บทท 4ผลการศกษา

หมบานดอนใหญ หมท 1 ตำาบลดอนใหญ อำาเภอคง จงหวดนครราชสมาตงอยบนผนแผนดนภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย มลกษณะภมอากาศฝนตกปานกลางในฤดฝน ฤดฝนจะอยในชวงเดอนพฤษภาคม-ตลาคม ในฤดหนาวอากาศคอนขางเยน ฤดหนาวจะอยในชวงเดอนพฤศจกายน-กมภาพนธ สวนฤดรอนอากาศจะรอนมาก ฤดรอนจะอยในชวงเดอน มนาคม-เมษายนของทกป

ขอมลพนฐานในทองถนบานดอนใหญ หมท 1 ตำาบลดอนใหญ อำาเภอคง จงหวด

นครราชสมา อยหางจากทวาการอำาเภอประมาณ 7 กโลเมตร ไปทางทตใต มเสนทางคมนาคมทงทางรถไฟและทางรถยนต มอาณาเขตตดตอดงน

ทศเหนอ ตดตอ บานศรนมตร หมท 2 ตำาบลดอนใหญ

ทศใต ตดตอ บานหวบง หมท 14 ตำาบลมะคาทศตะวนออก ตดตอ บานไทรโยง หมท 5 ตำาบล

ดอนใหญทศตะวนตก ตดตอ บานดอนนอย หมท 3 ตำาบล

ดอนใหญ

การประกอบอาชพในทองถนจำานวนครวเรอน 176 ครวเรอน ประชากรตามทะเบยนราษฎร

จำานวน 602 คน ชาย 300 คน หญง 302 คน

จำานวนประชากรทอาศยอยจรง ณ วนท 28 กมภาพนธ 2560 จำานวนครวเรอน 95 ครวเรอน ประชากรทอยจรงทงหมด 314 คน ชาย 147 คน หญง 167 คน

อาชพหลก1. ทำานา จำานวน 110 ครวเรอน2. รบราชการ จำานวน 5 ครวเรอน

อาชพรอง1. คาขาย จำานวน 11 ครวเรอน2. เลยงสตว จำานวน 22 ครวเรอน3. รบจาง จำานวน 6 ครวเรอน4. ทำาสวน จำานวน 2 ครวเรอน5. อน ๆ (ชางปน ไฟฟา อเลคทรอนคส ฯลฯ) จำานวน 98

ครวเรอน

- รายไดจากอาชพหลก เฉลย 254,467 บาท/ครวเรอน/ป

- รายไดจากอาชพรองและอน ๆ เฉลย 106,466 บาท/ครวเรอน/ป

- รายไดเฉลยของประชากร 109,199 บาท/คน/ปครวเรอนยากจน (รายไดไมถง 30,000 บาท/คน/ป ป 2557

จำานวน ครวเรอน–

ขอมลประวตหมบาน ชมชน วถชมชนประวตความเปนมาของหมบาน

บานดอนใหญตงขนเมอประมาณป พ.ศ.2412 เมอ 144 ปทแลวโดยมนายโต ชาวบานเสมานอย ตำาบลเมองนาท อำาเภอ

67

ขามสะแกแสง จงหวดนครราชสมา ไดอพยพมาตงบานเรอนอยเปนครอบครวแรก ประชากรสวนใหญประกอบอาชพทางการเกษตรกรรม ผใหญบานนบตงแตอดตจนถงปจจบน 12 คน ปจจบนนายสรชาต จายนอก ไดรบการเลอกตงเปนผใหญบาน เมอวนท 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2552วถชวต

หมบานปอบดเปนหมบานขนาดเลก มการดแลกนแบบครอบครว ประชากรสวนใหญทำาไร ทำานาตามฤดกาล พอหมดหนานากทำาไรออย ไรมนสำาปะหลง ประชากรทงหมดเปนไทยอสานทนบถอศาสนาพทธ มการทำาบญทวดตามประเพณนยม คอ

- บญผเวส จดขนเดอนทสของทกป

ภาพท 2 งานบญผเวส

- บญสงกรานตจดขนในเดอนเมษายนของทกป

ภาพท 3 งานบญสงกรานต- บญเขาพรรษา เดอนสงหาคม

68

ภาพท 4 งานบญเขาพรรษา

- บญออกพรรษา จดขนในเดอนสบเอดถงเดอนสบสอง

ภาพท 5 งานบญออกพรรษา- บญกฐน

ภาพท 6 งานบญกฐน

69

- ประเพณลอยกระทง เดอนพฤศจกายน

ภาพท 7 ประเพณลอยกระทง

การใชประโยชนของพชในทองถนขอมลพช พชทมความสำาคญหรอมลกษณะพเศษ ไดแก

1.ตนฟนปลา

ภาพท 8 ตนฟนปลา รหสพรรณ 8-6300407-12-001/2ลกษณะเดนของพช

ไมตน  ขนาดเลก หรอไมพม สง 3-10 ม. ตามกงกานมขนสนำาตาล ใบ เดยวออกเรยงสลบ หรอเรยงเวยนหาง ๆ รปร หรอ มขนาดคอนขางเลก กวาง 4-10 ซม. ยาว 7.5-23 ซม. ปลายใบ

70

แหลม หรอมน โคนใบแหลมขอบใบเรยบ หรอเปนคลนเลกนอย ดานบนสเขยวเขมเปนมน มขนเฉพาะตามเสนกลางใบและเสนแขนงใบ ดานลางเปนคราบขาว มขน เสนใบม 6-10 ค ดานลางมองเหนชดกวาดานบน กานใบยาว 6-12 มม. ม ดอก ออกเปนชอ เปนกระจกตามงามใบ กานชอยาว 2-5 มม. ชอดอกมขนปกคลมหนาแนน กลบรวมเชอมตดกนเปนรปถวย ปลายแยกเปน 4-6 กลบ ทงถวยและกลบตดทนจนเปนผล ผล รปไขหรอคอนขางกลม ปลายมต งแหลม โคนมชนของกลบรวมรองรบอย ขอบกลบรวมมขน

นเวศนวทยา : ขนในปาดบ พบทางภาคตะวนออกเฉยงใต และทางภาคใตของไทย

สรรพคณ : ตน เปลอกตนพบ alkaloid ใบ ตำาเปนยาพอกฝ

บรเวณทพบ บานดอนใหญ ตำาบลดอนใหญ อำาเภอคง จงหวดนครราชสมา อายประมาณ 30 ป เมตร ความสง 3-10 เมตรสถานภาพไมยนตน จำานวนทพบ 2 ตน

2.ตนจนทน

71

ภาพท 9 ตนจนทน รหสพรรณ 8-6300407-12-002/12

ลกษณะเดนของพชสำาหรบตนจนทนเทศนนเปนไมพมยนตนขนาดกลางถงขนาด

ใหญทไมผลดใบ มความสงของลำาตนประมาณ 5 – 18 เมตร ลำาตนเรยบมสเทาแกมดำา สวนเนอไมนนมกลนหอม เนองจากมนำามนหอมระเหยอย เปนใบเดยวออกแบบเรยงสลบ รปทรงร ปลายแหลม โคนสอบ ขอบใบเรยบ ออกดอกเปนชอ ชอละประมาณ 2 – 3 ดอก หรอบางครงอาจออกเปนดอกเดยว จะออกตามซอก สเหลอง สวนผลเปนรปทรงกลม คลายลกสาล เปลอกผลเรยบสเหลองนวล หรอแดงออน เมอผลแกจะแตกปรออกเปน 2 ซก ภายในผลมเมลดกลมๆ สนำาตาล

ประโยชนและสรรพคณของจนทนเทศเนอไม, แกน ชวยในการบำารงปอด หวใจ และนำาด รวมทง–

แกอาการตบพษตพษโลหต และแกไขเพอด ใหรสขมหอมสขม

72

ภาพท 10 ลกจนทน รหสพรรณ 8-6300407-12-002/12

ลก ชวยแกธาตพการ แกกำาเดา แกอาการทองรวง รวมทง–แกอาการจกเสยด แกรอนใน กระหายนำา ตลอดจนชวยบำารงโลหต ขบลม และแกอาการปวดมดลก ใหรสฝาดรอนหอม

รกหมเมลด – (ดอกจนทนเทศ, จนทนปาน) ชวยในการบำารงโลหต ชวยขบลม และบำารงธาต ใหรสเผดรอน

เมลด – (ลกจนทนเทศ, หนวยสาน) ชวยในการบำารงกำาลง บำารงธาต ชวยขบลม แกอาการปวดมดลก รวมทงแกธาตพการ บำารงโลหต และแกอาการทองรวง ใหรสรอนหอมตดจะฝาด

เปลอกเมลด ชวยในการแกอาการปวดทอง รวมทงชวย–สมานบาดแผลภายใน และแกทองขน

บรเวณทพบ บานดอนใหญ ตำาบลดอนใหญ อำาเภอคง จงหวดนครราชสมา อายประมาณ 25 ป เมตร ความสง 3-10 เมตรสถานภาพไมยนตน จำานวนทพบ 8 ตน

73

3.ตนอนน (นางนน)

ภาพท 11 ตนอนน รหสพรรณ 8-6300407-12-003/30 ชออน อนน อะนน ผกอนน นางนน ชอวทยาศาสตร Adenia viridiflora Craib วงศ PASSIFLORACEAE ชอสามญ - ทพบ พบทวไปทกภาค ประเภทไม ไมเถาเลอย

ลกษณะทางพฤกษศาสตรตน ไมเถาเลอยพาดพนตนไมอนอายหลายปแตกแขนงขาง

เถามลกษณะกลมสเขยวเขม ผวเรยบและเปลยนเปนสนำาตาลออน และผวขรขระมรองเลกๆ ตามลำาตน

74

ใบ ใบเดยวออกตรงกนขามกานใบสน ใบรปหวใจ โคนใบสอบปลายใบแหลมขอบใบเรยบ แผนใบเรยบคอนขางแขงสเขยวเขม ขนาดใบกวาง 5-8 ซม. ยาว 8-15 ซม.

ดอก ออกเปนกลมตามซอกใบแบบกานรม มกานดอกยาวประมาณ 3 ซม. มกลบดอกสเขยวออกเหลอง จำานวน 4-5 กลบ ขนาดประมาณ 1 ซม.

ผล ลกษณะทรงกลมสเขยวขนาดเทาหวแมมอ ภายในมเมลดเดยว สวนทใชบรโภค ยอดออน

การขยายพนธ เมลด ปกชำาสภาพแวดลอมทเหมาะสม ทดอนทนแลงไดดและอยรวมกบ

ตนไมใหญฤดกาลทใชประโยชน ตลอดป

บรเวณทพบ บานดอนใหญ ตำาบลดอนใหญ อำาเภอคง จงหวดนครราชสมา

4.ตนขดมอน

75

ภาพท 12 ตนขดมอญ รหสพรรณ 8-6300407-12-004/15

ลกษณะทวไป หญาขดมอญเปนไมลมลกลำาตนตงตรงแขงแรง มความสง

ประมาณ 0.3-1 เมตร เปลอกตน มความเหนยวมาก กงกานแตกสาขาแผออกเปนพม ตามกงมขนนมหรอคอนขางเกลยงพบไดทวทกภาคของประเทศไทย ตามพนทรกรางตางๆ ขางถนนหนทางหรอชายปา มกขนในทชมชนชวงฤดฝน ทนตอนำาทวมขงไดด ใบเปนใบเดยวเรยงเวยนหาง ใบเปนรปใบหอกกวางประมาณ 0.5-1.5 ซม.ยาวประมาณ 3-5 ซม.ปลายใบแหลมหรอเรยวแหลมสวนโคนใบกลมหรอมนขอบใบเปนจกรคลายฟนเลอย ผวของใบมขนเปนรปดาวประปรายหรออาจเกลยงทง 2 ดาน กานใบยาวประมาณ 4-6 มลลเมตร และมขนนม มหใบตดทนเปนรปเสนดายยาวประมาณ 7-10 มลลเมตร

ดอกหญาขดมอญ ดอกสเหลอง ออกดอกแบบเดยวหรอคบรเวณงามใบ มกาน

ดอกยาวประมาณ 4-12 มลลเมตร มขนและมขอตออยกลางกาน

76

กลบเลยงทโคนดอกตดกนเปนรปถวยตนๆ ยาวประมาณ 6 มลลเมตร ปลายแยกออกเปน 5 แฉก ปลายเปนแฉกเรยวแหลม

สวนกลบดอกนน มลกษณะเปนรปไขกลบ ปลายกลบกลม โคนกลบสอบแคบยาวประมาณ 6-7 มลลเมตร และมขนปกคลม เมอดอกบานจะกวางประมาณ 8-10 มลลเมตร ดอกมเกสรตวผ ตดกนเปนหลอดๆ ยาวประมาณ 4 มลลเมตร และมขนแขงปกคลมอยประปราย สวนกานชอบเรณเรยวเลก และอบเรณเปนสเหลองฝอยๆ ดอกหญาขดมอญ มหากลบเรยงซอนกนไป หญาขดมอญจะบานชวงเชาถงสายๆ ประมาณสบโมงเชาดอกจะหบหมด ดอกจะออกตามซอกกง ถาไดนำาดจะมดอกดกมากๆ

สรรพคณทางยาสมนไพรของหญาขดมอญ สรรพคณของรากใชเปนยาขมชวยใหเจรญอาหาร ชวยบำารง

ธาตในรางกาย บำารงกำาลงบำารงปอด แกอาการออนเพลย แกอาการตวรอนดบพษไข ชวยขบเสมหะ ใชลำาตนมาตมในนำาแลวนำานำาทไดมาอม จะชวยบรรเทาอาการปวดฟนได ทงตนมรสเยนและฉนเลกนอย มสรรพคณชวยดบรอน แกพษ แกอาหารไมยอย อาหารเปนพษ ใชทงตนมาตมกบนำาดมหรอนำามาเคยวกน แกโรคกระเพาะอาหาร ชวยรกษาโรคทางเดนปสสาวะ แกบด รากตมกบนำาดมชวยแกอาการทองผก ใบคนเอาแตนำา รบประทานเปนยาขบพยาธ หรอพอกทาเปนยาหามเลอด รกษาแผลสด แผลถลอก และแผลเรอรง ใบนำามาตำาคนเอาแตนำา ใชทาหรอพอกรกษาสว ฝ และตมหนองได เพราะชวย แกอาการปวดแกบวม รากหรอทงตนใชตมกบนำาอาบ ชวยฆาเชอโรค และชวยแกพษ การนำามาใชเปนยาภายในใหใชทงตนแหงรวมราก

77

ประมาณ 15-30 กรม นำามาตมกบนำากน เปนขนาดทใชสำาหรบผใหญ หากไปใช ควรดดแปลงนำาหนกของยาใหเหมาะสมกบอาย สขภาพและนำาหนกตวของผใชดวย ถาใชเปนยาภายนอก ใชตนสดนำามาตำาแลวพอก หรอจะใชตนแหง ใบแหง นำามาบดใหเปนผงแลวใชโรยแผลกได แตการใชตนสหญาขดมอญมสาร Scopadulcic Acid และสารในกลม Flavone ซงเปนสารทมฤทธยบยงการเจรญเตบโตของเซลลมะเรง และสาร Scopadulin ยงมฤทธในการตานเชอไวรสททำาใหเกดเรมอกดวย นอกจากนยงพบวามสาร Glutinol ซงเปนสารทมฤทธ แกอาการปวดและชวยลดการอกเสบ สวนสารสกดแอลกอฮอล มฤทธในการยบยงการบบตวของลำาไส ตานการเจรญของเชอแบคทเรย และชวยลดระดบนำาตาลในเลอด นนจะใหผลในการรกษาไดดกวา

ประโยชนตนหญาขดมอญ ลำาตนของหญาขดมอญมความเหนยวและแขงแรงมาก ใน

ชนบทจงใชกงและลำาตนทโตเตมทแลว นำาไปตากแหงจนใบจะหลดรวง จากนนใชตนแหงประมาณ 5-10 ตนมดรวมกนใชทำาเปนไมกวาดไวกวาดลานบาน กวาดเศษใบไมไดด หรอจะใชเปนสวนผสมสำาหรบ ทำาผงขดหนาและผวกายทำาใหผวผดผองดมนำามนวล โดยใชใบหญาขดมอญ 40 กรม ขมนชน 120 กรม ไพล 100 กรม ใบเหงอกปลาหมอ 60 กรม และดนสอพอง 80 กรม นำาทงหมดมาบดใหเปนผงผสมใหเขากน เตมนำาผสมลงไปในผง โดยไมใหเหลวหรอแหงจนเกนไป นำามาขดผวหนาเบาๆแลวพอกหนาทงไว10 นาทจงลางออก ทาโลชนตามทนท หากนำามา ขดตวกใหทาผงขดทผสมนำาแลว ขดใหทวตวทงไวพอหมาด แลวขดลางออก และอาบนำาดวยนำาอน เสรจแลว เชดตวใหแหง ทาผวดวยโลชนบำารงผวตามทนท

78

บรเวณทพบ บานดอนใหญ ตำาบลดอนใหญ อำาเภอคง จงหวดนครราชสมา

การใชประโยชนของสตว ในทองถน

1.ไกชน

ภาพท 13 ไกชน รหสพรรณ 8-6300407-12-001/2ไกชน มประวตเลาขานกนมาตงแตสมยพระเจาอเลกซานเดอร

มหาราช ( 356 - 323 ป กอนครสตกาล ) ซงเปนจอมจกรพรรดของกรก ไดกรธาทพแผอทธพลขยายอาณาจกรเขามายงประเทศอนเดย มเรองเลากนวาแมทพนายกองไดเหน การชนไก ทอนเดย จงไดนำา ไกชน ไปขยายพนธ ณ เมอง อเลกซานเดรย ซงอยรมฝง

79

ทะเลเมดเตอรเรเนยน หลงจากนนไดนำาไกทขยายพนธไดไปฝกใหมชนเชงการตอสแบบโรมน เพอนำาไปตอสในสนามโคลเซยม

เมอองกฤษปกครองอนเดยไดนำา ไกชน จากอนเดยเขาไปเผยแพรในองกฤษ โดยยอมรบวา กฬาไกชน เปนเกมกฬาทควรไดรบความนยมจากบคคลชนสงเชนเดยวกบการแขงมาและฟนดาบ นอกจากน กฬาชนไก ยงไดเผยแพรเขาไปในประเทศสหรฐอเมรกาอกดวย

ไกชนในเมองไทยในอดต พนธ ไกชน ไทยเปน มรดกของไทย มาตงแตสมยกรง

สโขทย กรงศรอยธยา จนกระทงถงกรงรตนโกสนทร มหลายสายพนธดวยกน แตทสำาคญทสดคอพนธ ประดหางดำา และ เหลองหางขาว ในสมยกรงสโขทย ไกชนประดหางดำาพนธแสมดำา ไดชอวา ไกพอขน เนองจากวาเปนไกทพอขนรามคำาแหงมหาราชทรงโปรด สมยกรงศรอยธยา สมเดจพระนเรศวรมหาราช ทรงนำา ไกเหลองหางขาว จากบานกราง เมองพษณโลก ไปชนชนะไกของพระมหาอปราชาทกรงหงสาวด ไกพนธนเปนทนยมเลยงกน ตามซมทเลยง ไกชน มกจะม ไกชนเหลองหางขาว เลยงไวเพอเปนไกนำาโชค และนยมเรยกชอวา ไกเจาเลยง

เนองจากประเทศไทยอยใกลกบอนเดย จงทำาใหไทยไดรบขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม และความเชอทางศาสนา ตลอดจนศลปวทยาการตางๆมาจากอนเดยหลายอยาง อาจจะเปนไปไดทไทยไดนำา ไกชน จากอนเดยมาเพาะเลยง และคงจะมการนำา ไกชน เขามากอนทองกฤษจะนำา ไกชน ไปจากอนเดย ทงนเนองจากวา สมเดจพระนเรศวรฯ ไดทรงใช ไกชน ดำาเนนกลยทธทางการเมองมากอนทอนเดยจะเสยเอกราชใหแกองกฤษเสยอก แตอยางไรกตามอาจจะเปนไปไดท ไกชน ของไทยมมานานกอนแลว แต ไกชนพนธ

80

อนเดย คงจะเขามาในประเทศไทยพรอมๆ กบศาสนาพราหมณและวฒนธรรมอนๆ

การ ตอไก ชนไก และการ ฝกไก มปรากฏอยในวรรณคดไทยมาตงแตสมยกรงศรอยธยา และสมยกรงรตนโกสนทรกมการละเลน เพลงปรบไก และ การชนไก ในฤดทวางเวนจากการทำาเกษตรกรรมเรอยมา จนกระทงมาถง ยคสมยเชอผนำาชาตพนภย ( จอมพล ป. พบลสงคราม ) ทสงเสรมการทำาสวนครวและเลยงสตว ไดนำา ไกพนธเลกฮอรน พนธออสตราลอฟ และพนธโรดไอสแลนดเรด มาทำาการผสมพนธกบ ไกชน ทชาวบานเลยงกนอยจนกระทงกลายเปนไกพนธทาง ทงยงประกาศใหเลกเลยง ไกชน อกดวย ไกชนเลอดแทในยคสมยนนจงมเหลอแอบเลยงกนบางแหงเทานน ทำาใหวงการไกชนของไทยซบเซาลงไป ครนถงรฐบาลนายควง อภยวงศ เปนนายกรฐมนตร จงไดมการฟ นฟ กฬาไกชน ขนมาอกจนกระทงทกวนน ปจจบนการเลยง ไกชน แยกออกไดหลายประเภท ทงนเพอประโยชนตางๆตามความนยม เชน เลยงเพอการคา โดยการขายเปนพอพนธในราคาทสง หรอเพอการนำาไปแขงขน และเลยงเปนอตสาหกรรมในฟารมขนาดใหญ เพอทำาธรกจสงออก เปนตน

ความสำาคญชาวบานนำากระบอมาใชประโยชนในการทำาเกษตร ใชในการไถนาเปนเวลายาวนาน ตงแตในอดตจนถงปจจบนความลดจำานวนลงเพราะชาวหนาหนมาใชรถไถนาแทนเพราะเรวกวาทำาใหควายถกลดความสำาคญลงและลดจำานวนลงมากปจจบนแทบไมมใหเหนทำาใหชาวบานรวมกนอนรกษและเลยงไวตามรอยของบรรพบรษ

2.ววพนธววพนธไทย คอ ววทมพนเพกำาเนดในประเทศไทย เลยงกนทวไปในภาคตาง ๆ ววไทยม

81

กระดกเลบบอบบาง ววไทยมขนสนเกรยนทวตว ขนมสตาง ๆ ตงแตสดำา สนำาตาล สนำาตาลออน สฟาง ในหนายาวหนาผากแคบ ตาขนาดปานกลาง ขนตามใบหนาสนเกรยน จมกแคบ ใบหเลกกะทดรด ปลายหเรยวแหลมโดยทวไปมเขาสนถงยาวปานกลาง ตงแต ๑๕-๔๕ เซนตเมตร ตวเมยมกมเขาสนหรอไมมเขา เขามลกษณะตงขนโงงงมเขาหากน และยนไปขาหนาเลกนอย ลำาคอบอบบาง ใตคอมเหนยงคอเปนแถบลงไปถงอก สวนตอระหวางคอและไหลมองเหนไดชด เหนอไหลของววตวผมกอนเนอ เรยกวา โหนกหรอหนอก สนหลงลาดขนจากโหนกไปสบนเอว แลวลากลงตามบนทายไปสโคนหาง ขายาว ววไทยมนสยขตน ปราดเปรยวกวาววพนธอน

ภาพท 14 ววพนธ รหสพรรณ 8-6300407-12-002/2

การใชประโยชนของชวภาพอน ๆ ในทองถน1. ชอเรยกในทองถน เหดไสเดอนรหสชวภาพ 8-6300407-12-001

82

ภาพท 15 เหดไสเดอน รหสชวภาพ 8-6300407-12-001

ประเภท เหด การใชประโยชนนำาไปใชประกอบอาหาร ชวยใหเจรญอาหาร การกระจายพนธ แตกสปอร ลกษณะเดน เพางาย ลงทนตำา ไมมการใชสารเคม บรเวณทพบ หมบานหนองบงตำาบลเมองคง อำาเภอคง จงหวดนครราชสมา

2. ช อ เรยกในท องถ น เหดถ านรหสชวภาพอ น ๆ 8-6300407-12-002

ภาพท 16 เหดถาน เหดถานรหสชวภาพอน ๆ 8-6300407-12-002

83

ประเภท เหด การใชประโยชนนำาไปใชประกอบอาหาร ชวยใหเจรญอาหาร การกระจายพนธ แตกสปอร ลกษณะเดน เพางาย ลงทนตำา ไมมการใชสารเคม บรเวณทพบ หมบาน หนองบง ตำาบลเมองคง อำาเภอคง จงหวดนครราชสมา

3. ชอเรยกในทองถน เหดโคนรหสชวภาพอน ๆ 8-6300407-12-003

ภาพท 17 เหดโคน รหสชวภาพอน ๆ 8-6300407-12-003

เหดโคนลกษณะดอกเหดเปนสนำาตาลปนเทา ยอดหมวกแขงแรง เมอยงออนดอกตมมรปรางเปนรปหวศร เมอแกยอดหมวกจะบานออกคลายหมวกจน กานดอกยาวประมาณ ๕-๒๐ เซนตเมตร โคนกานดอก เหนอระดบดนโปงออกเปนกระเปาะใหญ โคนกานดอกใตระดบดนยาวเรยวเปนสนำาตาลออนปนเทา เนอเยอภายในกานดอกมสขาวและละเอยดแนนไมมรกลวงตรงกลางทำาใหเนอเหดมสภาพเหนยวนม กรอบเหดโคนทมอยในจงหวดกำาแพงเพชรม ๒ ชนด คอ เหดโคนเลก และเหดโคนใหญ เหดโคนเลก ดอกจะเลกเนอนมกวาเหดโคนใหญ

84

ลกษณะพเศษของเหดโคนกำาแพงเพชรคอ เมอปรงเปนอาหารแลวจะมรสชาต หวาน หอม กรอบนมไมกระดาง

4.ชอเรยกในทองถน เหดนางฟา รหสชวภาพอน ๆ 8-6300407-12-004

ภาพท 18 เหดนางฟา รหสชวภาพอน ๆ 8-6300407-12-004

“เหดนางฟา” สรรพคณเปนยา มคณคาทางสารอาหาร เหดนางฟานนจดอยในกลมเดยวกบเหดนางรมและเหดเปาฮอ เพราะมลกษณะคลายๆ กน แถมเปนเหดทมราคาไมแพงและมขายอยทวไป หลายคนอาจชอบกนเพราะมรสชาตทอรอยและถกปากแลว ยงมคณสมบตเปนยาสมนไพรอนหลากหลายในการชวยรกษารางกายใหหายจากโรคภยตางๆ อกดวย เหดนางฟามสรรพคณเดนคอชวยในการไหลเวยนของเลอด สามารถบรรเทาและปองกนโรคหวด หากกนเปนประจำาจะทำาใหระบบภมคมกนสมบรณแขงแรงสงผลใหการตดเชอตางๆ ลดลง รกษาโรคเลอดออกตามไรฟนหรอโรคในชองปาก นอกจากนชวยลดโอกาสการเกดโรคมะเรงและลดไขมนในเลอดไดเปนอยางดในดานของคณคาทางสารอาหารนนกมมากกวาผกบางชนดดวยซำา เหดนางฟา 100 กรม มพลงงานถง 33 กโลแคลอร นำา 90 กรม รวมทงอดมไปดวยไขมน เสนใย

85

อาหาร โปรตน คารโบไฮเดรต แรธาตตางๆ อยางแคลเซยม เหลก ฟอสฟอรส ไนอาซน หรอวตามนจำาพวกวตามนบ วตามนซ เปนตน

11 สรรพคณของเหดนางฟา ประโยชนในการรกษาโรค1. ประโยชนของเหดนางฟามวตามนอยหลายชนด แตวตามน

ซเปนวตามนทมสงมาก ดงนนเหดนางฟาจงมสวนชวยในการปองกนโรคหวดหรออาการเกยวกบไขหวดไดด และชวยปองกนอาการเลอดออกตามไรฟนและโรคเหงอกไดดอกดวย

2. เหดนางฟามประสทธภาพในการตอตานอนมลอสระและตานทานการเกดโรคมะเรง เนองจากเหดนางฟาเปนแหลงรวมของแรธาตทสำาคญตอรางกายอยาง ซลเนยม และมสารสำาคญชอวา อลฟากลแคน ซงจะชวยปองกนไมใหเซลลถกทำาลายจนกลายเปนเนอรายไดเปนอยางด

3. สรรพคณเหดนางฟาชวยลดความเสยงการเกดโรคหลอดเลอดหวใจอดตน ลดนำาตาลในเลอด ลดระดบของคอเลสเตอรอลและไขมนในเลอดลงใหอยในระดบปกตได

4. เหดนางฟามสารอาหารอยางโปรตนสงกวาเนอสตว จงมคณสมบตในการชวยซอมแซมสวนทสกหรอตางๆ ของรางกาย แถมยงมรสชาตคลายเนอสตวและไมเหนยวดวย ทำาใหเปนผลดตอระบบยอยอาหารไมตองทำางานหนก

5. ประโยชนของเหดนางฟาชวยบำารงหวใจและสวนตางๆ ทเกยวของกบหวใจ ทำาใหหวใจทำางานไดดขน เนองจากในเหดนางฟาเปนแหลงของโพแทสเซยมดวย ซงมสวนชวยใหการเตนของหวใจเปนปกต ทำาใหนำาในรางกายมความสมดล กลามเนอและระบบประสาทในรางกายทำางานไดอยางมประสทธภาพ และการไหลเวยนของเลอดกดตามไปดวย

86

6. เหดนางฟามคณสมบตในการสรางเสรมและกระตนการทำางานของภมคมกนในรางกายใหแขงแรง ชวยลดความเสยงทจะเกดโรคหรออาการเจบปวยตางๆ และปองกนเชอโรคไมใหเขามาภายในรางกายไดงาย

7. เหดนางฟายงเปนแหลงรวมของวตามนและกรดอะมโนทจำาเปนหลายชนด โดยเฉพาะวตามนรวมหรอไรโบฟลาวนและไนอาซน ซงมหนาทสำาคญในการควบคมการทำางานของระบบยอยอาหาร ปองกนและรกษาโรคกระเพาะอาหาร

8. ประโยชนเหดนางฟาทานเพอควบคมนำาหนกได เหดนางฟานนเหมาะกบกลมคนทตองการลดนำาหนกหรอควบคมนำาหนก เพราะนอกจากจะมโปรตนสงแลวยงอดมไปดวยเสนใยอาหารอยมาก

9. สรรพคณเหดนางฟาชวยปรบลดความดน เหดนางฟามคณสมบตเดนอกขอคอ ชวยปรบสภาพความดนโลหตใหอยในภาวะปกตไดด มความสามารถชวยลดความดนโลหตสงได และยงชวยปรบความเขมขนของไขมนในเลอดไดดอกดวย

10. เหดนางฟามสรรพคณชวยลดอาการอกเสบตางๆ ในรางกายไดด

11. ประโยชนเหดนางฟาชวยบำารงระบบและเซลลประสาท ปองกนการเกดอาการของโรคอลไซเมอรใหนอยลง

จะเหนไดชดเจนวาเหดนางฟานนมสรรพคณเปนยาทชวยในการปองกนและรกษาโรคตางๆ ไดอยางดเยยม หากไดกนเปนประจำากเชอวาเหดนางฟาจะชวยดแลสขภาพของเราไดเปนอยางด ซงปจจบนกมวางขายอยทวไป ราคากถกดวย และจะนำามาใชประกอบการอาหารกไดหลากหลาย อาท ตมยำา ชบแปงทอด ผดผก และยำา...เหดนางฟาจงถอเปนทงอาหารและยาทเราทกคนไมควรพลาดจรงๆแหลงทพบ

87

พบทวไปในปา เหดโคนมกชอบขนในบรเวณทมปลวกอาศยอย จงเรยกกนอกอยางหนงวาเหดปลวกแตละปจะมขนเพยงชวงระยะเดยวคอประมาณเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคมความสมพนธกบชมชน

ใชประกอบเปนอาหาร ไดรบความนยมมาก

ความสำาคญทางเศรษฐกจเหดโคนมราคาประมาณกโลกรมละ ๑๘๐-๒๒๐ บาท ซงแพง

กวาเหดชนดอนเนองจากมผนยมบรโภคเหดโคนมาก จงนบเปนรายไดเสรมของเกษตรกรไดเปนอยางด

ประโยชนหนาฝนอยางนถอเปนชวงเวลาทองของคนชอบกน "เหดโคน"

เหดแสนอรอยทจะไดกนกนในชวงทฝนตกชกวากนวาจงหวดกาญจนบรเปนจงหวดทจะพบเหดโคนไดมากทสด และมราคาขายกนอยทกโลกรมละ 300-500 บาทเลยทเดยว โดยเหดโคนนมกจะขนตามจอมปลวก จงมชอเรยกอกชอหนงวาเหดปลวกนนเอง แมเหดโคนจะเปนทนยมและมราคาสง แตเรากยงไมสามารถเพาะเหดโคนไดดนก หรอหากเพาะไดกมรสชาตไมอรอยเทาเหดโคนทเกดขนเองตามจอมปลวก จงยงคงตองอาศยธรรมชาตใหชวยในการเจรญเตบโตอยมาก ในขณะนจงมความพยายามทจะเพาะเหดโคนในเชงพาณชยใหได รสชาตแสนอรอยของเหดโคนทหลายคนตดใจนน ถกนำามาทำาเปนเมนไดหลากหลาย ตงแตยำาเหดโคน ยางเกลอ หรอจะทำาเปนแกงเหดโคนกอรอยไมแพกน บางกวาเนอของเหดโคนเหมอนกบเนอไก ฉำานำา หวานลน และนอกจากจะอรอยแลวกยงมประโยชนตอรางกาย มวตามนบ 1 บ 2 และวตามนซ อกทงยงใชเปนยาบำารง

88

กำาลง ชวยยอยอาหาร หากกนเปนประจำาจะชวยปองกนโรคเบาหวานได ทงอรอยและมประโยชนอยางน หนาฝนนคงตองหาเหดโคนมาลองลมชมรสกนดหนอยแลว

5. ชอเรยกในทองถน เหดผงรหสชวภาพอน ๆ 8-6300407-12-005

ภาพท 19 เหดผง 8-6300407-12-005ลกษณะเดนของเหดผง

รปราง-ลกษณะลกษณะสณฐานวทยา : หมวกเหด โคงนนแบบกระทะควำา เกอบเปนครงวงกลม สแดงเลอดหม ผวบนของหมวกเหดไมเรยบ เพราะมรอยยนขรขระเปนบางสวน หมวกเหดมเสนผาศนยกลางประมาณ 6 เซนตเมตร กานดอกเหดยาวประมาณ 8 เซนตเมตร โคนใหญปลายเรยวเลกลงกวาเลกนอย โคนปลายกานใหญประมาณ 1-1.5 เซนตเมตร รปรางตงตรงเปนรปทรงกระบอก กานมสเดยวกบหมวกคอนขางหยาบเปนเสนยาวๆ ตลอดกาน เนอภายในมสเหลอง มลกษณะยดหยนและเปราะเหมอนเหดสดทวไป ลกษณะสปอร : รปรางกลมรปลายดานหนงเรยวเลกกวาปลายดานหนง สนำาตาลอมเหลองลกษณะวสย/ประเภทจลนทรยเหด

89

ฤดการทพบตลอดชวงเดอนพฤษภาคม-มถนายนการใชประโยชนรบประทานไดวธการนำาไปใชประโยชน:ประกอบอาหารแหลงทพบบานหนองบง

ภมปญญาในทองถน5.สาขาอตสาหกรรมและหตถกรรม

จกสาน

ภาพท 20 จกสานเจาของภมปญญาทองถน นายนยม เทศชาร ภมปญญาทองถน การสานตะกราบานดอนใหญ เลขท 27หมท 1 ตำาบลดอนใหญ อำาเภอคง จงหวดนครราชสมา ประเภทของภมปญญาทองถนดานเครองมอเครองใชทางการเกษตร จดเดนของภมปญญาทองถน การใชวสดในทองถนมาประดษฐเปนเครองจกสานไวใชสอยในครวเรอน และจำาหนายในชมชน รายละเอยดของภมปญญาทองถน ใชไมไผทปลกเองในชมชนมาผาออกเปนเสนเลกๆ สานเปนกนตะกรากอนแลวสานสลบกนไปมาเปนตวตะกรา เหลาไมไผ

90

เปนทหตะกรา หรอรวงตะกรา แลวนำาเชอกมาพนทจบเพอใหจบไดสะดวกมากขนลกษณะของภมปญญาทองถน เปนภมปญญาทองถนดงเดม วตถดบทใชประโยชนในผลตภณฑทเกดจากภมปญญา ซงมในพนท พนทอนไมม ไดแก ไมไผ

91