die bestaan en welvaartvan kleingraanverbouing in Suid-Afrikahet te midde van siektes en ander on-gunstige faktore tot 'n groot mate van sykennis en kundigheid afgehang.Vir byna 'n halfeeu is die koringbou inWes-Kaapland oorheers deur die kulti-vars wat hy geselekteer en geteel hei,met name soos Unie, Koalisie, Sterling,Hoopvol en Vorentoe. 'n Nuwe rog-sintese wat vanjaar vrygestel is, isHenoch genoem ter nagedagtenis aanprof. Neethling.Sewe van sy oud-studente het profes-sore in genetika aan Suid-Afrikaanseuniversiteite geword.Na sy aftrede in 1959 het hy op Stellen-bosch bly woon, waar hy in 1970, toe hy83 jaar oud was, oorlede is.Een van die USse landbouwetenskappe-geboue, voorheen bekend as die OuLandbougebou, is in 1982 na hom ver-noom. 0

I

Onder prof. Neethling se oud-studente en vriende wat die funksie ter herdenkingaan sy honderdste verjaardag bygewoon het, is mnr. Eddie Pienaar van Malmesbury,prof. Faan du Plessis van Stellenbosch ('n voormalige hoofdirekteur van landbou inTransvaal en dosent in plantsiekteleer aan die Universiteit van Pretoria), mnr. JubbaJoubert van Stellenbosch, mnr. Butch Lochner, direkteur van sport en ontspanningaan die US (wat 'n meestersgraad onder prof. Neethling se leiding verwerf het), dr.Tienie Ie Raux, voormalige adjunk-direkteur van die NIVV, asook proff. Chris Orffer,afgetrede hoof, Departement Wingerdkunde, en Hennie Louw, dekaan, Landbou-wetenskappe.

AtletiekklubDie Administrateur van Kaapland, Oud-Matie mnr. Gene Louw, is vir sy vol-gehoue belangstelling en ondersteuningvan die Stellenbosch-atletiekklub ver-eer. Hy het 'n baadjie met erekleureontvang. By mnr. Louw (naaslinks) ismnr. Jannie Momberg, voorsitter vandie WP-Atletiekunie, prof. Mike deVries, Rektor en Vise-Kanselier, en dr.Corrie Wessels, voorsitter van dieStellenbosc h-a tletie kklu b.

34

Gimnastiese vermoens, spoed endeursettingsvermoe is die vernaam-ste eienskappe waaroor 'n paal-

springatleet moet beskik om sukses tebehaa!' Dit is die mening van die Matiesse nuwe paalspring-Springbok, PietieRoux.PieHe het pas sowat vyf weke in Parys,Frankryk, deurgebring waar hy 'n afrig-tingskool onder leiding van Jean-ClaudePerrin, een van die wereld se besteafrigters in die paalspringnommer, by-gewoon het.Roux, wat die eerste paalspringer is naPoens Prinsloo in 1959 om Springbok-kleure in paalspring te verwerf. se syvolgende mikpunt is 5,5 m. Dit is 'naansienlike verbetering op sy bestehoogte van 5,27 m. "Dan wi! ek werk vir'n posisie onder die eerste tien paal-springers in die wereld.""PieHe het die wi! om te wen, hy is 'nsterk mededinger en hy het hope poten-siaa!. Hy kan gewis een van die bestepaalspringers in die wereld word," sesy afrigter, mnr. Joepie Loots.

RugbyPieHe vertel dat hy reeds op laer skooldeur paalspring gefassineer is. Hy hetegter eers op hoer skool to tussen dierugbyspelery deur daarmee kennis ge-maak. Op universiteit waar hy aanvank-lik 'n graad in menslike bewegings-kunde gevolg het, het hy ook rugby ge-spee!, maar sy liefde vir paalspring hetdie oorhand gekry. Na sy militere diens-

LEGENDARIESE MANNETJIES ROUX SE SEUN:

Die Springbok wilonder wereldse bestes wees

I;

lPietie Roux by sy afrigter, Joepie Loots, pas nadat Roux die SA rekord in paalspringtot 5,27 m opgestoot het.

35

Pietie en sy pa, Oud-Matie Mannetjies Roux. Pietie se rna, mev. Charlotte Roux (sywas 'n nooi Jooste) is ook 'n Oud-Matie en sy suster. Francette. 'n Matie.

o

plig is hy terug Stellenbosch toe ... endie keer het die SA rekord in paalspringgevolg.Pietie se dat die tipiese dag in sy leweuit klasdrag bestaan, en sowat tweeuur oefen. Die oefenprogram hou hy virses dae van die week vol.Die oud-Ieerling van die Hoer longen-skool in die Paarl hou daarvan omgesond te lewe. Hy eet gebalanseerd envolg 'n dieet kort voor byeenkomste.Volgens Pie tie is Stellenbosch die enig-ste plek in Suid-Afrika waar paal-springers met vert roue kan deelneem."Ons geriewe, veral die landingstrook,is van die beste in die land," se hy.

PaalspringskoolVolgens mnr. Loots wil hy in dievolgende tien jaar elke jaar 'n SA rekordin paalspring he. Dit Iyk heel moontlikmet mense soos Pietie Roux, Louis vanZyl, Theo Pellissier en die belowendePierre van Huyssteen wat deel uitmaakvan die Stellenbosse "paalspringskool".Van Zyl is deesdae in die Weermag,maar is nog steeds 'n lid van Loots seafrigtingsgroep.Loots, 'n oud-Springbok in die tienkamp,is self 'n man wat in 1982 en 1985 by dieFranse oor die paalspringnommer gaanlig opsteek het. Hy word allerwee aseen van die voorste afrigters in paal-spring in die land beskou.

'n Totale borgskap van R22 500 is vroeervanjaar deur Firestone aan die Stellen-bosse "paalspringskool" beskikbaar ge-ste\. "Die geld sal hoofsaaklik virlandingsapparaat en pale gebruikword," het mnr. Loots gese.Dat hy en sy atlete reeds hul merkgemaak het blyk uit die feit dat die

rekord in paalspring die afgelope driejaar elke jaar verbeter is. Gert Hattinghhet die rekord in 1985 gehou op 5,19 m,toe Louis van Zyl met 'n hoogte van 5,25m in 1986 en nou Pie tie Roux met sy5,27 m. Dit Iyk dus asof die masjinerieom die aspoester van atletiek in SA opte kikker reeds aan die werk is.

Wie onthou nog Victoria-huis?

Hy was die koeimelk-sondaar

Mnr. Nalie Ferreira, Donald Murray-laan 32, Parkwes, Bloemfontein:Niemand onthou nou meer iets daarvannie, maar so vyftig jaar of meer geledewas daar Victoria-huis, in Dorpstraat,Stellenbosch.Ds. Laurie Botha was die primarius.Een van die kleurryke figure was AttieEngelbrecht.Ons het daar op die stoep gesit, regoorGottschalk se hotel en drankwinkel.

Mnr. D. H. Deetlefs, Huis Lettie Theron,Hennanus:

Ek het ds. P. S. Latsky se skrywe "Sowas dit in 1920's" (MatieJand 3:86)interessant gevind.Dit Iyk of die gebeurtenis van die manwat die koei gemelk het nadat ditWilgenhof se terrein binnegekom het aldeel van Matieland se geskiedenisgeword het.Ds. Latsky kon maar die sondaar senaam genoem het. As van sy tydgenotenog lewe, weet hulle tog dit was Philip-pie Deetlefs, ou Boela, van Wilgenho£.Sy enigste oorlewende suster en twee

36

loey Hamman, pragtige ding, het verby-gestap, en dan het lohan Eugene AlanZietsman, Attie se kamermaat, geskree:"Duiwel, hier kom jou ou Katkoppie!"En uit daardie huwelik, jare daarna, islannie Engelbrecht, die beroemdeSpringbok-vleuel, gebore.

Briewe

broers, waarvan ek die jongste is, soudit nie as "naamskending" beskou hetnie.Die gebeurtenis het nog 'n nadraaigehad waarvan my ou broer my selfvertel het. In daardie dae was daar nogprofessore in wiskunde, chemie enfisika wat hul vakke in Engels gedoseerhet. Aangesien die tyd wat hy kastig indie hof moes verskyn, met 'n wiskunde-periode saamgeval het, het hy sy storievir die proffie vertel en gevra om vandie klas verskoon te word. Die was sogaaf om al die studente van die klas vryte stel met die opmerking: "We will allgo to court and support Mr Deetlefs."

Dit was 1929. Daar was ook G. A. Gilio-mee, prof£. Ian en Herman se pa. Anderinwoners van daardie geliefde huis wasGeof Cronje, later professor aan die UP,en haddad, en lohn Mare - hy, lohn,wat 13 tale kon praat.Daar was Liefie, later die beroemdeprofessor Barnardt van die US, en sybroer. En Rossouwtjie, daardie grootmusikus. En Carel van der Merwe, metsy innemende persoonlikheid. En AlusRust, en Kalahari Prinsloo.Dan was daar Visser van Ventersburg,later 'n grootkop van Sanlam. En I. S. IeRoux, sy kamermaat, briljante geskied-kundige en Visser se swaer, wat ooklankal tot die vadere vergader is.In 1929 het die Universiteit vir dieeerstejaars 'n boekie uitgegee. Een vandie wyshede daarin was: "Not failure,but low aim is the crime."Dit was ook die jare van S. P. van Wyk,George Daneel en I. C. van der West-huizen.Farrel, my vriend, sit in die bioskoop -ek kan nie meer die prent onthou nie -en 'n magtige toneel word vertoon:geboue word vernietig, 'n watervloed- en Gottschalk, die lood. se vir syvrou: "Thousands of pounds, thousandsof pounds - wasted!" 0

AANDAG ALLE OUERSllDEELTITEL-WOONSTELLE TE KOOPBIRDSTRAAT STELLENBOSCHBele in u eie stukkie Stellenbosch. Eenmans-, een- en tweeslaapkamer-deel-titelwoonstelle te koop in die hartjie van Matieland.• Prysevanaf R42500 • Eierestaurant• Aanvangsdeposito R800 • Loopafstand van klasse• Koop nou vir volgende jaar - oordrag kan • Goele vakansleverblyf gedurende vakan-ultgestel word sie tydperk

• Eleswembad • Elewasgerlewe• Gasamentlike braalgeriewe • 90%-Verbande besklkbaor

BELEGGINGSGELEENTHEIDStellenboschduurder en

ophoe

Teen 10% inflasie per jaar salu R42500 woonstel teen 1996meer as R100 000 werd wees.

Bele in u kind se toekomsterwyl u woonstel groei inwaarde.

Verblyfword 01skaarser.

Besoek ons inligtingskantoor enToonwoonstel op die perseel

daagliks: 9 vm. - 5 nm.naweke: 2 nm. - 5 nm.

~.: Kantoor (02231)-5409

O[El\1EESl'IER.

@&e!i7~'naf{~Die tegniese vaardigheid van die ou mecstcrs en hul strewc

na die beste, leef voort in die vcrvaardiging vanRembrandt van Rijn-die wcreld se eerste vollengte-sigaret

met filtermondstuk-die Meesterstuk in Sigarette.

Room van die Oes

OOK BESKIKBAARIN SUPERIOR MILD

RVR 300A