RAKONTOJRAKONTOJ EL UNUA POO
KAZO DE DOKTORO MEJZLÍK
"Askultu, sinjoro Dastych," diris enpense policoficisto d-ro Mejzlík al la maljuna soristo, "verdire mi iras al vi por konsulti vin. Jen mi havas kazon, super kiu mi estas senkonsila."
"Eldiru in do," diris sinjoro Dastych. "Kiun koncernas la kazo?"
"Min " ekemis d-ro Mejzlík. "Ju pli mi pripensas tion, des malpli klara i estas por mi. Askultu, el tio oni povus frenezii."
"Do, kion iu faris al vi?" demandis kvietige sinjoro Dastych.
"Neniu," ekdiris d-ro Mejzlík. "Jen, kio min plej incitas. Mi mem faris ion, kion mi ne komprenas."
"Eble i ne estos tiel malbona," konsolis lin la maljuna Dastych. "Do, kion vi faris, junulo?"
"Mi kaptis kasrompulon," respondis d-ro Mejzlík morne.
"Kaj jen io?"
"Jen io."
"Kaj la kasrompulo versimile ne estis la usta," helpis sinjoro Dastych.
"Estis, li konfesis ja. Li elrompis kason en Juda Bonfara Societo, u vi scias? Li estis iu Rozanowski a Rosenbaum el Lvovo," murmuris d-ro Mejzlík. "Oni trovis e li rompilojn kaj ion."
"Nu, kaj kion vi atus scii?" instigis lin la maljuna Dastych.
"Mi atus scii," diris la policoficisto mediteme, "kiel mi kaptis lin. Atendu, mi diros tion lavice al vi. Anta unu monato, tio estis la trian de marto, mi deoris is noktomezo. Mi ne scias, u vi memoras, ke tiam jam la trian tagon pluvis. Do por kelkaj momentoj mi eniris kafejon kaj poste mi volis iri hejmen, al Vinohrady. Sed anstata tio mi iris kontraan direkton al Dládná strato. Mi petas vin, u vi ne scias, kial mi iris uste tiun flankon?"
"Eble nur iel hazarde," opiniis sinjoro Dastych.
"Askultu en t i a vetero oni ne vagas nur iel hazarde tra la stratoj. Mi atus scii, kion mi tie, e iuj diabloj, volis. Kion vi opinias, u tio povus esti ia antasento? Sciu, io kiel telepatio."
"Aha," diris sinjoro Dastych. "i estas tute ebla."
"Do vidu," parolis d-ro Mejzlík zorgoplene. "Jen i estas. Sed anka i povis esti ia subkonscia imago, ke mi iru rigardi, kio estas e la Tri Virgulinoj."
"Jes, tiu hotelao en strato Dládná," rememoris sinjoro Dastych.
"uste tiu. Tie tranoktadas la kasrompuloj kaj pootelistoj el Budapeto a Galicio venintaj labori en Pragon. Tiun lokalon ni atentas. Kion vi opinias, u tio estis tute ordinara polica kutimo, ke mi iris tien por enrigardi?"
"Povas esti," konkludis sinjoro Dastych. "Tiajn aferojn iam oni faras tute mekanike, efe se oni havas devo-senton. Nenio eksterordinara e tio."
"Do mi iras al la strato Dládná," darigis d-ro Mejzlík "rigardas preterpase nomaron de tranoktantoj e la Tri Virgulinoj kaj pluiras. Je fino de la strato Dládná mi haltas kaj celas denove returne; mi petas entile, u vi scias, kial mi retroiris?"
"Kutimo," opiniis sinjoro Dastych. "Kutimo patroladi."
"Tio povus esti," konsentis la policoficisto. "Sed mi ne deoris kaj volis iri hejmen. Eble i estis antasento."
"Tiaj kazoj estadas," rekonis sinjoro Dastych. "Sed tia antasento estas nenio mistera. Estas ja konate, ke en la homo ekzistas iaj superaj kapabloj. . ."
"Diable," ekkriegis d-ro Mejzlík, "estis tio do kutimo a iuj superaj kapabloj? Tion mi atus scii! - Do atendu: Dum mi tiel plandas, iras kontra min iu homo. Diru, kial, tondro al tio, ne povus kiu ajn iri je la unua nokte tra Dládná strato? Je tio nenio estas suspektinda. Mi mem tute nenion konjektis; sed mi haltis uste sub lanterno kaj estis bruliganta la egiptan. Sciu, tion ni faras, volante nokte iun funde pririgardi. Kion vi opinias: u i estis hazardo a kutimo, a. . . a ia subkonscia alarmo?"
"Tion mi ne scias," diris sinjoro Dastych.
"Anka mi ne," kolere ekkriis d-ro Mejzlík. "Tondro al tio! Do mi bruligas la cigaredon sub la lanterno kaj tiu homo iras preter mi. Sinjoro, e ne lian nazon mi rigardis kaj nur gapas teren. Kiam tiu ulo estis preteririnta, io ekmalplais al mi. Diablo, mi diris al mi, jen io ne estas en ordo - sed kio fakte? ja apena mi atentis tiun motulon. Mi staras do en pluvo sub la lanterno kaj pripensas; kaj subite ideo: uoj! Tiu homo havis ion strangan sur la uoj. Kaj subite ial mi diras late: cindro."
"Kia cindro?" demandis sinjoro Dastych.
"Nu, cindro. Tiumomente mi rememoris, ke la homo havis sur la uoj inter suprao kaj plandumo cindron."
"Kaj kial li ne havu cindron sur la uoj?" opiniis sinjoro Dastych.
"Memkompreneble," ekvokis d-ro Mejzlík. "Sed, sinjoro, en tiu momento mi v i d i s, jes, v i d i s la eltranitan fajrorezistan kason, el kiu utias cindro sur plankon. Sciu, cindro kiu estas inter talplatoj. Kaj mi v i d i s, kiel la uoj plandas en cindro."
"Do i estis intuicio," decidis sinjoro Dastych. "Genia, sed hazarda intuicio."
"Absurdao," diris d-ro Mejzlík. "Homo, se ne pluvus, do nepre mi ne rimarkus la cindron. Sed kiam pluvas, oni ordinare ne havas cindron sur uoj, komprenite?"
"Do i estis empiria konkludo," diris kun certeco sinjoro Dastych. "i estis brila konkludo surbaze de sperto. Kaj kio plu estis?"
"Nu, poste mi sekvis tiun ulon: memkomprene li enfalis al la Tri Virgulinoj. Poste mi telefonis por du kapolicistoj kaj ni faris tie razion; ni trovis sinjoron Rosenbaum e kun la cindro kaj rompiloj kaj dek du mil kronoj el la kaso de Juda Bonfara Societo. Jam nenio menciinda. Vi scias, ke en urnaloj oni skribis, ke i-foje nia polico montris konsiderindan pretecon - kia absurdo! Mi petas vin, se hazarde mi ne estus irinta tra la strato Dládná kaj hazarde ne rigardus uojn de tiu kanajlo. . . Nome," diris d-ro Mejzlík deprimite, "se i estus nur hazardo. Jen uste tio."
"Tio ne gravas ja," opiniis sinjoro Dastych. "Juna homo, tio estis sukceso, pro kiu vi povas gratuli al vi."
"Gratuli," eksplodis d-ro Mejzlík. "Sinjoro, kial mi gratulu al mi se, mi ne scias por kio? Al mia fabela detektiva akrevido? A al la mekanikaj policaj kutimoj? A al la felia hazardo? A al ia intuicio kaj telepatio? Rigardu, tio estis mia unua pli granda kazo; ion oni devas sekvi, u? Ni supozu tion, morga oni donos al mi iun murdon; sinjoro Dastych, kion mi faros? u kuri tra stratoj kaj rigardi akrevide uojn de homoj? A mi iru post la nazo kaj atendu, is ia antasento a interna voo kondukos min direkte al murdinto? Vidu do, jen la kazo. La polico nun diras: Tiu Mejzlík, tiu havas flaron; el tiu okulvitra junulo io estos, li estas detektiva talento. Ja i estas senespera situacio," murmuris d-ro Mejzlík. "I a n metodon oni devas havi. is mia unua kazo mi kredis je diversaj ekzaktaj metodoj, sciu, je observado, sperto, sistema esploro kaj tiaj malsaaoj. Kaj kiam nun mi analizas la kazon, do mi vidas, ke - - - Askultu," li ekdiris kun senpezio, "mi opinias, ke i estis nur felia hazardo."
"i aspektas tiel," diris sinjoro Dastych sae. "Sed anka enestis iom da bona observado kaj logiko."
"Kaj la mekanika rutino," diris la juna oficisto senkurae.
"Kaj intuicio. Kaj anka iom da donaco de antasento. Kaj instinkto."
"Jesuo Kristo, jen vi vidas," veis d-ro Mejzlík. "Sinjoro Dastych, kiel nun mi faru ion?"
"- Sinjoro doktoro Mejzlík al telefono," anoncis efkelnero. "Vokas polica prezidio."
"Jen i estas," ekmurmuris d-ro Mejzlík konsternite; kaj kiam li revenis de telefono, li estis pala kaj nervoza.
"Mi pagas, sinjoro efkelnero," li ekkriis incitite. "Estas jam tiel. Oni trovis iun fremdulon murdita en hotelo. Tondro al -" kaj li foriris. ajnis, ke i tiu energia juna homo havas tremon.
BLUA KRIZANTEMO
"Nun mi rakontos al vi," diris maljuna Fulinus, "kiel Klára venis en la mondon. Tiam mi estis establanta la princan litenbergan parkon en Lubenec - sinjoro, la maljuna princo, li estis ja eksperto; tutajn arbojn li sendigadis al si de Veitsch el Anglio, kaj nur da bulboj el Nederlando li aetis dek sep mil; sed tion nur tiel pretere. Do, foje dimane mi iras tra strato en Lubenec kaj renkontas Klaran; sciu, i estis tiea idioto, surdmuta frenezeta ulino, kiu iranta tra kie ajn feliege blekis - u vi scias, sinjoro, kial tiuj idiotoj estas tiom feliegaj? us mi evitis in, por ke i donu kison al mi, kiam subite mi ekvidis, ke en la manaoj i havas bukedon; i estis aneto kaj la cetera kampa herbao, sed inter i, sinjoro - jam kelkion mi vidis, sed tiam povis min trafi apopleksio. i, la perpleksa, havis en sia bukedo unu floron de korimboporta krizantemo, kiu estis b l u a ! Sinjoro, blua! i estis tiel blua kiel Flokso Laphami; iom ardeze nuancita, kun atlase rua rando, interne kiel Kampanulo Turbinata, bele plena, sed io estas ankora nenio: sinjoro, tiu koloro estis tiam kaj ankora nun e stada hinda krizantemo estas nepre nekonata! Anta jaroj mi estis e olda Veitsch; siro James iel ege, kara sinjoro, fanfaronis, ke pasintjare floris e ili unu krizantemo, importo rekte el inio iomete lile, sed vintre i bedarinde pereis al ili. Kaj i tie la grakanta ifonulino havis en la manego krizantemon tiel bluan, kian vi povas nur deziri. Bone.
Do tiu Klara oje amuis kaj puas al mi tiun sian bukedon. Mi donis al i kronon kaj montris je la krizantemo: Klára, kie vi i tion prenis? Klára entuziasme klukis kaj ridais; nenion plu mi eligis el i. Mi krias je i, mangestas, sed io vana; neprege i volis min brakumi. Mi kuras al la maljuna princo kun la valorega krizantemo: Ekscelenco, i tio kreskas ie en la irkaao; iru seri tion. La maljuna igis tuj aljungi kaleon, kaj ke ni kunprenos Kláran. Sed Klára dume perdiis kaj ne estis trovebla. Ni staris e la veturilo kaj insultis proksimume horeton - li, sinjoro princo, estis iam e dragonoj. Ankora ni ne estis finintaj kun tio, kiam alkuregis Klára kun elovita lango kaj puis al mi tutan bukedon de free irplukitaj bluaj krizantemoj. La princo donis al i centkronon, sed Klara pro senrevio ekplorais; povrulino, neniam i vidis centkronon. Mi devis doni al i kronon, por in kontentigi. i komencis danci kaj krii, sed ni sidigis in sur koerbenko, montris al la bluaj krizantemoj kaj, Klára, konduku nin!
Klára sur koerbenko ojkriis; vi ne povas imagi, kiel Lia Moto sinjoro koero estis indignita, ke li devas sidi e i. Krome evaloj iumomente timiis pro ia kvivitado kaj kokerikado, nu, i estis satana veturo. Kiam ni veturis jam horon kaj duonon, mi diras: "Ekscelenco, ni faris jam almena dek kvar kilometrojn."
"Egale," murmuris la princo, "e cent kilometrojn."
"Nu bone," mi rediris, "sed Klára revenis kun la dua buketo post unu horo. Tiu loko ne povas do esti de Lubenec pli malproksime ol tri kilometrojn."
"Klára," krias la princo kaj montras al la bluaj krizantemoj, "kie i kreskas? Kie vi trovis tion?"
Klára ekgrakis kaj montris konstante antaen. Versimile i ojis pro veturo en kaleo. Adu, mi opiniis, ke la princo in mortigos; Sinjoro Kristo, kiel li sciis furiozi! Desur evaloj amo gutis, Klara gakis, la princo blasfemis, la koero mire, ke li ne plorais pro honto kaj mi planis, kiel elseri la bluan krizantemon. "Ekscelenco," mi diras, "tiel i ne eblas. Ni devas seri sen Klára. Sur mapo ni faros per cirkelo trikilometran rondon, dividos in je sektoroj kaj seros de domo al domo."
"Homo," diris la princo, "is tri kilometroj de Lubenec ne ekzistas ja iu parko!"
"Estas bone," mi diras. "En parko vi trovus maljunan diablon; sole se vi serus ageraton a kanaon. Rigardu, jen malsupre sur la tigo estas ereto da tero; i ne estas humo, i estas mirmola flavargilo, plej versimile sterkata de homa umao. Ni devas seri lokon, kie estas multe da kolomboj; sur foliaro vi havas multe da kolomba fekao. Versimile i kreskas e barilo el ne senkrustigitaj stangoj, ar tie en foli-akselo estas peceto da forfalinta picea krusto. Tio estas do preciza gvidilo."
"Kia?" diras la princo.
"Nu tia," mi diras, "ke ni devas in seri e iu etbieno en trikilometra sfero; ni dividos nin je kvar grupoj: vi, mi, via ardenisto kaj mia helpanto Vencl, kaj prete."
Bone, tuj matene la unua afero estis, ke Klára denove alportis al mi bukedon de bluaj krizantemoj. Poste mi traseris mian sektoron, en iu gastejo mi trinkis varman bieron, manis fromaetojn kaj demandis homojn pri la bluaj krizantemoj. Sinjoro, ne demandu, kian lakson mi havis post la fromaetoj; varmo estis, kia montrias iam fine de septembro, kaj mi eniris iun kabanon kaj devis toleri ian ajn brutalaon, ar oni opiniis, ke mi estas frenezulo, agento a iu el oficio. Sed vespere unu afero estis certa: neniu blua krizantemo kreskis en mia sektoro. En la ceteraj tri oni trovis anka nenion. Nur Klára alportis novan bukedon de plukitaj bluaj krizantemoj.
Sciu, tia princo estas granda sinjoro, se oni ion prikonsideras; li venigis do endarmojn, al iu enmanigis unu floron de blua krizantemo kaj promesis al ili mi ne scias kion, se ili trovos, kie i kreskas. endarmoj, sinjoro, estas kleraj homoj, legas urnalojn kaj alion; krome ili konas iun tonon kaj havas egan influon. Sinjoro, prikonsideru, tiutage ses endarmoj, komunumaj policistoj, vilaestroj, lerneja junularo kun instruistoj kaj unu cigana bando trarampis la tutan terenon en sfero de tri kilometroj, plukis ion, kio ie floris kaj alportis en la kastelon. Jesuokristo, da i estis tiom, kiom dum Kristkorpa Festo; sed la blua krizantemo, memkomprene, e ne unu. Kláran ni submetis al la tuttaga gardado; nokte i fuis kaj post noktomezo i alportis al mi plenbrakon de bluaj krizantemoj. Tuj ni enkarcerigis in, por ke i ne irpluku iujn; sed ni estis senkonsilaj. Je mia animo, kvaza en magia rondo; imagu, regiono kiel manplato -
Adu, oni rajtas esti vulgara, kiam oni trovias en granda mizero a kiam oni renkontias kun malsukceso; tion mi scias; sed kiam sinjoro princo pro kolerego diris al mi, ke mi estas la sama idioto kiel Klára, mi rediris al li, ke de tia olda kreteno mi ne toleras insulton, kaj iris direkte al trajno; de tiu tempo mi ne estis en Lubenec.
Sed kiam mi sidis jam en vagono kaj la trajno ekveturis, sinjoro, mi ekplorais kiel eta bubo, ke neniam plu mi ekvidos la bluan krizantemon kaj ke mi in por iam forlasas. Kaj dum mi ploraas kaj rigardas el fenestro, mi vidas tuj e trako ion bluan. Sinjoro apek, i estis pli forta ol mi: i eletis min desur la sidloko kaj ektiris alarmbremson - pri tio mi e ne sciis; la trajno skue ekhaltis, kiel oni bremsis, kaj mi falis sur kontraan sidlokon - e tio rompiis i tiu fingro. Kaj kiam alkuris konduktoro, mi balbutis, ke mi forgesis ion en Lubenec, kaj devis pagi damnan punpagon. Sinjoro, mi sturne insultis kaj lamis la la trako reen al tio blua. Ci stultulo, mi diris al mi, eble i estas nur atuna astero a alia blua herbao, kaj ci eletas tian nekristanan monon! Mi pais proksimume kvincent metrojn; jam mi opiniis, ke tio blua ne povis esti tiel malproksime, ke mi preteriris in a ke io nur ajnis al mi, kiam sur tia eta digo mi vidas trakgardistan dometon kaj tra stangobarilo de ardeneto levias io blua. Tio estis du tufoj de la blua krizantemo.
Sinjoro, iu infano scias, kion tiuj trakgardistoj kulturas en siaj ardenetoj! Krom sabeliko kaj melonoj kutime i estas sunfloro, kelkaj ruaj rozoj, malvoj, tropeolo kaj dise iu dalio; i tiu ulo e ne tion havis, sed nur terpomojn, fazeolojn, unu sambukon kaj jen en angulo du bluajn krizantemojn.
"Homo," mi diras al li trans la barilon, "kie vi prenis i tiujn bluajn florojn?"
"La bluajn?" diris la gardisto. "Jes, ili restis i tie post mortinto ermák, kiu estis trakgardisto anta mi. Sed iro sur la trako estas malpermesita, sinjoro. Tie estas tabuleto: Irado sur la trako estas malpermesita. Kion vi faras i tie?"
"Ojo," mi diras al li, "kaj mi petas vin, tra kie oni iras al vi?"
"La la trako," postdiras la gardisto. "Sed i tien neniu envenu. Kion vi volas i tie? Foriu, danma stultulo, sed sur la trakon vi darfas e ne per piedo!"
"Do tra kie," mi diras, "mi foriu?"
"Egale al mi," krias la gardisto, "sed surtrake ne, kaj sufie."
Mi sidias do sur trakrando kaj diras: "Askultu, oldulo, vendu al mi la bluajn florojn."
"Mi ne vendos," murmuras la trakgardisto. "Kaj paku vin for. i tie oni ne darfas sidi!"
"Kial ne," mi diras al li. "Sur neniu tabuleto estas skribite, ke i tie oni ne darfas sidi. Iri i tie oni ne darfas, kaj mi do ne iras."
La gardisto embarasiis kaj limiis al tio, ke li insultis min trans la barilon. Sed versimile li estis solulo; post tempeto li esis insulti kaj parolis al si mem. Post duonhoro li eliris por inspekti la trakon.
"Nu, kio," li haltis e mi, "u vi foriros de i tie a ne?"
"Mi ne povas," mi diras, "iri sur la trako estas malpermesite, kaj alia vojo ne kondukas de i tie."
La gardisto momenton pripensis. "Sciu do," li diris poste, "kiam mi malaperos post la vojeto tie, perdiu de i tie la la trako; mi ne vidos tion."
Arde mi dankis al li, kaj kiam li malaperis post la vojeto, mi transrampis la barilon de lia ardeneto kaj per lia propra pato mi elfosis amba bluajn krizantemojn. Mi telis ilin, sinjoro. Mi estas honesta ulo kaj en mia vivo mi telis nur sepfoje; kaj iam tio estis floroj.
Post horeto mi sidis en trajno kaj veturigis hejmen la telitajn bluajn krizantemojn. Kiam mi preterveturis la gardistdomon, staris tie la trakgardisto kun flageto kaj mienais kiel diablo. Mi svingis al li per apelo, sed mi opinias, ke li ne ekkonis min.
Vidu do, sinjoro: ar tie estis tabuleto kun surskribo "Malpermesita vojo", neniu, nek ni, nek endarmoj, nek infanoj havis ideon, ke iu povus tie iri seri la bluajn krizantemojn. Tian forton, sinjoro, havas la averta tabuleto. Eble, ke e gardistdometoj floras bluaj primoloj a arbo de scio a ora filiko, sed neniu ilin iam malkovros, ar surtrake iradi estas severe malpermesite kaj fino. Nur la frenezeta Klára tien envenis, ar i estis idioto kaj ne sciis legi.
Tial mi donis al la korimboporta krizantemo nomon Klára. Kun i mi filigranas jam dek kvin jarojn. Sed versimile mi in trosentemigis per bona humo kaj malsekeco - tiu vulgarulo trakgardisto in tute ne akvumis, i havis tie argilon kiel stanon; mallonge, printempe i ekermas, en somero atakas in ergoto kaj en agusto i pereas. Konsideru, mi sola en la mondo havas la bluan krizantemon kaj ne povas kun i anta la publikon. Ja, Bretonio kaj Anastazia, ili estas nur liletaj; sed Klára, sinjoro, kiam foje Klára floros al mi, tiam parolos pri i la tuta mondo."
AGURISTINO
iu eksperto pri cirkonstancoj rekonos, ke i tiu historieto povis okazi nek e ni, nek en Francio, nek en Germanio, ar, en tiuj landoj, kiel konate, juistoj estas devigataj jui kaj puni pekulojn la malviva litero kaj ne la sia prudenta racio kaj konscienco. ar en i tiu historieto aperas juisto verdiktanta sen atento al paragrafoj, sed la la sana homa racio, rezultas el tio, ke la sekvanta epizodo povis okazi nenie aliloke, nur en Anglio; kaj nome i okazis en Londono, pli precize indikite en Kensingtono; sed atendu, i estis en Bromptono a Bayswater, mallonge ie tie. La juisto estis Master Justice Kelley, kaj tiu virino nomiis tute simple Myers. Mistress Edita Myers.
Do sciu, ke i tiu tute estiminda damo vekis atenton de la polica komisaro Mac Leary. "Mia kara," diris sinjoro Mac Leary iuvespere al sia edzino, "en mia menso dare restas tiu Mrs. Myers. Mi atus scii, el kio tiu ino vivtenas sin. Konsideru, ke nun, en februaro i sendas servistinon por asparago. Plue mi konstatis, ke i akceptas iutage dek du is dudek vizitojn, de spicistino is dukino. Mi scias, karulino, vi diros, ke versimile i estas kartdivenistino. Bone, sed tio povas esti nur mantelo por io alia, ni diru por prostituado a spionado. Rigardu, mi atus vidi en tion."
"Bone, Bob," diris la eminenta sinjorino Mac Leary, "lasu tion al mi."
Tiel do okazis, ke unu tagon poste sinjorino Mac Leary, kompreneble sen fianringo, sed des pli junece vestita kaj frizita kiel knabino havanta jam tempon esigi stultaojn, kun timigita vizaeto sonorigis e pordo de sinjorino Myers en Bayswater a Marylebon. i devis iom atendi, anta ol in sinjorino Myers akceptis.
"Sidiu, kara infano," diris la maljuna damo, post kiam i tre funde pririgardis la timidan vizitantinon. "Kion vi volus de mi?"
"Mi," balbutis sinjorino Mac Leary, "mi. . mi atus. . . mi havas morga la dudekan naskitagon. Treege mi atus scii mian estontecon."
"Sed, fralino...hm, kiel, mi petas?" diris sinjorino Myers, kaj ekprenis amaseton da kartoj, kiujn i komencis energie miksi.
"Jones," elspiris sinjorino Mac Leary.
"Kara fralino Jones," darigis sinjorino Myers, "tio estas eraro; mi ne okupas min pri la kartdivenado, sole memkomprene iam kaj tiam, pro amikeco, kiel iu maljuna virino. Deprenu kartojn per la maldekstra mano kaj faru kvin amasetojn. Tiel. Iam por amuzii mi kartdivenas, sed alie - Ha," i diris, turnante la unuan amaseton. "Karoo. Tio signifas monon. Kaj kera fanto. Tio estas bela karto."
"A," diris sinjorino Mac Leary. "Kaj kio plue?"
"Karoa fanto," diris sinjorino Myers, malkovrante la duan amaseton. "Verda deko, tio estas vojaoj. Sed jen," i ekvokis", mi vidas trefojn. Trefoj iam estas malplezuro, sed kera damo estas je fino."
"Kion i signifas?" demandis sinjorino Mac Leary, okulegante kiel eble plej bone i kapablis.
"Denove karooj," meditis sinjorino Myers super la tria amaseto. "Kara infano, vin atendas multe da mono; sed ankora mi ne scias, u faros pli longan vojaon vi a iu al vi proksima."
"Mi estas veturonta al Soulhampton al la onklino," diris sinjorino Mac Leary.
"Tio estos pli granda vojao," diris sinjorino Myers, turnante la kvaran amaseton. "Iu malhepos vin, iu nejuna sinjoro -"
"Versimile la pajo," ekvokis sinjorino Mas Leary.
"Jen do ni havas," diris sinjorino Myers solene super la kvina amaseto. "Kara fralino Jones, i tio estis la plej bela karto, kiun mi vidis iam. En unu jaro vi havos edzifeston; edzios al vi tre, tre ria juna viro, eble milionulo a komercisto, ar li multe vojaas; sed anta ol vi geedzios, vi devos venki grandajn obstaklojn, iu nejuna sinjoro kontrastaros vin, sed vi devas persisti. Kiam vi edzinios, vi transloios malproksimen de i tie, plej probable e transmaren. Mi ricevos unu gineon por kristanaj misioj inter povraj negroj."
"Mi estas al vi tiom dankema," diris sinjorino Mac Leary elprenante el mansaketo gineon kaj unu ilingon, "tiom ege dankema! Mi petas vin, sinjorino Myers, kiom i kostus sen la malplezuroj?"
"La kartoj ne estas korupteblaj," diris la maljuna damo digne. "Kio estas via pajo?"
"e polico," mensogis senkulpe mienanta la juna sinjorino. "Sciu, en sekreta fako."
"Ha," diris la maljuna sinjorino, kaj eltiris el la amaseto tri kartojn. "Tio estas tre malbela, tre malbela. Diru al li, kara infano, ke lin minacas granda danero. Li devus veni al mi, por sciii pli multe. Al mi venadas multaj el Scotland Yard, por ke mi aguru al ili el la kartoj; kaj ili diras al mi ion, kio aras ilian koron. Venigu lin do al mi. Vi diras, ke li estas en politika fako? Mr. Jones? Komuniku al li, ke mi atendos lin. Adia, kara fralino Jones. Plua!"
ooo
"Tio ne plaas al mi," diris sinjoro Mac Leary, gratante enpense la nukon, "tio ne plaas al mi, Katarinja. Tiu ino tro interesiis pri via mortinta pajo. Krome ia nomo ne estas Myers, sed Meierhofer kaj i estas el Lubeko. Damna germanino," murmuris sinjoro Mac Leary, "kiel nur ni superruzos in? Mi vetas kvin kontra unu, ke i logas el homoj aferojn, kiuj neniom rilatas in. Sciu do, mi raportos tion supre."
Sinjoro Mac Leary vere diris tion supre; mire, supre oni ne subtaksis la aferon, kaj tiel okazis, ke la respektinda sinjorino Myers estis invitita al sinjoro juisto Kelley.
"Do, sinjorino Myers," diris al i sinjoro juisto, "kio ja, miadio, estas kun via kartagurado?"
"Aj, aj, sinjoro," diris la maljuna damo, "oni devas ja per io vivteni sin. En mia ao mi ne iros danci en varieteo."
"Hm," diris sinjoro Kelley. "Sed jen akuzo je vi, ke vi mise kartaguras. Kara sinjorino Myers, tio estas, kvaza vi vendadus anstata okolado argiltabuletojn. Por unu gineo oni rajtas havi ustan aguraon. Mi petas vin, kiel vi povas aguri, ne sciante tion?"
"Iuj homoj ne plendas," defendis sin la maljuna damo. "Rigardu, mi profetas al ili aferojn, kiuj plaas al ili. Tiu ojo, sinjoro, valoras kelkajn ilingojn. Kaj iam oni vere bontrafas. ,Sinjorino Myers,' diris al mi anta nelonge iu sinjorino, ,ankora neniu tiel bone kartdivenis kaj konsilis al mi kiel vi.' i loas en St. John's Wood kaj divorcas."
"Atendu," interrompis in sinjoro juisto. "Jen ni havas unu atestantinon kontra vi. Sinjorino Mac Leary, diru al ni, kiel i estis."
"Sinjorino Myers kartaguris al mi," ekparolis vigle sinjorino Mac Leary, "ke dum unu jaro mi havos edzifeston; ke prenos min edzine tre ria juna viro kaj ke kun li mi transloios transmaren-"
"Kial uste trans maron?" demandis sinjoro juisto.
"ar en la dua amaseto estis verda deko; ladire i signifas vojaon," diris sinjorino Myers.
"Absurdao," murmuris sinjoro juisto. "Verda deko signifas esperon. Vojaoj estas verda fanto; se estas kun i karoa sepo, i signifas grandajn vojaojn, promesantajn profiton. Sinjorino Myers, min vi ne trompos. Vi aguris do al la atestantino, ke i edzinios dum unu jaro al ria junulo; sed sinjorino Mac Leary estas jam tri jarojn edziniinta al eminenta polica komisaro Mac Leary. Sinjorino Myers, kiel vi klarigos i tiun absurdaon?"
"Pa, miadieto," diris la maljuna damo kviete, "tio okazas. i tiu homineto venis al mi facilanime paradvestita, sed i havis la maldekstran ganton iretitan; i ne havas do superfluan monon, sed volas pavi. i diris ke i havas dudek jarojn, sed dume i estas dudek kvin jara -"
"Dudek kvar," hastdiris sinjorino Mac Leary.
"Egale; do i atus edzinii - nome i prezentis sin kiel fralino. Tial mi aguris la karto edzinion kaj rian fianon; tion mi opiniis plej konforma."
"Kaj la malplezuroj, la nejuna sinjoro kaj la transmara vojao?" demandis sinjorino Mac Leary.
"Por ke da tio estu pli multe," diris simple sinjorino Myers. "Por unu gineo oni devas babili grandan kvanton."
"Do tio sufias," diris sinjoro juisto. "Sinjorino Myers, nenio helpas, tiel kartaguri estas trompo. Kartojn oni devas kompreni. Estas ja diversaj teorioj, sed neniam, memoru tion, neniam signifas la verda deko vojaon. Vi pagos punpage kvindek pundojn, kiel tiuj, kiuj falsas nutraojn a vendas senvalorajn varojn. Vi estas en suspekto, sinjorino Myers, ke krome vi okupas vin per spionado; sed mi opinias, ke tion vi ne konfesos."
"Kiel Dio estas super mi," ekvokis sinjorino Myers, sed sinjoro Kelley in interrompis: "Nu, nu, ni lasu tion; sed ar vi estas fremdulino sen regula profesio, politikaj oficoj uzos sian rajton kaj ellandigos vin. Adia, sinjorino Myers, mi dankas vin, sinjorino Mac Leary. Sed mi diras al vi, tiel false kartaguri estas cinika kaj senkonscia agado. Memoru tion, sinjorino Myers."
"Kion mi faru," ekemis la maljuna damo. "uste, kiam la metio komencis prosperi-"
Proksimume post unu jaro renkontis juisto Kelley komisaron Mac Leary. "Bela vetero," diris sinjoro juisto afable.
"Parenteze, kion faras sinjorino Mac Leary?"
Sinjoro Mac Leary ekmienis tre acide. "Nome. . . sciu, sinjoro Kelley," li diris kun ioma embaraso, "i, sinjorino Mac Leary. . . nome ni divorcis."
"Ha," ekmiris sinjoro juisto, "tia bela juna sinjorino!"
"Jen uste tio," murmuris sinjoro Mac Leary, "sed subite enamiis al i iu juna nenifarulo, iu milionulo a komercisto el Melburno. . . mi kontrais, sed. . ." Sinjoro Mac Leary senespere mansvingis. "Anta semajno ili kune forveturis en Astralion."
KLARVIDULO
"Sciu, siujoro prokuroro," predikis sinjoro Janowitz, "min neniu facile trompas, vane ja mi ne estas judo, u? Sed kion faras tiu ulo, tio estas simple super mia intelekto. Tio ne estas nur ia grafologio, i estas mi ne scias kio. Jen imagu: Vi donas al li ies manuskripton en nefermita koverto; la skribon li e ne rigardas, nur enigas fingrojn en la koverton kaj per ili palpas la skribon; dume li tiel kurbigas la buon, kvaza io dolorus lin. Kaj post momento li komencas rakonti pri karaktero de la skribinto, sed tiel - nu, vi mirokulus. Harprecize li trafas tiun homon. Mi donis al li en koverto iun leteron de maljuna Weinberger; ion li ekkonis, anka tion, ke li havas diabeton kaj estas bankrotonta. Kion vi diras pri tio?"
"Nenion," diris lakone sinjoro prokororo. "Eble li konas la maljunan Weinberger."
"Sed la skribon li e ne vidis," ekscitiis sinjoro Janowitz. "Li diras, ke iu skribo havas sian fluidumon, kaj i ladire estas tute precize palpebla. Li diras, i estas nura fizika fenomeno, kia ekzemple radio. Sinjoro prokuroro, i estas neniu trompo; li, tiu princo Karadagh neniom postulas por tio, i estas ege maljuna familio el Bako, diris al mi iu ruso. Sed kion rakonti al vi, venu tion rigardi, hodia vespere li estos e ni. Vi devas ja veni."
"Askultu, sinjoro Janowitz," diris sinjoro prokuroro, "io i estas bela, sed al fremduloj mi kredas nur je kvindek procentoj, efe se mi ne scias, per kio ili vivtenas sin; al rusoj mi kredas e malpli kaj malplej al tiaj fakiroj; sed se krome ladire li estas ankora princo, tiam mi kredas al li absolute neniom. Kie, vi diras, ke li tion ellernis? Ha, en Persio. Lasu min en trankvilo, sinjoro Janowitz; la tuta Oriento estas mistifiko."
"Sed, sinjoro prokuroro," defendis sin sinjoro Janowitz, "tiu junulo ja eksplikas tion tute science; neniuj magiaoj, neniuj misteraj fortoj, sed, mi diras al vi, ekzakte scienca metodo."
"Des pli granda mistifiko," diris sinjoro prokuroro mentore. "Sinjoro Janowitz, mi miras pri vi; dum la tuta vivo vi ne havis bezonon de ekzakte sciencaj metodoj, kaj nun vi skermas per ili. Rigardu, se i havus kernon, i devus esti jam delonge konata u?"
"Nu," opiniis sinjoro Janowitz iom dubigita, "sed se mi propraokule vidis, kiel li divenis la tutan maljunan Weinberger! Tio ja estis genia. Sciu, sinjoro prokuroro, venu rigardi; se i estas trompo, do tion vi ekkonos, je tio vi estas specialisto; sinjoro prokuroro, vin ja neniu povas mistifiki."
"Apena, mi opinias," diris sinjoro prokuroro modeste. "Mi venos do, sinjoro Janowitz, sed nur por rigardi la fingrojn de tiu via fenomeno. Kia honto, ke e ni estas homoj tiel trokredemaj. Sed vi ne darfas diri al li, kiu mi estas; atendu, mi igos lin legi iun manuskripton en koverto, i estos io ekstra. Vetu, sinjoro, ke mi pruvos al li la mistifikon."
ooo
Vi devas scii, ke sinjoro prokuroro (a, pli precize dirite, sinjoro efprokuroro d-ro Klapka) estis prezentonta en tuj venonta asizo akuzon en proceso Hugo Müller, krimo de insida murdo. Sinjoro Hugo Müller, estante fabrik-posedanto kaj milionulo, estis akuzita, ke asekuris je granda sumo sian pli junan fraton Oto kaj poste lin dronigis en filago de Doksy; krome li estis suspektata, ke anta jaroj li forigis sian amatinon, sed tio memkomprene ne estis pruvebla. Mallonge, i estis unu el la grandaj procesoj, kiun sinjoro prokuroro strebis fari grava; kaj li laboris super aktoj kun plena diligento kaj intenseco, kiuj faris lin la plej terura publika akuzanto. La afero ne estis klara; sinjoro prokuroro donus kion ajn por unu senpera pruvo, sed kiel la aferoj statis, li devis pli multe fidi sian lertparolan buon, por ricevi de la asizo pendmaon por sinjoro Müller; ar sciu, ke por la publika akuzanto i estas afero de honoro.
Sinjoro Janowitz estis tiuvespere iomete ekscitita. "Jen princo Karadagh," li prezentis obtuze, "sinjoro doktoro Klapka; do ni povas komenci, u?"
Sinjoro prokuroro ekrigardis esplore tiun ekzotan beston; li estis juna kaj svelta homo kun okulvitroj, kun vizao de tibeta monao kaj delikataj telistaj manoj. "Rangstrebulo," decidis sinjoro prokuroro kurte.
"Sinjoro Karadagh," babiletis sinjoro Janowitz, "jen e la tableto. Mineralakvo jam estas tie. Mi petas, eklumigu la tablolampeton; lustron ni estingos, por ke i ne enu vin. Do. Mi petas, sinjoroj, ke estu silento. Sinjoro - hm jen sinjoro Klapka alportis iun manuskripton; se sinjoro Karadagh volus esti tiel afabla -"
Sinjoro prokuroro iom ektusis kaj sidiis tiel, por vidi kiel eble plej bone la klavirdulon. "Jen la manuskripto," li diris kaj eligis el la interna poo nefermitan koverton.
"Mi petas."
"Dankon," diris la klavirdulo senenergie, prenis la koverton kaj kun fermitaj okuloj in turnis inter fingroj. Subite li ektremis kaj kapneis. "Stranga," li murmuris kaj glutis iom da akvo. Poste li enovis siajn maldikajn fingrojn en la koverton kaj konsterniis.
En la ambro estis tia silento, ke estis adebla stertoro de sinjoro Janowitz; sinjoro Janowitz ja havis kropon.
Mallaraj lipoj de princo Karadagh tremis kaj kurbiis, kvaza li premus en fingroj inkandeskan feron; kaj sur lia frunto aperis vito. "Mi ne povas tion elteni," li eksiblis dampe, eltiris fingrojn el la koverto, viis ilin per potuko kaj ovis ilin dum tempeto sur tablo-drapo kvaza kiam oni akrigas tranilon; poste denove li ekscitite trinketis akvon kaj singarde prenis la koverton per fingroj.
"Homo, kiu in skribis," li komencis seke, "homo kiu in skribis. . . i tie estis granda forto, sed tia - (evidente li seris vorton) forto, kiu embuskas. Tiu embuskado estas terura," li ekkriis kaj faligis la koverton sur la tablon.
"Tiun homon mi ne volus havi mia malamiko!"
"Kial?" ne detenis sin sinjoro prokuroro. "u li iel kulpiis?"
"Ne demandu min," diris la klavirdulo. "iu demando instrukcias. Mi nur scias, ke li povus iel kulpii per grandaj kaj teruraj agoj. Estas i tie miriga volo. . . havi sukceson. . . monon. . . Tiu homo ne haltus anta vivo de proksimulo. Ne, li ne estas ordinara krimulo; anka tigro ne estas krimulo; tigro estas ega mastro. Tiu homo kapablus neniun fiaon, sed li opinias regi super la vivo de homoj. Kiam li asas, li vidas en homoj nur asaon. Poste li in mortigas."
"Ekster bono kaj malbono," ekmurmuris sinjoro prokuroro kun evidenta konsento.
"Nuraj vortoj," diris princo Karadagh. "Neniu estas ekster bono kaj malbono. Tiu homo havas siajn precizajn moralajn konceptojn; al neniu li ion uldas, ne telas, ne mensogas; se li mortigas, estas, kvaza li akmatus sur aktabulo. i estas lia ludo, sed li ludas in korekte." La klarvidulo intense sulkigis la frunton. "Mi ne scias, kio i estas. Mi vidas grandan filagon kaj sur i motorboaton."
"Kaj kio plue?" ekvortigis la prokuroro, apena spirante.
"Nenio plu videblas; i estas tute nebula. i estas tiel strange nebula kompare al la kruela kaj brutala volo akiri sian predon. Sed en i estas neniu pasio, nur racio. Absoluta racia rezonado en iu detalo. Same, kiam oni solvas iun taskon a teknikan problemon. Ne, tiu homo neniam ion riproas al si. Li estas tiom aplomba, tiom sekura anta si mem; li ne devas timi sian konsciencon. Li impresas min kiel homo, kiu rigardas ion parvenue; li estas ekstreme aroganta kaj memama; li ojas, ke la homoj lin timas." La klarvidulo trinketis akvon. "Sed anka li estas komedianto. Kerne profitulo ludanta ian pozon. ate li konsternus la mondon per siaj agoj - Sufie. Mi estas laca. Mi ne atas lin."
ooo '
"Adu, Janowitz," rakontis sinjoro prokuroro ekscitite, "i estas vere miriga, tiu via klarvidulo. Tio, kion li diris, estas perfekta portreto. Forta kaj brutala homo vidanta en homoj nur predon; perfekta ludanto de sia ludo; cerbo, kie nete racie preparas sian agon kaj neniam ion al si riproas; entlemano kaj e tio komedianto. Sinjoro Janowitz, tiu Karadagh trafis lin centprocente!"
"Do, vidu," diris sinjoro Janowitz flatite. "u mi ne diris tion al vi? i estis letero de Schliefen el Liberec, u?"
"Ne, ne," ekvokis sinjoro prokuroro. "Sinjoro Janowitz, i estis letero de iu murdinto."
"Jen, jen," ekmiris sinjoro Janowitz, "kaj mi opiniis, ke li estas teksindustriisto Schliefen; sciu, ege granda kanajlo estas tiu Schliefen."
"Ne. i estis letero de Hugo Müller, de tiu fratmurdinto. u vi rimarkis, ke tiu klarvidulo parolis pri boato sur lageto? De sur tiu boato etis Müller sian fraton en la akvon."
"Aj, aj," miregis sinjoro Janowitz. "Do, vidu! Sed kia mirakla talento li estas, sinjoro prokuroro!"
"Nekontesteble," deklaris sinjoro prokuroro. "Kiel nur li trafis karakteron du tiu Müller kaj motivojn de lia ago, i estas simple, sinjoro Janowitz, i estas fenomena. E mi mem ne trafus tiun Müller tiel perfekte. Kaj tiu klarvidulo ekkonas tion palpe, el kelkaj linioj de Müller-skribo - sinjoro Janowitz, io en i estas; devas esti en la homa skribo iu speciala fluidumo a io."
"Kion mi diris al vi?" triumfis sinjoro Janowitz. "Se vi estus tiel afabla, sinjoro prokuroro, ankora mi vidis skribon de neniu murdinto."
"Kun ojo," diris sinjoro prokuroro kaj elpoigis la koverton. "Cetere i estas interesa letero," li aldonis, eligante la paperon el la koverto kaj subite anis koloron en la vizao. "Nome. . . sinjoro Janowitz," li elbuigis iel necerte, "tiu letero apartenas al ju-aktoj; tio estas. . . mi ne darfas montri in al vi. Mi petas pardonon."
Post tempeto kuris sinjoro prokuroro hejmen, e ne perceptante, ke pluvas. Mi azeno, li diris al si amare, mi idioto, kiel nur tio povis okazi al mi? Mi idioto! Ke mi en la hasto ekprenis en aktoj anstata leteroj de Müller mian propran manuskripton, miajn notojn al la akuzo kaj enkovertigis! Mi stultulo! i estis do mia skribo! Mi dankas bele! Atendu, ci arlatano, cin mi gvatsekvos!
Sed cetere, trankviligadis sin sinjoro prokuroro, plejparte ja ne estis tiel malbona, kion li diris. Granda forto, miriga volo, mi petas; mi kapablas neniun fiaon, mi havas miajn ekzaktajn moral-konceptojn - - i estas verdire tute flata. Ke neniam ion mi riproas al mi? Danke Dion nenio riproinda: mi faras nur mian devon. Kaj la racia rezonado, anka tio estas vero. Sed komedianto - li eraris. Tamen i estas nur blufo.
Subite li haltis. Memkomprene, li diris al si, ja tio, kion la klarvidulo diris, tagas por iu alia! Tio estas nuraj eneralaoj. iu homo estas iom komedianto kaj profitulo. Jen tuta truko: paroli tiel, ke iu ekkonu sin en tio. Tiel i estas, decidis sinjoro prokuroro kaj malferminte pluvombrelon, iris hejmen per regula energia pao.
ooo
"Jesuo Kristo," veis tribunala prezidanto, senvestigante talaron, "estas jam la sepa; kiel denove i treniis! Kiam la sinjoro prokuroro parolis du horojn - sed, sinjoro kolego, li gajnis tion: per tiaj malfortaj indikaoj atingi pendmaon, tion oni nomas sukceso! Nu, e asiza tribunalo oni neniam scias. Sed lerte li parolis," diris la prezidanto, lavante al si la manojn. "efe, kiam li prezentis la karakterizaon de tiu Müller, tio estis tuta portreto; sciu, la monstra, kruela karaktero de la murdinto - oni preska okiis. u vi memoras, sinjoro kolego, kiel li diris: Li ne estas ordinara krimulo; li kapablas neniun fiaon, ne mensogas, ne telas; sed murdante homon, li faras tion tiel trankvile, kvaza donante akmaton sur aktabulo. Li ne murdas pro pasio, sed pro flegma racia rezonado, kvaza li solvas taskon a teknikan problemon. Ege bone dirite, sinjoro kolego. Kaj plue: Kiam li asas li vidas en proksimuloj nur asaon. Sciu, kun la tigro, eble i estis iom teatra, sed al la asizanoj i tre plais."
"A tio," diris sinjoro asesoro, kiel li diris: i tiu murdinto certe nenion riproas al si; li estas tiom aplomba, tiom sekura anta si mem - li ne bezonas timi sian konsciencon."
"A denove la psikologia apercepto," darigis la prezidanto de la tribunalo viante siajn manojn per mantuko, "ke li estas komedianto kaj pozanto, kiu volus konsterni la mondon per siaj agoj - -
"Nu jes, Klapka," diris sinjoro asesoro apreze. "Li estas danera rivalo."
"Hugo Müller kulpa per dek du vooj," miris sinjoro prezidanto, "kiu estus dirinta tion! Do tamen nur Klapka implikis lin en tion. Por li i estas kiel akludo a aso. En iun proceson li tiel enmordias - Sinjoro kolego, mi ne volus havi lin mia malamiko."
"Lin ojigas," diris la sinjoro asesoro, "kiam la homoj lin timas."
"Iom memplaa, tia li estas," diris enpense la respektinda prezidanto. "Sed li havas mirigan volon. . . efe al sukceso. Granda forto, sinjoro kolego, sed -" Sinjoro prezidanto ne ekhavis konvenan vorton. "Nu, ni iru vespermani."
MISTERO DE SKRIBO
"Rubner," diris efredaktoro, "iru rigardi tiun grafologon Jensen, hodia vespere li havas prezentadon por reprezentantoj de la preso; onidire li estas io epokfaranta, tiu Jensen. Poste verku pri tio dek kvin liniojn."
"Bone," murmuris Rubner kun konvena deora malkomplezo.
"Sed atentu, ke i ne estu ia truko," arde rekomendis la efredaktoro. "Bone tion kontrolu, laeble persone. uste tial mi sendas vin tien, spertan homon -"
ooo
"- jen estas, sinjoroj, la efaj principoj de scienca, pli precize dirite, de psikometria grafologio," finis tiuvespere grafologo Jensen sian teorian eksplikon anta la presreprezentantoj. "Kiel videble, la tuta sistemo bazias sur nete eksperimentaj leoj; sed kompreneble la praktika apliko de i tiuj ekzaktaj metodoj estas tiel senfine komplika, ke mi ne povas in pli detale demonstri dum unusola prelego. Mi limigos min je tio, ke mi prezentos al vi praktike analizon de du a tri manuskriptoj, sen teorie klarigi al vi la tutan procedon de mia laboro; por tio bedarinde hodia ni ne havas tempon. Mi petas iun el sinjoroj pri iu ajn manuskripto."
Rubner atendinte tion, tuj donis al granda Jensen plenskribitan paperfolion. Jensen surmetis siajn magiajn okulvitrojn kaj ekrigardis la skribon.
"Ha, virina mano," li ekgrimacis. "La vira skribo estas kutime pli karakteriza kaj interesa, sed fine - -" Murmurante ion li okulvitris atente la paperfolion. "Hm, hm," li diris inter pazetoj kaj kapskuis; estis profunda silento.
"u eble i estas. . de iu persono al vi proksima?" subite demandis la grafologo.
"Ho, ne," rapidis protesti Rubner.
"Des pli bone " diris la granda Jensen. "Askultu, tiu virino mensogas! Jen la unua impreso el la skribo: mensogo, mensogo pro kutimo, mensogo kiel vivmanifesto. Cetere tiu persono estas ege malaltnivela; klera homo ne havus kun i multon por priparoli - - i estas ege voluptema; la skribo havas uste tiajn karnecajn formojn. Kaj terure malordema; kiel i aspektas en ia irkaao - hu! Jen la primaraj trajtoj, pri kiuj mi antae diris al vi; la unua, kion vi ekkonas e homo, estas liaj kutimoj, nome ecoj, kiuj mem, senpere mekanike eksterias. La propra psikologia analizo komencias nur e ecoj, kiujn la koncerna persono neas a subpremas, ar alie i enriskigus sin en irkaao. Do ekzemple,“ li diris, metante fingron sur pinton de la nazo, „i tiu persono versimile neniam konfesus, kion i pensas. i estas supraeca, sed supraeca en du sencoj; suprae i manifestias, havas multajn senidealajn interesojn; sed per io i nur i kaas, kion vere i pensas; kaj la kaita egoo estas denove nur tiel terure banala; mi dirus, malvirto regata de psika pigreco. Ekzemple, rigardu: la skribo estas e malagrable voluptema - anka tio estas signo de malparemo - kaj samtempe tiel vulgare prudenta; tiu persono tro atas sian komforton, ol elseradi ian sensaventuron; memkomprene, kiam trovias al i okazo - Sed tio ne estas nia afero. Neordinare komfortema kaj dume multvorta; kiam i ion faras, parolas pri tio duontagon, is tedio - - i tro okupias pri si mem; oni vidas, ke i amas neniun; nur pro sia komforto peze i alkroias al iu kaj volas kredigi lin, ke i amas lin kaj pri li dioscias kiel zorgas. i estas unu el tiuj virinoj, anta kiu iu viro estas malfortulo; simple li farias malfortulo pro enuo, pro la senfina babilaado, pro la tuta humiliga materiismo. Rimarku, kiel estas skribita komenco de vortoj kaj nome de frazoj: iel tiel largeste kaj mole. Tiu persono volas ordoni kaj efektive ordonas; sed en tio ne enestas energio, sed ia pretekstata graveco kaj multe da paroloj; eventuale la plej fia tiranismo, nome tiranismo per larmoj. Estas strange: post iu largesto estas videbla ia tia okulfrapa, uste etanima sinko, tiun personon io bremsas, ion i senese timas - - plej eble, ke ne ekstereniu io, kio endanerigus ian materian komforton; devas esti i tie io ege ena kaj zorgeme kaata, hm, mi ne scias; eble io en la pasinteco. Nur post i tiu reago i denove rekolektas sian forton a pli vere vivrutinon, por konvencie finskribi vorton - - memkomprene kun tiu memkontenta kaj flirtanta kurblinio e la fino; jam denove kreskas en i aplombo. Jen vi havas en la analizo la unuan impreson pri mensogemo. Samtempe je tio vi vidas, sinjoroj, kiel detala analizo fine devas konfirmi la unuan, eneralan, iom intuician impreson; tiun finan konformecon mi nomas metoda verifo. - - Mi diris malalta nivelo; sed la nivelo ne estas donita pro primitiveco, sed malakordo; la skribo afektas, igas sin pli bela, ol i estas, sed faras tion en bagateloj. Tiu persono en malgravaoj atentas ian korektecon: zorgeme i faras siajn punktojn super "i", sed en grandaj aferoj i estas neglektema, sen disciplino, sen moralo, simple malordulino. Pleje embarasaj estas la komoj; la skribo havas normalan klinion al dekstra, sed la komoj havas direkton inversan. i kazas ian grandan impreson, kiel bato per ponardo dorsen. En i estas io malica kaj insida. Metafore mi dirus, ke tiu persono kapablus trapiki homon de malantae; sed i tion ne faros pro sia komfortemo - - kaj pro manko de fantazio. - - Mi opinias, ke tio sufias al ni. u havas iu alian, pli interesan manuskripton?"
ooo
Tiuvespere venis Rubner hejmen kiel nubo.
"Fine, ke vi venas," diris sinjorino Rubner. "u vi vespermanis ie?"
Rubner morne ekrigardis in. "u jam denove vi komencas?" li ekmurmuris minace.
Sinjorino Rubner levis mirigite la brovojn. "Mi petas vin, kion denove mi komencas? Mi nur demandas, u vi volas vespermanon."
"Nu, vidu," diris, Rubner kun abomeno. "Pri nenio alia memkomprene vi scias paroli nur pri tiu manopeco. Jen viaj senidealaj interesoj. Kiel i estas humiliga, la eterna babilaado, la materiismo kaj enuo -" Rubner ekemis kaj senespere mansvingis. "Mi scias, tiel oni faras el viroj malfortulojn."
Sinjorino Rubner metis la kudraon sinen kaj atente lin rigardis. "Franjo," i diris zorgeme, "u eble okazis al vi io malagrabla?"
"Ha," subitis Rubner sarkasme. "Jam denove vi zorgas pri mi, u? Ne opiniu, mi petas, ke vi kredigos tion al mi! Jes ja, foje oni trapenetras la tutan mensogemon: foje oni konsciias, kiel iu peze alkroiis al oni nur pro sia komforto. . . kaj pro nura voluptemo. Fi," ekkriegis Rubner, "oni vere okias."
Sinjorino Rubner kapskuis kaj volis ion diri; sed prefere i lippremis kaj komencis rapide kudri; estis silente.
"Kia misordo i tie," eksiblis Rubner post momento kaj peze irkarigardis. "Malordo kaj fizorgo - Memkomprene, en bagateloj oni atentas la ordon kaj korekton; sed en pli gravaj aferoj - Por kio i tie la ifonoj?"
"Mi riparas viajn emizojn," pene ekvortigis sinjorino Rubner kun la kunpremita goro.
"emizojn vi riparas," mokis Rubner; "jen, vi riparas do la emizojn. Memkomprene, tion devas scii la tuta mondo, u? Duontagon oni devas paroli nur pri tio, ke iu riparas la emizojn! Kiom da paroloj kaj graveco! Kaj vi opinias, ke tial vi povas ordoni? Ho, ne, nun i esos!"
"Franjo," elspiris sinjorino Rubner kun mirego, "faris mi ion al vi?"
"u mi scias?" bruskis Rubner. "Mi ne scias, kion vi faris; mi ne scias, pri kio vi pensas kaj kion vi kaintencas; mi scias pri vi nenion, nepre nenion, ar vi damne kaas, kio enestas en vi! Ja mi e ne scias vian pasintaon!"
"Permesu!" ekbolis sinjorino Rubner, "tio superas jam ian tolereblon! Se vi ankora ion diros -" Per sia tuta forto i ekregis sin. "Edzo," i diris kun hororo, "kio okazis kun vi?"
"Ha," deklaris venke Rubner, "jen ni havas in! Kion vi tiel ektimis? u eble tial, ke ne evidentiu io, kio endanerigus vian bonfarteton, he? Tion oni scias; e en la plena komforto iam trovias okazo por iu aventuro, u?"
Sinjorino Rubner sidis kiel toniinta. "Edzo," i peze ekparolis, glutante larmojn, "se vi havas ion kontra mi. . . do, prodio, diru tion rekte!"
"Nenion," predikis Rubner kun ega ironio, "tute ne, nepre nenion mi havas kontra vi! Ja ne gravas, se oni havas edzinon sen disciplino, sen moralo, mensogeman, vulgaran, pigran, malpareman kaj ege volupteman! Kaj aldone de tiel malalta nivelo -"
Sinjorino Rubner ekploregis kaj stariis terenlasante sian kudraon.
"esu kun tio," alkriis in la edzo malate, "tio estas la plej fia tiranado, la tiranado per larmoj!"
Sed tion jam sinjorino Rubner ne adis, ar sufokiante de spasma ploro i etiis en sian dormoambron.
Rubner tragike ekridais kaj puis ankora la kapon inter pordon. "Ponardi onin dorsen," li ekkriis, "tion vi ankora scius; sed e por tio vi estas tro oportuna!"
Vespere post tio Rubner malaperis en sia kutima gastejo.
"uste mi legas en via urnalo," bonvenigis lin sinjoro Pleka, okulvitrante, "kiel oni ladegas tiun grafologon Jensen. u i estas atentinda, sinjoro redaktoro?"
"Estas, kaj multe," diris sinjoro Rubner. "Sinjoro Janík, eventuale donu al mi kotleton, sed i ne estu malmola. Adu, li estas fenomeno, tiu Jensen; mi vidis lin hiera. Ja la skribon li analizas absolute science."
"Do i estas trompo," opiniis sinjoro Pleka. "Sinjoro, mi kredas ion, nur ne al scienco. Ekzemple vitaminoj; dum estis neniuj vitaminoj, do almena oni sciis, kion oni manas; kaj nun vi tion ne scias, nun vi havas en tiu kotleto nekonatajn vivfaktorojn. Fi," diris sinjoro Pleka tedite.
"i estas io tute alia," deklaris.Rubner. "Mi devus, sinjoro Pleka, longe rakonti al vi, kio estas psikometrio, atomatismo, primaraj kaj sekundaraj signoj kaj tiaj aferoj. Sed mi diras al vi, ke tiu homo legas el skribo kiel el libro. Kaj nepre li tiun homon trafas, ke vi vidas lin uste anta vi; li diras al vi, kia li estas, kian pasintaon li havas, pri kio li pensas, kion li kaas, nu, ion! Mi eestis, sinjoro!"
"Pa," murmuris sinjoro Pleka skeptike.
"Do mi rakontos al vi iun kazon," komencis sinjoro Rubner. "Iu sinjoro - mi ne nomos lin al vi, sed tre konata homo - donis al tiu Jensen manuskriptan folion de sia edzino. Kaj tiu Jensen nur ekrigardis la skribon kaj tuj komencas: "Tiu ino estas entute mensogema, malordema, ege voluptema kaj supraeca, malparema, parolaema, ordonas hejme, havas malbonan pasintaon kaj krome ankora volas murdi sian edzon." - Imagu al vi, tiu sinjoro morte ekpalis, ar io i estis lavorte vero. Konsideru nur, li vivis kun i felie dudek jarojn kaj nenion rimarkis. Dum la dudekjara edzeco li ekkonis e tiu virino e ne dekonon de tio, kion tiu Jensen ellegis unuavide! Tio ja estas efekto, u? Sinjoro Pleka, tio devas konvinki anka vin!"
"Mi miras," opiniis sinjoro Pleka, "ke tiu imbecilo, tiu edzo dum la dudek jaroj tion ne konstatis."
"Mi petas," rapidis diri sinjoro Rubner, "ja la edzino tiel lerte hipokritis, kaj li, tiu edzo alie estis kun i tute felia. - Tia felia homo havas por nenio okulojn. Kaj poste, sciu, li ne havis la sciencajn kaj ekzaktajn metodojn. La afero estis jena: kio per simpla okulo ajnas al vi blanka, tio science havas iujn kolorojn. Sperto, sinjoro, i signifas nenion; la nuna homo atentas nur ekzaktajn metodojn. Ne miru, ke la menciito e ne supozetis, kian kanajlinon li havas hejme; simple li ne aplikis je i sciencan metodon, jen la afero."
"Kaj u nun li igis sin divorci?" enmiksiis en la parolon sinjoro gastejestro Janík.
"Tion mi ne scias," leere diris sinjoro Rubner, "pri tiaj bagateloj mi ne zorgas. Min interesas nur tio, kiel oni povas el la skribo legi, kion alie tute neniu ekkonas. Konsideru, vi konas iun multajn jarojn kiel bravan kaj honestan homon, kaj subite, bum! el lia skribo vi ekkonas, ke li estas telisto a protokanajlo. Jes ja, oni darfas al neniu nur blinde kredi; nur per tia analizo montrias, kio en li enestas!"
"Aj, aj," miris sinjoro Pleka deprimite; "Preska oni timu skribi al iu."
"uste," opiniis sinjoro Rubner. "Imagu al vi, kian signifon havos la scienca grafologio ekzemple por kriminala juro. Ho, oni povas iun malliberigi pli frue ol li ion telos; lia skribo perfidos, ke tiu ulo havas sekundaran telistan karakteron, kaj hop kun li al Pankraco! Tio havas egan estontecon. Kiel mi diras al vi, i estas kompleta scienco, pri tio ne povas esti minimuma dubo." Sinjoro Rubner ekrigardis horloon. "Nu, la deka; mi iru jam hejmen."
"Kial hodia tiel frue?" murmuris sinjoro Pleka. "Vi scias ja," diris sinjoro Rubner mole, "la edzino eble grumblus, ke mi lasas in senese tiel sola."
ABSOLUTA
PRUVO
"Sciu, Antojo," diris enketjuisto Mates al sia plej intima amiko, "i estas afero de sperto; mi kredas al neniuj elturnioj, neniun alibion kaj neniun rakontadon; mi kredas nek al akuzito, nek al atestantoj. Oni mensogas, e se oni ne volas; do ekzemple iu atestanto uras al vi, ke kontra akuzito li ne havas ian malamikecon, kaj dume mi mem scias, ke en la anim-profundo, sciu, en la subkonscio, li malamas lin pro ia subpremita malamo a aluzo. io, kion depozicias akuzito al vi, estas anticipe elpensita kaj artifika; io, kion atestanto depozicias al vi, povas direktii de konscia a e subkonscia intenco al akuzito helpi a kulpogravigi. Mia kara, tion mi konas: homo estas tre mensogema kreitao."
"Al kio do mi kredas? Al hazardo, Antojo; al la senintencaj, senvolaj a, kiel diri tion, al nekontrolataj emocioj a agoj a vortoj, kiuj al oni iam tiam eskapas. io estas falsebla a alustigebla, io estas afekto a ia plano, nur hazardo ne; i estas unuavide ekkonebla. Mi havas jenan metodon: mi sidas kaj lasas homojn rakontai, kion ili antae elpensis kaj preparis; mi mienas, kvaza mi kredus al ili, ankora mi helpas al ili, por ke ilia buo pli bone funkciu, kaj embuskas, is eskapas de ili iu senintenca, nevolita vorteto; sciu, por tio oni devas esti psikologo. Iu enketjuisto havas taktikon konfuzi akuziton; tial li senese enmiksias en la parolon kaj embarasas lin tiel, ke tiu stultigito fine konfesas eble ankora tion, ke li murdis imperiestrinon Elizabeta. Mi volas absolutan certecon; tial lantete, pacience mi atendas, is el la sistema mensogado kaj elturniado, kiun fake oni nomas depozicio, ekbrilas pretervola ereto da vero. Sciu, neta vero en i tiu larma valo aperas nur pro misatento: nur se iu homa estao iel parolperfidas sin a mistrafas."
"Adu, Antojo, anta vi mi havas neniujn sekretojn; ja ni estas amikoj ekde nia bubao - vi scias, kiel oni batregalis min, kiam mi frakasis fenestron. Al neniu mi tion diris, sed mi tiom hontas pro io, ke i devas elii el mi; estas vane, oni bezonas konfesi. Mi diros al vi, kiel i tiu mia metodo us nun pruviis en mia. . . en mia plej privata vivo; koncize en mia edzeco. Kaj poste diru al mi, mi petas vin, ke mi estis idioto a krudulo; mi meritas tion.
"Homo, mi. . . nu, mi suspektis mian edzinon Marteta; mallonge, mi aluzis kiel frenezulo. En mia kapo fiksiis, ke i havas ion kun tiu. . . kun tiu juna. . . mi nomos lin Arturo; mi opinias, ke vi e ne konas lin. Atendu, mi estas neniu negro; se mi certe scius, ke i amas lin, mi dirus, Marteta, ni disiros. Sed jen la plej malbona, neniun certecon mi havis; Antojo, vi e ne scietas, kia turmento i estas. Miadio, tio estis malbela jaro! Vi scias, kiajn stultaojn faras tia aluza edzo: spionas, embuskas, enketas servistinojn, faras scenojn. . . Kaj nun imagu al vi, ke mi estas hazarde enketjuisto; homo, mia familia vivo dum la lasta jaro, tio estis konstanta kruc-enketado de mateno is. . is rea enlitio."
"La akuzitino, mi volas diri Marteta, kondutis brile; e kiam i ploris, anka kiam i ofendite silentis, kaj kiam i rakontis, kie i dum la tuta tago estis kaj kion i faris, vane mi gvatis, ke i iel senvole konfesos ion a parolperfidos sin. Sciu, i mensogis ofte al mi, mi volas diri, i mensogis ordinare, sed tio jam estas tia virina kutimo; virino ne diros al vi uste, ke i estis du horojn e modistino - i elpensas, ke i estis e dentisto a en tombejo e tombo de la panjo. Ju pli mi turmentis in - Antojo, aluza viro, tio estas pli malbona ol rabia hundo - ju pli mi in tiranais, des malpli da certeco mi havis. iun ian vorton, iun ian elturnion mi dekfoje inversigis kaj sekcis; sed mi trovis nenion, nur la kutimajn intencajn duonverojn kaj duonmensogojn, el kiuj konsistas la normala homa kontakto kaj la edzeco speciale, nu vi scias. Mi scias, kiel estis e tio al mi, sed konsiderante, kion dume suferis povrulino Marteta, homo, plej ate mi vangofrapus min."
"Do nunjare veturis Marteta al Františkovy Lázn - sciu, la virinaj aoj kaj tiel, mallonge i aspektis mise. Memkomprene, mi igis in gardi - ian fian ulon mi salajris, kiu cetere tie nur sidais en gastejoj. . . Estas strange, kiel la tuta vivo koruptias, se io kun vi en iu sola afero ne estas en ordo; oni estas tute malpura, se oni havas makulon sur alia loko. Marteta skribis al mi. . . iel tiel necerte kaj timide ... kvaza i ne scius pri kio; memkomprene, la leterojn mi analizais kaj seris inter linioj ... Do foje mi ricevis de i leteron, adreso estis 'Francisko Mates, enketjuisto' kaj tiel plu; kaj malferminte in kaj eliginte ian leteron, mi vidas titolon: 'Kara Arturo!'"
"Homo, miaj manoj sinkis. Do jen fine i estas. Okazas iam, kiam oni skribas plurajn leterojn, ke oni ilin mise enkonvertigas. Sciu, Marteta, kia stulta hazardo, u? Knabo, preska mi in kompatis, ke tiel i donis sin en miajn manojn."
"Ne opiniu, Antojo, mia unua penso estis, ke la leteron, destinitan al... al tiu Arturo, mi ne legu kaj resendu al Marteta; iukaze mi farus tion, sed la aluzo estas malpura pasio kaj fiao; amiko, la leteron mi tralegis kaj montros in al vi, ar mi in kunportas. Do rigardu, kio enestas:
Kara Arturo,
ne koleru, ke ankora mi ne respondis al vi; sed mi havis zorgojn, ke Franjo - "tiu do estas mi, u vi komprenas?" -- tiel longe ne skribis; mi scias, ke li havas multe da laboro, sed kiam oni estas tiel longe sen informoj pri sia edzo, oni iradas do kiel korpo sen animo; sed tion vi, Artujo, ne komprenas. Venontan monaton Franjo alveturos i tien, do anka vi povus tien i alveni. Li skribas al mi, ke nun li havas tre interesan kazon, sed ne skribis kion, sed mi opinias, ke i estas la murdo fare de Hugo Müller; tio min tre ege interesus. Tiom mi bedaras, ke Franjo iom fremdiis al vi, sed nur tial, ar li havas multe da laboro; se estus kiel iam, vi povus lin preni inter homojn a ate ekskursi. iam vi estis al ni tiel bona kaj anka nun vi ne forgesas, kvankam i ne estas tia, kia i devus esti; sed li, Franjo, estas tiel nervoza kaj stranga. Anka vi ne skribis al mi, kion faras via knabinjo. Franjo anka plendas, ke en Prago estas ega varmo; li devus veturi i tien kaj senarii, sed certe li sidas isnokte en oficejo. Kiam vi veturos al maro? Mi esperas, ke vi kunprenos vian knabinjon; vi ne scias, kio estas, se ni virinoj nostalgias.
Kore vin, Artujo, salutas via
Marta Matesová
"Do, Antojo, kion vi diras al tio? Mi scias, i estas neniel sprita letero; i estas tute malforta faro la vidpunkto stila kaj de interesao; sed, homo, kian lumon i etas je Marteta kaj ia rilato al tiu povrulo Arturo. Neniam mi tiom kredus al i, e se i dirus ion ajn; sed i tie mi havis en la mano ion tiel senintencan, tiel preter ia voo... Do vidu, ke la vero, netrompa kaj senduba, aperas nur pro misarano. Mi estus plorinta pro ojo - kaj same pro honto, ke tiel stulte mi aluzis."
"Kion poste mi faris? Nu, per nureto mi ligis aktojn pri murdo fare de Hugo Müller, fermis ilin en tirkeston kaj tagon poste mi estis en Františkovy Lázn. Kiam Marteta min ekvidis, i ekruis kaj ekbalbutis kiel knabineto; i aspektis, kvaza i farus ion teruran. Mi nenion. 'Franjo,' diris post momento Marteta, "u vi ricevis mian leteron?' - 'Kian leteron,' mi miras. 'Vi skribas al mi diable malmulte.' - Marteta rigardas min embarasite kaj elspiras, kvaza i senarius. 'Do versimile mi forgesis sendi in al vi,' i diris kaj estis seranta en mansaketo, is i eltiris ian iom ifitan folion. i komenciis per vortoj: ,Kara Franjo!' Mi devis ridi en mia animo. Sinjoro Arturo versimile jam resendis, kio ne apartenis al li."
"Poste e ne unu vorto estis dirita pri tio; memkomprene mi komencis rakonti al i pri la krimo de Hugo Müller, kiu in tiom interesis. Mi opinias, ke is nun i kredas, ke la leteron mi nepre ne ricevis."
"Nu, kaj jen io; de tiu tempo estas almena e ni trankvilo. Diru, u mi ne estas idioto ke mi tiel krude aluzis? Sciu, nun mi klopodas al Marteta tion kompensi; nur el la letero mi vidis, kiel i, povrulino, zorgas pri mi. Do nun i estas ekstere; oni pli hontas pro sia stulteco ol pro siaj pekoj."
***
Proksimume en la sama momento diris juna viro, i tie nomata Arturo, al sinjorino Marteta: "Nu, knabinjo, u i helpis?"
"Kio, karulo?"
"Tiu letero, kiun vi tiam kvaza misatente sendis al li."
"Helpis," diris sinjorino Marta kaj enpensiis. "Sciu, knabo, mi e hontas, kiel li, Franjo, tiom ege kredas al mi. Ekde tiu tempo li estas je mi tiel bona ... La leteron li senese portas sur sia koro." Sinjorino Marta ektremis. "i estas fakte terura, ke...ke mi lin trompas, u vi ne opinias?"
Sed sinjoro Arturo tion ne opiniis; almena li asertis, ke nepre ne.
EKSPERIMENTO DE PROFESORO ROUSS
eestis speciale: ministro por internaj aferoj, justic-ministro, polica prezidanto, aro da deputitoj, kelke da altrangaj oficistoj, eminentaj juristoj, elstaraj sciencistoj kaj memkomprene anka pres-reprezentantoj; ar tiuj devas ion eesti.
"Sinjoroj," komencis profesoro de la harvarda universitato C. G. Rouss, nia renoma usona samlandano, "eksperimento, kiun mi estos montri al vi, bazias sur antaaj laboroj de granda aro de miaj kleregaj kolegoj kaj kunlaborantoj; indeed, je la tuta afero estas jam nenio nova, kaj hm, really, i estas. . . malnova veto," li oje impetis, rememorinte la ustan vorton. "Nur la metodo de uzado kaj hm, kaj la praktika uzebleco de kelkaj teoriaj experiences estis objekto de mia laboro. Mi petas plej multe sinjorojn kriminalistojn, ke ili prijui la aferon la sia practice. Well."
"Do la tuta afero estas la jena: mi diros al vi vorton, kaj vi devas diri al mi alian vorton, kiun vi tiumomente ekpensos, eventuale i estu nonsens, hm, idiotao, mi opinias, sensencao. Kaj fine mi diros al vi la la vortoj, kiujn vi donos al mi, kion vi havas en la kapo, je kio vi pensas kaj hm, kaj kion vi kaas. u vi komprenas al tio? Mi ne ekspliki al vi theoretically; tio estas ideo-asociadoj. subpremitaj imagoj, iom da sugesto kaj tiaj aferoj. Mi estos ege mallonga: oni devas el - hm, well, ekskluzivi volon kaj rezonadon; tiel reproduktias subkonsciaj connexions kaj el tio mi ekkoni, kio - - kio - -" La fama profesoro vortpalpis. "Well, what's on the bottom of your mind."
"Kio estas sur fundo de via animo," sufloris iu el la aditorio.
"uste tiel," diris C. G Rouss kontente. "Nur vi devas diri automatically, kio al vi tiumomente venos sur langpinton, sen ia control kaj rezervo. Mia business poste estos analajzi viajn imagojn. That's all. Do mi al vi volas tion montri je iu kriminala kejzo, hm, kazo kaj poste je iu el la aditorio, kiu estos sin anonci. Well, sinjoro direktoro de polico estos diri al ni, kiu kejzo estas kun tiu viro. Mi petas."
Sinjoro policprezidanto leviis kaj diris: "Sinjoroj, viro, kiun vi post tempeto ekvidos, estas Vincento Suchánek, domproprietulo kaj profesia seruristo el Zábhlice. Ni havas lin jam unu semajnon en polica preventiva reteno pro suspekto, ke li murdis atodrokiston Jozefon epelka, kiu malaperis anta du semajnoj. Motivoj pro la suspekto estas: ato de la malaperinta epelka estis trovita en remizo de la arestita Suchánek; sur la stirilo kaj sub la sidloko de la oforo estas spuroj post la homa sango. La arestito memkomprene tute ion neas; li asertas, ke la aton de epelka li aetis por ses mil, ar li mem volas profesii la atodrokadon. Ni konstatis, ke la malaperinta Jozefo epelka efektive parolis pri tio, ke ion li foretegos, vendos sian malnovan veturilon kaj iros ien ofori; sed alian spuron post li ni ne havas. ar plua materialo ne ekzistas, estas la arestita Suchánek morga transdonota al enket-reteno en Pankraco. Mi akiris permeson, ke nia renoma samlandano, profesoro C. G. Rouss, realigu sian eksperimenton; se deziras sinjoro profesoro ..."
"Well," diris la profesoro, diligente notanta, "vi lin, mi petas, lasu veni i tien."
Je mansigno de la policprezidanto alkondukis policisto Vincenton Suchánek; li estis morna ulo miene montranta, ke iuj ien enrampu al li; kio lin koncernas, li estas firme decidiinta ne lasi sin.
"Iru i tien, vi," bruskis lin severe C. G. Rouss, "mi vin demandos nenion. Mi diros al vi nur vortojn, kaj vi devas diri la unuan vorton, kiu vin trafis, u komprenas vi? Do, atentu: Glaso."
"Merdo," diris sinjoro Suchánek obstinege.
"Adu, Suchánek," rapidis diri la policprezidanto, "se vi ne estos dece respondanta, oni tuj forkondukos vin al la enketado, komprenite? Kaj oni lasos vin tie tutan nokton. Atentu! Ankora foje."
"Glaso," diris denove profesoro Rouss.
"Biero," murmuris Suchánek.
"Jen vi vidas, viro," diris la fama profesoro, "tiel i estas ege bone."
Suchánek malkonfide ekrigardis. u ne enestas iu trompao?
"Strato," diris la profesoro.
"...Veturiloj," poste Suchánek malvolonte.
"Kampo."
"Tornilo!"
"Latuno."
"Ege bone." ajnis, ke sinjoro Suchánek jam ne havas oponojn kontra la ludo. "Panjo!"
"Onklino."
"Hundo!"
"Budo."
"Soldato! "
"Kanonisto." Tiel i rapide sinsekvis, iam pli rapide, sendube i komencis amuzi sinjoron Suchánek; i rememorigis lin pri la atutado. Dio, kion li dum la ludo rapidpase rememoris!
"Vojo," etis C. G. Rouss en spirmanka ritmo.
"oseo."
"Prago!"
"Beroun."
"Kai!"
"Enterigi."
"Purigi!"
"Makuloj."
"ifono!"
"Sako."
"Hakfosilo!"
"ardeno."
"Kavo!"
"Barilo!"
"Kadavro!"
Nenio.
"Kadavro," ripetis la profesoro insiste. "Do vi in enterigis e barilo, u?"
"Mi diris nenion," eksplodis sinjoro Suchánek.
"Vi in enterigis e barilo en via ardeno," ripetis rigore C. G. Rouss. "Vi lin mortigis dumvoje al Beroun. Vi viis la sangon en la aro per unu sako. Kion do vi faris kun la sako?"
"Tio ne estas vero," kriis Suchánek, "la veturilon de sinjoro epelka mi aetis! Mi lasos min de neniu ikani ..."
"Atendu, viro," diris Rouss. "Do mi petos, ke policemen iru tien rigardi. Tio jam ne estas mia byznis. Tiu viro iru eksteren. Mi petas, sinjoroj, i daris dek sep minutojn. Tio estis tro rapide. i estis malsaa kejz. Plej multe ofte i daras horon. Do mi atus peti, ke volu veni iu el la sinjoroj kaj mi donos al li vortojn. Tio daros ege longe, ar mi ne scias, kiun secret havas tiu sinjoro, kiel oni tion diras?"
"Sekreto," sufloris iu el la aditorio.
"Sekreto," ekojis nia eminenta samlandano, "mi konas, tio estas unu opero. Tio konsumos multe da nia tempo, anta ol tiu sinjoro povos malsekreti al ni sian karakteron, sian pasintecon, kaj siajn plej kaatajn ajdije."
"Ideojn," sufloris voo el la publiko.
"Well. Mi vin petas, sinjoroj, kiu estos lasi sin analajzi?"
Estiis pazo; iu el la eestantoj ekridais; sed neniu moviis.
"Mi petas," ripetis C. G. Rouss. "Ja i ne doloros."
"Iru vi, sinjoro kolego," flustris ministro por internaj aferoj al justic-ministro.
"Iru tien kiel reprezentanto de via partio," mokincitis deputito deputiton.
"Sinjoro sekcia efo, bonvolu," instigis altranga oficisto kolegon el la alia ministerio.
Jam i komenciis esti iel ena; neniu el la eestantoj leviis.
"Mi petas, sinjoroj," diris la usona sciencisto la trian fojon, "u eble vi timas, ke vi estos malsekretii?"
Tiam turniis ministro por internaj aferoj dorsen kaj eksiblis: "Do iu iru, sinjoroj!"
En fono de la aditorio iu modeste ektusis kaj leviis; li estis seka kaj iom trivita olduleto kun laringo ekscitite movianta. "Mi. . . hm," li diris timide, "do kiam neniu, do mi permesas al mi - iel ..."
"Venu i tien," interrompis lin la usonano estre, "i tie sidiu. Vi devas diri, pri kio venos al la vi unua ideo. Vi ne darfas mediti, vi devas ekbabili mechanically, ne sciante mem, kion. Vi komprenas?"
"Mi petas," diris kompleze la eksperimenta viro, iom enata de la aditorio tiom gravsignifa; poste li ektusis kaj angore palpebrumis kiel ekzamenato.
"Arbo," ekpafis je li la sciencisto.
"Fortega," flustris la olduleto.
"Arbara grandulo," klarigis la viro sinene.
"Ha, tiel. Strato!"
"Kion vi per tio opinias?"
"Mi petas, solenon. A sepulton."
"So, do vi estu dironta nur Soleno. Laeble per unu vorto."
"Jes, mi petas."
"Do plue: Komerco."
"Hm. Ofico."
"Se vi motus eble diri Oficoj..."
"Well. Oficoj!"
"Martelo!"
"Tenajlo. Tiri respondon tenajle. Li frakasis per martelo lian kapon."
"Curious," murmuris la sciencisto. "Sango!"
"Sangruii. La sango senkulpe verita. Historio per sango skribita."
"Fajro!"
"Per fajro kaj glavo. Brava fajroestingisto. Fajra parolo. Mene tekel."
"Kia stranga kejzo," diris la profesoro embarasite. "Do ankora foje. Vi, viro, vi devas diri nur la unuan imagon, sciate. Nur tion, kio rivelios al vi automatically, kiam vi adas la vorton. Go on. Mano!"
"Frata a helpa. i firme tenas standardon. Kun pugnigitaj manoj. Malparaj manoj. Frapi la fingrojn."
"Okuloj!"
Okuloj de l' jupova publiko. Salo en okuloj. Depreni membranojn. Vidinta atestanto. Sablo en okulojn. Senkulpaj infan-okuletoj. Sapumi la okulojn."
"Ne tiom multe! Biero!"
"Akrogusta lagero. Demono alkoholao."
"Muziko de estonteco. Elprovita kapelo. Nacio de muzikantoj. Ravaj sonoj. Koncerto de grandpotencoj. almoj de paco. Naciaj himnoj."
"Botelo!"
"Vitriolo. Malfelia amo. En hospitalo i mortis dum teruraj doloroj."
"Veneno!"
"Per veneno kaj galo. Puto-venenado."
C. G. Rouss ekgratis la kapon. "Never heard that. Do denove, mi petas. Mi vin sinjoroj volus atentigi, ke iam oni komencas de. . . hm, tiaj plain, ordinaraj aferoj, por trovi la efan interest kaj profession de tiu viro. Do plue: Konto!"
"Konto de historio. Finkonti kun malamikoj. i debetas konton de niaj rivaloj."
"Hm. Papero!"
"Papero ruias pro honto," deklaris la vireto energie. "Biloj. Papero toleras ion."
"Bless you," diris la sciencisto indigne. "tono!"
"eti tonon. Tombotono. Venaja pamjat," diris arde la eksperimentata viro. "Ave, anima, pia!"
"Veturilo!"
Triumfa veturilo. Radegoj de l' sorto. Ambulanca veturilo. Rie dekorita veturilo kun alegoria sceno."
"Ha," ekvokis C. G. Rouss. "That's it! Horizonto!"
"Nubplena," diris la maljunuleto kun vigla plezuro.
Novaj nuboj sur politika horizonto. Mallara horizonto. Malfermadi novajn horizontojn."
"Armiloj!"
"Nehonestaj armiloj. Plenarmitaj. Kun flirtantaj standardoj. Invadi dorsen. Venenita sago," vortmuelis la eksperimenta viro entuziasme. "El la batalo ni ne retirios. Bataltumulto. Balotbatalo."
"Elemento!"
"Furiozantaj elementoj. Elementa rezisto. Riproindaj elementoj. ivili junáci! ivio!"
"Do sufie," retenis lin C. G. Rouss. "Homo, vi estas urnalisto, u?"
"Jes, mi petas," diris la eksperimenta viro fervore. "Jam tridek jarojn. Mi estas redaktoro Vašátko."
"Mi dankas," riverencis lakone nia eminenta usona samlandano. "Finished, gentlemen. Per imago-analajzado de i tiu viro - hm, ni konstatus, ke li estas unu urnalisto. Mi opinias, ke estus superflue fari la experiment plu. It would only waist our time. Mi petas, la eksperimento ne sukcesis. So sory, gentlemen."
ooo
"Ni rigardu " ekvokis vespere en redakcio sinjoro Vašátko, trarigardante redakciajn paperojn, "la polico do anoncas, ke i trovis la kadavron de tiu Jozefo epelka; li estis enfosita e barilo en ardeno de tiu Suchánek, kaj sub li ili trovis la sangmakulitan sakon. Vidu, tiu Rouss tamen nur tion bone divenis! Sinjoro kolego, vi ne kredus tion: e ne vorton mi diris al li pri urnaloj, kaj li tute precize ekkonis, ke mi estas urnalisto. Sinjoroj, li diris, vi havas anta vi meritplenan, eminentan urnaliston - - - Mi skribis ja en la referao pri lia parolado: Konkludoj de nia renoma samlandano estis akceptitaj kun flata rekono flanke de iliaj fakrondoj. Atendu, tion mi stile alustigu: Interesaj konkludoj de nia renoma samlandano estis lamerite akceptitaj kun vigla kaj flata rekono flanke de niaj fakrondoj. Tiel i devas esti."
PERDITA LETERO
"Boenka," diris sinjoro ministro al sia edzino, prenante egan porcion da salato, "hodia posttagmeze mi ricevis leteron, tio vin interesos. Mi devas in prezenti al ministeria konsilantaro. Se i malsekretius, estus unu politika partio en ega embaraso. Jen, rigardu in," diris sinjoro ministro, palpante unue en la maldekstran internan poon kaj poste en la dekstran. "Atendu, kien nur mi tion," murmuris sinjoro ministro, palpante denove en la maldekstran internan poon; post kio li demetis forketon kaj komencis rasti ambamane en iuj ceteraj pooj. Atentema spektanto trovus e tio, ke la ministro havas same surprizan nombron da pooj sur iuj eblaj partoj kaj korpoflankoj, kiel iu alia normala viro; ke en ili li havas losilojn, krajonojn, notlibrojn, vesperurnalojn, monujojn, oficajn paperaojn; horloon, dentopinglon, tranilon, kombilon, malnovajn leterojn, potukon, alumetojn, malnovajn kinobiletojn, fontplumon kaj plurajn aliajn objektojn de iutaga vivo; kaj, palpante en la pooj, murmuras "kien mi nur donis tion," "mi estas ja frenezulo," "ni atendu," same kiel farus iu alia homa estao, palpanta en siaj propraj pooj. Sed la ministro-edzino ne dediis multe da atento al i tiu agado, sed diris, kiel tion farus iu alia sinjorino:
"Mi petas vin, se vi prefere manus; alie i fridios."
"Bone," diris sinjoro ministro, reenmetante ian enhavon de siaj pooj en la koncernajn lokojn, "plej versimile mi in lasis sur tablo en laborambro; tie mi legis la leteron. Imagu do al vi," li ekparolis viglege kaj prenis pecon da rostao, "imagu, ke iu sendas al mi originalon de letero de - Nur momenton," li diris maltrankvile kaj ekstaris for de la tablo. "Mi rigardos nur en la laborambron. Versimile mi lasis tion sur la tablo." Kaj li estis for.
Kiam li ne revenis e post dek minutoj, iris post lin sinjorino Boena rigardi en la laborambron. La ministro sidis meze de la ambro surtere specigante folion post folio, aktojn kaj leterojn, kiujn li forovis desur la skribotablo.
"u mi igu varmigi la vespermanon por vi?" demandis sinjorino Boena iomete severe.
"Tuj, post momento," diris la ministro distrite. "Plej versimile mi enovis tion i tie inter la paperojn. Estus malsae, se mi in ne trovus. . . - Sed tio ne eblas; i devas esti ie i tie!"
"Do unue manu," konsilis la sinjorino, "kaj poste tion seru."
"Tuj, tuj," diris la ministro incitite. "Nur kiam mi tion trovos. i estis tia flava koverto - - Nu, kia frenezulo mi estas," li murmuris, specigante pluan stokon da paperoj. "i tie e la tablo mi in legis, kaj ne formoviis de i tie, nur kiam oni vokis min al vespermano - Kien i povus perdii?"
"Mi sendos la vespermanon al vi i tien," decidis la sinjorino kaj lasis la ministron surtere meze de liaj paperoj. Poste ekregis silento, dume ekstere muis arboj kaj steloj estis falantaj. Estis preska noktomezo, kiam sinjorino Boena komencis oscedi kaj iris singarde enrigardi la laborambron.
La ministro, sen jako, tazita kaj vitanta staris meze de la aosa laborambro; ie surtere estis paperamasoj, la meblaro fortirita de la muroj, tapioj etmetitaj en angulo; sur la skribotablo staris la netuita vespermano.
"Miadio, edzo, kion vi faras i tie?" ekdiris sinjorino Boena.
"Jesuo Kristo, lasu min trankvila," ekfuriozis la ministro. "u vi devas min eni iun kvinan minuton?" Kompreneble, tuj li konsciiis, ke li maljustumas in, kaj diris pli milde: "Tion oni devas traseri sisteme, u vi komprenas? Parton post parteto. Ie i tie i devas esti, ar i tien enpais neniu krom mi. Nur se mi ne havus tiajn damnajn paperaojn!"
"Mi helpos al vi, u vi volas?" proponis kompate sinjorino Boena.
"Ne, ne, ion vi disetus i tie," defendis sin la ministro, mansvingante meze de la nepriskribebla malordo. "Nur iru dormi, tuj mi -"
Je la tria matene iris sinjoro ministro kuii peze emante. Tio ne estas ebla, li diradis al si; je la kvina alportis la poto tiun leteron en flava koverto; mi legis in e la skribotablo, kie mi laboris is la oka; je la oka mi iris vespermani, kaj proksimume post kvin minutoj mi kuris en la laborambron seri. Dum la kvin minutoj ja neniu povis veni -
Tiam elsaltis sinjoro ministro rektpiede el la lito kaj kuregis en la laborambron. Memkomprene, fenestroj estis malfermitaj; sed tio estis en la unua etao kaj krome ankora fronte al strato - - Tio tamen ne estas ebla, opiniis sinjoro ministro, ke iu penetrus i tien tra fenestro! Sed matene, li decidiis, mi devas tion verifi anka de tiu i flanko.
Denove enlitigis sinjoro ministro sian dikegan korpon. Ni atendu, li rememoris, foje mi legis en iu libro, ke letero plej probable eskapas atenton, kiam i kuas rekte anta la okuloj! Tondro al tio, kial tuj mi ne havis la ideon! Denove li kuris en la laborambron por rigardi, kio uste kuas anta la okuloj; kaj li vidis paperamasojn, eltiritajn tirkestojn, grandegan kaj senesperan malordon post sia serado - - Sakrante kaj emante, la ministro revenis en sian liton ne dormonte.
Li eltenis tion nur is la sesa; je la sesa li jam kriis en telefonon insistante, ke oni veku ministron por internaj aferoj "en grava afero, u vi adas, homo?" Kiam fine li ricevis komunikon, li komencis febre: "Halo, sinjoro kolego, mi petas vin, sendu tuj al mi, sed tuj, irka tri a kvar plej kapablajn homojn. . . nu jes, detektivojn. . memkomprene, la plej fidindajn. Perdiis al mi iu grava akto. . . sinjoro kolego, i estas ia nekomprenebla kazo. . . jes, mi atendos ilin. - - Lasi ion en stato, kia i estas? u vi opinias, ke tio devas esti? - Bone - telo? Tion mi ne scias. - Kompreneble, nur konfidence; al neniu diru ion. Do mi dankas al vi; kaj pardonu, ke. . . Komplimenton, sinjoro kolego!"
irka la oka montriis, ke la plej kapablaj kaj plej fidindaj homoj estas e sep; ar sep viroj en bulapeloj venis en la loejon de sinjoro ministro.
"Rigardu do, sinjoroj," parolis la ministro, enkondukante la sep plej fidindajn virojn en sian laborambron, "i tie en la ejo mi lasis kui iun. . . eh, tre gravan leteron. . en flava koverto. . . adreso per violkolora inko. . ."
Unu el la plej kapablaj viroj spertoplene ekfajfis: "Tiu tion misordais," li diris kun faka admiro, "damna porkulo."
"Kiu nome?" diris la ministro embarasite.
"Tiu telisto," opiniis la detektivo, observante kritike la malordegon en la laborambro.
Sinjoro ministro ete ruiis. "Nome," li rapidis diri, "tion mi mem iom disetis i tie serante in; estas jene, sinjoroj, mi. . . eh, mi ne povas nepre ekskludi, ke la letero estas ie i tie. . . mislokita a enfalinta. . . Por ke mi esprimiu precize, i ne povas esti ie alie nur en i tiu ejo. Mi opinias, ke. . . jes mi rekte asertus, ke i tiu ejo estas sisteme traserenda. Sed tio estas, sinjoroj, via afero, ke vi entreprenu. . . kio estas en la homa povo."
En la homa povo estas kio ajn; tial tri el la plej kapablaj viroj fermis sin en la laborambro por in sisteme traseri; du enketis servistinon, kuiristinon, dompedelon kaj oforon; kaj la du lastaj foriris en la urbon ne sciate kien, por kiel ili diris, komenci la esploradon.
Tiutage vespere deklaris la unuaj tri el la plej kapablaj, ke estas nepre ekskludite, ke la perdita letero estus en la laborambro de sinjoro ministro; ar ili elkadrigis anka bildojn, dispartigis la meblaron kaj numeris iun paperon. La aliaj du konstatis, ke en la ministran laborambron enpais sole la servistino, kiam i la ordono de sinjorino Boena alportis tien vespermanon, dume la ministro sidis surtere inter siaj paperoj; ar ne estas ekskludite, ke dume i povis forporti iun leteron, estis komencita la esplorado, kiu estas ia amanto - li estis okupito en telefoncentralo, kiun nun diskrete gardis unu viro. La lastaj du estis esplorantaj nekonataloke.
En tiu nokto la ministro ne kaj ne ekdormi; konstante li ripetis al si: je la kvina alvenis la letero en la flava koverto, mi legis in e la skribotablo kaj foriris nur al vespermano; do la letero tie devis resti - kaj ne estas tie. Estis al li malgaje kaj naze pro la teda kaj entute neebla mistero; li prenis dormigan pulvoron kaj dormis kiel tipo is mateno.
Matene li trovis, ke irka lia domo (nesciate kial) vagas unu el la plej kapablaj; la ceteraj plej versimile komencis la esploradon en la tuta respubliko.
"La afero daras," telefonis al li la ministro por internaj aferoj, "mi esperas, ke balda mi ricevos raporton; la tio, sinjoro kolego, kion vi diris al mi pri la enhavo de la letero, ni povas diri, kiu havus intereson pri i ... se ni povus fari domtraseron en iu sekretariejo a iu redakcio, ni scius iom pli; sed mi diras al vi, la afero progresas."
La ministro senenergie dankis: li tre agreniis kaj emis dormi. Fakte vespere nur tiel duonlate li ion ekmurmuris kaj enlitiis.
irka la unua horo - estis hela lunnokto - adis sinjorino Boena paojn en la biblioteko. Kaj i armis sin per ia kurao de eminenta edzino kaj iris piedpinte al la biblioteko. Plenlare malfermita pordo, unu libroranko malfermita kaj anta i staris sinjoro ministro en noktoemizo kaj mallate zumante ian kanton foliumis en iu volumo.
"Miadio, edzo," elspiris sinjorino Boena, "kion vi i tie faras?"
"Mi volas nur i tie rigardi," diris la ministro necerte.
"En mallumo?" miris sinjorino Boena.
"Mi vidas," asertis la ministro kaj envicigis la volumon. "Bonan nokton," li diris duonlate kaj iris malrapide en sian dormoambron.
Sinjorino Boena kapskuis. Povrulo, i diris al si, li ne povas dormi pro la malfelia letero.
Matene post tio aspektis sinjoro ministro roze kaj preska kontente.
"Mi petas vin," diris sinjorino, "kion vi seris nokte en la biblioteko?"
La ministro formetis la kuleron kaj ekokulis: "Mi? Kia ideo, mi ne estis en la biblioteko. Mi dormis ja kiel upupo."
"Vláo, ja mi parolis tie kun vi! Vi foliumis en iu libro kaj diris, ke vi volas ion rigardi!"
"Absurdao," diris la ministro malkonfide. "Eble vi ion sonis. Dum la tuta nokto mi ne vekiis."
"Vi staris e la meza ranko," asertis la edzino, "kaj krome por tio vi e ne lumigis. Vi foliumis en la libro sen lumo kaj ankora vi diris: Mi vidas."
La ministro ekkaptis la kapon. "Edzino," li impetdiris deprimite, "u mi estas lunatiko? Pa," li trankviliis, "tion vi devis soni. Ja mi ne estas somnambulo."
"i okazis je la unua," persistis sinjorino Boena kaj aldiris iom incitite: "u eble vi volas diri, ke mi estas frenezulo?"
La ministro enpense kirlis per kulereto sian teon. "Mi petas vin," li diris subite, "montru al mi, kie i estis."
Sinjorino Boena alkondukis lin en la bibliotekon. "Vi staris i tie e tiu ranko kaj envicigis iun volumon en i tiun fakon."
La ministro embarase kapskuis; en la fako estis kompleta kaj respektinda vico "Learo kaj dekretaro". "Mi estas frenezulo," li murmuris, gratante sian nukon kaj eltiris preska mekanike iun volumon enigita inverse. La volumo malfermiis en liaj manoj: en i estis enmetita la flava koverto per violkolore skribita adreso.
ooo
"Vidu, Boenka," miris sinjoro ministro, "mi estus urinta, ke el la laborambro mi tute ne elpais; sed nur nun mi iom neklare memoras, ke kiam mi estis traleginta la leteron, mi diris al mi: Nu, mi devas rigardi iun leon el la jaro dudek tri. Poste versimile mi alportis tiun libron sur la sk