Dr inż. Jerzy Litwin rozpoczął współpracę z Muzeum Morskim w Gdańsku w 1964 r. jako autor modeli wystawowych – prób re-konstrukcji dawnych statków. Od 1972 r. kierował Działem Hi-storii Budownictwa Okrętowego. W roku 1988 na krótko rozstał się z Muzeum, obejmując m.in. stanowisko dyrektora Wydaw-nictwa Morskiego. W 1990 roku obronił doktorat w IHKM PAN w Warszawie na temat ludowego szkutnictwa w Polsce. Biblio-grafia książek i artykułów jego autorstwa obejmuje prawie 250 pozycji, opublikowanych w Polsce i za granicą. W 1991 r. został wicedyrektorem do spraw merytorycznych, a w 2001 dyrekto-rem Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Opracował i wcielał w życie ambitną koncepcję rozwoju muzeum – pod jego kierownictwem utworzono Muzeum Zalewu Wiślanego w Kątach Rybackich, przebudowano Muzeum Wisły w Tczewie, zmodernizowano Muzeum Rybołówstwa w Helu oraz wystawy stałe w oddziałach NMM, a także zrealizowano dwie inwestycje z funduszy EOG: Ośrodek Kultury Morskiej w Gdańsku i Cen-trum Konserwacji Wraków Statków wraz z Magazynem Studyj-nym w Tczewie. Jest też autorem koncepcji kolejnego oddziału NMM – Muzeum Archeologii Podwodnej i Rybołówstwa Bałtyc-kiego w Łebie. Rozwinął współpracę z muzeami i instytucjami krajowymi i zagranicznymi. Doprowadził do zmiany nazwy kie-rowanej przez siebie instytucji na Narodowe Muzeum Morskie. W 2012 roku otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Pol-ski, a w 2018 – złoty medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Mgr inż. Maria Dyrka rozpoczęła pracę w Muzeum Morskim w Gdańsku w 1974 roku i przez 44 lata nieprzerwanie związa-na była z ochroną, zabezpieczaniem i konserwacją zabytków nautologicznych. Zorganizowała od podstaw pierwszą w Polsce pracownię konserwacji zabytków pozyskiwanych ze środowiska mokrego, a następnie zmodernizowała ją i rozbudowała w opar-ciu o europejskie standardy konserwatorskie, wyposażając labo-ratoria w nowoczesny sprzęt i aparaturę specjalistyczną. Brała aktywny udział w licznych konferencjach i sympozjach konser-watorskich w Polsce i w Europie. Publikowała w wydawnictwach muzealnych i konserwatorskich – krajowych i zagranicznych. Od 1985 r. jest członkiem Polskiego Komitetu Narodowego ICOM. W 2001 roku została zastępcą dyrektora ds. merytorycznych i głównym konserwatorem Muzeum. Była animatorką i kie-rownikiem merytorycznym projektu „Przebudowa i rozbudo-wa infrastruktury kulturalnej Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku na potrzeby Ośrodka Kultury Morskiej”, a następnie inicjatorką i współautorką projektu gruntownej i kompleksowej przebudowy pracowni konserwatorskich w oddziale Muzeum Wisły w Tczewie na Centrum Konserwacji Wraków Statków wraz z Magazynem Studyjnym. W 2012 roku otrzymała Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, a w 2018 – srebrny medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Nr 12 (189) grudzień 2018

W I A D O M O Ś C IB i u l e t y n I n f o r m a c y j n y N a r o d o w e g o M u z e u m M o r s k i e g o w G d a ń s k u

WYDARZENIA

Nowy dyrektor NMM

Dr Robert Domżał otrzymuje nominację na dyrektora NMM z rąk dyrektora general-nego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosława Czuby. Fot. Danuta Matloch

Uroczyste zakończenie pracy

12 grudnia Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego powołał na stanowisko dyrektora NMM dra Roberta Domżała. Akt nomi-nacyjny na pięcioletnią kadencję, rozpoczynającą się 1 stycznia 2019 roku, wręczył dyrektor generalny MKiDN Jarosław Czuba.

Dr Robert Domżał jest archeologiem i muzealnikiem, kustoszem dyplomowanym. Stopień naukowy doktora uzyskał w 2007 r. na Wydziale Historii Uniwersytetu Gdańskiego. W NMM pracuje od 1996 r., od 2007 r. jako kierownik Działu Historii Budownic-twa Okrętowego. Koordynował prace nad utworzeniem Oddziału NMM – Muzeum Zalewu Wiślanego w Kątach Rybackich. Kiero-wał kilkoma międzynarodowymi i krajowymi projektami nauko-wymi. Uczestniczył w pracach Grupy Roboczej ds. Nadmorskiego Dziedzictwa Krajów Nadbałtyckich, a w latach 2007–2014 jej przewodniczył. W latach 2009–2017 był członkiem zarządu In-ternational Congress of Maritime Museums. Od 2018 r. zasiada w Radzie do Spraw Muzeów i Miejsc Pamięci Narodowej przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Autor oraz współ-autor licznych publikacji i wystąpień naukowych wygłoszonych podczas krajowych i międzynarodowych konferencji naukowych dotyczących morskiego dziedzictwa kulturowego.

Czwartek 20 grudnia był dniem uroczystego pożegnania dyrek-tora dra Jerzego Litwina i wicedyrektor Marii Dyrki, przechodzą-cych na emeryturę z końcem roku. W sali konferencyjnej w Spi-chlerzach na Ołowiance zebrało się ok. 200 gości, a wśród nich reprezentanci władz wojewódzkich i miejskich, pomorskich par-lamentarzystów i korpusu dyplomatycznego, Politechniki Gdań-skiej, dyrektorzy zaprzyjaźnionych muzeów i instytucji kultury, przedstawiciele towarzystw przyjaciół: NMM, statku-muzeum „Sołdek” i „Daru Pomorza” oraz pracownicy NMM. Ustępują-cej dyrekcji NMM dziękowano za wieloletnią pracę i współpracę oraz składano serdeczne życzenia na dalsze, pozbawione presji czasu i zawodowych obowiązków lata.

Maria Dyrka i Jerzy Litwin – bohaterowie uroczystości 20 grudnia. Fot. Paweł Jóźwiak

Irena Rodzik i Katarzyna Schaefer z Działu Konserwacji Mu-zealiów NMM odwiedziły 7 grudnia siedzibę firmy Testchem w Radlinie – przedstawiciela japońskiej korporacji Rigaku na rynek polski. Domeną Rigaku, która działa od 1951 roku, jest m.in. dyfrakcja rentgenowska. Celem wizyty było przeprowa-dzenie analizy składu powierzchni wybranych pistoletów, wy-dobytych podczas prac nad budową sztucznej rafy w Rowach w sierpniu 2015 r. Badania przeprowadzono przy użyciu dy-fraktometru Miniflex. Na podstawie dotychczasowych prac przy użyciu aparatury RTG dostępnej w NMM konserwatorom udało się ustalić, iż badane obiekty są pistoletami z zamkiem kołowym. Ten rodzaj broni palnej datuje się na przełom XVI i XVII wieku. Usunięcie niepożądanej warstwy konkrecji okazało się wymaga-jącym procesem, stąd potrzeba analizy powierzchni zabytków. Dzięki temu konserwatorzy będą mogli skuteczniej dobrać me-todę konserwacji. Pozostaje teraz czekać na wyniki badań, a za niezwykle ciekawą wizytę i rozmowy konserwatorki NMM dzię-kują prezesowi firmy panu dr. Tadeuszowi Glenc.

W oddziale Muzeum Wisły i Centrum Konserwacji Wraków Statków na początku grudnia odbyły się pierwsze mikołajkowe warsztaty pt. „Nadwiślańskie pierniczki”. Przez dwa tygodnie uczniowie klas 1–3 ze szkół podstawowych z Tczewa i okolic, w świątecznej atmosferze, której towarzyszył zapach miodu i ko-rzennych przypraw, miały okazję do samodzielnego wykonania choinkowych pierniczków. Ponieważ profil naszego muzeum zobowiązuje – pierniczki miały kształt łodzi i statków. W części teoretycznej zajęć dzieci dowiedziały się, z jakich krajów pocho-dzą przyprawy używane do piernika i jak docierały nad Wisłę.

Wysłuchały legendy o powstaniu pierników, a na zakończenie gotowe wypieki zabrały do domu w samodzielnie przygotowa-nym papierowym pudełeczku. Uśmiechy na twarzach dzieci i pozytywne opinie nauczycieli utwierdziły nas w przekonaniu, że warsztaty warto powtórzyć w przyszłym roku.

9 grudnia odbyły się ostatnie tegoroczne zajęcia z cyklu Program dla Rodzin. W przedświątecznej atmosferze mali odkrywcy prze-mierzali egzotyczne kraje na wystawie „Łodzie ludów świata”, szukając tajemniczych przedmiotów pochowanych w zakamar-kach wystawy. Następnie pokonywaliśmy rzekę pilnowaną przez krokodyla, wywoływaliśmy sztorm, a w drugiej połowie zajęć nasi goście wykonywali oryginalne ozdoby choinkowe i prezenty bożonarodzeniowe z kolorowych materiałów plastycznych oraz piór i egzotycznych muszli.

Program dla Rodzin

EDUKACJA

Mikołajkowe warsztaty

Teksty: Anna Ciemińska, Kamila Jezierewska, Aleksandra Pielechaty, Irena Rodzik, Katarzyna Schaefer, Ewa Sidor. Redakcja, projekt i skład: Dział Wydawnictw NMM

KONSERWACJA

Badania dyfraktometrem rentgenowskim

Jeden z licznych upominków: Błękitna Wstęga od Pomorskiego Związku Żeglarskiego, upamiętniająca drogę zawodową i dorobek – tu: dyrektora Jerzego Litwina, którą wrę-czył prezes PoZŻ Bogusław Witkowski. Fot. Paweł Jóźwiak

Pożegnanie dyrektorów NMM przez delegację Towarzystwa Przyjaciół NMM. Fot. Paweł Jóźwiak

Symboliczne przekazanie steru nowemu dyrektorowi odbyło się poprzez wręczenie monu-mentalnego tomu „Leksykonu statków”. Fot. Paweł Jóźwiak

ISBN 978-83-64150-32-6

JerzemuLitwinowi

księga pamiątkowadedykowana

Opusopificem

probat

NMM

G

Jerzem

u Lit

win

ow

iO

pus o

pific

em pr

obat

księg

a pa

miąt

ko

wa d

edyk

ow

an

a

Jednym z prezentów dla odchodzącego na emeryturę dyrektora była Księga Pamiątkowa, przygotowana przez współpracowników i przyjaciół z kraju i zagranicy

❄RADOSNYCH ŚWIĄT

BOŻEGO NARODZENIAI POMYŚLNOŚCI

W NADCHODZĄCYMNOWYM ROKU ŻYCZĄ

DYREKCJA I PRACOWNICYNARODOWEGO MUZEUM

MORSKIEGOW GDAŃSKU

❄ Projekt: M

arek Jankowski