watersysteemkennis als basis voor herstel beekdalen singraven
TRANSCRIPT
bosgroepen.nl
Het belang van historisch onderzoek
voor herstel van beekdalen
Marcel Horsthuis mmv. Fons Eysink, Harm Smeenge en Rob van Dongen
bosgroepen.nl
OpzetVoor realisatie van doelen in beekdalen
ten behoeve van natuurherstel en waterbeheer is kennis nodig over:
• Abiotische omstandigheden (bodem en water)
• Fauna• Flora/vegetatie
bosgroepen.nl
OpzetIn de Landschapsecologische
systeemanalyse (LESA) is kennis van het (historische) landgebruik ook zeer waardevol
De waarde van historisch onderzoek wordt uitgewerkt aan de hand van het Landgoed Singraven in het Dinkeldal
bosgroepen.nl
bosgroepen.nl
Foto’s Harm Meek
Auteur: Harm Meek
bosgroepen.nl
Foto’s Harm Meek
Auteur: Harm Meek
bosgroepen.nl
Foto’s Harm Meek
Auteur: Harm Meek
bosgroepen.nl
Hydrologie en bodem• Natuurlijke overstromingsvlakte• Zeer slibrijke bodems (door opstuwing
versterkt)• Samenhangend stelsel van beken waarbij de
Dinkel en bijdinkel het opgestuwde hoofdsysteem vormen
bosgroepen.nl
bosgroepen.nl
Hydrologie en bodem• Prominent grondwatersysteem
• Regionale en lokale grondwaterstromen• Goed doorlatende gronden bestaan uit zand• Slecht doorlatende gronden bestaan uit
leem en klei• Door trechtervormige vernauwing in slecht
doorlatende ondergrond wordt diepe grondwater als kwelwater naar oppervlakte gestuurd
bosgroepen.nl
Doorsnede van regionaal grondwatersysteem
bosgroepen.nl
Hydrologie Singraven• Kleinschalig reliëf zorgt voor lokale
grondwatersystemen• Deze liggen op overgangen van
dekzandruggen en en aangrenzende laagtes• Gestuwde Dinkel zorgt nog eens voor kwel
• Hierdoor fraaie zonering van grondwatertypen; van basenarm tot basenrijk grondwater
bosgroepen.nl
Hoogteverschillen op deel van het landgoed
bosgroepen.nl
Hoogteverschillen op deel van het landgoed
bosgroepen.nl
Roestkleurige bodem wijst op invloed van grondwater (kwel)
bosgroepen.nl
bosgroepen.nl
Waterlandgoed Singraven• Eeuwenlang stuwen door watermolen heeft
Dinkel in een hoog bed gelegd• Bovenstrooms van molen infiltreert Dinkel• Benedenstrooms van molen draineert Dinkel
• In 1532 eerste melding over molenrechten• Al meer dan 550 jaar opstuwing voor
watermolen!
bosgroepen.nl
Infiltrerend
Drainerend
bosgroepen.nl
De Watermoolens Singrave 1729 door A. Schoenmaker (1660-1735)Meindert Hobbema
bosgroepen.nl
Waterlandgoed Singraven• In 1532 eerste melding over molenrechten• In 1696 reactie van boeren van de Marke
Beuningen die gronden bovenstrooms van de watermolen hebben liggen
• In iets meer dan 100 jaar heeft Dinkel door opslibbing een zodanige hoogte gekregen dat de omliggende gronden te nat werden
• Als reactie wordt een stelsel van rabatten en vloeiweiden aangelegd
bosgroepen.nl
bosgroepen.nl
Waterlandgoed SingravenDoor:• variatie in bodem en het grondwater• het cultuurhistorische gebruik• huidig beheerzijn de bossen bijzonder soortenrijk
• Flora• Fauna
bosgroepen.nl
J.B. Bernink ontdekte in 1899 als eerste in Nederland Schedegeelster op Singraven in de Achterhof (Uit Ons Dinkelland,1918).
bosgroepen.nl
Auteur: Alan McFadyen
bosgroepen.nl
Auteur: Harm Meek
bosgroepen.nl
Auteur: Harm Meek
bosgroepen.nl
Bostypen SingravenElzenbroekbos
Gemiddelde hoogste grondwaterstand: - 30/15-25 cm onder maaiveldGemiddeld laagste grondwaterstand: 50 - 70 cm onder maaiveld
Vogelkers-EssenbosGemiddeld hoogste grondwaterstand: 10 – 80 cm onder maaiveldGemiddeld laagste grondwaterstand: 100 - 160 cm onder maaiveld
Eiken-HaagbeukenbosGemiddelde hoogste grondwaterstand: > 20 - 40 cm onder maaiveldGemiddeld laagste grondwaterstand: 50 - 70 cm onder maaiveld
bosgroepen.nl
Elzenbroekbossen; nat en basenrijkAuteur: Harm Meek
bosgroepen.nl
Kenmerkende soorten van Elzenbroekbos
bosgroepen.nlEiken-Haagbeukenbos Auteur: Harm Meek
bosgroepen.nl
Vogelkers-Essenbos en Eiken-HaagbeukenbosAuteur: Harm Meek
bosgroepen.nl
Kenmerkende soorten van Vogelkers-Essenbos
bosgroepen.nl
Kenmerkende soorten van Eiken-Haagbeukenbos
bosgroepen.nl
bosgroepen.nl
bosgroepen.nl
Broedgevallen van Middelste bonte specht (2004-2006)
bosgroepen.nl
Waterlandgoed SingravenDe landschapsanalyse en de historische component geven inzicht in:• De complexe sturing van grond- en oppervlaktewater• Onderbouwing van de bijzondere bodemopbouw• Verklaringen voor (historisch) grondgebruik• boslocaties• rabatten• vloeiweiden
bosgroepen.nl
Waterlandgoed SingravenDe gebruikswaarde van de gebiedsanalyse is vele malen groter als actuele functies en cultuurhistorie ook volwaardig aandacht krijgen
Deze informatie heeft dan ook geleid tot actualisatie van de landgoedvisie en de heldere keuzes voor het culturele erfgoed
bosgroepen.nl
Boskernen op Waterlandgoed Singraven
bosgroepen.nl
Waterlandgoed SingravenIn deze boskernen is de functie natuur leidend
En is de productie van hout een nevendoel of speelt helemaal geen rol meer
Daarnaast zijn de eerste herstelmaatregelen uitgevoerd om de hydrologie te optimaliseren ten behoeve de natuurfunctie
bosgroepen.nl
Met dank aan:
Harm Meek