· web viewน ำด ม เคร องด ม น ำผลไม ต องสะอาด...
TRANSCRIPT
แนวทางดำาเนนการโครงการอาหารปลอดภยปลอดโรคในโรงเรยนและศนย
พฒนาเดกเลก
ขอมล
ผดำาเนนการ ผประเมนและรายงาน
ผลโรงเรยนและหนวยงาน ท
เกยวของ
ศนยพฒนาเดกเลก
และหนวยงาน
ทเกยวของ
สสจ.หรอคณะ
กรรมการรวม
1. การบรหารจดการอาหารปลอดภยเพอลดโรคอาหารเปนพษและโรคอจจาระรวง1.1 มนโยบาย
1.2 มการแตงตงคณะกรรมการ/คณะทำางานดำาเนนงาน
1.3 มการคดเลอกวตถดบอาหารปลอดภยสำาหรบปรงประกอบอาหาร หรอมหลกฐานการรบซอจากแหลงวตถดบทไดมาตรฐาน
1.4 มการปรงประกอบอาหารทถกสขลกษณะ
2. เกณฑมาตรฐานตางๆ ท
1 / 155
เกยวของ2.1 ผานเกณฑมาตรฐาน ทใชในการประเมน
- ผานเกณฑมาตรฐานการสขาภบาลอาหาร กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข
- ผานเกณฑอาหารปลอดภยปลอดโรคในศนยพฒนาเดกเลก
2.2 เกณฑมาตรฐานทเกยวของ- เกณฑมาตรฐานศนยเดกเลก
ปลอดโรค กรมควบคมโรค- เกณฑมาตรฐานศนยเดกเลกนา
อย กรมอนามย3. จดทำาทะเบยนบนทกเหตการณโรคอาหารเปนพษหรอโรคอจจาระรวง
4. มการกำากบดแล ประมวลผล
2 / 155
สวนท 1
เอกสารสำาหรบสำานกงานสาธารณสขจงหวดจดทำาหรอบนทกขอมล
เพอจดสงใหสำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย และเตรยมความพรอม
สำาหรบการตรวจประเมนผล
3 / 155
เอกสารการรายงาน 1 สำานกงานสาธารณสขจงหวดจดสงใหสำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภยตามระยะเวลาทกำาหนด1.1 แบบรายงานผลการดำาเนนงาน KPI/FP 56 (สำาหรบสำานกงานสาธารณสขจงหวด)แบบฟอรมรายงานผลการดำาเนนงานโครงการอาหารปลอดภยปลอดโรคในโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก
ระหวางวนท ...... เดอน ............................ พ.ศ. ......... ถงวนท ............... เดอน ............................. พ.ศ. ..........
จงหวด ....................................... เครอขายบรการท ............................................
จำานวนทดำาเนนการ (แหง)
ผลการประเมนมการบรหารจดการอาหาร
ปลอดภยเพอลดโรคอาหารเปนพษและโรคอจจาระ
รวง
เกณฑมาตรฐานการสขาภบาล
อาหาร กรมอนามย
เกณฑอาหารปลอดภยปลอดโรคในศนยพฒนาเดก
เลก
มเหตการณการระบาดโรคอาหารเปนพษ
ผาน (แหง)
รอยละ ผาน (แหง)
รอยละ ผาน (แหง)
รอยละ (แหง)
โรงเรยนมธยมศกษาโรงเรยนขยาย
4 / 155
โอกาสโรงเรยนประถมศกษาศนยพฒนาเดกเลกรวม ปญหาอปสรรค ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ขอเสนอแนะ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ความตองการสนบสนนจากสวนกลาง ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
5 / 155
หมายเหต - รายงานผลงานสะสม- สำานกงานสาธารณสขจงหวดจดสงใหสำานกสงเสรมและ
สนบสนนอาหารปลอดภย กระทรวงสาธารณสข รอบ 6,9 และ 12 เดอนสน
ผรายงานขอมลลงชอ.......................................
.............. (
)1.2 แบบฟอรมแผนปฏบตการและผลการใชจายงบประมาณ (สำาหรบสำานกงานสาธารณสขจงหวด)แบบฟอรมแผนปฏบตการและการใชจายงบประมาณโครงการอาหารปลอดภยปลอดโรคในโรงเรยนและศนย
พฒนาเดกเลกระหวางวนท ...... เดอน ............................ พ.ศ. ......... ถงวนท ............... เดอน
............................. พ.ศ. ..........จงหวด ....................................... เครอขายบรการท ............................................
กจกรรม เปาหมาย/
หนวยนบ
แผนงบประมาณ (บาท)
งบประมาณใชจรง
(บาท)
ผลการดำาเนนงาน ผรบผดชอบหลก
โทร/แฟกซ
6 / 155
ผเสนอลงชอ.....................................................
( )วนท............................
ผเหนชอบลงชอ.....................................................
( ) วนท............................
หมายเหต- สำานกงานสาธารณสขจงหวด สงแผนปฏบตการและแผนการใชงบประมาณทไดรบความเหนชอบจากนายแพทยสาธารณสขจงหวด (ภายในวนท ๓๑ มนาคม ๒๕๕๖)- สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงผลการดำาเนนงานตามแผนปฏบตการและแผนการใชงบประมาณ รอบ 6, 9
และ 12 เดอน จดสงใหสำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย กระทรวงสาธารณสข
7 / 155
1.3 แบบฟอรมบนทกเหตการณระบาดโรคอาหารเปนพษหรออจาระรวง (สำาหรบสำานกงานสาธารณสขจงหวด เกบขอมลยอนหลงจากกลมงานระบาดวทยาจงหวด)แบบฟอรมบนทกสรปเหตการณระบาดของโรคอาหารเปนพษหรออจจาระรวงในโรงเรยนและศนยพฒนาเดก
เลกระหวางวนท ...... เดอน ............................ พ.ศ. ......... ถงวนท ............... เดอน
............................. พ.ศ. ..........จงหวด ....................................... เครอขายบรการท ............................................
-----------------------------------------สวนท 1 เหตการณทผานมา 3 ป ยอนหลง
- ปงบประมาณ พ.ศ. 2553 .............เหตการณ ปงบประมาณ พ.ศ. 2554 ...........เหตการณ ปงบประมาณ พ.ศ. 2555 ..............เหตการณ
สวนท 2 เหตการณปจจบน ปงบประมาณ พ.ศ. 2556
เหตการณท
ชอ รร./ศพด.
จำานวนผปวยทงหมด (ราย)
ระดบชนเรยน (ราย) อาการเดน (ราย)
สาเหตทเกดจากการ
สอบสวนโรคเทศกาลหรอ
กจกรรมพเศษ
การประสาน/สงตอขอมล เชน รพสต./ หนวยงานสาธารณสข
ศพด.
อนบาล ประถม มธยม คลน ไส
ถาย
เหล
มไข
เกดจากเทศกาลหรอ
กจกรรม
ไมม
ประสาน/สงตอขอมลแก
(ระบ)
ไมม
1 2 3 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6
8 / 155
ว พเศษ (ระบ)
รวม
หมายเหต - รายงานผลงานสะสม- สำานกงานสาธารณสขจงหวดจดสงใหสำานกสงเสรมและ
สนบสนนอาหารปลอดภย กระทรวงสาธารณสข รอบ 6,9 และ 12 เดอนสน
ผรายงานขอมลลงชอ.......................................
.............. (
)
9 / 155
1.4 แบบฟอรมการสมตรวจตวอยางอาหาร (สำาหรบสำานกงานสาธารณสขจงหวด) เจาหนาทรพ.สต.บานโคงวนเพญและชมรม อย.นอยบานเขาชจรรยตรวจ
ชนดอาหาร รายการทตรวจสารปนเปอนในอาหาร (ตวอยาง)ฉลาก
วนหมดอาย
อณหภมการเกบรกษา (ระบ)
Colifrom
bacteria
ยาฆาแมลง
บอแรกซ สารฟอกขาว
สารกนรา
ฟอรมาลน
นำามนทอดซำา
ตรวจ
ผาน
ตรวจ
ผาน
ตรวจ
ผาน
ตรวจ
ผาน
ตรวจ
ผาน
ตรวจ
ผาน
ตรวจ
ผาน
ตรวจ
ผาน
เนอสตวปรงสกพรอมรบ
ประทาน 1 1
1 1 0 0 0 0
0 0
0 0
นม 0 0 1 1
ไขสกพรอมรบประทาน
0 0 0 0
ผกสด/ ผลไม 0 0 0 0 0 0อาหารพรอม 0 0
10 / 155
บรโภค (เชน อาหารกลองสำาหรบ
กจกรรมพเศษ)นำาดม 1 1นำาแขง
รวม 2 2 1 1 1 1
หมายเหต - รายงานผลงานสะสม - กรณทตรวจแลวไมผานกรณาระบชนดอาหารทไมผาน
- สำานกงานสาธารณสขจงหวดจดสงใหสำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย
กระทรวงสาธารณสข รอบ 6,9 และ 12 เดอนสน
ผรายงานขอมลลงชอ..................................
................... (
)
11 / 155
เอกสารรายงาน 2 สำานกงานสาธารณสขจงหวดใชประกอบการเกบขอมล และตรวจประเมนโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก
- แบบฟอรมประเมนการบรหารจดการอาหารปลอดภยเพอลดโรคอาหารเปนพษและโรคอจจาระรวง (สำาหรบสำานกงานสาธารณสขจงหวด)
ชอโรงเรยน /ศนยพฒนาเดก
เลกระดบชน
เรยน (ศพด., ประถม, ขยาย
โอกาส,มธยม)
มครวในโรงเรยน/จางครวขางนอก
การบรหารจดการอาหารปลอดภยเพอลดโรคอาหารเปนพษและโรคอจจาระรวง
(1) มนโยบาย
(2) มการแตงตงคณะ
กรรมการดำาเนนงาน
(3) มการคดเลอกวตถดบอาหาร
ปลอดภยสำาหรบปรงประกอบ
อาหาร
หรอมหลกฐานการรบซอจาก
แหลงวตถดบท
(4) มการปรงประกอบ
อาหารทถกสขลกษณะ 1
ผลการประเมน
ผาน
(ครบทกขอ (1)-(4)
ไมผาน(ยงไมครบทก
12 / 155
ไดมาตรฐานขอ)ม จา
งม ไม
มม ไมม ม ไมม ใช ไมใช
รร.บานเขาชจรรย / / / / / /
รวมหมายเหต 1 การปรงประกอบอาหารทถกสขลกษณะตามแนวทางหนา........................
13 / 155
สวนท 2
เอกสารสำาหรบโรงเรยน/ศนยพฒนาเดกเลกจดทำาหรอบนทกขอมลเพอเตรยมความพรอมสำาหรบการ
ตรวจประเมน
14 / 155
2.1 การบรหารจดการอาหารปลอดภยเพอลดโรคอาหารเปนพษและโรคอจจาระรวง
(1) นโยบายการดำาเนนงานอาหารปลอดภยปลอดโรคในโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก ประจำาโรงเรยน/ศนยพฒนาเดกเลก คอ..........................ศนยเดกเลกปลอดโรค เดกสขภาพด...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................(2) คำาสงแตงตงคณะกรรมการหรอคณะทำางาน จำานวน .........ฉบบ ไดแก……………มคณะกรรมการ……………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ดงมรายละเอยดตามเอกสารแนบทาย
(3) มการคดเลอกวตถดบอาหารปลอดภยสำาหรบปรงประกอบอาหาร หรอมหลกฐานการรบซอจากแหลงวตถดบทไดมาตรฐาน
มการคดเลอกวตถดบอาหารปลอดภยสำาหรบปรงประกอบอาหาร
15 / 155
(ตามรายละเอยดเอกสาร/หลกฐาน) .............................................................................
มหลกฐานการรบซอจากแหลงวตถดบทไดมาตรฐาน (ตามรายละเอยดเอกสาร/หลก
ฐาน) .............................................................................
(4) มการปรงประกอบอาหารทถกสขลกษณะตามขอแนะนำาของกระทรวงสาธารณสข
ปรงอาหารทถกสขลกษณะแตกตางจากขอแนะนำาของกระทรวงสาธารณสข
16 / 155
2.2 ทะเบยนบนทกเหตการณโรคอาหารเปนพษหรอโรคอจจาระรวงใชสำาหรบโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก
แบบฟอรมบนทกเหตการณระบาดของโรคอาหารเปนพษหรออจจาระรวงในโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลกชอโรงเรยน/ ศนยพฒนาเดกเลก..โรงเรยนบานเขาชจรรยและศนยพฒนาเดกเลกบานเขาชจรรย..........
จำานวนชนเรยน ศพด. อนบาล-ม.ตน (ขยายโอกาส) ประถมศกษา มธยมศกษา อำาเภอ.......สตหบ......จงหวด............ชลบร.....................
ประจำาเดอน.....สงหาคม.......... ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๖ -----------------------------------------
สวนท 1 เหตการณทผาน มา 3 ป ยอนหลง- ปงบประมาณ พ.ศ. 2553 .......ไมม......เหตการณ ปงบประมาณ พ.ศ.
2554 ..ไมม.........เหตการณ ปงบประมาณ พ.ศ. 2555 ........ไมม......เหตการณ
สวนท 2 เหตการณปจจบน ปงบประมาณ พ.ศ. 2556 ยงไมเคยมเหตการณวน-เวลาเรมปวยรายแรก
จำานวนผปวยทงหมด
(ราย
ระดบชนเรยน (ราย) อาการเดน (ราย) สาเหตเบอง
ตน ทสงสย
เทศกาลหรอกจกรรมพเศษ สถานทเขา
รบการรกษา
การประสาน/สงตอขอมล เชน รพสต./ หนวยงานสาธารณสข
ศพด.
อนบาล ประถม มธยม คลน ไส
ถาย
มไข
เกดจากเทศกาลหรอ
ไม
ประสาน/สงตอขอมลแก
ไม1 2 3 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6
17 / 155
และราย
สดทา
) เหลว
กจกรรมพเศษ (ระบ)
ม (ระบ) ม
รวมหมายเหต : สำาหรบโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก
ชอผบนทกขอมล.....................................................
18 / 155
สวนท 3
เอกสารวชาการเพอประกอบการดำาเนนงานและเปนแนวทางใหโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก
ปลอดภยปลอดโรค
19 / 155
คำาชแจงแบบสำารวจนใชสำาหรบโรงอาหาร ซง
หมายถง สถานทจดบรการอาหารในหนวยงานตาง ๆ ไดแก โรงเรยน, สถาบนการศกษา, บรษท, โรงงาน, สำานกงานฯลฯ (ยกเวน โรงครวของโรงพยาบาล ซงปรงกระกอบอาหารใหกบผปวยในโรงพยาบาล)
3.1 เกณฑมาตรฐานการสขาภบาลอาหาร กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (ใชสำาหรบประเมนโรงเรยน)
แบบสำารวจโรงอาหารตามมาตรฐานการสขาภบาลอาหาร กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข
12 / 155
13/ 155
ชอโรงอาหาร...................โรงเรยนบานเขาชจรรย.....................................................................................................ชอโรงเรยน, หนวยงาน..............โรงเรยนบานเขาชจรรย...........................................................................................สงกด................สพฐ.สพป.ชบ.3.........................................จำานวนนกเรยน หรอพนกงาน.......186........คนทอย เลขท................-..................หมท..............11.......................ซอย..................-................ ถนน...........-.........................ตำาบล......บางเสร................อำาเภอ.........สตหบ............... เขต (เทศบาล/สขาภบาล/อบต.)....เทศบาลตำาบลเกลดแกว..............จงหวด.........ชลบร.............จำานวนผรบบรการจากโรงอาหาร............186..............คน/วน จำานวนผสมผสอาหาร....186.......คนการอบรมดานสขาภบาลอาหาร ( / ) เคย เมอ..................................................... ( ) ไมเคยลกษณะการใหบรการ 1. หนวยงานดำาเนนการเองทงหมด 2. ใหบคคลภายนอกเขามาจำาหนายอาหาร จำานวน .................. ราย
วธการใชแบบสำารวจ ใหแสดงเครองหมาย " / " ในชองผลการสำารวจหลงขอมาตรฐานทถกตองครบถวนทกรายการ ใหแสดงเครองหมาย " X " ในชองผลการสำารวจหลงขอมาตรฐานทไมถกตองหรอไมครบถวนใหแสดงเครองหมาย " - " ในชองผลการสำารวจหลงขอมาตรฐานในกรณทไมมกจกรรมทระบไวในขอมาตรฐานและไมเปนปญหาดานสขาภบาลอาหาร ใหถอวาผานมาตรฐานในขอนน
เรอง รายละเอยดมาตรฐาน ผลการสำารวจ หมายเหตครงท
1ครงท
2ครงท
3ครงท
4ก. สถานทรบประทานอาหาร และบรเวณทวไป
1. สะอาด เปนระเบยบ…………………………………………………..…2. โตะ เกาอ สะอาด แขงแรง จดเปนระเบยบ………………………..3. มการระบายอากาศทด……………………………………………………4. สะอาด เปนระเบยบ พนทำาดวยวสด
…………............................................
..........
.....………
……….…..…….……..……………..............
..........
.....………
……….…...............................................
..........
.....
..........
…………….............................................
..........
.....
..........
……………………………..……………………………………………………………………………………………..
……………………………..…………………
14/ 155
ข. บรเวณทเตรยม-ปรงอาหาร
ค. ตวอาหาร นำา นำาแขง เครองดม
ถาวร แขง เรยบ สภาพด5. มการระบายอากาศรวมทงกลน และควนจากการทำาอาหารไดด เชน มปลองระบายควน หรอพดลมดดอากาศทใชการไดด…6. ไมเตรยมและปรงอาหารบนพน………………………………………7. โตะเตรยม-ปรงอาหาร และผนงบรเวณเตาไฟ ตองทำาดวยวสดททำาความสะอาดงาย (เชน สแตนเลสกระเบอง) มสภาพด และพนโตะตองสงจากพนอยางนอย 60 ซม…………………………..8. อาหารและเครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท ตองมเลข สาระบบอาหาร เชน
...................................
……
……………
……………
……
..........
......
..........
......
.....
……………
..........
.....
.....
..........
.....
..........
.....
…………..
……………………………..
……………………………..
15/ 155
เรอง รายละเอยดมาตรฐาน ผลการสำารวจ หมายเหตครงท
1ครงท
2ครงท
3ครงท
4ค. ตวอาหาร นำา นำาแขง เครองดม (ตอ)
9. อาหารสด เชน เนอสตว ผกสด ผลไม และอาหารแหง มคณภาพด แยกเกบเปนสดสวน ไมปะปนกน วางสงจากพนอยางนอย 60 ซม. หรอเกบในตเยน ถาเปนหองเยน ตองวางอาหารสงจากพนอยางนอย 30 ซม. สำาหรบอาหารสดตองลางใหสะอาดกอนนำามาปรง……………………………………………………………10. อาหารและเครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท มคณภาพด เกบเปนระเบยบ สงจากพนอยางนอย 30 ซม............................. 11. อาหารทปรงสำาเรจแลว เกบในภาชนะทสะอาด มการปกปด วางสงจากพนอยางนอย 60 ซม…………………………………………….12. มตสำาหรบปกปดอาหารทปรงสำาเรจแลว และ
……………
……………
……………
……………
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
….………..
………….
………….
………….
………….
……………………………..
………………………….….
……………………………..
……………………………..
……………………………..
16/ 155
ง . ภาชนะอปกรณ
ดานหนาของตตองเปนกระจก………………………………………………………………….13. นำาดม เครองดม นำาผลไมตองสะอาด ใสในภาชนะทสะอาด มฝาปด มกอกหรอทางเทรนนำา หรอมอปกรณทมดามสำาหรบตกโดยเฉพาะ และวางสงจากพนอยางนอย 60 ซม………………………14. นำาแขงทใชบรโภคตองสะอาด ใสในภาชนะทสะอาด มฝาปด มอปกรณทมดามสำาหรบคบ หรอตกโดยเฉพาะ วางสงจากพนอยางนอย 60 ซม. และตองไมมสงของอนแชรวมไว……..
15. ภาชนะอปกรณ เชน จาน ชาม ชอน สอมฯลฯ ตองทำาดวยวสดทไมเปนอนตราย เชน สแตนเลส กระเบองเคลอบขาว แกว อลมเนยม เมลามนสขาว หรอสออน สำาหรบตะเกยบตองเปนไมไมตกแตงส หรอพลาสตกสขาว.....................................................
……………
……………
……………
………….
………….
………….
………….
………….
………….
……………………………..
……………………………..
17/ 155
เรอง รายละเอยดมาตรฐาน ผลการสำารวจ หมายเหตครงท
1ครงท
2ครงท
3ครงท
4ง . ภาชนะอปกรณ (ตอ)
16. ภาชนะใสนำาสมสายช นำาปลา และนำาจม ตองทำาดวยแกว กระเบองเคลอบขาว มฝาปด และชอนตกทำาดวยกระเบองเคลอบขาว หรอสแตนเลส สำาหรบเครองปรงรสอนๆ ตองใสในภาชนะททำาความสะอาดงาย มฝาปด และสะอาด……………………17. ลางภาชนะอปกรณดวยวธการอยางนอย 2 ขนตอน โดยขนตอนท 1 ลางดวยนำายาลางภาชนะ และขนตอนท 2 ลางดวยนำาสะอาด 2 ครง หรอลางดวยนำาไหลและอปกรณการลางตองสงจากพนอยางนอย 60 ซม………………………………………18. ใชอางลางภาชนะอปกรณทมทอระบายนำาทใชการไดด อยางนอย 2
……………
……………
……………
……
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
……………………………..
……………………………..
……………………………..
……………………………..
18/ 155
อาง………………………………………………………………….19. จาน ชาม ถวย แกวนำา ถาดหลม ฯลฯ เกบควำาในภาชนะโปรงสะอาดหรอตะแกรงวางสงจากพนอยางนอย 60 ซม. หรอเกบในภาชนะหรอสถานท ทสะอาดมการปกปด………………………20. ชอน สอม ตะเกยบ วางตงเอาดามขนในภาชนะโปรงสะอาด หรอวางเปนระเบยบในภาชนะทสะอาด และมการปกปด ตงสงจากพนอยางนอย 60 ซม……………………………………………………21. เขยงตองมสภาพด ไมแตกราวหรอเปนรอง มเขยงใชเฉพาะอาหารสกและอาหารดบ แยกจากกน มฝาชครอบ (ยกเวนครวทมการปองกนแมลงวนแลว)…………………………………………………….
………
……………
……………
………….
………….
………….
………….
………….
………….
……………………………..
……………………………..
เรอง รายละเอยดมาตรฐาน ผลการสำารวจ หมายเหต19/ 155
ครงท 1
ครงท 2
ครงท 3
ครงท 4
จ. การรวบรวมขยะและนำาโสโครก
ฉ. หองนำา
22. ใชถงขยะทไมรวซม และมฝาปด……………………………………..23. มทอหรอรางระบายนำาทมสภาพด ไมแตกราว ระบายนำาจากหองครวและทลางภาชนะอปกรณลงสทอระบายหรอแหลงบำาบดไดด และตองไมระบายนำาเสยลงสแหลงนำาสาธารณะโดยตรง……………………………………………………………………………….24. มบอดกเศษอาหารและดกไขมนทใชการไดด กอนระบายนำาเสยทง…………………………………………………………………………………
25. หองนำา หองสวมตองสะอาด ไมมกลนเหมน มนำาใชเพยงพอ26. หองสวมแยกเปนสดสวน ประตไมเปดสบรเวณทเตรยม - ปรงอาหาร ทลางและเกบภาชนะอปกรณ
……………
……………
……………
……………
…… …
………….
………….
………….
………….
………….
………….
……
………….
………….
………….
………….
………….
………….
……
………….
………….
………….
………….
………….
………….
……
……………………………..
……………………………..
……………………………..
……………………………..
……………………………..
……………………………..
………………20/ 155
หองสวม
ช. ผปรง ผเสรฟ
ทเกบอาหาร และตองมอางลางมอทใชการไดดอยในบรเวณหองสวม…………………………
27. แตงกายสะอาด สวมเสอมแขน……………………………………….28. ผกผากนเป อนสขาว หรอมเครองแบบ ผปรงจะตองใสหมวก หรอเนทคลมผมดวย…………………………………………………………….29. ตองเปนผมสขภาพด ไมเปนโรคตดตอ ไมเปนโรคผวหนง สำาหรบผปรงจะตองมหลกฐานการตรวจสขภาพในปนนใหตรวจสอบได………………………………………………………………………..30. มสขนสยทด เชน ตดเลบสน ไมสบบหรในขณะปฏบตงาน ไมใชมอหยบจบอาหารทปรงเสรจแลวโดยตรง…………………………
……………
… …………
……………
……………
…….
………….
………….
…….
………….
………….
…….
………….
………….
……………..
……………………………..
……………………………..
21/ 155
แบบสรปผลการสำารวจโรงอาหาร (จำาแนกตามรานยอย)สำาหรบโรงอาหารทมรานจำาหนายอาหาร จำานวนมากกวา 1 รานขนไป
ชอโรงอาหาร....โรงเรยนบานเขาชจรรย...........ชอโรงเรยน/หนวยงาน...โรงเรยนบานเขาชจรรย................จงหวด.....ชลบร...................
ขอมาตรฐาน
ชอเจาของหรอหมายเลขราน
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
มาตรฐานทไดด
มากด ไม
ได
รร.บานเขาชจรรย / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /
จำานวนทไดมาตรฐาน
22/ 155
จำานวนทไมไดมาตรฐานรวม 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 /
วน/เดอน/ป ทตรวจ ……
13/8/56…หมายเหต โรงอาหารทไดมาตรฐาน รานยอยทกรานตองไดมาตรฐานทงหมด ผตรวจ ......นางธญญลกษ.....บรรทจตร......................
23/ 155
24 / 155
ชอศนยพฒนาเดกเลก.....บานเขาชจรรย.........อำาเภอ.......สตหบ........จงหวด.........ชลบร.......................................................จำานวนครและผดแลเดก......1.........คน รบเลยงเดก อายตงแต..3.....ป ถง.......4.......ปจำานวนเดกทงหมด .....20......คน ชาย...15.......คน หญง....5........คน มาใชบรการจรงเฉลย........18.........ตอวน
ผรบการประเมนชอ......นางหทยรตน........ขมสวสด.......ตำาแหนง....ครผดแลศนย..........โทรศพท/มอถอ................................................
ผประเมน.......นางธญญลกษ.......บรรทจตร...........ตำาแหนง...................................................................หนวยงาน......รพ.สต.บานโคงวนเพญ........................โทรศพท/มอถอ………087-1424220…..…………………... วนทประเมน.....13..สงหาคม....2556........
คำาชแจง1. วธการประเมน : ประเมนในแตละขอโดยสอบถามครและ/หรอผดแล
เดกในการบรหารจดการ โครงสรางสถานท และวสดอปกรณในการดแลปองกนควบคมโรค และทำาเครองหมาย ลงในชองของการประเมน โดยพจารณาตามเกณฑการประเมนวารายการทประเมนนน ผาน หรอ ไมผาน เกณฑการประเมน ผาน = สภาพทไดมาตรฐาน ถกตองตามเกณฑและแนวทางการประเมนทกำาหนดไวไมผาน = สภาพทตำากวาเกณฑ จำาเปนตองปรบปรงแกไข
**กรณไมผาน กรณาระบเหตผลดวย**2.เกณฑผานการประเมน
ศนยพฒนาเดกเลกจะผานการประเมนเมอผานการประเมน 32 ขอ (รอยละ 80)
3.2 เกณฑอาหารปลอดภยปลอดโรคในศนยพฒนาเดกเลก (ใชสำาหรบประเมนศนยพฒนาเดกเลก)
25 / 155
แบบประเมนอาหารปลอดภยปลอดโรคในศนยพฒนาเดกเลก
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
ดานบรหารจดการ (ภายในศนยฯ)
1. มแผนการประชมคณะกรรมการหรอคณะทำางานในประเดนของการดแลสขภาพอนามยและการพฒนาเดก ภายในศนย อยางนอยปละ 1 ครง
ศนยเดกเลกมการจดประชม(พจารณาจากเอกสารการประชม หรอรายงานการประชม)
[ ] ใช [ / ] ไมม
/
ดานบคลากรของศนยเดกเลก
2. มสดสวนครและผดแลเดกโดยเฉลยอยางนอย 1 คน ตอเดก 20 คน
ศนยเดกเลกมสดสวนครและผดแลเดก โดยเฉลยอยางนอย 1 คน ตอเดก 20 คน
[ / ] ใช [ ] ไมใช จำานวนเดก
ทงหมด........20........คน
จำานวนครและผดแลเดก ..1.....คนคดเปนสดสวน...........................
/
19 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
3. ครและผดแลเดกทกคนไดรบการตรวจสขภาพประจำาปหรอตรวจภาพรงสปอด อยางนอยทก 1-2 ป
ครและผดแลเดกทกคนม[ ] ผลการตรวจสขภาพประจำาป หรอ ใบรบรองแพทย[ / ] ไมม
/
4. ครและผดแลเดกทกคนไดรบการอบรมใน เรอง การปองกนควบคมโรคตดตอทพบบอยในศนยเดกเลก เชน โรคหวด โรคอจจาระรวง โรคมอเทาปาก โรคหนอนพยาธ หด คางทม หดเยอรมน ไขสกใส โรคพษสนขบา เปนตน จากเจาหนาทสาธารณสข อยางนอย ปละ 1 ครง
[ / ] ครและผดแลเดกทกคนไดรบการอบรม [ ] ครและผดแลเดกไมไดรบการอบรม หรอ ไดรบการอบรมไมครบทกคน(ตรวจสอบจากใบรบรองการอบรม /เอกสารการจดอบรม)
/
5. กรณครและผดแลเดกเจบปวยเปนโรคตดเชอทางเดนหายใจ และจำาเปนตองดแลเดกตองปองกนการแพรเชอ โดยสวมหนากาก
เมอปวยเปนโรคตดเชอทางเดนหายใจ เชน โรคหวด [ / ] ใสหนากากอนามย
ตลอดเวลาการปฏบตงาน และ ลางมอดวย
/
20 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
อนามยตลอดเวลาการปฏบตงาน และลางมอทกครงหลงสมผสนำามก นำาลายกอนและหลงดแลเดก
นำาและสบ หรอแอลกอฮอลเจล ทกครงหลงสมผสนำามก นำาลาย กอนและหลงดแลเดก
[ ] ไมไดทำา หรอ ทำาไมครบทงสองอยาง
6. กรณครและผดแลเดกเจบปวยเปนโรคอจจาระรวงจำาเปนตองดแลเดก ตองปองกนการแพรเชอ โดยลางมอดวยนำาและสบ ทกครงกอนรบประทานอาหารและหลงการขบถาย
เมอปวยเปนโรคอจจาระรวง[ / ] ลางมอดวยนำาและ
สบ ทกครงกอนรบประทานอาหารและหลงการขบถาย
[ ] ไมไดทำา หรอ ไมไดลางมอดวยนำาและสบทกครง
/
7. มตารางกจกรรมใหความร เรอง การปองกนควบคมโรคตดตอสำาหรบเดก ซงกำาหนดใหสอน อยางนอยสปดาหละ 1 ครง
ศนยเดกเลกมตารางกจกรรมใหความร เรอง การปองกนควบคมโรคตดตอสำาหรบเดกอยางนอย สปดาหละ 1 ครง เชน การเลานทาน เปดวดทศน เลนเกมส การแสดง เปดเพลงลางมอกนเถอะ เปนตน
/
21 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
[ / ] ม [ ] ไมม8. มกจกรรมใหเดกลาง
มอดวยนำาและสบ ทกวน (กอน- หลงรบประทานอาหาร หลงขบถาย หลงเลนของเลนทกครง)
เดกลางมอดวยนำาและสบอยางถกตอง โดยสมเดกอายตงแต 4 ปขนไป จำานวน 5 คน ลางมอใหด
[ / ] ลางมอถกตอง[ ] ลางมอไมถกตอง...... คน
(เกณฑขนตำาทผานการประเมน คอ ลางบรเวณฝามอ หลงมอ นวหวแมมอ และเหนอขอมอเลกนอย
/
9. จดทำาแฟมประวตสขภาพประจำาตวเดก ทกคน ภายในศนย (แฟมประวตสขภาพประจำาตว ประกอบดวย แบบบนทกประวตการไดรบวคซนและแบบบนทกปญหาสขภาพและการดแลเบองตนของเดก)
ครและผดแลเดกจดทำาแฟมประวตสขภาพประจำาตวเดก ทกคน ภายในศนย
[ / ] ม [ ] ไมม
/
10.
ครและผดแลเดกมการตรวจคณภาพอาหาร
สอบถามครและผดแลเดกวาตรวจสอบคณภาพนม
/
22 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
และนม หรอไม และมวธการอยางไร[ / ] มการตรวจสอบนมกอนใหเดกดม [ ] ไมมการตรวจสอบ(เกณฑทผานการประเมน คอ ครและผดแลมสมตรวจคณภาพโดยสมเทใสแกว สงเกตส ตะกอน ฟอง กลน และรสชาตเปลยนไปหรอไม)
11.
ชดแตงกายผประกอบอาหารสะอาด สวมเสอมแขน ใสหมวก และผากนเป อนสขาวหรอสออน ขณะปฏบตงาน
ผประกอบอาหารชดแตงกายสะอาด สวมเสอมแขน ใสหมวก และผากนเป อนสขาวหรอสออน ขณะปฏบตงาน
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
12.
ผประกอบอาหารลกษณะรางกายภายนอกด เลบมอสน สะอาด ไมมอาการไอ จาม ตา-ตวเหลอเปนไข หรออจจาระรวง
ผประกอบอาหารลกษณะรางกายภายนอกด เลบมอสน สะอาด ไมมอาการไอ จาม ตา-ตวเหลอเปนไข หรออจจาระรวง
[ / ] ใช [ ]
/
23 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
ไมใช13.
ผประกอบอาหารใชอปกรณหรอถงมอในการหยบจบอาหารทพรอมบรโภค
ผประกอบอาหารใชอปกรณหรอถงมอในการหยบจบอาหารทพรอมบรโภค
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
14.
ครและผดแลเดกจดใหมแกวนำาดมสวนตวของเดกครบทกคน และจดเกบแกวนำาในทสะอาด ไมปะปนกบของผอน และสงจากพนอยางนอย 60 เซนตเมตร(แกวนำาสวนตว หมายถง แกวนำาเฉพาะตวของเดกแตละคน หรอแกวนำาสวนรวมทศนยเดกเลกจดไวแตใหใชเฉพาะคน เฉพาะครง)
ครและผดแลเดกจดใหมแกวนำาดมสวนตว ของเดกครบทกคน และจดเกบแกวนำาในทสะอาด ไมปะปนกบของผอน และสงจากพนอยางนอย 60 เซนตเมตร
[/ ] ใช [ ] ไมใช
/
15.
ครและผดแลเดกทำาความสะอาด แกวนำาดมสวนตวของเดก ดวยนำายาทำาความ
ครและผดแลเดกทำาความสะอาดแกวนำาดมสวนตวของเดก ทกวน หรอกรณจดใหมแกวนำาสวนรวม
/
24 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
สะอาดภาชนะ ทกวนหรอกรณจดใหมแกวนำาสวนรวม เฉพาะคน เฉพาะครง ควรทำาความสะอาด ทกครงหลงใช
เฉพาะคน เฉพาะครง ควรทำาความสะอาด ทกครงหลงใช
[ / ] ใช [ ] ไมใช
16.
ครและผดแลเดกตรวจสอบความสะอาดเครองนอน(ทนอน ผาปทนอน ปลอกหมอน ผาหม) ทกสปดาห
สงเกตความสะอาดของเครองนอน (สะอาด ไมมคราบ ไมมกลนเหมน)
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
17.
ครและผดแลเดกทำาความสะอาดของเลนเดก - ประเภทไม พลาสตก ลางดวยนำายาทำาความสะอาด ผงซกฟอก หรอนำายาฆาเชอ แลวผงแดดใหแหง ทกสปดาห
- ประเภทกระดาษ ปดฝนและผงแดด ทกสปดาห
- ประเภทผา ตกตา
สงเกตความสะอาดของเลนเดกทกประเภท[ / ] สะอาดทกประเภท [ ] ไมสะอาดบางประเภทเกณฑการประเมน1. ของเลนประเภทไม
หรอพลาสตก ตองแหง ไมมรา
2. ของเลนประเภทกระดาษ ตองไมมฝน แหง ไมมคราบสกปรก
3. ของเลนประเภทผา ตกตาตางๆ ตองสะอาด
/
ประเภทของเลนทไมสะอาด[ ] ไมหรอพลาสตก[ ] กระดาษ[ ] ผาหรอตกตาตางๆ
25 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
ตางๆ ซกดวยนำายาทำาความสะอาด หรอนำายาฆาเชอ และผงแดดใหแหง ทกสปดาห
แหง ไมมคราบสกปรก ไมมกลนเหมน
ดานโครงสรางอาคารสถานท
18.
มการจดแบงพนทใชสอยเปนสดสวนตามกจกรรม
มการจดแบงพนทใชสอยเปนสดสวนตามกจกรรม ไดแก สวนการเรยนร สถานทประกอบอาหาร/รบประทานอาหาร หองนอน และหองสวมแยกจากกน [ / ] เปนสดสวน [ ] ไมเปนสดสวน
/
19.
มพนทใชสอยในการปฏบตกจกรรมของเดกเพยงพอกบจำานวนเดกไมแออด อากาศถายเทสะดวก(โดยเฉลยอยางนอย 2 ตารางเมตร ตอเดก 1 คน)
พนทใชสอยในหองนอน หรอหองกจกรรม (ใหประเมนดพนทหองเลกทสด)
พนท.....100........ ตารางเมตรจำานวนเดก.....20............ คนคดเปน............. ตาราง
/
26 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
เมตร/ เดก 1 คน[ / ] ใช [ ] ไมใช
20.
สภาพแวดลอมของศนยเดกเลกสะอาด เปนระเบยบเรยบรอย ไมมขยะเกลอนกลาด และไมมแหลงเพาะพนธแมลงวน ยง หรอสตวนำาโรค
สภาพแวดลอมของศนยเดกเลกสะอาด เปนระเบยบเรยบรอย ไมมขยะเกลอนกลาด ไมมแหลงเพาะพนธแมลงวน ยง และสตวนำาโรค เชน ไมมยางรถยนตทมนำาขง
[/ ] ใช [ ] ไมใช
/
21.
พน ผนง และบรเวณอาคาร
พน ผนง และบรเวณอาคาร แหง สะอาด ไมมคราบสกปรก ไมมกลนเหมน
[/ ] ใช [ ] ไมใช
/
22.
หองนำา หองสวม หองนำา หองสวม แหง สะอาด ไมมคราบสกปรก ไมมกลนเหมน และมอากาศถายเทสะดวก
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
23.
อางลางมอ/สถานทลางมอ
อางลางมอ / สถานทลางมอ สะอาด ไมมคราบสกปรก ไมมกลนเหมน
/
27 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
[ / ] ใช [ ] ไมใช
24.
หองนำา หองสวมแยกจากกน
มหองนำา หองสวมแยกจากกน
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
25.
จำานวนหองสวม จำานวนโถสวมถายอจจาระ โดยเฉลยอยางนอย 1 โถ ตอเดก 10-12 คน
[ /] ใช [ ] ไมใช
/
26.
มจดลางมอ(ประกอบดวยกอกนำา และหรอ อางลางมอ)
จำานวนกอกทลางมอ โดยเฉลยอยางนอย 1 จดตอเดก 10 คน- จำานวนกอกทลาง
มอ........14....... จด- จำานวนเดก
ทงหมด.....20..... คน- เฉลย............... จด
ตอเดก 10 คน
/
ดานวสดอปกรณในการดแลสขภาพและการปองกนควบคมโรค
27.
นำาดมตองใส สะอาด นำาไมมตะกอน ตะไครนำา ตองเปน นำาตมสก
ภาชนะบรรจนำาตองสะอาดมฝาปดและกอกนำา หรอทางเทรนนำาเปดปดได ไมม
/
28 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
หรอ นำาทผานระบบปรบปรงคณภาพแลว เชน นำากรอง ทมการบำารงรกษาเครองกรองนำาตามคำาแนะนำาของผลตภณฑนนๆ หรอ นำาบรรจขวดทไดรบอนญาตจาก อย.
คราบสกปรก/ ตะไครนำา และภาชนะบรรจนำาดมและแกวนำาดม อยสงจากพนมากกวา 60 ซม.[ / ] ใช [ ] ไมใช
28.
นำาใชสะอาด นำาทใช ตองสะอาดไมมกลน ตะกอน แหลงนำาอาจมาจากนำาประปา หรอ นำาบาดาล หรอ นำาทสะอาดปลอดภย ภาชนะกกเกบนำาตองสะอาด มฝาปดมดชด
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
29.
นำาใชมปรมาณเพยงพอ- กรณนำาใชมาจาก
ระบบประปา ทมนำาไหลตลอดเวลาใหถอวามปรมาณเพยงพอ (นำาประปาผวดน/ นำาประปาบาดาล)
- กรณนำาใชมาจากถง
นำาใชมปรมาณเพยงพอ(กรณนำาใชมาจากระบบประปา ตองมนำาไหลตลอดเวลาหรอกรณนำาใชมาจากถงเกบนำา ควรมปรมาณ โดยเฉลยประมาณ 20 ลตรตอคนตอวน)
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
29 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
เกบนำา เชน ถงเกบนำาฝน ควรมปรมาณเพยงพอ โดยเฉลยประมาณ 20 ลตรตอคนตอวน)
30.
ผกสด ผลไม ตองลางสะอาด
ผกสด ผลไม ตองลางดวยนำาสะอาดอยางนอย 2 ครง หรอลางดวยนำาไหล หรอใชสารเคมทปลอดภย
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
31.
เนอสตวปรงใหสก เนอสตวทกชนดตองปรงใหสกดวยความรอนอยางทวถง
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
32.
มการปกปดอาหารทพรอมบรโภคแลว
อาหารทพรอมบรโภคตองปกปดดวยฝาช หรอฝาภาชนะ ไมใชผาขาวบาง
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
33.
อปกรณและภาชนะใส ภาชนะใสอาหารทำาดวย /
30 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
อาหารปลอดภย และสะอาด
วสดทปลอดภย เชน สแตนเลส อลมเนยม เมลามนสขาว หรอสออน ไมแตกงายหรอมความคม
[ / ] ใช [ ] ไมใช34.
การลาง อปกรณและภาชนะใสอาหาร
ลางภาชนะ อปกรณดวยนำายาลางภาชนะและนำาสะอาดอก อยางนอย 2 ครง หรอลางดวยนำาไหล
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
35.
การเกบอปกรณและภาชนะใสอาหาร
ภาชนะ อปกรณ เมอลางเสรจแลว ตองควำาใหแหง หามเชด วางในตะแกรงโปรงสะอาด สงจากพนอยางนอย 60 ซม.
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
36.
การแยกเขยง มด ตามประเภทของอาหาร เชน เขยงไมกลมสำาหรบเนอสตวสด เขยงไมเหลยม
เขยง มด สภาพด สะอาด แยกใชตามประเภทของอาหาร ไดแก ผก ผลไม เสอสตวสก เนอสตวดบ มเขยงแยกใชตาม
/
31 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
สำาหรบเนอสตวปรงสก และเขยงพลาสตกสำาหรบผก ผลไม และควรแยกมดทใชดวย และควรทำาความสะอาดทนทเมอใชงานเสรจ
ประเภทอาหารอยางนอย 3 เขยง
[ / ] ใช [ ] ไมใช
37.
สถานทเตรยม ปรงอาหาร สะอาด ถกสขลกษณะ
สถานทเตรยม ปรงอาหาร สะอาด เปนระเบยบ และการขนสงอาหารทพรอมบรโภคตองมการปกปด
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
38.
เตรยม ปรงอาหาร บนโตะทสภาพด สะอาด
เตรยม ปรงอาหาร บนโตะทสภาพด สะอาด สงอยางนอย 60 เซนตเมตร
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
39.
อปกรณเครองใชทจำาเปนในการปองกนควบคมโรค
ศนยเดกเลกจดใหมอปกรณในการปองกนควบคมโรคครบถวน ดงน 1. หนากากอนามย 2. สบ /แอลกอฮอลเจล และ3. ผาเชดมอ ผาเชดหนาเฉพาะเดก แตละคน (โดยจดเกบในทสะอาดไม
/ อปกรณทไมม คอ[ ] หนากากอนามย[ ] สบ /แอลกอฮอลเจล [ ] ผาเชดมอ/ผาเชดหนาเฉพาะเดกแตละคน
32 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
ผลการประเมน ระบ เหตผลทไม
ผานผาน
ไมผาน
อบชน ไมปนเป อน และซกทำาความสะอาดทกวน)[ /] ใช [ ] ไมใช
40.
มอปกรณและสอตางๆ พรอมใชประกอบการสอน เรอง การปองกนควบคมโรคในศนยเดกเลก
มอปกรณและสอตางๆ ทใชประกอบการสอน
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
33 / 155
3.3 เกณฑมาตรฐานศนยเดกเลกปลอดโรคสำานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค
แบบประเมนศนยเดกเลกปลอดโรคสำานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค
ศนยเดกเลก.....เขาชจรรย.............อำาเภอ.....สตหบ....................จงหวด.......ชลบร..................จำานวนครและผดแลเดก..........1..........คน รบเลยงเดก อายตงแต......3.......ป ถง........4......ปจำานวนเดกทงหมด .........20........คน ชาย....15......คน หญง.....5.......คน มาใชบรการจรงเฉลย.......18...........ตอวน
ผรบการประเมนชอ....นางหทยรตน......ขมสวสด.......ตำาแหนง....ครผดแลศนย..................โทรศพท/มอถอ.................................
ผประเมน.....นางธญญลกษ....บรรทจตร..........ตำาแหนง...เจาพนกงานสาธารณสขชำานาญงาน...หนวยงาน....รพ.สต.บานโคงวนเพญ......โทรศพท/มอถอ…087-1424220……... วนทประเมน.....13....สงหาคม.....2556................
34 / 155
คำาชแจง1. แบบประเมนมาตรฐานศนยเดกเลกปลอดโรค สามารถใชได 2 กรณ ดงน
- ใชเปนแบบประเมนของเจาหนาทศนยเดกเลกในการประเมนตนเอง- ใชเปนแบบประเมนของเจาหนาทผตรวจประเมน
2. ศนยเดกเลกทเขารวมโครงการควรไดรบคำาชแจงการประเมน เพอเตรยมความพรอมและทำาการปรบปรงแกไข ใหทนกอนการตรวจประเมน
3. วธการประเมน : ประเมนในแตละขอโดยสอบถามครและ/หรอผดแลเดกในการบรหารจดการ โครงสรางสถานท และวสดอปกรณในการดแลปองกนควบคมโรค และทำาเครองหมาย ลงในชองของการประเมน โดยพจารณาตามเกณฑการประเมนวารายการทประเมนนน ผาน หรอ ไมผาน เกณฑการประเมน
ผาน = สภาพทไดมาตรฐาน ถกตองตามเกณฑและแนวทางการประเมนทกำาหนดไว
ไมผาน = สภาพทตำากวาเกณฑ จำาเปนตองปรบปรงแกไข **กรณไมผาน กรณาระบเหตผลดวย**
35 / 155
รวมคะแนนทได...........28............คะแนน
แบบประเมนศนยเดกเลกปลอดโรค
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
ดานบรหารจดการ (ภายในศนยฯ)
1. มนโยบาย หรอแผน หรอโครงการในการปองกนควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลก
ศนยเดกเลกมแผนปฏบตงานประจำาป
[ / ] ม [ ] ไมม
/
2. มแผนการประชมคณะกรรมการหรอคณะทำางานในประเดนของการดแลสขภาพอนามยและการพฒนาเดก ภายในศนย อยางนอยปละ 1 ครง
ศนยเดกเลกมการจดประชม
(พจารณาจากเอกสารการประชม หรอรายงานการประชม)
[ / ] ใช [ ] ไมม
/
ดานบคลากรของศนยเดกเลก
3. มสดสวนครและผดแลเดกโดยเฉลยอยางนอย 1 คน ตอเดก 20 คน
ศนยเดกเลกมสดสวนครและผดแลเดก โดยเฉลยอยางนอย 1 คน ตอเดก
/
36 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
20 คน
[ / ] ใช [ ] ไมใช
จำานวนเดกทงหมด..........20......คน
จำานวนครและผดแลเดก ...1....คน
คดเปนสดสวน...........................
4. ครและผดแลเดกทกคนไดรบการตรวจสขภาพประจำาปหรอตรวจภาพรงสปอด อยางนอยทก 1-2 ป
ครและผดแลเดกทกคนม
[ / ] ผลการตรวจสขภาพประจำาป หรอ ใบรบรองแพทย
[ ] ไมม
/
5. ครและผดแลเดกทกคนไดรบการอบรมใน เรอง การปองกนควบคมโรคตดตอทพบบอยในศนย
[ / ] ครและผดแลเดกทกคนไดรบการอบรม
[ ] ครและผดแลเดกไมไดรบการอบรม หรอ ได
/
37 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
เดกเลก เชน โรคหวด โรคอจจาระรวง โรคมอเทาปาก โรคหนอนพยาธ หด คางทม หดเยอรมน ไขสกใส โรคพษสนขบา เปนตน จากเจาหนาทสาธารณสข อยางนอย ปละ 1 ครง
รบการอบรมไมครบทก
คน
(ตรวจสอบจากใบรบรองการอบรม /เอกสารการจดอบรม)
6. ครและผดแลเดกมความตระหนกและใหความสำาคญกบการมสขอนามยทดในการปองกนการแพรกระจายเชอ เชน ลางมอดวยนำาและสบทกครง กอนรบประทานอาหาร และหลงการขบถาย
6.1 กรณครและผดแลเดกเจบปวยเปนโรคตดเชอทางเดนหายใจ
กรณครและผดแลเดก ปวยแตตองมาปฏบตงาน จะปฏบตตนอยางไร
6.1 เมอปวยเปนโรคตดเชอทางเดนหายใจ เชน โรคหวด
[ / ] ใสหนากากอนามย ตลอดเวลาการปฏบตงาน และ ลางมอดวยนำาและสบ หรอแอลกอฮอลเจล
/
38 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
และจำาเปนตองดแลเดกตองปองกนการแพรเชอ โดยสวมหนากากอนามยตลอดเวลาการปฏบตงาน และลางมอทกครงหลงสมผสนำามก นำาลายกอนและหลงดแลเดก
ทกครงหลงสมผสนำามก นำาลาย กอนและหลงดแลเดก[ ] ไมไดทำา หรอ ทำาไมครบทงสองอยาง
6.2 กรณครและผดแลเดกเจบปวยเปนโรคอจจาระรวงจำาเปนตองดแลเดก ตองปองกนการแพรเชอ โดยลางมอดวยนำาและสบ ทกครงกอนรบประทานอาหารและหลงการขบถาย
6.2 เมอปวยเปนโรคอจจาระรวง
[ / ] ลางมอดวยนำาและสบ ทกครงกอนรบประทานอาหารและหลงการขบถาย
[ ] ไมไดทำา หรอ ไมไดลางมอดวยนำาและสบทกครง
/
7. มตารางกจกรรมใหความร เรอง การ
ศนยเดกเลกมตารางกจกรรมใหความร เรอง
/
39 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
ปองกนควบคมโรคตดตอสำาหรบเดก ซงกำาหนดใหสอน อยางนอยสปดาหละ 1 ครง
การปองกนควบคมโรคตดตอสำาหรบเดกอยางนอย สปดาหละ 1
ครง เชน การเลานทาน เปดวดทศน เลนเกมส การแสดง เปดเพลงลางมอกนเถอะ เปนตน
[ / ] ม [ ] ไมม
8. มกจกรรมใหเดกลางมอดวยนำาและสบ ทกวน (กอน- หลงรบประทานอาหาร หลงขบถาย หลงเลนของเลนทกครง)
เดกลางมอดวยนำาและสบอยางถกตอง
โดยสมเดกอายตงแต 4 ปขนไป จำานวน 5 คน ลางมอใหด
[ / ] ลางมอถกตอง
[ ] ลางมอไมถกตอง...........คน
(เกณฑขนตำาทผานการประเมน คอ ลางบรเวณฝามอ หลงมอ นวหวแม
/
40 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
มอ และเหนอขอมอเลกนอย
9. จดทำาแฟมประวตสขภาพประจำาตวเดก ทกคน ภายในศนย
(แฟมประวตสขภาพประจำาตว ประกอบดวย แบบบนทกประวตการไดรบวคซนและแบบบนทกปญหาสขภาพและการดแลเบองตนของเดก)
ครและผดแลเดกจดทำาแฟมประวตสขภาพประจำาตวเดก ทกคน ภายในศนย
[ / ] ม [ ] ไมม
/
10
บนทกการปวยตามแบบคดกรองอาการปวยรายหองเรยน ทกคน ทกวน
(สงเกตความผดปกตของเดกตงแตแรกรบ เชน มไข ตวรอน มนำามก ไอจาม หรอมผน
ครและผดแลเดกบนทกอาการปวยของเดกในแบบคดกรองอาการปวยรายหองเรยน ทกคน ทกวน
[ / ] บนทก [ ] ไมบนทก
/
41 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
แดง เปนตน รบแจงและใหคำาแนะนำาในการดแลเดกแกผปกครอง เพอนำาเดกไปพบแพทยหรอเจาหนาทสาธารณสข
และหยดเรยนจนกวาจะหาย)
11
กรณตรวจคดกรองเดกและไมมอาการปวยตงแตแรกรบ แตมอาการปวยในเวลาตอมาในขณะอยทศนยเดกเลก ใหแยกเดกทปวยออกจากเดกทไมปวย โดยการแยกนอน แยกเลน และแยกของใชตางๆ จากเดกคนอน
- กรณมหองแยก จดใหเดกปวยนอนในหอง
ในกรณทมเดกปวย มการแยกเดกปวยหรอไม อยางไร
[ / ] แยกนอน ทกครง โดยใชหองแยก หรอ ใชผามานกน /ฉากกนใหเปนสดสวน และหางจากคนอน อยางนอย 1 เมตร
[ ] ไมแยกนอน
/
42 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
แยก ทกครง
- กรณไมมหองแยก ใชผามานกน /ฉากกนใหเปนสดสวน และหางจากคนอนอยางนอย 1 เมตร
12
ครและผดแลเดกบนทกและตรวจสอบความครบถวนถกตองของประวตการไดรบวคซนของเดกทกคนและเดกทกคนไดรบวคซนครบถวนตามเกณฑทกำาหนด
(ในกรณเดกไดรบไมครบถวนแนะนำาผปกครองใหพาเดกไปรบวคซนทสถานบรการสาธารณสข และบนทกการแนะนำาในแบบบนทก
เดกทกคนมบนทกการไดรบวคซนครบถวนตามเกณฑทกรมควบคมโรคกำาหนด โดยสมแบบบนทกประวตการไดรบวคซนของเดก
- จำานวนเดก <50 คน สม 10 คน
- จำานวนเดก 50-100 คน สม 20 คน
- จำานวนเดก >100 คน สม 30 คน
[ / ] มการบนทกไดรบ
/
43 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
ปญหาสขภาพและการดแลเบองตนของเดก)
วคซนครบถวนทกคน
[ ] ไมมแบบบนทกประวตการไดรบวคซนของเดก หรอ ไดรบวคซนไมครบถวน
13
ครและผดแลเดกจดกจกรรมใหความร ใหกบผปกครอง เรองโรคตดตอทพบบอยในเดก อยางนอยปละ 1 ครง เชน ในชวงปฐมนเทศหรอเทศกาลสำาคญตางๆ (เชน วนเดก วนแม เปนตน) โดยประสานเจาหนาทจากหนวยงานทรบผดชอบดานสาธารณสข
ศนยเดกเลก
[ / ] จดกจกรรมใหความร พจารณาจาก หนงสอขอเชญวทยากร หรอ แผนกจกรรมการจดใหความร หรอ ภาพถายกจกรรม
[ ] ไมมการจดกจกรรม
/
14
ครและผดแลเดกมการตรวจคณภาพอาหารและ
สอบถามครและผดแลเดกวาตรวจสอบคณภาพนมหรอไม และมวธการ
/
44 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
นม อยางไร
[ / ] มการตรวจสอบนมกอนใหเดกดม
[ ] ไมมการตรวจสอบ
(เกณฑทผานการประเมน คอ ครและผดแลมสมตรวจคณภาพโดยสมเทใสแกว สงเกตส ตะกอน ฟอง กลน และรสชาตเปลยนไปหรอไม)
15
ครและผดแลเดกจดใหมแกวนำาดมสวนตวของเดกครบทกคน และจดเกบแกวนำาในทสะอาด ไมปะปนกบของผอน และสงจากพนอยางนอย 60 เซนตเมตร
(แกวนำาสวนตว หมายถง แกวนำาเฉพาะตวของ
ครและผดแลเดกจดใหมแกวนำาดมสวนตว ของเดกครบทกคน และจดเกบแกวนำาในทสะอาด ไมปะปนกบของผอน และสงจากพนอยางนอย 60 เซนตเมตร
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
45 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
เดกแตละคน หรอแกวนำาสวนรวมทศนยเดกเลกจดไวแตใหใชเฉพาะคน เฉพาะครง)
16
ครและผดแลเดกทำาความสะอาด แกวนำาดมสวนตวของเดก ดวยนำายาทำาความสะอาดภาชนะ ทกวน
หรอกรณจดใหมแกวนำาสวนรวม เฉพาะคน เฉพาะครง ควรทำาความสะอาด ทกครงหลงใช
ครและผดแลเดกทำาความสะอาดแกวนำาดมสวนตวของเดก ทกวน หรอกรณจดใหมแกวนำาสวนรวม เฉพาะคน เฉพาะครง ควรทำาความสะอาด ทกครงหลงใช
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
17
ครและผดแลเดกตรวจสอบความสะอาดเครองนอน
(ทนอน ผาปทนอน ปลอกหมอน ผาหม) ทกสปดาห
สงเกตความสะอาดของเครองนอน (สะอาด ไมมคราบ ไมมกลนเหมน)
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
46 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
18
ครและผดแลเดกทำาความสะอาดของเลนเดก
- ประเภทไม พลาสตก ลางดวยนำายาทำาความสะอาด ผงซกฟอก หรอนำายาฆาเชอ แลวผงแดดใหแหง ทกสปดาห
- ประเภทกระดาษ ปดฝนและผงแดด ทกสปดาห
- ประเภทผา ตกตาตางๆ ซกดวยนำายาทำาความสะอาด หรอนำายาฆาเชอ และผงแดดใหแหง ทกสปดาห
สงเกตความสะอาดของเลนเดกทกประเภท
[ / ] สะอาดทกประเภท
[ ] ไมสะอาดบางประเภท
เกณฑการประเมน
1. ของเลนประเภทไมหรอพลาสตก ตองแหง ไมมรา
2. ของเลนประเภทกระดาษ ตองไมมฝน แหง ไมมคราบสกปรก
3. ของเลนประเภทผา ตกตาตางๆ ตองสะอาด แหง ไมมคราบสกปรก ไมมกลนเหมน
/ ประเภทของเลนทไมสะอาด
[ ] ไมหรอพลาสตก
[ ] กระดาษ
[ ] ผาหรอตกตาตางๆ
ดานโครงสรางอาคารสถานท
19
มพนทใชสอยในการปฏบตกจกรรมของเดก
19.1. มการจดแบงพนทใชสอยเปนสดสวนตาม
/
47 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
เพยงพอกบจำานวนเดกไมแออด อากาศถายเทสะดวก
(โดยเฉลยอยางนอย 2 ตารางเมตร ตอเดก 1 คน)
กจกรรม ไดแก สวนการเรยนร สถานทประกอบอาหาร/รบประทานอาหาร หองนอน และหองสวมแยกจากกน
[ / ] เปนสดสวน
[ ] ไมเปนสดสวน
19
มพนทใชสอยในการปฏบตกจกรรมของเดกเพยงพอกบจำานวนเดกไมแออด อากาศถายเทสะดวก (ตอ)
19.2 พนทใชสอยในหองนอน หรอหองกจกรรม (ใหประเมนดพนทหองเลกทสด)
พนท....100.. ตารางเมตร
จำานวนเดก....20............. คน
คดเปน.......... ตารางเมตร/เดก 1 คน
/
48 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
[ /] ใช [ ] ไมใช
20
สภาพแวดลอมของศนยเดกเลกสะอาด เปนระเบยบเรยบรอย ไมมขยะเกลอนกลาด และไมมแหลงเพาะพนธแมลงวน ยง หรอสตวนำาโรค
สภาพแวดลอมของศนยเดกเลกสะอาด เปนระเบยบเรยบรอย ไมมขยะเกลอนกลาด ไมมแหลงเพาะพนธแมลงวน ยง และสตวนำาโรค เชน ไมมยางรถยนตทมนำาขง
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
21
ความสะอาดภายในอาคารสถานทบรเวณตางๆ
- บรเวณทเดกเลนในอาคาร
- หองเรยน
- บรเวณทเดกนอน
- ภาชนะรวบรวมขยะ มฝาปด ไมรวซม
- หองครว โรงอาหาร
สงเกตความสะอาดภายในอาคาร สถานท
21.1. พน ผนง และบรเวณอาคาร แหง สะอาด ไมมคราบสกปรก ไมมกลนเหมน
[/ ] ใช [ ] ไมใช
/
21.2 หองนำา หองสวม แหง สะอาด ไมมคราบสกปรก ไมมกลนเหมน
/
49 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
- หองนำา หองสวม
- อางลางมอ /สถานทลางมอ
ทำาความสะอาด ดวยนำายาทำาความสะอาด ผงซกฟอก นำายาลางจาน สบ หรอนำายาฆาเชอ ภายในอาคารอยางนอยวนละ 1-2 ครง และภายนอกอาคาร อยางนอย วนละ 1 ครง
และมอากาศถายเทสะดวก
[ / ] ใช [ ] ไมใช
21.3 อางลางมอ / สถานท ลางมอ สะอาด ไมมคราบสกปรก ไมมกลนเหมน
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
22
หองนำา หองสวมสะอาด และเพยงพอ
22.1 มหองนำา หองสวมแยกจากกน
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
22.2 จำานวนโถสวมถายอจจาระ โดยเฉลยอยางนอย 1 โถ ตอเดก 10-12 คน [ / ]ใช
/
50 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
[ ] ไมใช
23
มจดลางมอ
(ประกอบดวยกอกนำา และหรอ อางลางมอ)
จำานวนกอกทลางมอ โดยเฉลยอยางนอย 1 จดตอเดก 10 คน
จำานวนกอกทลางมอ......14......... จด
จำานวนเดกทงหมด.......20......... คน
เฉลย................ จดตอเดก 10 คน
/
ดานวสดอปกรณในการดแลสขภาพและการปองกนควบคมโรค
24
มนำาดมสะอาดเพยงพอ 24.1 นำาดม ตองมคณลกษณะดงน
นำาดมตองใส สะอาด นำาไมมตะกอน ตะไครนำา ตองเปน นำาตมสก หรอ นำาทผานระบบปรบปรง
/
51 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
คณภาพแลว เชน นำากรอง ทมการบำารงรกษาเครองกรองนำาตามคำาแนะนำาของผลตภณฑนนๆ หรอ นำาบรรจขวดทไดรบอนญาตจาก อย. ภาชนะบรรจนำาตองสะอาดมฝาปดและกอกนำา หรอทางเทรนนำาเปดปดได ไมมคราบสกปรก/ ตะไครนำา และภาชนะบรรจนำาดมและแกวนำาดม อยสงจากพนมากกวา 60 ซม.
[ / ] ใช [ ] ไมใช
24.2 นำาดมมปรมาณไมนอยกวา 500 มลลลตร/คน/วน
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
25
มนำาใชสะอาดเพยงพอ
(ตองมาจากแหลงนำาท
25.1 นำาทใช ตองสะอาดไมมกลน ตะกอน แหลงนำาอาจมาจากนำาประปา หรอ
/
52 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
สะอาดไมมกลน ตะกอน บรรจในภาชนะททำาความสะอาดสมำาเสมอ มฝาปดมดชด และมปรมาณเพยงพอ
- กรณนำาใชมาจากระบบประปา ทมนำาไหลตลอดเวลาใหถอวามปรมาณเพยงพอ (นำาประปาผวดน/ นำาประปาบาดาล)
- กรณนำาใชมาจากถงเกบนำา เชน ถงเกบนำาฝน ควรมปรมาณเพยงพอ โดยเฉลยประมาณ 20 ลตรตอคนตอวน)
นำาบาดาล หรอ นำาทสะอาดปลอดภย ภาชนะกกเกบนำาตองสะอาด มฝาปดมดชด
[ / ] ใช [ ] ไมใช
25.2 นำาใชมปรมาณเพยงพอ
(กรณนำาใชมาจากระบบประปา ตองมนำาไหลตลอดเวลาหรอกรณนำาใชมาจากถงเกบนำา ควรมปรมาณ โดยเฉลยประมาณ 20 ลตรตอคนตอวน)
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
26
มวสดอปกรณในการปฐมพยาบาลเบองตน เชน จดใหม
ศนยเดกเลกจดใหมวสดอปกรณในการปฐมพยาบาลเบองตน
/
53 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
- ตเกบยา/กลองเกบยา/ทเกบยา
- มยาพาราเซตามอล ORS ทไมหมดอาย
- ชดทำาแผล (สำาล ผากอต พลาสเตอรปดแผล นำายาทำาความสะอาดบาดแผล)
- อปกรณวดไข
จดวางไวในทปลอดภยจากมอเดก และสะดวกตอการหยบใช
ครบถวน
1. ตเกบยา/กลองเกบยา/ทเกบยาสะดวกตอการหยบใช อยในทปลอดภย (ควรอยสงจากพนอยางนอย 1.5 เมตร แตหากเปนตเกบยาทอยตดพน ควรมกญแจลอค ปองกนไมใหเดกหยบจบโดยงาย) และ
2. มยาพาราเซตามอล ORS ทไมหมดอาย และ
3. มชดทำาแผล (สำาล ผากอต พลาส-เตอรปดแผล นำายาทำาความสะอาดบาดแผล) และ
4. มอปกรณวดไข
[ / ] ใช [ ] ไมใช
2 อปกรณเครองใชท ศนยเดกเลกจดใหม / อปกรณท
54 / 155
ท ขอกำาหนด แนวทางการประเมน
การประเมน ระบเหตผลท
ไมผานผาน
ไมผาน
7 จำาเปนในการปองกนควบคมโรค
อปกรณในการปองกนควบคมโรคครบถวน ดงน
1. หนากากอนามย
2. สบ /แอลกอฮอลเจล และ
3. ผาเชดมอ ผาเชดหนาเฉพาะเดก แตละคน (โดยจดเกบในทสะอาดไมอบชน ไมปนเป อน และซกทำาความสะอาดทกวน)
[ / ] ใช [ ] ไมใช
ไมม คอ
[ ] หนากากอนามย
[ ] สบ /แอลกอฮอลเจล
[ ] ผาเชดมอ/ผาเชดหนา
เฉพาะเดกแตละคน
28
มอปกรณและสอตางๆ พรอมใชประกอบการสอน เรอง การปองกนควบคมโรคในศนยเดกเลก
มอปกรณและสอตางๆ ทใชประกอบการสอน
[ / ] ใช [ ] ไมใช
/
ขอสงเกตของผประเมน
55 / 155
(เชน ระบการปฏบตทไมถกตอง ขอคำาถาม ขอจำากดหรอปญหาในการปฏบตงาน ปญหาของผประเมน เปนตน)------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
56 / 155
3.4 แบบประเมนมาตรฐานศนยเดกเลกนาอย
แบบประเมนมาตรฐานศนยเดกเลกนาอย
ชอศนยเดกเลก.....ศนยพฒนาเดกเลกบานเขาชจรรย.......................................................................................
สถานทตงเลขท....................หม.....11..............ตำาบล......บางเสร.................อำาเภอ.......สตหบ.......................
จงหวด......ชลบร.......................รหสไปรษณย........20250........
โทรศพท........................................
สงกด เทศบาล/อบต. ..........เทศบาลตำาบลเกลดแกว...............................................................................................................................จำานวนเดกในศนยฯ ทงหมด............20.........คน ชาย.......15................คน หญง.................5...................คน
จำานวนเดกทมารบบรการเฉลย..................18.........................ตอวน
รบบรการเลยงดเดกอายตงแต.............3....................ป ถง.................4................ป
จำานวนครผดแลเดก..........1.................คน
1. คำาชแจง1.1 แบบประเมนมาตรฐานศนยเดกเลกนาอย สามารถใชได 2 กรณ
ดงน- ใชเปนแบบประเมนของเจาหนาทศนยเดกเลก ในการประเมนตนเองเพอ
ทราบสถานการณดานการสงเสรมสขภาพ พฒนาการ การบรการ
57 / 155
อาหาร/สงแวดลอมทสะอาดปลอดภย บคลากร ตลอดจนการมสวนรวมของชมชนในศนยเดกเลก เพอทจะไดขอมลมาประกอบการพฒนาใหเปนศนยเดกเลกนาอย ไดมาตรฐาน
- ใชเปนแบบประเมนของเจาหนาทผตรวจประเมน ซงประกอบดวยเจาหนาทฝายสาธารณสข องคกรปกครองทองถน พฒนาชมชน ตวแทนชมชนและอนๆ ทเกยวของ เพอการประเมนและประเมนรบรองศนยเดกเลกวาพฒนาไดตามเกณฑมาตรฐานศนยเดกเลกนาอยระดบใด
1.2 ศนยเดกเลกทกแหงควรไดรบคำาชแจงการใชแบบประเมน เพอใชประเมนตนเอง ดำาเนนการปรบปรงพฒนา เตรยมพรอมกอนการรบตรวจประเมนจากคณะกรรมการภายนอก
1.3 เกณฑการประเมนศนยเดกเลกนาอย แบงเปน 3 ระดบ รายละเอยดดงตาราง
เกณฑการประเมน
จำานวนขอทตองผานการประเมน
ขอทตองผานการประเมน
ระดบดมาก 26-27 ขอทมสญลกษณ ทกขอ และ 9-10 ขอ
ระดบด 17 ขอทมสญลกษณ และ ทกขอระดบพนฐาน 9 ขอทมสญลกษณ ทกขอ
2. วธการประเมน การประเมนศนยเดกเลกนาอยในแตละหวขอ ใหทำาเครองหมายลงในชองของการประเมนแตละขอยอย โดยพจารณาตามเกณฑประเมนวารายการทประเมนนน ผาน หรอ ไมผาน เกณฑการประเมน แลวทำาเครองหมาย
58 / 155
ผาน = สภาพทไดมาตรฐาน ถกตองตามเกณฑและแนวทางการประเมนทกำาหนดไวทกขอ ยกเวน ขอทระบ หรอ ถาผานขอใดขอหนง ใหใสเครองหมาย “ ”
ไมผาน = สภาพทตำากวาเกณฑ จำาเปนตองปรบปรงแกไข ใหใสเครองหมาย “ ”
3. การใชแบบประเมน
ครงท 1 สำารวจขอมลพนฐานเพอนำามาวางแผนในการพฒนาปรบปรงศนยเดกเลกดานตางๆ หรอการตรวจ
ประเมนเพอเตรยมความพรอมกอนขอรบการตรวจประเมน ครงท 2 การตรวจประเมนจากคณะผตรวจประเมน เพอการรบรองมาตรฐาน
4. ผลการประเมน
รายละเอยด
ผลการประเมนครงท 1 ผลการประเมนครงท 2
เกณฑการประเมน
อยในเกณฑดมาก อยในเกณฑด อยในเกณฑพนฐาน ตองปรบปรง
อยในเกณฑดมาก อยในเกณฑด อยในเกณฑพนฐาน ตองปรบปรง
คำาแนะนำาของผประเมน
........ศนยพฒนาเดกเลกอยในชวงกำาลงสรางอาคารใหม..................................................................................................................................................................................
........................................
......................
........................................
......................
........................................
......................
........................................
......................
........................................
59 / 155
........................................
......................
........................................
......................
........................................
......................
........................................
......................
........................................
......................
......................
........................................
......................
........................................
......................
........................................
......................
ชอผประเมนตำาแหนงหนวยงานวน/เดอน/ปทประเมน
.....นางธญญลกษ......บรรทจตร.................................เจาพนกงานสาธารณสขชำานาญงาน.................................................13.....สงหาคม....2556...............................................................
........................................
......................
........................................
......................
........................................
......................
........................................
......................
60 / 155
มาตรฐานศนยเดกเลกนาอย
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผาน1. ดานการสงเสรมสขภาพ 1. เดกทกคนไดรบ การเฝาระวงภาวะ โภชนาการทก
3 เดอน
../.
....
..
.../
....
..
../.
....
..
../.
....
..
....
.../
..
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
1.เดกทกคนไดรบการชงนำาหนก วดสวนสงทก 3 เดอน โดยครผดแลเดก /ผดแลเดก ดวยเครองชงนำาหนกและทวดสวนสงทไดมาตรฐาน
2.มการแปลผลนำาหนกและสวนสงในกราฟการเจรญเตบโตทง 3 เกณฑ
3.มการบนทกภาวะโภชนาการเดกทกคนและสรปผลอยางตอเนองทก 3 เดอน
4.มการแจงผลการเจรญเตบโตกบผปกครอง/เจาหนาทสาธารณสข/หนวยงานตนสงกด
5.หากพบ เดกทมปญหาภาวะโภชนาการมการจดทำาโครงการ/กจกรรมทสอดคลองปญหาเพอแกไข
2. เดกทกคนไดรบ การเฝาระวง
../.
....
..
../.
......
......
......
......
1. เดกทกคนมอปกรณแปรงฟน (แปรงสฟน ยาสฟนและแกวนำา) ของตนเอง
2. แปรงสฟนมขนาดทเหมาะสม 61 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผาน สขภาพชองปาก
....
..
../.
..../...../.............../......./..
....
....
.
../.
....
..
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
อยในสภาพด และสะอาด3. มการจดเกบอปกรณการ
แปรงฟนทสะอาด4. มกจกรรมแปรงฟนหลง
อาหารกลางวนทกวน5.มตรวจฟน โดยครผดแลเดก/ผ
ดแลเดกทกเดอน และทนตบคลากร ปละ 2 ครง
6.มการบนทกผลการตรวจเดกทกคนและสรปผลทกครง
7.มการแจงผลการตรวจกบผปกครอง/เจาหนาทสาธารณสข/หนวยงานตนสงกด
8.ถาพบเดกทมปญหาฟนไมสะอาด/ฟนผ มการแกไข โดยจดทำาโครงการ/กจกรรมเพอแกไขปญหา
3. อาหารทจดใหเดก มคณคาทาง
.../
....
.
......
......1. มการจดอาหารกลางวนและ
อาหารวาง ครบ 5 หม หรอ 5 กลมอาหารทกวน ถาไมสามารถจดผลไมไดครบทกวน แตอยางนอย 3 วนโดยพจารณาจาก
62 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผานโภชนาการ ครบ อาหารหลก 5 หม หรอ 5
กลมอาหารทกวน
รายการอาหารประจำาสปดาหยอนหลง 1 เดอน และสงเกตจากอาหารและการตกเสรฟอาหารใหเดกในวนททำาการประเมน
.../
......
.../
......
.........
.........
2. การจดอาหารกลางวนและอาหารวางมรสชาต ไมหวาน ไมมน ไมเคม3. มการบนทกการสงเกตการรบ
ประทานอาหารของเดกทกวน
4. อาหารวางทจดให มคณคาทาง โภชนาการและไม เสยงตอฟนผ
.../
....
..
.../
....
..
./..
....
..
......
......
......
.....
......
......
1. อาหารวางทจดใหเดกควรเปนนมจดและหรอ ผลไม ขนมไทยไมหวานจด เหนยวตดฟน อาหารใสสทเปนพษตอเดก
2. เดกไมกนขนมจบจบนอกมออาหารวาง และอาหารหลก และไมนำาขนมมาจากบาน
3. เดกไมดมนมจากขวด และไมนำาขวดนมมาศนยเดกเลกหลงจากเขามาอยในศนยฯ 1 เดอน
5. เดกทกคน ../. ...... 1.เดกทกคนไดรบการตรวจสขภาพ
63 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผานไดรบ การดแลและตรวจ สขภาพทกวน
....
..
.../
....
../.........
/
.../
....
.
....
....
.
......
......
......
......
......
......
......
......
......
ประจำาวน 8-10 อยาง และบนทกการตรวจลงในแบบบนทกทกวน
2.มหองหรมมพยาบาลสำาหรบเดกปวย หรอ หองแยกโดยใชมานหรอฉากกนเปนสดสวน
3.ในกรณทผปกครองไมสามารถรบกลบบานไดทนท ใหแยกเดกปวยนอนพกทหองหรอมมพยาบาล และมการบนทกอาการปวยของเดกทกครง
4.มตยาและยาสามญประจำาบานพรอมใช ตดตงในบรเวณหองหรอมมพยาบาลทปลอดภย
5.เดกทกคนมสมดบนทกสขภาพประจำาตวเดก และมการบนทกอยางตอเนองจากครผดแลเดก/ผดแลเดก
2. การสงเสรมพฒนาการเดก6. เดกทกคนไดรบการ ประเมนพฒนาการ ตามเกณฑ
../.
....
..
.../
....
......
......
......
......
1.เดกทกคนไดรบการตรวจประเมนพฒนาการดวยแบบอนามย 49 ปละ 2 ครง(6 เดอน/ครง)
2.มการบนทกผลการตรวจเดกทกคนและสรปผลทกครง
64 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผานอายโดย ครผดแลเดก/ผดแล เดก
..
.../
....
.
../.
....
......
.....
......
......
3.มการแจงผลการตรวจประเมนพฒนาการกบผปกครอง/เจาหนาทสาธารณสข/หนวยงาน ตนสงกด
4. หากพบ เดกทมพฒนาการสงสยวาลาชา มการจดทำาโครงการ/กจกรรมเพอสงเสรมพฒนาการหรอสงตอเจาหนาทสาธารณสข
7. มของเลน และ หนงสอนทาน เหมาะสมกบวย เพยงพอ สะอาด ปลอดภย
../.
....
..
../.
....
.
../.
....
..
../.
....
..
......
......
......
......
......
......
......
......
1.มของเลนในรมและเครองเลนสนาม ทเหมาะสมกบวย เพยงพอ อยในสภาพด ปลอดภย
2.ของเลนและสอในการจดกจกรรม จดเปนระเบยบ สะอาด พรอมใชในการจดกจกรรม
3.มหนงสอนทานทเหมาะสมกบวย และมการเลนนทานใหเดกฟงอยางนอยวนละ 1 ครง
4.มตารางการจดกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกประจำาวน
8. มมมการเรยนร
../.
................
1. มการจดบอรดความร ขาวสาร ทก 3 เดอน
65 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผาน สำาหรบผปกครอง
..
.../
....
..
......
......2. มมมหนงสอ เอกสารความร
กบผปกครอง
9. ครผดแลเดก/ผดแล เดก สามารถให ความร คำาปรกษา แนะนำา กบ ผปกครองเดก ในเรองการเลยง ดเดก
../.
....
..
.../
....
..
......
......
......
......
1.มการใหความร แกผปกครองเดก โดยการประชมใหความร อยางนอย ปละ 2 ครง
2.มการใหคำาปรกษา แนะนำาแกผปกครองและมการบนทกการอยางสมำาเสมอตอเนอง
3. ดานบรการอาหารและนำาทสะอาด ปลอดภย (กรณทศนยไมไดเตรยมอาหารเอง ใหตรวจประเมนแหลงท เตรยมปรงอาหารใหศนยฯ)10. สถานทเตรยม ปรงอาหาร สะอาด ถก
../.
....
..
../.
....
..
.../
......
......
......
......
......
......
1. สถานทเตรยม ปรงอาหาร สะอาด จดเปนระเบยบ แยกออกจากหองนำา หองสวม
2. มการระบายอากาศไดด ไมมกลนควนเหมนอบ รบกวน
3. มการจดเตรยมอาหารบนโตะ 66 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผานสขลกษณะ ....
..
.../
....
..
......
......
และเกบวางอปกรณเครองใช เครองปรงบนโตะหรอชนทสภาพด สะอาด สงจากพนอยางนอย 60 ซม.
4. ในกรณทศนยฯ จดจางเตรยมอาหารกบบคคลภายนอกศนยฯ การขนสงอาหารทพรอมบรโภคตองบรรจในภาชนะทสะอาดปลอดภย มการปกปดมดชด
11. นำาดม นำาใช สะอาด เพยงพอ
../.
....
..
../.
....
..
.../
....
..
.../
....
..
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
นำาดม มคณลกษณะ ดงน1. เปนนำาใส สะอาด เปนนำาตมสก
หรอ นำาทผานระบบปรบปรงคณภาพแลว เชน นำากรอง ทมการบำารงรกษาเครองกรองนำาตามคำาแนะนำาของผลตภณฑนนๆ หรอ นำาบรรจขวด ทไดรบอนญาตจาก อย.
2. ภาชนะบรรจนำาดมสะอาด มฝาปด กอกนำาหรอทางเทรนนำาเปด-ปดไดด
3. ภาชนะบรรจนำาดมและแกวนำาดม จดวางสงจากพนอยางนอย 60 ซม. นำาใช มคณลกษณะ ดงน
67 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผาน
.../
....
..
4. เปนนำาใส สะอาด เพยงพอ อาจเปนนำาฝน นำาประปา หรอนำาบาดาล
5. ภาชนะกกเกบนำาสะอาด มฝาปดมดชด ไมรวซม จดตงในทปลอดภยจากสงปนเป อน
12. อปกรณและ ภาชนะใสอาหาร แกวนำาสะอาด ปลอดภย
.../
....
..
.../
....
..
.../
....
..
/.........
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
1. ภาชนะใสอาหาร แกวนำา ทำาดวยวสดทปลอดภย เชน สแตนเลส อลมเนยม เมลามนสขาว หรอสออนไมมลวดลาย ไมแตกงายหรอมความคม
2. ทลางภาชนะ อปกรณสงจากพนอยางนอย 60 ซม. และบรเวณทลางตองมการระบายนำาไดด ไมเฉอะแฉะ
3. ทลางภาชนะอปกรณเปนทลาง 3 ขนตอน ประกอบดวย นำายาลาง ภาชนะ 1 ขนตอน และนำาสะอาด 2 ขนตอน
4. ภาชนะอปกรณเมอลางเสรจแลว ควำาใหแหงบนทควำาภาชนะ หรอใสตะกราโปรงวางบนโตะยกพนสงอยางนอย 60 ซม. หามเชด แลวเกบในตหรอทเกบ
68 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผาน.../.....
ทปกปดกนแมลงหรอฝน5. เขยง มด สภาพด สะอาด และ
ควรมเขยงและมดอยางนอย 3 อยาง แยกใชตามประเภทอาหาร ไดแก ผกผลไม เนอสตวสก เนอสตวดบ และทำาความสะอาดทนทเมอใชงานเสรจ
13. ผกสด ผลไม ตองลางสะอาด เนอสตวปรงให สก และมการ ปกปดอาหารท พรอมบรโภค
..../.....
.../
....
..
../.
....
..
......
......
......
......
......
......
1. ผก สด ผลไม ลางดวยนำาสะอาดอยางนอย 2 ครง หรอ ลางดวยนำาไหล
2. เนอ สตว ทกชนด ตองปรงใหสก ดวยความรอนอยางทวถง
3. อาหารทพรอมบรโภคตองปกปด ดวยฝาชหรอฝาภาชนะ ไมใชผาขาวบาง
14. ผประกอบอาหาร มสขภาพ
.../
....
..
......
......1. ผประกอบอาหารแตงกาย
สะอาด สวมเสอมแขน ใสหมวกคลมผม และผากนเป อนสขาว
69 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผานด แตง กายสะอาด สขอนามยด
../.
....
..
.../
....
..
......
......
......
......
หรอสออนขณะปฏบตงาน และซกทำาความสะอาดทกวน
2. ลกษณะรางกายภายนอกด เลบมอสน สะอาด ไมเปนโรคตดตอ
3. ไมใชมอหยบจบอาหารทพรอมบรโภคโดยตรงควรใชอปกรณหรอถงมอในการหยบจบ
4. ดานสงแวดลอมทสะอาด และปลอดภย15. บรเวณศนยเดก เลกม สภาพแวดลอม ภายใน ภายนอก อาคาร สะอาด และปลอดภย
.../
....
..
.../
....
..
.../
....
..
......
......
......
......
......
......
1. บรเวณภายในอาคาร พน ฝาผนง แหง สะอาด ไมมคราบสกปรก ไมมกลนเหมน
2. จดพนทใชสอยภายในอาคาร ไดเปนสดสวนตามกจกรรม เปนระเบยบ และปลอดภย
3. บรเวณภายนอกและรอบอาคาร มขอบเขตชดเจน สะอาด และปลอดภย เชน ไมมหลม ไมม นำาขง เฉอะแฉะ เศษวสดทเปนอนตราย และมรวกนบรเวณทง 4 ดานทปลอดภย
16. หองนำา หองสวม สะอาด
.../
....
..
......
......1. หองนำา หองสวม แหง สะอาด
พนไมลน ไมมคราบสกปรก ไมมกลนเหมน และมอากาศถายเท
70 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผานถก สขลกษณะ และ ปลอดภย
../.
....
..
....
.../
..
....
..../.
......
......
......
......
......
....
สะดวก ประตไมมกลอนหรอลกบด
2. โถสวมมการตดตงไมสง ขนาดเหมาะสมกบเดก ถาสงหรอเปนของผใหญตองมสงชวย เสรมการใชทปลอดภย เชน ฐานรองนงสำาหรบชกโครก บนได ราวจบ
3. ไมเกบอปกรณทำาความสะอาดไวในหองนำา หองสวม
4. หองนำาแยกออกจากหองสวม และหองสวมควรแยกชาย-หญง
17. พนทใชสอย จดเปนสดสวน และเพยงพอ
.../
....
..
.../
....
..
../.
....
..
../.
......
......
......
......
......
......
......
......
1. พนทใชสอยแยกเปนสดสวน เชน หองกจกรรม หรอหองนอน หองครว หองรบประทานอาหาร หองสวม เปนตน
2. มอางลางมอ สบ พรอมผาเชดมอ ตดตงบรเวณหองสวม ทรบประทานอาหารเพยงพอ และซกทำาความสะอาดทกวน
3. มสถานทแปรงฟนทเหมาะสมเพยงพอกบเดก
71 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผาน......
4. มพนทใชสอย เฉลย 2 ตรม.ตอ เดก 1 คน
18. เครองใชสำาหรบ เดกสะอาด ปลอดภย และ เพยงพอ
.../
....
..
.../
....
..
.../
....
..
.../
....
..
......
......
......
......
......
......
......
......
1. มแกวนำาดม แกวสำาหรบแปรงฟน ประจำาตวเดกทกคน ถาในกรณทใชแกวนำาดมของศนยเดกเลกตองมเพยงพอและไมใชแกวนำาดมรวมกน และมการทำาความสะอาดทกวน
2. ทนอน หมอน ผาหม มประจำาตวเดกทกคน สะอาด ไมมกลนเหมน
3. ของใชสำาหรบเดกตองมการแยกเกบเปนรายบคคล
4. โตะ เกาอ สำาหรบรบประทานอาหารหรอทำากจกรรมมขนาดทเหมาะสมและปลอดภยกบเดก
19. ตวอาคาร มนคง แขงแรง และ ปลอดภย
..../......../......
......
......
......
......
1. โครงสรางอาคารแขงแรง ไมชำารด
2. สวนประกอบของโครงสราง เชน ประต หนาตาง ฝา หลอดไฟ สายไฟ อยในสภาพด ถา
72 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผานชำารดมการจดซอมใหพรอมใชงาน
20. มการจดการขยะ ถกสขลกษณะ
.../
....
..
../.
....
..
.../
....
..
......
......
......
......
......
......
1. มภาชนะรองรบขยะสภาพดมฝาปดมดชด มถงรองรบขยะทงภายในและภายนอกอาคาร
2. มการจดเกบขยะออกจากอาคารทกวน
3. มการนำาขยะไปกำาจดอยางถกวธทกวน หรอถาไมสามารถกำาจดไดทกวน ควรมทพกขยะเกบอยางมดชด ปองกนแมลง สตวไปรบกวน
21. มแสงสวางการ ระบายอากาศทด และเพยงพอ
../.
....
..
../.
....
..
......
......
......
......
1. มแสงสวางทเพยงพอ สามารถอานหนงสอ ทำากจกรรม ไดสบายตา
2. มหนาตาง หรอ ชองลมระบายอากาศเพยงพอ มหนาตางและชองลมรวมกน ไมนอยกวา รอยละ 20 ของพนทหอง
22. มการปองกน แมลงและ
....
....
.
...x.
......
..
1. มมงลวดสภาพด ตดตงบรเวณหองนอนหรอทงศนยฯ
2. มการกำาจดแหลงเพาะพนธยง73 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผานพาหนะ นำาโรค .../
....
..
......
......
ลายทกสปดาหและไมมแมลงและสตวทเปนพาหนะนำาโรคมารบกวน
23. มมาตรการความ ปลอดภย
.../
....
..
../.
....
..
./..
....
..
../.
....
..
.../
....
..
......
......
......
......
......
.....
......
......
......
......
1.มอปกรณดบเพลงพรอมใชงาน เชน ถงดบเพลง ถงเกบนำา สายยางและอปกรณอนๆ มการตดตง จดเกบและตรวจสอบใหพรอม ใชงาน
2.เจาหนาทและผปฏบตงานในศนยเดกเลกทสามารถใชอปกรณถงดบเพลงไดด
3. มชองทางทสามารถนำาพาเดกออกนอกตวอาคารไดอยางปลอดภย 2 ชองทาง ในกรณฉกเฉน เชน ประตเขา-ออก
4. ปลกไฟตดตงสงจากพนมากกวา 1.5 เมตร หากสงจากพนไมถง 1.5 เมตร ควรมฝาปดปองกนเดกเลน
5. อปกรณไฟฟา สายไฟ ของใชตางๆ และสอในการจดกจกรรม มการจดเกบเปนระเบยบและ
74 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผานปลอดภย
5. ดานบคลากร
24. ครผดแลเดก/ ผดแลเดก ทก คนมสขภาพด ทงรางกายและ จตใจ
../.
....
..
.../
....
..
.../
....
..
.../
....
..
.../
....
..
../.
....
..
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
.
......
......
1. สขภาพแขงแรง ไมมอาการปวย ดวยโรคตดตอ
2. แตงกายสะอาด เรยบรอย3. ไมตดยาเสพตด4. อารมณด มจตใจ แจมใส
ราเรง ไมเครยด พดเพราะโดยการสงเกตพดคย และไมมประวตทำารายเดก
5. มการประเมนและวเคราะหความเครยดดวยตนเอง โดยใชแบบประเมนฯตามแบบฟอรมในสมดบนทกสขภาพแมและเดกทกคนอยางนอย ปละ 1 ครง ถาพบวาครผดแลเดก/ผดแลเดกคนใดคนหนงมความเครยดสงกวาปกต (30-60 คะแนน) ถอวาไมผานการประเมน
6. มการตรวจสขภาพประจำาปทกป (ตรวจสขภาพทวไป x-ray ปอดและผลการอจจาระ หรอ ไวรสตบ
75 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผานอกเสบในกรณทสงสย)
25. ครผดแลเดก รอยละ 50 ไดรบการอบรม เกยวกบการ เลยงดเดก
../.
....
..
.../
....
..
......
......
......
......
1. ครผดแลเดกไดรบการอบรมไมนอยกวารอยละ 50 ของครผดแลเดกทงหมดในศนยเดกเลกอยางนอยในชวง 2 ปทผานมาโดยพจารณาจากวฒบตร/เอกสาร
2. ครผดแลเดกมการพฒนาองคความรจากเจาหนาทสาธารณสขอยางนอยปละ 1 ครง โดยพจารณาจากเอกสาร
26. มอตราสวนการ ครผดแลเดกท เหมาะสม
....
....
.
../.
....
..
....
....
.
....
....
.
......
......
......
......
......
......
......
......
1. เดกอายตำากวา 1 ป มครผดแลเดก 1 คนตอเดก 3 คน
2. เดกอาย 1-2 ป มครผดแลเดก 1 คน ตอเดก 5 คน
3. เดกอาย 2-3 ป มครผดแลเดก 1 คนตอเดก 10- 15 คน
4. เดกอาย 3 ป ขนไป มครผดแลเดก 1 คน ตอเดก 20-25 คน
76 / 155
เกณฑมาตรฐาน
การประเมน
ขอกำาหนด/แนวทางการประเมน
ระบเหตผลไมผานและขอเสนอแนะผา
นไม
ผาน
6. ดานการมสวนรวมจากผปกครอง ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยทเกยวของ
27. ผปกครอง ชมชน ฯลฯ ม สวนรวม ในการ พฒนา และ กจกรรมของ ศนยเดกเลก
./..
....
..
./..
....
..
../.
....
.
.../
....
..
......
......
......
......
......
......
......
......
1. รวมเปนคณะกรรมการศนยเดกเลก โดยดจากคำาสงแตงตงทเปนปจจบน
2.มการประชมคณะกรรมการ ทก 3 เดอนหรออยางนอยทก 6 เดอน ดจากภาพและการบนทกการประชม
3.มสวนรวมในการพฒนา และการจดกจกรรม เชน เลานทาน ประดษฐของเลน ซอมแซมและชวยรวมกจกรรมพฒนาศนยเดกเลก
4.สนบสนนวสดอปกรณหรองบประมาณ
77 / 155
3.5 ขอแนะนำาการปรงประกอบอาหารทถกสขลกษณะ ของกระทรวงสาธารณสข ชนด
อาหารการตรวจ
สอบคณภาพวตถดบ
การปรงสก
การเกบรกษา
เนอสตว
- ดดานกายภาพและธรรมชาตของเนอสตว/อาหาร- Test Kits ทดสอบการปนเป อนแบคทเรย และสารเคมอนตราย- ดมาตรฐานดานกายภาพ/ฟารม โรง
- ปรงสกเสมอ (75 องศาเซลเซยส นาน 15 นาท)- ไมปรงสกๆ ดบๆ“กนรอน ชอนกลาง ลางมอ”
- เนอดบเกบในตแช/ หองเยน อณหภมตำากวา 5 องศาเซลเซยส- ปรงสกเกบในภาชนะฝาปดมดชดสง 60 เซนตเมตร- หากมการอนกอนรบประทานจะดมาก- ไมปรงสกแลวหอเพอแจกจายนานเกน 6 ชวโมง
78 / 155
ชนดอาหาร
การตรวจสอบ
คณภาพวตถดบ
การปรงสก
การเกบรกษา
ฆาสตว และโรงงานแปรรป- การขนสง
นม
- วสดหบหอ/ตราอย./ผผลต- Test Kits- มาตรฐานการผลต/ โรงงานผลต- ตรวจสอบวนหมดอาย
-
- เกบในอณหภมทรกษาคณภาพนม- เกบรกษาตามชนดของนม (Pasteurized and UHT)
ไข - ตรวจกายภาพ- ภาชนะ หบหอ
- ปรงสกเสมอ
- อณหภมพอเหมาะ- ไมเปยกชน อากาศถายเทสะดวก- วางสงจากพน 60 เซนตเมตร- รกษาความสะอาด ภาชนะบรรจ
79 / 155
ชนดอาหาร
การตรวจสอบ
คณภาพวตถดบ
การปรงสก
การเกบรกษา
- Test Kits- การขนสง
ผกสด/
ผลไม
- กายภาพและธรรมชาตของผก ผลไม- Test Kits เชนยาฆาแมลง- แหลงผลต (GAP)- Packaging (บรรจ หบหอ)
- ลางใหสะอาดตามกรรมวธทถกตอง- เกบตามหลกสขาภบาลอาหาร
- ตแช/ ตเยน /หองเกบอณหภม 7-15 องศาเซลเซยส
อาหารพรอมบรโภ
ค
- Test Kits- ภาชนะหบหอ/
- ปรงสกเสมอ- ปรงอาหารท
- ระยะเวลาการจดเกบไมเกน 6 ชวโมง- แสดงเวลาบรโภค- อณหภมพอเหมาะตอการเกบ- ภาชนะปกปดการปนเป อนสงเกน 60
80 / 155
ชนดอาหาร
การตรวจสอบ
คณภาพวตถดบ
การปรงสก
การเกบรกษา
(เชน อาหารกลองสำาหร
บกจกร
รมพเศษ
)
วสด- มาตรฐานกายภาพสถานทปรงและจำาหนาย (สถานท, คน, อาหาร, ภาชนะและสงแวดลอมทเกยวของ)
ไมเนาเสยงาย (รสเปรยว, ขนมจน, ของสด ฯลฯ)- ปรงแยกขาวและกบขาวคนละถง
เซนตเมตร
นำาดม/ นำา
แขง
- กายภาพของนำา (ส, ความขน ฯลฯ)- ภาพชนะบรรจ / อย./ หบหอ- Test Kits-
- แยกนำาแขงสำาหรบดมและแชสงตางๆ- มจดบรการนำาดมใหเพยง
- ดมนำาจากภาชนะปดสนททมทางออกของนำาเพยงทางเดยว- นำาแขงมถงเกบเฉพาะสงจากพน 60 เซนตเมตร มทตกดามยาว
81 / 155
ชนดอาหาร
การตรวจสอบ
คณภาพวตถดบ
การปรงสก
การเกบรกษา
มาตรฐานกายภาพสถานทผลต (GMP)- ไสกรองตนำา และหยอดเหรยญ- ภาชนะใสนำาแขง/ เกบ/ การขนสง
พอ และพรอมใช และแยกแกวใชแลวออกจากกน
หมายเหต : โรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลกสามารถประสานงานกบสำานกงานสาธารณสขจงหวดในการเกบตวอยางอาหารเพอตรวจสอบความปลอดภยอาหาร ปองการการเกดโรคอาหารเปนพษและโรคอจจาระรวง โดยไมเสยคาใชจาย
82 / 155
83 / 155
ภาคผนวก
84 / 155
แนวทางการดำาเนนงานกจกรรมพฒนาอาหารปลอดภย
ตามนโยบายรฐบาลขอ 4.3 “การพฒนาสขภาพของประชาชน ประจำา”ปงบประมาณ พ.ศ. 2556
-----------------------------------
หนวยงานเจาภาพ : สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข (สำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย)
โครงการ/กจกรรมหลก
อาหารปลอดภยปลอดโรคในโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก
ชอตวชวดอาหารปลอดภยเพอลดโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก
คำานยาม - การบรหารจดการอาหารปลอดภย หมายถง ระบบการจดการสงเสรม เฝาระวง และปองกน ทางดานสขาภบาลสงแวดลอมและสขอนามยสวนบคคล เพอใหอาหารและนำา ทโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลกใหบรการมความสะอาดและปลอดภย รวมถงควบคม เมอมเหตการณการระบาด
- ศนยพฒนาเดกเลก หมายถง สถานรบเลยงเดกกอนเกณฑ ทอยภายใตการดแลขององคกรปกครองสวนทองถน
- โรงเรยน หมายถง โรงเรยนระดบประถมและมธยมศกษาทสงกดสำานกงานเขตพนทการศกษา (สพฐ.)
- โรงอาหาร หมายถง สถานทจดบรการอาหารแกนกเรยน และบคลากร
- โรคอจจาระรวง หมายถง การพบผปวยถายเหลวตงแต ๓ ครงขนไปตอวน หรอถายเปนนำา หรอถายมมกเลอดปน หรอถายมเลอดปน อยางนอย ๑ ครงตอวน (อางองจาก WHO)
85 / 155
- โรคอาหารเปนพษ หมายถง อาการปวยทเกดจากการกนอาหารหรอนำาทปนเป อนเชอแบคทเรย ไวรส พยาธ ตลอดจนการปนเป อนของพษจากพช (เชน เหดพษ สบดำา มะกลำา) หรอสตวบางชนด (เชนปลาปกเปา แมงดาทะเล ปลาทะเลบางชนด คางคก และหนอน แมลง) ยกเวน พษทเกดจากยา/โลหะหนก/สารเคมกำาจดศตรพช
- การระบาดของโรคอาหารเปนพษหรอโรคอจจาระรวง หมายถง การพบผปวยทมอาการ อาเจยน หรอถายเหลวอยางนอยจำานวน ๒ คนขนไป ทมความเชอมโยงทางระบาดวทยา เชน มการรบประทานอาหารหรอนำารวมกน (อางองจาก CDC)
แนวทางการขบเคลอน
สำานกงานสาธารณสขจงหวด
1) แตงตงคณะทำางานระดบจงหวด และจดทำาแผนปฏบตการพรอมแผนการใชงบประมาณสงใหสำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย
2) อบรมพฒนาศกยภาพเจาหนาททเกยวของ และผใหบรการอาหารของโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลกกลมเปาหมาย
3) สอสาร ประชาสมพนธแกผปกครอง นกเรยน และผเกยวของตามกลมเปาหมาย
4) จดทำาฐานขอมลเพอเฝาระวงอาหารปลอดภย และ โรคอาหารเปนพษและโรคอจจาระรวงในโรงเรยน และ ศนยพฒนาเดกเลกกลมเปาหมาย
5) ดำาเนนการตามแผนงาน และตรวจประเมนตามเกณฑทกำาหนด รวมทงประสานหนวยตรวจสอบเคลอนทเพอความปลอดภยดานอาหาร( Mobile Unit) สนบสนนการตรวจ
86 / 155
อาหารและนำาใหครอบคลมการปนเป อนทงดานจลนทรยและเคมในโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก
6) เชอมโยงขอมลการดำาเนนงานรวมกบเครอขายอาหารปลอดภยในพนท โดยรวมกนเฝาระวง ปองกน และควบคมเหตการณการระบาดของโรคอาหารเปนพษรวมกบคณะกรรมการอาหารปลอดภยจงหวด
7) จดทำารายงานผลการดำาเนนงานของจงหวด และจดสงรายงานใหสำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภยตามแบบฟอรมทกำาหนด
วตถประสงคเพอลดโรคอาหารเปนพษและโรคอจจาระรวง ในโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก
กลมเปาหมาย
โรงเรยนระดบประถมศกษาและมธยมศกษา และศนยพฒนาเดกเลก ทวประเทศ (ยกเวน กทม.)
- ป 2556 ไมนอยกวารอยละ 30 ของจงหวด
- ป 2557 ไมนอยกวารอยละ 60 ของจงหวด
- ป 2558 ไมนอยกวารอยละ 90 ของจงหวด
- ป 2559 ไมนอยกวารอยละ 100 ของจงหวด
ตวชวด (KPI)
1) โรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลกกลมเปาหมายมการบรหารจดการอาหารปลอดภยเพอลดโรคอาหารเปนพษและโรคอจจาระรวง รอยละ 100
2) โรงอาหารของโรงเรยนกลมเปาหมายผานเกณฑมาตรฐานการสขาภบาลอาหาร กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ไมนอยกวารอยละ 50
3) ศนยพฒนาเดกเลกกลมเปาหมายผานเกณฑอาหารปลอดภย
87 / 155
ปลอดโรคในศนยพฒนาเดกเลกไมนอยกวารอยละ ๕๐
4) รอยละ ๗๐ ของโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลกกลมเปาหมายมเหตการณการระบาดโรคอาหารเปนพษลดลง (จากคามธยฐาน ๓ ป ทผานมา)
ผลลพธ (Outcome)
นกเรยนในโรงเรยนระดบประถมศกษาและมธยมศกษา และศนยพฒนาเดกเลกกลมเปาหมาย ไดรบประทานอาหารทสะอาดปลอดภย และปลอดโรคอนเกดจากอาหารและนำาเปนสอ
ผลกระทบ (Impact)
การระบาดจากโรคอาหารเปนพษ ในโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลกกลมเปาหมายลดลง
วธการจดสงขอมลใหกระทรวง สาธารณสข
รายงานผลการดำาเนนงาน ทจดสงใหสำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประกอบดวย
1)คำาสงแตงตงคณะทำางานโครงการอาหารปลอดภยปลอดโรคในโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลกระดบจงหวด
2)แผนปฏบตการและแผนการใชงบประมาณทไดรบความเหนชอบจากนายแพทยสาธารณสขจงหวด (ภายในวนท ๓๑ มนาคม ๒๕๕๖)
3)บนทกผลการดำาเนนงานตามแบบฟอรม KPI/FP 56 ดาวโหลดท www.foodsafetythailand.net
4)สรปผลการดำาเนนงานตามแผนปฏบตการและผลการใชงบประมาณรอบ 6, 9 และ 12 เดอน ของปงบประมาณ 2556
5)หลกฐาน/เอกสารอน ๆ ทเกยวกบการดำาเนนงานของจงหวด ไดแก ทะเบยนเกบขอมลผปวยโรคอจจาระรวง และอาหารเปนพษ
6)ภาพกจกรรมการดำาเนนงาน และตวอยางสอ การใหสขศกษา
88 / 155
ประชาสมพนธตามโครงการฯ ทจงหวดผลตเอง
หนวยงานจดเกบและรายงานขอมล
สำานกงานสาธารณสขจงหวดทกจงหวด
วธการรายงาน/ความถในการรายงาน
รายงานสรปผลการดำาเนนงานรอบ 6, 9 และ 12 เดอน
หนวยงานรบผดชอบตวชวด
สำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข
ทปรกษา
1)นพ.โสภณ เมฆธน
รองปลดกระทรวงสาธารณสข
2)นพ.สพรรณ ศรธรรมมา
รองปลดกระทรวงสาธารณสข
ผรบผดชอบ
นางจงกลน วทยารงเรองศร
ผอำานวยการสำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย
โทร 02-965 9730คณะผใหขอมลทางวชาการและตดตาม
1) พญ.วราลกษณ ตงคณะกล
แพทยผเชยวชาญดานโรคตดตอทางอาหารและนำา และ
ทปรกษาสำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย
89 / 155
ประเมนผลการดำาเนนงานของพนท
2) นายธนชพ พระธรณศร
สำานกสขาภบาลอาหารและนำา กรมอนามย
3) พญ.พจมาน ศรอารยาภรณ
สำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค
4) นางสาวกรกานต ปอมบญม
นกวชาการอสระ ผเชยวชาญดานการควบคมโรคทมอาหารและนำาเปนสอ
5) นางนธวด บตรพรรธนะ สำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย
6) นางจารรตน จณะมล สำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย
7) นางสาวกรรณการ ศรแสนตอ สำานกสงเสรมและสนบสนนอาหารปลอดภย
โทร 02-951 0000 ตอ 99983, 99676 , โทรสาร 02-588 3020
E-mail : [email protected]การนำาขอมลไปใชประโยชน
1)พฒนานโยบายและยทธศาสตรของกระทรวงสาธารณสขดานอาหารปลอดภยตามนโยบายรฐบาล ขอ 4.3.3 โดยจดใหมการสรางเสรมสขภาพ ลดอตราปวย ตายจากผลกระทบจากโรคไมเรอรง รวมทงการเจบปวยจากโรคอาหารเปนพษ อยางตอเนอง ป 2556 – 2559
2)จดทำาแผนปฏบตการใหสอดคลองกบสภาพปญหาดานสขภาพอนเกยวเนองจากอาหารและนำาเปนสอของพนททงในระดบจงหวดและระดบประเทศ
90 / 155
3)จดทำารายงานเสนอนายกรฐมนตร คณะกรรมการอาหารแหงชาต และผบรหารกระทรวง/และหนวยงานทเกยวของ
4) เผยแพรขอมลขาวสารตามชองทางทเหมาะสม เชน เวบไซต แทบเลต เปนตน
5)จดทำาขาวสารเผยแพรสสาธารณะเพอแจงขอมลความเสยงและสรางความร ความตระหนกตอผบรหารโรงเรยน/ศนยพฒนาเดกเลก/องคกรปกครองสวนทองถน/คร และผปกครอง
6)หนวยงานทรบผดชอบดำาเนนมาตรการแกไข ปรบปรงเพอลดความเสยงดานความปลอดภยอาหารแกศนยพฒนาเดกเลก และโรงเรยน ตลอดจนผเกยวของเพอผลกดนใหเกดระบบการจดการอาหารทสะอาด ปลอดภย อยางตอเนอง
91 / 155
92 / 155
คำาสงแตงตงคณะทำางานโครงการอาหารปลอดภยปลอดโรคในโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลก
93 / 155
94 / 155
หนงสอขอความรวมมอระหวางกระทรวงมหาดไทย กระทรวงศกษาธการ และจงหวด
95 / 155
96 / 155
(ราง)
แนวทางปฏบตงานเฝาระวงเหตการณระดบตำาบล
97 / 155
(ราง)
แนวทางปฏบตงานเฝาระวงเหตการณระดบตำาบล
ความสำาคญ
สบเนองจากการระบาดของกลมอาการทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง (Severe Acute Respiratory Syndrome, SARS) เมอป 2545-2546 และการระบาดของโรคไขหวดนก โรคไขหวดใหญ โรคมอเทาปาก และโรคตดตอตาง ๆ ในระยะตอมา ทำาใหเปนทตระหนกวาโรคภยไขเจบทรนแรง โรคทไมรจกหรอสงบไปแลว มโอกาสเกดขนไดเสมอ รวมถงมการระบาดของโรคทรวดเรวกวาในอดต ขณะเดยวกนจากอทธพลของระบบขาวสารททนสมย ทำาใหขาวการระบาดของโรคแพรกระจายไปทางสอตาง ๆ ทกทศทกทางอยางรวดเรวและไมสามารถปกปดได ผลดคอทำาใหการแลกเปลยนขาวสารของโรคระหวางองคกรตาง ๆ ชวยพฒนาองคความรทางระบาดวทยาของโรคจนสามารถควบคมโรคไดในเวลาไมนาน แตทางตรงกนขาม ขาวทำาใหเกดความสบสนวนวายในหมประชากร มาตรการและทรพยากรสวนใหญถกนำาไปใชแกไขความตนตระหนกมากกวาการควบคมโรคทแทจรง ภายใตความเปลยนแปลงเหลาน สงทประจกษอกประการหนงคอ ระบบรายงานทเปนทางการตาง ๆ รวมถงระบบรายงานโรคทมอย ไมสามารถใหขอมลขาวสารทรวดเรวเพยงพอตอการดำาเนนการททนเวลาได จำาเปนตองพฒนาระบบเฝาระวงโรคใหมใหมความไวกวาเดม โดยใชขอมลขาวสารทมความไวสง คอ ขาวลอและขาวทไมเปนทางการตาง ๆ นำามาจดการอยางเปนระบบ พฒนาขนเปนระบบเฝาระวงเหตการณ (Event – based surveillance system)
องคการอนามยโลก ซงเดมใชระบบรายงานหรอการแจงความ
98 / 155
ระบบงาน SRRT อำาเภอและเครอขายระดบตำาบล
สอบสวน
ตรวจสอบ
แจงขาว
ควบคมโ
รคไดเรว
ขน
(notification) เปนหลก ไดปรบเปลยนมาใหความสำาคญกบแหลงขาวอน ๆ ทเกยวของดวย 1 โดยไดกำาหนดไวในกฎอนามยระหวางประเทศฉบบใหม (International Health Regulation, IHR2005) และไดกำาหนดใหเปนสวนสำาคญของระบบการเฝาระวงและตอบสนองเหตการณฉกเฉนทางสาธารณสข ซงประเทศตาง ๆ จะตองพฒนาสมรรถนะดานน สำาหรบประเทศไทยทมการพฒนาทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (Surveillance and Rapid Response Team, SRRT) เพอรองรบการดำาเนนงานตามกฎอนามยระหวางประเทศ ไดกำาหนดใหสมรรถนะดานการเฝาระวงเหตการณเปนสวนหนงของมาตรฐานทม SRRT 2 ทงนเพอพฒนาศกยภาพของทมทสำาคญ คอ การรเรว แจงขาวเรว และสอบสวนควบคมโรคเรว
ความหมายของเหตการณ
เหตการณ (Events) ในทนหมายถง การเกดเรองราวทมผลกระทบตอสขภาพของประชาชนในวงกวาง ซงไดรบความสนใจจากสาธารณชน และตกเปนขาว จำาแนกเปน
1. เหตการณทเกยวกบการเกดโรคในคน (Events related to the human disease) เชน มผปวยเปนกลมดวยโรคหรอกลมอาการเดยวกน มรปแบบเกดโรคแตกตางจากเดม มการตายทไมคาดคดฯ
2. เหตการณทเปนปจจยเสยงสงตอการเกดโรคในคน (Events related to potential exposure for human) เชน มสตวปวยหรอตายจำานวนมาก มการปนเป อนในอาหารและนำา สงแวดลอมเปนพษรนแรง รวมถงการปนเป อนของสารเคม และการรวไหลของสารกมมนตภาพรงส 3
99 / 155
เมอเกดเหตการณ โดยเฉพาะกรณทเกดโรคในคน จะมเรองราวตามมา ไดแก
1. ผปวยไดรบการรกษา ถาเปนโรคทเฝาระวง จะมการรายงานขอมลเขาสระบบเฝาระวงโรค จดเรมตนของขอมลคอสถานททผปวยเขารบการรกษา
2. เปนขาว โดยเฉพาะโรคทสำาคญมากหรอผดปกต จะมการพดคย เลาตอหรอเสนอรายงานดวยวาจา จดเรมตนของขาว อาจเปนบานผปวย หรอสถานททผปวยเขารบการรกษา หรอทใดใดกได เนองจากผทรจกหรอเกยวของกบผปวยทกคน มโอกาสทราบขาวการปวยและเปนจดเรมตนของขาวไดทงหมด
ขาวสามารถนำามาใชเฝาระวงโรคได เพราะขาวมคณสมบตเดน ดงน
- ขาวการเกดโรคสามารถบอกไดวามโรคเกดขนทไหน - ขาวเรองผดปกตเปนทนยมพดคยหรอสงขาวมากกวาเรองปกต- การแจงหรอสงขาวเปนวธการทเรวกวาการรายงานเปนขนตอน
ขอควรระวง ไดแก การแจงขาวซำาซอน และการแจงขาวคลาดเคลอน อนเนองจากการกลนแกลง การจำาขอมลผด หรอลมขอมลทสำาคญบางอยาง 2
ขาวลอ หมายถง ขาวทพดกนทวไป แตยงไมมอะไรยนยนไดแนนอน 4 เปนขอมลทยงไมไดรบการพสจน อาจเปนจรงหรอเทจพอๆ กน ถาไดรบการพสจนแลวขาวลอจะกลายเปนขอเทจจรง 5 ซงใชประโยชนได
ระบบเฝาระวงเหตการณระบบเฝาระวงเหตการณ (Event-based surveillance system)
เปนระบบเฝาระวงโรคและภยสขภาพรปแบบหนง บางครงเรยกวา ระบบเฝาระวง“ขาวลอ” (Rumor surveillance system) 6 ซงเฝาระวงโดยใชขอมลเรมตนในรปแบบของขาวจากทกแหลงขาว นำามาจดการขาวอยางเปนระบบ 3 เพอใหทราบถงขอเทจจรงของเหตการณ เชนเดยวกบขอมลผปวยทรายงานในระบบเฝาระวงโรค (Case-based surveillance system)
การประมวลผลในระบบเฝาระวงเหตการณ เปนการจดการขาวทกขาวทไดรบครงละเหตการณ และตอบสนองทนท ตางจากระบบเฝาระวงโรคปกตทนำาเสนอขอมลและคาดคะเนแนวโนมตามชวงเวลา (รายสปดาห รายเดอน รายป)
100 / 155
ระบบเฝาระวงเหตการณตองปฏบตงานอยางรวดเรว ขาวทเรงดวนควรตอบสนองไดภายใน 2 ชวโมงนบจากเกดเหต เหตการณทเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ ตองแจงเหตตอองคการอนามยโลกไดภายใน 48 ชวโมง
วตถประสงคของระบบเฝาระวงเหตการณ1. เพอตรวจจบเหตการณแบบใหมหรอเหตการณทพบไดนอย ซงไมใชโรค
หรอกลมอาการในระบบเฝาระวงโรคปกตมากอน 3 2. เพอตรวจจบเหตการณเกดโรคหรอกลมอาการทเฝาระวง ซงเกดในกลม
ประชากรทไมไดรบบรการสขภาพตามชองทางปกต 3 3. เพอเสรมประสทธภาพการเฝาระวงโรคในระบบปกต
ภาพท โครงสรางกจกรรมในระบบเฝาระวงเหตการณ
101 / 155
คำาถามชวยตดสนใจแจงขาวทะเบยนรบขาว, โปรแกรมออนไลน
- แบบประเมนความนาเชอถอของขาว
- แบบรายการขอมลท ใชตรวจสอบยนยน
IHR instrument,
แนวทางวเคราะห
สถานการณรายโรค
คามธยฐานรายโรค
- แบบประเมนความเรงดวนของขาว
บานผปวย/สถานทเกดเหตการณผแจงขาว/อสม./
อปท./ สอมวลชน
ศนยรบแจงขาวประจำาตำาบล/
อำาเภอ/จงหวด/
เขต/สวนกลางทม SRRT ระดบตำาบล/อำาเภอ/จงหวด/เขต/สวนกลาง
ทม SRRT
ระดบ อำาเภอ/จงหวด/เขต/สวนกลาง
ขาวจรง เรงดวน
ขาวไมนาเชอถอ
ไมเรงดวน
ไมจรง
มนยสำาคญ + ตองตอบสนอง
ปกต
ไมม
การแจงขาวผานชองทางกระจายขาว
การประเมนสถานการณ
สญญาณภย (Signals)
การจดการขาว - กรองขาว - ประเมนความเรงดวน - ตรวจสอบยนยน
เกดเหตการณ
การรบขาวและหาขาว
ขาวเรงดวนทตรวจสอบหรอ
วเคราะหสญญาณไมไดขาวผดปกตท
ประเมน
สถานการณตอไมได
หมายเหต ระดบตำาบลใหดำาเนนการไดทนท โดยไมตองรอขนตอนตอไป
งานและกจกรรมในระบบเฝาระวงเหตการณ
โครงสรางงานและกจกรรมในระบบเฝาระวงเหตการณม 2 ระดบ
- ระดบหนวยงาน เปนการดำาเนนงานเพอเฝาระวงและตอบสนองเหตการณของหนวยงานแตละแหง ขอมลนำาเขาสระบบคอขาวเหตการณทกขาวททราบหรอรบแจง
- ระดบประเทศ เปนระบบทเชอมโยงทกหนวยงานโดยใชโปรแกรมออนไลน ขอมลนำาเขาสระบบคอขาวเหตการณทผานการกรองเบองตนจากแตละหนวยงานแลว
งานและกจกรรมในระบบเฝาระวงเหตการณมดงน
งาน กจกรรม หนวยดำาเนนการ
1. การแจง 1.1 ผใกลชดเหตการณรบรวามเหตการณท ผแจงขาว/
102 / 155
ม
งาน กจกรรม หนวยดำาเนนการ
ขาวผานชองทางกระจายขาว
เฝาระวงเกดขนในพนท
1.2 มการกระจายขาวจากทเกดเหตผานชองทางตาง ๆ
1.3 แหลงขาวในพนทแจงขาวเขาศนยรบแจงขาว
อสม./อปท./ สอมวลชน
2. ก า ร ร บและหาขาว
2.1 บนทกขาวเขาสระบบเฝาระวงเหตการณ ซงครงแรกเปนการบนทกขาวททราบหรอไดรบแจงทกขาวในทะเบยน และบนทกอกครงในระบบออนไลน เฉพาะขาวทกรองแลว
2.2 ศนยรบแจงขาวดำาเนนการคนหาขาวเองจากสอมวลชน หรอแหลงขาวตาง ๆ
2.3 พฒนาเครอขายแหลงขาว เพอใหมจดแจงขาวเพมขน และแหลงขาวเกดความตระหนกทจะแจงขาวทกครงททราบ
ศนยรบแจงขาว หรอทม SRRT ระดบตำาบล/อำาเภอ/จงหวด/เขต/สวนกลาง
3. ก า รจดการขาว
3.1 กรองขาวทกขาวทรบไว โดยประเมนความนาเชอถอของขาว เพอใหเหลอเฉพาะขาวทควรดำาเนนการตอ
3.2 ประเมนความเรงดวนและจดลำาดบความสำาคญของขาวทจะดำาเนนการตอ ขาวเรงดวนตองดำาเนนการทนท ขาวไมเรงดวนใหดำาเนน
ทม SRRT ระดบตำาบล/อำาเภอ/จงหวด/เขต/สวนกลาง
103 / 155
งาน กจกรรม หนวยดำาเนนการ
การตอภายใน 24 ชวโมง
3.3 ตรวจสอบยนยนขาว จากแหลงขาวหรอหนวยงานใกลทเกดเหต เพอยนยนการเกดเหตจรงและสอบถามขอมลเพมเตม
3.4 วเคราะหสญญาณภยจากขาว เปนเหตการณผดปกตจรงหรอไม ถาไมแนใจ ใหแจงขาวตอเขาสระบบออนไลนโดยเรวทสด
4. การประเมนสถานการณ
4.1 ขาวทพบสญญาณภย ใหตรวจสอบและหาขอมลเพมเตมจากระบบอน ๆ เชน ระบบรายงานผปวย ขอมลหองปฏบตการฯ
4.2 วเคราะหสถานการณโดยใชวธการเดยวกบการวเคราะหในระบบเฝาระวงโรคทใชอยเดม โดยเปรยบเทยบสถานการณโรคกบเหตการณทเปนขาว บางโรคอาจมแนวทางการวเคราะหเฉพาะโรค
4.3 ประเมนความรนแรงของเหตการณวาเขาขายเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขหรอไม โดยเฉพาะอยางยงถาเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศตองรบแจงองคการอนามยโลกทนท
4.4 ประเมนขดความสามารถการปฏบตการ
ทม SRRT ระดบอำาเภอ/จงหวด/เขต/สวนกลาง
(ไมไดกำาหนดระดบตำาบล)
104 / 155
งาน กจกรรม หนวยดำาเนนการ
ของหนวยงานในพนท สามารถรบมอเหตการณไดหรอไม หรอตองขอรบการสนบสนน
4.5 การสรปสถานการณ
5. การแจงเตอนภยและรายงานเหตการณ
5.1 กำาหนดขอบเขตในการแจงเตอนหรอรายงาน ไดแก ประเดนทแจง (เชน ความรนแรงหรอความเคลอนไหวของเหตการณ สาเหตและกลมเสยง ขอปฏบตหรอกฎระเบยบทเกยวของฯ) กลมเปาหมายทตองการแจงเตอนหรอรายงาน และชองทางสอสารทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย
5.2 หารปแบบแนวทางการนำาเสนอหรอสอสารทมประสทธภาพ
5.3 ประเมนผลทคาดหวงจากขอบเขตและรปแบบทจดทำาขน ทงการเขาถงกลมเปาหมาย และประโยชนหรอผลกระทบทจะเกดขนจากการแจงเตอนฯ
5.4 ดำาเนนการแจงเตอนและรายงาน
ทม SRRT ระดบตำาบล/อำาเภอ/จงหวด/เขต/สวนกลาง
บทบาทการเฝาระวงเหตการณระดบตำาบล
105 / 155
เปนบทบาทของทม SRRT เครอขายระดบตำาบล และทมทองถนอน (ถาม) เนนการรบขาวและคนหาขาวในพนท การกรองขาวเบองตนเพอสงตอขาวสำาคญเขาสระบบหลกของประเทศ นอกจากนยงทำาหนาทพฒนาอาสาสมครฯแจงขาว และสรางเครอขายแหลงขาวในพนท
วธการ เกณฑ และตวอยางในการดำาเนนการ
1. เหตการณทเฝาระวง ไดแก เหตการณตามเกณฑดงน 3 1.1 เหตการณการเกดโรคในคน ไดแก
1) มผปวยเปนกลมพรอมกนหลายคนดวยอาการแบบเดยวกน 2) มผปวยเปนโรคทสำาคญ รวมถงสงสยวาจะปวย 3) มผปวยเปนโรคทรนแรงกวาปกต 4) มผปวยเปนโรคทไมรจกหรอไมเคยพบในพนทมากอน
5) มผตายทเสยชวตอยางรวดเรวโดยไมทราบสาเหต
1.2 เหตการณทเปนปจจยเสยงสงตอการเกดโรคในคน ไดแก
1) มสตวปวยและตายพรอมกนจำานวนมาก 2) พบอาหารและนำาทไมปลอดภยจำานวนมาก 3) อนตรายจากสงแวดลอม รวมถงการปนเป อนของสารเคม และการรวไหลของสารกมมนตภาพรงส
ตารางแสดงการเฝาระวงเหตการณและควบคมโรคระบาดในชมชน
เกณฑ ตวอยางผปวยเปนกลม เชน โรคอาหารเปนพษ อจจาระรวง ตาแดง ไขออกผนทก
ชนด โรคอปาทานหม โรคสำาคญหรอโรคไมทราบชอทปวยเปนกลมฯ
โรคทสำาคญ เชน อหวาตกโรค มอเทาปาก ไขเลอดออก ไขปวดขอยงลาย
106 / 155
ไขหวดนก ไขหวดใหญ2009 ปอดบวม พษสนขบา ไขฉหน ไขกาฬหลงแอนฯ
โรคทรนแรงกวาปกต
เชน ถายเปนนำาจนชอกหรอเสยชวต เปนโรคหวด หรอโรคหด หรอโรคตาแดงทมอาการหนกหรอเสยชวต ฯ
โรคทไมเคยพบในพนทมากอน
เชน โรคมาลาเรยในพนททปลอดโรค โรคสำาคญทยงไมเคยพบในพนท โรคทไมมใครรจกในพนทนน ฯ
การเสยชวตอยางรวดเรวโดยไมทราบสาเหต
โรคทยงไมทราบชอ อาจเปนโรคระบาดชนดใหม หรอเกดจากเชอโรคสายพนธใหมทรนแรง
สตวปวยและตายพรอมกนจำานวนมาก
ทพบไดบอย เชน นก เปด ไก วว ควาย ปลาตายในนำา ฯ
อาหารและนำาทไมปลอดภย
เชน นมโรงเรยนมกลนบด พบการขายเนอปลาปกเปา หรอขายเนอสตวทเปนโรคตาย ฯ
อนตรายจากสงแวดลอม
เชน กองขยะพษ กลนหรอควนพษจากโรงงาน ตลาดทมหนหรอแมลงวนชกชม ฯ
2. จดเรมตนของขาว เมอมเหตการณทเฝาระวงเกดขน จดเรมตนของขาวคอผอยใกลชดเหตการณ ซงมตงแตบคคลในครอบครว ในชมชน และผใหบรการสาธารณสข
ตวอยาง จดเรมตนของขาวการปวยในชมชน 7 สมมตวาเกดโรคอจจาระรวงทรนแรงในครอบครวผปวยทมคน 5 คน (พอ แม ลก ปและยา) นอกจากบคคลในครอบครวแลว ผทเกยวของ
107 / 155
กบบคคลทง 5 กอาจทราบขาวการปวยดวย ไดแก – เจาหนาทสาธารณสข จากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล
หรอศนยบรการสาธารณสข หรอโรงพยาบาลทผปวยเขารบการรกษา ฯ
– อาสาสมครตาง ๆ เชนอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) อาสาสมครปศสตว อาสากชพกภยฯ
– ผใกลชดกบผปวย เชน เพอน เพอนบาน ผรวมงาน ฯ – ผนำาชมชนและบคลากรในทองถน เชน กำานน ผใหญบาน คร
ตำารวจ สมาชก อบต./เทศบาล นกการเมองทองถน ฯ
– สอมวลชนในพนท เชน ผสอขาวในพนท ผดำาเนนรายการวทยชมชน ฯ
– กลมหรอชมรมตาง ๆ เชน ชมรมผสงอาย ชมรมออกกำาลงกาย กลมเยาวชน กลมแมบานฯ
– คลนกเอกชน รานขายยา – อน ๆ เชน พระทวด เจาของรานคาปลกในชมชน ฯ
3. แหลงขาวเพอการเฝาระวงเหตการณ โดยทวไป จำาแนกตามชองทางการกระจายขาว ไดแก
3.1 แหลงขาวบคคล เปนการแจงขาวหรอสงขาวโดยบคคล เชน เจาหนาทในขายงานเฝาระวงโรค อาสาสมครสาธารณสข ผนำาชมชน ผเหนเหตการณ การรองเรยนจากประชาชนฯ ขอมลทไดรบแจงสวนใหญเปน ขอมลการปวย/ตายรายบคคล เหตร ำาคาญทอาจเปนปจจยเสยงการเกดโรคฯ ขอควรระวงคอ การแจงขาวดวยความเขาใจผด การกลนแกลง และขาวลอทไมมมล 2 3.2 แหลงขาวสอสาธารณะ เชน หนงสอพมพ วทยโทรทศน อนเตอรเนตฯ ขอมลทเผยแพรสวนใหญเปนขาวการระบาด ภยพบตฯ สงทควรระวงจากขาวสาร
108 / 155
ประเภทนคอจำานวนผปวย หรอผไดรบผลกระทบจะมากหรอรนแรงกวาความเปนจรง 2 3.3 แหลงขอมลทเปนทางการจากระบบเฝาระวงโรค เชน การรายงานผปวยดวยโรคทเฝาระวงทางระบาดวทยา (รง.506, 506/1, 506/2, IS) ฯ แตไมใชขอมลทงหมด สวนใหญใชขอมลรายบคคลของผปวย/ผตายดวยโรคทส ำาคญ รายงานสถานการณโรค บนทกแจงขาวการระบาด รายงานสอบสวนโรคฯ 3.4 แหลงขอมลทเปนทางการอน ๆ ไดแก การแจงเหตในระบบรบแจงเหต/แจงความ/รบเร องรองเรยน และระบบทะเบยนของหนวยงานรฐ องคกรปกครองสวนทองถน และสถานประกอบการตาง ๆ เชน - รายงานการตรวจพบทางหองปฏบตการ - รายงานการเฝาระวงโรคในสตว - ขอมลจากศนยประสานการสงตอ หรอหองฉกเฉนของโรงพยาบาล - ขอมลจากการเฝาระวงอาหารและยา - ขอมลทางอตนยมวทยา ชลประทาน และภยพบตตาง ๆ - ขอมลการควบคมมลพษและสงแวดลอม - ทะเบยนการแจงตาย - ทะเบยนรบแจงเหตหรอรบเร องรองเรยนของเทศบาลและ อบต. - ทะเบยนรบแจงความของสถานตำารวจ
- ทะเบยนการเขาเรยน, เขาทำางาน ฯลฯ
4. การพฒนาเครอขายแหลงขาวในชมชน หมายถง การขยายจำานวนและรกษาแหลงขาวใหสามารถ แจงขาวไดอยางตอเนอง สวนใหญเนนทแหลงขอมลบคคล เชน คร ผนำาชมชน หมอพนบาน ผนำาศาสนา อาสาสมคร สมาชกทางการ
109 / 155
เมอง ฯ กลมคนเหลานควรชแนะใหแยกแยะความผดปกต สรางความตระหนก และสรางชองทางแจงขาวใหเชอมโยงกนเขาสศนยรบแจงขาว โดยการ
4.1 การรวมกจกรรมของกลมอยางสมำาเสมอ เชน การประชม การรวมพธ การแขงขน และกจกรรมอน ๆ ของกลมหรอชมรมในพนท
4.2 การจดประชมใหความรหรอเตอนภยตามระยะเวลาทเหมาะสม เชน เมอมการระบาดในพนท หรอมขาวโรคระบาดทสำาคญ
4.3 การแจงขาวสารทเกยวกบโรคและภยสขภาพใหแหลงขาวทราบอยางสมำาเสมอ
4.4 การไปเยยม สอบถามเหตการณ และซกซอมการแจงขาวอยางสมำาเสมอ
ภาพท ตวอยางเครอขายเฝาระวงเหตการณในชมชน 7
หมายเหต * รพ.สต. = โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล
110 / 155
ศนยรบแจงขาวประจำาตำาบล (รพ.สต./สอ./ศบส.*)
เทศบาล/อบต.
(ศนยรบ
อสม. แหลงขาวอนนอก
แหลงขาวอนในพนท
ผปวย และ
เพอนบานผปวย/ผนำาชมชน/กำานน/
ผใหญบาน/ชมรมฯ/กลมเยาวชน-
ผบรหารทองถน/
ส.ท.,ส.อบต./ นกการ
เมอง/ประชาชนทวไป
วด/โรงเรยน/รานคา/วทยชม
ชนฯ
โรงพยาบาล/ หนวยงาน
สาธารณสข/หนงสอพมพ/วทยโทรทศน/อนเต
อรเนท
สอ. = สถานอนามย ศบส. = ศนยบรการสาธารณสข
5. ศนยรบแจงขาว หมายถง ศนยกลางการเฝาระวงเหตการณประจำาพนท ซงกำาหนดใหมทกหนวยงานทไดจดตงทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ศนยรบแจงขาวระดบตำาบล ประจำาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล หรอศนยบรการสาธารณสขประจำาพนท ทำาหนาทรบขาวทกขาวจาก อสม. และแหลงขาวในพนท กรองขาวเบองตน และสงตอขาวสำาคญเขาสระบบทะเบยนออนไลน
6. การแจงขาว กรณทมผประสงคจะแจงขาวเหตการณ ควรดำาเนนการดงน
6.1 ผแจงขาวตองมนใจวาเปนเหตการณผดปกตจรงตามเกณฑแจงขาว เปนขาวทพบเหตการณดวยตนเอง หรอมหลกฐานยนยนพอสมควร ไมควรแจงขาวลอ หรอขาวทบอกตอกนมาโดยไมมหลกฐาน ผตองการแจงขาวสามารถใชเครองมอชวยในการตดสนใจแจงขาวได
6.2 ชองทางการแจงขาว ทำาไดหลายชองทาง - บอกขาวดวยตนเองทโรงพยาบาล โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล หรอ
สถานอนามย - แจงทางโทรศพทไปทเจาหนาทสาธารณสขใกลบาน - แจงขาวผานอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) - แจงเหตการณเสยงตอโรคหรอเหตรำาคาญทเทศบาลหรออบต.
- แจงทางจดหมายอเลกโทรนคส (อเมล) ทศนยรบแจงขาวสวนกลางท [email protected] - แจงทางเวบไซตสำานกระบาดวทยาท http://www.boe.moph.go.th/ (เฉพาะสมาชก) 6.3 รายละเอยดในการแจงขาว
- ชอผแจงพรอมเบอรโทรศพท - ชอโรคททราบ รายละเอยดของอาการหรอเหตการณทสงสย - จำานวนผปวยและผเสยชวต (ถาม) - วน เดอน ป และสถานทเกดเหต
111 / 155
ตวอยางการแจงขาว 7
ตวอยางท 1 • ผแจง นางเลก พรกขหน (อสม.) • เหตการณทแจง อสม“ .มาบอกวาวนนไปพบผปวยไข ไอ เจบคอ ทบาน
เลขท 1 หม 2 มผปวย 3 คน ชอลงบญมปวยอยกบบาน อาการคอนขางมาก หลาน(อาย 7 ป) อาการเลกนอย วงเลนได ปาบวผนนอนอยโรงพยาบาล หมอสงสยไขหวดใหญ2009”
ตวอยางท 2 • ผแจง นายใหญ โตเหลอหลาย (ปลด อบต.)• เหตการณทแจง ปลดโทร“ .มาบอกวามผไปแจง อบต.วาเมอวนเสาร
เหนรถบรรทก 6 ลอ 2 คน บรรทกขยะมาแอบทงในพนทบานหนองแหน ลกษณะเปนกากสนำาตาลแดงและสารคลายกาวเหนยวสขาว เหนเผาขยะ และมสารไหลไปลงบอจนนำาเปนสขาวขน มกลนเหมนจดทวบรเวณ ใหอนามยไปดดวย ”
ตวอยางท 3 • ผแจง โกเสง แสนด (รานชำาขางวด) • เหตการณทแจง มาถามวาโรคคณกลยาเปนยงไง อนตรายมากไหม“
เพราะลกสาวไปเทยวภาคใต กลบมากไมสบาย มไข ปวดขอ เดนไมไหว พาไปโรงพยาบาล หมอบอกวาเปนโรคน (หมายเหต สงสยเปนโรคชคนกนยา โกเสงคงฟงผด)”
ตวอยางท 4 • ผแจง/ผรายงาน เจาหนาทผรบผดชอบงานระบาดวทยา โรงพยาบาล
ตวอยาง • เหตการณทแจง วนน “ (21 เม.ย. 2555) เวลาประมาณ 14.00 น.
112 / 155
มผปวยมารบการรกษาทโรงพยาบาลดวยอาการปวดทอง อาเจยน มไข ถายเหลว ทงหมด 5 ราย เปนผใหญทงหมด ผปวยใหประวตวาไดไปกนอาหารมอเชาในงานบวชมาดวยกน บางรายแจงวายงมผปวยอกจำานวนหนงทไมไดมาโรงพยาบาล ”
ตวอยางท 5 • ผแจง/ผรายงาน หนงสอพมพรายวนฉบบหนง ประจำาวนท 8 มนาคม
2555 • เหตการณทแจง “พาดหวขาววางสวดเลนงานฝรงดบอนาถ เนอขาว
แจงวาทอำาเภอเกาะสมย จงหวดสราษฎรธาน พบนกทองเทยวอาย 66 ป สญชาตออสเตรย เสยชวตในบงกะโล หม 2 ตำาบลลปะนอย อำาเภอเกาะสมย รางกายมผนขนเปนจำาๆ ไมมรองรอยถกทำาราย ผเสยชวตมาพกตงแตกลางเดอนกมภาพนธ มประวตปวยเปนโรคงสวดยงกนยาอย ”
ตวอยางท 6 • ผแจง/ผรายงาน จากเวบไซต ProMED mail วนท 26 เมษายน
2555 • เหตการณทแจง “วนท 25 เมษายน 2555 โฆษกของโรงพยาบาล
Sanglah ในเกาะบาหล ประเทศอนโดนเซยเปดเผยวา พบผเสยชวตดวยโรคไขหวดนก 1 ราย เปนเดกชายอาย 8 ป เขารบการรกษาทโรงพยาบาล Bangli แตอาการไมด ข นจงสงต อมาท โรงพยาบาล Sanglah เมอวนท 24 เมษายน 2555 ผปวยเสยชวตใน 4 ชวโมงถดมาของวนเดยวกน จากการซกประวตครอบครว พบวาผเสยชวตมประวตสมผสไกตายเมอ 2 เดอนทผานมา เดกชายผนเปนผเสยชวตรายท 7 นบตงแตเชอไขหวดนกเขาสเกาะนในป 2550”
7. การคนหาขาว เปนการดำาเนนงานเชงรกในการหาขาวเหตการณ ซงจะทำาใหทราบขาวไดครอบคลมขน เรวขน และตอบสนองไดอยางมประสทธภาพมากขน โดยมแนวทางดงน
113 / 155
7.1 รวบรวมรายชอแหลงขาวทจะคนหา และจดใหเปนหมวดหม เชน - แหลงขาวบคคลทควรสอบถามขาวเหตการณทเฝาระวง เชน ครพยาบาลของโรงเรยนในพนท เจาหนาทพยาบาลของสถานประกอบการ/คายทหาร/เรอนจำา อาสาสมคร ผรบผดชอบงานเฝาระวงโรคของสถานบรการตาง ๆ เจาหนาทดานปศสตวและสตวปา ฯ - แหลงขาวสอสงพมพ เชน หนงสอพมพระดบชาตและในทองถน จลสารและรายงานสถานการณโรคของหนวยงานตาง ๆ รวมถงขาวดานปศสตว สตวปา สงแวดลอม ฯ - แหลงขาวทางอนเตอรเนต เชน หนงสอพมพออนไลน เวบไซตทเกยวของ เวบบลอก และสอสงคมออนไลนฯ
114 / 155
7.2 กำาหนดเวลาทจะคนหาขาวในแตละแหลงขาว
- ทกเชา เชน อานขาวหนงสอพมพ คนหาทางเวบไซตตาง ๆ ฯ - ทกบาย เชน สอบถามการขาดเรยนของเดกจากครทโรงเรยน การขาดงานของพนกงานในสถานประกอบการฯ - ทกสปดาห เชน จากรายงานสถานการณโรคประจำาสปดาหฯ - ทกครงเดอน เชน จากหนงสอพมพทองถนทออกรายครงเดอนฯ - ทกเดอน เชน จากรายงานสถานการณโรคประจำาเดอนของหนวยงานตาง ๆ
7.3 วธการคนหาขาว
- การโทรศพทสอบถาม เชน โทรศพทไปทโรงเรยน เรอนจำา สถานประกอบการ ฯ - การอานสอสงพมพ เพอจบประเดนขาวเหตการณผดปกต - การคนหาทางอนเตอรเนต อาจตองใชเครองมอชวยคนหา (Search engine) - การไปหาดวยตนเอง เชน สอบถามเกยวกบผปวยทมารกษาดวยโรคทผดปกตหรอโรคทเฝาระวงพเศษจากแผนกตาง ๆ ในโรงพยาบาล - การสรางชองทางตดตอ เชน สรางอเมลรบแจงขาว ฯ
8. การรบขาว เปนการบนทกขอมลรายละเอยดของขาวเขาสระบบเฝาระวงเหตการณ แตละขาวจะมการบนทก 1-2 ครง
8.1 ครงแรกเปนการบนทกในทะเบยนรบขาวของหนวยงาน ทกขาวททราบหรอทไดรบแจงจะตองบนทกทนท
8.2 ครงทสอง เฉพาะขาวทกรองแลวพบวามความนาเชอถอและเรงดวน บนทกอกครงในระบบออนไลน การบนทกครงน จะทำาใหหนวยงานระดบเหนอขน
115 / 155
ไปทกระดบไดทราบเหตการณพรอมกน และทกหนวยงานตองดำาเนนการเพอตอบสนองทนท
ทะเบยนรบแจงขาว ทงทเปนเอกสาร ไฟลอเลกโทรนกส หรอโปรแกรมออนไลน จะมขอมลขนตำาประกอบดวย
- วน/เวลาทรบแจง - ผแจงหรอแหลงขาว - รายละเอยดขอมลทแจง (เกดเหตการณอะไร โรคหรออาการหรอลกษณะเหตเสยงเปนอยางไร จำานวนผปวย/ผตายหรอผประสบเหต รายละเอยดตามบคคล-เวลา-สถานท และสาเหตทสงสย) - การดำาเนนการเมอไดรบแจง - รายการเพมเตมอน ๆ ตามความจำาเปน ทะเบยนรบแจงขาว ใหรวมถงแฟมจดเกบขาวสารแบบอนทใชเสมอนรบแจงขาว เชน แฟมรบรายงานผปวยโรคทสำาคญหรอเรงดวน แฟมรบรายงานสถานการณโรค แฟมขาวหนงสอพมพ ฯ แตละแฟมควรมบนทกเพมเตม หรอประทบตรายางทมขอความตามทะเบยนรบแจงขาว 2
การรบขาวทด ตองสามารถรบขาวไดจากทกแหลงขาว ทกวนตลอดเวลา
9. การกรองขาว (Filter) เนองจากระบบเฝาระวงเหตการณเปนการรบขาวจากทกแหลงขาว ซงมคณภาพของแหลงขาวไมเทาเทยมกน บางแหลงขาวอาจไมรจกมากอน จงจำาเปนตองกรองขาวกอนทนท เพอ 8
- กำาจดขาวลอทเหนชดเจนวาไมถกตอง ขาวโกหกหลอกลวง หรอแหลงขาวไมนาเชอถอ
116 / 155
- แยกขาวทเหนวาตองแกไขปญหาอยางเรงดวน หรอตองตรวจสอบยนยน ออกมาดำาเนนการกอน
ความนาเชอถอของขาว พจารณาไดจาก - ความนาเชอถอของผแจงหรอแหลงขาว เชน ผแจงทเปนเจาหนาท
สาธารณสข ยอมนาเชอถอกวาแหลงขาวอน ฯ- มการแจงขาวเดยวกนเขามาพรอมกนมากกวาหนงแหลงขาว - มขอมลครบถวนชดเจน ทงบคคล เวลา สถานท ตวอยางเชน มผปวย 15
คน จากหมบาน ก. หลงจากทดมนำาจากบอ ข. เหมอนกน เมอสามวนมาแลว - มพยานหลกฐาน หรอภาพถายแสดง- เปนเหตการณทเชอมโยงกบปญหาทเคยพบมากอน
10. การประเมนความเรงดวนของเหตการณ เปนการประเมนเหตการณเบองตนจากเนอขาวทไดรบ โดยยงไมไดตรวจสอบยนยนหรอไมไดรอขอมลเพมเตม ใชแนวทางการพจารณาดงน 9
10.1 เปนปญหาทรายแรงหรอไม โดยดจาก - จำานวนผปวย/ผตายจำานวนมาก - เปนเหตการณตามรายการโรคและภยสขภาพทมอนตรายสง - มประชาชนไดรบผลกระทบมาก 10.2 เปนปญหาใหมหรอปญหาผดปกตหรอไม ไดแก - เปนโรคอบตใหม หรอไมใชโรคในพนทมากอน - เกดเหตการณแบบไมคาดคด เชน นอกฤดกาล อบตเหตฯ - เปนการระบาดของโรคในสถานพยาบาล 10.3 เปนปญหาทมแนวโนมการแพรระบาดสงหรอไม ไดแก - โรคตดตอจากการสมผสในชมชนหรอสถานทแออด
117 / 155
- โรคตดตอทางอาหารและนำาทสงสยมผตดเชอรวมกนเปนกลม - เหตเสยงมผประสบเหตจำานวนมาก เชน สมผสสารเคมฟงกระจายฯ 10.4 เปนปญหาททำาใหเกดผลกระทบทางเศรษฐกจหรอไม เชน - เกยวของกบสนคาทสงออกหรอนำาเขา - เกยวของกบสนคาทขายในชมชน ซงอาจตองหามผลตหรองดจำาหนาย - เกดขนในพนททองเทยว 10.5 เปนปญหาทอยในความสนใจของสอหรอไม - เปนเหตการณทพาดหวขาวหนงสอพมพ - เปนขาวทมการนำาเสนอทางวทยโทรทศน - มนกขาวตดตอขอสมภาษณหรอขอทราบขอมล 10.6 เปนประเดนทางการเมองการปกครองหรอไม - เปนเหตการณทเกยวของกบนกการเมอง ผมอทธพล ผนำาชมชนฯ - มปจจยทอาจเปนประเดนการเมองในประเทศ เชน เกดกบชนกลมนอย/ชนชายขอบ เกดในพนททมความขดแยงทางการเมอง - มปจจยทอาจเปนประเดนการเมองระหวางประเทศ เชน ปญหาเกดในคายพกพงผลภยฯ นกทองเทยวตางชาต หรอเกยวกบสนคาทนำาเขา/สงออกฯ 10.7 เปนความกงวลระดบนานาชาตหรอไม - เกดบรเวณพรมแดนระหวางประเทศ - เปนโรคทแพรระหวางประเทศไดงาย
118 / 155
- เกยวของกบการคาและการทองเทยวระหวางประเทศถาเขาขายขอใดขอหนงแมขอเดยวใหนบเปนปญหาเรงดวน
11. การตรวจสอบยนยนขาว (Verify) เปนการตรวจสอบขอมลการเกดเหตการณ เพอ 10
- ยนยนการเกดเหตจรง - หาขอมลเพมเตมเกยวกบจำานวนผปวย ผตาย ผไดรบผลกระทบ พนทเกดโรค ทมาหรอสาเหตทสงสย และแนวโนมของสถานการณ ฯ - หาขอมลความจำาเปนทตองไดรบการชวยเหลอของพนททประสบเหต
11.1 รายการขอมลในการตรวจสอบยนยน ทควรพจารณาใชม 15 รายการ
11.2 แหลงขอมลทควรตดตอ เพอการตรวจสอบยนยน ไดแก
- ผแจงขาว หรอแหลงขาวทใหขาวสาร - หนวยงานทรบผดชอบพนทเกดโรค - แหลงขอมลอนทเกยวของกบเหตการณ เชน สถานทรกษาพยาบาล หองปฏบตการ โรงเรยน ศนยเดกเลก หนวยงานดานปศสตว ฯลฯ
11.3 วธการทใชในการตรวจสอบยนยน ไดแก
- การสอบถามหรอขอขอมลเพมเตมโดยใชเครองมอสอสาร เชน โทรศพท โทรสาร วทยสอสาร อเมล Facebook ฯ - การตรวจสอบสถานการณและขอเทจจรงในพนท โดยผรบแจงไปสอบถามและหาขอมลเพมเตมเอง หรอสงผแทนทม SRRT ไปหาขอมลเบองตนในพนทเกดเหต รวมถงการไปตดตอกบแหลงขอมลตาง ๆ
119 / 155
12. การวเคราะหสญญาณภย (Signals) เปนการวเคราะหเนอขาววามสงบอกเหตทบงชวาเปนเหตการณรนแรงหรอผดปกตหรอไม เชน มแผนดนไหวเปนสญญาณภยวาอาจม สนาม (Tsunami) ตามมา มไกตายจำานวนมากเปนสญญาณวาอาจมโรคไขหวดนกตามมา สญญาณภยบางครงไมจำาเปนตองมเหตการณตามหลง สงทคาดวาจะเกด อาจไมเกดกได แตการมสญญาณภยมประโยชนมากกวาไมม เพราะชวยกระตนใหเกดการเตรยมพรอมทจะตอบสนองเหตการณ สญญาณภย อาจสงเกตไดจาก 2,11
12.1 ชอเหตการณหรอชอโรค เปนโรคตามรายการโรคทมความสำาคญสงระดบประเทศ (Priority diseases) รวมถงโรคทจดเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ (Public Health Emergency of International Concern, PHEIC) เชน ผปวยโรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง (SARS) ไขหวดนก อหวาตกโรค กลมผปวยรนแรงทไมทราบสาเหตชดเจน ฯ
12.2 จำานวนผปวยผตาย โดยเปรยบเทยบกบเกณฑชวดหรอระดบเตอนภย (Threshold) หรอคาทคาดไวในแตละพนทหรอชวงเวลา เชน - โรคทไมควรมผปวยแมแตรายเดยวในทกพนท เชน อหวาตกโรค กาฬโรค ไขเหลอง ไขกาฬหลงแอน พษสนขบา คอตบ ไอกรน ฯ - โรคทการเสยชวตแสดงถงความผดปกต เชน อจจาระรวง(ผใหญ) ไขหวดใหญ ปอดอกเสบ ไขเลอดออก สกใส ตาแดง ฯ - โรคทกำาหนดเงอนไขเปนพนท (ชมชน) เชน โรคไขเลอดออกรายแรกของพนท โรคมอเทาปากตงแต 2 รายจากชมชนเดยวกนใน 1 สปดาห โรคปอดอกเสบตงแต 2 รายจากชมชนเดยวกนใน 1 สปดาห และม 1 ราย เปนผปวยใน ฯลฯ
120 / 155
- โรคทวไป เมอมจำานวนผปวยเปนกลม (Cluster) หรอมจำานวนมากกวาคามธยฐาน หรอมากกวาอตราปวยทกำาหนด
12.3 ขาวสารทชดเจนวาเปนเรองผดปกต เชน - ขาวลอวามเจาหนาทโรงพยาบาลปวยเปนหมดวยโรคทางเดนหายใจสวนลางแบบเฉยบพลนไมทราบสาเหต - มโทรศพทแจงวานกเรยนขาดเรยนจำานวนมากพรอมกน - ผนำาชมชนแจงวามชาวบานอาชพเลยงสตวแสดงอาการปวยผดปกต - สอมวลชนลงขาววามคนตายหลายคนในพนทแหงหนง - ขาวการฟงกระจายของสารเคมจากโรงงานแหงหนง
- ขาวแมลงหรอสตวนำาโรคชกชม - เหตการณทเปนภยธรรมชาต ฯลฯ
13. การประเมนสถานการณ ปกตขนตอนนกำาหนดใหเปนงานระดบอำาเภอขนไป ซงเมอดำาเนนการมาถงขนตอนน เนอขาวทรบแจงครงแรกไดปรบเปลยนจนมสภาพเปนขอมลแลว การดำาเนนการตอไปจงใชวธการเชนเดยวกบระบบเฝาระวงโรคปกต ตำาบลทมศกยภาพสงทางระบาดวทยากสามารถประเมนสถานการณเองได การประเมนสถานการณประกอบดวย
13.1 การตรวจสอบและหาขอมลเพมเตม ในกรณทขอมลจากขาวไมครบถวนเพยงพอ รวมถงอาจตองหาขอมลพนฐานอน ๆ มาประกอบการวเคราะห เชน ขอมลมธยฐาน ขอมลทางหองปฏบตการฯ
13.2 การวเคราะหสถานการณ เปนการวเคราะหเพอตรวจสอบความถกตองของสญญาณภย โดยเปรยบเทยบสถานการณโรคกบเหตการณทเปนขาว บางโรคอาจมแนวทางการวเคราะหเปนการเฉพาะโรค
121 / 155
13.3 การประเมนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข เปนการประเมนวาเปนเหตการณเรงดวน (Urgent) และหรอเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ (Public Health Emergency of International Concern, PHEIC) ตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 (IHR 2005) โดยใชองคประกอบสำาคญ ไดแก
- ความรายแรงของโรค - การเกดโรคทผดปกตหรอไมคาดคด - โอกาสทโรคจะแพรระบาดไปสพนทอน
- ทำาใหเกดผลกระทบทางเศรษฐกจ การคาขาย และการเดนทาง 13.4 การประเมนขดความสามารถในการปฏบตการ เปนการประเมนศกยภาพของหนวยงานสาธารณสขพนทในการรบมอปญหาหรอตอบสนองเหตการณ เชน
- ขดความสามารถของทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) - ความไวของระบบเฝาระวงโรคในพนท - ความสามารถดานการชนสตรโรคของหองปฏบตการในพนท - ปรมาณยา เวชภณฑ เคมภณฑ และอปกรณปองกนตวทจำาเปน
13.5 การสรปสถานการณ อาจสรปไดเปน 1) สถานการณปกต 2) สถานการณไมรนแรง พนทสามารถจดการแกไขปญหาไดโดยทม SRRT ของตนเอง 3) สถานการณรนแรง พนทจำาเปนตองไดรบการสนบสนนชวยเหลอ โดยทม SRRT ของพนทขางเคยง หรอทมระดบเหนอขนไป
122 / 155
4) สถานการณทเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ (PHEIC) ซงตองแจงองคการอนามยโลกภายใน 48 ชวโมง การจดการดวยตนเองหรอตองขอการสนบสนนขนอยกบความรนแรงของสถานการณ
14. การแจงเตอนภย ไมใชการเผยแพรขาวสารหรอใหสขศกษา แตเปนการสอสารความเสยงในภาวะวกฤต ซงตองกระตนใหเกดการปองกนโรคพรอมกบการจดการเพอลดความรนแรงของโรค เนองจากประชาชนบางกลมยงนงเฉย ขณะทบางกลมอาจโกรธเคองและตกใจกบความสญเสย หลกการสอสารประกอบดวย การสรางความเชอใจ แจงขาวแตเนนๆ แสดงความโปรงใส ทำาความเขาใจกลมชน และการวางแผนทด 2
แนวทางการแจงเตอน ประกอบดวย
14.1 กำาหนดขอบเขตในการแจงเตอน ไดแก
- ประเดนทแจงคออะไร เชน ตองการแจงขาวเหตการณทเพงเกด หรอบอกความรนแรงของเหตการณ ตองการชสาเหตหรอใหกลมเสยงระวงปองกนตนเอง ตองการแจงเตอนขอปฏบตหรอกฎระเบยบทเกยวของฯ
- กลมเปาหมายเปนใคร เชน กลม อสม., กลมผนำาชมชน, กลมเดกหรอผสงอาย, นายกฯเทศบาล/อบต. หรอกลมผไดรบผลกระทบจากปญหาโดยตรงฯ
- ชองทางสอสารทเหมาะสมกบกลมเปาหมายคออะไร เชน ใชปายประกาศ การประชม เสยงตามสาย ฯ
14.2 หารปแบบแนวทางการแจงเตอนทมประสทธภาพ เชน จะใชรปภาพ ภาษา หรอคำาพดอยางไร ผแจงเตอนควรเปนใคร เจาหนาทสาธารณสข คร พระ หรอผนำาชมชน
123 / 155
14.3 ประเมนผลทคาดหวงจากการแจงเตอน ทบทวนอกครงวาขอบเขตและรปแบบทจดทำาขน สามารถเขาถงกลมเปาหมายไดครบถวนหรอไม และจะเกดประโยชนหรอผลกระทบตามทมงหวงหรอไม
14.4 ดำาเนนการแจงเตอน ตามรปแบบแนวทางทกำาหนด
15. การรายงาน ในทนหมายถง การรายงานความเคลอนไหวของเหตการณเปนระยะ เพอใหผบงคบบญชา หรอหวหนาหนวยงาน และหนวยงานทเกยวของไดทราบขอมล เกดความตระหนก และดำาเนนการในสวนทเกยวของ รวมถงการสงการเพอแกไขเหตการณฉกเฉน
รปแบบการรายงานใชรปแบบหนงสอราชการ โดยควรมสาระสำาคญหรอเนอหา 3 สวน ไดแก 2
15.1 สรปขอเทจจรง จากขาวสารททราบ สน ตรงประเดน ปญหาคออะไร ไมจำาเปนตองเสนอรายละเอยดทงหมด การใชตาราง กราฟ แผนภม แผนท และภาพประกอบ ไมใชหรอใชแตนอยเทาทจำาเปน และควรเปนภาพทเขาใจไดทนท ไมตองใชเวลาในการวเคราะหหรอตความ 15.2 ขอพจารณา จากการประเมนสถานการณ แนวโนมเพมขนหรอลดลง พนทเสยงอยบรเวณไหน หรอกลมเสยงทกำาลงประสบปญหาคอใคร
15.3 ขอเสนอแนะทางเลอก หรอความเหนในการแกปญหา เพอใหผบรหารสงการหรอขอความรวมมอไปยงหนวยงานอน ทางเลอกจงควรมลกษณะดงน
- เปนรปธรรมชดเจน ปฏบตได ไมใชหลกการหรอแนวทางกวาง ๆ - ไมใชภารกจหรอหนาทความรบผดชอบของผเสนอเอง - เปนการขอรบการสนบสนนจากหนวยงานระดบเหนอหรอหนวยงาน
ใกลเคยง
124 / 155
- เปนการแจงหนวยงานอน เพอขอความรวมมอแกไขปญหา หรอใหหนวยงานนนดำาเนนการ
เครองมอในระบบเฝาระวงเหตการณ
1. แบบชวยตดสนใจแจงขาว มวธใชดงน
- วตถประสงค เปนเครองมอใหเลอกใชเพอชวยในการตดสนใจวาขาวทเกดขนนนสมควรแจงเขาสระบบเฝาระวงเหตการณหรอไม
- ผใชเครองมอคอ ผแจงขาวและผคนหาขาว - ลกษณะเครองมอ เปนคำาถาม 3 คำาถาม ตองตอบ ใช ทงหมด จง“ ”
สมควรแจงขาว และมรายการคำาถามหรอเหตผลทชวยในการตอบคำาถามหลกทง 3 ขอ
2. ทะเบยนรบแจงขาว มวธใชดงน
- วตถประสงค เพอใชบนทกขาวเหตการณทกขาวททราบหรอรบแจง เปนการบนทกเบองตน กอนการบนทกในทะเบยนออนไลน
- ผใชเครองมอคอ ผรบแจงขาวของศนยรบแจงขาวทกระดบ - ลกษณะเครองมอ เปนแฟมทะเบยนประจำาหนวยงาน ซงหนวยงาน
สามารถออกแบบเองได แตควรมรายการขอมลขนตำาตามทกำาหนด มตวอยาง 2 แบบ คอแบบบนทกแผนละเหตการณ และแบบแผนละหลายเหตการณ
3.โปรแกรมรบแจงขาวออนไลน มวธใชดงน
- วตถประสงค เพอใชบนทกขาวทสำาคญเขาสระบบเฝาระวงเหตการณทเปนระบบหลกของประเทศ
- ผใชเครองมอคอ ผรบแจงขาวของศนยรบแจงขาวทกระดบ โดยเฉพาะอยางยงศนยรบแจงขาวระดบตำาบล จะตองกรองขาวจากระดบพนทมากเปนพเศษ
- ลกษณะเครองมอ เปนโปรแกรมทบนทกขอมลทางเวบไซตแบบออนไลน โดยสำานกระบาดวทยาเปนผพฒนาและบรหารจดการโปรแกรม
125 / 155
4. แบบประเมนความนาเชอถอของขาว มวธใชดงน
- วตถประสงค เพอใชประเมนความนาเชอถอของขาวทไดรบแจง เปนขนตอนแรกของการกรองขาวเพอดวาสมควรทจะรบขาวไวดำาเนนการตอหรอไม
- ผใชเครองมอคอ สมาชกทม SRRT ททำาหนาทเฝาระวงเหตการณ หรอผรบแจงขาวของศนยรบแจงขาวทกระดบ
- ลกษณะเครองมอเปนคำาถาม 5 คำาถาม ขาวทนาเชอถอควรมการตอบรบ (“ใช”) อยางนอย 1 คำาถาม
5. แบบประเมนความเรงดวนของขาว มวธใชดงน
- วตถประสงค เพอใชประเมนความเรงดวนของขาวทเชอถอได เพอจดลำาดบความเรงดวนกอนหลง แตไมใชการชะลอเรองไปดำาเนนการภายหลง ทกขาวควรดำาเนนการตอทนทโดยเรมจากลำาดบแรก
- ผใชเครองมอคอ สมาชกทม SRRT ททำาหนาทเฝาระวงเหตการณ หรอผรบแจงขาวของศนยรบแจงขาวทกระดบ
- ลกษณะเครองมอ เปนคำาถาม 10 คำาถาม ขาวทเรงดวน ควรมการตอบรบ (“ใช”) อยางนอย 1 คำาถาม
6. แบบรายการขอมลทใชตรวจสอบยนยน ใชในขนตอนการตรวจสอบยนยนขาว
- วตถประสงค เพอใชเปนแนวทางวาไดมการตรวจสอบยนยนในหวขอทจำาเปนครบถวนหรอไม ไมใชแบบบนทกขอมลทงหมดทมการตรวจสอบ
- ผใชเครองมอคอ สมาชกทม SRRT ททำาหนาทเฝาระวงเหตการณ- ลกษณะเครองมอ เปนรายการหวขอทจำาเปนเกยวกบการเกดเหตการณ
15 หวขอ ใชทำาเครองหมายหวขอทมการตรวจสอบแลว และบนทกประเดนทเปนขอสงเกตจากการตรวจสอบ
126 / 155
7. เครองมอทใชในระบบเฝาระวงโรคปกต และระบบอน ๆ ทใชดวยกนได เชน
7.1 แนวทางวเคราะหสถานการณเฉพาะโรคหรอเฉพาะเหตการณ เชน โรคไขหวดนก/ไขหวดใหญ กลมอาการไมพงประสงคจากการรบวคซน (AEFI) ฯลฯ
7.2 คามธยฐานรายเดอนยอนหลง 3-5 ป ของแตละโรค7.3 IHR decision instrument
แบบชวยการตดสนใจแจงขาว (ม 3 คำาถาม ตองตอบ ใช ครบ “ ” 3 ขอ)
คำาถาม ใช ไมใช1. เหตการณทจะแจงเปนเรองจรงหรอไม
2. เปนการเจบปวย หรอเหตการณเสยงทเขาเกณฑแจงขาว ใชหรอไม
3. คดวาเปนเรองสำาคญ ถาไมแจงจะเกดความเสยหาย ใชหรอไม
แนวทางการตอบคำาถาม
คำาถาม และเหตผล1. เหตการณทจะแจงเปนเรองจรงหรอไม
1) ผแจงเปนผพบเหตการณหรอประสบเหตการณดวยตนเอง
2) มพยานบคคล หรอหลกฐานชดเจนทชวยยนยนได
3) ไดรบการแจงขาวตอมาจากบคคลทเชอถอได คอ.................................
4) เหตผลอนทยนยนไดวาเปนเรองจรง ระบ.......................................
2. เปนการเจบปวย หรอเหตการณเสยงทเขาเกณฑแจงขาว ไดแก 127 /
155
กรณตอไปน
1) มผปวยเปนกลมพรอมกนหลายคนดวยอาการแบบเดยวกน
2) มผปวยเปนโรคทสำาคญ รวมถงสงสยวาจะปวย
3) มผปวยเปนโรคทรนแรงกวาปกต
4) มผปวยเปนโรคทไมรจกหรอไมเคยพบในพนทมากอน
5) มผตายทเสยชวตอยางรวดเรวโดยไมทราบสาเหต
6) มสตวปวยและตายพรอมกนจำานวนมาก
7) พบอาหารและนำาทไมปลอดภยจำานวนมาก
8) อนตรายจากสงแวดลอม รวมถงการปนเป อนสารเคม หรอการรวไหลของสารกมมนตภาพรงส
9) เหตผลอนททำาใหควรแจง ระบ.......................................3. คดวาเปนเรองสำาคญ ถาไมแจงจะเกดความเสยหาย เพราะ
1) เปนโรคและภยสขภาพทมความรายแรง หรอเหตการณทมความเสยงสง
2) เปนโรคทมผปวย/ผตายจำานวนมาก หรอเหตการณทมจำานวนผไดรบผลกระทบมาก
3) เปนโรคทไมรจกมากอน หรอโรค/เหตการณทเกดขนอยางผดปกต
4) เปนการระบาดของโรคในสถานพยาบาล
5) เปนโรคทมแนวโนมจะแพรระบาด หรอเปนเหตการณทจะขยายวงออกไป
6) เปนโรค/เหตการณทเกยวของกบชาวตางชาต หรอสนคาตางประเทศ
7) เปนโรค/เหตการณทจะทำาใหเกดผลกระทบทางเศรษฐกจ
8) เปนโรค/เหตการณทอยในความสนใจของสอ
9) เปนประเดนทางการเมองการปกครอง
10) เปนความกงวลระดบนานาชาต
128 / 155
แบบประเมนความนาเชอถอของขาว (มความนาเชอถอ ถาตอบ ใช แมเพยง“ ”ขอเดยว)
คำาถาม ใช ไมใช1. ผแจงหรอแหลงขาวเปนผทมตำาแหนงทางราชการ
หรอทางสงคมฯ
2. มการแจงขาวเดยวกนเขามาจากแหลงขาวมากกวาหนงแหลงขาว
3. เปนขาวทมรายละเอยดขอมลครบถวนชดเจน ทงบคคล เวลา สถานท
4. เปนขาวทสงมาพรอมพยานหลกฐาน หรอภาพถายแสดง
5. เปนเหตการณทเชอมโยงกบปญหาทเคยพบมากอนแลว
129 / 155
แบบประเมนความเรงดวนของขาว (มความเรงดวน ถาตอบ ใช แมเพยงขอ“ ”เดยว)
คำาถาม ใช ไมใช1. เปนโรคและภยสขภาพทมอนตรายสงหรอไม
2. มผปวย/ผตายเปนกลม หรอมผประสบเหตจำานวนมากหรอไม
3. เปนโรคอบตใหมหรอโรคทเกดขนอยางผดปกตหรอไม
4. เปนการระบาดของโรคในสถานพยาบาลหรอไม
5. เปนปญหาทมแนวโนมการแพรระบาดสงหรอไม
6. เปนปญหาทเกยวของกบชาวตางชาต หรอสนคาตางประเทศหรอไม
7. เปนปญหาทจะทำาใหเกดผลกระทบทางเศรษฐกจหรอไม
8. เปนปญหาทอยในความสนใจของสอหรอไม
9. เปนประเดนทางการเมองการปกครองหรอไม
10.
เปนความกงวลระดบนานาชาตหรอไม
130 / 155
แบบรายการขอมลทควรใชในการตรวจสอบยนยนเหตการณ (ทำาเครองหมายหลงรายการทตรวจสอบแลว)
รายการ ตรวจสอบ หมายเหต1. วนเวลาทไดรบแจงขาวครงแรก
2. วนเวลาทตรวจสอบยนยน
3. เปนเหตการณอะไร
ลกษณะการเกดโรคหรอเหตการณเสยงเปนอยางไร
4. พนทเกดเหต
(ชอสถานท เขตเทศบาล/อบต. ตำาบล อำาเภอ จงหวด)
5. วนทเรมเหตการณ หรอวนเรมปวยของผปวยรายแรก
6. จำานวนผปวยหรอผไดรบผลกระทบทงหมด และอตราปวย (ถาม)
7. รายละเอยดของผไดรบผลกระทบหรอผปวย
(บคคล เวลา สถานท)8. จำานวนผตาย และอตราผปวยตายคด
เปนรอยละเทาไร
9. รายละเอยดผเสยชวต (ใคร ทไหน
131 / 155
เมอไร ทำาไมเสยชวต)10.
การดำาเนนการททำาไปแลว (ใคร ทำาอะไร เมอไร)
11.
สถานะของเหตการณขณะทตรวจสอบยนยน
คงเดมหรอควบคมไดแลว
12.
หนวยงานทแจง
13.
ผใหขอมลหรอแหลงขาว
(ชอ หมายเลขโทรศพทสำานกงาน มอถอ)
14.
ตองการความชวยเหลอหรอไม เรองอะไร
15.
ขอมลอน ๆ ทสำาคญ .....................................................................................................................................................
132 / 155
ตวอยางทะเบยนรบแจงขาวการเกดโรค ภย และเหตผดปกต ของหนวยงาน ................................... แบบท 1 (1 แผน หลายเหตการณ)
ท วนเดอนป
ชอผแจง - แหลงขาว / ทอย /โทร.
เนอหาขาวสารทไดรบแจง
ชอผรบแจง / เวลา
การตรวจสอบขาวสาร (วธการและผล)
สรปความเหนและการปฏบต
ชอผปฏบต / วน เวลา
133 /155
ตวอยางทะเบยนรบแจงขาวการเกดโรค ภย และเหตผดปกต ของหนวยงาน ................................... แบบท 2 (1 แผน : 1 เหตการณ)
ท วนเดอนป
ชอผแจง - แหลงขาว / ท
อย /โทร.
เนอหาขาวสารทไดรบแจง
ชอผรบแจง / เวลา
การตรวจสอบขาวสาร (วธการและ
ผล)
สรปความเหนและการปฏบต
ชอผปฏบต / วน เวลา
จำานวนผปวย ............. ราย
ชอผปวย.............................................อาย .............
ยนยนการเกดโรค / เหตการณ (.....) เปนโรคตดตอจรง คอโรค ............................(.....) เปนโรคทยงไม
(.....) แจง SRRT ตำาบล
(.....) แจง SRRT อำาเภอ
(.....) แจง SRRT จงหวด
134 /155
อาช พ ..........................ทอย........................................................................................................เบอรโทร . (ถาม).................................โรค / อาการสำาคญ / เหตการณสำาคญ......................................................................................................................วนเรมปวย.........................................
สามารถระบชนดได (.....) เปนการเจบปวยทผดปกต (.....) เปนเหตการณผดปกตผลการตรวจสอบ- พบผปวย .........................คน
- พบผเสยชวต ...................คน
- พบผมอาการสงสย ..........คน
- พบเหตการณทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ ดงน....................................................................................................
(.....) แจง อปท. กจกรรมทดำาเนนการ
(.....) สอบสวนโรค
(.....) ควบคมโรค
(.....) ระงบเหตอนตราย
โดย .............................. .....................................(.....) อน ๆ ..................................................................................................
ประเภทขาว
(.....) โรคหรอกลมอาการทพบบอย
(.....) โรคใหม หรอกลมอาการทไมเคยพบในพนท
(.....) เหตการณทเปนปจจยเสยงตอสขภาพหรอการเกดโรคในคน
135 /155
วนพบผปวย.......................................การรกษา............................................รายละเอยดอน ๆ เพมเตม.....................................................................................................................
วธตรวจสอบขาว (.....) ตรวจสอบดวยตนเอง
(.....) สอบถาม ..........................
.............
หมายเหต ทมา/ผออกแบบ : จงหวดนครปฐม พ.ศ. 2555
136 /155
เครองมอประเมนสถานการณ (IHR decision instrument) ทอาจเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ (PHEIC) ตา
มกฏอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548
หมายเหต
ก. ตามคำานยามรายปวยขององคการอนามยโลกข. รายชอโรคใชเฉพาะในกฎอนามยน
137 /155
เหตการณทตรวจพบโดยระบบเฝาระวงระดบชาต (ตาม IHR ผนวก 1)
โรคทมแนวโนมแพรระบาดระหวางประเทศ –อหวาต -กาฬโรค
ปอดบวม -ไขเหลอง-ไขเลอดออกจากไวรส (อโบลา ลสสา มารเบรก) - เวสทไนล -โรคอนๆ เชน เดงก, ลฟทวลลย, ไขกาฬหลงแอน
โรคไมทราบสาเหตทไมเขากบกลมซายหรอกลมขวา มแนวโนมระบาดขามประเทศ
หรอ
หรอ
ปญหาสาธารณสขรนแรง?รนแร
งไมรนแรง
ไมใช ไมใช
ไมม ไมม
ไมม
เหตการณไมคาดฝนหรอผดปกต
ใช
มความเสยงแพรระบาดขามประเทศม
เหตการณไมคาดฝนหรอผดปกต
ใช
มความเสยงแพรระบาดขามประเทศ
ม
มความเสยงเรองเดนทาง การคาระหวางประเทศม ไมตองแจงความแต
ประเมนจนไดขอมลเพยงพอตองแจงความตอองคการอนามยโลกตามกฎอนามยระหวาง
ประเทศ
โรคเพยง 1 ราย ก,ข -ไขทรพษ -โปลโอมยอลยตส wild type -ไขหวดใหญในคน สายพนธใหม -ซารส
เอกสารอางอง
1. วนย วตตวโรจน,ผแปล. กฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ.2548 (2005). กรงเทพมหานคร : องคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชปถมภ ; 2550.
2. วนชย อาจเขยน และคณะ. มาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT). กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย ; 2552.
3. World Health Organization, Western Pacific Region. A Guide to Establishing Event-based Surveillance.2008. Available from : http://www.wpro.who.int/internet/resources.ashx/CSR/Publications/eventbasedsurv.pdf
4. พจนานกรม ฉบบราชบณฑตสถาน พ.ศ. 2542 Available from : http://rirs3.royin.go.th/dictionary.asp
5. กรสำาหรบขาวลอ. Available from : http://blackdogsworld.wordpress.com/
6. Gina Samaan, et al. Rumor Surveillance and Avian Influenza H5N1. Available from : http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3298271/pdf/04-0657.pdf
7. วนชย อาจเขยน และคณะ. คมอเฝาระวงเหตการณและควบคมโรคระบาดในชมชน. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร : องคการสงเคราะหทหารผานศก ; 2555.
138 /155
8. World Health Organization, Regional Office for South-East Asia. Early Warning and Response to Outbreaks and other Public Health Events : A Guide. Available from : http://www.searo.who.int/LinkFiles/Publication_CD-178.pdf
9. Dr.Marjorie P. Pollack, ProMed Mail 10. Denis Coulombier. Epidemic Intelligence. Available from :
www.epinorth.org/dav/491158BECB.ppt 11. Integrated Disease Surveillance Programme (IDSP).
Detection of unusual events. Available from : http://idsp.nic.in/idsp/nicd/IDSP_2WeekCourse_DSO_Sept08/detecting_unusual_events_files/UnusualEventsIDSP.ppt
139 /155