การพฒนาความอยดกนดของผสงอาย: ปลกเอง ปรงเอง กนเอง และขายเอง

Development of Well-being Elderly: Planting, Cooking, Eating, and Selling by themselves

สพรทพย พเพนยด 1Suporntip Pupaneadมยร ถนอมสข2Mayuree Tanomsuk

นฤมล ศราธพนธ3Narumon Saratapunอภเดช ชางชย 4Apidet Changchai

บทคดยอ

การวจยเชงปฏบตการนมวตถประสงคเพ อ 1) ศกษาบรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชน และพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย 2) ศกษาผลการพฒนารปแบบการพฒนาความอยด กนดของผสงอาย 3) สะทอนผลกระบวนการและ การพฒนาความอยดกนดของผสงอาย และ 4) ศกษาการขยายผลรปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย มการด ำาเน นการวจย 4 ระยะ คอ 1) การศกษาบรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชน และพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย 2) การปฏบตการ และสงเกตผลการพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย 3) การสะทอนผลกระบวนการ และ การพฒนาความอยดกนดของผสงอายโดยดำาเนนการในเขตพนทความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสนแลวนำาผล และ 4) การขยายผลรปแบบการพฒนาความอยด ก นดของผสงอายส ช มชนอนของจงหวดนครปฐม จ ำานวน 6 ตำาบล ประกอบดวย ต ำาบลสนามจนทร ตำาบลยายชา ตำาบลโคกพระเจดย ตำาบลสระสมม ตำาบลบานภม และตำาบลคลองโยง ผมสวน

1 สงกดภาควชาพลศกษาและกฬา คณะศกษาศาสตรและพฒนศาสตร feduspt@ku.ac.th2 สงกดภาควชาพลศกษาและกฬา คณะศกษาศาสตรและพฒนศาสตร fedumrt@ku.ac.th3 สงกดภาควชาอาชวศกษา คณะศกษาศาสตร fedunms@ku.ac.th4 สงกดโครงการจดตงภาควชาอตสาหกรรมบรการและนวตกรรมภาษา คณะศลปศาสตรและวทยาศาสตร faasadc@ku.ac.th

เกยวของประกอบดวย นกวจย 4 คน บคลากรของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว 1 คน องคการบรหารสวนตำาบลวงนำาเขยว 1 คน และชมรมผสงอายวงนำาเขยว 5 คน อาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน (อสม) วงนำาเขยว 2 คน ตอหมบาน สมาชกในครอบครว 3 คน รวมเปน 15 คน เกบขอมลเชงปรมาณแลววเคราะหประมวลผลโดยใชสถตพนฐาน และ ขอมลเชงคณภาพแลวทำาการวเคราะหประมวลผลโดยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา

ผลการวจยแบงออกเปน 4 สวนท 1 บรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชนพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย พบวา บรบทพนทโดยทวไปเปนพนทเกษตรกรรม มทงผทมฐานะยากจนถงรำารวย โดยมผปวยในกลมโรค NCDs กวาครงของผสงอายในชมชน และผสงอายตองการใหนกวชาการมาขบเคลอนพฒนาความอยด กนด ของผสงอาย สวนท 2 การพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย พบวา มการพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ใหสามารถปลกกนเอง ปรงกนเอง ขายเองและออกกำาลงกายดวยทาทางทเหมาะตอผสงอาย สวนท 3 ผลการพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย พบวา หลงการเขารวมโครงการผสงอายมความร และทกษะ การปลก ปรง ขาย และออกกำาลงการทแตกตางจากกอนเขารวมโครงการ และความพงพอใจตอการจดโครงการฯ สวนท 4 ผลสะทอนกระบวนการและการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย พบวา ผเขารวมโครงการฯ สะทอนใหเหนวาชอบกจกรรมแบบนเนองจากเปนโครงฯ ทมประโยชน ทำาใหมความร มเพอน ไมเหงา อยากใหมโครงการแบบนเกดขนอก และ สวนท 5 การขยายผลรปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย พบวา การขยายผลการวจยสพนทอนทมลกษณะของบรบทใกลเคยงนนมผลทสอดคลองกบพนทตนแบบและมขอสงเกตวาควรเลอกพนทชมชนทมผสงอายไมสงมากเกนไปเพราะเปนอปสรรคตอการดำาเนนโครงการเนองผสงอายทมอายมากเกนไปไมสามารถรวมกจกรรมไดเพราะมขอจำากดทางดานรางกาย การเดนทาง

คำาสำาคญ: อยดกนด ผสงอาย ปลกกนเอง ปรงกนเอง ขายเอง ออกกำาลงกายAbstract

This action research aimed to: 1) study the context, problem and needs of communities and development of well-being elderly: 2) study the result of model of well-being elderly: 3) reflection the result of processing and development of well-being elderly: and 4) study the result of promote the model of well-being elderly. There were 3 phrase of the research method, i.e.; a) study the context, problem and needs of communities and development of well-being elderly; b) the acting and observing the model of well-being elderly; c) the reflecting the result of processing and development of well-being elderly; and d) the extension of the well-being development model of the elderly to the other communities. There were 6 sub-districts of Nakornpathom, province, i.e.; Sanam chan, Yai-Cha, Khok – Phra Chedi, Banvaruvanaram, Ban-Phum, and Khlong-Yong. The 15 persons of participants (4 researchers, 1 person of the Wang Nam Khiao sub-district Health Promotion Hospital, 1 person of the Wang Nam Khiao Local government, 5 persons the Wang Nam Khiao elderly club, 2 person of the Village Health Volunteers, 3 persons’ member of elderly family). The collecting quantitative data and investigation and analysis were used basic statistic while, the content analysis was applied for the qualitative data.

This study shows that 4 part, i.e.,1) context, problem and needs of communities and development of well-being elderly found that, the general area context was to show both the poor and the rich, (about the half of group sampling in communities were non-communicable diseases) and the elderly want academics to drive the well-being of the elderly, 2) the developing model of well-being elderly found that the development of the well-being model of the elderly (Planting, Cooking, Eating, Selling by themselves and exercising in a manner that is appropriate for the elderly), 3) the results of the development of the well-being model of the elderly found that after joining the project, the elderly have different knowledge and skills in planting, selling and exercising than before participating in the project and satisfaction with the project, 4) the result of reflections on the process and development of well-being of the

elderly show that the project participants reflected that there likes this type of activity, from a project useful resulting in knowledge, friends, not lonely, want to have a project like this happening again, 5) the extension of the well-being development model of the elderly, found that the extension of the research to other areas that have characteristics of a similar context have a consistent effect with the prototype area and it should be noted that community areas with elderly people should be chosen, not too high because it is an obstacle to the project because the elderly who are too old cannot participate in the activity because of restrictions on the body and travel.

Key word: Well-being Elderly, Planting, Cooking, Eating, Selling by themselves

บทนำา (Introduction)

ประเทศไทยไดเขาสภาวะประชากรผสงอาย เปนอนดบสองของเอเชย รองจากประเทศญปน เปนสงคมผสงอาย (Aging Society) เรยบรอยแลว สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2560) มหนวยวดจำานวนประชากรทเรยกวามเตอรประเทศไทย (Thailand meters, 22 กนยายน 2560) ไดรายงานจำานวนประชากรปจจบนประเทศไทย ณ วนท 22 กนยายน 2560 มประชากรรวม เทากบ 66,100,222 คน มจำานวนผสงอาย 60 ปขนไป 11,417,125 คน (คดเปน รอยละ 17.27 ของประชากรรวม) มจำานวนผสงอาย 65 ปขนไป 7.656,268 คน (คดเปน รอยละ 11.58 ของประชากรรวม) สำานกงานกองทนการสรางเสรมสขภาพ(2561) กลมโรค NCDs ไดใหขอมลโดยองคการอนามยโลกไดทำานายไววาในป พ.ศ. 2573 ประชากรโลกจำานวน 23 ลานคนจะเสยชวตจากโรคหลอดเลอดสมองและหวใจ โดยรอยละ 85 อยในประเทศกำาลงพฒนา 17.5 ลานคนของประชากรทงโลกในป 2005 เสยชวตจากโรคหลอดเลอดสมองและหวใจ ซง 80% อยในประเทศกำาลงพฒนา และเปนประชากรกลม วยแรงงานประชากรโลกเสยชวตจากโรคหลอดเลอดหวใจถง 17 ลานคน หรอ คดเปน 48% ของการเสยชวตจากโรคไมตดตอทงหมด รองลงมาคอ โรคมะเรง 21% โรคถงลมโปงพอง รวมโรคปอดเรอรงและหอบหด 12% (4.2 ลานคน) และ โรคเบาหวาน 4% (1.3 ลานคน) สำาหรบประเทศไทยมภาระจากกลมโรค NCDs ในสดสวนทสงกวานานาชาต โดย

สาเหตของการเสยชวตถง 300,000 กวารายในป พ.ศ. 2552 หรอ คดเปน 73% ซงแสดงใหเหนวา ประเทศไทยมสถตการเสยชวตและผลกระทบจาก กลมโรค NCDs มากกวาทงโลก ผลการสำารวจในป พ.ศ. 2552 กบกลมเปาหมายประชากรไทยวยผใหญ พบวา 21.4% เปนโรคความดนโลหตสง และทนาเปนหวงคอ อตราการรบรวา ตนเองเปนโรคความดนโลหตสง อตราการเขาถงบรการ และอตราการควบคม โรคความดนโลหตสงไดนนคอนขางตำา6.9% (3.2 ลานคน) มภาวะนำาตาลในเลอดสง อตราการควบคมไดในกลม ผทมภาวะนำาตาลในเลอดสงยงอยในเกณฑไมนาพอใจ โดยเฉพาะประชากร ชายทมนำาตาลในเลอดสง พบวา 56.7% ทรตว และมเพยง 27.1% ทสามารถ ควบคมภาวะนำาตาลในเลอดได19.4% หรอเกอบ 9 ลานคน มภาวะไขมนคลอเรสเตอรอลสง โดยผหญงม ความชกมากกวาผชาย ปพ.ศ.2552 ประชากรไทยเกอบ 1 ใน 3 เขาขายภาวะนำาหนกเกน สวนอก 8.5% เขาขายโรคอวนขอมลการสำารวจสขภาพและพฤตกรรมเสยงของคนไทยทอาย 15 ปขนไป นอกจากน ยงพบวามสดสวนผทเปนโรคอวนในชวง 20 ปทผานมา ในผชาย เพมขนอยางตอเนอง (ป 2535-2552) ถง 4 เทา สำานกงานสรางเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 ประเทศไทยมประชากร 64.5 ลานคน มจำานวนประชากรสงอาย 60 ปขนไปเทากบ 9.4 ลานคนหรอคดเปนรอยละ 14.57 การเปลยนแปลงดานโครงสรางประชากรของประเทศไทยทผานมาพบวาสดสวนประชากรผสงอายเพมขนเปนลำาดบ โดยในปพ.ศ. 2553 มสดสวนผสงอายอยทรอยละ 10.7ของประชากรรวมหรอ 7.02 ลานคน และในป 2555 เปนรอยละ 12.8 ซงเปนสดสวนเพมขนอยางกาวกระโดด

รายงานภาระโรคและการบาดเจบของประชากรไทย พ.ศ.2552. สำานกงานแผนพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ กระทรวงสาธารณสข พบปญหาสขภาพทสำาคญของผสงอายจาก สำาหรบประชากรไทยกลมอาย 60 ปขนไปพบวาโรคททำาใหผสงอายสญเสยปสขภาวะ 5 อนดบแรกในผชายไดแกโรคหลอดเลอดสมอง โรคหลอดเลอดหวใจ ภาวะปอดอดกนเรอรง เบาหวานและโรคมะเรงตบ สวนเพศหญงไดแก โรคหลอดเลอดสมอง โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดหวใจ สมองเสอมและโรคซมเศราตามลำาดบศนยสขภาพเขต3 ผสงอายในเขตสขภาพท 3 มจำานวน 427,493 คน มแนวโนมทจะสงขนกาวสสงคมผสงอาย (Aged society) ปญหาดานสขภาพทตามมาคอ พบวาผสงอายรอยละ 80 จะประสบกบปญหาโรคเรอรงอยางนอย 1 โรค ผสงอายจะมการเจบปวยดวยโรคเรอรงเพมขนตามอายทมากขน บางครงทำาใหเกดขอจำากดในการพงพาตนเองกระทบตอการทำาหนาทตางๆ หรอการดำาเนนชวตประจำาวน สงผลเกดภาวะพงพงของบคคลในครอบครวอยางตำา

6.9% (3.2 ลานคน) มภาวะนำาตาลในเลอดสง อตราการควบคมไดในกลม ผทมภาวะนำาตาลในเลอดสงยงอยในเกณฑไมนาพอใจ โดยเฉพาะประชากร ชายทมนำาตาลในเลอดสง พบวา 56.7% ทรตว และมเพยง 27.1% ทสามารถ ควบคมภาวะนำาตาลในเลอดได19.4% หรอเกอบ 9 ลานคน มภาวะไขมนคลอเรสเตอรอลสง โดยผหญงม ความชกมากกวาผชาย ปพ.ศ.2552 ประชากรไทยเกอบ 1 ใน 3 เขาขายภาวะนำาหนกเกน สวนอก 8.5% เขาขายโรคอวนขอมลการสำารวจสขภาพและพฤตกรรมเสยงของคนไทยทอาย 15 ปขนไป นอกจากน ยงพบวามสดสวนผทเปนโรคอวนในชวง 20 ปทผานมา ในชาย เพมขนอยางตอเนอง (ป 2535-2552) ถง 4 เทา สำานกงานสรางเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 ประเทศไทยมประชากร 64.5 ลานคน มจำานวนประชากรสงอาย 60 ปขนไปเทากบ 9.4 ลานคนหรอคดเปนรอยละ 14.57 การเปลยนแปลงดานโครงสรางประชากรของประเทศไทยทผานมาพบวาสดสวนประชากรผสงอายเพมขนเปนลำาดบ โดยในปพ.ศ. 2553 มสดสวนผสงอายอยทรอยละ 10.7 ของประชากรรวมหรอ 7.02 ลานคน และในป 2555 เปนรอยละ 12.8 ซงเปนสดสวนเพมขนอยางกาวกระโดดปญหาสขภาพทสำาคญของผสงอายจาก รายงานสำานกงานแผนพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ กระทรวงสาธารณสข สำาหรบประชากรไทยกลมอาย 60 ปขนไปพบวาโรคททำาใหผสงอายสญเสยปสขภาวะ 5 อนดบแรกในผชายไดแกโรคหลอดเลอดสมอง โรคหลอดเลอดหวใจ ภาวะปอดอดกนเรอรง เบาหวานและโรคมะเรงตบ สวนเพศหญงไดแก โรคหลอดเลอดสมอง โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดหวใจ สมองเสอมและโรคซมเศราตามลำาดบ ศนยสขภาพเขต3 ผสงอายในเขตสขภาพท 3 มจำานวน 427,493 คน มแนวโนมทจะสงขนกาวสสงคมผสงอาย (Aged society) ปญหาดานสขภาพทตามมาคอ พบวาผสงอายรอยละ 80 จะประสบกบปญหาโรคเรอรงอยางนอย 1 โรค ผสงอายจะมการเจบปวยดวยโรคเรอรงเพมขนตามอายทมากขน บางครงทำาใหเกดขอจำากดในการพงพาตนเองกระทบตอการทำาหนาทตางๆ หรอการดำาเนนชวตประจำาวน สงผลเกดภาวะพงพงของบคคลในครอบครว อาหารของผสงอายในชมชนเปนงานทมความสำาคญเปนอยางยงในสงคมไทยทกำาลงกาวเขาสสงคมผสงอาย เนองจากประชากรผสงอายมจำานวนเพมมากขนและมแนวโนมอายยนยาวขนถาผสงอายเลอกบรโภคอาหารไมถกหลกโภชนาการกจะสงผลตอสขภาพและกอใหเกดโรคเบาหวาน ความดนโลหตสงและภาวะไขมนในเลอดสง ทำาใหเพมคาใชจายในการดแลและรกษาแกสมาชกในครอบครว ผสงอายและสมาชกในชมชนมารวมการเรยนรในเรองการผลต

ผลตภณฑทปลอดสารเพอการบรโภคในครอบครวและสวนทเหลอเกนการบรโภค กพฒนาในรปการจดจำาหนายเพอเปนรายไดใหกบผสงอายและครอบครวเพอเปนการตอบสนองในยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (พ.ศ.2560-2570) ทตองการใหชวงวยผสงอาย สงเสรมใหผสงอายเปนพลงในการขบเคลอนประเทศ ผานการเสรมทกษะการดำารงชวต ทกษะอาชพในการหารายได มงานทำาทเหมาะสมกบศกยภาพ มการสรางเสรมสขภาพ ฟ นฟสขภาพ การปองกนโรคใหแกผสงอาย พรอมกบจดสภาพแวดลอมใหเปนมตรกบผสงอายและหลกประกนทางสงคมทสอดคลองกบความจำาเปนพนฐานในการดำารงชวต คณะผวจยจงมความสนใจในการศกษาในครงน เพอสงเสรมและพฒนาศกยภาพของผสงอายใหมชวตทยนยาวและมความสข สามารถทจะพงพากลมผสงอายดวยกน และลดภาระคาใชจายในครอบครวและประเทศชาตตอไป

วตถประสงคการวจย1. ศกษาบรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชน และพฒนารปแบบ

การพฒนาความอยดกนดของผสงอาย2. ศกษาผลการพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย3. สะทอนผลกระบวนการและ การพฒนาความอยดกนดของผสงอาย4. ศกษาการขยายผลรปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย

คำาถามการวจย 1. บรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชนพฒนารปแบบการ

พฒนาความอยดกนดของผสงอายในพนทดำาเนนการวจยเปนอยางไร 2. ชมรมผสงอาย ชมชน และหนวยงานภาครฐมการพฒนารปแบบการ

พฒนาความอยดกนดของผสงอายออกมาเปนอยางไร3. ผลการพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ดานความร

ทกษะ และความพงพอใจเปนอยางไร 4. ชมรมผสงอาย ชมชน และหนวยงานภาครฐ สะทอนผลกระบวนการ

และ การพฒนาความอยดกนดของผสงอาย อยางไร 5. การขยายผลรปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอายเปน

อยางไร

ขอบเขตการวจย

ศกษาบรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชนพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย พฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ศกษาผลการพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ดานความร ทกษะ และความพงพอใจ ศกษาผลสะทอนกระบวนการและ การพฒนาความอยดกนดของผสงอาย และศกษาการขยายผลรปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย โดยผมสวนเกยวของกบการวจยประกอบดวย บคลากรของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล โรงพยาบาลอำาเภอ องคการบรหารสวนตำาบล และชมรมผสงอาย อาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน (อสม) สมาชกในครอบครว ใชพนทแบบเจาะจงใน 7 ตำาบลของจงหวดนครปฐม 1) ตำาบลสนามจนทร 2) ตำาบลยายชา 3) ตำาบลโคกพระเจดย 4) ตำาบลบานเวฬวนาราม 5) ตำาบลวงนำาเขยว 6) ตำาบลบานภม และ 7) ตำาบลคลองโยง ดำาเนนการวจยทง 12 เดอน ทบทวนวรรณกรรม (Literature Review)

การเคลอนสสงคมผสงอายของสงคมไทยเปนเรองทควรตระหนกเพราะผลสำารวจขอมลประชากรเมอ พ.ศ.2560 พบวาเกอบ 1 ใน 3 ของประชากรในประเทศทเปนผทมอายตงแต 60 ปขนไป (สถาบนวจยประชากรและสงคม, 2560) โดยผสงอายมกจะมปญหาความบกพรองทางสายตา ความบกพรองทางการไดยน สขภาพของฟนเสอมถอย ระบบขบถายปสสาวะ ปญหา โรคซมเศรา โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคไขมนในเสนเลอด โรคหวใจ (Thakur, Banerjee and Nikumb, 2013) โดยโรคทเกดขนกบผสงอายสวนหนงมกเปนกลมโรคทไมตดตอ เปนโรคทไมสามารถแพรกระจายจากคนสคนได (non-communicable diseases) ซงปจจบนมแนวโนมการเพมจำานวนผปวยเปนโรคกลมนอยางตอเนองทงไทยและหลายประเทศทวโลก โดยสาเหตการเกดโรคกลม non-communicable diseases มาจากพฤตกรรมการกนการอยของคน สามารถปองกนไดจากการปรบพฤตกรรมการกน และการออกกำาลงกายซงเปนแนวทางเลอกหนงในการสรางสขภาพรางกายใหมความแขงแรง นำาไปสการปลอดโรคภยไขเจบในยามวยชรา (โรงพยาบาลบำารงราษฎร, 2557: Narayan, Ali and Koplan, 2010) การพฒนาการกนดอยดมความจำาเปนตองออกแบบการเรยนรสำาหรบผสงอายตามแนวคดทฤษฎกจกรรมทางสงคม (Activity Theory) ระบวา ถาบคคลใดมกจกรรมมาก จะสามารถปรบตวไดมากขนเทานน และมความพงพอใจในชวตสง จะทำาใหเกดความสขในการดำารงชวตตอไป ซงสอดคลองกบ

แนวคดของ Kid (1973) ทเนนวา การเรยนรของผใหญทกชวง รวมทงผสงอายนนมความเกยวพน กบงาน ความเปนอย บทบาทและภารกจของบคคลนน ซงกจกรรมทตอบสนองความตองการของผใหญหรอผสงอายทจะทำาใหเรยนรไดด มดงน การจดการเรยนรสำาหรบผสงอายนนมปจจยการสงเสรมการเรยนรของผสงอาย อาชญญา รตนอบล (2562) กลาวถงปจจยการสงเสรมการเรยนรของผสงอายวามความสำาคญยงตอการจดโปรแกรมและกจกรรมสำาหรบผสงอาย ปจจยตาง ๆโดย มธรดา ศรรตน (2554) ไดกลาวไววา การมสวนรวม หมายถง กระบวนการทบคคลไดมสวนเกยวของในการปฏบตงานทงดานการแสดงความคดเหน การตดสนใจ ความรบผดชอบ การวางแผนปฏบตงาน ตลอดจนการประเมนผล โดยใชความคดสรางสรรคและความเชยวชาญในการปฏบตงานเพอใหบรรลวตถประสงคหรอแกไขปญหาตาง ๆทอาจเกดจากการบรหารงานในองคการ อกทง Cohen & Uphoff (1986) การมสวนรวม หมายถง สมาชกของชมขนตองเขามามสวนเกยวของของใน 4 มต ไดแก การมสวนรวมตดสนใจ การรวมเสยสละในการพฒนารวมลงมอปฏบตไดรวมตดสนใจ การมสวนรวมในการแบงปนผลประโยชนทเกดจาการดำาเนนงาน และการมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ

กรอบแนวคดการวจยแนวคดการวจยน ประกอบดวย 1) ผสงอายมการออกกำาลงกายและมการ

เคลอนไหวทถกวธ (ศาสตรทางพลศกษา) 2) ชนดของพชผกสวนครว ทเหมาะสมกบกำาลงของผสงอาย ในการปลกและดแล (ศาสตรทางเกษตร พชสวน) 3) ขนดของพชผกสวนครว ทเหมาะตอการประกอบอาหารของผสงอาย และ ประเภทของอาหารทเหมาะสม (คหกรรม อาหาร โภชนาการ) 4) แนวทางการประกอบอาหารเพอจำาหนาย ในชมชน (ศาสตรทางการบรหารจดการ การบรรจ การคดราคาตนทน การตลาด) โดย แผนบรณการการพฒนาความอยดกนดผสงอาย: ปลกเอง ปรงเอง กนเอง และขายเอง สอดคลองกบ ยทธศาสตรท 1: สนบสนนการสงเสรมการดแลสขภาพผสงอายดวยการบรโภคอาหารทถกตองตามหลกโภชนาการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคไขมนในเสนเลอด โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และพฒนาศกยภาพของผสงอาย ดงภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดการวจย

วธดำาเนนการวจยคณะผวจยไดดำาเนนการวจยตามแนวทางของการวจยเชงปฏบตการ โดย

แบงการดำาเนนการวจยออกเปน 4 ระยะ ประกอบดวย 1) การศกษาบรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชน และพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย 2) การปฏบตการและสงเกตผลการพฒนารปแบบ การพฒนาความอยดกนดของผสงอาย 3) การสะทอนผลกระบวนการและการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย (Jame McKernan, 2008) 4) การขยายผลรปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอายสชมชนอน

ระยะท 1 การศกษาบรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชน และพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย โดยการศกษาบรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชน และพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย มการดำาเนนการแบงออกเปน 2 ขนตอน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

ขนตอนท 1 นกวจยดำาเนนการศกษาบรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชน แบบเจาะจงพนท 7 ตำาบลของจงหวดนครปฐม ประกอบดวย 1) ตำาบลวงตะก อำาเภอเมอง ปรบเปลยนเปนตำาบลสนามจนทร 2) ตำาบลยายชา อำาเภอสามพราน 3) ตำาบลหวยพล อำาเภอนครชยศร ปรบเปลยนเปนตำาบลโคกพระเจดย 4) ตำาบลสระสมม อำาเภอบางเลน ปรบเปลยนตำาบลบานเวฬวนาราม 5) ตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน 6) ตำาบลหวยดวน อำาเภอดอนตม ปรบเปลยนเปนตำาบลบานภม และ 7) ตำาบลศาลายา อำาเภอพทธมณฑล ปรบเปลยนเปนตำาบลคลองโยง โดยวธการสงเกต (Observe) ควบคไปกบการสมภาษณเชงลก (In-depth-interview) และการวเคราะหเอกสาร (Documentary Analysis) วเคราะหประมวลผลโดยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) นำาเสนอขอมลเชงคณภาพรปแบบของการพรรณนา

ขนตอนท 2 นกวจย 4 คน บคลากรของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว 1 คน องคการบรหารสวนทองถนวงนำาเขยว 1 คน และชมรมผสงอายวงนำาเขยว 5 คน อาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน (อสม) วงนำาเขยว 2 คน ตอหมบาน สมาชกในครอบครว 3 คน รวมเปน 15 คน ทำาการสนทนากลม (Content Analysis) เพอวเคราะห บรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชน และพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย วเคราะหประมวลผลโดยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) นำาเสนอขอมลเชงคณภาพรปแบบของการพรรณนา

ระยะท 2 การปฏบตการและสงเกตผลการพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย นกวจย 4 คน บคลากรของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว 1 คน องคการบรหารสวนตำาบลวงนำาเขยว 1 คน และชมรมผสงอายวงนำาเขยว 5 คน อาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน (อสม) วงนำาเขยว 2 คน ตอหมบาน สมาชกในครอบครว 3 คน รวมเปน 15 คน นำารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอายทพฒนาขนมาทดลองใชกบผสงอายในชมชนวงนำาเขยวทสนใจเขารวมโครงการ เกบขอมลดานความรการปลก การปรง และ การออกกำาลงกายโดยการสอบถาม และ การทดสอบ กอนหลง ดานทกษะการปลก การปรง และ การออกกำาลงกายโดยการสงเกต และ ดานความพงพอใจการปลก การปรง และ การออกกำาลงกายโดยการใชแบบสอบถามความพงพอใจ และสมภาษณประกอบ วเคราะหประมวลผลขอมลเชงปรมาณ โดยใชสถตพนฐานนำาเสนอขอมลในรปแบบกราฟและตาราง และวเคราะหประมวลผลขอมลเชงคณภาพโดยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) นำาเสนอขอมลในรปแบบพรรณนา

ระยะท 3 การสะทอนผลกระบวนการ และการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ผมสวนเกยวของประกอบดวย นกวจย 4 คน บคลากรของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว 1 คน องคการบรหารสวนตำาบลวงนำาเขยว 1 คน และชมรมผสงอายวงนำาเขยว 5 คน อาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน (อสม) วงนำาเขยว 2 คน ตอหมบาน สมาชกในครอบครว 3 คน รวมเปน 15 คน ทำาการสนทนากลม (Focus Group) เพอการสะทอนผลกระบวนการ และการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย แลวทำาการวเคราะหประมวลผลขอมลเชงคณภาพโดยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) นำาเสนอขอมลในรปแบบพรรณนา

ระยะท 4 การขยายผลรปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอายสชมชนอนนกวจยไดนำารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ไปขยายผลพนทแบบเจาะจงอก 6 ตำาบลของจงหวดนครปฐม 1) ตำาบลสนามจนทร อำาเภอเมอง 2) ตำาบลยายชา อำาเภอสามพราน 3) ตำาบลโคก พระเจดยอำาเภอนครชยศร 4) ตำาบลบานเวฬวนาราม อำาเภอบางเลน 5) ตำาบล คลองโยง อำาเภอพทธมณฑล 6) ตำาบลบานภม อำาเภอดอนตม และ เกบขอมลจากการสงเกต (Observe) การสมภาษณ (Interview) และการสนทนากลม (Focus Group) แลวทำาการวเคราะหประมวลผลขอมลเชงคณภาพโดยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) นำาเสนอขอมลในรปแบบพรรณนา ผลการวจย

คณะผวจยไดทำาการนำาเสนอไว 5 สวน คอ สวนท 1 บรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชนพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย สวนท 2 การพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย สวนท 3 ผลการพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ดานความร ทกษะ และความพงพอใจ สวนท 4 ผลสะทอนกระบวนการและ การพฒนาความอยดกนดของผสงอาย และ สวนท 5 การขยายผลรปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย โดยมรายละเอยดตอไปน

สวนท 1 บรบท สภาพปญหา ความตองการของชมชนพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย พบวา สภาพชมชนในเขตพนทความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน จะแบงออกเปนสองกลมใหญ ๆ คอ กลมทมฐานะจะอาศยอยในบานเรอนขนาดใหญมอปกรณอำานวยความสะดวกสามารถเดนทางไปโรงพยาบาลในกรณทปวยหนกและใชบรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสนในกรณทเจบปวยอาการไมหนกมาก และ อกกลมทมฐานะปานกลางถงยากจน ซงกลมนจะเปนกลมทมความถในใชบรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสนมากกวากลมแรก เนองจากขาดแคลนสงอำานวยความสะดวก และขาดแคลนเงนในการจายระหวางการรกษาพยาบาล โดยผใหขอมลหลกสวนใหญชใหเหนถงปญหาดานสขภาพซงสวนใหญแลวปวยเปนโรคกลม non-communicable diseases สวนใหญบอกวาตนเองปวยเปนโรคไขมนในเลอดสง โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน นำาตาลในเสนเลอดสง โรคเสนเลอดในหวใจตบตน อาการเขาเสอม อาการฟนผ แตบางรายบอกวาตนเอง

ไมมอาการในกลม non-communicable diseases เนองจากเลอกกนอาหารตามคำาแนะนำาของแพทย ออกกำาลงกายในทาทเหมาะสม มเพยงอาการปวยจากการแพรเชอโรคตามฤดกาล หรอ การบาดเจบจากกจกรรมการดำารงชวตประจำาวน โดยบางรายปวยเปนมะเรงกำาลงอยในกำาลงทำาการรกษาตองไปพบแพทยเปนประจำามอาการและอาการเร มดขนอยางตอเนอง ซงแพทยแนะนำาใหรกษาสขภาพโดยการเลอกกนอาหารทเหมาะสมไมมสารพษตกคาง และใหออกกำาลงกายในทาทางทเหมาะสมเนองจากไมไดออกกำาลงกาย และจากการสงเกตสภาพแวดลอมความเปนอย โดยผสงอายทอยในเขตความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว มพนฐานครอบครวอยในระดบปานกลาง ซงมลกษณะของบานเรอนเลกกลางใหญแตกตางกนออกไปตามฐานะของคนในชมชน และดวยบรบทพนทสงคมเกษตรกรรมเปนพนทชมนำามนำาใชตลอดทงป จงทำาใหผสงอายในชมชนประกอบอาชพเกษตรกรรม ทำานา ทำาผกสวนครว ทำาไรออย และปลกไมดอกไมประดบ บางรายเปนเจาของพนทมทงทำาเอง บางรายปลอยใหผอนมาเชา บางรายเปนลกจาง นอกจากการทำาเกษตรกรรม จากการสงเกตและการสมภาษณ พนทความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน จงหวดนครปฐม มอตสาหกรรมการทำากระถางและทอปนขนาดกลางจงทำาใหเกดการจางงานในพนทซงมผสงอายสวนหนงเปนลกจางในโรงงานอตสาหกรรมทำากระถางและทอปนหลายโรงงาน และนอกจากทกลาวมานนยง พบวา ผใหขอมลหลกบางรายไมไดทำาอะไรเพราะลกหลานไปทำางานตางถนจงมเงนจากทลกหลานสงใหไวใชจายประจำาเดอน ทำาใหตความไดวา คณภาพชวตของผสงอายของคนในชมชนเขตพนทความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน มความเปนอยในรปแบบของสงคมเกษตรกรรมมฐานนะสวนใหญปานกลาง บางรายมฐานะด บางรายมฐานยากจน คนในพนทมอาการปวยในกลม non-communicable diseases โดยมสาเหตมาจากกนแบบไมเลอก และ ไมใหความสำาคญในการออกกำาลงกาย โดยผสงอายตองการใหมนกวชาการจากมหาวทยาลยเขาไปขบเคลอน และใหความรกบผสงอาย เพอใหอยด กนด และสขภาพแขงแรง อยากไดความรเร องปลกผกปลอดภยไวกนเองกนเอง การปรงอาหารทถกหลกโภชนาการ ออกกำาลงกายตามหลกวชาการเพอการสรางเสรมสขภาพทถกตอง และ ยงตองการความรเร องการเพมรายไดเสรมโดยการจำาหนาย พชผกและอาหารทจดทำาขนเอง

สวนท 2 การพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย พบวา นกวจย 4 คน บคลากรของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว 1 คน องคการบรหารสวนตำาบลวงนำาเขยว 1 คน และชมรมผสงอายวงนำาเขยว 5 คน อาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน (อสม) วงนำาเขยว 2 คน ตอหมบาน สมาชกในครอบครว 3 คน รวมเปน 15 คนไดพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ชอวา โครงการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย รพสต“ .วนนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน โดยโครงการจะมกจกรรมยอย ” 4 กจหรรม คอ กจกรรมท 1 ปลกกนเอง กจกรรมท 2 ปรงกนเอง กจกรรมท 3 ออกกำาลงกาย และกจกรรมท 4 ขายเอง

กจกรรมท 1 ปลกกนเอง พบวา ผมสวนเกยวของไดเสนอใหมการปลกผกปลอดสารพษในกระบะปลกผกสำาหรบผสงอายเพราะเปนการปลกผกในพนทจำากดดแลศตรพชไดงาย และทสำาคญไมเกนกำาลงของผสงอายทจะสามารถทำาได โดยมขนตอน คอ ขนตอนท 1 สำารวจหาผทสนใจเขารวมโครงการ ขนตอนท 2 การเรยนร และรบอปกรณการปลกผกปลอดสารพษ ขนตอนท 3 การลงมอทำา และขนตอนท 4 การประกวดอวดแปลงผกแบบออนไลน

กจกรรมท 2 ปรงกนเอง พบวา ผมสวนเกยวของไดรวมกนทำาการพฒนาโปรแกรมความฉลาดดานอาหารสำาหรบผสงอายโดยมขนตอนการดำาเนนงาน 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 สำารวจขอมลพนฐานของผสงอาย ขนตอนท 2 เรยนร อาหารเพอสขภาพ และ ขนตอนท 3 ประกวดอาหารเพอสขภาพ ซงมรายละเอยดของกจกรรรม

กจกรรมท 3 การออกกำาลงกาย พบวา ผมสวนเกยวของไดรวมกนพฒนารปแบบตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลวเพอสขภาพใชแบบการเตนบาสโลบประกอบจงหวะบกน ออกกำาลงกายแบบ 4 ทศทางใน 1 ทศทางการออกกำาลงกายเปนเซต หมายถงการออกกำาลงกาย ทาเดนทศทางขวาและซาย ทาละ 4 จงหวะ ทาเดนทศทางขนและลงทาละ 4 จงหวะ ทาโยกอยกบท ทาละ 4 จงหวะ ทาตบมออยกบท 4 จงหวะ ตอจากนนบดตวไป ทางขวา (เปลยนทศทางทกทศรวม 4 ทศ) ทาทางการออกกำาลงกายแบบเปน 3 ขนตอน คอการอบอนรางกาย 5-10 นาท การออกกำาลงกาย 30 นาท และการผอนคลายรางกาย 5-10 นาท แผนการใชรปแบบตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลบสำาหรบผสงอาย ใชเวลา 12 สปดาห สปดาหละ 3 ครง โดยมรปแบบการพฒนาขนตอนการออกกำาลงกายแบบบาสโลบสำาหรบผสงอาย

กจกรรมท 4 ขายเอง พบวา ผมสวนเกยวของไดพฒนารปแบบกจกรรมการขายเองโดยใหมการนำาผลผลตจาการ ปลกกนเอง และ กจกรรมการปรงกนเอง มาจำาหนายในราคาถกเพอแลกเปลยนกนกนภายในชมรมผสงอาย โดยอาจจำาหนายตามชองทางออนไลน หรอ การมาพบปะพดคยกนทพนทสวนกลาง คอ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน

สวนท 3 ผลการพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ดานความร ทกษะ และความพงพอใจ พบวา มผเขารวม โครงการพฒนาความอยดกนด“ของผสงอาย รพสต.วนนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน โดยโครงการจะมกจกรรม”ยอย 4 กจกรรม คอ กจกรรมท 1 ปลกกนเอง กจกรรมท 2 ปรงกนเอง กจกรรมท 3 ออกกำาลงกาย และกจกรรมท 4 ขายเอง รวมทงสน จำานวน 50 คน ในพนทเขตรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน ซงคณะผวจยไดรายงานผลการวจยไว จำานวน 4 ตอนทสอดคลองตามกจกรรมยอยของโครงการฯ

ผลการจดกจกรรมท 1 ปลกกนเอง พบวา จาการสอบถาม สมภาษณ สงเกต และวเคราะหบรบทแวดลอมประกอบ มผสมครใจทผานการประเมนความตองการและจำาเปนจำานวน 15 คน จาก จำานวน 8 หมบาน ในเขตพนทรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน แบงเปน หม 1 จำานวน 2 แปลง หม 2 จำานวน 2 แปลง หม 3 จำานวน 2 แปลง หม 4 จำานวน 2 แปลง หม 5 จำานวน 2 แปลง หม 9 จำานวน 2 แปลง หม 12 จำานวน 2 แปลง หม 14 จำานวน 1 แปลง รวมทงสน จำานวน 15 แปลง โดยมการจดการบรรยายใหความรเรองการปลกพชทเหมาะสมกบผสงอายทสนใจเขาฟงการบรรยายจากผเชยวชาญดานการปลกพชจำานวน จำานวน 30 คน และ ไดมการจดบรรยายใหความรโดยใชใบความรเรองการผสมดนปลก สวนประกอบของเมลดพนธ และ ดแลฉนแบบเขาใจธรรมชาต

หลงจากทไดมการบรรยายใหความรกบผสงอายทสนใจเรองการปลกผกทเหมาะสมกบผสงอายจงไดมการแจกชดปลกผก จำานวน 15 ชด โดยในหนงชดจะประกอบดวย กระบะผก ดนผสม ดนเพาะปลก เมลดพนธผก บวรดนำา นำาสมควนไม ชอนปลก และอปกรณอนทเกยวของ

จากทไดมการการเรยนรและรบอปกรณการปลกผกปลอดสารพษสำาหรบผสงอาย โดย ผเขารวมโครงการจำานวน 15 แปลงไดปฏบตตามแนวทางทนกวชาการผเชยวชาญแนะนำา ควบคไปกบประสบการณของตนเอง พบวา ผกสามารถเจรญเตบโดยและสามารถนำาไปตอยอดในการปรงอาหารกนเองและยงสามารถ

จำาหนายใหกบเพอนบานได โดยผกทเลอกปลก คอ ผกบง ผกคะนา ผกกวางตง ผกโขม และชนดอน ๆ เชนพรก กระเพา โหรพา เปนตน

การประกวดอวดแปลงผกแบบออนไลน พบวา ชมรมผสงอายในเขตพนทความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน ไดมกลม line และมการนำาผลงานมาเผยแพรเพออวดฝมอการปลกผกของผสงอาย โดยนอกจากจะมการปลกผกในแปลงยง พบวา มบางรายขยายผลการปลกในพนทสวนรอบบาน

สำาหรบความพงพอใจตอกจกรรมการปลกผกกนเองนน พบวา ผสงอายทเขารวมโครงการปลกผกกนเองนนมความพงพอใจ เพราะไดมกจกรรมทำาทำาใหชวตไมเบอหนาย เพราะในขณะทไดปลกผกกนเองกยงไดออกกำาลงกายไปในตว ในขณะเดยวกนไดสอนลกหลาน มกจกรรมครอบครวรวมกบลกหลานเพราะแทนทหลานจะเลนโทรศพท กไดเขามาชวยคณตา คณยายปลกผก ชวยถอนหญา รดนำาผกทกเชาเยน และยงไลแมลง ถอวาเปนภมปญญาการปลกผกกนเองใหกบลกหลานในการถายทอดความรสลกหลาน และผสงอายทเขารวมโครงการบางรายยงชใหเหนวามความพงพอใจตอกจกรรมแบบนมาก เพราะไดความรการปลกพชใหมๆ ไดอาหารกนทปลอดภยเพราะปลกกนเอง เหลอกนนำามาขาย ทสำาคญทำาใหมเรอพดคยระหวางผสงอายดวยกน จงมความพงพอใจมาก แตมผเขารวมโครงการ บางรายไมพงพอใจเพราะมองวาจำานวนแปลผกทนำามาแจกนนมจำานวนไมทวถง จงเสนอใหมโครงการลกษณะนอกเพราะเปนโครงการทเกดประโยชนตอชมชนและสงคมโดยเฉพาะสงคมของวยผสงอาย โดยในขณะทสนทนากลมนนผเขารวมการสนทนากลมมสหนาทาทาง มรอยยมทบงบอกวามความสข

ผลการจดกจกรรมท 2 ปรงกนเอง พบวา มผเขารวมกจกรรม สวนใหญ รอยละ 83.4 เปนเพศหญง โดยมผเขารวมกจกรรม รอยละ 16.6 เปนเพศชาย สวนใหญเปนผทมอายชวง 60-65 ป คดเปน รอยละ 81.8 และผเขารวมโครงการทเหลอมชวงอาย 71-75 ป คดเปนรอยละ 18.2 จากการวดดชนมวลกายของผสงอายทเขารวมโครงการสวนใหญมากกวาหนงในสามเลกนอยคดเปนรอยละ 36.4 มดชนมวลกายในระดบ อวนมาก รองลงมาอยในระดบอวน รอยละ 31.8 ทเหลอมนำาหนกเกน และปกต รอยละ 9.0 และ 22.8 สวนขอมลดานอาชพของผทเขารวมโครงการเกอบครง คดเปนรอยละ 45.5 เปนพอบานแมบาน มากกวาหนงในสามเลกนอยทำาสวน คดเปน รอยละ 36.5 ทเหลอ ประกอบอาชพ

คาขาย และไมมอาชพ ในสดสวนทใกลเคยงกน รอยละ 9.0 โดยผลการตรวจสขภาพประจำาปของผทเขารวมโครงการทกคนตรวจสขภาพประจำาป โดยสวนใหญ คดเปนรอยละ 81.8 ตรวจสขภาพ 1 ครงตอป สวนทเหลอ คดเปน 18.2 ตรวจสขภาพ 2 ครงตอป ซงขอมลของทพกอาศยผเขารวมโครงการประมาณสองในสาม คดเปนรอยละ 63.6 อยกบบตรหลาน คดเปนรอยละ 36.4 อยกบบตร และ คสมรส และโรคประจำาตวผทเขารวมโครงการสวนใหญมโรคประจำาตว มากกวาครง เลกนอย คดเปนรอยละ 54.5 เปนโรคความดนโลหตสง ทเหลอ เปนทงโรคความดนโลหตสง และเบาหวาน และ โรคหวใจ และเบาหวาน รอยละ 13.6 และ 4.6 และมากกวาหนงในสเลกนอย รอยละ 27.3 ไมมโรคประจำาตว

นอกจากน จากแบบสอบถามปลายเปด ผสงอายสวนใหญเคยไดรบการอบรมเกยวกบเรองโภชนาการ การดแลสขภาพ และการออกำาลงกาย สำาหรบการดแลตนเองของผสงอายทมโรคประจำาตว ผสงอายระบวา มการดแลเรองการกนอาหารทเนนการกนผก ปลา งดอาหารเคม และหวาน กนจำานวนนอยลง และออกกำาลงกาย ความรเกยวกบการบรโภคอาหารของผสงอาย กอนการเขารวมโครงการ มประเดนทผสงอายตอบถกทงหมด ม 4 ประเดน คอ 1) ดแลนำาหนกตวและออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอ 2) ควรกนปลาเพราะเปนอาหารไขมนตำา ยอยงาย 3) บวลอยไขหวาน ขนมหมอแกง เปนอาหารวางทเหมาะสำาหรบผสงอาย และ 4) บรโภคไขเคม เตาหย ปลาเคม ผกดอง ไดอยางไมจำากด สำาหรบ ประเดนทตอบถกรอยละ 70 ขนไป ม 7 ประเดน คอ 1) ผสงอายควรกนอาหารรสไมจด เชน แกงจด ปลานง รอยละ 95.5 2) การกนอาหารทะเล เชน ปลาหมก หอยนางรม ถากนในปรมาณมากจะทำาใหระดบไขมนในเลอดสง รอยละ 83.3 3) ควรดมนมทกวนเพราะชวยใหกระดกแขงแรง รอยละ 83.3 4) ไมควรกนผลไมรสหวานจด เชน ลำาไย ทเรยน รอยละ 81.8 5) ควรกนขาวเปนหลกสลบกบกวยเตยวหรอขนมจนบางมอ รอยละ 81.8 6) ผสงอายทมนำาหนกตวมากควรดมนมพรองมนเนย หรอ นมถวเหลอง รอยละ 72.2 และ 7) ถวเมลดแหง เชน ถวเขยว ถวเหลอง สามารถกนแทนเนอสตวได รอยละ 72.2 และ ประเดนทผสงอายตอบถกตำากวารอยละ 70 ม 4 ประเดน คอ 1)ควรกนขาวกลองแทนขาวซอมมอหรอขาวขดขาว รอยละ 63.3 2) ไมจำาเปนตองดมนำาเปลาวนละ 8 แกว ถาไมรสกกระหาย รอยละ 68.2 3) สามารถกนไขไดทกวนโดยไมจำากด รอยละ 63.3 และ 4) ควรกนเนอสตวตดมน เชน หมสามชน ขาหม เพราะนมและเคยวงาย รอยละ 54.5 5) ผสงอายไมจำาเปนตองกนผดหลากหลายชนดถากนในปรมาณทเพยงพอ รอยละ 27.3

สวนความรเกยวกบการบรโภคอาหารของผสงอายหลงการเขารวมโครงการ มประเดนทผสงอายตอบถกทงหมด ม 8 ประเดน คอ 1) ไมจำาเปนตองกนอาหารครบ 5 หมทกวนกได 2) ควรดแลนำาหนกตวและออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอ 3) ไมควรกนผลไมรสหวานจด เชน ลำาไย ทเรยน ขนน 4) ควรกนปลาเพราะเปนอาหารไขมนตำา ยอยงาย 5) ไมควรกนเนอสตวตดมน เชน หมสามชน ขาหม เพราะนมและเคยวงาย 6) ควรดมนมทกวนเพราะชวยใหกระดกแขงแรง 7) บวลอยไขหวาน ขนมหมอแกง เปนอาหารวางทไมเหมาะสำาหรบผสงอาย และ 8) ผสงอายควรบรโภคไขเคม เตาหย ปลาเคม ผกดอง ได อยางจำากด

ความรเกยวกบอาหารสำาหรบผสงอาย กอนและ หลงการเขารวมโครงการ พบวา ผสงอายคะแนนเฉลยหลงเขารวมโครงการ สงกวากอนเขารวมโครงการ โดยกอนเขารวมมคะแนนเฉลย 13.5 คะแนน หลงเขารวมโครงการ มคะแนน 15.5 คะแนน จากคะแนนเตม 17 คะแนน

ภายหลงการปฏบตการประกอบอาหารผสงอาย ผวจยไดประเมนความรเกยวกบการประกอบอาหารสำาหรบผสงอาย พบวา ผสงอายตอบคำาถามถกทกขอทงในเรองของ 1) ควรเลอกวธปรงอาหารดวยการตมหรอนง 2) ควรหนผกกอนลางเพอนำาปรงอาหาร 3) ไมควรปรงอาหารทมรสจด เชน เคม หวาน เผด เปรยว 4) ควรเลอกใชขาวกลองแทนขาวขาว และ 5) ควรเลอกเนอปลามากกวาเนอสตวชนดอนมาปรงอาหาร โดยจากการปฏบตการอาหารสำาหรบผสงอาย พรอมทงสอดแทรกสาระสำาคญเกยวกบอาหารสำาหรบผสงอาย ทงการเลอกชนดอาหาร การประกอบอาหาร และปรมาณทเหมาะสมสำาหรบผสงอายแลว ผวจยไดจดกจกรรม ปรงอยางไร ใสใจผสงอาย เปนการประกวดการประกอบอาหาร“ ”สำาหรบผสงอาย ผลจากการจดกจกรรมดงกลาว ผสงอายใหความสนใจ และกระตอรอรนตอการจดกจกรรมน เปนอยางมาก สงเกตไดจาก การนำาพชผกทปลกมาจากบาน การใหความรวมมอในการประกอบอาหารระหวางการสาธตของสมาชกทกคนภายในกลม และจากการพจารณาอาหารทแตละกลมนำามาประกอบแขงขนกน พบวา ทกกลมประกอบอาหารไดถกตองตามหลกการของอาหารสำาหรบผสงอาย เชน ปลานง แกงเลยง ตมสมไก แกงสมผกรวม เพราะ ใชโปรตนจากปลา และเนอสตวทมไขมนนอย รสชาตออน

ผลการจดกจกรรมท 3 การออกกำาลงกาย พบวา ตนแบบการออกกำาลงกายบาสโลบสำาหรบผสงอายนนสงผลทำาใหอตราการเพมจำานวนของผสงอายทม

แนวโนมสงขน ทำาใหโครงสรางทางสงคมและครอบครว โดยจากสาเหตและปญหาสำาคญของผสงอายคอเรองสขภาพทเกดการเปลยนแปลงของรางกายทสงเกตไดชด เชน ความแขงแรงลดลงและการสญเสยการควบคมการทรงตวทำาใหความสามารถในการปฏบตกจกรรมและความวองไวลดนอยลง และการเคลอนไหวไมสมพนธกน อยางไรกตามเกอบรอยละ 75 ของผสงอายทมไดมการออกกำาลงกาย อาจจะนำาไปสอาการสขภาพเสอมโดยการออกกำาลงกายนนจะทำาใหเกดผลดอยางมากในหลายๆดาน ทงดานสขภาพและดานสงคม ดงนนการออกกำาลงกายถอวาเปนปจจยพนฐานในการสรางสขภาพ ซงการออกกำาลงกายสปดาหละ 3 วน วนละ 30 นาทขนไป ตดตอกนนาน 12 สปดาห สามารถทำาใหสมรรถภาพทางกาย การทำางานของหลอดเลอดและหวใจมประสทธภาพเพมมากขน และกจกรรมการออกกำาลงกายจะแตกตางกนไปตามสขภาพและความสามารถของผสงอาย วธการออกกำาลงกาย เราจะตองเลอกแบบทถกวธความแขงแรงของระบบไหลเวยนโลหต ดงนนตวบงชความมการพฒนากจกรรมทเหมาะสมกบผสงอาย ดงนน จงสนใจตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลบเพอสขภาพสงอาย เพอใหผสงอายสามารถนำาตนแบบดงกลาวไปแกปญหาความเจบปวย เพอสงเสรมสขภาพทงดานรางกายและจตใจของผสงอาย โดยประโยชนทไดรบจากการจดทำาตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลบเพอสขภาพ กลมเปาหมายทจดทำาตนแบบการออกกำาลงกาย จากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว และขยายผลในชมชนจำานวน 6 ชมชน ไดแก 1) ตำาบลสนามจนทร อำาเภอเมอง 2) ตำาบลยายชา อำาเภอสามพราน 3) ตำาบลโคกพระเจดย อำาเภอนครชยศร 4) ตำาบลบานเวฬวนาราม อำาเภอบางเลน 5)ตำาบลบานภม อำาเภอดอนตม และ 6) ตำาบลคลองโยง อำาเภอพทธมณฑล โดยใชเครองมอทใชในการจดทำาโครงการ คอ รปแบบตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลวเพอสขภาพของผสงอาย แบบประเมนเกยวกบความรสกตอตนเอง และ แบบประเมนเกยวกบความรสกตอชวต โดยรปแบบตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลบเพอสขภาพของผสงอายใชศกษาความถพบวาผสงอายปฏบตอาทตยละ 3 ครง /สปดาห เหมาะสมมากทสดสำาหรบผสงอาย 60-70ป ดานความหนก จากอตราการเตนของชพจรสงสด คอ 50-70% MHR ดานความนาน จากระยะเวลาทใชในการออกกำาลงกาย แตละครงพบวาใช40-50 นาทเหมาะสมมากทสด ดานรปแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลบเพอสขภาพผสงอายมการเคลอนททำาใหเกดความคลองตว สนกสนาน ไมเครยด มการออกกำาลงกาย แบบ 4 ทศ ทำาใหสมองซกซายและสมองซกขวาเกดความจำาไดดมาก ไดคดตลอดเวลา ม

ความรสกวามความสขสามารถอยรวมกบผอนไดด ซงจากการสงเกตจะเหนไดวาผเขารวมโครงการสามารถออกกำาลงกายในทาทางทเหมาะสมตามหลกวชาการและศกยภาพของตนเอง นอกจากนยงสงเกตไดจากการรวมกจกรรมวา ผสงอายใหความรวมมอในการเขารวมโครงการมความสขและความพงพอใจจาการบอกเลา

ผลการจดกจกรรมท 4 ขายเอง พบวา ผเขารวมกจกรรมไดนำา พชผกทปลกมาเปนสวนหนงของการประกอบสวนหนงของการประกอบอาหารเพอสขภาพสำาหรบผสงอาย ถอวาเปนการบรณการเอาองคความรใหเกดประโยชน โดยผลตภณฑมการแลกเปลยนกนทงทเปนวตถดบ คอ การจำาหนายผกทปลกในลกษณะแลกเปลยนกน และทงการจำาหนายในลกษณะแลกเปลยนอาหารททำาการแปรรปเรยบรอยแลว ซงผเขารวมโครงการสะทอนภาพใหเหนวาหลงจากการเขารวม โครงการ ปลกกนเอง ปรงกนเองสามารถเกดองคความรสการจำาหนาย ถงแมวาการจำาหนายนจะไมเกดรายไดทเปนแหลงรายไดหลกแตกเกดความพงพอใจทมโครงการฯ ดๆ เพราะไดมกจกรรมททำาใหไมเหงา มเครอขายทางสงคม สงผลใหการดำารงชวตในชวงทายนนมความสข

สวนน 4 ผลสะทอนกระบวนการและ การพฒนาความอยดกนดของผสงอาย พบวา ผสงอาย และเจาหนาทสาธารณสข สะทอนผลหลงเสรจสนโครงการ ปลกเอง ปรงเอง กนเอง ขายเอง โดยเจาหนาทสาธารณสขนนระบวา เปนการจดกจกรรมทด เพราะ เปนกจกรรมใหม ทไมเคยทำามากอน จากคำาพดทวา เปนสงทด เปนสงทยงไม“เคยทำา เพราะปกตจะเปนการตรวจสขภาพ รวมทงทำาใหผสงอาย มการรวมตวกน ”คดเรองใหมๆ เกดความตนเตน เหนไดจากคำาพดทวา พอมารวมตวกน มการคด“เรองใหมๆ ทำาใหรสกตนเตน และนาทำา สวนในดานผสงอายทเขารวมโครงการ ระบวา ”เปนโครงการทด ททำาใหผสงอายรเกยวกบการอย การกน และการออกกำาลงกายเพอไมใหมปญหาสขภาพ เหนไดจาก โครงการดมากๆ ทำาใหผสงอายสามารถรวาจะอย“อยางไรเพอไมใหมปญหาสขภาพ รวธทจะอยกนอยางไร โดยทไมจำาเปนตองซอของแพง ปลกผกเองได ปรงกนเองได เหลอกขาย ทำาใหผสงอายมสขภาพกาย สขภาพจตทด รวมทงการจดกจกรรมการประกวดอาหาร และการออกกำาลงกายทำาใหเหน”ศกยภาพผสงอาย เหนการขบเคลอนเปนแนวโนมทด เหนไดจากความรวมมอของผสงอายทกตำาบลมารวมในวนปดโครงการ ซงกจกรรมในวนปดโครงการประกอบดวย การประกวดการออกกำาลงกาย ประกวดอาหารเพอสขภาพ และการบรรยายเรองการปลกผกปลอดสารพษจากผมประสบการณโดยตรง ในการเกบขอมลไดใหผสงอายทมารวมงานเขยนความรสก ความคดเหน ในบอรดทจดให ในชวงทายของการจด

กจกรรม ผสงอาย ระบวา เปนโครงการทดมาก มประโยชน มสาระ ไดความร รสกสนกสนาน ไดมาพบเพอน ไดมตรภาพทด รวมทงอยากใหจดกจกรรมอยางตอเนอง ดงทขอความตอไปน เหนไดจากประโยคดงตอไปน เปนโครงการทด “มประโยชน สำาหรบทกกลมวย ไดความร ไดรอยยม และมตรภาพทดมากๆ เปน” “โครงการทมสาระนารมากๆ จะไดนำาไปใชในชวตประจำาวน จะไดมสขภาพดทงครอบครว จดงานไดด ทำาใหมความสข ไดมเพอนๆ เพมมากขน และไดแลกเปลยน” “ความรสกดๆ ทมโครงการผสงวย ดใจทไดมารวมงาน เปนโครงการทด และม”“ประโยชน อยางใหมกจกรรมปละ 2 ครง เปนกจกรรมยอดเยยมคะ ทำาใหผสงอาย” “ผอนคลาย สนกเพลดเพลน มประโยชนคะ มความสข ไดพบเพอน อยากใหม” “มตรภาพทดๆ จะแพหรอชนะ เรากคอเพอนกน มประโยชน ใหความร สนกสนาน ได”“ออกกำาลงกาย เปนโครงการทมประโยชน ไดความร อยากใหจดบอยๆ เปน” “ ” “โครงการทด มประโยชน ไดสขภาพทดดวย”

สวนท 5 การขยายผลรปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย นนไดขยายผลของการวจยสพนท จำานวน 6 ตำาบล ในพนทของจงหวดนครปฐม ประกอบดวย 1) ตำาบลสนามจนทร อำาเภอเมอง 2) ตำาบลยายชา อำาเภอสามพราน 3) ตำาบลโคกพระเจดย อำาเภอนครชยศร 4) ตำาบลบานเวฬวนาราม อำาเภอบางเลน 5) ตำาบลบานภม อำาเภอดอนตม และ 6) ตำาบลคลองโยง อำาเภอพทธมณฑล พบวา ผลการดำาเนนกจกรรมสวนใหญสอดคลองกบเขตพนทความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน คอ ดานความร ทกษะ และความพงพอใจ หลงการเขารวมกจกรรมของผเขารวมกจกรรม เปลยนแปลงไปในทศทางทดขนโดยจากการสงเกตและการสมภาษณสะทอนภาพใหเหนวาสงผลการดำาเนนกจกรรมสงผลใหเกดความสข ตอผสงอาย แตการจดนำารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ไปใชนนตองวเคราะหและเลอกพนทชมชนทไมมผสงอายทอายมากเกนไปเพราะบางครงมการปวย สภาพรางกายไมไหวไมสามารถดำาเนนกจกรรมได ถอเปนอปสรรคหนงในการดำาเนนโครงการน และในชวงทายของโครงการ ไดมการจดเวทแลกเปลยนทง องคความร ดานการปลก การปรง การกน การขาย และการออกกำาลงกายเพอดแลสขภาพโดยการเชญ 6 ชมชนทขยายผลขางตน และ ชมชนวงนำาเขยว รวมเปน 7 ชมชน รวมทงนกวชาการ ผเชยนชาญ ดานเกษตร คหกรรม ดานสขภาพ และดานการออกกำาลงกาย มารวมแลกเปลยนเรยนร แสดงผลลงาน ซงการจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรดงกลาว นนพบวา ผเขารวมกจกรรมมความสข มเครอขายสามารถตดตอกนภายหลง นอกจากนยงทำาใหเกดการเดนทางไปเยยมเยอนกนตามมาภายหลง และจากการสมภาษณผเขา

รวมโครงการไดชใหเหนวาโครงการนเปนโครงการทเปนรปแบบททำาใหผสงอายสามารถไปปฏบตสการอยดมสข เพราะสขภาพดนนจะสงผลใหมความสข การปลกกนเอง การปรงกนเอง ทำาใหผสงอายใหบรโภคอาหารทปลอดภย ทสำาคญการออกกำาลงทถกวธจะสงผลทำาใหราบกายแขงแรง

การอภปรายผลสภาพชมชนในเขตพนทความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล

วงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน จะแบงออกเปนสองกลมใหญ ๆ คอ กลมทมฐานะ และกลมทมฐานะปานกลางถงยากจน ซงกลมนจะเปนกลมทมความถในใชบรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสนมากกวากลมแรก โดยปญหาดานสขภาพซงสวนใหญปวยเปนโรคกลม non-communicable diseases เชน โรคไขมนในเลอดสง ความดน โลหตสง โรคเบาหวาน นำาตาลในเสนเลอดสง โรคเสนเลอดในหวใจตบตน อาการเขาเสอม อาการฟนผ แตบางรายบอกวาตนเองไมมอาการในกลม non-communicable diseases เนองจากเลอกกนอาหารตามคำาแนะนำาของแพทย ออกกำาลงกายในทาทเหมาะสมมเพยงอาการปวยจากการแพรเชอโรคตามฤดกาล หรอ การบาดเจบจากกจกรรมการดำารงชวตประจำาวน โดยบางรายปวยเปนมะเรงกำาลงทำาการรกษาตองไปพบแพทยเปนประจำามอาการและอาการเรมดขนอยางตอเนอง ซงแพทยแนะนำาใหรกษาสขภาพโดยการเลอกกนอาหารทเหมาะสมไมมสารพษตกคาง และใหออกกำาลงกายในทาทางทเหมาะสมเนองจากไมไดออกกำาลงกาย และจากการสงเกตสภาพแวดลอมความเปนอย โดยผสงอายทอยในเขตความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยวมพนฐานครอบครวอยในระดบปานกลาง ซงมลกษณะของบานเรอนเลกกลางใหญแตกตางกนออกไปตามฐานะของคนในชมชน และดวยบรบทพนทสงคมเกษตรกรรมเปนพนทชมนำามนำาใชตลอดทงปจงทำาใหผสงอายในชมชนประกอบอาชพเกษตรกรรม บงบอกถงคณภาพชวตของผสงอายของคนในชมชนเขตพนทความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน มความเปนอยในรปแบบของสงคมเกษตรกรรมมฐานะปานกลางเปนสวนใหญ บางรายมฐานะด บางรายมฐานะยากจน โดย Lu, Pikhart, and Sacker (2018) ไดชใหเหนวาการพฒนาคณภาพชวตของผสงอายใหมสขภาพทแขงแรงนนมความจำาเปนตองศกษาขอมลพนฐานทสำาคญโดยเฉพาะการกนซงหมายถงพชผกทนำามาปรงอาหารการเลอกกนอาหารทเหมาะสมกบวยของผสงอาย การออกกำาลงกายทเหมาะสมเพราะผสงอายมกจะมความ

เสอมของอวยวะรางกายสวนตาง ๆ ศกษาคณภาพชวตผสงอาย เพอเปนขอมลในการพฒนาสขภาพและคณภาพชวตของผสงอายตามแนวทางของการแพทยปฐมภม เพอลดการเปนโรคผสงอายในกลม non-communicable diseases และเปนการลดภาระของ สถานบรการดานพยาบาลอนจะสงผลทำาใหการดแลผปวยทวถงยงขน โดยคนในพนทมอาการปวยในกลม non-communicable diseases โดยมสาเหตมาจากกนแบบไมเลอก และ ไมใหความสำาคญในการออกำาลงกาย โดยผสงอายตองการใหนกวชาการจากมหาวทยาลยเขาขบเคลอน และใหความรกบผสงอาย เพอใหไดอยด กนด และมสขภาพแขงแรง อยากไดความรเรองปลกผกปลอดภยไวกนเองกนเอง การปรงอาหารทถกหลกโภชนาการ ออกกำาลงกายตามหลกวชาการเพอการสรางเสรมสขภาพทด และ ยงตองการความรเรองการเพมรายไดเสรมโดยการจำาหนาย พชผกและอาหารทจดทำาขนเอง เปนไปในทศทางเดยวกนกบ Goldsen, Kim, Goldsen and Emlet (2015) ทไดกลาวถงเรองการปลกผกปลอดภยไวกนเองกนเองเพอปรงอาหารทถกหลกโภชนาการอาหาร พรอมกบออกกำาลงกายเพอการสรางเสรมสขภาพทถกตอง

สวนท 2 การพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ผมสวนเกยวของไดพฒนาในรปแบบ โครงการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย โรง“พยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว โดยโครงการจะมกจกรรมยอย ” 4 กจกรรม คอ กจกรรมท 1 ปลกกนเอง กจกรรมท 2 ปรงกนเองกจกรรมท 3 ออกกำาลงกาย และกจกรรมท 4 ขายเอง สอดคลองกบผลการวจยของ เปนการตอบสนองนโยบายการพฒนาของ กองยทธศาสตรและแผนงาน สำานกงานปลดกระทรวง กระทรวงสาธารณสข (2561) ทสงเสรมใหมการดแลสขภาพโดยการมความรวมมอจากทกภาคสวน ซงกระทรวงเกษตรและสหกรณ และสำานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2560) กไดมพนธกจในการพฒนาสงเสรมใหคนอยดกนดเชนกน

กจกรรมท 1 ผมสวนเกยวของไดเสนอใหมการปลกผกปลอดสารพษในกะบะปลกผกสำาหรบผสงอายเพราะเปนการปลกผกในพนทจำากดดแลศตรพชไดงาย และทสำาคญไมเกนกำาลงของผสงอายทจะสามารถทำาได โดยมขนตอน คอ ขนตอนท 1 สำารวจหาผทสนใจเขารวมโครงการ ขนตอนท 2 การเรยนรและรบอปกรณการปลกผกปลอดสารพษ ขนตอนท 3 การลงมอทำา และขนตอนท 4 การประกวดอวดแปลงผกแบบออนไลน โดยผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบแนวทางการพฒนาการวจยของ Silverman and Paterson (2011) ทนำาเสนอการวจยชมชนทตองเรมจากการสำารวจขอมลพนฐาน ผสนใจรวมโครงการ ลงมอทำาแบบมสวนรวม

กจกรรมท 2 ผมสวนเกยวของไดรวมกนทำาการพฒนาโปรแกรมความฉลาดดานอาหารสำาหรบผสงอายโดยมขนตอนการดำาเนนงาน 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 สำารวจขอมลพนฐานของผสงอาย ขนตอนท 2 เรยนรอาหารเพอสขภาพ และ ขนตอนท 3 ประกวดอาหารเพสขภาพ ซงมรายละเอยดของกจกรรรม Narayan, Ali, and Koplan (2010) ไดนำาเสนอไวในทศทางเดยวกนวากนอาหารทเหมาะสมตอไวมผลตอโรคกลม NCDs

กจกรรมท 3 ผมสวนเกยวของไดรวมกนพฒนารปแบบตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลวเพอสขภาพใชแบบการเตนบาสโลวประกอบจงหวะบกน ออกกำาลงกายแบบ 4 ทศทางใน 1 ทศทางการออกกำาลงกายเปนเซต หมายถงการออกกำาลงกาย ทาเดนทศทางขวาและซาย ทาละ 4 จงหวะ ทาเดนทศทางขนและลงทาละ 4 จงหวะ ทาโยกอยกบท ทาละ 4 จงหวะ ทาตบมออยกบท 4 จงหวะ ตอจากนนบดตวไป ทางขวา (เปลยนทศทางทกทศรวม 4 ทศ) ทาทางการออกกำาลงกายแบบเปน 3 ขนตอน คอการอบอนรางกาย 5-10 นาท การออกกำาลงกาย 30 นาท และการผอนคลายรางกาย 5-10 นาท แผนการใชรปแบบตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลบสำาหรบผสงอาย ใชเวลา 12 สปดาห สปดาหละ 3 ครง โดยมรปแบบการพฒนาขนตอนการออกกำาลงกายแบบบาสโลวสำาหรบผสงอาย กลรตน อศวสนชย จารวรรณ แสงเพชร และ วราภรณ รงสาย (2554) ไดนำาเสนอไวในทศทางเดยวกนวาการออกกำาลงกายตองมทาทางและจงหวะทเหมาะสมตอวย

กจกรรมท 4 ผมสวนเกยวของไดพฒนารปแบบกจกรรมการขายเองโดยใหมการนำาผลผลตจากการปลกกนเอง และ กจกรรมการปรงกนเอง มาจำาหนายในราคาถกเพอแลกเปลยนกนกนภายในชมรมผสงอาย โดยอาจจำาหนายตามชองทางออนไลน หรอ การมาพบปะพดคยกนทพนทสวนกลาง คอ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน จากการคนควารายงานประจำาปของ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว (2561) กไดมนโยบายทใหผสงอายไดมารวมกจกรรมของหนวยงานเพอขบเคลอนเรองสขภาพของผสงอาย และสงเสรมใหผสงอายสามารถมาใชพนทในการสรางรายไดโดยการตงรานขายของได

สวนท 3 ผลการพฒนารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ดานความร ทกษะ และความพงพอใจนน มผเขารวม โครงการพฒนาความอยดกนดของผสง“อายรพสต.วงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน โดยโครงการจะมกจกรรมยอย ” 4 กกจรรม คอ กจกรรมท 1 ปลกกนเอง กจกรรมท 2 ปรงกนเองกจกรรมท 3 ออกกำาลงกาย

และกจกรรมท 4 ขายเอง รวมทงสน จำานวน 50 คน ในพนทเขตรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน ซงคณะผวจยไดรายงานผลการวจยไว จำานวน 4 ตอนทสอดคลองตามกจกรรมยอยของโครงการฯ

กจกรรมท 1 ปลกกนเอง มผสมครใจทผานการประเมนความตองการและจำาเปนจำานวน 15 คน เขารบฟงการบรรยายใหความรโดยใชใบความรเรองการผสมดนปลก สวนประกอบของเมลดพนธ และ ดแลฉนแบบเขาใจธรรมชาต สอดคลองกบทศทางการพฒนา โดยใชกระบวนการมสวนรวม นพวรรณ ธระพนธเจรญ (2551) โดยทำาวจย เรอง การวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวมของชมชนในการพฒนาสงแวดลอม ของ พนทการทองเทยวเชงวฒนธรรมในโลกมสลม พนทชมชน ประตชยและชมชนปาตอง อำาเภอพระนครศรอยธยาจากจำานวนชดปลกผก จำานวน 15 ชด โดยในหนงชดจะประกอบดวย กระบะผก ดนผสม ดนเพาะปลก เมลดพนธผก บวรดนำา นำาสมควนไม ชอนปลก และอปกรณอนทเกยวของ โดยแนวทางการพฒนาของ บาลเยน สนนตาและ ทมวจยชมชน (2552) กเรมจาการแจกอปกรณการเกษตรเพอใหคนไดเหนและเชอมนวาเปนแนวทางการพฒนาทดอยางหนง โดยผกทผเขารวมโครงการปลกสามารถเจรญเตบโดยและสามารถนำาไปตอยอดในการปรงอาหารกนเองและยงสามารถจำาหนายใหกบเพอนบานได โดยผกทเลอกปลก คอ ผกบง ผกคะนา ผกกวางตง ผกโขม และชนดอน ๆ เชนพรก กระเพรา โหรพาเปนตน และ การประกวดอวดแปลงผกแบบออนไลน พบวา ชมรมผสงอายในเขตพนทความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน ไดมกลม line และมการนำาผลงานมาเผยแพรเพออวดฝมอการปลกผกของผสงอาย โดยนอกจากจะมการปลกผกในแปลงยง พบวา มบางรายขยายผลการปลกในพนทสวนรอบบาน วราภรณ ปญญาวด (2551) กไดมผลวจยทเปนไปในทศทางเดยวกน จะเหนไดวาผสงอายทเขารวมโครงการปลกผกกนเองนนมความพงพอใจ เพราะไดมกจกรรมทำาทำาใหชวตไมเบอหนาย เพราะในขณะทไดปลกผกกนเองกยงไดออกกำาลงกายไปในตว ในขณะเดยวกนไดสอนลกหลาน มกจกรรมครอบครวรวมกบลกหลานเพราะแทนทหลานจะเลนโทรศพท กไดเขามาชวยคณตา คณยายปลกผก ชวยถอนหญา รดนำาผกทกเชาเยน และยงไลแมลง ถอวาเปนภมปญญาการปลกผกกนเองใหกบลกหลานในการถายทอดความรสลกหลาน และผสงอายทเขารวมโครงการบางรายยงชใหเหนวามความพงพอใจตอกจกรรมแบบนมาก เพราะไดความรการปลกพชใหม ๆไดอาหารกนทปลอดภยเพราะปลกกนเอง เหลอกนนำามาขาย ทสำาคญทำาใหมเรอพดคยระหวางผสงอายดวยกน จงมความพงพอใจมาก แตมผเขารวมโครงการบางรายไมพงพอใจเพราะมองวาจำานวนแปลงผกทนำามาแจกนนมจำานวนไมทวถง จงเสนอใหมโครงการลกษณะน

อกเพราะเปนโครงการทเกดประโยชนตอชมชนและสงคมโดยเฉพาะสงคมของวยผสงอาย โดยในขณะทสนทนากลมนนผเขารวมการสนทนากลมมสหนาทาทางมรอยยมทบงบอกวามความสข

กจกรรมท 2 ปรงกนเองมผเขารวมกจกรรม สวนใหญเปนเพศหญง โดยมผเขารวมกจกรรม สวนใหญเปนผทมอายชวง 60-65 ป และผเขารวมโครงการทเหลอมชวงอาย 71-75 ป ซงจากการวดดชนมวลกายของผสงอายทเขารวมโครงการสวนใหญมากกวาหนงในสามมดชนมวลกายในระดบ อวนมาก รองลงมาอยในระดบอวน ทเหลอมนำาหนกเกน และปกต สวนขอมลดานอาชพของผทเขารวมโครงการเกอบครง เปนพอบานแมบาน มากกวาหนงในสามเลกนอยทำาสวนทเหลอ ประกอบอาชพคาขาย และไมมอาชพ ในสดสวนทใกลเคยงกนโดยผลการตรวจสขภาพประจำาปของผทเขารวมโครงการทกคนตรวจสขภาพประจำาป โดยสวนใหญ มการตรวจสขภาพ 1 ครงตอป สวนทเหลอตรวจสขภาพ 2 ครงตอป ซงขอมลของทพกอาศยผเขารวมโครงการประมาณสองในสาม อยกบบตรหลาน อยกบบตร และ คสมรส และโรคประจำาตวผทเขารวมโครงการสวนใหญมโรคประจำาตว มากกวาครงเลกนอย เปนโรคความดนโลหตสง ทเหลอเปนทงโรคความดนโลหตสง และเบาหวาน และ โรคหวใจ และเบาหวาน และมากกวาหนงในสเลกนอยไมมโรคประจำาตว สอดคลองกบผลการวจยของ ศนสนย กระจางโฉม และสวภา จำาปาวลย (2557) ทมผลการศกษาออกไปในทศทางเดยวกน

นอกจากน จากแบบสอบถามปลายเปด ผสงอายสวนใหญเคยไดรบการอบรมเกยวกบเรองโภชนาการ การดแลสขภาพ และการออกำาลงกาย สำาหรบการดแลตนเองของผสงอายทมโรคประจำาตว ผสงอายระบวา มการดแลเรองการกนอาหารทเนนการกนผก ปลา งดอาหารเคม และหวาน กนจำานวนนอยลง และออกกำาลงกาย ความรเกยวกบการบรโภคอาหารของผสงอาย กอนการเขารวมโครงการ มประเดนทผสงอายตอบถกทงหมด ม 3 ประเดน คอ 1) ดแลนำาหนกตวและออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอ 2) ควรกนปลาเพราะเปนอาหารไขมนตำา ยอยงาย 3) บวลอยไขหวาน ขนมหมอแกง เปนอาหารวางทเหมาะสำาหรบผสงอาย และ 4) บรโภคไขเคม เตาหย ปลาเคม ผกดอง ไดอยางไมจำากด สำาหรบ ประเดนทตอบถกรอยละ 70 ขนไป ม 7 ประเดน คอ 1) ผสงอายควรกนอาหารรสไมจด เชน แกงจด ปลานง 2) การกนอาหารทะเล เชน ปลาหมก หอยนางรม ถากนในปรมาณมากจะทำาใหระดบไขมนในเลอดสง 3) ควรดมนมทกวนเพราะชวยใหกระดกแขงแรง 4)ไมควรกนผลไมรสหวานจด เชน ลำาไย ทเรยน 5) ควร

กนขาวเปนหลกสลบกบกวยเตยวหรอขนมจนบางมอ 6)ผสงอายทมนำาหนกตวมากควรดมนมพรองมนเนย หรอ นมถวเหลอง และ 7) ถวเมลดแหง เชน ถวเขยว ถวเหลอง สามารถกนแทนเนอสตวได และ ประเดนทผสงอายตอบถกตำากวาม 5 ประเดน คอ 1) ควรกนขาวกลองแทนขาวซอมมอหรอขาวขดขาว 2) ไมจำาเปนตองดมนำาเปลาวนละ 8 แกวถาไมรสกกระหาย 3) สามารถกนไขไดทกวนโดยไมจำากด 4) ควรกนเนอสตวตดมน เชน หมสามชน ขาหม เพราะนมและเคยวงาย และ 5)ผสงอายไมจำาเปนตองกนผดหลากหลายชนดถากนในปรมาณทเพยงพอ สอดคลองกบผลการศกษาของ Goldsen, Kim, Goldsen, and Emlet (2015) กไดนำาเสนอขอมลในลกษณะเดยวกนแตแตกตางกนทลกษณะอาหารทเปนอาหารของวฒนธรรมยโรป

สวนความรเกยวกบการบรโภคอาหารของผสงอาย หลงการเขารวมโครงการ มประเดนทผสงอายตอบถกทงหมด ม 8 ประเดน คอ 1) ไมจำาเปนตองกนอาหารครบ 5 หมทกวนกได 2) ควรดแลนำาหนกตวและออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอ 3) ไมควรกนผลไมรสหวานจด เชน ลำาไย ทเรยน ขนน 4) ควรกนปลาเพราะเปนอาหารไขมนตำา ยอยงาย 5) ไมควรกนเนอสตวตดมน เชน หมสามชน ขาหม เพราะนมและเคยวงาย 6) ควรดมนมทกวนเพราะชวยใหกระดกแขงแรง 7)บวลอยไขหวาน ขนมหมอแกง เปนอาหารวางทไมเหมาะสำาหรบผสงอาย และ 8) ผสงอายควรบรโภคไขเคม เตาหย ปลาเคม ผกดอง ได อยางจำากดโดย Thakur, Banerjee and Nikumb (2013) เสนอแนวทางการกนอาหารลกษณะเดยวกนแต เปนอาหารตามบรบทของภมประเทศ สำาหรบการเปรยบเทยบความรเกยวกบอาหารสำาหรบผสงอาย กอนและ หลงการเขารวมโครงการ พบวา ผสงอายคะแนนเฉลยหลงเขารวมโครงการ สงกวากอนเขารวมโครงการ สอดคลองกบแนวทางการวจยขอ อภเดช ชางชยและคณะ (2560) ทไดใชวธการวดความรกอนการเขารวมกจกรรมและหลงการเขารวมกจกรรมการเรยนรดานการเกษตร ซงงานวจยนเปนงานวจยทใชกระบวนการมสวนรวมของชมชนในการพฒนากจกรรมการเรยนรดานการเกษตรเชนกนแตกลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ในการจดการศกษานอกระบบซงแตกตางจากการทดลอง ของงานวจยน

ภายหลงการปฏบตการประกอบอาหารผสงอาย ผวจยไดประเมนความรเกยวกบการประกอบอาหารสำาหรบผสงอาย พบวา ผสงอายตอบคำาถามถกทกขอ ทงในเรองของ 1) ควรเลอกวธปรงอาหารดวยการตมหรอนง 2) ควรหนผก

กอนลางเพอนำาปรงอาหาร 3) ไมควรปรงอาหารทมรสจด เชน เคม หวาน เผด เปรยว 4) ควรเลอกใชขาวกลองแทนขาวขาว และ 5) ควรเลอกเนอปลามากกวาเนอสตวชนดอนมาปรงอาหาร โดยจากการปฏบตการอาหารสำาหรบผสงอาย พรอมทงสอดแทรกสาระสำาคญเกยวกบอาหารสำาหรบผสงอาย ทงการเลอกชนดอาหาร การประกอบอาหาร และปรมาณทเหมาะสมสำาหรบผสงอายแลว ผวจยไดจดกจกรรม ปรงอยางไร ใสใจผสงอาย เปนการประกวดการประกอบ“ ”อาหารสำาหรบผสงอายผลจากการจดกจกรรมดงกลาว ผสงอายใหความสนใจ และกระตอรอรนตอการจดกจกรรมน เปนอยางมาก สงเกตไดจาก การนำาพชผกทปลกมาจากบาน การใหความรวมมอในการประกอบอาหารระหวางการสาธตของสมาชกทกคนภายในกลม และจากการพจารณาอาหารทแตละกลมนำามาประกอบแขงขนกน พบวา ทกกลมประกอบอาหารไดถกตองตามหลกการของอาหารสำาหรบผสงอาย เชน ปลานง แกงเลยง ตมสมไก แกงสมผกรวม เพราะ ใชโปรตนจากปลา และ จากการสงเกตพฤตกรรมโดยภาพรวมของการดำาเนนกจกรรมปรงกนเองของของผสงอาย จะเหนไดวาผเขารวมโรงการมความรดานการปรงอาหารทเหมาะสำาหรบผสงอายทสามารถดำาเนนการไดจรงทเปนไปตามหลกวชาการ ทกษะการปรงอาหารทนารบประทาน และมความพงพอใจตอกจกรรมเปนอยางมาก สวน ศนสนย กระจางโฉม และสวภา จำาปาวลย (2557) กไดนำาเสนอาหารททบรโภคแลวทำาใหอายยนยาว

ผสงอายนนสงผลทำาใหอตราการเพมจำานวนของผสงอายทมแนวโนมสงขน ทำาใหโครงสรางทางสงคมและครอบครว โดยจากสาเหตและปญหาสำาคญของผสงอายคอเรองสขภาพทเกดการเปลยนแปลงของรางกายทสงเกตไดชด เชน ความแขงแรงลดลงและการสญเสยการควบคมการทรงตวทำาใหความสามารถในการปฏบตกจกรรมและความวองไวลดนอยลง และการเคลอนไหวไมสมพนธกน อยางไรกตามเกอบรอยละ 75 ของผสงอายทมไดมการออกกำาลงกาย อาจจะนำาไปสอาการสขภาพเสอมโดยการออกกำาลงกายนนจะทำาใหเกดผลดอยางมากในหลายๆดาน ทงดานสขภาพและดานสงคม ดงนนการออกกำาลงกายถอวาเปนปจจยพนฐานในการสรางสขภาพ ซงการออกกำาลงกายสปดาหละ 3 วน วนละ 30 นาทขนไป ตดตอกนนาน 12 สปดาห สามารถทำาใหสมรรถภาพทางกาย การทำางานของหลอดเลอดและหวใจมประสทธภาพเพมมากขน และกจกรรมการออกกำาลงกายจะแตกตางกนไปตามสขภาพและความสามารถของผสงอาย วธการออกกำาลงกาย เราจะตองเลอกแบบทถกวธความแขงแรงของระบบไหลเวยนโลหต ดงนนตวบงชควรมการพฒนากจกรรมทเหมาะสมกบผสง

อาย ดงนน จงสนใจตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลบเพอสขภาพสงอาย เพอใหผสงอายสามารถนำาตนแบบดงกลาวไปแกปญหาความเจบปวย เพอสงเรมสขภาพทงดานรางกายและจตใจของผสงอาย โดยประโยชนทไดรบจากการจดทำาตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลบเพอสขภาพ กลมเปาหมายทจดทำาตนแบบการออกกำาลงกาย จากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว และขยายผลในชมชนจำานวน ชมชน ไดแก 1) ตำาบลสนามจนทร อำาเภอเมอง 2) ตำาบลยายชา อำาเภอสามพราน 3) ตำาบลโคกพระเจดย อำาเภอนครชยศร 4) ตำาบลบานเวฬวนาราม อำาเภอบางเลน 5) ตำาบลคลองโยง อำาเภอพทธมณฑล 6) ตำาบลบานภม อำาเภอดอนตม โดยใชเครองมอทใชในการจดทำาโครงการ คอ รปแบบตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลบเพอสขภาพของผสงอาย แบบประเมนเกยวกบความรสกตอตนเอง และแบบประเมนเกยวกบความรสกตอชวต โดยรปแบบตนแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลบเพอสขภาพของผสงอายใชศกษาความถโดยผสงอายปฏบตอาทตยละ 3 ครง /สปดาห เหมาะสมมากทสดสำาหรบผสงอาย 60-70 ป ดานความหนก จากอตราการเตนของชพจรสงสด คอ 50-70% MHR ดานความนาน จากระยะเวลาทใชในการออกกำาลงกาย แตละครงพบวาใช 40-50 นาทเหมาะสมมากทสด ดานรปแบบการออกกำาลงกายแบบบาสโลบเพอสขภาพผสงอายมการเคลอนททำาใหเกดความคลองตว สนกสนาน ไมเครยด มการออกกำาลงกาย แบบ 4 ทศ ทำาใหสมองซกซายและสมองซกขวาเกดความจำาไดดมากไดคดตลอดเวลา มความรสกวามความสขสามารถอยรวมกบผอนไดด ซงจากการสงเกตจะเหนไดวาผเขารวมโครงการสามารถออกกำาลงกายในทาทางทเหมาะสมตามหลกวชาการและศกยภาพของผเขารวมโครงการ นอกจากนยงสงเกตไดจากการรวมกจกรรมวา ผสงอายใหความรวมมอด เปนโครงการทมความสขและความพงพอใจจาการบอกเลา กลรตน อศวสนชย จารวรรณ แสงเพชร และ วราภรณ รงสาย (2554) ไดนำาเสนอขอมลทแตกตางกนการออกำาลงกายดวยยางยดตอการทรงตว และการเคลอนไหวในผสงอายแตมเปาหมายการพฒนากลมผสงอายเชนกน

กจกรรมท 4 ขายเอง ผเขารวมกจกรรมไดนำา พชผกทปลกมาเปนสวนหนงของการประกอบสวนหนงของการประกอบอาหารเพอสขภาพสำาหรบผสงอาย ถอวาเปนการบรณการเอาองคความรใหเกดประโยชน โดยผลตภณฑมการแลกเปลยนกนทงทเปนวตดบ คอ การจำาหนายผกทปลกในลกษณะแลกเปลยนกน และทงการจำาหนายในลกษณะแลกเปลยนอาหารททำาการแปรรปเรยบรอยแลว ซงผเขารวมโครงการสะทอนภาพใหเหนวาหลงจากการเขารวม โครงการ ปลกกนเอง ปรงกนเองสามารถเกดองคความรสการจำาหนาย ถงแมวาการจำาหนายนจะไมเกดรายไดทเปน

แหลงรายไดหลกแตกเกดความพงพอใจทมโครงการฯ ดๆ เพราะไดมกจกรรมททำาใหไมเหงา มเครอขายทางสงคม สงผลใหการดำารงชวตในชวงทายนนมความสข โดยไดนำาภาพตวอยางกจกรรมขายเองสวนหนงมานำาเสนอ สนทร ปลงกมล (2558) ไดนำาเสนอวาการจำาหนายสนคาเกษตรนนควรหลกเลยงผลผลตทมสารพษ

สวนท 4 ผลสะทอนกระบวนการและการพฒนาความอยดกนดของผสงอายนนจะเหนไดวา ผสงอาย และเจาหนาทสาธารณสข สะทอนผลหลงเสรจสนโครงการ ปลกเอง ปรงเอง กนเอง ขายเอง โดยเจาหนาทสาธารณสขนนระบวา เปนการจดกจกรรมทด เพราะ เปนกจกรรมใหม ทไมเคยทำามากอน สวนในดานผสงอายทเขารวมโครงการ ระบวา เปนโครงการทด ททำาใหผสงอายรเกยวกบการอย การกน และการออกกำาลงกายเพอไมใหมปญหาสขภาพ รวมทงการจดกจกรรมการประกวดอาหาร และการออกกำาลงกายทำาใหเหนศกยภาพผสงอาย เหนการขบเคลอนเปนแนวโนมทด นอกจากนดวยการใหผทมรวมในวนปดโครงการ ซงกจกรรมในวนปดโครงการประกอบดวย การประกวดการออกกำาลงกาย ประกวดอาหารเพอสขภาพ และการบรรยายเรองการปลกผกปลอดสารพษจากผมประสบการณโดยตรง ในการเกบขอมลไดใหผสงอายทมารวมงานเขยนความรสก ความคดเหน ในบอรดทจดให ในชวงทายของการจดกจกรรม ผสงอาย ระบวา เปนโครงการทดมาก มประโยชน มสาระ ไดความร รสกสนกสนาน ไดมาพบเพอน ไดมตรภาพทด รวมทงอยากใหจดกจกรรมอยางตอเนอง โดย ยทธพงษ เฮาประมงค (2555) การมสวนรวมของคณะกรรมการชมชนในการพฒนาชมชนในเขตเทศบาลตำาบลบางพระ อำาเภอศรราชา จงหวดชลบร พบวา มผลการวจยทสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกน

สวนท 5 การขยายผลรปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอายนนไดขยายผลของการวจยสพนท จำานวน 6 ตำาบลนนหลงการเขารวมกจกรรมของผเขารวมกจกรรม เปลยนแปลงไปในทศทางทดขนโดยจากการสงเกตและการสมภาษณสะทอนภาพใหเหนวาสงผลการดำาเนนกจกรรมสงผลใหเกดความสข ตอผสงอาย แตการจดนำารปแบบการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย ไปใชนนตองวเคราะหและเลอกพนทชมชนทไมมผสงอายทอายมากเกนไปเพราะบางครงมการปวย สภาพรางกายไมไหวไมสามารถดำาเนนกจกรรมได ถอเปนอปสรรคหนงในการดำาเนนโครงการน และในชวงทายของโครงการ ไดมการจดเวทแลกเปลยนทง องคความร ดานการปลก การปรง การกน การขาย และการออกกำาลงกายเพอดแลสขภาพโดยการเชญ 6 ชมชนทขยายผลขางตน และ

ชมชนวงนำาเขยว รวมเปน 7 ชมชน รวมทงนกวชาการ ผเชยนชาญ ดานเกษตร คหกรรม ดานสขภาพ และดานการออกกำาลงกาย มารวมแลกเปลยนเรยนร แสดงผลลงาน โดยผเขารวมกจกรรมมความสข มเครอขายสามารถตดตอกนภายหลง นอกจากน ยงทำาใหเกดการเดนทางไปเยยมเยอนกนตามมาภายหลง และจากการสมภาษณผเขารวมโครงการไดชใหเหนวาโครงการนเปนโครงการทเปนรปแบบททำาใหผสงอายสามารถไปปฏบตสการอยดมสข เพราะสขภาพดนนจะสงผลใหมความสข การปลกกนเอง การปรงกนเอง ทำาใหผสงอายใหบรโภคอาหารทปลอดภย ทสำาคญการออกกำาลงทถกวธจะสงผลทำาใหราบกายแขงแรง สอดคลองกบแนวทางการพฒนาตามกระบวนการวจยของ Creswell (2013) ทไดเสนอวาหลงจาการศกษาในพนทชมชนแลวตองมการคนขอมลและตองมการขยายผลของการวจยสการเกดประโยชนสงสด

ขอเสนอแนะ 1. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสน

สามารถนำาผลการวจยเรองการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย: ปลกเอง ปรงเอง กนเอง และขายเอง ไปตอยอดโครงการขบเคลอนเรองสขภาพผสงอายได และสามารถนำาขอมลไปกำาหนดนโยบายการพฒนาชมชนรวมกบผนำาชมชน และเครอขายภาครฐและภาคเอกชน

2. กระทรวงสาธารณะสข สามารถนำาผลการวจยเรองการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย: ปลกเอง ปรงเอง กนเอง และขายเอง ไปขยายผลตอยอดโครงการเพอเปนการสรางสขภาวะชมชน ผสงอายทประเทศไทยกำาลงเขาสสงคมผสงอายอยางเตมขน

3. ผนำาชมชนและคนในชมชน วงนำาเขยว อำาเภอกำาแพงแสนนำาผลการวจยเรองการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย: ปลกเอง ปรงเอง กนเอง และขายเอง ไปตอยอดโครงการขบเคลอนเรองสขภาพผสงอาย และสามารถนำาขอมลไปกำาหนดนโยบายการพฒนาชมชนรวมกบผนำาชมชน และเครอขายภาครฐและเอกชน และนอกจากนยงสามารถนำาองคความรและประสบการณทไดรบจาการเขารวมโครงการฯ ไปขยายผลใหกบญาตและคนรอบขางได

4. หนวยงานภาครฐ เชน พฒนาชมชน ตำาบล เทศบาล จงหวดนครปฐม หรอ ชมชนทมลกษณะเดยวกนสามารถนำาผลการวจยนำาผลการเรองการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย: ปลกเอง ปรงเอง กนเอง และขายเอง ไปตอยอด

โครงการขบเคลอนเรองสขภาพผสงอายได และสามารถนำาขอมลไปกำาหนดนโยบายการพฒนาชมชนรวมกบผนำาชมชน เครอขายภาครฐอน และภาคเอกชน

5. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกำาแพงแสน ควรนำาผลการวจยเรองการพฒนาความอยดกนดของผสงอาย: ปลกเอง ปรงเอง กนเอง และขายเอง ไปเปนตนแบบ และขอมลประกอบการพฒนางานวจยเชงปฏบตการเพอพฒนาสงคมในมตอน ๆ ใหกบบคลากรดานวชาทเกยวของ

6. การดำาเนนการวจยครงตอไปควรเพมผมสวนเกยวของและควรขยายผลการวจยสชมชนอนทมลกษณะเดยวกนใหมากขน

7. การดำาเนนการวจยครงตอไปควรไดรบการสนบสนนงบประมาณทมากขนเพอเปนการขยายผลการวจยทมประสทธภาพ

8. การดำาเนนการวจยครงตอไปควรมการสรางเครอขายการตดตอทางสงคมออนไลนทสามารถตดตอไดทงภาครฐและเอกชน

เอกสารอางองกระทรวงเกษตรและสหกรณ และสำานกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2560. ยทธศาสตรเกษตรและ

สหกรณ ระยะ 20 ป (พ.ศ.2560 – 2579) และแผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ.2560 – 2564). กรงเทพฯ.

กลรตน อศวสนชย จารวรรณ แสงเพชร และ วราภรณ รงสาย. 2554. “ผลของการสงเสรมสขภาพ

ดวยการออกำาลงกายดวยยางยดตอการทรตว และการเคลอนไหวในผสงอาย”. วารสารศนยการแพทยศาสตรคลนก โรงพยาบาลพระปกเกลา. (28). (2). เมษยายน-มถนายน. หนา: 110-124.

กองยทธศาสตรและแผนงาน สำานกงานปลดกระทรวง กระทรวงสาธารณสข. 2561. สรปสถตท

สำาคญพ.ศ. 2561. นนทบร: กองยทธศาสตรและแผนงาน กระทรวงสาธารณสข.นพวรรณ ธระพนธเจรญ. 2551. การวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวมของชมชนในการพฒนา

สงแวดลอม ของ พนทการทองเทยวเชงวฒนธรรมในโลกมสลม: กรณศกษาชมชน

ประตชยและชมชนปาตอง อำาเภอพระนครศรอยธยา. รายงานวจบฉบบสมบรณ สำานกงาน

คณะกรรมการวจยแหงชาต.บาลเยน สนนตาและ ทมวจยชมชน. 2552. กระบวนการและรปแบบการ

ขยายผลการทำาเกษตรอนทรยเพอพฒนาเศรษฐกจชมชนทองถนในตำาบลลวงเหนอ อำาเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม. รายงานวจยเพอทองถนฉบบสมบรณ สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

มธรดา ศรรตน. 2554. การบรหารและพฤตกรรมองคการ (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: บรรณกจ.

ยทธพงษ เฮาประมงค. 2555. การมสวนรวมของคณะกรรมการชมชนในการพฒนาชมชนในเขตเทศบาลตำาบลบางพระ อำาเภอศรราชา จงหวดชลบร. รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาการบรหารทวไป วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา.

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวงนำาเขยว. 2561. รายงานการประชมประจำาป. ปงบประมาณ

2561.โรงพยาบาลบำารงราษฎร. 2557. บำารงราษฎร Health Spot. เวบไซด. ออนไลน:

https://www.bumrungrad.com/th/health-blog/May-2016/ncds-non-communicable-diseases-symptoms-prevention. (วนท 24/02/2562).

วราภรณ ปญญาวด. 2551. “การขบเคลอนสวถเกษตรปลอดภยจากสารพษ: กรณการปลกพชผก”. วารสารเศรษฐศาสตรธรรมศาสตร, 26 (1).

ศนสนย กระจางโฉม และสวภา จำาปาวลย. 2557. “การบรโภคอาหารททำาใหอายยนยาวของ

ผสงอาย กลมชาตพนธไทยวน อำาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม”. วารสารการพฒนาชมชน

และคณภาสพชวต. (2). (2). หนา: 161-170.

สนทร ปลงกมล. 2558. “การพฒนาแนวทางการลดใชสารเคมปองกนและกำาจดศตรพชของเกษตรกร ตำาบลหนองยาว อำาเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา”. วารสารวจยราชภฎพระนคร ปท10 ฉบบท 2. กรกฎาคม-ธนวาคม 2558.

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. 2560. มเตอรประเทศไทยวนท 22 กนยายน 2560 (ออนไลน).

http://www.thailandometers.mahidol.ac.th/สำานกงานกองทนการสรางเสรมสขภาพ.2561. กลมโรค NCDs (ออนไลน).

https://www.thaihealth.or.th/microsite/categories/5/ncdsสำานกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ. 2552. รายงานภาระโรคและการบาดเจบของประชากรไทยพ.ศ. 2552.

นนทบร.บรษท เดอะกราฟโก ซสเตมส.อภเดช ชางชยและคณะ. 2560. “การพฒนากจกรรมการเรยนรดานการเกษตรโดยการมสวนรวม

ของชมชน: กรณศกษาโรงเรยนสาธตแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขต

กำาแพงแสน”. ฉบบภาษาไทยสาขามนษยศาสตร สงคมศาสตร และศลปะ ปท10 ฉบบท 2 เดอนพฤษภาคม - สงหาคม 2560, มหาวยาลยศลปากร.

อาชญญา รตนอบล. 2562. การสงเสรมการเรยนรสำาหรบผใหญ และผสงอายในสงคมไทย.

กรงเทพมหานคร. โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.Creswell, J.W. 2013. Qualitative Inquiry Research Design. 3rd Ed. Los Angeles, USA:

SAGE.Cohen, J.M., & Uphoff, N.T. 1986. Rural Development

Participation: Concept and Measure For Project Design Implementation and Evaluation: Rural Development Committee Center for international Studies. New York: Cornell University Press.

Goldsen, K.I.F., Kim, H.J., Goldsen, J. and Emlet, C.A. (2015). “Successful Aging Among

LGBT Oder Adult: Physical and Menttal Health-Related Quality of Life by Age Group”. The Gerontological Socity of America. (55). (1). Page: (154-168).

Lu, W., Pikhart, M.H., and Sacker, A. 2018. “Domains and Measurements of Healthy

Aging in Epidemiological Studies: AReveiw”. The Gerontological Society of America. (00). (00). April. Page: (1-17).

McKernan, J. 2008. Curriculum and Imagination: Process Theory, Pedagogy

and Action Research. New York and London: Routledge Taylor & Francis Group.Kid, J.R. 1973. How Adult Learn. New York: Association Press.Narayan, K.M.V., Ali, M., and Koplan, J.P. 2010. “Global Noncommunicable Diseases

Where Worlds Meet”. The new England Journal of Medicine. Page: 1196-1198. Online: https://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMp1002024.

Silverman, R.M. and Paterson, K.L. 2011. Qualitive Research Methods for Community

Development. New York and London: Routledge Taylor & Francis Group. Thakur R, Banerjee A and Nikumb V. 2013. Health problems among the elderly: a cross-sectional

. Med Health Sci Res. 2013 Jan;3(1):19-25. doi: 10.4103/2141-9248.109466.