waterbouwdag 2014
DESCRIPTION
ÂTRANSCRIPT
Vakblad voor grond-, weg- & waterbouwkunde en verkeerstechniek
Waterbouwdag2014
Mekong Deltaplan
Klimaatverandering en onze rivieren
Nieuwe Sluis Terneuzen
Zwakke Schakels Noord-Holland
Nieuwe aanpak waterveiligheid
DeurganckdokVerbouwen of vernieuwen?
Ruimte voor de Rivier
• WaterstandendraadloosbeschikbaarperemailenFTP
• Compatiblemetglobalenetwerkfrequenties
• Tot5sensorenpermodem(grondwaterversie)
• SMSAlarmfunctionaliteit
• Geïntegreerderealtimeluchtdrukcompensatie
• Batterijlevensduurtot10jaar
• Volledigopafstandherprogrammeerbaar
• Uitstekendedatazekerheid
• DataopslaginuweigenSQLdatabase(geenhosting)
• Automatischeberekeningen(o.a.overstort,stijghoogte)
• Automatischeexportnaardiversebestandsformaten
GSM2Modemloggergrondwater en riooloverstort data draadloos beschikbaar
KELLER
KELLERMeettechniekBVPostbus592810ABREEUWIJK-HOLLAND
Tel+31182399840Fax+31182399841
WWW.KELLER-HOLLAND.NL
subsidiaryofKELLERAGfürDruckmesstechnik
Nivosensoren - Grondwater Dataloggers - Riooloverstort Dataloggers - Telemetrie
HKV de kennisondernemer voor water en veiligheid
HKV lijn in water BV
Hoofdkantoor:
Botter 11-29, Lelystad
Postbus 2120
8203 AC Lelystad
0320 - 29 42 42
www.hkv.nl
Nevenvestigingen in:
Delft en Aken (Duitsland)
HKV levert advies, onderzoek
en producten voor water
en veiligheid vanuit de
werkvelden:
● Risico en veiligheid
● Rivieren en kusten
● Regionaal waterbeheer
● Crisisbeheersing
● Informatietechnologie
www.hkv.nl
Van Oord is een wereldwijd actieve en toonaangevende aannemer van bagger-, waterbouwkundige en off shore projecten (olie, gas en wind). Wij zijn een innovatieve partner voor onze opdrachtgevers en dragen al meer dan honderd jaar bij aan de infrastructuur voor de wereld van morgen.
CAREERS. FOR INGENIOUS PEOPLE.
BUSINESS DEVELOPER AREA NEDERLAND M/V
De afdeling Business Development van Van Oord Nederland, gevestigd in Rotterdam, heeft als doel de positie van Van Oord op de Nederlandse markt te versterken. Als Business Developer lever je ondersteuning op strategisch en operationeel niveau en vertegenwoordig je Van Oord bij klantrelaties. Daarnaast lever je een bijdrage aan het opstellen van de EMVI-plannen in het aanbestedingstraject.
Wij vragen- HBO/WO werk- en denkniveau.- Kennis en ervaring met grond-, weg- en/of waterbouwkundige werken. Bij voorkeur enkele jaren werkervaring in een technisch commerciële functie in de civieltechnische branche en met een eigen netwerk in de sector. - Initiatiefnemer met ervaring in project- en procesmanagement. - Goed in het opbouwen en onderhouden van relaties en samenwerkingsgericht.
Wij biedenEen afwisselende en uitdagende werkomgeving met vele mogelijkheden om jezelf te ontwikkelen. Daarnaast bieden wij uiteraard een goed salaris en arbeidsvoorwaardenpakket.
Vindingrijke professionals nemen voor antwoord op hun vragen contact op met de Recruitment-afdeling, +31 88 8268756.
Ga voor meer informatie en voor solliciteren naar vanoord.com/nl/werken-bij.Check onze website ook voor andere vacatures. Wij zoeken o.a. enthousiaste Uitvoerders, Tendermanagers en Cost Engineers.
MAAK KENNIS
MET VAN OORD TIJDENS DE
WATERBOUWDAG, DE DOELEN,
ROTTERDAM, 13 NOVEMBER 2014.
De Waterbouwdagspecial is een
speciale uitgave van Civiele Techniek.
De Waterbouwspecial is tot stand gekomen
in nauwe samenwerking met SBRCURnet.
Civiele Techniek is een onafhankelijk vak-
tijdschrift voor civiel technische ingenieurs
werkzaam in de weg- en waterbouw en
verkeerstechniek. Hierin zijn tevens mede-
delingen opgenomen van SBRCURnet.
De redactie staat open voor bijdragen
van vakgenoten. U kunt daartoe contact
opnemen met de redactie.
Uitgeverij
SJP Uitgevers
Gerard van Nifterik
drs Petra Schoonebeek
Postbus 861
4200 AW Gorinchem
tel. (0183) 66 08 08
fax (0183) 63 09 99
e-mail: [email protected]
www.civieletechniek.net
Redactie
Bureau Schoonebeek vof
Hoofdredactie
Gerard van Nifterik
Bureauredactie
Lous Versluis
Redactieraad
ir. A.H. Maijers
ing. H. Kwint
ing. A.W. van den Thoorn
ir. W.M.W. Don
ir. N. ter Heide
Vormgeving
Henk Tijbosch Grafische Producties
Abonnementen
Abonnementsprijs (2013)
E 75,25 (excl. BTW). Abonnementen
worden automatisch verlengd, tenzij voor
1 november schriftelijk wordt opgezegd.
Studenten aan de TU, HS-techniek en MTS
komen in aanmerking voor 65% korting.
Te bestellen bij de uitgeverij.
Voor België
Abonnementsprijs (2013) bedraagt
E 78,74 (excl. BTW en incl. verzend-
handlingkosten).
Advertenties
drs Petra Schoonebeek
SJP Uitgevers
telefoon (0183) 66 08 08
e-mail: [email protected]
Niets uit deze uitgave mag worden verveel-
voudigd en/of openbaar gemaakt door mid-
del van herdruk, fotokopie, microfilm of op
welke wijze dan ook zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de uitgever.
1
INHOUD
2 Voorwoord door prof.dr.ir.drs. Han Vrijling
3 Waterbouwprijs Vereniging van Waterbouwers
Lezingen4 Mekong Deltaplan
InNederlandzijnwetrotsoponsDeltaplan.OokdeMekongdeltainhetzuidenvanVietnamheeftbehoefteaaneengedegenstrategischplanvoordebeheersingvanwater.
6 Klimaatverandering en de gevolgen voor onze rivieren ‘DeNederlandserivierenhebbensteedsvakertemakenmethogewaterstanden.
Alleendijkverhogingisonvoldoendeomhettoenemendeoverstromingsgevaartekeren.Dewaterstandinderivierenmoetomlaag.’AldusdewebsiteRuimtevoordeRivieranno2014.
10 Nieuwe Sluis Terneuzen: uitdaging voor Vlaanderen en Nederland HetprojectteamNieuweSluisKanaalGent-TerneuzenvandeVlaams-NederlandseSchelde
Commissieisdrukbezigmetdevoorbereidingenvooreennieuwe,grotesluisbinnenhethuidigesluizencomplex.
12 Kustversterking Zwakke Schakels Noord-Holland DekustversterkingZwakkeSchakelsNoord-Hollandisaanbesteeddoorhet
HoogheemraadschapHollandsNoorderkwartier.ZSNHCombinatieVanOord-Boskalisissinds3maart2014oplocatieaanhetwerk.
16 Nieuwe aanpak waterveiligheid Onshuidigewaterveiligheidsbeleidgaataleenaantaldecenniamee.Tijddusvooreennieuwe
aanpakmetalsdoelervoortezorgendatNederlandookindetoekomsteenveiligedeltablijft.
18 Deurganckdok HetDeurganckdokisnaastdeaanlegvandeHSL-lijnhetgrootsteprojectdatinditjonge
millenniuminBelgiëisuitgevoerd.IntussenzijnookdewerkenaandeWaaslandsluisinuitvoeringinhetverlengdevanhetDeurganckdok.
20 Met aquacultuur de waterbouwkunde binnenstebuiten keren Depolitiekeenmaatschappelijkebewustwordingvaneennieuweenbelangrijkerolvoorde
waterbouw,omonswaterbeheeropeenduurzameenveiligewijzetekunnenaanpassen,groeit.
22 Waarom ze in Engeland niet gewoon een dam bouwen… WaaromlatenzehetinEngelandsteedsweeroverstromen:waarombouwenzenietgewoon
eendam?!HoogwaterbeschermingwerktinEngelandechterfundamenteelandersdaninNederland.
24 Verbouwen of vernieuwen? Deeconomischelevensduurvaneenkunstwerkeindigtalsdeinkomstendekostennietmeer
dekken.Datisvaakalhetgevalvoordatdeconstructietechnischisversleten.Vernieuwenkandandevoorkeurverdienenbovenonderhouden.
26 Ruimte voor innovatie in Ruimte voor de Rivier-programma RuimtevoordeRivierishetgrootsteNederlandsewaterbouwprogrammasindsdedeltawerken.
Hieruitisveeltehalenwaarandereprojectenweermeeverderkunnen.
28 Zeepkistenpresentatie Waterbouwkundigeideeënvoorhetdeltaprogrammagezocht.
Workshops30 Onderhoud Ruimte voor de Rivier Waaromisbeheerenonderhoudookvoorwaterbouwersinteressant?Dezevraagstaatcentraal
indezeworkshop,waarbijwordtuitgegaanvandegeleerdelessenvanRuimtevoordeRivier.
32 Nieuwe SBCURnet-handboek - Binnenstedelijke kademuren Ervindtvrijwelgeenop-enoverslagmeerplaatsinhetbinnenstedelijkegebiedende
historischebinnenstedelijkekadeconstructieswordenmomenteelandersgebruiktdanwaarzeoorspronkelijkvoorontworpenzijn.
Spectaculaire nieuwbouwprojecten, die na een lange ontwerpperiode in uitvoering komen, trekken veel aandacht. Zo heeft de aanleg van Maasvlakte 2 waterbouwers geboeid in de afgelopen jaren. In een periode van voorspoed zou de omvang van de nieuwe projecten ruwweg het groeipercen-tage maal de omvang van de voltooide werken moeten zijn. Bij een groeipercentage van twee tot vier procent is dat een behoor-lijke stroom aan nieuwe werken. Nu is de groei in Europa duidelijk minder.In Azië ligt dat heel anders. In Vietnam groeit de economie bijvoorbeeld met zeven procent en infrastructurele werken moeten dat mogelijk maken. Daarom heeft Vietnamese regering Nederland gevraagd een Deltaplan voor de Mekong te ontwerpen. De Mekong-delta is even groot als Nederland en telt ook zestien miljoen inwoners, maar het nationaal inkomen is ongeveer 50 maal kleiner. De groeipotentie is dus enorm en daar geeft het Mekong Deltaplan vorm aan. Een mooi plan
waar mogelijk veel werk uit voortvloeit, maar ook nieuwe vragen. Hoe faciliteer je bijvoor-beeld aquacultuur?In vergelijking met de aziatische megaprojec-ten, lijkt onderhoud minder boeiend, maar een kleine beschouwing leert dat het toch tot een interessante stroom van werken leidt. Als een waterbouwkundig werk 25 tot 50 jaar meegaat, moet toch jaarlijks twee tot vier procent worden aangepakt. Dat ligt dus in dezelfde orde als de nieuwbouw in goede jaren. En als onderhoud innovatief wordt bedreven leidt het tot zeer interessante oplossingen zoals de versterking van de Hondsbossche zeewering met een enorme zandsuppletie toont.Als de normen veranderen gaat onderhoud snel over in nieuwbouw. Het Deltaprogramma komt met de overgang van overschrijdings-kans naar overstromingskans en een herziening van normen. Met name in het rivierengebied wordt de norm zoveel strenger, dat omvangrijke dijkversterkingen
naast rivierverruiming nodig zijn. De wateroverlast in Engeland toonde waar verwaarlozing van onderhoud of misschien van kennis van de werking van het drainage-systeem toe kan leiden. Een maand lang ‘shaking hands with floods’.En dan zwijgen we nog over de veelbespro-ken klimaatverandering, die volgens velen tot frequentere en heviger regenval zal leiden, maar die best een geheel onverwachte richting zou kunnen hebben met verrassende gevolgen voor de Nederlandse rivieren.Bouwen of onderhouden, dat is de keus. Daarbij leidt life cycle costing snel tot een focus op optimaal onderhoud. De bedrijfseconomie leert evenwel dat het onderhouden van het oude steeds moet worden vergeleken met het investeren in een nieuwe. Vaak blijkt nieuw dan toch voordeliger dan oud. n
Prof.ir.drs. Han Vrijling, TU Delft, Horvat & Partners
VOORWOORD
Waterbouwen en onderhouden
Ruimte voor de Rivier: werkzaamheden langs de Nederrijn
2
3
Nationale waterbouwdag
26 november 2013, Henry Tuin (links) ontvangt
de Waterbouwprijs Academici van Jordy Kames,
de winnaar HBO van 2012
DeVerenigingvanWaterbouwerssteltstudentendieafstuderenaanHBOofTechnischeUniversiteitinderichtingWaterbouwkunde(ofaanverwantestudierichtingen)indegelegenheidhunafstudeerprojecttelatenmeedingennaardejaarlijkseWaterbouwprijs.HetdoelvandeWaterbouwprijsisdewaterbouwmetvernieuwdeenergieonderdeaandachtvanjongerentebrengen.Dewaterbouwheeftbehoefteaangoedopgeleidemensen,vooralopHBO-enuniversitairniveau.Voorhenstaatdeuitdagingoveralterwereldwaterbouw-kundigeprojectenuittevoeren.
Vliegende start door WaterbouwprijsHetwinnenvandeWaterbouwprijsisvoordedeelnemerseenbelangrijke
Tijdens de Waterbouwdag wordt traditiegetrouw de Waterbouwdagprijs uitgereikt, speciaal bedoeld voor studenten.
Waterbouwprijs Vereniging van Waterbouwers
binnenhetafstuderenontwikkeldeontwerpstrategievoorhetontwerpvanstormvloedkeringeninGöteborg.TuinkonalvoorzijnafstuderenaandeslagbijARCADIS.HijwerktemeeaanhetontwerpvaneenstormvloedkeringinNieuwpoort,stormvloedkeringeninGöteborgendeverruimingvanhetJulianakanaal.Ookbinnendewater-bouwkundigewereldheeftTuinzijnideeënbijRijkswaterstaatenbijhetinternationaalrivierwaterbouwcongresRiverFlowonderdeaandachtgebracht.n
carrièrestap.‘Voormijleiddehetwinnenvandezeprijsertoedatikeenvliegendestartmaaktenamijnafstuderen’,zegtHenryTuin,winnaarvandeWaterbouw-prijs2013indecategorieAcademici.Hijbegonin2007metdeopleidingCivieleTechniekaandeTUDelft.VervolgensronddehijzijnMaster‘HydraulicStructures’afmeteenafstudeeronder-zoekbijadvies-eningenieursorganisatieARCADISoverdekanalisatievandeNederrijnenLek.Devraagwasofdehuidigedriestuwenvervangenkondenwordendoortweenieuwe.‘DeWater-bouwprijsheeftmeveelinterneenexternebekendheidopgeleverd.Collega’swetenmijtevindenvoorwaterbouwkun-digeoptimalisatievraagstukkeninhetnatteareaalenhettoepassenvande
Quality in pontoons and split barges
P.O. Box 70, 3360 AB Sliedrecht, The Netherlands | +31 184 41 55 66 | [email protected] | www.baarsbv.com
Almost 100 years of experience in sales and rental of dredging equipment
Baars adv 185x124mm.indd 1 14-10-14 15:22
54
invloedvanmenselijkhandelenbepalenervooraldeproblemen.NetalshetNeder-landseDeltaplan2008,werkthetMekongDeltaplannietvanuiteenrampnaarbeschermingtoe.Hetmenselijkecono-mischperspectiefvraagtomeenstabielewaterbouwkundigesituatie.Opeenofanderemanierzullenbepaaldetrendsdoorzetten,trendsinland-enwaterge-bruik,bovenstroomseveranderingen,klimaatverandering.Dekwetsbaarheidvandedeltakandanomgroteingrepenvragen:extraafvoermogelijkhedennaarzeevoorhetnatteseizoen,afsluitenvanarmenomdezoutindringingteregu-lerenenzoetwaterbekkenstecreëren,verbindingskanalenomwater-ensedimentverhoudingindebeidegroteriviertakkentereguleren.Opkortetermijnzijnalveelmaatregelenmogelijkdiedetrendsomkeren,studienaargrotemaatregelenblijfthoognodig.n
Michel Tonneijck,
Senior project manager Rivers Deltas Coasts,
Royal HaskoningDHV
Lezing
DevoorzittervandeDeltacommissie2008CeesVeermanisbenoemdtotspeciaaladviseurvoordevice-premiervanVietnamenindiecontextheeftVietnamadviesgevraagdaanNederlandvoordeMekongdelta.NederlandstuurtzijnDeltacommissieopmissie,RoyalHaskoningDHVvoerteenconsortiumaanmetRebel,DeltaresenvooralUniversiteitWageningenvoordeuitvoe-ring.Deoorspronkelijkeopdrachtbetrefteenlangetermijnvisievoordedeltamethetoogopklimaatontwikkeling.MinisterSchultzheefthetdeltaplanindecember2013overhandigdaanvice-pre-mierVuVanNinh.
Overvloed en tekort aan zoet waterNuisdeMekongdeltaplat,heelplat.Tervergelijking:vanafLobithdeRijnvoert
Mangroveverlieslijktdankusterosie,terwijlmenselijkhandelendebasisdaarvooris.Bevolkingstoenamemetgroeivanbehoefteaanzoetwaterenklimaatveranderingmeteenperspectiefopzeespiegelstijgingenlangeredroogte-periodeszullenhetprobleemzekernietverkleinen.
Nieuw perspectief Beidehierbovenbeschrevenproblemenschreeuwenomeenstrategischgemoder-niseerdeaanpak.Alleenhetwaterhuis-houdkundigprobleemoplossenmetmeerwaterensterkeredijkenlijktnietzomaarrendabel.Zondermaatregelenopditgebiedteonderschattenishetduidelijkdateenanderestructuurvanhetlandbouwbeleid,veelproblemenkanvoorkomenentegelijkeenbeterperspec-tiefkanbiedenvoordeeconomischeontwikkeling.Rijstinbulkvormisopzicheengoed,maareconomischlaag-waardigproduct.Degarnalenteeltisinzijnhuidigevormoptermijnniethoudbaar.Dekrachtvandedeltaligtzekerinlandbouwproducten.Hettoevoegenvaneenhogerewaardeaandieproducten,biedtkansenvooreeneconomische
In Nederland zijn wij trots op ons Deltaplan, dat van na 1953 en tegenwoordig dat van 2008. Ook de Mekongdelta in het zuiden van Vietnam heeft behoefte aan een gedegen strategisch plan voor de beheersing van water: daar waar de delta door zijn sterke positie in rijst, groenten en fruit vooropliep in de economische ontwikkeling, begint de
delta nu juist achter te lopen. Bevolking trekt weg.
Mekong Deltaplan
ontwikkelingdieperspectiefbiedt.Nederlandheeftalsgrootexporteurvanlandbouwproductenopditpuntveelervaring.‘Agro-businessindustrialisa-tion’ishet‘buzzword’gewordeninhetMekongDeltaplan.Inplaatsvanboerendiehunrijsttegoedkoopverkopenoftehogetransactiekostenhebben,zoektdedeltaagrarischeondernemersdieinsterkereverbandenhunproductenverbeterenendezeverderverwerkentotproductenmeteenhogeretoegevoegdewaarde.Diesterkereagrarischeverban-denbiedenVietnameseoverhedenookeenplatformomslimmerwaterbeheeruittedragenenteverwezenlijken.
Danzijnweweerterugbijdiedijken-bouwvoordederderijstoogst.Alseenboerdieoverstromingnueensgewoontoestaat,zoalshijgewendis,maarindieperiodeleertomvistekwekeninhetoverstroomdegebied,ofgewassendrijvendopwaterteverbouwen?Dietechniekenzijneerdervertoond.VoordeMekongdeltaleverthetinelkgevalbehoudvanzijngroteretentiegebied.Ookvoordegarnalenteeltisereenbeterperspectief.Toegevenaandezoutindrin-gingbiedtkansen.Alserlangsdekusteenzoutezonezouzijniserineensoortvandrietrapeengoedeconomischvisteeltmodelmogelijk.Zeebaarskwekenindeeerstetrap,dezevisiszelfgoedverkoopbaaralsvoedsel;hijiscarnivooreneetalseenschoonmakereventueelziekteverwekkendeorganismenuithetbrakkewater.Tilapiaiseenherbivoor,ookgoedverkoopbaar,ineentweedebassinmetwaterplantenalsvoedsel.Hierkrijgthetwaterhetjuistezuurstofge-halte.Ineenderdetrapkrijgenwedandejuisteomgevingvoorgezonderegarna-lenkweek.Heteffluentvandegarnalenkanwordengebruiktomaanslibbingvandekusttestimuleren,behoudenherstelvanmangroveswordtdaarmeebevor-derd.
StudieGrotewaterbouwkundigewerkenindedeltavergendoordachtestudie.Defysiekesituatievandedeltaéndegrote
Drie trappen: zeebaars, tilapia, garnalen en op het effluent groeien mangroves
vanongeveertienmeterbovenzeeniveaugemiddeld2.200m3/snaarzee.DeMekongprobeertinzijnhoofdstroomvanaf4meterhoogte20.000m3/snaarzeetebrengen.Datluktnietbinnenhaarbedding.HetgrensgebiedvanCambodjaenVietnamisdanookvolledigingesteldopgrootschaligeoverstrominginhetnatteseizoen.Ditgebiedishierdoorzeervruchtbaar.DehelftvanalleVietnameserijstgroeithiermakkelijkvoortweeoogstenperjaar.Vietnamzitindetopdrievanrijstexporteurs.
Hierzitheteerstegrotekenmerkendeprobleemvandezedelta.Depolitiekeeneconomischedrangzitinvergrotingvanderijstproductie.Overheidenboerenbereikeneenderdeoogstdoorgrootscha-ligeaanlegvandijken.Ditvoorkomt
overstrominginhetrijstproductiegebied,maarverplaatsthetoverstromingspro-bleemnaargebiedendiedaarminderopingerichtzijn.Diedijkenbouwverhindertechterdesedimentatievanvruchtbaregrondmetalsgevolgverminderdeopbrengstenperoogstentoenamevankunstmestgebruik.Sociaal-economischgezienbetekenthetdatderijstboerhogerekostenkrijgt,persaldonietrijkerwordtenzijnzoonelderseentoekomstzoekt.Benedenstrooms,waarmeerstedenenindustriezijn,neemtdeschadedooroverstromingtoeendeinvesteringinbeschermingdaartegenook.
HetregimevandeMekonginhetdrogeseizoenbrengtandersoortigeuitdagin-gen.Meteenbevolkingvanongeveer18miljoenmensen,rijstalsbelangrijksteproductnaastnogveelanderelandbouw-envooralooktuinbouwgewassenisdebehoefteaanzoetwatergroot.IndedrogetijdkandeafvoervandeMekongzakkenvantotaal25.000m3/sindenattetijdnaarslechtsenkeleduizendenm3/s,watheelweinigisvoorditgebied.Belangrijkerisechterdatditwaternietoveralindedeltakankomendoorgebrekaanverval.Verspreidingovernegenmondingenleidttotafzwakkingvandestroomensteedsverdergaandeindrin-gingvanzoutindekuststreek.
Hierligthettweede,grotekenmerkendeprobleemvandedelta.Tegendeover-heidsdrukoprijstbouwin,heeftdeDoiMoi,zegmaarhetopenmarktbeleidinVietnam,ervoorgezorgddatveelboerenindekuststreekopgarnalenteeltzijnovergestapt,enbehoorlijksuccesvol.Garnalenteeltbiedteconomischimmersmeerperspectiefdanrijst.Ondankshetfeitdatdeteeltmethodennognietgoedontwikkeldzijn(oogstverliezentotmeerdan50procentkomenvoor),isdeeconomischekrachtvandezestreektoegenomen.Tegelijkgebruikendegarnalenkwekerszoetgrondwateromhunbassinsophetjuistezoutgehalteenvoldoendeschoontehouden.Erziteenbelangenconflicttussenrijstboerenengarnalenkwekers.Vervuiling,nodelozeuitputtingvanwaardevollegrondwater-voorraden,bodemdalingeneconomischeonderbenuttingzijnhetgevolg.Dezeedijkenterbeschermingvandegarnalenteeltwordentotvlakbijdekustgebouwd,waardoordehabitatvoorkustbeschermendemangroveverdwijnt.
76
Lezing
Rond1800dachtenallebelangrijkewaterbouwkundigendatHollandenUtrechtzoudenvergaanalsgevolgvandehogerivierstanden.Oorzaakwasvolgenshendeopslibbingvanderivierbodemsendaardoorsteedshogerewaterspiegels.Dedijkenzoudennietmeerverhoogdkunnenworden,wantzezoudenwegzakkendoordeslechteondergrond.Errestteinhunbelevingnogmaaréénmiddel:deverspreidingvanhetvanbovenkomendewater.Overalwerdenoverlatenenrivierafleidingenvoorge-steld.IndeMaaslagbijCuijkdeBeerseoverlaat,indeBovenrijnwaseenoverlaatbijLobith,bijSt.AndrieswaseenoverlaatvandeWaalnaardeMaas.Chr.BruningssteldeeenoverlaatvoorbijSleeuwijkomwateraftevoerennaarhetHollandsch
Diep,JanBlankenwildesluizenbijCulemborgomwatervandeLeknaardeMerwedeteleiden,zijncollegaGoudri-aanwenste30overlatenlangsdegroterivierenenCornelisKrayenhoffdachtzelfsdeNederrijnaftesluitenomzohetgevaarvoorHollandtekeren.Noganderenwildendedijkenverlagenmetflauwebinnentaludsomhethogerivierwateropeengecontroleerdemanieroverlandteverspreiden.
IJsWatwashetprobleem?Derivierenwarenbreed,veelbrederdannu.Maarzewarenookondiep,metoveralplateneneilan-denmiddeninderivier.Erwarenwelkribben,maardiediendennietderivier,maardeeigenarenvanoeverland.Men
sprakdaaromoverde‘bedorvenrivieren’.Degemiddeldewintertemperatuurwaslagerdannu.Twintigprocentvandewinterswasstrengtotzeerstreng,nuisdatminderdantienprocent.Doordatderivierenbreedenondiepwaren,lagendestroomsnelhedenlager.Endusbevrorenderivierenveelvuldig.Maareenbevro-renriviergeeftextraweerstandeneenverhoogdewaterspiegel.Hetijsbrakmeestaleerstbovenstroomsenstroomdedannaarbeneden,derivieraf.Alshetijsdaarnogvastzat,ontstondenerijsdam-menendiebelemmerdendeafstromingvanderivier.Metoverstromingenalsgevolg.Diewareneriederepaarjaar,somshelegrote.Deoverstromingvan1809eiste300levensopeenbevolkingvantweemiljoen.
Minder overstromingenIn1850kwamer-onderministerThorbecke-eennieuweaanpakvanhetrivierprobleem.Hetideevanoverlatenenafleidingen,zegmaardeverspreidingvanwater,werdverlaten,omdatmeninzagdathetijsvormingbevorderdeendaarmeehetkwaadverergerde.Menbeslootomderivieren‘normaal’temaken.Mensteldeeenbreedtevastvoorhetzomerbed,derivierwerdversmalddoordebouwvankribben.Hetdoeldaarvanwasommeerdieptetecreërenenmeerdieptebetekenthogerestroomsnelheden,mindersnelbevriezen,enminderkansopijsdammen.Daarnaastzorgdemendatiedereriviereeneigenuitgangkreegnaarzee.ZowerddeNieuweMerwedegegravenalsuitgangvoordeWaal,deNieuweWaterwegalsuitgangvoordeRijn/LekendeBergscheMaasalsuitgangvoordeMaas.Hetgevolgwasdatdegenormaliseerde,smallererivierzichzelfverdiepteendaterveelmeerwaterkonwordenafgevoerd.Daarnaastwerdendedijkenverhoogdenvooralversterkt.Na1861ishetaantaloverstromingendanookdrastischverminderd.DieoverstromingwasnoghetgevolgvanijsdammenindeWaalenMerwede.Delaatstegroteoverstroming,van1926,wasbijopenwater.Hetmaxi-maledebietvanRijnenMaaswastoenietshogerdanin1995.Indatlaatstejaarwerden200.000mensengeëvacueerd;tochwarendewaterstandenlagerdanin1926.
RivierverruimingenNa1953werdenookvoorderivierennormengesteld.VoordeRijnwerddateendebietvan18.000m3/s.Daarvoormoestendedijkenwordenverhoogd.Datstuitteopprotestvanactiegroepenenvervolgenssteldederegeringcommissiesaan.Hetmoestanders,metmeergevoelvoorhetlandschap,maarnogsteedswashetprincipedatdedijkhogermoest.Wanteendieperivierkanveelmeerwaterafvoerendaneenbrederivier.Ookdenatuurbeschermerskwamenmethunideeën:afgravenvanhetwinterbedencreatievannevengeulen.Samenmetdehogeafvoerenvan1993en1995vormdedatdebasisvoorRuimtevoordeRivier.Hetcredovandatprogrammaisdatdedijkennietverhoogdmogenworden,terwijlerindetoekomsthogererivieraf-voerenzullenoptreden.Datlaatsteisgebaseerdopberekeningenvanklimato-logendiezeggendatdezomersdrogeren
‘De Nederlandse rivieren hebben steeds vaker te maken met hoge waterstanden. Ze krijgen meer regen- en smeltwater te verwerken, terwijl ze tussen de dijken maar weinig ruimte hebben. Alleen dijkverhoging is onvoldoende om het toenemende overstromingsgevaar te keren.
De waterstand in de rivieren moet omlaag.’ Aldus de website Ruimte voor de Rivier anno 2014.
Klimaatverandering en de gevolgen voor onze rivieren
Figuur 1: Kaart van de Merwede tussen Gorcum en Sliedrecht, circa 1800
Figuur 2: Overal in de rivier lagen zandplaten en ondiepten
Figuur 3: IJsvorming voor Gorcum in 1799
Figuur 4: In de jaren 40 kwam ijs nog regelmatig voor op de rivieren
8
dewintersnatterzullenworden.DeRijnzalmeereenregenrivierworden,netzoalsdeMaasdatalis.Metalsgevolgveelgroterefluctuaties.Hetprogrammabevatduseengrootaantalrivierverruimingenomhogereextrementekunnenafvoeren.RuimtevoordeRivierisgerichtopveiligheid.Maarhogererivierafvoerenzijnveelmoeilijkeroptevangenmetbredererivierenenmetondiepenevengeu-len.Feitisdatonsklimaatisveranderd.IJsoponzerivierenkennenwenietmeer.Helaasbeperktvoorspellenzichvaaktothetdoortrekkenvantrends.Maarishetonmogelijkdatdetemperaturenweeromlaaggaan?Onzerivierenzijngeschikt
Figuur 7: Het tienjarig voortschrijdend gemiddelde
van de maximale Rijnafvoer bij Lobith
Figuur 5: De overstroming in Brakel in 1861
Figuur 6: Kaart van de Beerse overlaat
vooreenmaatgevendeafvoerdieeenmaalper1250jaarvoorkomt.Wiekanvoorspel-lenwaterindevolgende1250jaargebeurt?Erblijvendusdrievragenover:(1)Moetenwewerkelijkrekenenmetgroteremaximalerivierafvoeren?(2)KunnenwedevormingvanijsoponzerivierenuitsluitenenisRuimtevoordeRivierdanhetgeschikteantwoord?(3)Waarommoetenwenualdevermeendegevolgenvanklimaatwijzigingopvangen,terwijlweoveroverschrijdingskansenvaneensper1250jaarpraten.n
Ton Burgers, raadgevend ingenieur,
Burgwater
9
‘De juiste combinatie van technieken voor elke situatie’
In toenemende mate wordt voor beheerders van
watergangen gebruikgemaakt van een combinatie van
meettechnieken.
Delta Marking zet afhankelijk van de situatie een
verscheidenheid aan methodes in zoals:
- multibeam en singlebeam echosounder,
- handpeilingen en bodemmonstername,
- subbottom profiler of grondradar,
- side scan sonar en onderwater video-opnames,
- kabel en leiding detectiemethodes.
Opvallend is dat in de industrie een opvatting lijkt te
heersen dat er twee soorten metingen bestaan;
baarheid van de meetmethodes in de Nederlandse
waterbodem. Dit wordt gedaan met bijvoorbeeld
afstudeerprojecten of door proefmetingen uit te voeren.
Zo bleek uit recente proefmetingen dat bij het auto-
matisch verwerken van subbottom profiler en single-
beam data fouten kunnen optreden. Door de lage
contrasten in de akoestische eigenschappen in de zeer
zachte waterbodem is de software niet in staat de juiste
reflectietijden te bepalen. De handmatig gecorrigeerde
resultaten (Figuur 1, rechts) daarentegen kwamen
overeen met de handpeilingen en bodemmonsters.
De subbottom profiler en handpeilingen bleken in deze
situatie de best combinatie. Met de subbottom profiler
data kon efficiënte kwaliteitscontrole en correcties
worden uitgevoerd.
Met de handpeilingen en
monsters konden de data
geverifiëerd en aangevuld
worden.
Andrew Devlin
06 41722232
ADVERTORIAL
de handpeilingen en monstername aan de ene kant
en de akoestische meetmethodes aan de andere.
Daarnaast wordt er soms ten onrechte aangenomen
dat handpeilingen goedkoper zijn dan akoestische
metingen. Delta Marking gaat ervan uit dat alle
methodes specifieke voor- en nadelen hebben en dat
juist een gepaste combinatie van technieken ingezet
moet worden voor een gegeven situatie. Dit levert in
het algemeen de gewenste resultaten binnen het
beschikbare budget en schema.
Delta Marking streeft er voortdurend naar om de kennis
en ervaring te vergroten met betrekking tot de toepas-
Figuur 1: Subbottom profiler data. Links automatische verwerking, rechts handmatige verwerking.
Figuur 2: Singlebeam echosounder data (dual frequency). Automatische verwerking.
Stalen funderingsoplossingenHavenuitbreidingAmazonehaven | Rotterdam
Complete en innovatieve oplossingen voor keerwanden, bouwputten,brughoofden, ondergrondse parkeergarages, kademuren, dijkversterkingen…Tientallen jaren ervaring in de wereld van stalen damwanden, inclusieftechnische assistentie bij ontwerp en installatie.
T +31 88 0083 700 I [email protected] I www.arcelormittal.com/projects/europe
1110
Lezing
InhetSchelde-estuariumligthetsluizencomplexTerneuzen,datvanafdeWesterscheldetoegangverschafttotdeZeeuws-VlaamseenGentseKanaalzone.Ditsluizencomplexbestaatuitdriesluizen:deOostsluis,deWestsluisendeMiddensluis.Delaatsteisdeoudstevandedrieendateertuit1910.DeOostsluisstamtuit1968enismetnamebestemdvoorbinnenvaartschepen.InhetzelfdejaarisookdeWestsluisingebruikgenomen.Dezesluiswordtmetnameingezetvoorhetschuttenvanzee-enbinnenvaartschepen.DeWestsluisis290mlang,40mbreedenheefteensluisdrempelvan13,5m.IndeWestsluiskanmaximaaleengelich-terdePanamaxvanbeperktelengtewordengeschut.Demaximalescheepsaf-metingen(92.000DWT)toegestaanophetkanaalzijn:265m(lengte)x34m(breedte)x12,5m(diepganginopvaart).Denieuwesluiswordt427meterlang,55meterbreeden16meterdiep.
Maritieme toegankelijkheidSteedsmeerengroterezee-enbinnen-vaartschepenpasserenhetsluizencom-plexvanTerneuzen.Daaromisin2006eenonderzoekgestartnaardegevolgenvandezetoenameopdehuidigeentoekomstigetoegankelijkheidvandeKanaalzone.UitditonderzoekbleekdatdemaritiemetoegankelijkheidvandeKanaalzoneeenzodanigknelpuntzalvormendatdit,indienhetnietwordtopgelost,deverdereontwikkelingvandeKanaalzoneinbelangrijkematezalbeperken.TevensisgeblekendatdetoenamevandebinnenvaartalsgevolgvandeontwikkelingvandeSeine-Scheldeverbindingtoteennoggroteretoenamevandewachttijdenkanleiden.
Groot economisch belangDezeehavensvanGentenTerneuzenzijnvangrooteconomischbelang.IndeeersteplaatsvoorhetVlaams-Neder-landsegebiedlangshetKanaalGent-Terneuzen,maarookverdaarbuiten.DeoverslagvangoederentrektbedrijvenaanenzohebbendehavensvanGentenTerneuzenzichontwikkeldtotde‘motor’voorwerkgelegenheid.PertonbedraagtdetoegevoegdewaardeindehavenvanGentmeerdanhetdubbeletenopzichtevandieinAntwerpen.DetoegevoegdewaardepertoninTerneuzenbedraagtongeveerhetvijfvoudigevandiein
Het Schelde-estuarium vervult een cruciale rol in de betrekkingen tussen Nederland en Vlaanderen. Hierbij zijn vooral de veiligheid tegen overstromen, de toegankelijkheid van de Scheldehavens Antwerpen, Gent, Terneu-zen en Vlissingen en de natuurlijkheid van het estuarium belangrijke aspecten.
Het sluizencomplex bij Terneuzen is dé toegangspoort naar de havens van Terneuzen en Gent en zorgt voor een scheepvaartverbinding tussen Nederland, België en Frankrijk. Het projectteam
Nieuwe Sluis Kanaal Gent-Terneuzen van de Vlaams-Nederlandse Schelde Commissie is druk bezig met de voorbereidingen voor een nieuwe, grote sluis binnen het huidige sluizencomplex.
Het project bevindt zich tot 2015 in de planuitwerkingsfase. Na het politieke besluit volgt de aanleg van de nieuwe sluis zodat in 2021 het eerste schip daar doorheen kan varen.
Nieuwe Sluis Terneuzen: uitdaging voor Vlaanderen en Nederland
Rotterdam.Vanuiteconomischperspec-tiefkandehuidigetoegankelijkheidindustriëlebedrijvenafschrikkenomzichlangshetKanaalofindehavensvanGentenTerneuzentevestigen.Deoplopendewachttijdenvoorschepenkun-nendaarnaasteennegatieveinvloeduitoefenenophetmilieu,vanwegedegeluids-enluchtvervuilingdiewordtveroorzaaktdoorwachtendeschepen.
Oplossing uitwerkenHetisnoodzakelijkomdemaritiemetoegangindeKanaalzoneteverbeteren.Indeverkenningsfasewerdenverschil-lendeoplossingenuitgewerktenbeoor-deeld.Deplanuitwerkingmoetleidentoteenprojectbeslissing,diedoordeministervanInfrastructuurenMilieuwordtgenomen.AfgesprokenisdathiervoordeNederlandseprocedureswordengevolgdindevormvandeTracéwet-procedure.HetprojectbesluitomdaadwerkelijktegaanbouwenwordtgenomennahettotstandkomenvaneenverdragtussenNederlandenVlaanderen.
Vlaamse en Nederlandse kennis bundelenDeplanuitwerkingvanhetprojectNieuweSluisKanaalGent-Terneuzeniscomplex.Behalvehetsterkmultidiscipli-nairekarakteroptechnisch-inhoudelijkgebied,speelthetgrensoverschrijdendekaraktereenbelangrijkerol.HetprojectwordtuitgevoerdinopdrachtvandeVlaams-NederlandseScheldeCommissie.HierdoorlooptdesturingvanhetprojectandersdaninVlaanderenenNederlandvoordergelijkeprojectengebruikelijkis.Tochwordtsterkgeleundopdewerk-wijze,diehiervoorbijRijkswaterstaatisontwikkeldendekennisdieinVlaande-renbeschikbaaris.NederlandenVlaanderenzijnlandenmetdegrootste(zee)sluizenterwereld.Zijwordengezienalsdedeskundigenindewereldophetgebiedvansluizenbouw.VanwegedezeexpertisewordenNederlandersenVlamingengevraagdominhoudelijkhunbijdragenteleverenaansluizenprojectenindegehelewereld.
Van twaalf varianten naar één Hettechnischontwerpwordtuitgewerktindrieopeenvolgendeontwerprondes,dielopenvandecember2013totmaart2015.Indezeperiodewordtopbasisvanafwegingskaderseentrechteringsproces
doorlopenvantwaalfkansrijkeviadriehaalbaretotéénvoorkeursvariant.Delaatsteontwerprondestaatinhettekenvanmogelijkeverfijningenvanhetontwerpomtoteengeoptimaliseerdevoorkeursvarianttekomen.Hierbijspelenklanteisenspecificatie,technischecriteria,effectenonderzoekenenkosten-ramingeneenbelangrijkerol.Debeschrijvingvandevoorkeursvariantzaldevormaannemenvanfunctionelespecificaties.
Functies nieuwe sluisBelangrijkefunctiesvoordenieuwaanteleggensluisinTerneuzenzijnondermeerhet(laten)passerenvanscheep-vaart,het(laten)passerenvanwegver-keerenhetkerenvanhoogwater.Bijdedoorvertalingvandezeverschillendefunctiesineensysteemspecificatiekomenverschillendeonderwerpenaanbod,onderandereophetgebiedvanhydraulica,hydrodynamicaenwater-bouwkunde.Hetgaatdanondermeeroverdebelastingenenkrachtenopschepenenconstructies,hetontwerpvandewaterkering,debeperkingvandezoet/zout-problematiek,dedimensioneringvanhetnivelleersysteemenhetvoorzieninvoldoendespuicapaciteit.Daarbijwordtgestreefdnaareenoptimaleoplossingsvrijheidvoorhetaanlegconsor-tium,zonderinditkaderdeinzetvanproventechnologyalsbasisgarantieopdevereistebetrouwbaarheidenbeschik-baarheiduithetoogteverliezen.
AanbestedingsprocedureHetprojectbevindtzichsinds2012indeplanuitwerkingsfase.Alleonderzoekenenprocedureszijnin2015afgerond.Vervolgenskandeaanbestedingsproce-durebeginnen.HetrealisatiecontractwordtDesign&Build.Deaanlegvandesluiswordtgeraamdop930miljoeneuro.Naondertekeningvanhetverdragdoorbeideministersstartdeaanbestedings-procedureopbasiswaarvandeopdracht-nemervoordebouwvandenieuwesluiswordtgekozen.Degunningzalwaar-schijnlijkin2016zijn.Hetbouwenvandesluisneemtviertotvijfjaarinbeslag.n
Koen De Winne, technisch manager Vlaams-
Nederlandse ScheldeCommissie (VNSC)
Kijk voor meer informatie op:
www.zeesluisterneuzen.eu
1312
Lezing
DebestaandeHondsbosscheenPettemerZeewering(HPZ)voldoetnietmeeraandegesteldeveiligheidseisen.In2004isdeHPZafgekeurdvolgenstoetsingaanwettelijkeveiligheidseisenenaangewe-zenalseenvandeZwakkeSchakelslangsdekust.In2005zijntijdelijkemaatrege-lengetroffenindevormvaneendamwandbijPettenenbasaltonophetbuitentaludbijCamperduin.Ondertus-senishetdenkprocesbinnenRijkswater-staatenhetHoogheemraadschapHollandsNoorderkwartieropgestart,net
alsdeafstemmingmetdeomgeving.Datheeftertoegeleiddatervoorgekozenisdehuidigedijknietteverhogen,maarinplaatsdaarvandekustlijnmetzandteversterken.DitgafookdemogelijkheidvoordeprovincieNoord-Hollandomdekustversterkingtebenuttenvoorverbeteringvanderuimtelijkekwaliteit.
Innovatief ontwerp Nieuw(ofinnovatief)isdatnaastdeaanlegvandekustversterkingdecombinatieookverantwoordelijkisvoor
twintigjaaronderhoudvandezandigekustversterking.Datbetekentvijfkeerzolangvooruitkijkenalsderegulieresuppletieprogramma’s(vierjaar)doen.Erisindetenderfaseveelengineering-capaciteitgestokeninhetmodellerenvandeaantebrengenkustversterkingenhetanalyserenvandeaanwezigezandkwali-teitindeaangewezenzandwingebieden.Indezoektochtvandeopdrachtgevernaardecreatievaneenduurzamenatuurzonezijntijdensdedialoogfaseenkelebelangrijkeeisengewijzigd.
Deimpactophettenderproceswasaanzienlijk,aangezienhierdoorfunda-mentelewijzigingeninhetontwerpmoestenwordendoorgevoerd.Wasinhetbeginhetuitgangspunteendroog-breedstrand,laterisdewensonderzochtomschorrenenslikkentecreëren.Uiteinde-lijkisincreatieveontwerpsessiesvanuitdeintegralegedachtevoorveiligheid,natuureninpassingdevochtigeduin-valleiontstaan.Tevensiseencompletestudiegemaaktvanheteolischetransportvanzand,oftewel;verstuiving.Aldezeinspannin-gen,samenmetdeeisenvoorruimtelijkekwaliteitendetoetsingvoordemaak-baarheid,hebbengeleidtoteeninnova-tiefontwerp.
ZandbuffersInhetuitgekiendeontwerpisgoedgekekennaarnatuurlijkezandkusten.Eriseenoptimumgezochttussendeaantebrengenhoeveelheidzandenbuffersinderealisatiefase(bouwvannieuwezeewering)endebenodigdehoeveelheidzandindeonderhoudsperiode(onder-houdssuppleties).Zandbuffersopdejuisteplaatsenindejuistevormzorgenervoordatdewaterveiligheidwordtgegarandeerdenmakenhettevensmogelijkomhetgedefinieerdenatuur-deeltienjaarongemoeidtelaten.DevormgevingvandiebufferswordtophetrecreatiestrandbijCamperduingecombi-neerdmeteenstrandmeer.
Natuur en recreatieVoorhetdoelophetgebiedvanruimte-lijkekwaliteitis,naastdewetenschappe-lijkebenaderingvoorhetverkrijgenvandeidealekustvormenkwantificering
De kustversterking Zwakke Schakels Noord-Holland is op 23 augustus 2013 aanbesteed door het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. ZSNH Combinatie
Van Oord-Boskalis heeft de Economisch Meest Voordelige Inschrijving gedaan en is inmiddels al sinds 3 maart 2014 op locatie aan het werk. Maar liefst twintig voetbalstadions vol zand worden voor de dijk opgespoten en omgevormd tot een gloednieuw strand, duinen, een strandlagune
en een duinvallei voor bijzondere planten en dieren. Op die manier gaat veiligheid hand in hand met de ontwikkeling van natuur en recreatie.
Kustversterking Zwakke Schakels Noord-Holland
vanzandverliezen,ookgekekennaarnieuwenatuurwaardenenrecreatiemo-gelijkheden.Deopdrachtgeverheefthiervooreisengeformuleerdendelenvanhetprojectgebiedaangewezenvoorrecreatierespectievelijknatuur.Ommeerwaardetecreëreniserverdergekekendandeeisenomhetgebiedmaximaaltebenutten.Hierdooriseenevenwichtigesamenstellingbereikt,waarbijhetrecreatiestrandvloeiendoverlooptindenatuurzone.Hetveilig-heidsduinsplitstzichalinhetrecreatie-deel,waardoorindenatuurzoneeenprachtignatuurgebiedontluikt:devochtigeduinvallei.AlledelenvormentezamentenslotteeenprachtiggeheeldatperfectaansluitopdebestaandeduingebiedentennoordenentenzuidenvandeHondsbosscheenPettemerZeewering.
Hetwerkisop11december2013gegundaandeZSNHCombinatieVanOord-Bos-kalis.Nagunningisdecombinatiegestartmetdevoorbereidingvanhetwerkoplocatieendeverderedetailleringvanhetontwerpvoorhetaanlegmodelvandekustversterkingenderuimtelijkeinpassing.
Realisatie kustversterkingHetzandvoorderealisatievandekustversterkingwordtgewonnenmetsleephopperzuigersopcirca10kmen20kmuitdekust,afhankelijkvandebenodigdezandkwaliteit.Hetzandwordtvervolgensnaardekustgevarenenverwerktindevooroever,hetstrandofdeaanteleggenduinen.Op3maart2014isheteerstezandgesuppleerdindevooroever.Metdeinzetvandriesleephop-
perzuigersisdeaanlegvandevooroevervanzuidnaarnoordbegonnen.Erwordtvanzuidnaarnoordgewerktomtezorgendatervoldoendevoorsprongisopdelaterestrandsuppletieenaanlegvandeduinen.Dekeuzezuid-noordheefttemakenmetdestroming.Hierdoorblijfthetzandbinnenhetwerkgebied.Derealisatievandevooroevervindtplaatsdoordezandladingte‘rainbowen’(zandwordtoverdeboegvanhetschipgeperstviaeentromp),teklappen(hetdepone-renvandeladingviadebodemdeurenvanhetschip)ofeencombinatievanbeiden.Nahetaanlandenvandezinker-leidingisop1juli2014gestartmetdeaanlegvanhetstrandendeduinenmettweejumbosleephopperzuigers.Hetgeladenzandwordtdoordesleephopper-zuigernaarhetkoppelpuntvandezinkerleidinggevaren,waarnadehoppermethulpvaneenmulticatwordt
Bestaande situatie Hondsbossche en Pettemer Zeewering (HPZ)
Strandlagune
De latere strandsuppletie en aanleg van de duinen
14
gekoppeldaandedrijvendeleidingvandezinkerleiding.Hetzandwordtvervolgensdoordesleephopperviadezinkerleidingenstrandleidingnaarhetstrandgeperstendoorbulldozersinhetprofielgebracht
Realisatie ruimtelijke inpassingNadathetgrootstegedeeltevanhetstrandenduingerealiseerdis,wordtgedurendedewinterperiodegestartmetderealisatievanderuimtelijkeinpas-sing.ZowordenderecreatiezoneCamper-duin,natuurzoneenrecreatiezonePetteningericht.Deinrichtingbestaatonderandereuiteenstrandlagune,duinvallei,voorduinen,panoramaduin,strandover-gangen,fietspadendiversesoortenbeplanting.
StuifhinderDecombinatieisverantwoordelijkvoorhetzoveelmogelijkbeperkenvanhinderdoorhetverstuivenvanzandtijdensennaderealisatie.Omstuifhindertijdensrealisatietevoorkomenwordeneenaantalcorrectievemaatregelengenomenenvervolgenspreventievemaatregelen.Decorrectievemaatregelenzijnonderanderehetplaatsenvanstuifschermenenhooibalenenhetaanbrengenvanpapierpulpopenrondomhetnieuweduin.Vanaf1oktoberwordtgestartmet
hetplantenvanhelmgrasinhetnieuweduinalspreventievemaatregelomstuifhinderooknadeaanlegtebeper-ken.Deglooiingvandeduinenhelpthierookbij.
KwaliteitsborgingHetontwerpvandekustversterkingisopgebouwduitverschillendekustschil-len.Dezekustschillenzijnbepaaldopbasisvanbeschikbarezandgradatieindeaangewezenwingebieden,demorfologie,dewerkmethode,watheeftgeresulteerdinhetmeestoptimaleontwerp.Tijdensderealisatiewordtvaniederevrachtdezandkwaliteitbepaaldenvervolgensinzichtelijkgemaaktwaardehopperla-dinggesuppleerdis,omvervolgensaantetonendatdeminimalezandgradatievoordebetreffendekustschilisaangebracht.
PlanningHetzandvoordekustversterkingendebuffervoordeteverwachtenverliezenwordtnaarverwachtingbegin2015afgerond.Nadatervoldoendezettingheeftplaatsgevondenwordtgestartmetdeaanlegvanderuimtelijkeinpassing.Ditwordtvoordestartvanhetrecreatie-seizoen2015inderecreatiezonesafgerond.Nahetrecreatieseizoenwordendelaatstepuntjesopdeigezetenisderealisatiefaseeind2015afgerondendaarmeedeklusgeklaard.n Jasper Bakker, Hoofd werkvoorbereiding;
Wessel Mak, Disciplineleider Realisatie tijdens
de tenderfase, ZSNH Combinatie Van Oord-
Boskalis
Ro Dense, dat door zijn hoge dichtheid veelzijdige toepassingen kent, is met ingang van 1 januari 2015 op certifi caat met een Erkenning van Bodem+ leverbaar conform de BRL 9343 “Koperslak voor GWW-werken”. Een CE-certifi caat volgens de NEN-EN 13383 Waterbouw-steen is al beschikbaar.
Waarin onderscheidt Ro Dense zich ten opzichte van andere steensoorten in de waterbouw: - Hoge dichtheid van minimaal 3.650 kg/m3
- Inert product- Hoge EMVI-score - CO2-neutraal - Hoge stroombestendigheid- MOHS > 7
Wat zijn de voordelen van een constructie met Ro Dense:- Door de hoge dichtheid wordt het gewenste gewicht in de construc-
tie met een kleinere laagdikte bereikt. Hierdoor bespaart men op grondverzet en kan de grondkering/damwand lichter worden gedi-mensioneerd.
- Door de kleinere korreldiameter in relatie met het gewicht is Ro Dense uitermate geschikt als bodembescherming bij damwan-den/kades.
- Bij een gepenetreerde bodem-/oeverbescherming kan men bij een gelijkblijvend gewicht aanzienlijk besparen op asfalt of colloïdaal beton voor penetratie.
Verder blijft toepassing van Ro Dense niet beperkt tot de GWW-markt zoals beschreven in de BRL 9343. Bij toepassing in beton zijn bij la-boratoriumproeven dichtheden van beton gehaald van 3.200 kg/m3. Dit kan vooral bij grotere ondergrondse infrastructurele werken aan-zienlijke voordelen opleveren. De besparing wordt hier vooral gerea-liseerd door een geringer betonvolume bij gelijkblijvend gewicht (ce-mentvoordeel), minder betonstaal in relatie tot het gewicht, minder bekisting en minder stortdagen.
Voor de Nederlandse GWW-markt die zich kenmerkt door een minder draagkrachtige bodem, is Ro Dense een goede aanvulling en kan de sleutel zijn tot een technisch creatieve oplossing.
Voor meer informatie kunt u zich wenden tot Rotim, via e-mail: [email protected] of www.rotim.com.
Ro Dense Een zwaargewicht in de waterbouw
Rotim Steenbouw BVJulianaplein 315211 BB ’s-Hertogenbosch+31 (0)73 6121211
OT_Ro Dense_advertentie.indd 35 28-08-14 12:09
Aanbieding voor een voordelig abonnement op Civiele Techniek:
Neem nu een abonnement en ontvang een halve jaargang
GRATIS!Bel of mail:
SJP Uitgevers/Civiele TechniekPostbus 861, 4200 AW Gorinchem
www.civieletechniek.net e-mail: [email protected]
tel. (0183) 66 08 08 fax (0183) 63 09 99
1716
Lezing
InhetkadervanhetDeltaprogrammahebbenRijk,provincies,waterschappenengemeenteneennieuwwaterveilig-heidsbeleidvoordekomendedecenniaontwikkeld.Centraalindezeaanpakstaatdebeschermingvanmenseneneconomischewaarde.Hetisbelangrijkomhetwaterveiligheidsbeleidteactuali-seren,wanthethuidigebeleiddateertgrotendeelsuitdejaren60.Sindsdienishetaantalmensenendeeconomischewaardeachterdedijkensterktoegeno-men.IndejarenzestigwoondenerongeveertienmiljoenmenseninNederland;inmiddelszijndaterzestienmiljoen.Ditbetekentdatdegevolgenvaneeneventueleoverstromingooksteedsgroterzijngeworden.VerderwordterinhetDeltaprogrammarekeninggehoudenmetbodemdaling,zeespiegelstijgingengroterepiekafvoereninderivieren.Tenslotteiserdoorjarenheenmeer(technische)kennisvergaard.Metbehulpvannieuwekenniskanbeterwordenbepaaldopwelkemanierkeringenkunnenbezwijkenenwatdemogelijkegevolgenzijnvaneenoverstroming.Dezegevolgenkunnenpergebiedverschillendzijn.Ineengebiedwaarveelmensen
wonenineenlaaggelegenpolder,loopthetwatersnelendiepdepolderinendegevolgenzijndanookgroot.Datzijnderisicovolleplekken.Anderegebieden(ondiepepolders)zijnveiliger;daarloopthetwaterbijvoorbeeldlangzaambinnenenkomthetniethoogtestaan.Dankzijcomputersimulatieskunnendezeverschillennugoedwordenberekendenwordtduidelijkwaardegevolgen(dodelijkeslachtoffersenschades)grootzijn.Opdezewijzekangerichtgeïnves-teerdwordenindedijkenenduinen.Dezeinzichtenzijnverwerktineennieuweaanpak.Daarbijwordtgekekennaarderisico’s,duszowelnaardekansopeenoverstroming,alsnaardemogelijkegevolgenvaneenoverstromingvoormenseneconomie.
Nieuwe normen voor waterkeringenInhetDeltaprogrammazijndriedoelenbenoemdomNederlandvoordetoekomst(2050)veiligtehouden.Allereerstmagdekansopoverlijdenalsgevolgvaneenoverstromingnietgroterzijndan1op100.000perjaar,datis0,001procent.HiermeekrijgtiedereeninNederlandten
minsteeenzelfdebeschermingsniveau.Hettweededoelishetzoveelmogelijkvoorkomenvangrotegroependodelijkeslachtoffersengroteeconomischeschadedooreenoverstroming.Daarnaastkomterextrabeschermingvoorplaatsenwaaruitvalvanvitaleinfrastructuurgrotelandelijkegevolgenmetzichmeekunnenbrengen.Dezedoelenzijnvertaaldnaareisenvoordijken.Dieeisenwordenindevormvanoverstromingskansenvastge-legdindewet.Voorbijna200dijktrajec-tenisbepaaldwelkenormenvoordedijkmoetengeldenomdebasisbeschermingtekunnenbieden.Vervolgensismetbehulpvankosten-batenanalysesengroepsrisicoanalysesbekekenoferextrabeschermingnodigis.Tenslotteisergekekenoferinhetgebiedcrucialeinfrastructuuraanwezigis.IndepraktijkwasdathetgevalbijBorsseleendegasvoorzieninginGroningen.Dezeberekeningenzijnopeenlandelijkeuniformemanieruitgevoerd.Degebieds-gerichtedeelprogrammahebbendaarbijbelangrijkeinzichteningebrachtoverbijvoorbeeldgroepsrisico’s,systeemwer-king,crucialeinfrastructuur,achterlig-gendekeringenenvoorlanden.
OpgaveKaart1laatziendatdestrengstenormengaangeldenvoorhetrivierengebied,Rijnmond-DrechtstedenenAlmere.Hierzijnderisico shetgrootstendenormenhetstrengst.Denieuwenormenzullenerdanooktoeleidendaterdekomendedecenniavooralindezegebiedenveelzalwordengeïnvesteerdindijkversterking-projecten.OokinanderegebiedenzoalshetWaddengebied,hetIJsselmeergebiedendeZuidwestelijkeDeltazalmoetenwordengewerktomaandenieuwenormentevoldoen.Deimpactvandijkversterkingenopdeomgevingkangrootzijnendeuitdagingvoordekomendejarenzalzijnomdezeverster-kingenookgoedruimtelijkintepassen.Hetzalabsoluutnoodzakelijkzijnomverschillendevariantenuittewerkenwaarbijallepartijen(inclusiefdemarkt)innovatieveoplossingenzullenmoetenontwikkelen!Opandereplekken,voorallangsdekust,isdebeschermingaloporde.Daarblijftgoedonderhoudvanbelang.
Denieuwenormenvormendebasisvoordewettelijkeverankering,opdatin2017devolgendetoetsrondekanplaatsvindenaandehandvandenieuweaanpak.Verderzalhetinstrumentariumdatwordtgebruiktbijdetoetsingvolledigwordenaangepastaandenieuwemanierwaaropwenaarwaterveiligheidkijken.
Ruimte en water combinerenPreventieisenblijftdebasisvanhetNederlandseveiligheidsbeleid.Werkenaandedijken,duinenenrivierverrui-mingblijftinhetnieuwebeleidvooropstaan.Openkelelocatiesishetrelatiefkostbaarofmaatschappelijkingrijpendomhetgewenstebeschermingsniveaualleenmetstevigedijken,duinenofrivierverruimingtebereiken.Indiespecifiekegevallenwordtonderzochtofhetmogelijkisomookmaatregeleninderuimtelijkeinrichtingofinderampenbeheersingintezettenomhetgewenstebeschermingsniveautebereiken.HetEilandvanDordrecht,deIJssel-Vecht-deltaenMarkenzijnhiervoorbeeldenvan.Voordezedriegebiedenvindenmomenteelverkennendeonderzoekenplaats.Voordittypeoplossingenzijnnauwoverlegengoedeafsprakentussendeverschillendeoverhedeninhetgebiedcruciaal.
Evacuatieplannen op ordeOverstromingenzijn,watweookdoen,nooithelemaaltevoorkomen.Omadequaattekunnenreagerenbijeeneventueleoverstromingzijnrampenplan-nenvangrootbelang.Veiligheidsregio’swerkensamenmetandereoverhedenaandezeplannen.Overhedenmoetennietalleenhunrampenplannenopordehebbenenhouden,maarhieroverookgoedcommunicerenmethunburgers.Bedrijvenenburgerskunnenzelfooknadenkenoverdevraag:‘Watmoetenkanikdoenalshetmisgaat?’Zijhebbenhierinookeeneigenverantwoordelijk-heid.Deoverheidkanhenweleenhandelingsperspectiefaanreiken.ViaOnswater.nl(overstroomik.nl,ooktedownloadenviadeappstore)kunnenalleNederlanderseenvoudigdemogelijkegevolgenvaneenoverstrominginhuneigenbuurttracerendoorhunpostcodeofwoonplaatsintevoeren.
Nieuwe aanpak samen uitvoeren Methetnieuwewaterveiligheidsbeleid
Kaart 1: Nieuwe normen voor de waterkeringen
wordtNederlandveiliger.Dekansop1000dodelijkslachtoffersneemtinvergelijkingmetnuafmeteenfactorvanbijna50.Deeconomischerisico’smeteenfactor20.Verderwordendemogelijk-hedeninderuimtelijkeinrichtingbenutenwordtergewerktaanderampen-beheersing.Datluktalleenalswehetsamendoen,dusRijk,provincies,gemeenten,waterschappen,sectoren,maatschappelijkeorganisatiesenburgers.Dooriederonzeroltenemenophetgebiedvanwaterveiligheidzijnwegoedvoorbereidvoorhetgevalhettochmisgaat.DaarmeeblijftNederlanddeveiligstedeltavandewereldenhoudenweonzeinternationalenaamophetgebiedvanwaterveiligheidhoog.n
Drs. A.J. Naarding, Programmamanager Deelpro-
gramma Veiligheid, Ministerie van Infrastructuur
en Milieu
Meer over het nieuwe waterveiligheidsbeleid
is te lezen op www.deltaprogramma.nl en
www.overstroomik.nl
Ons huidige waterveiligheidsbeleid gaat al een aantal decennia mee. Sindsdien is Nederland veranderd. Bovendien is het mogelijk om nieuw opgedane kennis en inzichten te verzilveren. Tijd dus voor een nieuwe aanpak met als doel ervoor te
zorgen dat Nederland ook in de toekomst een veilige delta blijft. De opgave zal vooral groot zijn in het rivierengebied. Dat vraagt om innovatieve oplossingen.
Nieuwe aanpak waterveiligheid
1918
Lezing
HetverhaalvanhetDeurganckdokhoudtrechtsreeksverbandmetdespectaculaireontwikkelingvandecontainertrafiekendecontainerisatieindehaven.DeAntwerpsecontainerbehandelaarshebbendezeontwikkelingopdevoetgevolgdmetbelangrijkeinvesteringeninmoderneenzeerproductieveterminals.In1981kendemeneennogeerderbescheidencontainervolumevan800.000TEUton.In2013werdeninAntwerpen8.600.000TEUverhandeldofbijnaelfkeermeer.AlsgevolgvandezeevolutiewerdenindeloopderjarenachterdesluizenopderechteroevervandeScheldediverseaanlegkadesontworpen.Laterwerdergezochtnaaraanlegplaatsenvóórdesluizen.Peraanloopbedraagtditvooreenschipeentijdswinstvanvieruurinvergelijkingmetdeaanlegplaatsenachterdesluizen.Maardatwasnietvoldoendeomdesteedstoenemendegroeitevolgen.Omdatderechteroeverhaaruitbreidingslimietreedsbereikthad,werdnaareenoplossinggezochtopdeLinker-Scheldeoever.In1998heeftde
VlaamseregeringbeslisthetDeurganck-doktebouwen.
Juridische problemenDeuitvoeringvanhetDeurganckdokheefttekampengehadmetheelwatjuridischeproblemen.ZozijnvanwegehetschorsenvandebouwvergunningdoordeRaadvanStatedewerkentweemaalstilgelegd.PasnagoedkeuringdoorhetVlaamsParlementvaneenValidatiedecreet(Nooddecreetindevolksmond)endetoekenningvannieuwebouwvergunningenkondendewerkenpashervatteninapril2002nameerdaneenjaarstilstand.
Ontwerpfase
Inplanting DeurganckdokIndestartnotaDeurganckdokvanseptember1995zijnderandvoorwaardenbepaaldvoordeinplantingvanhetdokenhetontwerpvandekaaimuren,waarvandebelangrijkste:- diepgangschepen:44tot46voet;- dieptedok:-15mtot-17mTAW;
- peilkaaivlak:+9mTAWaanhetkaaivlaktot+11mopdeterminalter-reinen.
Keuze van het kaaimuurtypeVoorhetkaaimuurtypezijnalletechni-schemogelijkhedenonderzochtgaandevanondiepgefundeerde,overmiddeldiepgefundeerdetotdiepgefundeerdetypes.Debelangrijksteparametersvoordekeuzevanhetkaaimuurtypezijnonderandere:destabiliteit,dekostprijs,debedrijfszekerheid,dedichtheidvandevoegen.Bijdediepgefundeerdekaaimuurtypesiseendiepgaandestudieuitgevoerdnaardevoor-ennadelenvandiversetypeskaaimuurenisergekozenvoordemeestveiligeoptie,deL-muur,dievolledigindendrogekanwordengebouwd.Beschrijving van de werkenHetprojectomvatnaastdebouwvankaaimurenookdeaanlegvaneenweginfrastructuur,vierspoorbundels,een20mhogeleefbaarheidsbuffertussendeterminalsenhetdorpDoelen
driehoogspanningslijnen(360kV)overhetdok.TevensisdemogelijkheidvoorzienvoordetweedesluisvoordeontsluitingvandeWaaslandhaven,dienuinuitvoeringis.Detotalelengtevandekaaimurenbedraagt5.460m,2.860maandewestzijdevanhetdoken2.600maandeoostzijde.Hettotalewerkisaanbesteedindriefasenvooreenbedragvancirca220Me,ditiseengemiddeldeprijsvan40.000e€permetervollediguitgerustekaaimuur.Hierinzijnallenodigegrondwerkenvoorzien,zowelinuitgra-vingalsinaanvulling,maarnietdebaggerwerkenvanhetdok.Detotaleinvesteringinclusiefbaggerwerkenenopspuitingvanhaventerreinenbedraagtcirca350Me.
Technische uitvoeringsaspecten
Geometrie van de kaaimuurDekaaimurenzijsemi-gewichtsmurenvangewapendbetonmeteenL-vormenhebbeneentotalehoogtevan30m;zewordenaangezetopeenpeilvan-20,00tot-21,00mTAW.Zijwordengebouwdineendiepebouwsleufdiedooreenbronbemalingwordtdrooggehouden.Dezoolis24mbreedenvarieertindiktevan2,7mtot5,5mmetdaaropdeverticalekaaimuurmeteenhoogtevan23,5meneendiktevariërendvan5,3mterhoogtevandezoolen4mbovenaanhetkaaivlak.
Bemaling en retourbemalingVoordeaanlegvandekaaimurenzijnbelangrijkegrondwaterverlagingennood-zakelijk.Dewerkenwordenimmersindendrogeuitgevoerdendebouwputmoetuiteraarddroogblijven.Hetwaterpeilwordtverlaagdvan+3,50tot-22,50TAW.Omonaanvaardbarezettingentevoorkomen,wordtvoorzienineenretourbemaling.Alsbijkomendemaatregeltervoorkomingvanzettingenenbodemverzakkingenwordthetbouwterreinlangsdegrensmeteenbelangrijkpetrochemischbedrijfvoorzienvaneen50mdiepwaterrem-mendcement-bentonietschermtotindetertiaireBoomseklei.
Grondwerken Debovengelegenpolderenturflagenwordendefinitiefgestockeerdindebaggerzone,datwilzeggeninhettoekomstigedok.Hetherbruikbaarzand
Het Deurganckdok is naast de aanleg van de HSL-lijn het grootste project dat in dit jonge millennium in België is uitgevoerd. Intussen zijn ook de werken aan de Waaslandsluis
in uitvoering in het verlengde van het Deurganckdok. Deze sluis vormt de tweede toegang tot de Waaslandhaven op de linkeroever van de Westerschelde.
Deurganckdok
wordtdefinitiefaangebrachtindeaanvullingszoneachterdekaaimuur.
Bekisting, wapening, betonHetgeheelvandebekistingkangezienwordenalseenwereldprimeurvanwegedegrotehoogte.Metdezebekistingishetimmersmogelijkinéénfase1.700m€betontestortenovereenhoogtevan17mineencyclusvan2x8uur.Hoeweleenwapeningsdensiteitvan50kg/m€eerderbeperktlijkt,bedraagtdetotalehoeveelheidteverwerkenwapeningsstaal60.000ton.Ditiscirca7,5maaldehoeveelheidstaalvandeEiffeltoren.Detotalehoeveelheidteverwerkenbetonbedraagt1.200.000m3.Ditiseenbeton-nenblokmeteenoppervlaktevan1hectareendehoogtevandeAntwerpseOLV-kathedraal(Onze-Lieve-Vrouwetoren).Omdeplanningtekunnenvolgenmoetendagelijks2.200m3betonver-werktworden.Debetoncentraleisopdebouwplaatsgeïnstalleerdenheefteencapaciteitvan270m3/u.
PlanningDewerkenaandekaaimurenzijngestarteind1999,zijngedurendemeerdanéénjaargeschorstengereedsindsmedio2005.n
Ir. Luc Neyrinck, Directeur Burgerlijke
Bouwkunde - Cordeel N.V., Voorzitter Raad
van Bestuur THV Deurganckdok (Cordeel-
Aertssen-CFE-Van Laere-Dredging International)
Aannemerscombinatie
De opdracht is uitgevoerd door de Tijdelijke
Handelsvereniging THV DEURGANCKDOK die
bestaat uit de vennoten CORDEEL, AERTSSEN,
CFE, VAN LAERE, DREDGING INTER NATIONAL.
2120
Lezing
Zoetwater-aquacultuur (vis, groente en bos) en water-retentie in the boven Mekong Delta (bron: Mekong Delta Plan 2013)
Hetbetrefthierimmershetkunnenomgaanmeteenreizendezeespiegel,hetveiligafvoerenvanhettoenemenderivier-enregenwaterenhetveiligstellenvanadequatezoetwatervoorzieningenintoenemendeperiodenvandroogte.Ditistochzekerhet‘bread&butter’vanonsNederlandwaterland,waarwegrootsenbekendmeezijngewordenendieonsnunieuwekansenzalbiedenvoordeexportvanonzedelta-kennisvooreenklimaat-bestendigedeltainde22steeeuw.Alswaterbouwersmogenwenuduswelinonzehandenwrijven;dehernieuwdeaandachtvandepolitiekvooronswerkterreinisimmersmooimeegeno-men.Maarhoegaanwenualswerkvelddezetoekomsttegemoet?Zijnwevertrouwdenzelfverzekerd–ofzelfszelf-genoegzaam–doorintezettenopmeer,maaruiteraardbetere,waterwerkenvan(envoor)onspoldermodel:hogereennieuweredijken,waterkeringenen
sluizen,ruimtevoorderivier...Ofvergtditookeenhernieuwdeblikenvernieu-wendeaanpakvanonswerkveld?Wordthetnieteenstijdomeenomslagtemakenvanwerkenaanwaternaarwerkenmetwater?Vandefocusophetbeteugelenvanwaterbuitendijks,naarhetdoelbewustbinnenhalenvanhetwaterbinnendijks.
Deaquacultuur–zoetenbrak–vormteenwatergebruikssectordieeenveran-derendperspectiefvandewaterbouw-kundevergt.Nietenkelalseen‘klassieke’gebruikervanlandenwatermethaarspecifiekeeisentenaanzienvanwaterbe-heer,maarvooralalseenfunctioneleland-enwaterinrichting,dietenbehoevevanhetwaterbeheerenklimaatadaptieeenwaterbouwkundigerolkanspelen.Deonswelbekendewaterbeheersfunctieszoals,zoetenbrakwaterberging,kustbescherming,verziltingenbescher-
mingtegenoverstromingkunnenimmersallengeïntegreerdenevenfunc-tiesvaneengoedingerichteaquacultuur-sectorzijn.Doormiddelvanhetdoel-bewustinlatenvanbrak(ofzoet)waterinaquacultuur-poldersenhetafstemmenvanwaterpeilen-beheeropdeproductie-eisen,kunnenwaterbeheersfunctiesgetransformeerdwordenineconomischewaarde.Ditbehoeftechterweleendoelbewusteinrichtingenbeheervanpolders,sluizenenkanaleninuiterwaar-den(zoet)enkustgebieden/stroken(brak),waarbijdewaterbouwwerkeneenandere(neven)functionaliteitkrijgeninbouwenbeheer.Inanalogiemethetconceptruimtevoorderivieren,waarininNederlandookruimteenfunctionaliteitaannatuurenrecreatiewordtgeboden,vormtdeaquacultuureenwaterbouw-kundigdomeinenpartnerparexcellencedieeconomischeruimteenwaardebiedtvooreenpoldermetnatte,danwel
brakkevoeten.Dezeeconomischesector,waarwevanuitNederlandnochtansweinigervaringmeehebben,biedtinhetbuitenlandveelmogelijkhedenomdewaterbouwkundigeinrichtingvanklimaatadaptie-contextspecifiekeninnovatiefvormtegeven.Wedienendan
Met de opkomst van de deltaplannen en -programma’s, in Nederland en buitenland, is er sprake van een hernieuwde politieke aandacht en impuls voor de waterbouwkunde.
De politieke en maatschappelijke bewustwording groeit dat er een nieuwe en belangrijke rol voor de waterbouw is weggelegd om ons waterbeheer aan de gevolgen van
klimaatsverandering op een duurzame en veilige wijze te kunnen aanpassen.
Van buitendijks naar binnendijks;van water keren naar water bergen
Met aquacultuur de waterbouwkunde
binnenstebuiten keren
Geïntegreerde brakke polycultuur (vis-garnalen-mangrove) voor de kustgebieden van de Mekong Delta met Mangrove kuststrook (bron: Mekong Delta Plan 2013)
alssectorechterwelbereidtezijnonsgedachtengoedterdiscussietestellen;vanwaterbuitenhoudennaarwaterbinnenbrengenenbehouden;vanzoetisgoedenzoutisfout,naareenperspectiefvanzoetwaarhetmoetenzoutisgoud.Eenveranderingvanperspectiefdieniet
enkeltoteenherijkingvanhetvakgebiedkanleiden,maarookzekertoteeninnovatieveverrijking.n
Gerardo E. van Halsema,
Wageningen Universiteit
Nieuwsgierig geworden en spreekt dit je aan?Bezoek onze adviseurs tijdens de
Waterbouwdag op 13 november in stand 38.Bekijk onze website RPS.nl
VERNIEUWPLANNEN VOOR ELKE KADE
‘De waterbouwers van RPS vernieuwbouwen elke kade. Wij richten ons op onderhoud ter voorkoming van verder ingrijpen. Ontwerpen van nieuwe ondersteunende constructies en het begeleiden van het daadwerkelijke onderhoudswerkzaamheden past precies in ons straatje.’Sake Essink, waterkeringen RPS
NIEUW DIGITAAL MAGAZINE:
INNOVATIEVEMATERIALEN
Verschijnt met een frequentie van vier keer per jaar.Abonnees van Civiele Techniek kunnen het ter kennismaking
dit jaar gratis ontvangen.
Interesse? Stuur een e-mail naar: [email protected]
Meer informatie is te vinden op www.innovatievematerialen.nl
2322
Lezing
HethieldnietopvoorEngelandindewintervan2013/2014.Hetbegonop5decembertoendeMandelastorm(inNederlanddeSinterklaasstorm)leiddetotmeerderedijkdoorbrakenenoverstro-mingvan2.700huizen.VervolgenszorgdeeenuniekeopeenvolgingvanAtlantischedepressiesvoorveelschadeaandezuid-enwestkust,endebijbeho-renderegenvalleiddetotlangdurigeoverstromingeninSomersetentoteenhoogwatergolfindeTheems(ziefiguur).Intotaalhebbenruim7.000huizenonderwatergestaan,endeeconomischeschadewordtingeschatop£1,1miljard.Gelukkigwarenergeendodelijkeslachtoffers:hetgevolgvaneenwaar-schuwingssysteemdatindelaatstejarendoorregelmatiggebruiksteedsbeterisgeworden.Dezeoverstromingenpassenineenlangereeks.Sinds1998iserelkepaarjaarweleengroteoverstroming.Indezomervan2007wasdeschadenogenkelemalengroter.
Verschillen en overeenkomstenInEngelandisgeenwetdiesteltwaardedijkenmoetenliggenenhoehoogzemoetenzijn:datconceptpastgoedbijNederland,waartweederdevanhetlandrisicoloopt,maarnietinEngelandwaarditmaartienprocentis.Alsgevolgdaarvanisoverstromingsrisicodaareenvandevelepolitiekeprioriteiten,diemoetwordenafgewogentegenbijvoor-beeldonderwijsendezorg–netalsindemeesteanderelanden.Nadestormvloedvan1953,waarbijinEngelandmeerdan300dodenvielen,werdexplicietbeslotendatdedaaropvolgendebeschermingswer-ken‘risk-based’zoudenzijn:eenhoogbeschermingsniveauvoorLondon,maarvooranderegebiedeneenafwegingvangevaltotgeval,opbasisvanbaten,kostenenbetaalbaarheid.Daardoorwerkthetalsvolgt:deregeringmaaktdepolitiekeafweginghoeveelgeldbeschikbaarwordtgesteld-momenteelisdatongeveer£600miljoenperjaar.Daarnaastbepaaltderegeringookdeprioriteitendiemetdezeinvesteringmoetenwordennagestreefd.Hierin
speeltdeeconomische‘returnoninvestment’eenbelangrijkerol,enrecentelijkwordtspecifiekgestreefdnaarhetreducerenvanhetaantalhuishou-densbovenbepaaldeoverstromings-kansen,meteenfocusophuishoudensinsociaalkwetsbaregebieden.Indeofficiëleberichtenstondnaasthetaantalgetroffenhuishoudensdanooknadruk-kelijkdatdewaterkeringencirca1,3miljoenhuizenbeschermdhaddentegenoverstroming.Opbasisvandietwee‘handvatten’vanderegering(budgetenprioriteiten),ishetdanvervolgensdetaakvandeEnviron-mentAgency,ondersteunddoorhunconsultants,omdatbeschikbaregeldzoeffectiefmogelijkvolgensdegesteldeprioriteitentebesteden.ZoalshetdeBrittenbetaamtisereeningenieussysteemvanprocedures,gerichtophetberekenenvan‘benefitcostratios’enhetoptimaliserenvanopties.Voorelkpotentieelprojectwordtopbasisvandiemethodeseenbusinesscasegemaakt.Hetnationaalbeschikbaregeldwordtvervolgenszodanigverdeeldoverde
projectenopdeplank,datdebestmogelijkenationale‘returnoninvest-ment’wordtbehaald.Daarbijspeeltsindseenaantaljarenookeenrolhoeveelgeldlokalebelanghebbendenwillenbijdragen–logischineenlandwaarvijfzesdevandebelastingbetalersgeendirectrisicolopen.InNederlandwasvooralaandachtvoordeoverstromingeninSomerset,wellichtomdatdaarvoordehulpvanNederlandsewaterbouwerswerdingeroepen.WatbetekentdezecontextvoordesituatieinSomerset?Deoverstromingentroffendaarvoornamelijkeenagrarischgebiedvan65km2metongeveer40huishoudens–eenminiemeimpactvergelekenmetbijvoorbeeldhetstadjeBostonwaarbegindecember580huishoudensonderliepenenwaareenrealistischeoplossing(indevormvaneenstormvloedkering)opdeplankligttewachtenopfinanciering.In
Als Nederlandse waterbouwer is het moeilijk te begrijpen waarom ze het in Engeland steeds weer laten overstromen: waarom bouwen ze niet gewoon een dam?! Maar zo simpel is het niet: hoogwaterbescherming
werkt in Engeland fundamenteel anders dan in Nederland, passend bij de Britse geografie en cultuur. Dit artikel geeft een overzicht van
de recente overstromingen in Engeland, plaatst het probleem in context en trekt conclusies over de rol die Nederland kan spelen.
Waarom ze in Engeland niet gewoon een dam bouwen...
steedsveelgroterzijndandekosten,dusditiseconomischverantwoordenzoupolitiekgezienmomenteelzeeraantrek-kelijkkunnenzijn.Inoktoberwordtbekendgemaaktofderegeringtotzo’nbudgetverhogingheeftbesloten.Ander-zijdsmoetwordenvoorkomendatdeoverstromingenleidentotpolitieke‘kneejerkreactions’doorgebiedenteverdedi-genwaaradaptatie(wellichtzelfshetverplaatsenvandorpen)eenbeterelange-termijnstrategieis.
Rol Nederland DeoverstromingeninSomersethebbeninEngelandgeleidtoteenroepomNederlandsehulp.Lijktlogisch:deNederlandershoudenhetweldroog.VoorlokalepoliticipastditmooibijhuncampagnetegendeEnvironmentAgency;NederlandersgaanergraagopinwanthetbevestigtonzetrotsopdeNeder-landsewaterbouw.MaarkunnendeNederlandsewaterbouwershierietsbetekenen?Nederlandheeftbijzondere,technischekennisenbovendienveelervaringmethetzekerstellenvanoverstromingsveiligheidincomplexesituaties.MaardieinbrengheeftalleenzinalshijpastbinnendeEngelsecontextdathetbeperktegeldslechtseenkeerkanwordenuitgegeven.DebelangrijkstemeerwaardeligtinhetbeschikbaarstellenvandeinnovatievemethodesdieinNederlandmetoverheidssteundoordejarenheenzijnontwikkeld–mitstoegepastindeEngelsecontext.n
Jaap Flikweert, Royal HaskoningDHV
Somersetisergeenvoordehandliggendeoplossing:baggerenisduur,heefteenzeertijdelijkeffectenbedreigtbovendiendestabiliteitvandenaastgele-gendijken.Enelkeponddiedaarwordtuitgegeven,isnietmeerbeschikbaarvoorgebiedendiedaarveelmeerbaatbijhebben.DoorpolitiekedrukheeftSomersetinmiddelseenuitzonderings-positieeneris£10miljoentoegezegd–maarhetrecentetwintigjarenplanbevatoplossingendieintotaal£100miljoenkosten.
LessenErzijntweelessentetrekkenuitdeoverstromingen.Enerzijdsbevestigenzederoepdiealjarenklinktomhetbudgetflinkteverhogen;delandelijke‘benefitcostratio’vooroverstromingsprojectenismomenteelcirca8:1.Alshetbudgetverdubbeldwerdzoudendebatennog
2524
Lezing
Renovatie van de Schalkwijksebrug (2011) in het kader van KARGO
opstellingbekijktookofdevooruitgangdertechniekdeloon-,energieenmateriaalkostenzodanigverlaagdheeft,datderenteendeafschrijvingvandenieuwewordtgecompenseerd.Vervolgenskijktdeeconoomooknognaardeinkomsten.Hetkanimmerszijndatdedienstenvandenieuweconstructiezoaantrekkelijkvoordeklantenzijn,datzijbereidzijnermeervoortebetalenofgeneigdzijnermeervanaftenemen.Denkmaaraaneenreisorganisatiemetnieuwe,modernebussen,diedeconcurrentieaangaatmeteenorganisatiemetoudebussen.Nuwordtdewinstvan‘nieuw’vergelekenmetdievan‘oud’,zonderdeafschrijvingenrentevan‘oud’inrekeningtebrengen.Zodra‘nieuw’meerwinstoplevert,wordt‘oud’afgedankt.Dezeaanvullingopdeonderhoudstheoriemaaktduidelijkwaaromveelconstructies,dienogingoedetechnischestaatzijnuitdienstwordengenomen.Eenkademuur,dienoginperfectestaatverkeert,wordtbijvoorbeeldverlatentengunstevannieuweafmeerplaatsenmeteengroterewaterdiepte.Overhetalgemeenisdeeconomischelevensduur,dievolgtuittabel2,korterdandetechnische,diepaseindigtalshetrisicoteveelstijgt.
Inkomsten ‘nieuw’ Inkomsten ‘oud’
Integrale kosten ‘nieuw’
Variabele kosten ‘oud’
Winst ‘nieuw’ Winst ‘oud’
Tablel 2 Vergelijking van de winst van de alternatieven ‘Nieuw’ en ‘Oud’
Systemen onderhouden of vernieuwen Deverfijndeoptimalisatievanontwerpenonderhoudwordtnogverderinperspectiefgeplaatstalsmenbeseftdatdemeesteinfrastructurenonderdeelzijnvaneenverbindingslijn.Endatiseenserie-systeemvanweg-brug-weg-tunnel-weg-etcofzeegeul,toegangsgeul,golfbrekers,kade,kranen,wegverbinding.Hetoptimaliserenvaneendergelijkserie-systeemisnieteenvou-dig.Deduursteschakelmoetdebeperkendefactorzijnindetotalecapaciteit.Vanuithetrisicobezienligtdefaalkansvanhetsysteemtussendesomvandefaalkansenvandecomponentenendehoogstefaalkans.Hierkrijgtdeduurstteonderhoudencomponentdehoogstefaalkans,deanderezijnbetrouwbaarder.Hetoptimaliserenvaneentotaalsysteemdienttegebeurenmet‘winst’alsoogmerk.Menmoetzichechterrealiseren,datelkeveranderingvanlonenofanderekostendeoptimalesamenstel-lingwijzigt.Meestalverhindertdemaatschappelijketraagheiddeaanpassingtotdatdeondergangdreigt.
ConclusiesDeonderhoudstheorieiseengoedhulpmiddelbijhetbeheervaninfrastructuur.Hijlaatziendatrisicodedrijvendekrachtisachterhetonderhoud.Eenernstigebeperkingvandetheorieishetachterwegelatenvandenieuwbouw-optie.Daardoordreigtdetechnischelevensduurverlengdtewordentotdathetnietmeergaat.Meestalisdeoudeconstructieveeleerderachterhaalddoordevooruitgangvandetechniekofdewijzigingvandeecono-mischeverhoudingen.Datontdektmendoorsteedsnieuwbouwnaastonderhoudteplaatsenendemogelijkewinsttebeschou-wen.Totslotiseropgewezendatdeinfrastructuuruitseriesyste-menbestaat,terwijldetheoriezichrichtopeencomponent.Dewerkelijkheidisdusvrijingewikkeld.n
Prof.dr.ir.drs. Han Vrijling, TU Delft, Horvat & Partners
De laatste jaren is er veel belangstelling ontstaan voor het optimaal onderhouden van de grote voorraad kunstwerken in ons land. Assetmanagement wordt dat vaak genoemd. Inderdaad keken Diensten Openbare
Werken en Havenautoriteiten vroeger naar hun infrastructuur met als doel een onberispelijke technische kwaliteit, die vijftig jaar stand moest houden. Tegenwoordig is de theorie van het optimale onderhoud veel
verder ontwikkeld. Daarbij spelen naast techniek ook aspecten als kosten, betrouwbaarheid en de tijdswaarde van geld een rol. Het probleem is echter dat deze theorie zich voornamelijk richt op de minimalisatie van de kosten tijdens de technische levensduur. De inkomsten, die het kunstwerk genereert zijn veel belangrijker.
De economische levensduur eindigt als de inkomsten de kosten niet meer dekken. Dat is vaak het geval voordat de constructie technisch versleten is. Daarom moet naast het optimaal onderhouden ook het
vernieuwen in overweging worden genomen. Het meest winstgevende alternatief verdient de voorkeur.
Onderhoudenbestaatwetenschappelijkgezienuittweeactiviteiten:inspecterenenrepareren.Heteerstehoudtinhetobserverenvandeactuelestaatvanhetkunstwerkenhettweedehetterugbrengenvanhetobjectindeoorspronke-lijkestaat.Menkiestuittweeonder-houdsstrategieën:correctiefofpreventief.Heteerstebetekentdatmenovergaattotreparerenzodrafalenwordtgeconsta-teerd.Inhettweedegevalwordtdestaatvandeconstructie,hetaantaldraaiurenofsimpelwegdetijdgeobserveerdenvindtpreventiefreparatieplaats,zodraeenbepaaldegrenswordtoverschreden.Daardoormoetdekansopfalentussendereparatiesaanvaardbaarkleinblijven.Dekeuzewordtvooralbepaalddoordegevolgenvanfalen.Alsdiekleinzijn,iscorrectiefonderhoudoptimaal,maaralsdegevolgengrootzijnverdientpreventiefonderhouddevoorkeur.
Economische benadering: onderhouden of vernieuwenInhetuiterstegevalkanonderhoudsstra-tegie,diealleenletopdekosten,leidentotdesituatieuitdejaren70vandevorigeeeuw,toengoedonderhoudenolietankerswerkeloosafgemeerdlageninNoorsefjorden.Omdittevoorkomenmoetmensteedstweemogelijkhedennaastelkaarzetten:1)hetreparerenvandeoudeconstructie,2)hetbouwenvaneennieuwe.Dittweedealternatiefblijftonbesprokenindeonderhoudstheorie,maarindeeconomiehechtmendaarveelwaardeaan,omdatbijvoorbeelddeloonkosten,hetmateriaalverbruikendebrandstof-kostendoordevooruitgangvandetechnieksterkgedaaldkunnenzijn.Deeconomischevuistregelisdatmendeintegralekostenvandenieuwemoetvergelijkenmetdevariabelekostenvandeoude.Opgrondvandeonderhoudsthe-
oriemoetmendanookhetrisicovanfalenofdeverzekeringspremieopnemenindevergelijking.
Lonen Lonen
Energie Energie
Materialen Materialen
Afschrijving --
Rente --
Reparatie & inspectie Reparatie & inspectie
‘Risico’ ‘Risico’
Integrale kosten ‘nieuw’
Variabele kosten ‘oud’
Tabel 1 Vergelijking van de kosten van de
alternatieven ‘Nieuw’ en ‘Oud’
Uitdetabelblijktduidelijkdebeperkingvandeonderhoudstheorie,diealleendesomvandetweeregelsReparatie&inspectieenRisicovoordeoudeconstruc-tieminimaliseert.Deeconomische
Verbouwen of vernieuwen?
www.pao.tudelft.nl
Ontwerp en uitvoering van geokunststoffen in de waterbouw14 november
The Hydraulic Fill Manual International course20 and 21 November
Without proper hydraulic fi ll and suitable specialized equipment, major infrastructure projects such as ports, airports, roads, industrial or housing projects cannot be realised. The subject of this course covers the initiation, design and construction of hydraulic fi ll projects as described in the Hydraulic Fill Manual. The book contains all relevant aspects about the complex development of a hydraulic fi ll project.
Environmental Aspects of Dredging International course24 and 25 November
This course provides an overview of the environmental aspects of dredging and the state of the art dredging techniques.
Nieuwe ontwikkelingen in het ontwerp en de uitvoering van kustconstructies 27 and 28 november
Ankerpalen: ontwerp, uitvoering en beproeving 27 november
De cursus bestaat uit een nadere toelichting op de achtergronden en de inhoud van de SBRCURnet-publicatie C236 ‘Ankerpalen’ en behandelt zowel de theorie van het ontwerp als de praktijk van uitvoering en beproeving. Op theoretisch en praktisch gebied ervaren docenten staan garant voor een gedegen inkijk in de wereld van de ankerpalen en geven u de gelegenheid tot het stellen van de vragen waarop u eerder geen antwoord kreeg.
Combine the courses The Hydraulic Fill Manual and Environmental Aspects of Dredging and receive € 200,- discount!
Advertentie Civiele Techniek oktober 2014.indd 1 13-10-2014 16:23:07
nummer 7 2012
2726
Delaatstetienjaariserveelgeleerdoverdefaalmechanismenvaneendijk.Eenvandemeestprominentedaarvanispiping.Kwelwatermetzandstroomtdoordrukverschilondereenkunstwerkdoorrichtingbinnendijksezijde.Inhetbegingaatditheellangzaam,maarhoelangerdeonderloopsheiddoorgaat,hoesnellerdeuitspoelinggaat.Uiteindelijkontstaantunnelvormigeruimtesdiedeconstruc-tieverzwakken.Alspipingnietoptijdwordtgestoptkanditleidentotverzak-kingofdijkdoorbraak.
GeotextielHetwaterschapRivierenlandkwambijhetprogrammabureaumeteenvraagofRijkswaterstaatmeewildedoenaaneenonderzoeknaardewerkingvaneenwaterdoorlatendgeotextiel.Depotentiewasdirectduidelijk;- Hetdoeklaatwaterdoormaarhoudt
hetzandtegen;- Geenzandmeevoerendewellen;- Geengrotebinnendijksepiping
bermen;- Inpotentieeengrote(zoniethele
grote)kostenbesparing.
Definancieringkwamdussnelrond.TestsindeIJkdijkbevestigdenhetpotentieelvandezeinnovatie.Momen-teellopenerpilotsindehuidigedijkver-beteringen.Zakenalsduurzaamheid,hoehetdoekingebrachtmoetwordenenlangetermijneffectenwordenmeegeno-menindeevaluatie.
ExplosievenBijhetgravenindeuiterwaarden,vooralbijgrotestedenofgebiedenwaarinWOIIveelgevochtenis,wordengrotehoeveel-hedennietgesprongenexplosieven
Ruimte voor innovatie in Ruimte voor de Rivier-programma
Ruimte voor de Rivier is het grootste Nederlandse waterbouwprogramma sinds de deltawerken. In plaats van tegen het water te vechten, wordt de rivier in ruim 35 projecten
letterlijk meer ruimte gegeven. Bovendien wordt niet alleen aan een veilig, maar ook aan een aantrekkelijk rivierengebied gewerkt. Het programma is in volle gang en kent
tal van innovaties, zowel in aanpak als in gekozen oplossingen. Waterveiligheid vraagt in Nederland voortdurende aandacht, zo dient het Deltaprogramma zich al weer aan. Er is
veel te halen uit het programma waar andere projecten weer mee verder kunnen.
Lezing
gevonden.ZoookinhetRuimtevoordeRivierprogramma.AannemersBoskalis,VanHattumenBlankevoortenWitte-veenenBos,inopdrachtvanhetWater-schapGrootSallandhebbensamenmetdeEODenTNOeennieuwebescher-mingsconstructiebedachtomdeontstekeruitdegevondenbommentehalen.Normaalgesprokenwordenruimtwintigzeecontainersrondeengevondenvliegtuigbomgestapeldomdezeonscha-delijktekunnenmaken.Denieuweconstructiebestaatuitslechtsvierzeecontainersopeenrij,waarmeeeensoortviaductbovendebomwordt
gebouwd.Opdestellagekomenvervol-genshardhoutenbalkenenanderhalvemeterzand.Dezeconstructiekaninslechtsééndagwordenopgebouwd.Ookhoevenmindermensentewordengeëvacueerd.Deruimingvanbommenkanhiermeesimpeler,snellerengoedkoperwordenuitgevoerd.Inmiddelsisdenieuwemethodeuitvoeriggetest.
Deuitdagingvanhetprogrammawasenisomin2015dehoogwaterveiligheids-doelstellingtehalen.Dedoorlooptijdvaneenprojectmeteenàtweejaarverkorten
ismogelijk.Dieruimtewerdgevondendoor:- Solidereprojectbesluitdoormeer
vooroverlegmetvergunningverlenersenbeheerders;
- Eerdertestartenmetgrondaankoop;- Nauwesamenwerkingtussende
overheden.Hetresultaat:gemiddeldéénjaardoorlooptijdtussenprojectbesluitMinisterendestartvandeaanbesteding!n
Cor Beekmans, Ruimte voor de Rivier,
Rijkswaterstaat
2928
Zeepkistpresentaties
De ultimate dike operator, een oplossing voor dijkversterking in het rivierengebied? (illustratie Vincent Sendra de Jongste en Ties Rijcken)
Denieuwenormenzijnafgeleidopbasisvaneenbeschouwingvanoverstromings-risico’s(schadeenslachtoffers)enhebbenbetrekkingopdedoorbraakkans(ookweloverstromingskans)vanwaterkerings-systemen.EenoverzichtvandenormenistevindenindebijdragevanBertNaardingeldersindezeuitgave.VooralinhetrivierengebiedenRotter-dam-Rijnmondzullendevoorgesteldenormenleidentoteenforseversterkings-opgave.Voordijkversterkingenlangsde
Op Prinsjesdag verscheen het Deltaprogramma 2015, met daarin vijf deltabeslissingen. Deze hebben betrekking op waterveiligheid, ruimtelijke adaptatie, zoetwater, het IJsselmeergebied en de Rijn-Maasdelta. De meest uitgewerkte en belangrijkste beslissing betreft de ‘waterveiligheid’.
In die deltabeslissing is een voorstel voor gedaan voor herziening van de normen van de primaire waterkeringen die ons land beschermen tegen overstromingen vanuit de rivieren, zee en meren.
Slimme waterbouwkundige oplossingen zijn nodig voor betere hoogwaterbescherming in ons land.
Zeepkistpresentaties Waterbouwkundige ideeën voor
het deltaprogramma gezocht
Prijsvraag: waterbouwkundige ideeën voor het deltaprogramma
Als onderdeel van de Waterbouwdag is een prijsvraag georganiseerd om waterbouwkundige ideeën voor het deltaprogramma te inventariseren. De prijsvraag staat open voor uitge-werkte ideeën die een bijdrage leveren aan de opgaven uit het deltaprogramma. Tijdens de Waterbouwdag zal door het publiek het beste en meest kansrijke idee worden geselecteerd op basis van presentaties van de inzenders vanaf de zeepkist.
WaalenLekzijnnormenvoorgesteldvan1/10.000tot1/30.000perjaar-vooralopgrondvandeeconomischekosten-baten-analyse.HetprojectVeiligheidNederlandinKaart(VNK)schatdehuidigeveilig-heidvanderivierdijkenvoorveelgebiedenop1/100tot1/500perjaar,vooraldoorgeotechnischemechanismenzoalsafschuivingenpiping.Degroteuitdagingligtdanookinhetrealiserenvaneenhonderdkeerveiligerrivieren-systeem.Hetdeltaprogrammavermeldt
metdatditbereiktzalwordendoorrivierverruimingendijkversterkingineen‘krachtigsamenspel’.UitdeanalysesinhetprojectVNKblijktdatwaterstands-verlagingdoor(meer)ruimtevoorderivierbeperkthelptomdedoorbraak-kansdoorgeotechnischefaalmechanis-menteverlagen.Ditbetekentdatopheelveelplekkenrivierdijkenzullenmoetenwordenaangepakt.Degrotevraagishoeditallesisterealiserenineenintegraalprogramma.
Hetdeltaprogrammaisdeafgelopenjarensterkgerichtgeweestopdebestuurlijkekantvandezaak.Hetisnutijdvooreenverderetechnisch-ruimte-lijkeuitwerkingvanalternatieveoplossingenvoordeverschillendesystemen.Ingrepenzijngewenstdiedeveiligheidsterkverbeteren,hetland-schapverfraaien,deoverlastbeperkenenditallesbijvoorkeursnelterealiserentegenlagekosten.Vooralslimmeoplossingenzijnnodigomdegeotechni-schefaalmechanismentegentegaan.Deafgelopenjarenisergeëxperimen-teerdmetdijkvernagelingvoormeerstabiliteit,inzetvangeotextielenenreliefswellstegenpiping.Geletopdeschaalvandebenodigdedijkversterkin-gen-enkelehonderdenkilometers-zaldezegrootschaligenwelhaastindustrieelmoetenwordenaangepakt.Isdeultimatedikeoperatordieisvoorgestelddoorir.TiesRijcken(zieillustratie)hierwellichtdetotaaloplossing?
VoorhetRotterdam-Rijnmondgebiedisbeterebeveiligingtegenstormvloedenvanafzeenodig.DevraagisofenhoemendebetrouwbaarheidvandeMaeslantkeringkanverbeteren.Wellicht
zijnoptermijnaanvullendestormvloed-keringenofzelfsafdammingvandeNieuweWaterwegnodigvooreenbeterebeschermingenbeterzoetwaterbeheer,maarmetnadelenvoordescheepvaart.Totslotzijnerinhethelewaterkerings-systeemveleverouderendewaterbouw-kundigekunstwerkentevinden.Devraagishoenieuweconstructievormenenmaterialenzoalskunststoffenkunnenhelpenbijdevervangsopgavevandezewerken.Almetal,iserdekomendejarengrotebehoefteaanwaterbouwkundigeideeënopdeuitdagingenuithetdelta-programmaaantepakken.n
S.N. (Bas) Jonkman, hoogleraar integrale water-
bouwkunde, afdeling waterbouwkunde, faculteit
civiele techniek en geowetenschappen, TU Delft
Referenties:
Deltaprogramma 2015. Werk aan de delta.
Vijf deltabeslissingen om Nederland veilig en
leefbaar te houden. www.spoorzonedelft.nl
Jaarlijks leidt tijdelijk hoogwater wereldwijd tot men-
selijk leed en vele miljarden euro’s aan schade. Van
oudsher wordt vaak de zandzak ingezet als tijdelijke
waterkering. De zandzak werkt, maar kent ook nadelen.
In Flood Proof Holland (FPH) ontwikkelen ondernemers
effectieve alternatieven voor deze aloude zandzak.
FPH is een test- en demonstratieterrein (polder) voor
innovatieve flexibele tijdelijke waterkeringen.
Op het terrein testen, verbeteren en demonstreren onder-
nemers in eigen bassins in samenwerking met de Tech-
ADVERTORIAL
nische Universiteit van Delft innovatieve oplos singen.
De proeftuin ligt naast de A13 in de ‘achtertuin’ van de
TU Delft en in de ‘voortuin’ van Deltares. Het afgelopen
jaar hebben delegaties en filmploegen uit de meest
uiteenlopende landen een bezoek gebracht aan FPH.
Wilt u meer informatie over Flood Proof Holland,
de polder bezoeken of uw eigen innovatieve flexibele
waterkering testen?
Stuur dan een mail naar [email protected]
Flood Proof Holland
30
Workshop
BinnenhetprogrammaRuimtevoordeRivierworden34projectenuitgevoerddieeenbijdrageleverenaanhetverhogenvandewaterveiligheidenruimtelijkekwaliteitvanhetrivierengebied.Deingrepenvariërenvanuiterwaard-vergravingenendijkverleggingentotkribverlagingenontpolderingen,dijkversterkingenendeaanlegvanhoogwatergeulen.
HetprogrammaheeftdestatusvanGrootProject–deTweedeKamerwilsteedsopdehoogtegehoudenwordenoverdevoortgangenbudgetontwikkelingenom
nietachterafverrasttewordendoorvertragingenenkostenoverschrijdingen,zoalsdatbijeerderegroteprojectenregelmatighetgevalwas.Omdezeredenproberenwijeventuelevertragendefactorenzovroegmogelijkinbeeldtekrijgen.Zoisookdeorganisatievanhetbeheerenonderhoudvangerealiseerdeprojectenvancruciaalbelang.Deoverdrachtvanbouwersnaarbeheer-dersvergtbijveelprojecteneenforseinspanningenleidtvaakooktotvertra-gingindeafronding.Ditwordtnietvergemakkelijktdoordeveelheidaanbeheerdersvanuitdiversegemeentes,
waterschappen,terreineigenaren,rijkswaterstaatdistrictenennatuur-beschermingsorganisaties.
BinnenhetprogrammaRuimtevoordeRivierstrevenwijinhetheletrajectvanplanstudietotrealisatienaareensoepeleoverdrachtnaardetoekomstigebeheer-ders.Ookhorenwijgraagvandedeelnemerswaterbeterkaninonzeaanpakindeafrondendefasevanhetprogramma.n
Josan Tielen, Programmabureau
Ruimte voor de Rivier
Workshop Onderhoud Ruimte voor de Rivier
Vanaf het begin van de projecten streven we naar een soepele overdracht van beheer en onderhoud. Waarom is beheer en onderhoud ook voor waterbouwers
interessant? Daar gaan wij in deze workshop naar op zoek, vanuit de geleerde lessen van het programma Rijkswaterstaat Ruimte voor de Rivier.
Naast bagger- en landwinningsactiviteiten wereldwijd, is Jan De Nul Group, zowel in België als internationaal, een toonaangevende onderneming voor civiele bouw. De firma focust op complexe multidisciplinaire projecten in de waterbouw, de waterzuiveringsinfrastructuur, maar ook op gebouwen zoals zorginstellingen, de nationale luchthaventerminal van Brussel en het conertgebouw van Brugge. Ook op het vlak van infrastructuurwerken is Jan De Nul Group een referentie. Momenteel bouwt Jan De Nul mee aan de sluizen van het Panamakanaal. Naast de uitvoering van tal van project heeft Jan De Nul Group ook de nodige kennis opgebouwd voor PPS projecten.
KANTOOR ONDERNEMINGEN JAN DE NUL NV I Tragel 60 I 9308 Hofstade-Aalst I België I T +32 53 731 711 F +32 53 781 760 I [email protected]
Volg ons op
www.jandenul.com
MENSENEN KENNIS VAN ZAKEN
Civiele Techniek_ Waterbouwdagspecial.indd 1 02/10/2014 15:16:55
Redubel bv
• afvangen van fijnstof op Electrete filters
• omzetting van stikstofdioxide naar
een neutrale stof met behulp van TiO2
• reductie van geluidshinder
CleanScreen kan ook toegepast worden op bestaande geluidsschermen.
Ook op grote afstand van CleanScreen is de verbetering van de luchtkwaliteit
blijvend aanwezig.
www.cleanscreen.nl
100
91
voor een betere leefomgeving
CleanScreenTM
THE ART OF PILING TECHNOLOGIES
Fundex N.VKustlaan 118 8380 ZEEBRUGGE Belgiëtel: (+32) (0)50 54 41 64 fax: (+32) (0)50 54 79 02 e-mail: [email protected] URL: www.fundexgroup.com
Funderingstechnieken Verstraeten BVBrugsevaart 6 Postbus 55 4500 AB OOSTBURG Nederland tel: (+31) (0)117 45 75 75 fax: (+31) (0)117 45 75 50 e-mail: [email protected] URL: www.fundexgroup.com
Informatie op aanvraag
FUNDEX ® palen • FUNDEX ® palen met groutinjectie • FUNDEXCOMBI palen • TUBEX ® palen met groutinjectie • VIBREX ® palen •
SUPERVIBREX ® palen • FUNDEX ® trekankers • MV palen • TWIN – buispalenwand • Stalen Buispalen • Grindkernen•
042045 CT0810.indd 45 11-11-10 14:22
Kantoor Den Haag Kantoor HeemskerkWaterpas 98 De Trompet 15852495 AT Den Haag 1967 DB HeemskerkTel: +31703077499 Tel: +31251245752
Geotechnical experts BV pile testinG experts BV Geotechnical equipment BV
Allnamics
ontwikkeld en gebouwd
door cape holland
www.allnamics.eu
Allnamics is ook uw partner voor specialistische geotechnische advisering en expertise
machine voor uitvoering van snelle proefbelastingen op funderingspalen conform cur 230
> Hydraulisch bediend valbloksysteem met vangmechanisme;> Variabele instelling van valhoogte en stijfheid verenpakket;> Geavanceerd meetsysteem met directe metingen van belasting,
zakking en versnellingen van de paalkop;> Dedicated software voor verwerking van meetresultaten; ruwe
diagrammen last-zakking zijn reeds kort na het testen beschikbaar.
Een praktisch en economisch alternatief voor statische proefbelastingen; per dag kunnen meerder palen worden getest. Allnamics kan beschikken over een StatRapid apparaat voor uitvoering van proefbelastingen van 0.2 tot 8.0 MN.
CT0712.indb 25 17-09-12 15:52
32
Omdeveiligheidvandezehistorischeconstructiestegaranderendientdeeigenaar/beheerdergeregeldconditieme-tingeneninspectiesteverzorgen.Inveelgevallenzijnrelatiefweiniggegevensbekendoverdeconstructie(vaakontbrekenbijvoorbeeldtekeningen,berekeningen,bestekkenengegevensoverhistorischebelastingen).Ditmaakthetinspecteren,beoordelenenhettoetstenvandergelijkeconstructiesnieteenvoudigenvaakkostbaar.Totvoorkortwarenvoordergelijkeconstructiesalleenhethandboekdamwandconstructies(CUR-publicatie166)enhethandboekkademuren(CUR-publicatie211)voorhanden.Echter,dezepublicatiesleggendenadrukophetontwerpenvannieuwekadeconstructiesenvrijwelnietophetinspecteren,toetsenofbeoordelenvanbestaandekadeconstructiesinbinnen-stedelijkgebied.
Bijhetbeoordelenvandehuidigetoestandontstaanproblemenwanneeroudeberekeningsresultatenwordenvergelekenmetdeveiligheidsfilosofie
vandehuidigevigerendenormenenrichtlijnen.Daarnaastkomenspecifiekeaspectenvanoudebinnenstedelijkekademurenonvoldoendeaandeordezoalsbijvoorbeelddeinvloedvanbomenenverkeerdirectlangseenkade,onderhoud,herstelenhetomgaanmetderestlevensduurinbestaandepublica-ties.Tevensbleekdatgemeentesvrijwelgeenrichtlijnenhaddenomeengoedeuitvraagtemakenvoorhetinspecterenenbeoordelenvandergelijkeconstruc-ties.Hoeveelwanddiktemetingenzijndaadwerkelijknodig?Watisdeomvangvanhetonderzoekalsmenhoutenpaalfundatiesonderwaterwilbeproe-ven?Hoekaneenverankeringwordengeïnspecteerd?Debovenstaandeproblematiekvormdedeaanleidingomeenhandboekoptestellendiehand-vattenbiedtvooreenuniformebeoorde-lingswijzevoorbestaandebinnenstede-lijkekademuren.DaartoeisgedurendetweejaareenwerkgroepbeziggeweestomditSBRCURnethandboekvoortebereiden.Desamenstellingvandewerkgroepwasdusdanigdatalle
belanghebbendenvertegenwoordigdwaren.Ditheeftgeresulteerdineenafgewogenpublicatiewaarinalleaspectenvanbeheerenonderhoud,inventarisatie,omgeving,ontwerp,uitvoeringenhetverrichtenvaninspectiesaandeordezijngekomen.Decommissiehooptmetdezepublicatietoteenconstructievebijdragetezijngekomenvoordegenendiemetdezeproblematiektemakenhebben.Ditkunnenzowelopdrachtgevers,beheerders,adviesbureausalsaannemerszijn.
TijdensdeWaterbouwdagzaleenworkshopvanhetPlatformBinnenstede-lijkeKademuren(PlatformBiKa)plaats-vindenwaarinopdeproblematiekvanbinnenstedelijkekademurennaderwordtingegaan.n
Ass.prof. dr.ir. J.G.de Gijt, TU Delft/Ingenieurs-
bureau Gemeente Rotterdam, Ir. A.A. Roubos,
Havenbedrijf Rotterdam NV, Ir. D. Grotegoed,
Ballast Nedam Engineering BV
SBRCURnet-handboek Binnenstedelijke kademuren
WORKSHOP
Al eeuwenlang worden in Nederland kademuren gebouwd in een stedelijke omgeving. Vaak zijn na verloop van tijd constructieve aanpassingen aan de kadeconstructies gedaan om de economische en
technische levensduur te verlengen. Deze aanpassingen waren bijvoorbeeld noodzakelijk om aan de wens steeds grotere schepen te kunnen ontvangen te voldoen. Inmiddels vindt er vrijwel geen
op- en overslag meer plaats in het binnenstedelijke gebied en worden de historische binnenstedelijke kadeconstructies momenteel anders gebruikt dan waar ze oorspronkelijk voor ontworpen zijn.