wedel. symbola ad clementis alexandrini stromatum librum viii interpretandum. 1905
TRANSCRIPT
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 1/60
WEDEL
SYMBOLA AD CLEMENTIS ALEXANDR^
INI STROMATUM LIBRUM VIII
INTERPRETANDUM
<&?.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 2/60
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 3/60
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto
http://www.archive.org/details/symbolaadclementOOwede
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 4/60
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 5/60
Syiliola afl Clementis Alexandrini
!t
Dissertatio inauguralis
qttam
ad summos in philosophia honores rite impetrandos
conseusu et auctoritate
amplissimi philosophorum ordinis
in
Alma Litterarum Universitate Friderica Guileima Berolinensi
scripsit
Christiana de Wedel
Berolinensis.
--****•$*-
Promotio solemnis habebitur die V. m. Augusti a. 1905.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 6/60
Jtt
De dissertatioue iudicarunt:
U. de Wilamowitz-Moellendorff,H. D i e 1 s.
Typis expressit R. Wagner iun. — Vimariensis.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 7/60
Hermamio Diels
IMalrico de Wilamowitz-Moellendorff
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 8/60
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 9/60
Olemens Alexandrinus qui per septem stromatum libros
fidei christianae coramendandae subsidia ex ethnicorum libris
quaerebat sul> finem ]. VII. pollicitus se refutaturum esse rd
xmo
e
EXXrjvo)v xal 'Iovdaicov imq egojueva fjjuv iyxXf)fjuxxa ita
non fecit quod promiserat, ut liber VIII. mere logicus vel
dialecticus excerptis Theodoteis et eclogis Propheticis exceptis
a stromatum consilio et indole videatur abhorrere. Arnimius
vir doctus 1. VIII. vel potius fragmentorum corpora quae hoc
nomine feruntur non ut Zahnius censuerat *) ex libro VIII.
Clementis perfecto ab alio homine excerpta sed a Clemente
ipso ex aliis et logicis et haereticis libris ad str. VIII. vel
alios conficiendos descripta ab amicis post mortem eius edita
esse probavit. 2)
Quae vero mere logica vel dialectica esse
videntur censuit „ex scholastica in dialecticam introductionc"
fluxisse, quia „a quaesita ceterorum stromateorum elegautia ac
varietate longe remota est arida huius introductiouis exilitas".
Xeque tamen omnia libri VIII. qui fertur in codiceMediceo-
Laurentiano plut. V. cod. III. eodem modo imperfecta sunt,
sed priorem partem esse elaboratam alteram nihil nisi excerpta
continere intellegere potest etiam qui neglegentius haec per-
legerit. Exordio amisso §§ 1 et 2 agitur de utilitate scienti-
ficae demonstrationis contra eristicos et scepticos, §§3— 8 de
ajiode&cog et ovtioyiouov, §§ 8—15 (356,23— 362, 12 Dind.)
de C^Tjy/fUTfoJ' et TTOofihii-idTCQv notionibus.
I. De excerptis quibus doctrina sceptica tractatur.
Quae sequuntur in codice Mediceo-Laurentiano plut. V.
cod. III. sic legenda sunt:
J) Forschimgen zur Geschichte des N.Tl. Cauona III 104— 130.
2) De VIII. Clementis stromateomm libro. Rostock 1894.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 10/60
77)00? rovg IIvQQCoveiovg.1
) Eiye rp)]otv i) enoyi] flefiaiov
elvai /jLrjdev, dfjXov oti dcp' eavrijg do^ajuev)] nocbrov dxvQOJoei
eavTYjv. i) toivvv didcooiv dXtfoeg ti elvai xal ov neQi ndvxoav
ecpexreov, i) evioTarai jurjdsv elvai dXt]i3eg Xeyovoa, xal dfjXov
on ovd' aim] TiQOTeQov dX)]&evoei. ijroi yaQ avTtj dXijftsvsi r)
ovx dXij&evei. dXX' el juev dXyfievei, didcootv dxovod xi elvai
dXijdeg, e! de jui] dXtjdevei, dXrjdi) dnoXeinet. aneQ dvelelv e/iov-
Xero. ev co yaQ yevdijg deixvvrai i) dvaiQovoa enoyj], ev
TovTCo rd dvaioovjLieva dXrjdij dsixvvrat, cbg 6 ovetQog 6 Xeycov
yevdelg elvai ndvrag rovg bveioovg. avrov ydo dvaioeTtx)) ovoa
tcov aXXcov yiyverai xvqojtixt). xal oXcog el eouv dX)]i9i]g dcp'
eavrfjg Tioirjoetai ri]v doyijv ovx dXXov nvbg ovoa enoyi] dXXJ
sairtrjg nQcTnov.
Haec omnia videntur excerpta quae Clemens ad refutandos
scepticos colligebat, quoniam § 1 huius libri ipse dicit se contra
eristicos pugnare. ITQog rovg IIvQocoveiovg inscriptionem esse
iudicavit Arnim o. c. p. 11, quam iuscriptionem non dubito
quin Clemens ex suo ingenio ut argumentum addiderit, quo
postea in libro perficiendo facilius et citius intellegeret ad quem
finem his excerptis uteretur. Neque enim illius contra scepticos
pugnantis libri titulum derivasse Clementem constat, quia non
ab initio scepticorum illam refutationem expiiabat, sed e medio
sua sumebat. Ante ea quae apud Clementem servantur contra
scepticos scripta in exemplo dictum fuisse necesse est, esse
qui omnino negarent veritatem quaerendam, sed probareut
iudicium suspendendum esse, quia nihil certi esset. Ex duabus
causis enoyj) refutatur, cum et fundamentum quo nititur, fiefiatov
eJvai /xtjdsv evertatur et demonstretur virum scepticum qui
eneyetv nos iubet suam doctrinam ad finem non persequi.
'EnoyJ] ipsa loqui fingitur proinde ac si nomen sectae scepticae
esset, quam apud alios scriptores semper vel ecpexuxovg vel
oxenrixovg vel JJvQQCoveiovg vel oxeytv nominatam inveniebam.
Sed cum dicitur ovx dXXov Ttvbg ovoa enoyt) apparet enoyjjv
propriam suam vim suspendendi iudicii habere. Quae cum ita
*) jtq. r. 77. sujqmotv 1) sjto/jj L: si, >] tprjolv >) snoyjj (supplenduin
ovTOjg sysi) Arnitu: sTys cprjoiv scripsi.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 11/60
— 8 —
sint, duobna modia scriptor voce fato%r) utitur: modo doctrina
ephectica est, modo actio cohibendi iudicii.
Tum sie legitur: "Enetxa el xaxaXafifidvexat <">ti &v&QC0n6i
iaztv i) b*xi inifcei, drjXdg ioxt fir) inixoov.1) ncog bav xal ri/v
(in'/.'l
r efe xr)v djuqiioprjxrjoiv atpbeero negl ndvxcov ini%arv; ncos
b'av y.ui anexQtvexo ttooc rd iQCoxfj&iv ; ti6q\ y&Q avrov xov\ov
&fj9.6g iortv <>i'y. inexcov, vdl /u,r)v xal ano<patverat Sxt §ni%ei,
<> y.ui ei det nei&6/uevov avxdts rryoi ndvrcov inkyetv, negl avrijs
rrooTtoov t/)c ino%rjs e\p4£ojuev, etxe netoxiov avxfj eexe xai /n).
Voce thtetxa novuni excerptum incipere indicat, qnod sub-
ieetnin verhi xaxaXa/x^dvexai nou est eixoyi), qnoniam brjXos,
rreoi ndvxojv ?rrty(or, ovx ine%cov, nec&o/uevov snnt masculini
generis, sed 6 oxenxtx6s de quo antea nihil legebamus dictum.
Neqne dubito qnin Clemens ipse enetxa addiderit, qnod Wila-
mowitzius mihi suppeditabat.
Eodem modo ac Sextus 2) et Diogenes 3
) Laertius scriptor
forma media xaxaka/X[iaveodai utitur, qui tamen praeter xara-
/.a/ifiaveoftai etiam xaxakafifldveiv adhibent.
Eiusdem scriptoris haec dno fragmenta tam arte coniuncta
mihi videntur, quamquam color dicendi differt aliquo modo.
In altero enim fragmento quaestiones acriores anaphoras con-
tinentes (ncbg b'av xai) leguntur, et multo alaerins scribitur,
pro enox/] qnae antea verbafecit vir sceptieus inducitur,
scpei-ofxev legimus, cum antea numquam prima persona pluralis
adhibeatur, denique scriptor amat dfjkog eijut (antea dijhov oxt)
et tenninis technicis anoqaiveodai, xaxala/iftdveoOai uti. Potest
autem unus scriptor et imprimis qui refutet vario genere dieeudi
uti et doctius argumenta logica proferre et alacrius virum
scepticum ipsum aggredi. Aristocles quoque vir peripateticus
saeculi secundi p. Chr. n. in scepticis refutandis saepe eademargumenta novis formis usus profert.
4) Immo quod duo frag-
menta certe sunt adinvat unius scriptoris esse, neqne enim
*) /o) htexsiv L: /u/ ejvexoov eorr. Wilauiowitz. — 2) Sext. Emp.
editionis Bekkerianae p. 255,11; 256,14.16.20; 257,22.24.25; 280,
26.28.29; 332,23; 362,6; 427,9; 595,18. — 3) Diog. L. IX 102. —
4) cf. Euseb. praep. ev. XIV 18. 8. 9 et XIV 18, 21.
1*
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 12/60
— 4 —
scimus quam multa iuterposita fuerint, et quo maiorem con-
stituimus lacunam eo verisimilius est aliud dicendi genus.
Quod cuius sit, utrum exemplaris an excerptoris, inde divinari
potest quod val jurjv a Clemente ipso maxime amatur.
"Eti el tovto amo eoTt to aXrjdeg to juij eldevat t6 aXrjdeg,
ovde rrjv dgytjv aXrjft&Q ti Jiag exeivov didoTat. et de xal tovto
djxcpto^rjTYjotfxov egei to dyvoelv TaXrjfieg, ev avTco tovtco didoootv
elvat to dXrj&eg yvojgtptov, ev co xr\v Jiegl avTov enoyrjv cpaiverat
jur) fieftatajv.
Vocem ert Clementi tribuo; neque vero multum ab alterius
fragmenti sententia abhorret hoc, quoniam ipsum.quoque virum
scepticum non neglegit (ixeivov), neque alio est genere dicendi,
cum eget = (p)]oi eodem modo atque val juijv Clementem ipsum
prodat. 1
)
Tum quae sequuntur:
atgeoig eort ngooxXtotg doyjuaTwv Jj , wg Ttveg , jigooxXtotg
doyjuaot jioXXolg dxoXovdiav Jigog dXXrjXa xat to. cpatvojueva
jiegteyovot2) Jigog to ev t,rjv ovvTeivovoa. xat zo juev doyjua
eoTt xaTaXrjxpig rtg X^oytxrj, xaTaXrjijng de e^tg xat ovyxaxadeotg
Ttjg dtavoiag, neque cum antecedentibus cohaerent neque inter
se. Clemens in suum usum descripsit definitiones atgeoeojg
et boyjxaTog, quibus ad refutandos scepticos uteretur, ut
demonstraret eos neque sectam neque dogmata habere. Utrum
hae defmitiones ex eodem contra scepticos libro scripto sint
necne, diiudicari non potest, quia ordine nullo certo allatae
sunt, quamquam verisimilius est Clementem non plures libros
inspexisse ad refutandos scepticos. Sed tantum abest, ut non
possint esse sumptae e libro scepticorum ipsorum, quamquam
solae eae defmitiones leguntur quae scepticis non faveant,
quem dilectum nescio an Clemens ipse fecerit ex pluribus, ut
verisimile sit eas iam antea in exemplo sceptico fuisse, cum
etiam in aliis libris scepticis tales reperiautur. Priusquam autem
non redarguamur, ex eodem contra scepticos libro scripto fluxisse
hae censendae suut nobis.
*) conferas velim indicem Clementis eclitionis Dindorfianae vol. III.
2) neQie%ovoa L: corr. Pott.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 13/60
Tum novum excerptum incipit:
nv itdvov ot e</ ty.Tiy.iu n)JA xat TlSg <)>>• unTiyng kv Tiniv
§jti%eiv etoyfrev ijxot naad yvajjurjg dcr&eveiav >)
nagd noa-yfxdzojv dodtpeiav r) naoa zi]v tojv Xdyojv looofteveiav.
Al zojv CrjtrjoEQjv Mcpodoi xat d<jy<d neo\ tavxa y<u tv todtoig
efoiv.
Haec contra scepticos dicta sunt qui non solum kv notv
iudicium suspendi iubebant sed imprimis in cognoscendo.
Tlaod T>jV t&v kdyojv tooo&iveiav in ipso fine str. VIII
exstare testatur cod. Mus. Brit. M>. Add. 14,533, unde intellegi
potest di tojv £t]Tr}oea)v — eioiv verba non subscriptionem esse
sed inscriptionem sequentium. Quod etiam ex codice L ap-
parere docet Staehelin in praefatioue sua Clementinae editionis
p. XLI.
>jsj 17— 21 de definitionibus et partionibus agunt, §22
ad iudicium suspendendum relabitur, £§ 23 et 24 sunt de cate-
goriis, §§ 25—33 de causis scriptae. Quae paragraphi inscrip-
tione et subscriptione praeditae sunt, cum Staehelin 1. c. etiam
post § 33 eadem verba eloiv omisso adscripta esse testetur,
quae antecedunt £ 17. Quibus verbis quasi inclusae a ceteris
ita segregatae videntur, ut nihil iis commune sit cum illis.
At tameu videbimus hiatum qui superari non possit minime
dehiscere. Xeque enim S§ 17—21 ab illius „introductionis"
indole abhorret, neque verisimile est Clementem plures tali
consilio libros conscriptos expilasse.
Sed ut in iudicii suspendendi ratione diutius verser, mihi
liceat £ 22 hic describere. Td nonjrtxd rfjg eno%ijs ahta dvo
eouv tol dvcoTdrco , ev fikv to ttoXvtqottov xal cioTaTov rfjg
dv$oco7Tivt]Q yvc6jii)]g, otteq yevvijTtxbv elvai necpvxev Tfjg dia-
qicoviag iJToi Tfjg dXXfjXcov ttqos dXXfjXovg >j rfjg eavrcbv nobg
eavrovg, devreoov de fj ev rotg ovot dtacpcovia, fj xat eixoTCog
efinoojTixij xafteoTtjxe rfjg enoyfjg. firjxe yaQ ndoatg rafg
cpavTaoiaig moreveiv dvinjfievTeg dtd tIjv ttdyijv , ptfjTe ndoatg
dmoTeJv did to xal tijv Xeyovoav ndoag dnioTovg vndoyetv eq~
dnaocov ovoav ovftneoiyodcpeodat ndoatg, tojTe xiol juev ntoTeveiv,
Ttol de dnioTeJv did trjv looTijTa, xcnfjydijuev elg enoyfjv. tov-
tcov de avTCov tcov doyixondTcov rfjg enoyfjg to ftev dfieflaiov
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 14/60
— 6 —
xf/g btavoiag yevvtqxtxov eoxt dtacpojviag, f) de Siacpcovia jiqoo-
e%eg cCfxtov xfjg ejioyf/g, odev Jih]Qr]g /uev 6 /3iog dtxaoxr/Qiojv
xe xa\ (jovXevxr/Qtojv xal exxh/otdjv xal xadoXov xfjg jieQi
xd Xeyo/xeva dyadd xal xaxd ozdoewg *), cxjxeQ f/jioQr/juevr/g eoxl
btavoiag xal JiQog xr)v xcbv dvxtxet/uevojv JiQay/udxojv iooo&e-
veiav2) txexoxla'Qovoi]g xex/uf/Qta. nh]Qeig 6' al df/xat xcTjv
jjtfiMojv xai al ovvxdfetg xal cxl JiQayjuaxetat xcov btacpojvovvxojv
ev xotg boyptcxot xal Jiejieixchcov eavxovg xr)v ev xolg ovotv
dXr]detav ytyvojoxeiv.
Non de scepticis agitur, sed de iudicio suspeudeudo, cuius
duae causae enuuierantur supretnae, mutabilitas raeutis huraanae
quae dissensionera et inter singulos homines et iu anirao unius-
cuiusque efficit, atque rerura discrepantiae, quae nos neque
omnibus visis credere neque omnibus diffidere neque aliis cre-
dere aliis diffidere concedunt.
Non iure Aruimio offensioni est vox xd ovxa, cum non
„pro phantasiis" dicta sit, sed cpavxaoiatsunt
impressiones
XOJV OVXOJV.
In describenda hominum dissensione codices adhibent:
i]jioQr]uevr]g eoxt dtavoiag xal jiQog xf]v xojv dvxixei/uevcov jiqo-
y/udxajv eig dodevetav /uexoxka£ovoi]g xex/xf/Qta, quae sensu
careut. Potterus ut ea emendaret nos delere iubet xi)v ante
xcJjv drxtxet/uevojv et sic vertit: „quae sunt indicia mentis
dubiae quaeque prae rerum inter se repugnantia ob infirrai-
tatem claudicat." Sed „ob infirmitatem" verba graeca eig dof)e-
vetav nullo modo verti possunt. Equidem neque tfjv deleto
vertere possum neque eig deleto, ut vult Lowth, contenta sura,
quainquam artem grammaticam non laedit illa lectio: „Suut
indicia mentis dubiae quaeque propter infirmitatem rerum inter
se repuguantium claudicat." Sed nescio cur vereatur infirmi-
tatem, potius dodcpetav vel ut ego ex eig do&evetav coniciebam
iooofievetav.3) Eig enim et io facillirae rautari poteraut, et
iooodeveia jiQay/xdxojv valde timenda erat. Sic verto: „indicia
sunt mentis dubiae quaeque ob paria momenta rerum inter
x) aiqkotojq L: corr. Wilamowitz. — 2
) e*s aodivtiav L: loooftivttav
correxi. — 3) Iam dudum postquam hanc coniecturam feci, etiam
Heysium ita coniecisse docuit Stahlin p. LXXXI.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 15/60
— 7 —
sc repugnantium qlaudical atque delitescuV Nihil aliud mu-
tanduin est ni.-i u in tinua itirttur iaort ifirnur, qU0(] D6T-
facile e-t.
In hac paragrapho 11 Wilaniowit/iu.s praeceptor meus
mihi suppeditavit pou oecesse esse illud y.uTt)yit,jiitr sls bwrqv
olere vinun scepticum, ut vult Ainimius, sed Clementem ipaum,
non quo ipse esset IIvQQOJtV€t6s t '-~. sed (juod in nonnullis
rebus iudiciuin suspendit. Mihi quoque videtur Clemens hic
ca. quae antea § 10 legebamus in scepticorum refutatione ov
iioror ol ?<i extlXOl dkkd xal nuq doyfiaxmbq i'v Tioir ijiiytir
tiinittr iJToi nuou yriottt/* doitivtiur t) ttuou rrouytiuTotr dou-
</ nur i) nuod Tt/r Tihr Aoytor looodiveiav, copiosius exponere,
ut in stromate VIII. perficiendo demonstret, opus esse deum
veritatem nobis pateiacere, cum et animorum infirmitate et
rcrum obscuritate ad i.ioyi/v ducanmr et irroyi/ philosophiae
iundamento careat. Clementis verba sunt, doctrina est sceptica
trita. Xain Aenesidemusx
) quoque duas causas supremas iu-
dicii suspendeudi afferebat, mentem humanam infirmam et
rerum obscuritatem , e quibus decem illi tqotioi oriuntur et
porro ijioyij. Xeque minus Sexti'2) xcov tqojicov series eadem
ratione instituta est, quouiam si accuratius decem eius causas
perlegimus invenimus (I) 1.— 4. e mente humaua (II) 5.— 10.
e rebus, (1) 5.— 9. e perspicuis (2) 10. e non perspicuis sumptas
esse. Diogenes Laertius^) IX 87 iisdem causis utitur, sed ea
quae e perspicuis rebus sumuntur postponit.
') Arnim. Quellenstudien zu Philo von Alexandria 59—70. Philo
de ebrietate M I 383. — 2) Sext. Emp. P. H. I 38. Quod de tribus
causis dicit, Sextus lapsus est; equidem non intellego quid voluerit.
— 3) Neque vero Diogeni ipsi tribuo tam falso sua composuisse ut
cum Favorini et Sexti tropis suos conferret: tov evaxov /seil. Tgd.-rov/
<I>a(icoc>Tvog oySoov, ~et;TOs 8i xai Aivt/oidt/uog 8exutov. d/j.d xai rdv 8fxa-
.tov He$tos oydoov cptjot , <Pajico()Tvog 8i ivazov. In singulis Touxoig coni-
parandis intellegimus Sextum non nonum Diogenis (6 rragd to s»6eke%k%
i) £,evov i) ojtdviov), sed quintum (6 jiagd tu? uycoydc; xai Tovg vd/iovg . . .),
deeimum (6 .-ragd Tug uycoydg xai td i'd>/ xai Tol-g vd/iovg . . .) nominasse,
et cum re vera decimus Diogenis (6 xatd ri]v jigdg ci/./.a ovii(y'/.)/oo) sit
octavus Sexti (6 ujto zqJB ngdg n/, culpam huius erroris non Diogeni
ipsi tribuo sed scribae alicui, qui pro rdv evaiov <Pa(icogTrog oydoov, tov
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 16/60
Et eodern modo bipartitae sunt eausae enoyfjg in Clementis
§ 16 (I) yvo')juijg dofteveta (II) 1. ngayjuaToyv dodcpeta 2. X6yo)v
looodeveta.
Cum etiam apud alios scriptores definitioues notionum
atgeoeo)g et boyjuarog reperiantur, eas comparatura sum cum
Clementiui auctoris doctrina, ut iuquiram, unde ille hauserit
sua. Clern. str. VIII 16 atgeoig eon ngooxXtotg boyjudran',
r) &g Tiveg, ngooxXtotg boyjuaot noXXoig dxoXovdiav ngbg
aXXijXa xat tol cpatvojueva negteyovoiv 1) ngbg to ev t,f)v ovvtei-
vovoa.
Sext. Emp. P. H. I 16 Ei juev Tig atgeotv elvai Xeyet ngoa-
xXtotv boyjuaot noXXoig dxoXovftiav eyovotv ngbg dXXijXd Te xal
cpatvojueva xat Xeyet doyjua tivi dbfjXo) ovyxarddeotv, cpfjoojuev
juij eyetv algeotv. el be ng atgeotv elvai cpdoxet ttjv Xoyq) tivI
xard to cpatvojuevov dxoXovdovoav dyo)yijv exeivov tov Xoyov
chg eon ogdcog boxeiv t,f)v vnobetxvvovTog .... atgeoiv cpajuev
eyetv.
Diog. L. I 19 'Evtoi be xaTa ti juev atgeotv elvai cpaoiv amrjv
xard n be ov. boxei juev ydg atgeotg eivat, atgeotv be Xeyojuev
tijv Xoyco rtvl xard to cpatvojuevov dxoXovfiovoav r) boxovoav
dxoXovdeiv (dyo)yf)v). xad' b evXoyoog dv atgeotv rijv Zxenrt-
xijv xaXovuev. el be atgeotv vooijuev ngooxXtotv boyjuaotv dxo-
Xov&iav eyovotv ovxh' dv ngooayogevotTO atgeotg. ov ydg eyet
SoyjuaTa.
Pseudogal. hist. phil. 7 Tijv algeoiv vnoXaju(3dvovoi nveg
elgfjodat rgtywg, xotvdog xat Ibioog xal tbtairaTa. xotvcbg juev
ttjv Ttvi ngdyiian tcov xard tov pMov ovyxarddeotv, Ibicog be
rijv ev xeyvij, IbtahaTa be rijv ev cptXooocpicx. xar' evvotav be
xr\v atgeotv elvat ngooxXtotv boyjuaTO)v noXXG)v ngbg dXXijXa
ovjucpo)va)v2) ngbg ev TeXog dvatpegovrcov.
6e 1 Ze^xog xal Alveoldrjfxog bexaxov . . . legebat xbv be [e] Se^xog . . .
et verba xbv be quae sensu carebant oniittebat. Incommode accidit
quod Favorini toojxoi conferri non possunt.
') xetneyovoa L: corr. Pott. — 2)post ovfiywvov (sic) add. elvai A:
ovoav (e coni.)B: >/ Usener: elvai e verbis paulo ante lectis falso repe-
titum deleo collatis Pseudogaleni def. med. Kiibn XIX p. 352 v. 15
et Clem. str. VIII 16. 924 P.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 17/60
— —
Pseudogal. def. med. L2 atgeole 1) iort nXrp^ovs
%) boypuixayv
7to6oxXlOlSz) Tiyviy.i7>~ ovvtStay invinv'*) *'W A/ ' m- t//.o,- /'/or-
nn)' W/>' dya<poodv. i) oirrojg' aToeoig ioxt ovoxrjfia doyjudzatv
dbeoXov&otfvxojv &XXt)Xois tt xa\ t<>7^ tpaivoiuvot^ T)') voni~on>'-
vidv AxoXov&etv. dvvatxo dk nr r*s xa< ofhojs ebzeXv aToeoig
iott ovyxaxd&eoig nXei&vaw doyfidxojv &XXtfXoig xal toT^ ipaivo-
/uivois oy.o/.oritorvTiov i) voiii~<>invinv <\y.o'/.orih7v. ehoioxexat
<)i y.iu wiovros ti^ 8qos' aTjoeois ioxt ngdoxXiois nXiq&ovs
doy/udTow dxoXov&lav tyovTiov iavrots xal tois niaivo/uevois.
i) ovxojs' aTqeols iott nodoxXiois emnXtffiet
boypudxoxvdxoXov-
ihnv tyovTtnv nodg SXXrjXa eq^ §v ziXos-
Utrum sceptici pro secta haberi possent necne, valde
disputatum esse apparet ex Aristoclis verbisG), qui duas de hac
re sententias sibi cognitas repudiat, cum et scepticos sectam
philosophiae et doctriuam rationem aliquam sequentem esse
neget neque philosophiae nomeu iis tribuat. Aristocles igitur
cum Sexto Empirico et Diogene Laertio haec duo scepti-
corum nomiua aigeois et dyatyr) Xoyeov communia habet.
Aristocles Sextum aetate autecedit 7
), qui tam brevibus
verbis has duas definitiones tangit, ut constet eum illas neque
ipsum invenisse neque primum collegisse.
') ti ioTtv aiQsoig eod. Paris. suppl. gr. 446 s. XI, cuius varias lectiones
Dielesius mihi suppeditavit. — "-) ioztv .-rhjOt) cod. Paris. suppl. gr. 446. —3) .-rgoay././jOfi cod. Pari.s. suppl. gr. 446. — *) owxexaypevr) eqj
1
kv zelog
T>/v dva</ onuv 'ynvT«>v cod. Paris. suppl. gr. 446. — ') i/ — -Too, a/.h)).a
io?" ev xeXog om. cod. Paris. suppl. gr. 446. — 6j Euseb. praep. ev. XIV
18, 29: on /ikv orv ri/v TOiaVTfjv, eirs aigeotv ehe dyor/i/v Xoyarv etxe omj
xai o.tojg it)i/.et rtg y.a/.eTv arri/v ovdeig av ev tpQOvdrv dgdijv etvat tf>air)
dfjkov. — ~) Zeller, Gesch. d. gr. Phil. III 1 p. 785 et 686. Alexander
Aphrodisiensis Septimio Severo imperatore (193—211) docebat. Aristocles
praeceptor circiter 30 annis maior fuit, ut circa annum 180 eum floru-
isse putem nisi forte iam prius. Sexti Empirici Zeller, Gesch. d.
gr. Phil. III 2 p. 10 docet Galenum mentionem non facere, qui circiter
anno 200 mortuus peroiultos scepticos nominat. Unde apparet Sextum
ante annum 200 ut scriptorem non inclaruisse. Quod Vollgraff, Revue
de Philologie 1902 p. 201 contendebat Sextum 115—135 docuisse minime
mihi persuasit. ut crederem, cum et tot philosophos scepticos iisdem
nominibus, variis patriis allatis medicos siguificare et Marc. Ant. ets
eavxov I 9: to y.aTah/xTiy.oig xai dbo> iSsvgezty.ov ze y.ai Tay.xiy.ov zdrv sig
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 18/60
— 10 —
Sextus autern ex Aristoclis verbis sua non sumpsit, quia
multo plus quam ille adfert, neque alio loco probatur eum
Aristoclera expilasse. Sed Diogenes ille e Sexto vel scriptore
simillirao vel qui Sexti verba aliquantum mutabat pendere
raihi videtur.
Apud Sextura invenimus duas sententias et defraitiones
vocis atQeoecog , alteram quae scepticos sectam non nominat,
alteram quae nominat ut Sextus ipse, quae simillimae apud
Diogenem mutato ordine inveniuntur. Diogenes non plura ad-
dit nisi t) boxovoav dxolovdelv,quod quideni ipse vel eius
auctor addidisse potest qui monere volebat non omnes sectas
re vera Xoyov xtvd sequi, sed breviora reddit omissis verbis
jzoXXoTg, Jigog aXh}ha xe xat cfatvojiieva, xal Xeyei doyjua xivl
dbijXco ovyxaxd&eoiv neglecta explicatioue vocis Xoycov dycoyijg.
Diogenes 1) nominat decem sectas philosophiae ethicae et
dicit Hippobotum novem enumerasse.
Diogenis: Hippoboti:
Axadrjjuaixtf AxadrjjuaXx/]
KvQrjvaXxr) KvQiqvaXxr)
'HXtaxrj —Meyaoixrj Meyaoixr'}
Kvvixrj —'Eqexqix)'} 'Eqexqix?'}
Aialexxix}'} —IJeQiJiaxrjxtxi] HeQtnaxrjxtxt]
Zxcotxr} ^xcoixf}
'EmxovQetog 'EmxovQetog
— AvvtxeQetog
SeodcbQeiog
Tum Diogenes vel is quem expilabat nominatim enuraerat
tres prioris seriei sectas quas in altera non exstare videbat „ovxe
xrjv Kvvtxrjv ovxe 'HXtaxtjv ovxe AtaXexxtxtjv". Tum mente
supplendum est: cur Hippobotus has non sectas nominaverit
piov avayxaicov Soyjidzojv de philosopho soeptico dici necesse esset, cpiod
fieri nequit.
}
) cf. v. AVilamowitz, Hermes 34 p. 629,
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 19/60
— 11 —
mirum est, sed aon < m«>« 1 Pyrrbapios silentio praeteribat, (jui-
bu-; plurimi id aomen tribuere nolueruat i ain scriptor a<l
illas Sexti similes sententias se confert; Sextus scepticos mo<l<>
sectam appellat modo non appellat, sed claris varbie oon dicit,
utra definitione utendum sit, quamqnam e t<»t<> illius opere
elucet eura sectam, id est Idycov &ya)yqv, sccpticos puta— <.
Diogenis auctor certis verbis scepticos sectam uominat. Dio-
geni ipsi neque eomparationem seriei ])hilosopharum sectarum
oeque compositionem duarum definitionuml
) tribuo, sed eidem
auctori, quo Diogenes usus etiam IX 87 roonovg $xo%fl£ vari-
orum philosophorum confert. Cum praeterea intellegamus e
libro IX. Diogenem a Sexto longe discedere (de <|iiil>us postea),
scimus Sextum eius auctorem uon fuisse; Sextum non ex
Aristocle pendere antea probavi. Stemma hoc facio:
s^xtus|
^~~- Aristocles
vjtoftvq/ia t
Diogeues:
x est liber qui illas duas sententias, num essent sceptici
secta, primus componebat aut a viro sceptico aut a scriptore
contra scepticos pugnante confectus. Verisimilius est virum
scepticum hoc fecisse, ut defenderet scepticos ab iis qui neque
philosophiae neque sectae nomen iis tribuebant. 'Yjiojavrjjua.
est liber scepticus qui Sexti sententias aliquantum mutabat
et (Diog. L. IX 87) Sexti rgojiovg e^ox>]Q cum Favorinianis et
suis et (Diog. L. I 19) seriem decem sectarum cum Hippoboti
serie conferebat.
Prior Sexti definitio paene eadem est atque Clementina
altera, sed cum auctor Clementinus plura adferat noog ro ev £>)r
ovvreivovoa quae non Clemens ipse ex suo ingenio addebat,
praesertim autem cum antea in § 16 Clementis str. VIH inter-
') eviot d'e xard ri fiep atoeoiv eivai qaoiv avrijV, xard rt b ov.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 20/60
— 12 —
pretauda intellexerimus Clementiuas illas definitiones quae inter
fragrnenta contra scepticos scripta leguntur, e libro tali indole
praedito fluxisse, neque Clementem e Sexto, nequeClementis
auctorem et Sextum ex eodem fonte hausisse censeo, sed Sexti
fontem, dico illum librnm x, esse scepticum, Clementis auctorem
contra scepticos pugnavisse. At tamen aliquo modo cognati
videntur, cum similes definitiones adferant. Verisimillimum est
utrumque in exemplari suo plures aiQeoecog definitiones legisse,
non modo duas. Neque vero omnes descripsit Clemeutinus
ille auctor, sed quibus demonstrare posset scepticos omninosectam non esse, ut fieri possit ut praeter alias etiam eam
definitionem cognoverit, quae scepticos Xoycov dycoyrjv uomi-
nabat. Sexti fons x ex eodem libro, quem y nomino et qui plures
definitiones adferebat, elegit quibus contenderet scepticos sectam
esse et non esse, quod philosophi sceptici est, cui omnes res
incertae sunt.
Sed quid sibi vult illa prior definitio Clementina nQooxXioig
boy/xdxoivt Probare videtur Clementis auctorem non ex libro
hausisse qui ut x duas tantum definitiones continebat, sed ex
tali qui plures habebat. Illa verba Clementina cog xiveg non
Clementi qui certe non plures libros ad has definitiones com-
ponendas conferebat, sed eius auctori tribuo qui non ipse
definitiones inveniebat, sed ex aliis colligebat, ut scepticos
refutaret.
Nullo alio loco invenitur definitio tam brevis nQooxXioig
doy/idrojv, quae quidem simplicissima forma alterius definitionis
aioeoecog esse videtur, cum illa nQooxXioig doyjuaoi noXXolg
dxoXovdiav eyovoiv TtQog aXX^jX.a y.al id cpaivo/ieva nihil aliud
faciat nisi ut eam explicet. Sed cur et noooxXioig doy/idrcov
et xiQooxXioig boy/uaoi legimus? noooxXuoig est inclinatio animi
ad aliquam rem, ita ut noooxXioig doy/uaot dicentes sub voce
jTQooxXiotg verbum jiQooxXiveiv doy/uaoi audiamus, cum jtqoo-
xXioig doy/idrcov nomen substantivum sit, neque vis verbi
seutiatur. Neque vero nodoxXioig doy/udrojv est lapsus scribae,
cum etiam Pseudogaleni historia philosopha et definitiones
medicae eodem casu utantur; at tameu deterius est et poste-
riorem auctorem olet.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 21/60
— 13 —
Nunc Aristocle, Sexto, Diogene, Clemente collatie Btemma
feciam
:
y
Clementis auctor/--^' ~~~"~~^
x liber Bcepticus
Clemens ' Sextus ^v Aristoclee
bnd/XVTjfia—
Diogenes
Clementis auctorem, ut Bcepticos refutaret, Sextum, ut
defenderet, eodem libro usos esse conicio; de indole libri v
Iam accuratius disserere non possum.
Auctor Clementinus et cum Pseudogaleui historia philo-
sopha et cum Sexto aliquo modo cognatus esse videtur,
qui uterque de fine aigeoewg dicit. Quamquam Sextus illum
finem ad alteram aigeoewg definitionem addit x), Pseudo-
galeni historia philosopha a) et Clemens 3) ad alteram.
Sextus finem Xoyov dicit to bgdolg £rjv, Clemens nQoaxXUjeoig
fiuem rb ev £tjv, Pseudogalenus finem non nominat; sed
Boyfwxa ovjuqpayva ngbg er zeXog avacpEQOvta non sunt dogmata
quae mutuo se consecuta ad unum finem logicum feruntur,
potius quae mutuo se consecuta ad unum fiuem ethicum id
est unam rationem se gerendi tendunt. Finis logicus vel ratio
graece esset loyog (n:gbg eva koyov dvaa eQOvxa).*)
Sed quo modo Pseudogalenus cum stemmate coniuugitur?
Etiamne hic ut Clementis auctor et Sexti e libro y pendet?
Primum luee clarius est, Pseudogaleni historiae philosophae
fontem nondum illas definitiones attulisse, ut de scepticis
J
) tijv Xaytp ztvi xaxd zd <patv6fievov dxoXovvovaav dyoyyrfv htetvov
zov loyov (o; fotiv oqvibg ooxeiv £i)v vnodeixvvovroq (tov oodwg iii/ udvovy.dT aQerrjv Xaftf3avoftevov <</./.' dtpeXeoxeQOv) xai eni to fazs%etv dvvaovox
dtaxeivovxog .... — 2) t!jv atQeoiv etvai nQooxXtotv doyftdxoyv noXXmv npoo.
aXXrfXa ovftq atvtov tiqoq ev zeXos dvatpeQovxoiv. — 3) ngdastXusts doyftaot
noXXoig dxoXov&iav tiqoq aXXr/Xa xai za tpatvofjteva neoieyovoi noog to ev
gtjv owxeivovoa. — 4i Sext. Emp. P. H. I 25 zeXog esse dicit: to ov %o\qiv
ndvxa nQaxzexat i) &eojQeVzai, avxo 8e ovdevos evexa, i) to eojaxov zarv
ooexrtbv.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 22/60
— 14 —
diceret, sed ut notionem algeoeojg inter alias statueret. Quod
nisi ita esset, non iuter quattuor sectas philosophiae etiam
scepticos uumerasset. Mihi quidem videntur sumptae e pro-
oemio historiae philosophae alicuius, in quo libro de variis
sectis dicebatur, quo modo etiam Diogenis liber constitutus est.1
)
Deinde Pseudogalenus nos docet fontem suum definitiones
saepe non singulas dedisse, sed cum complures tum saepissime
sic divisas: rgiycog, xoivojg, idiojg, idtaiTara 2)quae forma divi-
sionis etiam apud Sextum Empiricum nobis occurrit.3) Sextum
et Pseudogalenum eundem librum et
eumstoicum in
manibushabuisse probavit Diels. 4
)
Sed cum constet Sextum et Pseudogalenum libro stoico
usos esse, Sextum et Aristoclem libro qui de scepticis agebat,
sequitur ut Sexto et liber stoicus et scepticus in manibus fuerit.
Pseudogaleni, Sexti, Clementiui auctoris cognationem iam ani-
madvertimus, cum de fine aigeoeoig dicant, Clemeutiui auctoris et
Pseudogaleni ex usu grammatico (jiQooy.liotg doyjtiaTOJv). Undeapparet Pseudogalenum et Ciementis auctorem ex uno eodem-
que fonte stoico hausisse quo etiam Sextus usus stoica illa
inserebat scepticis, et librum y quem antea certis lineamentis
circumscribere non poteramus, stoicum esse.
y liber stoicus
Clement. auct
Clemens
x liber scepticus
Aristocles
\!jiof(v>jfta
Diogenes
Definitioues medicas Pseudogaleni ex aliis libris exscriptas
esse profitetur scriptor ipse (Kiihn XIX 347). Definitionum quae
x) cf. Diels Doxogr. p. 72 et 79 unde apparet et Arii Didyini
librum prooemio de philosopbia dicente praeditum fuisse et libros
TTsgl aiQeoswr inscriptos non semper temporum ratione compositos etiam
dogmata complexos esse. — 2) cf. Diels Doxogr. p. 605, 2 et 606, 10. —
3) Sext. Emp. P. H. II 15. — *) Diels Doxogr. p. 252.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 23/60
— 15 —
hic allatae Mint prima el quinta paene eaedem sunt ac Pseudb-
gal. hist. phil. 7, quarta simillima alteri Clementis el priori
S\ti, secunda et tertia alteri Diogenie Laertii.
Bcriptor definitiOnum medicarum neque illas dnas de secta
sceptica serrtentias quas et Aristocles et Sextus et Dfogenes
adferunl cognovit oeque illain Clementittam priorem definhio-
iifin simpliciorem nQoaxkiaig doyfi&taiv, ita ut neque e x neque
e v libris hauriret. Sed videntur complures Iibri qui defini-
tiones philosophiae continerent exstitisse; ne<|iie enini fieri non
potest, ut illi fibri «|iii ftSQt alQ&ttecov mscribuntur initio vim
vocis alQS&scog constituerint.1) Nec solum lii libri qui doc-
trinam sectarum tractabant velut Galeni 71sq\ aiQiasayv sed
etiam qui temporum vel generis plulosophandi ratione com-
positi erant ut Hippobdti 2) de vi vocis dlQsasang praefati esse
possunt.
lllud Platonis Definit. 413 B: aiQsatg SaxlfMdta 6glh) cum
his aliis definitionibus certe non cohaeret.
Neque minus quae adfert Elias in Cidtegorffs3) atQsak
sativ hvdQcbv d\o~teia)v &6g"a jzgbg fisv iavrovg avfxa mrovvTOjr
jioog de a/J.ovg dtatpojvovVtcov cum his nihil commune habent.
Iam quaestione de definitionibus aioeoeoig vocis confecta
iuvenimus quattuor novos Kbros, quos brevibus verbis descri-
bere mihi liceat.
1.e
Yx6inn)uo quod nominabam est liber scepticus, qui
Sexti seutentiis usus nonnulla et ea gravissima ut xQonovg
?rroyi~^ mutabat, Sexti cum Favorini doctrinam, seriem decem
sectarum cum Hippoboti serie conferebat.
2. Clementini auctoris definitiones inter fragmenta contra
scepticos scripta servatas scriptoris qui cum scepticis pugnat
esse verisimile est.
3. Liber quem x appellavi primus illas duas sententias,
num sit secta schola scepticorum, composuit. Quas sententias
quae dicunt scepticos dogmata et habere sectam et non habere
a viro sceptico confectas esse ceusere aptissimum est, cum
*) cf. Diels Doxogr. p. 72 et 79. — 2) cf. Diog. L. I 20. — 3
j Comment.
Arist. XVIII 1 p. 108, 21 ed. Ad. Busse.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 24/60
— 16 —
sceptici dicant res et esse et non esse. Xisi fallor hic vir
scepticus fuit Aenesidemus. Vir enim praeclarus hoc fecit,
cum et Aristocles et Sextus eum sequantur. Aristocles pos-
tremo Aenesidemo nominato illas duas sententias profert neque
alium virum scepticum Aenesidemi successorem nominat, unde
verisimile est eam quaestionem, num sint sceptici secta necne,
ab Aenesidemo institutam esse, qui in primo IIvQQcovdcov libro
de discrimine Scepticorum et Academicorum contendebat et
contra Academicos ut contra dogmaticos pugnabat. In quo
discrimine explicando non dubito, quin necesse fuerit Aenesi-
demum, cum negaret scepticos ullo dogmate uti *), definitionem
non solum dogmatis afferre sed etiam sectae, quam communi
sensu nominandam esse scepticos negabat, sed nihil aliud nisi
doctrinam aliquam quae rationem sequeretur. Neque enim mihi
videtur his definitionibus responderi dogmaticis philosophis
scepticos accusantibus, quod secta non essent, cum illi potius
dicerent eos omnino philosophia carere 2); quamquam a viro
sceptico dictum esse se neque ulli philosophiae sectae ad-
scriptum esse neque propriam sequi sectam aptissimum mihi
videtur. Quem virum Aenesidemum fuisse probare mihi etiam
inde liceat, quod inter Aenesidemi verba servata numquam
reperitur vox aloeoig ox£Jitix>]z), sed f/ oy.emryJ] ayayyr}.*)
Unde apparet eum has definitiones bipertitas iam cognovisse
et ipsum primum invenisse, ut discrimen scepticorum et dog-
maticorum clarius redderet. Aenesidemi scriptis Sextum usum
esse iam constabat, nunc Aristoclem quoque ea cognovisse
intellegimus.
4. Liber quem y nominabam plures definitiones unius-
cuiusque notionis afferebat saepe sic divisas : TQiycog, y.otvcog,
iduog, IdiaaaTa, historia philosopha vel historia sectarum erat
eaque stoica.
l) cf. Phot. eod. 212 ed. Bek. p. 169 b. 41. — °-) cf. Aristocl. Euseb.
praep. ev. XIV 18,29. — 3) Phot. cod. 212 p. 169 b. 23 et a Photio ipso
vox aiosoig adhibita esse potest et aV.og sermone graeeo saepe non
accurate seeuudum artem logicam j^ouitur. — 4) Sext. Emp. P. H. I 210.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 25/60
— 17 —
Pergft Clemenfl definitionem dogmatie vocie dare quae
ntque uiia earum eel quaa Seatua E. P. H. I 1;> adiert neque
ile dogmate scepticorum agit. Sed caveamus ae abliviseamnrbrevissima excerpta <—
.
Ut antea definitiones aigidecoe vocia nunc doy/iaios de-
scrrptura sum: Clem. ^tr. VIII 16. x<u tb fih boypa eozi
xtnti/.ijiyig ug Xoytxrj, xazdArjipig dl %£is xal ovyxaxd&eois trjs
dtavoiag.
Sext E. P. H. I 13. boytta t<) ebdoxt/xsXv zm nodyfiaxi
vel bbyitu etvai r>)v rtvt Trgdyftan zcbv xurd rdg imoxrjfxas
Ztjrnviiivmv adrjXaJV nvyy.nrdihniv. I U> y.<u /Jyn otryita rtvi
adrjAcp ovyxaxd&eotv. 1)
Pseudegal. def. med. 13 2): boy/xa eori rb /xev ibicog zb be
xotvtbg Xtyouevov. xotvcbg fxev >)
z) ivegyeiu .-rgdy/xazog ovy-
xuuifteotg*), tbicog be {>) Xoycp)3) Ttgdyuazog nvyxnuiihntg, btb
bl/ uu/./.ov >) /.oyty.ij uigeotg boyfiurtx.)) xexXrizai. boyjua 6)
ixarigtng xaXetxat rore bog~a£6fxevov xcu >) <3d|a avzrj. rb fxev
TTQoxaoiq iozt, rb bh vn6X>)ipig.~)
Diog. L. III 51. 52: ejiel be szoXlr) ozdoig iori xal oi fiev
<ltwtv avrbv (scil. Platonem) boyftazi£eiv oi o' ov, qege xai
Ttegi zovzcov btaXdiScouev. avzb roivvv rb boyfxari£eiv iozi
boy/xaza zedevat cbg xb vo/iodereiv vofxovg zedevat. boy/ta be
fxazegcog xa/.eizat xo xe bo£a£6ftevov xal r) <5d|a avz>). xovxcov
be zb fxev bo^a^oixevov jrgozaoig ioziv, >) be <3d|a vn6X)]tptg.~)
6 roivw IlXdxcov xcegi ixev cbv xazeiX>)Cf ev anotpaivexat , xd be
yrevdrj bte/.eyyet, xegi be xcbv db>)Xcov iTreyet.1
)
Sextus E. adv. log. I 151 doetrinam stoicorum exponit:
imOxrjfxrjv uev elvcu x>)v docfaXr) xai (jeftaiav xa\ uuexdftexov
imb Xoyov xaxdX>]\fiv , bo^av be xr/v dodevT/ y.ai ipevbrj ovy-
xmudeotv, xardki/x/nv be xi)v ftera^v rovrtov , ijng ioxi xaxa-
Xvprztxrjg osavraoiag ovyxaxd&eotg.
') cf. Plut. de prim. rrig. 23 p. 955 xaigetv ea rag dogac ri> ini/Fiv
n' toT; atiij/.oi; ntv otyy.araTiOecihii <i i/.oaoa.coTFoov //yoi\aevog. — 2) xi
ioTt noyiui cotl. Paris. suppl. gr. 446. — 3) t) om. cod. Paris. suppl.
gr. 446. — 4) e.-rtyaradeoig. cod. Par. : idicog dt TtgqtyiMTog avyxara&eaig
om. cod. Paris. — B) f/ /.6yo> addidi. — 6
j doyaa — wwXvfipts om. cod.
Paris. — ) ef. Sext. E. P. H. I 147.
2
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 26/60
— 18 —
Clementem in definitionibus daudis cum unum eundemque
auctorem et librum y sequi quem antea verisimillimum est,
tum eum stoicam definitionem descripsisse apparet ex simili-
tudine Clementinae doyjuarog et stoicae emotrjfurjg definitionum.
non quo idem esset doy/ua et Emorrjftrj stoicis philosophis, sed
quod terminis stoicis uterque utitur, et Clemeus et Sextus.1)
Sextus duas definitiones doyjuarog vocis exstare docet,
quarum altera scepticos dogmata habere dicit, altera negat.
Qua re commotae, cum id ad indolem scepticam aptissimum et
iam antea in aloeoecog vocis definitionibus iuventum sit, con-
cludere mihi liceat Sextum dogmatis et sectae definitiones ex
eodem fonte sumpsisse, ex libro x dico, quem ab Aenesidemo
confectum antea contendebam. Neque mihi obstare videtur
quod Aeuesidemus 2) ipse 3
) negabat scepticos ullo dogmate
uti, quoniam verisimile est eum initio libri sui, cum discrimen
dogmaticorum et scepticorum statuendum esset, paulo audacius,
ut in pugna fieri solet, nimia atferre, cum dicebat dogmatis
vocis vi communi usus: jiavzbg ajtoXskvfiivoi doyjiarog, postea
autem ubi breviter totam doctrinam scepticorum exponebat 4)
etiam de dogmate et secta verba fecisse. Idem facit Sextus 3
)
sed paulo post illas duas definitiones addit, ut statim illi
enuntiato, quod negat scepticos dogmata habere, imponat modum.
At tamen Aenesidemus hoc non facit hic, immo non potest,
nisi puguans cum dogmaticis philosophis se ipsum hac re
laederet.
Sed qua re inducti et Sextus et Clementis auctor dogma
actionem consensus putant, non placitum ipsum, ut et Platonem
et alios fecisse scimus? Erat saue definitio quae dogma placi-
tum dicebat, qua non utuntur, quod eorum non interest ex-
ponere, quid placeat scepticis vel dogmaticis, sed num sceptici
omuino cui rei assentiantur. Ex duabus igitur iam cognitis
l) Sext. E. ad. log. 1 151. — 2
) Phot. cod. 212 ed. Bek. p. 169 b. 41
.TfiiTi); ajioXekvpevoi doyfiaxog. — 3) cod. 212 ed. Bek. p. 169 b. 37
/.itxoov yhoooij avxfj ravrd qnjoi , o'jg oi ftkv cltto tj]; 'Axadrjfiiag ... —*) cod. 212 p. 170 b. 1. — 5
) Sext. E. P. H. I 12 oltio yao tovtov xaxalrffsiv
doxovfisv slg t6 /ii/ ooyfMtxlQsiv. ksyofisv de in/ $oyfiaxi£eiv tov oxstttixov
ov xar sxsTvo t6 orffiaivofisvov. . . .
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 27/60
- l!> —
unam Bolam adhibenl definitionemj exstitisse duas, r<> u do£a
£6[tsvov y.a) f/ d6£a ainrj, testantur el Diogenes Laertius 1) et
Pseudogalenus.2)
Pseudogaleni definitiones medicae nullo vinculo inter se
ooniunctae e libro qui definitiones logicas afferebat sumptae
esse inihi videntur, ita ut inde <lr origine harum definitionum
nihil discamus. Pseudogalenus enim ille e Galeni libris et
aliorum medicorum aliquas definitiones collegit medicas;
),
logicas e libro qui 111 i y simillimus erat, enm etiain y.oivojg et
idicog legamus et simillimas aloeoeax; definitiones. Sed unde
fiuxerunt hae definitiones?
Cum alteram Pseudogaleui 4) definitionem etiam apnd
Diogenem 5) legamus, inquiramus unde hauserit Diogenes. Toto
loco perlecto intellegimus § 51 ante verba enel de noXXrj mdoig
ordinem sententiarum finem capere item post verba § 52 o/uotovg.
In quam lacunam inserta est quaestio, num Plato placitis usus
sit necne. Q.uae autecedebant ex eodem fonte 6),quo utebatur
Albinus philosophus Platonicus, cum introductionem in opera
Platonica scriberet, fluxisse probabat Freudenthal "') vir doc-
tissimus. Qui quamquam demoustrabat nihil exstare nisi
*) Diog. L. III 52. — '-) Pseudogal. def. rned. 13. Is duo genera
detinitionuru affert, quorurn alterum premit rern eui assentimur: xoiv&s
fihy >) ereoyeiu xouy/taros ovyxara&sois , tbicos be >) Xoyoj nQay/iaros ovy-
y.uniOeots, (>) Xoyqj cod. om., ego addidi, cum eveQyeiq TtQay/mrog ovy-
y.uruOem; et nQay/iaros ovyxara&sois contraria non sint et paulo post
legatur Xoytxt) aiQsoig. cf. Sext. E. ad. log. I 154 >) ovyxara&eots ov ngos
(/ avraoiav yiyvsrai «/./.« JtQog Xoyov et intellegas velim hvsQysiq idein esse
atque aioO>)oe,; cf. Diog. L. VII 52 et Stein Psychol. d. Stoa II 136 269)
alterum significat dogma aut placitum aut probationem: to re do:'a^6-
/teror y.at >) oo|« avrtj. — 3) cf. Kiihn XIX p. 347. — 4
) Altera Pseudo-
galeni definitio Soy/ta exaTeocog xaXeTrat cum priore in fonte coniuncta nonerat, quod ordo sententiarum mutatus exspectatur, sic fere : doy/tu ey.a-
iSQOiS y.aXeiTat toze dotaZo/teror xai t) do'|a avTt) , to /ter y.otrcos to de
ItMoJS Xsyo/usvr}, xoivcog /ter >) kveQyeiq nQay/iaros ovyy.aTudeats, Idicos 8s
(>) Xoyco) .-Tody/taTos ovyxara&eots. — 5) Diog. L. III 52. — 6
) Albini fon-
tem fuisse docuit Th. Sinko Gai Platonici librum, quem Albinus Gai
diseipulus hoe nomine edidit : 'A/.jiirov x&v raiov ovpX&v vnorvn&oeojv
JJXaTO)rty.c7)r hoy/icncor a — 0. (De Apulei et Albini doctrinae Platonicae
adumbratione. Cracoviae 1905.) — 7) Hellenistische Studien III p. 266.
2*
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 28/60
— 20 —
epitomen Albini operis, et quatnquam etiam iu hac Diogenis
§ 52, ut apud Albinum, de variis Platonis rationibus dicitur,
tamen non dubito, quin haec ex Albini fonte non sumpserit
Diogenes, et cum hic noh de alia ratione in aliis dialogis ad-
hibita ut apud Albinum, sed de alia ratioue quam aliae per-
sonae profitentur agatur, et cum ante verba enel 6e no/./J] ordoig
ordo seutentiarum interrumpatur.
Sed quis fuit qui quaesivit, num Plato dogmata adhi-
buerit?
Etiam Sextus x) de dogmatis Platonis disserit et indi-
cat, qui Platonem philosophum dogmaticum, qui -scepticum,
qui modo dogmaticum modo scepticum esse dicant. Ipse pro-
fitetur se Menodotum et Aenesidemum secutum: y.ard Mtjvo-
6orov 2) y.al Aiveold)]jLiov
}ovroi ydg fxdhora ravrtjg 7igoeort]oav
rrjg ordoewg z) .... negare Platonem, qui modo dogmatis ute-
batur modo ratione sceptica, philosophum scepticum esse. Idem
Diogenes docet. Neque tamen ei in manibus erat doctrina
Aenesidemi et Menodoti quae Sexto, cum is § 222 pugnet cum
talibus qui Platonem philosophum scepticum voceut, Diogenes
ipse autem sequi talem videatur, qui sine ulla pugna varias
doctrinae Platonicae rationes exponat.
Certe iam aute Aenesidemum lis erat, utrum Plato dog-
mata habuisset necne, quoniam Aenesidemus cum Academicis,
qui illum iudicium suspendisse dicebant, pugnat, et quoniam
post Arcesilaum unicuique qui de Academicis scribebat quae-
reudum erat, uum iam Plato iudicium suspendisset. Itaque
verisimile est etiam in libris qui introducerent in opera Pla-
') Sext. E. P. H. I 221 ss. — 2) Sext. P.H. I 222: neoiojboxov codd:
M>jv6doTov Fabricius: 'Hgodorov Pappenheim: 'Ho66otov xul Mijvoboxov
Zeller: xutcl Tovg .-rsgi MtjvoSotov xai Air>)oid>]itov Natorp. Menodotus
natu minor ante maiorem ponitur, quia Sexto Menodoti Aenesidemum
seeuti doctrina ante oculos erat, cum dicebat Platonem philosophum
scepticum non fuisse, quamquam nonnullis in rebus sceptica ratione
utebatur. — 3) ot&ois vox certe non, ut vult Zeller, Gesch. d. gr. Phil.
III 2 p. 6, 2 doctrinae scepticae vim habet (cur enim hic Sextus subito
insereret Menodotum et Aenesidemum duces doctrinae scepticae esseV)
sed vim dissensionis paulo ante expositae, num sit Plato philosophus
scepticus. cf. Diog. L. III 51 : hcei dk jioD.r) OTaotg . . .
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 29/60
— 21 -
tonica illud quaesitum esse. Qualibus duobue Diogenem usum
esse conicio, et Albini fonte et eo qui vocis ddyfia definitiones
atfcivbat. Xequc inimis Acncsidemo vel IVfenodoto QOU dubito
quin ante oculos fuerit talis introductio. 1
)
Aeademicis igitur ipsis priinis de Platonia doctrina sceptioa
quaerendum erat, cum eorum maxime i&teresset suam doctri-
nam ad Platonem reduci posse, sed magnopere doleo, quod
probare non possum has definitiones dogmatis notionis x6 te
doioCofievop y.(ii f/ fiozd afarj ex tali introductione Platonica
fluxisse in quali apnd Diogenem inveniuntur. Nullo enim
vinculo arto coninnctac snnt cnin illa quaestione, num Plato
doginata adhibuerit, ita nt de origine nihil pro certo conten-
dere possim.
Iam vidimus nnliam causain ortam esse ex definitione
ddffuxxoe vocis exposita, cur stemma antea a me confeetum
mntarem. Clementis enim definitio e libro aliquo stoico, Sexti ex
eodem libro Aeuesidemi, ex quo a&Qeasojg quoque fluxit, videtur
esse, Pseudogaleniana prior ex fonte qui iam de sectis agebat,
cum de secta logica dicatnr. De Pseudogaleniauae alterius et
Diogenis, qnamquam in libro qui in Platonis opera introduce-
bat legitur, origine nihil pro certo probare possum.
Sed redeamus ad Clementini auctoris §§ 15. 16. Cum
absurdum videatur inter fragmenta mere logica subito contra
scepticos pugnari, neque probari possit haec alius scriptoris
esse, immo potius eiusdem verisimile sit, quouiam mediis
logicis inserta sunt, couiciendum est scriptorem in d^odei^eoog,
ov/j.oytouov , xgofibjuunov, £)]T)]udT(»r notionibus logicis ex-
ponendis eos refutavisse qui vetabant omnino homines ^rjTeXv,
immo iubebant ab ornui demonstratione coutineri.
§22 Clemeus inserebat causas e.-royfjg quibus homines
ad t.-Toyj])' adducti, fundamento philosopho carentes, a deo solo
') cf. Sext. P. H. I 221 ev phv ;•«<* voig yvuvaonxoZs Hoyoig .... dyco-
vtQoftevos cum Diog. L. III 49 &vo eioi oi jiq&toi yacjay.Tijorz oti yvuvaaxt-
xog y.cti ayiovtoTixoq et Sext. P. H. I 222 ooyuattxov of ?vOa oitdvSdCojv
anotpaiverai ijroi dta Swxqojovg i) Tuialov i) tivo; tcov toiovtcov cuui
Diog. L. III 52 xai jkqi ukv t&v avTCjj doxovvxcov ota tsttAocov ^oooco.tcov
— loy.oaTov;, Tuiaiov, tov 'Adrjvaiov Sevov, tov 'Ekedtov :ivov ajtocpaiverai. . .
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 30/60
— 22 —
veritatem discere possunt. Quod certe post § 16 accuratius
expouere in animo habuit iu libro perfecto.
Tum §§ 23, 24, quae sunt de categoriis, ad eaudem intro-
ductionem logicam pertiuere unde pleraque fluxit apparet;
§§ 25 — 33 legimus uonnulla de causis capita scripta quae
neglegentius legenti Stoicorum esse videntur. Quo modo haec
inter se conexa et ex quali doctrina hausta sint, exponam.
II. De excerptis quibus tractatur, quid philosophi
de causis docuerint.
§ 25 Tcbv alxicov xd jukv TiQoxaxaQxxixd, xd Sk ovvexxixd,
td Sk ovvsQyd, rd Sk cbv ovx dvev. JtQoxaxaQxxixd jukv xd ttqco-
Tcog dcfOQjurjv JiaQeyojueva elg xb yiyveo&ai u, xa&djreQ xb xdXXog
xolg dxoldoToig xov eQCOxog. bcp&kv yaQ avxoTg tyjv eQCoxixijv
Siddeoiv eimoiel juev1
), ov jurjv xaxtjvayxaojuevcog. ovvexTixd
Sk drreo ovvcovvjucog xa\ avxoxelfj xakeTxai, IneiSrjneQ avxcxQxcog
SC avxcov nocrjxixd 2) eoxi xov dnoxekeojuaxog. — eijfjg Se ndvxa
xd aixia enl xov juav&dvovxog Seixxeov. 6 jukv naxrjQ axxiov
eoxi nooxaxaQxxixbv xfjg juafttjoecog, 6 SiSdoxaXog Sk ovvexxixbv,
fj Sk xov /xavfldvovTog cpvoig ovveQybv cxlxiov, 6 Sk yQovog xcbv
cov ovx dvev loyov eneyei.
Quattuor causarum generibus enumeratis singulorum de-
finitiones afferuntur, quarum prima nQoxaxaoxxixd nomen ex-
plieat; de causae vi nihil audimus. Neque alterius est accu-
ratior explicatio; aliud nomen affertur, ne exemplum quidem
ut primi generis. Causarnm quae sequebantur ovveQycov et
cov ovx dvev dcfinitiones nullas invenimus, quamquam certe in
exemplari Clemeutis fuerant, quoniam postea omnes quattuor
causae denuo enumerantur. Post verbum eneyei ordo senten-
tiarum interrumpitur et legitur:
avriov Sk xvQicog Xeyexcu xb naQexxixov xivog eveQyrjxixcbg.
enet xal xbv oiSrjQov xjurjxixov cpajuev elvai, ov fiovov ev xcb
xejuvetv , dlld xal ev xcb ju>) xejuvetv, ovxcog ovv xal to naQe-
xtixov djucfco orjjuaivet xal xb rjSrj eveQyovv xai xb jurjSenco juev,
Svvdjuei Sk xeyQrjfxevov xov eveQyfjoat.
1
)/torov L: fiev Arnim. — 2
) ainov notrjrixov L: avribv nottjrtxd Arnim.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 31/60
— 28 —
Vel hoc lo'"-" intellegi potest, Clementem exemplaris ordi-
lHMii dod servaviese. Minime enim aptum est, priusqnam <!<•
oommuni causarumnotione
actumsil
sragularum definitiones
proferri. Neque quemquam effugere potest non solum stoicorum
doctrinam in Clementis exemplari tractatam esse, -<•<! etiam
peripateticorum. Ut enim illud aXxtov 6k xvQicog Xiyexcu t<)
naQexxtxov xtvog iveQyrrnx&s stoicorum l
) est, ita postea kveg-
yorv et dvvdfiei xe%Qr)fievov tov iveQyrjoat Aristotelera olet.-2
)
Tum novum excerptum incipit:
ol fxkv <>rv ooofidxcov, o\ de doojfidxajv 9 aolv elvai t<\ aXxta,
ol dk zd [xkv ocofxa xvQiajg aXttdv tpaotv, t<) dk docbfiarov
xaxaxQrjoxtx&g xal olov aixtcod&g' aXXot <5' efxnaXtv avaoxQe-
cpovotv r<\ fikv docbfiaxa xvQtatg aixia Xeyovxeg, xaxa^Qrjoxtx&g
Se id ocbuara, oiov xf)v xofxf)v kveQyetav ohoav docbttarov elvat
xal alxiav elvat xov xifiveiv, iveQyeiag ofjorjg xal doojfidxov
xal rov xi/xveoftat dfioicog xfj xe iiay<iig<i xal x& xefxvofxevcp
ocbituotv oroiv.
t<)T
xtv&v z) ioxtv aXxtov Xeyerut rgtycbg, t<) fxev 'o eoxtv
aXxtov*, oXov 6 dvdQtavxonotog, o 4) Se
c
or ioxtv aXxtov', (olov)5)
XOV yiyveothu tov dvSgiuvru, o *) dk V> ioxtv ulriov ', cooneQ xfj
flXrj.6) x& yaXxch ydg aXxtog ioxt xov yiyveodut xbv uvSgtdvru. —
t6 yiyveodnt ovv xal rb rtftveodat xd 'ov ioxtv aXxtov"1
) eveg-
yetai oront docbfiaroi eiotv. — eig ov Xdyov xaxfjyoQrj/xdxcov tj,
dig xtveg, Xexx&v (Xexxd ydg xd xaxrjyoQf)fiaxa xaXovoiv
KXedv{h]g xal *AQ%edrjfiog) xd aXxta 1} oneQ xal fxaXXov, xa
fikv xaxr\yoQr\fidxcyv aXxta Xez&rjoexat, olov t6 xifxvexat, ov
nx&otg rb rettveodat, rd 6' dg~tOJfidxajv , chg rb vavg yiyvernt,
oi- ndXtv [fj]8) nx&oig eort rb vavv yiyveodui. ('AQtoxoxiXrjg
Se TTQOor/yogiav9) , oiov r&v xotovrcov , otxiug, vecbg, xuvoecog,
xofjtrjg.) 1) nx&otg dk uocbfturog eivat ofxoXoyetxat. S16 xal ro
3
) cf. Sext. E. P. H. III 14 86iat <V av aiztov elvai xoivozegov xaz'
avzovg 81' kvegyovv yiyvexat zo caiorskea/xa. — -) cf. Arist. Phys. 195 b. 3
Jidrza 8e xai za oixeiwg keydaeva (scil. alzia) xui t<\ xut<\ o<-ufjefi>]xo; tu
uif iii; dvvd/xeva liyezai, za 8e (o? evegyovvza. — 3) ziv<ov L: correxi. —
*) o L: corr. Wilamowitz. — 5) ohv adcl. Mewaldt. — 6
) t) SXij L: corr.
Wilamowitz. — 7
) ahia L: correxi. — 8) >) del. Wilamowitz. — 9
) 'A.
bi JtQOcrjyoQtav scil. tpi\oiv.
8T. MICHAEL'8
COLLEGE
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 32/60
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 33/60
nt&aig t<\ ti/jvett&cu illml enuhtiatum inauditum esl , quam-
quam etiaiu apud Aristotelem l
) Tndmeig nominantur ct qtiae-
eutaque ab eodem uotaine vd vcrbo'2) derivantur et nonjeu
verbumque eiusdem radicis. 9) Neqae eaira stoici ueque peri-
patetici neque graiumatici posteriores verbum ntcottxbv dicunt.
Hic igitur 7TT(7)ni^ infinitivus eiusdeni verl)i noininatur ut alia
fonna eiusdem radicis.
Jn verbis 'AoioTorehjg dk JtQdarjyoQtav, otov t&v toiotitcov,
oiy.iug, vsoig, xavaewg, TOjLtf}§ ut in adnotatione verluun dicendi
omittitur.
Sedquid sibi vult hacc
adnotatio? Ad substanti-vum quod ultimum antecedit rtQQOfjyoQla referri nequit, quia
numquam Aristoteles pro mwatg voce nQOdrjyogiav sumit; immo
potius 7tQoat]yoQla. est Chrysippi terminus technicus, qui dvoua
Aristotelis et in TtQoorjyoQiav (uvdoomog) et in orouu (Aio-
y&vrjg)+
)dividchat. Sed casus genitivus ofoi' t&v tbiovtcov,
<V- Xsxt&v ta fisv Xsyovotv iivai avToreXij oitnauMoi, ta
<Y
iXXtxti. . . olov
y<j<i</ fi . . . aVTOTsXi) 6f foti, yQaiVSt 2a)XQaT1JS. SV iier orv to/V iXXwtSOl
XsxtoTs iSTaxTat rd xaxr\yoQr\fiaTa, sv ds roTg ovtotsXsoi t(\ digioifiara xal ol
ovXXoytofiot xui tu sQcoTrjfiaTa xal ict Tivo/uaTa. foti <Yf t<> xatryyoQrffita to
xutu ttvog ayoQsvofisvov >) Ttoayfia ovvTaxibv jtsQt ttvog >} iivcov, rhg oi Tregl
'AjtoXXd&oiQov rpaotv, >} "/.f-y.Tov sXXutsg owraxtov d<jOf/ nrdjoe^ jtQog dt-ico-
tiarog yereair.
') cf. Steinthal. Gesch. d. Sprachw. I 265—268. — 2) cf. nsgi sQfJtrf-
reiag 16b. 16 dtatpsQSt <Sf (scil. .TTwotg grjfiaTog) ror Q>)ftaiog 6ti t<> iiiv
i6v TiaQOVra jtQoootfftatvsi yndvov, tu os' l6v rrFoig. ITsQt notrjTtxijg 1457 ;i
18— 23 Jtt&ots (Y fotiv ovofiarog >} otfftaTog >} ftsv td xnrd (tu) tovtov >}
WVTCt) oijiiuTvov y.ai iiaa ToiurTu, >} <\e xard i<> evi >} JtoXXotS, olov uvOoMjrot
>} arOotn.-rog, >} 8e xutu tu vstoxQiTixd, oiov xar eQerttjaiv ejtital-iv. to ydg
{do') sfiddtoev >} fiddt£s nrotots <j>}iiuTog y.<ud iav%a tu stdtf eailv. —3
/ii.t. H. 153 b. 25 fti ey. T<Tir jnaiosatv xal twv ovOtoi^cov. avayxr) yun
uy.o/.nrihTv tu yev>j toT; yeveot tcal tovg oQOvg roTg OQOig. otor el y X>}i'hj
eciii d.-To[jo/.!j F.-T(nT>}i<>jg, y.ai to f^i/.uvOdveoOat dynjidl/.etv FrriaT>}ii>]v FOiat
y.u) t<> F.-Ti/.F/.>~jaOut aJlofieftXrfxivdt eJtlOTrjfirfV. fv<k nrv drrninrnrv tcbv stQi}-
fiFvov 6ftoXoytp$evTog dvdyxi) xai rd Xouia) ofioXoyeXov\u. Sftoicog ds xai el
?/ 7 i)onu dldXvOtg oraiag xai to n OeioeaOat <)iu/.rFoOui oraiuv y.ui t<\
</ thzQTtx&g dtaXvTtx&s , s? ie tu (fOaQiixdr diaXvTixov oraiag xai i) </ $6qo
dtdXvotg ovoiag, ubi ).>)0>) , errtXar&dreoOat , sJtiXsXrjoftat , — SbtofioXr), d.-rn-
(SdXXetV, drro/ieji/.ijxerat , — (/Oood, (pdetQeo&ai, qOanTixo);, q. Ouotixov —StdXvotg, otaXreoOat , dioXvtlxats, StaXvTtxov — 7TT<i>oet; nominantur. —*) cf. Diog. Ti. VII 57 tov Xoyov foti fisot) ftsvrs, c'6g qnjot. Jtoysvrjg f b>
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 34/60
— 26 —
oixiag, vecbg, xavoeojg, rojufjg indicare mihi videtur premi
Aristotelis doctrinam, cuius sint causae *); et AgtororeXrjg Se
jrgootjyogiav est breviter dictum, ut in scholiis fit, quod accu-
ratius sic fere exponendum esset: Agtorore/jjg Se ngooijyogiav
cprjoi rb 'ov eortv airtov, quod quidem ab uno quoque intellegi
potest, quia autecedunt y.artjyogrjjudrow rd airta /.eyilfjoerat.
Monendum quoque est scriptorem in Aristotelis doctrina ex-
ponenda termino technico stoico uti, cum Aristoteles oiy.iav,
vavv , xavotv, rojuijv bvojua usurpasset. — Iterum sub finem
huius excerpti quaeritur, num sit causa corporis causa, quodnegatur; causa est Jiro')oecog, f\ Jircooig Se docbjuarog eivai ojuo-
Xoyetrat. Stultissinium autem videtur, cum de hac re agatur,
in illa adnotatione et corpora olxiav , vavv et notiones non
corporeas xavotv, rojufjv nominari.
Ut antea et stoicorum et peripateticorum senteutias audi-
mus, unde apparet haec omnia neque e libro stoico neque e
peripatetico puram suorum doctriuam secuto sumpta esse, sed
e tali qui stoieorum et peripateticorum doctrinam compararet.
Utri scriptor magis faveat, inde intellegi potest, quod in Ari-
stotelis doctrina adferenda termino technico stoicorum utitur,
nisi forte putas illam adnotationem ab alio additam esse, quod
demonstrari certe non potest.
Novi aliquid incipit Clemens:
Kal rbv oiy.odojj.ov oixoSojLieiv /Jyojuev y.ard rirjv em rb
yevtjoojuevov dvacfogdv. ovrcog qsajuev yXajuvSa vcfaiveodat. ***
rb ydg tioiovv evegyeiag SyjXcortxbv vndgyet. ovx eori Se ere-
qov juev rb notovv , eregov Se rb airtov , dXXd ravrov, rfjg
yXajuvSog y.al rfjg oixiag' xaiT o ydg airtog rov yiyveodat,
rw Jisgi (fcorfjg xai Xgvotxxog, oroua, jrgooijyoota, ofjua, ovvdsofios, iigdgor.
et 58: roxt 6s -rgoorjyogia ukr xaxci xor Jioysvrjv nsgog Xoyov OfjfwXvov
xoivijv Jiotoxrjxa, oiov avftoamog, i'rr.-tog. nr<>;ia 6? foti usgog ).6yov drjkovv
i6iav Troiorrjxa, olor Jtoysri]g , ScaftQ&crjg. cf. Dionys. Thrac. ars 13: r)
yiiQ .-xooorjyogia cbg eidog xoj ovofiaxi vnojisjihjxai. (14.) cirotid soti fisgog
Xoyov Jtxwxtxov — xotvtog xs xai ISuog Isyoftsror, xoiriog ftsv oior iirdgto-
Ttog, i'jTjrog, iouog 6s oiov Scoxgdrrjg, IJ/.dxwv.
') cf. Sext. E P. H. III 14 oi usr rrgoorjyogicor aixiov sivat xo aixiov
if.doxorxsg otor xfjg %voscog, oi 6k xaxrjyogtjfidxcor oior xov ;^£<d(9a/.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 35/60
x<u<\ Torm x<u rroii/Tiyjk ioxt XOV yiyrtnihu. to \ni\l
) aVXO
ugu atxiOV y.<ii rroii/Tixovr) xui bl <"> xni ti iiiv xl ioxtv
atxtov xal nottjxtxdv, xovxo ndvxojs loxl xal di <">, ti 6i xt iaxt
bt <">, <>i' ndvxojs xovxo xal aixiov. noXXd yovv iq.'
tv Anoxi-
Xtnuu nrvTgiyti bl u ylyvexat to ziXos, n/./. orx eoxt ndvxa
uitiu. <ii' yug i\r htxvoy.Tovi/ntv Mi/6nn, el fti/ oigyinih/, ovft
iiv oxgyinih/, ti ui/ i^i//.o>ntv, OvSk XOVXO, B.I fiij i/g<\nih/ , oftbl
XOVXO, ti ui/ 'IdoOJV i.T/.trntr tic; K6X%OVQ , Ovde XOVXO, eI fil/
\loyo> xaxeoxevdo&tj, ovdl xovxo, ti ui/ t<\ £vXa ix xov" IIi//.i<>r
hu^ihj.iv
XOVXOUSy<\o urr<iniv xov
dioXvyvdvOVXOS
ov rr<\rT<i
t/]c xexvoxxovlag attta xvyjfdvet, uort/ di i/ Mrjdeta.
Post ovxojq </uiiir %Xaixvda ixpalveo&at sic fere legendum
puto: orToic: </ nfdv (xi/r) y/.uui'6u r</ uirtnilni rrr<> tot) r</ <\r-
xov y.ui.-rto t<\ vcpavxa iioror eg~ ojv i) xXajLtvg ytyvexat notovv-
toq). Totam vero lacuuam usque ad xo yuo noiovv hegyeiag
d))A(OTiy.or rrrugyei et orx eoxt bk hegov fiev ro noiovv etc.
explere non possum; sed una sententia usque ad xal noo/Tixor
pertinere mihi videtur, cum ahiog generis masculini et alxiog
xov yiyrtnilni ad textorem respiciat, qui quidem sagi fiendi
causa etiam sagum efficiens prdbatur.
Ovx eoxi de higov fiev xo notovv , hegov de xo alxiov
non significaut: „uon alterum eausa, alterum vis efficiens effi-
eit", sed: „non alterum causa, alterum vis efficiens est"; quod
ex illa sententia intellegitur y.afr o ydg atxiog xov yiyveoftut,
y.uT<\ tovto y.ui noirjxtxeg emi tov yiyrendui. Unde etiam
apparet t/)c y/.nuvdog xal Tr/g olxiag non esse adpositionem
ad xavrov additam a scriptore ipso, sed ab eo qui haec omnia
inde a xal xov otxoddfiov usque ad xuvtov falsa ratione con-
iuugebat, ut excerpta conecteret et iu uuum sententiarum
ordinem redigeret. Cui etiam tribuendum est illud xat <V o,
quod animos componat ad quae sequuntur. Nec uon dubitare
possumus, quiu Clemens ipse tam stulte excerpta sua co-
nexuerit.
Immo nos hic intra eertam doctrinam versari recordemur,
qui in Cicerouis libello de fato3) inscripto eodem Medeae
>) r^f del. Mewaldt. — 2) Sic interpunxit Wilamowitz. — 3
) de fato
§S o4. 35.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 36/60
- 28 -
exemplo allato Clitoinachum Carneadis discipulum contra Chry-
sippum puguare discimus a Schmekelio. 1) Chrvsippum ipsum
hoc exemplo usumesse, non Clitomachum, intellegimus
exDiogenis Laertii libro.
2)
Hic novum exemplum notae rei quasi
manibus tenemus Ciceronem pro Euripidis versibus 3) in fonte
suo lectis posuisse Ennianos. Sed etiam aliam rem iutellegimus
ex his Clementis et Ciceronis locis comparatis. Cum ponimus
Ciceroni librum Clitomachi in manibus fuisse, Clemeuti eerte
non fuit; is enim versus non legebat, sed iaru orationem
pedestrem. Itaque alius philosophus versus a Chrvsippo et
Clitomacho adhibitos solvit et Chrysippi doctrinam refutavit.
Quem Clemens sequitur.
[Atb] *) to uij xcolvov dvereoyijTOv eoTt , btb ovx eoxiv
atxiov to fifj xoAvov , a"/.Xd to xco/Sov. ev ydo xco evegyeiv
y.cxi bodv ti to atriov voehai. en xb /d) xco/.vov xeycogtoxat
xov yiyvouevov, rb be atxtov nobg xco ytyvouevo). 5) ovx av ovv
el)] aixtov xb iii} xcolvov. dtd xovxo yovv e.Ttxe/.etxai , oti xb
bvvduevov xcoKvetv ov ndgeoxiv.
Tlobs to> yiyvouevcp scripsi collato str. I 367 P. 6) scilicet
velut TTobg tc~j ytyvouevct) fotiv. Quamquam verbum eniTe'/.e7Tcj.t
mirum est, tamen non lego aTxoxe/.elxai,
quia str. I. quoque
erriTe/.eTTai iuvenitur.
Atd xovxo yovv enne/.enai oti xb bvvduevov xoiKveiv ov
ndoeoTiv verba quid sibi velint, dubium est, quia ndgeoxtv non
satis intelligitur, nisi str. I 367 P. loeo comparato legimus: oxi
xb bvvduevov ov ndgeoxt (tw ytyvouevco ovbe evegyel) vel talia.
Sed caveamus ne sic scribamus, modo ita verba intelleoamus.
') Schmekel, Pkilosophie der mittleren Stoa p. 171. — 2) Diog.
VII 180. i.T/.ijdvre ds avra ziohXdxiz vjieq tov avtov bdyitaTo; e.-riyfigiov
xal nav to vjtoneoov ygdqcov xai biogdov/tevo; nXeovdxu; nXeiorrj xe roir
fiaQTVQiwv TragaOiaei ygoj/tevo;. wore xal e.ieibij txot ev tivi tcov avyygafifid-
to)v .-r«o' oklyov ttjv Evgtrribov Mijbeiav oXrjv nageOero xal ri; fiera yeiga;
elye t6 fSifSXiov jrgn; tov ^vOd/tevov t! dga eyoi, eqjtj- "Xqvomjiov Mijheiar".
— 3) Eur. Med. 1 ss. el'd' wqeX' 'Agyovg /i?) biao.-rdodai axdqog etc. —
4) 816 del. Wilamowitz. — s
) to yiyvofisvov L: con-exi. — 6) strom. I 367 P.
exi to /iev airiov rrgo; tfj evsQyeia eori, y.aOdrreg 6 fiev vavirrjyog JiQog tqp
\to L: corr. Arnim] yiyveoOai ro ox.dc/o; , 6 dk otxohd/to; xgo; rc~> xrtCeo-
dai [to exriaOai L: corr. Arnim] trp> olxiar.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 37/60
— 29 —
Cum aaque ad ahiov t6 ftl/ xcoAvov omnia bene coh&ereant,
veiba to dk ahutv oXtiov x6 /<// xcakvov transferri \«>~\ ov
nuntnnr ')
nolo, quod syllogismueturbar«tur.
8ed dtatotto
/orv fataeAsnat — ndoeoxiv tale additamentum esse videtur,
quale iam antea invemebamus\quod bob redactor atiquie addi-
lit, sed Clemens ipse, qni str. I quoqne id adhibebat. Ex <ni<>
loco etiam intellegimus neque umquam hoc iragmentum accu-
ratius descriptum fuisse, cum Clemens ipse in str. I scribendo
iam minns intellegeret, quid vellet, itaque mutando 6td xovxo
yorv errtTe/.ehui,
ot< to Orvdtievuv y.oi/.rnai ory. eveoye7 0$$y.m/.ret darius reddere in animo haberet, neque cum tale quo-
(jue minime aptum sit, rieri non posse, ut Clementi ea stultitia
tribuatur, ut antea ipse falso addiderit 7/}^ y/.afivdog xal xrjs
olxlag.
Novum exeerptum inveuimus:
TeToayibg xo ahtov /Jyexat, xo noiovv d)g 6 dvdgiavTonoiog,
y.ui i/ r/.i] (bg 6 ya/.y.og, y.al to eldog cbg 6 yagay.Ttjg, y.ai xo
xeAoQ (bg // Ttfiij xov yrfivantdgyor.2
) xdhi tbv ovx avev loyoy
6 ya/.y.bg eneyet ngog 16 yeveo&ai xov dvdgidvxa xal ofioicog
eoxiv uhtov. ndv ydg ov ycogig ovx evdeyduevov yeveodai x6
dnoTe/.entta, xax avdyxtjv eoxiv ahiov , ahtov de ovy dnhbg.
or ydg emt orvey.Tiy.6v to or ttt) uvev, orvegyov de. — nav
xb evegyorv nugeyei xo dnoTe/.eoua ttex enm]det6T)]rogtov
ndnyovTog' diaTt&ijot uev ydg to ahtov , ndoyei be exaoTOV
etg b neq rxev Tt nugey.Tty.)]g Ttjg eniT)]deiOTi]Tog ovotjg xal
xdtv (bv orx uver /.dyov eneyorotjg. dngaynov orv to ahiov
dvev xijg exmjdetoTtjTog. — ovx eoTtv de aixia, d/./.d ovvegyog,
enei ndv uhtov ev tco dgdv voehat. — aini/v 6e orx dv notoh]
f/ yb, (oote ovde aixia dv eh] eavxrjg. — y.aTayeXaoTov de xo
Xeyeiv ftlj xo nvg (Chtov Tt~]g y.avoeojg, d/J.d xd gr/.u, fttjde tS]v
ftdyatgav Tt~]g TOftTjg, dkkd tIjv odgy.a, firjde tov xaxanaXatodi']-
vui xbv dO/.tjTtjV Ti]v Inyrv tov dvTtnd/.or, T))v eavrov Se dode-
veiav.
2
) QaoJ voleb.it Arnin), De VIII. 01. str. libro p. 13. — 2) Aristotelis
qnattuor causae sunt.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 38/60
— 30 —
Cum antecedentibua haec non cohaerent, quia ut xb ov
ovx dvev , antea neglectum , hic 6 yaXxog affertur, qui antea
vbj nominabatur. Post ovveoybv de Clemens aliquid omisit;
ut quasi exemplum xcbr tbr ovx arev afferret xijr xov ndoyovxog
entnjdei6xrp:a, Clemens nav xb eveoyovv — bmxr\bei6xr)xos de-
scripsit. ovx eoxt 6e alxia (scil. dn?.cog) dXXd ovveoyog, enei
nav atxtov ev xco bgav voetxat ex suo ingenio, ut duo fragmenta
quae antecedunt arte conecteret, quo modo iam antea euin
fecisse inveniebamus, addidit, cui in mentem venit verborum
aixtov be ovy dnXcbg, ov ydo eoxi ovvexxixbv xb ov juij avev,
ovreoybv Se et ev xq~) ere.Qyelv xa\ bodr xt xb ahtov voetxat.
Avtijv be ovx dr noioiij fj yij, d)oxe ovbe atxta dv ehj eavxfjg
ex alio senteutiarum ordine sunt, sed postea iterum dicitur de
causa efneiente et patiente usque ad dodevetav.
Novum excerptum incipit:
Tb ovrey.Tiy.br alxior ov beJxat yoorov' xb ydo xavxijQtov
ajua xo) xard T>~jg oaoy.bg eneoeiodfjvcu xr\v d/.yijdbva naoeyei.
xcbv ngoxaxaQXXlxCuv vd, iier yobrov beixar, byotg dr yenjxai xb
dnoTeXeo/ia, td be ov behai, dfg fj nTO~)otg tov xaTdyitaxog.
fii/j ti ovv ov xaxd oTeoijoir yodrov dyoova Xiyexai xaxna, dXXd
xard jueicooiv, cbg xal to egaiyvtjg, juijde avro yo)oig yobrov
yevojuevor.
Post xb anoxeleofta exemplum aliquod omissum est; ad
id mg fj moboig tov xaTayttaTog (scil. cbg fj nxcbotg , ayotg dv
yevijrat xb dnoTeXeojua tov xaTayjuaTog) conferas velim Pseudo-
dioscoridis neot lo(56Xo)v.x
)
Tum denuo ordo sententiarum interrumpitur: IJur atxiov
cbg atxiov diavoia hjrtTor Tvyydvet, enei2) Ttvbg y.al noog xtvi
3)
voetxat , xtvbg juer, (rov) 4) dnoxeXeojuaxog, xatidneo fj ttdyjuoa
xov xeiireir, nobg iivi be, [xaddneo]"") tco ennijdeio)g eyorTt,
xaddneQ xb nvo tco tjv/.co. tov dddjuarTa ydo ov xavoet. —r6 atTtov xcbv noog xi' xaxd ydo xrjv nobg eTeoov voelxai oyeoir,
d)oxe SvoTv entfibXXojuev, Xva xb ciitiov cbg atxtov vo)joo)juev.*i
)—
!
) ed. Sprengel II p. 54 ro crweq und/isvov xo) a^oTFJ.eo/ianxq) ywqi-
Qoiizvov rs mg rtTu>iin xatdyftazos. — 2) e.-rt L: corr.Wilamowitz. — 3
) ngog
ti L: correxi. — 4) tov addidit Wilamowitz. — 5
) y.addxF.o delevi. —6) Aristotelis categorias spectat.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 39/60
_ ol —
6 avxbg xiit negl tov drffitovQyov xal notrjxov X6yog xal
jtaxQog. ovx Sottv avx6 tt iavxov aXxtov , otdk iavxov r/,-
.-r<(T)'j<j,
htel xb 7iqu>xov yevrjaexat detixeQov. x6 y& uijv aXxiov
hveQyei xal diaxi&tjoiv. t6 vnb xov alxlov ytyv6/uevov ndavet
y.ui diaxlfiexai. ov dvvaxat dk xb avxb 71q6q iavxqj Xau6av6-
fjtevov eveQyeXv utiu xat dtaxi&eo&at, ovde vlbg elvat xui naxriQ.
y.ui dXXojg xb axxiov xov bn avxov ytyvofxevov nQOXQOvet xutu
xr)v OVoiav 1), <6; >
r
ju<ryui<><i r//s XOjufjg. OV 6rvuT<tt 6i to urro
y.inu t<> avxb y.ui nQo%QOveiv ti) rhj xui)<> aXxtov loxtv, uua xa\
voxeQeiv x<u boxeooxQOveiv xui)<> trjg alxiag eoriv eQyov. diaq bqbi
xe to elvat tov yiyvetr&at?) ovxcog xal aXxiov /ubv xov ytyvoui-
ror, naxrjQ de vlov. ovx §vde%exat ydg to avxb xaxd xb avxb
y.ui elvat uuu y.ui yiyveo&at. ovdev orv eoxtv iavxov atxtov.
Quae sententiae siniillhnae sunt illis, quas p. 29 3) legeba-
liiiis: avxr)v be ovx dv notoirj ))y>~j, coore ovde av ei')j aixia
eavxrjg et Staxivhjot /uev ydg t6 atxtov, ndo%et Se exaoxov eig
o necpvxev.
Tum denuo novum excerptum incipit: 'AXXrjXcov ovx eoTi
tu aXxia, c\XXi)Xoig dh aXxta. i) ydg onXrjvtxr) 6idi)eoig ttoovjto-
xetfievrj ov nvQexov atxtog, dXXd tov yiyveo&at xbv rrvgerov,
y.al 6 JTVQSTog nQqvnoxeifievog ov onXrjv6g, dXXd xov avgeoDut
ri/y aiuihoir. ovxaj y.ai at dgemi dXXr)Xatg atxtai*) tco fiij yojgi-
Ceoi)<u dtd tIjv dvxaxoXov&iav, xat oi ent T)~g ipaXidog Xi&oi
aXXrjXotg eloiv atxioi xov tieveiv xaxrjyoQrjfiaxog, aXXrjXcov 6e
ovx eioiv aXxtot, xai 6 StddoxaXog Se xai 6 fiavddvcov aXXr)Xotg
etoiy atxtot xov nooxSnxetv xaTtjyoQi)fiarog. Xeyexai de iMXrjXoig
aina noTe fiev tcov avTcov, cbg 6 efmoQog xai 6 xcmrjXog dXXr)Xoig
eioiv atxiot xov xeQdaivetv, noxe de dXXov xai uXXov , xadd.-reo
>1 uuyaioa xai f) oaQg. y fiev ydg ti~ oagxi tov Tetiveoftai,
)) oug^ 6e T)~ furyaigci tov Tetiveiv.
— to 6</ I)<u.u6v avxl ocp-
d-aXfiov xal \pv%r)v avxl yvy)~>;. — (5 fiev ydg 7r?j)gag xtvd ilava-
oittco; atxtog eoxtv avxtp xov BavaTov i) xov 5
)yiyveodat xov
a) Id est y.ark t<> eJvai. cf. Ari>t. </ votpe. ixxq. <S 12. 221 b. 31 et
7i. Zio. iioo. a 1. 640 a. 18. — 2
)ysveo&ai L: corr. Wilamowitz. — 3
) 931 P. —*) cf. str. 11. 452 P. — 5
) ro L: correxi.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 40/60
— 32 —
ddvaxov , dvxinXrjyeig Se vn avxov &avaoijucog eoyev avxbv
dvxaixtov, ov xa&b eyevexo avxco aixtog, xa&' exeoov Se. aXxiog
juev yao avxco -davdxov iyevexo *), ovy 6 ddvaxog Se xovxcp
ndXtv xrjv davaoifxrjv dvxenefirjxev nXrjyrjv, dXX' avxbg 6 xqoj-
&eig, coox aXXov juev avxbg yeyovev aXxtog, dXXov Se eoyev
aixtov. xai 6 dStxrjoag juev dXXov 2) axxtog xa&ioxaxat xco
dSixtj&evxi dStxrjftaxog*), 6 Se dvxixificoQeio&at xeXevcov vojuog
ovx dStxrjjuaxog, dXXd xco juev exStxiag xco Se natSeiag. 6'joxe
ovx dXXrjXcov xd aXxta cbg aixta, dXh/Xotg^) Se eoxtv aixia.
Inde a xb ocp&aXfibv ornnia Clementis sunt, qui hoc loco
luce clarius nobis prodit, quo modo sua conscripserit. Cum
enim in describendo ei in mentem venisset hic se legis divinae
iustitiam defendere pdsse, statim illud praeceptum xb bcp&aXfibv
dvxl bcfrdaX/jLov xal vjvyr/v dvxi vjvyrjg, quamquam nondum
cum ceteris contexebat, addidit et defendit.
Tum ordo sententiarum interrumpitur
"Exi t,rjxelxat el noXXd xaxd ovvoSov evbg aXxta yiyvexai.
(xai xtveg juev X.eyovotv bxt yiyvexat).5) noXXoi yaQ 6
) dv&QOjnot
ovveXxovxeg1) aXxtoi eiot xov xa&eXxeo&at xr/v vavv, (ovx avxbg
exaoxog aixtog cbv)8) dXXd ohv xotg dXXotg, ei Sr/ xt
9) xat xb ovv-
aixtov aixtov. aXXot Se cpaotv ' et noXXd aXxta, xax idiav exaoxov
evbg aixtov yiyvexat. xov yovv evSatjuoveiv evbg bvxog aixiat
xvyydvovotv ai aQexai noXXai ovoat. xai xov &eQfiaiveovxat
xai xov dXyetv bjuoicog noXXd xd aXxta. fir/ xt ovv ai noXXai
aQexai juia eoxi xaxci Svvafitv, xai xd &eQ/uaivovxa xai xd dXyv-
vovxa.10
)— xai xb nXrjftog Se xcbv aQexcov xaxd yevog ev xvy-
ydvov evbg alxtov yiyvexai xov evSatjuovelv.11
)— xco bvxt Se
nQoxaxaoxxtxci juev aXxta evbg yiyvexat nXeiova xaxd yevog xai
xax eldog. xai xaxci yevog /uev xov vooetv bncooovv , otov
J
)yiyvezat L: correxi. — 2
) dllov /uev L: corr. Wilamowitz. — 3) iw
uaty.r)&h'To$ L: rio ddtxrjdevTi dotxijiiaTog scripsi. — 4) a L: corr. Diels. —
•
r>
) xat — yiyverai addidit Arnim. — 6) nokkd oi L: corr. Aruim. —
7) ovvtlovTE? L: corr. Sylburg. — 8
) ovx — a>v addidit Arnim. — ') /ur/
ti L: corr. Arnim. — 10) akyovvza L: corr. Arnim. — n
) cf. str. 1.375.
376 P.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 41/60
— 38 —
ijJV&S , fyxuroiQ '), xdnog , AfCEipid, jiffh/, xut' lihoc Bt tot
JtVQtrov. t<\ Si nrrixTixd uhiu xtnd yivOQ itoror , ovyJn Si
Ttttl xta' elSog. Tt>r }'<\q fftoStftJnihu x<nd y>r<K frb^ fivtog
noXXd t<\ uhtu~), <>Jor Ai[l<tr<i>T<K,
(>dSor , xodxog , bzvQa£,
otifuru, iiroor. {orxhi Si xcn elSog)*), to yuQ Q*66oV ofx dv
oth<n^ iffirSeg eTrj wc f/ GfivQVa.
His fragmentis quasi manibus tenemus, jjjio modo Clemens
fontem suum excerpserit. Cum enim post xd aXyvvovta primi
fragmenti finem legeret in fonte suo multas virtutes non solum
x<n<\ Sfrumr sed etiam xaxd yevog unam dici, etiam hoc
fragmentum tg> nXfj&og Se xcbv UQexurv xaxd yevog ev tVyv&pbv
fro^ uhtor yiyvexai xov evSaijuoveTv [xal ut duo illa fragmenta
conecterentur anteposito] descripsit. Cuius verba xaxd yevog
eius in mente ita haerebant, ut cum postea in fonte legeret
xtiT<\ yevog, statim has quoque sententias in suum usum de-
scriberet, quamquam minime eodem sensu utrumque xaxd yevog
adhibetur; sed ad eausas ipsas, quae xaxd yevoguna
sunt,
trahitur et ad res, quibus causae exstant et generis et speciei.
Tum sic legimus:
Tb Se avxb xcbv evavxicov aTxiov yiyvexai, noxe juev naQa
xb fieyeftog xov alxiov xal xfjv Svvajuiv, noxe Se naQa xfjv
emxrjSetoxrjxa xov ndo~j(pvxog. naQa juev xfjv notdv Svvajuiv
f/ avxfj %OQdrj TxaQa xfjv enixaotv fj xfjv dveotv otjvv fj flaQvv
unoSiScooi xbv cp&oyyov. naQa Se xfjv emxrjSeidxrjxa xcbv na-oypvxcov xb /ueXi yXvxvt,ei /uev xovg vyiaivovxag, mxQ&^ei Se xovg
nvQeooovxag, xal eig xal 6 avxbg cflvog xovg juev eig oQyfjv, xovg
Se eig Sidyvotv dyei' xal 6 avxbg fjXiog xrjxei [xev xbv xrjQov,
k~rjQaivei Sexbv nrjXbv.*) et postea ordine sententiarum iuterrupto:
xcbv ovv atxicov xd /uev eoxi nQoSrjXa, xd Se emXoytojutb
Xaitfiavotteva, xd Se dSrjXa. /xd Se dvaXoytojtcb.J5) xal xcbv aSfj-
') $*Xvbk L : corr. Wilamowitz. cf. Dioscorid. Jiegi tojSdXtov ed.
Sprengel II p. 52 et Ps. Gal. oqoi 155 ed. Kuhn XIX p. 392. — 2) zd
(uria xnr' Ftfioc L: xnr' ciSoc; delevi. — 3) ovxhi Se xcit eTSog addidi; roP
8e sinoStdCeo&at tov xaz' etSog ovxeri jzo).A.d addidit Arnini. — 4) cf. Sext.
E. adv. math. IX 247 xal Jiezxet /uev zov Jttjkov, rr/xei Se rov xrjgov. —8) rct Ai dra/.oyio(<<j> uncis inclusi ut inserta ex verbis tiid etffieuov dva-
Xoytojixibg /.aiifSavd/ieva.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 42/60
— 34 —
Xcov rd /ukv nQog xaiQov db)]Xa, (rd)l) xard fisv riva xaiQOv
diroxEXQVLiiiEva , xard be riva jidXiv exdijXa ftXsjrouEva, rd bk
cpvoEi abi]Xa, rd xard iDjbiva xaiobv jroobijXa ysvEO&ai dvvd-
/JLEva' xal rcbv /ukv cpvoei rd /uev xarahjjtrd, (ltieq ovx abi]Xd
nveg ixdXovv, did oijjueiojv dvaXoyiortxcbg Xaiifiavb/UEva, xa&d-
jteo i) ovjt-ijuerQia rcbv Xoyco deoiQi]rcbv jtoqiov , rd bk dxard-
Xtjjira rd xard injbsva roonov vjio xardXipptv jteoeTv bvvdjueva,
d bi] xal adrjXa iv rcb xaddjta^ Xeyeofiai.2)
Quam divisionem, aina 1. JtQobijXa, 2. ijtiXoyiopicb Xaju-
[iavd/ueva, 3. dbi]Xa. — ab/jXcov a. jtQog xatobv dbi]Xa b.
cpvoEi dbi]Xa — cpvoEi dbrjXcov a. xaraXi]Jtrd, bid o)]jueicov ava-
Xoytortxcbg XaptfiavoiiEva ]3. dxdrdXyma — usitatam esse docent
Pseudogalenus et Sextus. 3)
Tum denuo ordo sententiarum interrumpitur:
fs.ru tc\ tikv TTooy.aTanxTixd, rd bk ovvExrixd, rd bk ovv-
afrta, rd bk ovvEoyd. — xal xd ukv rov xard (pvotv , ra bk
rov Jtaod (pvotv, rd bk vooov, xal xard rb vjTof>e(5)]xbg rd pikv
l) ra addidit Wilamowitz. — -) supplendum bvvdiieva docuit Potter.
3) cf. Gal. ed. Kulin XIX p. :
J>94 def. med. ubi ngdbip.a, ov jigodrila, db)]?.a,
xgdg y.aioor adrjXa proferuutur, et ei Clementisc
tivig audiuntur, qui rd
bia oijiisuor drn/.oyiaTiy.d>g la/ifJavpfieva non db)]?.a nominabant : y.aOu.yug*)
bi-- db)j?.a doa orrt ?; savtmv ovts .i i a/./xor xataXaftjSdvstai. — cf. Sext. E.
adv. math. VIII 144—148. — § 148 Teaadgo>r orr ovoarv h roTg -igdy/iuai
biaq)ogo>r, /uug /isr Ti~g t&v hagyo>r, bsvrsgag bs T>~g rwr y.addnag db))).o>v,
tqIti]q bs t>~; tojv 7 rost abfjXarv, tetdgtr/g tTj; rarv .tooc y.atgdr ... —diserimen tojv qpvosi db>)?.o>v et tdjr y.aOd^aS adrjXtov est hoc: § 146 rd
qrasi ub)]'/.a — /ti/ brrd/nru rnd t )/ r r) /1 e r egnr Tisoslv srdgysiar,
y.addjiFg 01 vorjtol rrdgot xai ro ag~iovfievov sy.rdg sirat ror y.do/tov rioi
rpvoiy.oTg dxsioor y.srdr. § 147 rd y.aiidrtui dbif/.a — /njbsnoTS ujr' drdooj-
jtivi]v xazdXr/yriv ^fqvy.oTu ttitttsiv oidv soti to dgrlor; strui ror; dors-
oag ?} TisQiaoovg y.ai to roadabs rjrdg/Fir ?) Aifir// tpdfifiovg. — § 150 ra
8s 7 vosi db)]).a . . .
ygsiar rysi T)~]g ry. ror o)]/isi'ov xaQaT)]Q)']Oso)g. — Sedne obliviscamur de rebus. non de causis dicere Sextum. qui foramiua
ipsa id est res affert, Clementem de causis; nam ovuiistQia tojv Xoyoj
rJso)Q)]Tdjr xdgo>r causa est videndi, cum foramina ad lucis corpora
apta sint.
f
) y.a&dnsg cod: ya&d.ya^ scripsi.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 43/60
— 35 —
Tta&cov, t<\ (V tov fieyi&ovg cxvtcov, t<\ dk %q6vcov x<u xatgcov.
t<~>v tiiv orv no<>x<uuoxTtxthv atQO/USVO)V iiivu to unori-
Xsofia, ovvexrixbv di iortv aXxiov, tfonaQovxog /uivet x6 b\noxi-
hntiu x<u uioottivor oXQSXOll. T<> i)i nry/ XTtXOV nrviovvtuog
x<u avroxsXkg xaXovoiv, fatetdr) afadtntiog dt a-vxov TroirjtixSv
imtv Tor dai&tsXiofAOtog. - sl dk x6 uitiov avroH&OVQ ivsQysiag
iotl drjXconxdv, x6 ovvsQydv vntjQsaiav orj/uaivovl) xa) xr)v nhv
;i:'n<>i XettovQyiav \<>rx Soxiv iutiov.)2
)el /uev <>rv [irjdev rutoiyi tat,
Ovde nrvKjyov hyOijntTut, rt dh rrugiyt-T<u, Tty&tOV TtCtvtCOg yi-
yvexat aixiov, ov xu) rtugiyt-T<u, tovxiottv to? dt ainov yiyvo-
iiivor. — imtv orv iutiov^) oi naQCtVXOg iyiyvFTO t<> dnoTeXeo/Jta,
7iQodrjkcog /iiv ovv nagovTo? 7iQodr)kov, ddrjXcog*) ds ddr)Xov. —x<u to owaittov de ex tov yivovg ioxl tarv aiticov, xuihxneg
6 ovoToaTtujT)]z rrtQaticotrjg xat 6 ovveo. rffiog ecprj/iog. t6 fie.v
oiv ovveQyov atttov tu> ovvexttxcp ngog tr)v htitaotv ^orjv^et
Tor $)jt ai'Tor ytyvouevov , to de ovvahiov ovx enl r>]c dvtfjg
eotiv evvoiag. dvvatat ydg ovvaittov vnugyeiv, xuv fir) ovvextt-
xov alrtov i/ ti voettai yug avv hegco to ovvaittov oi>6 avrco
bvvafjtevcp xar idiav notijoat to dnoTeXeofta, avttov bv ovv
ahico. btacpegex be tov ovvattiov tb avvegyov ev to> to fiev
ovvahiov {jjte^ hegov aitiov)5) xar' idiav fir) notovvtog to dno-
TeXeajua nageyeiv, to be ovvegybv ev tco xat ibiav fir) noteiv,
hegco be ngooegyouevov tcp xar idiav noiovvTt ovvegyet avtcp
ngbg xb oqrobgoregov
6
) yiyveodat to dnore/.eofta. fidhora be
to ix ngoxatagxnxov ovvegyov yeyovevat (inl tovto)') xr)v xov
ahiov btateiveiv bvvafiiv nagioTtjniv.
Verba xa\ td juev tov xard cpvotv — xatgcov uovi ex-
cerpti sunt, ueque eniru quaeritur hic de variis causarum gene-
ribus, sed de rebus quarum causae sunt.
Sequuntur definitioues quattuor causarum generum, quales
iam antea similes legebamus, quamquam non perinde stultae.
Aptissime enim hic discrimen siugularum causarum premitur,
ct plus novi datur quam prioribus definitiombus, quae nihil
J) oijftairei L: correxi. — 2
) ovx eotiv auziov addidi. — 3) awsgyov L:
correxi. — 4) ^oo5i//.o> fdr ovv naQovrog Mfjkqj L: corr. Arnim. — 5
) <<fi)'
stsqov ahhv addidit Arnim. — 6) oyodQOTaror L: corr. Arnim. — 7
) f.T»
tovto id est eni t6 ovvsQyov addidit Aruim.
3*
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 44/60
— 36 —
nisi aliud nomen afferebant vel nomen ipsum circumscribebant.
Illo fragmento usque ad di' avrov notrjrixdv eort xov dnoteXe-
optatog descripto vox avtoteXeg ita in Clementis mente haerebat,
ut ubi postea in fonte suo aliquid de avroteXovg voce legit,
statim totam illam sententiam excerperet. Deinde definitione
causae rb atttov amoteXovg eveqyeiag brjXcottxdv refutata veram
exscripsit. Neque enim ut in codice invenitur lego, sed eonv
ovv airiov ov naQovtog eyiyveto tb dnoteXeojua collato Sexti
loco 1
); illud ovveQydv autem existimo Clementem ipsum falso
scripsisse, qui mente etiam tunc tenebat antea de causa adiu-
vante dictum esse. Tum novo fragmento rb ovvaittov 6k ex
yevovg tcov alricov . . . anteposuit xai, ut conexum artiorem
redderet.
Cum hac Clementis quattuor causarum doctrina comparanda
est quae ab aliis traditur.
Sext. E. P. H. III 15 tovtcov bk ribv aiticov ol jukv nXeiovg
fjyovvtat ta jukv ovvexttxd elvai, td bk ovvaina, rd dk ovveoyd,
xal ovvexttxd jukv vndQ%etv d)v jraqdvtayv ndgeott rb dnote-
Xeopta xal atQojuevcov atQetat xal jieiov/uevwv /ueiovtai (oihco ydq
tfjv negi&eoiv tfjg otoayyakrjg aittov etvai cpaot tov nvtyjuov),
ovvaittov bk o tfjv torjv elocpeoetat dvvajutv eteocp ovvattico ngbg
tb elvat tb dnoteXeopta (ovtcog exaotov tcbv eXxdvrcov rb dgotgov
fiocov atttov elvai cpaot tfjg bXxfjg tov dobrQOv), ovvegybv 6k o
ftQa%eiav etocpeQerat bvvapttv xal nqbg rb juerd Qaotcbvrjg vndg-yetv rb dnoteXeopta, otov brav bvotv ftaQog tt fiaota£bvtcov jidXtg
tQitog tig nQOoeX&chv ovyxovcpiorj tovto. evtot juevtot xal
naQovta pteXXdvtcov aXtta ecpaoav elvai, cbg td nQoxataQxttxd,
olov tfjv enitetajievrjv fjXicootv nvqetov. ttvkg Sk tavta naQjj-
tfjoavto enetbfj tb atttov nqdg n vnaQxov xal nqbg rb dnore-
Xeo/ua bv ov bvvarat nQorjyeto&at avrov cbg airtov.
Differunt a Clementis definitionibus, cum Sexti fons contra
doctrinam quattuor causarum pugnans tres nominet, nqoxar-
uQxrtxd causas esse neget, quia res praesens futurae causa esse
non possit, proinde quasi fieri nequeat, ut futurum causas
x
) Sext. adv. math. IX 228 si airiov sotiv ov jraQovrog yiyrsrat ro
djtoriXeofia . . .
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 45/60
— :;7 -
habeat. Prior Clementis quattuor cauaarum doctriha ') Sexti
auctori, nota oon est, oum de oausis &v orx dvi r nihil in-
veniatur apudSextum,
sed alteram Clementie
9) etfam hio repe-
viinns, quamquam retiitatur. Deest Cleinentinorum rb bi arv-
(XTtxbv OVVlOYUfMDQ x<u tiVTOTf/J; x<U.ovotv ; et niillta et ea
gravissima multo indoctiue explicantur, quae Sexti auctor in
peius vertebat. Illud eniin diserimen rausarum otfPCutkov et
rii<vroy(~)v Clementis plus rationis habet quam Sexti, euin non
solum magnitudo virium quibus ipsae eausae adiuvantes prae-
ditae sunt prematur, sed etiam natura eius causae, quaeadiuvatur, non neglegatur.
Haec Sexti trium causarum memoria, quae aitia ttqo-
xaraoy.Tty.d refutat, nobis testatur auctorem huius doctriuae
nihil in auimo habuisse in causarum generibus exponendis nisi,
utrum causa eveutum antecedat an uno tempore sit.
Simillima etiam invenimus in Pseudogaleui historia philo-
sopha quae vocatur; c. 19 Diels, Doxogr. 611,8 atrta de vne-
ihvro reaoaga. Trgoxaragxrtxbv ') 8 Tierroujxb^*) (xeyo')oiorat,
arrtxTtxov de 8 nejrou]xbg) 5) nagaftefiev^xev xal ov nagovrog
T<) dnoreXeofia ndgeoTtv xal nenavuevov nagev)']XXaxrat xal
avt-ouevov etg enidooiv ngoeiotv xat ftetorttevor eXarTovrai, rb
(Ye ovvahtov vndgyew e(paoav, 8 rijv t'o)]v dvvautv ovftfidXXerai
ngbg rb anoreXeaua (hg ewl t(bv uoortxojv fioow, ovvegybv de
boxei rb fttxgdv gonijv ngbg rb dnoTeXeofta eiodyov ojs emdvoZv doxbv afia (peoovxojv bvox6X(Q~ xal gaov oioovron<, ei
toito; emyivotro orrbtaxov(pi£,o)v.
Definitiouem causae ngoxaragxrtxov alio modo ac Dielesius
restituere conata sum collatis Clementis 6) et Pseudogaleni 7
)
locis, qui uterque dicit ngoxaragxrtxov esse, quod eventu per-
fecto abeat.
Auctor huius historiae philosophae capitis, quem stoicum
esse inter Senecae et Antoninorum tempora pouendum docuit
') p. 929 P. — -) p. 9:33. 934 P. — 3) sl xaranxTiy.tp- B: et yarany.ri-
y.ck A: corr. Diels. — *) 6 ^f^nojxoK A : 5neg tftoo/xos B: corr. Diels.
— *) y.fyojntOTai — ~-f^ot>)y.<>z addidi. avvfy.ny.nv ante ov ^rannvrn; atUli-
dit Diels. — 6) str. VIII 33. 933 P. — 7
) def. med. p. :
J>92 ed. Kiihn
vol. XIX.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 46/60
— 38 —
Dielesius 1), idera esse vkletur cuius doctrina apud Sextura
refutatur, cum et definitiones exemplaque allata causarum
Gvvauuovet
ovvegyojv eademsint et
apud utrumque alterura
nomen causae ovvexTtxov neglegatur.
Pseudodioscorides 2) haec profert secuudum doctrinam
methodicorum 3):
MeTafiaivovot 6e evravda em rdg tcTjv ahicov 6tacfogdg
xai Xeyovotv bxt xcJjv ahicov xtvd juev eoxt xd ngoy.ardg^avxa,
a notrjoavTa nddog ycogit,eTcxt, olov xojzog y.al xpv^tg, eyxavoig
xai rd rzagajz/.tjoia. tcjl 6e ovvexTtxd did xb JzoteTv to Tzdftog
xai jzagajxevetv, xovTeoTtv cbv juev jzagovuov xd djzoTeXeojuaTa
ndgeoTiv, av^avottevcov 6e av^erai, xal juetovjuevcov juetovTcu,
xal jzavoa/uevcov jzaverai. xal avTOTeX.fj 6vvauxt 'xaXexnixat 6id
to TioajTixd) *) elvcu xaii eavxd jzagaytvoueva tojv djzoTe/.eojud-
tcov. xal TOiamai juev tcov ahicov al 6oxijuo')TaTcu 6iacfogai.
to 6e cfftogojzoiov ov6ejuia tovtcov vjzoTaooeodcu jzetfvxe. jzgo-
xa.Tagy.Tiy.6v juev ydg ovx eoTtv ejzex6rjjzeg xb jzdftog (jzejzotrj-
xog) ~°) amo jzagajuevei xat tov oojjuaTog ov yojgit,eTat. ovvexTi-
xbv 6 ovx uv XeyotTO. TzhtoTov juev ydg tovto JzdgeoTtv
(notrjoav to ciTZOTeleoua, eort 6' ov,)6) xarJcijzeg {zoTg) vjzo
XvootovTog xvvbg 6e6)]y/uevotg~) yiyveTat.
Iam vero priusquara Pseudodioscoridis doctrinara tractem,
mihi liceat Pseudogaleni definitiones medicas 8)conferre:
TguzXovv 6e aixioV eon 6e rb juev jzgoxaTagy.Tty.6v, xb Se
jzgoijyovjuevov, xb 6e ovvexTtxov.9)
155. UgoxcxTcigy.Tixbv ttev ovv eouv o jzotfjoav to dnoxe-
Xeojua xeycbgtoxcu , oe
)g 6 6axcov xvcov xal 6 JzXij^ag oxogjztog
xai fj cijzb tov fjXuov10
) eyxavotg fj tov jzvgexbv egyaCojuevrj.11
)
A&fjvatog 12) Se 6 'AxxaXevg ovxco cfrjoiv. atxtov eoxt xb tzoiovv.
') of. Diels, Doxogr. p. 252. — -) cf. Meyer, Gesch. d. Botariik
II 107. inter saecula 7—9 scripsit. — 3) ns^l lofjo/.cov ed. Sprengel vol. II
p. 52. — *) xa/.etodcu — noajxtxa addidi. — 5) .~ie.xot?]x6c: addidi. —
6) noirjoav — <5'oi> addidi. — ") Sedtjyfievov cod: Sedtjyuevoi? scripsi. roTg
addidi. — 8) ed. Kuhn vol. XIX p. 392. — 9
) afria Se eonv bvo, ngo-
xmoQxxixov xal ovvey.xiy.6v cod. Paris. suppl. gr. 446 f. 77. — 10) xal
fjkiov [*) in ras. m. pr. lege xal (r)) fjHov] cod. Paris. suppl. gr. 446. —n
) tojv .-rvgez<T)v egyaoafievtj cod. Paris. suppl. gr. 446. — 12) 'A&tjvaiOG-~
aigofievov aigexai om. cod. Paris. suppl. gr. 446.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 47/60
— 89 —
tovro di inji ti> 7iQoxaraQxrix6v. SXXojg' td TiQoxaxaQxxixa
(uti<( ioxtv i>c>n nnoy.mnnyu trjg dXrjg ovvxeXeiag tov Anoxe-
Xiojuaxos xal <>>r ovdkv rtQorjyecxai.
156. UQorjyodjuevov aXxtdv ioxi t<) vnb xov Ttooxaxagxxi-
xov ifxot xaxaoxeva<X6fievov i) ovveQyoHfxevov xal nQorjyov/xevov
tov ovvexxixov. <>i <)i oihajg' nQorjyovfievov aXxt6v ioxtv ov
naQ6vxog naQeoxt tb dnoxiXeofJta xal av^ofiivov av"£exai xal
fietovfievov ftetovxai xal aioofievov atQexai.1)
157. ovvexztxbv*) aXxiov ioxtv o naQov uiv naQovoav tpv-
Xdxxet tijv v6oov, dvaiQovjuevov de dvatQet 9), c&g 6 h> r/y 4
)
y.vmn Xfflog, "V vdQO)tpS), C&ff rrrnjvyiov, &g iyxav&ig, ibq
SXXa xotavxa ra(i
) ovvexxtxd xaXovfieva aXxui, SneQ oi yewatora-
loi t<~)v laxQ&v <>vy. h> aixicov /uovov1) Xoyco, &XXd xal iv
nadrjfxdxcov xi&evxat.*)
158. AvxoxeXeg aXxtov ioxt xb avxb xaft' avxb notovv xeXog.
159. 2vvaixt6v ioxtv xb9) ovv exeQcp dvvafuv Xor\v eyov notovv
to dnoxiXeoua, avxb de y.ax' ibiav iiovov ov dvvdfievov notrjoat.10)
160. Sweoyov eoriv atxtov to9) notovv dnoxeXeojua, 6vo%eQCog
de, ovXXafif3dvov .toos rd oaov avxb yeveaftat, xax ibiav xt
TTOidv ov dvvdjuevov.11
)
Nunc iam ad singulas Pseudogaleni defiuitiones eauius.
Prima causae nQoxaxaQxxtxov definitio eadem est quam apud
Dioscoridem legebamus et quam in Pseudogaleni historia philo-
sopha restituebamus, neque multum abhorret a Clementini
alterius fragmeriti. Tertia illa rd nQOxaxaQxxtxd aXxtd ioxtv
ooa nQoxaxaQ%et xfje oXrjg owxeXeiag xov dnoxeXeojuaxog xal
J)v ovdev nQorjyetxat nihil efficitur, nisi ut nomen circumscriba-
tur. Omnes has definitiones satis negligenter couscriptas esse
etiam iude intellegitur, quod altcra causae nQorjyovjuevov defi-
nitio nullo verbo aliena est a ovvey.ny.ov,
quam in ipsis defi-
') aigovfxevov aioeTrat cod. correxi. — 2) 8e aidd. cojd. Paris. suppl.
gr. 440. — :i
ovvavatQei cod. Paris. suppl. gr. 446. — 4) xjj om. eod. Paris.
— '
vdQOjyj cod. Paris.: vddztg edit. Kiihn. — 6
) t<\ add. eod. Paris. —7) oia yevvaiov xov taroco. ovx sv atrtto (iOvta cod. Paris. — 8
) ex jtaihjfux-
tcov u&evTCOv vavra edifc. Kiihn: iv ett^ttOtjitaro zt&evrat eod. Paris. —9) o edit. Kiihn: correxi. — 10
) avro 8e xavv airo or 8wa/isvov noi^aal
u cod. Paris. — n) orveoyov— Svvdfievov om. cod. Paris.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 48/60
— 40 —
nitionibus Pseudogalenianis medicis, historia phiiosopha, apud
Sextum, Clementem, Pseudodioscoridem antea inveuiebamus.
Causarum ovvairicov et ovveoycov definitiones nullo vinculocum illis tribus causis quas antea dixi coniunctae eaedem sunt
atque Sexti et historiae philosophae, sed exempla non afferuutur.
Pseudogalenianas definitiones medicas scholae pneumaticae
esse probabat Wellmannus, vir doctissimus l
) ; sed medici pneu-
matici imprimis Athenaeus et Agathiuus 2) stoicam doctrinam
secuti suut, et quae afferuntur definitiones causarum ovvairicov,
ovveoyc~)v, TiqodrjXcov, adijlcov etc. nullis e medicorum provin,cia
exemplis haustis puram stoicorum doctrinam exhibeut.
Cum et sub specie effectus et sub specie temporis (id est
num uno tempore sit et causa et eventus) causae dividi pos-
sint, duae divisionis rationes existunt, quarum priorem et auti-
quiorem et prudentiorem sequuntur Plato, Aristoteles, philo-
sophi stoici veteres, alteram stoici posteriores et medici poste-
riores. Plato3
) enim causas duas nominat, et quae per se
necessario aliquid efficiat et sine qua aliquid effici non possit,
id est quae veras causas adiuvet. Is ipse quoque nomine
ovvairiov usus est4), Aristoteles autem nomen ovvexnxov ad-
hibuisse falso fertur. Keque eniin ille libellus neoi xoofxov
inscriptus ab Aristotele confectus est, sed a philosopho stoico
qui Posidouii doctrinam sequi videtur, in quo 5) sic legitur:
Xombv d)j neoi rrjg rcov bXcov ovvexnx~g alriag xecpaXaaobcog
emeiv id est: „de causis quae omnia cohibent", ita ut non
tempus sed officium causae spectetur. 6) Ta oka ovveietv est
notio phvsica, non terminus technicus logicus. Inde verisimile
est auctorem huius libelli Posidonii sectatorem doctrinae
stoicae ovvexrixov voce nou usum esse ad geuus aliquod cau-
sarum siguificandum, nisi forte eodem nomine aliter aliud
nominabat.
*) Wellmann. Die pneumatische Schule p. 156. — 2) Die pneu-
matische Schule p. 10 et 12. — 3) Phaedo 99 B. - 4
) Polit. 281 D;
287 B; 289 C; Tini. 46 D; Gorg. 517 B. cf. Ast. lex Plat. sub voce
ovvalriov. — 5) jreQi xoofiov 397 b. 9. — 6
) cf. Plat. Phaed. 99 B: xal
fiaXlov ajravza awsy^ovza et Phil. de opific. m. ed. Cohn p. 37, 8: &t 4e
roig alo&rjroTg fieyalrjv xal ovvexTixonarnv bvvafuv.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 49/60
— 41 —
Sed videatnue num ante Poaidonium aliua philoeophua
stoicus hanc notionem adhibuerit. Chrysippi doetrinae exatant
totimnniu apud Plutaiehum et apud Ciceroinin.Plut, de Stoic. rep. 1056 B: 6 de liyatv Stt Xova&ihQS
ovy. nvT<>Ti/.i~ Tovrtor uhiur o/./.u nQOMQV<tQHltxr)V /loror i.toi-
hto Tijv n/moiin-ijr iy.eT rrn/.ir uvtov (\noaei$it /iuyo/n ror
TfQOg uvTor. (': hi Toirvr to iiir rrooy.uTugy.Tiy.or uhior nolr:-
riOTioor iOTi t<>v uvTon/.ovc: y.ui ovy. i^iy.rihui y.guTov mror
vri nXXior i^unoTU/iirior. D: Tovrtor yug iriiTui tu /lir t<J>
uvTOTiX>~i tu di tio 7Tooy.uTuoy.Tty.ljr fiovov alrtav ilrut rljr
ihiuo/ihnir. uvTOTiki^ /lir yug nhin .Turrtov ovou to ia^
fj/ur y.ui to fy.ovoiov druigeT, TZooxuTuoxnyJj di to uy.iokvroc;
iivtu y.ul Teleoiovgyog dnok/.voir.
Cic. de fato 41: „Chrysippus autcm cum et uecessitatem
improbaret et nihil vellet sine praepositis causis evenire cau-
sarum genera distinguit, ut et necessitatem effugiat et retineat
fatum. Causarum cnim, inquit, aliae sunt perfectae et princi-
pales, aliae adiuvautes et proximae. 1)"
Chrysippi doctrina cum minus simplex sit, non iam veter-
rimorum stoicorum dico Zenonis et Cleanthis fuisse potest,
sed contra ei antecesserit simplicior necesse est, velut quae
airta avjOTsXrj et ovvegyu nominet. 2) Deinde Chrysippus nihil
aliud facit, nisi hanc doctriuam accuratius explicat, ut philo-
suphiam ethicam suam servet, ut necessitatem effugiat et fatum
retineat, nou ut scientiam augeat. Qui quamquam complures
eausas affert, tamen non illo stultissimo discrimine usus est
causarum owunkov et ovregycov. Nam sic ut Plato fecerat
duo summa causarum genera esse dicit, quorum utrumque
duobus nomiuibus exponit. Alterum est causa principalis et
per se aliquid efficit, alterum solum fortuito antecedit et veram
causam adiuvat. Sic etiam Aristotelis quattuor causac ad
*) causae perfectae = avTOT£/.>], principales = y.voia, adiuvantes =owEQyd, proximae =?. xooy.aTaoy.Tiy.d, id est quae proxime antecedebant
eventui. — 2) cf. Sext. ad. math. IX 237 y.al pa\v si ?oti ti ahiov Tjtoi
avzozs/.cog xai ibia ftovor .-roooyototti-ror bvrdtin uvog fotiv ahior, >'j OWSQ-
yov rrtjog tovto beTrat td/,- 7ra<T/ovo>j; r'/.>t;, o>otf to djrore/.soiia y.ard y.oiri/r
dfiqpOTSoa»' roeTo&ai ovrobov.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 50/60
— 42 —
duas smnmas reduei possunt, cum reXog et eldog sint causae
perfectae, vlt] et xivrjotg adiuvautes.
Chrysippus voce ovvexrtxov usus uou esse videbatur antea,
sed in Ciceronis libro de fato inscripto „causa contiuens" 1) et
„in se cohibens efncieutiam uaturalem" 2) reperitur, ut cum
contra Chrysippum 3)pugnetur, putare aliquis possit haec verba
Chrysippea esse. Hic primum causa ovvexrtxov invenitur non
ita nominata, quod omne contineat, ut iu illo libro neot xoojuov
inscripto legebatur, proinde quasi unius rei partibus carentis
esse nequeat, sed quod contraria est ei causae, quae nihil nisi
pars est alius causae efficientis. Causa autem ovvexrtxov, cohi-
bens in se efficientiam naturalem, eadem est atque perfecta,
avroreliqg, quod iam a Clemente et Dioscoride discebamus et
quod ex Ciceronis 4) verbis elucet, qui continentem una cum
proxima illa nominat, ngoxaraoxrtxov et ovvexrtxov. Unde
intellegitur, cur Cicero in illo capite quo exponit, quae causa-
rum genera Chrysippus distinxerit, causam continentem uon
attulerit; in aliena enim doctrina breviter exponenda non omnia
nomina afferenda sunt. Sin autem Chrysippo causam ovvexn-
xov tribuimus, illius libelli negt xooftov inscripti auctorem
constat voce ovvexrixov libere uti, quamquam terminus techni-
cus iam exstabat.
Etiam Galenus vocem ovvexrtxov stoicis tribuit; Gal. adv.
Iul.5) el'gi]rat Se xal Tieoi ru>v ovvexrtxcov alricov eregco&t det-
xvvvrcov f]fxo)v ort ro re ovojua xat ro Tioayjua amb xaff ov
rovvojua rfjg 2.rouxT]g aloeoecog eort xat cbg ovx oo&cbg vjiedrj-
cpaotv ovr ovojud^ovoiv oi vecbreoot rcbv iarocTyv anav rovro rb
yevog, brt re xat rjjueig eTiouevot nolkdxtg avroTg bncog /urj
66t;a)uev egi£etv vjieo rov bvouarog evta fjtev ro)v airicov ovrco
xaleXodat ovyycogovfiev ov fia Aia boa rcov dnXcog bvrcov eorlv,
dlla rcbv ev rcb yiyveodat rb eivat xexr)]fievcov. et postea p. 298:
xal fii]v ovd' akh]v rtvd evvoiav elneTv eyet rov ovveyovrog
alriov nagd rb yiyveodai rt nag avrov xat naveo&at ovv avrcb,
n?J]v ei xdvrav&a ndXtv eg~aicpvr]g eavrbv etvai cfrjot Zrcotxov.
2
) de fato § 44. — 2) de fato § 19. — 3
) ef. Schmekel, Philosophie
d. m. Stoa p. 165-184. — 4) de fato § 44. — 5
) ed. Kiihn vol. XVIII A
p. 279.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 51/60
— 43 —
Gal. synopsis librorum de pulsibus K. IX p. 158 fj.e/uvrjoftcu
fiSvtot ygi) 7zq6 Ttdvrojv Snojg tcpajuev dvojud£eiv td oTov ovv-
iy.Tiy.ov uitiov, Szt iiij xrgitng <\XX<\ y.<iT<rygo\iuvotxfj
jrgon-
>iy<>g<<!-xd ftev y<\g xvqIgog keyd/nevov ainov ovvexxatdv ovx
:
invoiiuni ZIQ uXXog 7ZQO Z(QV ~T<nty.o>v orr' elvat nrviy<i>gijni v.
ti\ dk y.<u TtQO ijiiuiv oJov nvvty.Tiy.a hyo/ttva yivennn- <tv<>~,
ory vnaQ&ox; uTtki.
Non solum igitur stoici voce ovvexrixov utebjuitur, sed
etiam laxQol vedtxeQOi1)
, et ei potius abutebantur. Neque
Galenus nos celavit vim vocis, qualem medici adhibentur; quinrviy.Tty.uv non causam et fiendi et rei praesentis, sed sohun
fiendi dicunt derivantes e stoicorum provincia notiones suas
nonnullis mutatis, quod Athenaeuni et Agathinum fecisse pro-
babat Wellmannus.2) Ubi autem ovvexnxov sola fiendi causa
fuit, non rei praesentis, statini illam vim „cohibentem in se
efficientiam naturalem" iacere necesse erat, cum tum premen-
dum esset, utrum causa et eveutus uno tempore essent an
aute eventum abiret. Quam temporis ratione institutam notio-
nem cum non solum apud medicos inveuiamus, sed etiam apud
stoicos posteriores 3), nego a medicis esse ortam. Stoici poste-
riores igitur ita lapsi sunt, quia in causis ngoxaragxrixoig
quoque tempus premebatur, non vis causae, et quia arte etymo-
logica inducti ovvexrixdv declarabant:c
ovveyerai xco xeXei ut
jxgoxaragxrixbv Ttgoxardgyei oXrjg rfjg ovvreXeiag.*) Neque iure
Galenus medicos accusat abusus illius nominis; immo potins
stoici quoque posteriores arguendi sunt.
Iam mihi liceat breviter componam singula causarum
geuera distincta.
1. Plato rco bvri aixia - — xd wv ovx avev vel ovvaina.
2. Aristot. eidog, reXog, vhj, xivrjoig.
3. Stoici vet.3) avxoxe/Sj ovvegyd.
!
) 'Iargol vsojzsgot certe lion est terniinus technieus, sed nihil in-
dicat nisi medicos posteriores, quorum Galenus I 457 editionis Kiihnianae
etiam Athenaeum conditorem scholae pneumaticae esse contendit. —2) Die pneumatische Schule p. 10 et 12. — 3
) Eos sequuntur Clemens,
Sextus, Pseudogal. historia philosopha. — 4) Pseudogal. def. med. ed.
Kiihn XIX p. 392. — 5) cf. Sext. ad. math. IX 237.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 52/60
— M —
4. Chrysippus avTOTekrj vel ovvexTixd, xvQia,
ovvahia, JZQOxaTaQXTtxd. 1)
5. Stoic. post. TiQoxaTaQXTixd,ovvexTixd, ovvaina, ovveQyd.
2
)
Sed ad Cleinentem redeamus. Liber quem ipse expilabat
iu causarum doctrina exponenda neque fuit mere stoicus neque
peripateticus, sed compilatoris qui utramque doctrinam inter
se compararet et coniungeret. Z%oXixa vjrojuv/jjuaTa igitur
Clementi praesto erant in philosophiae doctrinis tractandis.
Neque vero integra hic excerpta exstant, sed iam Clemens
ipse conatus est singula fragmenta conectere, quamquam non-
dum arte rhetorica omnia componebat neque sententias christia-
nas, aliunde petitos lectionis fructus, versus, Platonis Plutarchi-
que excerpta inspergebat. Q.uo modo autem sua conscripserit
et quo modo adhibere voluerit inde discimus, quod ipse in
doctrina describenda, quae num sint causae sui invicem causae
quaerit, legis divinae iustitiam defendebat, et quod in strom. I.
his excerptis utebatur. 3) Neque vero ibi ad verbum haec de-
scripsit, sed satis ingeniose horum sententias cum ceteris
contexuit exemplisque instruxit.
Habemus tria illa corpora, librum VIII. qui fertur, ex-
cerpta Theodotea, eclogas propheticas, Clementis schedulas,
quae non libro VIII. posthac perficiendo subsidia parabat ex
*) Etiam apud Dioscoridem invenimus avxoxslfj, owsxxixd — ovvai-
na, JZQoxaxaQxxixd , sed definitiones riQoxaxaQxxixov et ovrsxxtxov iam
tempus spectant. — 2) Inde duo illa supi-ema causarum genera iacent.
Non vis solum, sed et tempus et vis causae spectatur. cf. Clementis
ultimum fragmentum, ubi owaixiov et ovvsgyov satis prudenter distin-
guuntur, et Gal. hist. phil., def. med.. Sexti doctrinam refutatam, ubi
ovvalxiov et ovvsQyor multo stultius distiuguuntur. Apud Sextum jiqo-
xaxaQxxixa causae esse negantur. Clementis primum fragmentum certe
cum prioribus nou cohaeret. cum et pro owaixioic; imbecillime xa &v
ovx avsv ponantur, et JiQoxaxaQxxtxojv definitio solum premat primum
motum dari, non officio confecto causam abire, qua Pseudogaleni def.
med. K. XIX 392 allatam definitiouem recordamur: TiQoxaxaQxxixa ooa
jiQoxaxaQxsi objg x>]g owxslsiag. — 3) str. I. p. 367 P. de causa prohibente.
cf. str. VIII. 931 P. str. I. p. 375 P. de multis unius rei causis. cf.
str. VIII. 932 P. str. I. p. 376 P. de causis ovvatxioig et ovvsQyoig. cf.
str. VIII. 934 P.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 53/60
— 45 —
ethnioorum philosophorum et theologorum Libris, sed iam <>lim
in Bunm usum conscripserat, antequam librum I. conficeret, in
(juo his excerptis utitur, quaeque posl <iu^ mortem in ohartis
inventa amici una cum perfectis lil)ris in publicum emiserunt
ct loeo stromatis YIII. posuerunt. Neque tamen sunt stroma
VIII., <jiio ut alia tractaret, Clemens sibi proposuerat.1)
') str. VII. sub fineni Clernens pollicetur se refutaturum esse ra
vjio 'EXh)r(ov xai 'Iov&aiatv htt<psQ6fisva fjfuv iyxXyfiara.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 54/60
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 55/60
Vita.
Nata sum Christiana de WedeJ Beroliui die IX. tnensis
Februarii L881 patre Bassowio Dr. med., quem mihi morte
ereptum ex anno 1883 lugeo, matre carissima Elisabeth e gente
de Wedel. Fidei addicta Bum evangelicae. Primis litterarnm
elementis imbuta in schola patriae, cui nomen est Kgl. Augusta-
schule, adii ls (
Jii gymnasiura puellis constitutum, quod tunc
Helenae Lange auspiciis florebat. Maturitatis testimonium in
gymnasio Berolinensi, cui nomen est Luisengymnasium, adepta
autumno 1900 studiis me dedi philologis et theologieis in
universitate Berolinensi. Tentamen rigorosum die VIII. inensis
Innii sustiuui.
Proseminarii philologi Dielesio et Wilamowitzio mode-
rantibus per octo semestria sodalis ordinaria fui, per quattuor
coetus primi. In seminarii theologici sectaonem stndiis historieis
dieatam Harnaekii benevolentia recepta duo semestria sodalis
extraordinaria fiii, duo ordinaria. Praeterea ad exereitationes
me admiserunt archaeologicas Kekule de Stradonitz per
tria semestria, philosophicas Lasson per tria, germanieas
Er. Sehmidt, hebraicas Straek per singula semestria.
Docuerunt me viri doctissimi: de Baudissin, Diels, Gunkel,
Harnack, Heinze,Helm, Kekule deStradonitz, Lasson,
Panlsen, Roediger, Er. Schmidt, Seeberg, Strack,
Stnmpf, Wentzel, de Wilamowitz-Mollendorff. Qnibns
omnibus viris palam gratias ago quam maximas, imprimis
autem Dielesii, Hamaekii, Wilamowitzii de meis stndiis
merita grato animo teneo, semperque tenebo.
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 56/60
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 57/60
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 58/60
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 59/60
1 o»K *o %o
m tte
THEINS
1
TC
TITU'
El
>RO
rEO-MS
NTO
n
F WEDIAEVAL
LEY FLACfe
6, GANAOA
J49-
STUC)ILS
8/6/2019 Wedel. Symbola ad Clementis Alexandrini stromatum librum VIII interpretandum. 1905.
http://slidepdf.com/reader/full/wedel-symbola-ad-clementis-alexandrini-stromatum-librum-viii-interpretandum 60/60
-M%
sH
Kk4-
k