waste reduce volunteer[1]

คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยสำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน

ISBN 978-974-286-410-1 คพ. 04-085

คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน

กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม92 ซอยพหลโยธน 7 ถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400โทร. 0-22982408 – 11 โทรสาร. 0-2298-2409

www.pcd.go.th

เอกสารฉบบนเปนลขสทธของ กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

R51-401_3R_COVER.indd 1 9/3/08 4:12:12 PM

แยกขยะวนน

เพอสงแวดลอมทดในวนขางหนา

R51-401_3R_COVER.indd 2 9/3/08 4:13:04 PM

คมอ แนวทางการลด คดแยก

และใชประโยชนขยะมลฝอย สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมหมบาน

สำนก

จดการกากของเส

ยและสารอนต

ราย

กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

คณะผจดทำ


ทปรกษา ดร. สพฒน หวงวงศวฒนา อธบดกรมควบคมมลพษ

นางมงขวญ วชยารงสฤษด รองอธบดกรมควบคมมลพษ

นางสณ ปยะพนธพงศ ผอำนวยการสำนกจดการกากของเสยและสารอนตราย

ผเรยบเรยง นางสนนทา พลทวงษ นกวชาการสงแวดลอม 6ว

นายวรรณลพ สนงาม นกวชาการสงแวดลอม

นายวาทต หวนทอก นกวชาการสงแวดลอม

คณะทำงาน นางสาวนภวส บวสรวง ผอำนวยการสวนลดและใชประโยชนของเสย

นางสาววานช สาวาโย นกวชาการสงแวดลอม 7ว

นายไชยา บญชต นกวชาการสงแวดลอม 6ว

นางสาววาสนา แจงประจกษ นกวชาการสงแวดลอม 6ว

นางสาวจรวรรณ แกวมา นกวชาการสงแวดลอม

นางสาวจราภรณ นวลทอง นกวชาการสงแวดลอม

นางสาวเสาวรส แสงประเสรฐ นกวชาการสงแวดลอม

นายพรดนย หมนภกด นกวชาการสงแวดลอม

จดทำโดย : สวนลดและใชประโยชนของเสย สำนกจดการกากของเสยและ สารอนตรายกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม

พมพครงท 1 ปทพมพ 2551 จำนวน 50,000 เลม สถานทพมพ บรษท รงศลปการพมพ (1977) จำกด

สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน

คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย

คำนำ

ขยะมลฝอย เปนมลพษทกอใหเกดผลกระทบตอประชาชนและสงแวดลอมทง

ทางตรงและทางออม เปนเรองเรงดวนททกคนตองรวมมอรวมใจกนจดการโดยการลด

คดแยกและนำขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนใหมากทสด โดยเรมจากระดบครวเรอน

ขยายออกไปสชมชน และองคกรตางๆ อนจะสงผลใหปรมาณขยะมลฝอยลดลงในภาพรวม

ของประเทศ อกทงยงเปนการใชทรพยากรทมอยใหคมคาและเกดประโยชนมากทสด

คมอฉบบนประกอบดวยแนวทางเกยวกบการลดปรมาณขยะมลฝอย ณ แหลงกำเนด

การคดแยกมลฝอยเพอใหขายไดในราคาด การใชประโยชนขยะมลฝอยในระดบครวเรอน

และชมชน รวมทงตวอยางกจกรรมลด คดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย ซงครวเรอน

และชมชนสามารถดำเนนการไดในทองถนของตวเอง

กรมควบคมลพษ ไดจดทำคมอแนวทางการลด คดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย

สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน (ทสม.) เพอนำไปใช

เปนแนวทางในการจดกจกรรมการลด คดแยกและการนำขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชน

ในระดบครวเรอนและหมบาน ใหมความเหมาะสมกบองคประกอบขยะมลฝอยทแตกตาง

กนไปตามลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของแตละภมภาค เพอมงสเปาหมายในการลด

ปรมาณขยะมลฝอย ณ แหลงกำเนด คดแยกและนำกลบมาใชประโยชนจากขยะมลฝอย

เพอลดการใชทรพยากรธรรมชาตมาเปนวตถดบใหม ซงสอดคลองกบวตถประสงคและ

กจกรรมของ ทสม. ทกำหนดใหมขนตามระเบยบกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

วาดวยอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน พ.ศ. 2550

กรมควบคมมลพษ หวงเปนอยางยงวาคมอฉบบน จะเปนประโยชนตออาสาสมคร

พทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน (ทสม.) ในการดำเนนการจดการ

ขยะมลฝอยอนจะเปนการแกไขปญหาผลกระทบจากขยะมลฝอยตอประชาชนและ

สงแวดลอมได

กรมควบคมมลพษ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

กรกฎาคม 2551

สำนก



ราย


สารบญ บทนำ 6 คำนยามทควรทราบ 9 ประเภทขยะมลฝอย 13 ประเภทขยะรไซเคล 20 1. แกว 20

2. กระดาษ 22

3. พลาสตก 23

4. โลหะ 25

5. อลมเนยม 27

การคดแยกขยะมลฝอย 28 แนวทางการลดปรมาณขยะมลฝอย 34 1. ระดบครวเรอน 34

2. ระดบชมชน 36

ตวอยางกจกรรมการคดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย 38 1. ระดบครวเรอน 38

1.1 สงประดษฐจากวสดเหลอใช 38

1.2 การทำนำหมกจลนทรย 39

1.3 การหมกปยหมกอนทรย 49

2. ระดบชมชน 52

2.1 การจดตงสถานททงขยะแยกประเภทในชมชน 52

2.2 ศนยวสดรไซเคลของชมชน 59

2.3 ธนาคารขยะรไซเคล 62

2.4 การลดการใชพลาสตกและโฟม 73

2.5 ผาปารไซเคล 76

2.6 ขยะแลกไข สงของ 79

2.7 การผลตเชอเพลงเขยว 84

เอกสารอางอง 85

3Rs

R E D U C E

R E U S E

R E C Y C L E

สำนก



ราย


6

บทนำ

ปจจบนปญหาขยะมลฝอยเปนปญหาททกฝายทเกยวของไดใหความสำคญ

และตองรวมมอแกไขกนอยางเตมความสามารถ เพราะเปนปญหาทเกดขนในชมชน

ทกระดบตงแตองคการบรหารสวนตำบล เทศบาลตำบล เทศบาลเมอง และเทศบาลนคร

และนบวนจะทวความรนแรงมากยงขน ทงนเนองจากความเจรญเตบโตทางดาน

เศรษฐกจ การเพมขนของจำนวนประชากร ตลอดจนพฤตกรรมการอปโภคบรโภค

ของคนเราเรมเปลยนไป จากเดมทเคยใชตะกราเวลาไปจายตลาด ใชปนโตใสอาหาร

ใชใบตองหรอใบบวซงเปนวสดทยอยสลายไดงายหออาหาร แตปจจบนมการใช

สนคาทมบรรจภณฑจำพวกพลาสตก โฟม แกว กระดาษ โลหะ อลมเนยม เพมขน

เรอยๆ ทำใหเกดมลฝอยสงขนตามไปดวย ผลกระทบทจะตามมามทงความสญเสย

ทางดานสงแวดลอม กอใหเกดมลพษทางนำ ดนเสอมสภาพ ความเสยหายจาก


คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 7

เหตรำคาญสงกลนเหมนรบกวน รวมถงเปนแหลงทอยอาศยของสตวพาหะนำโรค

เสยหายตออตสาหกรรมการทองเทยวความสญเสยทางดานเศรษฐกจและสนเปลอง

งบประมาณของรฐทใชในการแกไขปญหาขยะมลฝอย

อยางไรกตามขยะมลฝอยทเกดขนมสดสวนองคประกอบทสามารถนำมาใช

ประโยชนใหม ไดในอตราทไมนอยกวารอยละ 80 ของปรมาณขยะมลทเกดขน โดย

สามารถนำขยะจำพวก พลาสตก แกว กระดาษ โลหะ อลมเนยม มารไซเคลไดรอยละ

30 - 35 และนำขยะอนทรยหรอขยะทสามารถยอยสลายไดมาหมกทำปยได

รอยละ 45 - 50 แตปจจบนอตราการนำขยะกลบมาใชประโยชนใหมมเพยง

รอยละ 22 ของปรมาณขยะมลฝอย

ทเกดขน ซงยงคงเปนอตราทตำ

มากเมอเปรยบเทยบกบขยะมลฝอย

ทมศกยภาพในการกลบมาใช

ประโยชนได ดงนนหากทกคน

เ ข า ม าม ส ว น ร ว ม ในก า รลด

คดแยกและใชประโยชนจาก

ขยะมลฝอยโดยเรมจากตนเอง

ครอบครว หมบานหรอชมชน

สถานประกอบการตางๆ เชน

รานอาหาร โรงแรม หางสรรพสนคา

รานสะดวกซอ รวมทงองคกรตางๆ

เชน โรงเรยน สถานทราชการ

อาคารสำนกงาน กจะสามารถชวยแกไขปญหาขยะมลฝอยได และยงชวยให

ประหยดงบประมาณและทรพยากรธรรมชาตอกดวย

อาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน (ทสม.) เปนอก

เครอขายหนงทมความสำคญในการผลกดนและเขามามสวนรวมในงานดานการ ลด

คดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอยโดยตรงตามทไดกำหนดไวในระเบยบกระทรวง

สำนก



ราย


8

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมวาดวยอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมหมบาน พ.ศ. 2550 โดยสามารถเขาไปสนบสนน และสงเสรม

กจกรรมการลด คดแยกและใชประโยชนจากขยะมลฝอยไดในทกระดบ เพราะมเครอ

ขายอยทงในระดบหมบาน ระดบตำบล ระดบอำเภอ ระดบจงหวด และระดบประเทศ

หากมการรวมมอกนอยางเปนระบบแลว กจะทำใหกจกรรมลด คดแยกและใช

ประโยชนจากขยะมลฝอยเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน



คำนยามทควรทราบ

คำ กลมคำ หรอวล ทปรากฏในเนอหาแตละสวน หากไมไดระบความหมาย

เฉพาะไว ใหมความหมายดงตอไปน

1) ขยะหรอมลฝอย (Solid waste) หมายความถง เศษกระดาษ เศษผา เศษอาหาร เศษสนคา เศษวตถ ถงพลาสตก ภาชนะทใสอาหาร เถา มลสตว

ซากสตว หรอสงอนใดทเกบกวาดจากถนน ตลาด ทเลยงสตวหรอทอน และ

หมายความรวมถงมลฝอยตดเชอ มลฝอยทเปนพษ หรออนตรายจากชมชนหรอ

ครวเรอน

2) วสดเหลอใช (Waste residues) หมายความถง สงของ เครองใช หรอสนคาทผานการใชงานแลวหรอหมดอายการใชงานแลว หรอทเหลอจาก

ความตองการและไมเปนทตองการจะใชอกตอไป

2.1 วสดเหลอใชทวไป หมายความถง สงของหรอสนคาทไมใชแลว

แตไมเปนอนตรายตอบคคล ทรพยสนหรอสงแวดลอม เชน ยางรถยนต

เศษผา เศษไม

2.2 วสด เหลอใชท เปนอนตราย หมายความถง

สงของหรอสนคาทไมใชแลวและปนเปอนหรอ

สมผสหรอมสวนประกอบของวตถอนตราย

ตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535

เชน แบตเตอร ถานไฟฉาย นำมนเครอง

ใชแลว ตวทำละลาย

สำนก



ราย


10

3) ภาชนะรองรบขยะ (Storage Container) หมายความถง ภาชนะสำหรบเกบกกและรวบรวมขยะแตละประเภท ณ แหลงกำเนดตางๆ เพอ

ใหการจดเกบรวบรวมเปนไปอยางมประสทธภาพและลดการปนเปอนของขยะทม

ศกยภาพในการนำกลบมาใชใหม รวมทงสามารถนำขยะไปกำจดไดอยางม

ประสทธภาพ

4) การคดแยกขยะ (Waste Separation) หมายความถง กระบวนการหรอกจกรรมจดแบงหรอแยกขยะออกเปนประเภทตางๆ ตามลกษณะ

องคประกอบ เชน แกว กระดาษ พลาสตก โลหะ อลมเนยม โดยใชแรงงานคนหรอ

เครองจกรกล เพอการนำกลบไปใชประโยชนใหม หรอใชประโยชนทางพาณชย

5) การใชประโยชนขยะ (Waste Utilization) หมายความถง การนำขยะกลบมาใชประโยชนใหมในรปแบบตางๆ เชน การแปรรปใชใหม การใชซำ

การใชประโยชนดานพลงงาน การหมกปย และการนำขยะมาเปนเชอเพลงแขง

เปนตน

6) การใชซำ (Reuse) หมายความถง การนำขยะรไซเคล ของเสยบรรจภณฑหรอวสดเหลอใชกลบมาใชอกในรปลกษณะเดมโดยไมผานกระบวนการ

แปรรปหรอแปรสภาพ

7) การแปรรปใชใหม (Recycling) หมายความถง การนำขยะรไซเคล ของเสยบรรจภณฑหรอวสดเหลอใชมาแปรรปเปนวตถดบในกระบวนการ

ผลตหรอเพอผลตเปนผลตภณฑใหม



8) การหมกทำปย (Composting) หมายความถง การนำเอาขยะทยอยสลาย

ไดมาแปรสภาพโดยวธการหมก โดยอาศย

กระบวนการทางชววทยาของจลนทรยในการ

ยอยสลายอนทรยวตถ

9) ธนาคารขยะ หมายความถง กจกรรมการซอขายขยะรไซเคลในโรงเรยนหรอชมชนโดยรายไดทเกดขนจะถกบนทกลงบนสมดคฝากของสมาชก ซง

สามารถฝากหรอถอนไดในลกษณะเดยวกนกบธนาคารพาณชย ขยะรไซเคลจะถก

เกบรวบรวมไวและจำหนายใหกบซาเลงหรอรานรบซอของเกาตอไป

10) สถานทรบซอของเกา (Junk shop) หมายความถง สถานทหรอบรเวณทจดไวเพอการซอ-ขายขยะรไซเคล วสดเหลอใช หรอของเกาทสามารถ

นำมาใชประโยชนใหมได เชน กระดาษ ขวด กระปอง แกว พลาสตก และวสดอนๆ

และมการรวบรวมไวเพอจำหนายใหแกผประกอบ

การท เกยวของตอไป ทงน ไมรวมถงสถานท

ดำเนนกจกรรมธนาคารขยะ หรอสถานทรบซอ

วสดรไซเคลชมชน หรอศนยวสดรไซเคลชมชนท

มขนาดนอยกวา 1 ตนตอวน

สำนก



ราย


12

11) สถานทหมกทำปย (Composting facility) หมายความถง สถานททมการนำเอาขยะยอยสลาย เศษวสดจากการเกบเกยว กากตะกอนจาก

ระบบบำบดนำเสยหรอของเสยอนๆ ทสามารถยอยสลายไดมาแปรสภาพ โดยวธ

การหมกโดยอาศยกระบวนการทางชววทยาของ จลนทรยในการยอยสลายอนทรย

วตถ ซงจะไดผงหรอกอนเลกๆ สนำตาล เรยกวา “คอมโพสต” ทสามารถใชเปนสาร

บำรงดน รวมถงสถานทหมกทำปยเพอผลตกาซชวภาพ เพอใชประโยชนดานพลงงาน

ดวย ทงน ไมรวมถงการหมกทำปยของชมชน ซงไดคอมโพสต นอยกวา 1 ตนตอวน

หรอกาซชวภาพ นอยกวา 1 ลบ.ม.ตอวน



ประเภทขยะมลฝอย

โดยทวไปแลวขยะแบงออกเปน 4 ประเภท ไดแก

1) ขยะยอยสลาย หรอ มลฝอยยอยสลาย คอ ขยะทเนาเสยและยอยสลายไดเรว สามารถนำมาหมกทำปยได เชน เศษผก เปลอกผลไม เศษอาหาร

ใบไม เศษเนอสตว เปนตน แตไมรวมถงซากหรอเศษของพช ผก ผลไม หรอสตวท

เกดจากการทดลองในหองปฏบตการ เปนตน

ถงรองรบมลฝอยยอยสลาย คอ ถงสเขยว

สำนก



ราย


14

2) ขยะรไซเคล หรอ มลฝอยทยงใชได คอ ของเสยบรรจภณฑ หรอวสดเหลอใช ซงสามารถนำกลบมาใชประโยชนใหมได เชน แกว กระดาษ

กระปองเครองดม เศษพลาสตก เศษโลหะ อลมเนยม ยางรถยนต กลองเครองดม

แบบ UHT เปนตน

ถงรองรบมลฝอยทยงใชได (รไซเคล) คอ ถงสเหลอง



3) ขยะทวไป หรอ มลฝอยทวไป คอ ขยะประเภทอนนอกเหนอจากขยะยอยสลาย ขยะรไซเคล และขยะอนตราย มลกษณะทยอยสลายยาก

และไมคมคาสำหรบการนำกลบมาใชประโยชนใหม เชน หอพลาสตกใสขนม

ถงพลาสตกบรรจผงซกฟอก พลาสตกหอลกอม ซองบะหมกงสำเรจรป ถงพลาสตก

เปอนเศษอาหาร โฟมเปอนอาหาร ฟอยลเปอนอาหาร ซองหรอถงพลาสตกสำหรบ

บรรจเครองอปโภคดวยวธรดความรอน เปนตน

ถงรองรบมลฝอยทวไป คอ ถงสนำเงน

FLAMMABLE LIQUID

3

EXPLOSIVE1.1A

1

OXIDIZINGAGENT

5.1

FLAMMABLESOLID

4

สำนก



ราย


16

4)ขยะอนตรายหรอมลฝอยอนตราย คอ มลฝอยทปนเปอน หรอมองคประกอบของวตถดงตอไปน

1. วตถระเบดได

2. วตถไวไฟ

3. วตถออกไซดและวตถเปอรออกไซด

4. วตถมพษ

5. วตถททำใหเกดโรค

6. วตถกมมนตรงส

7. วตถทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม

8. วตถกดกรอน

9. วตถทกอใหเกดการระคายเคอง

10. วตถอยางอนทอาจกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม

หรออาจทำใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พชหรอทรพย เชน หลอดฟลออเรสเซนต

ถานไฟฉายหรอแบตเตอรโทรศพทเคลอนท ภาชนะทใชบรรจสารกำจดแมลงหรอ

วชพช กระปองสเปรยบรรจสหรอสารเคม เปนตน



ถงรองรบมลฝอยอนตราย คอ ถงสสม หรอ ถงสเทาฝาสม

สำนก



ราย


18

ขยะมลฝอยรไซเคล

นำเขาสกจกรรมการรไซเคล

ทำปยหมก/

ปยนำชวภาพ

ใชบำรงดน/

รดตนไม

รานรบซอของเกา

อตสาหกรรมรไซเคล

ขยะมลฝอยอนทรย/มลฝอยยอยสลาย

ขยะมลฝอย

กระดาษ

แกว

พลาสตก

โลหะ

เศษอาหาร

เศษหญา/ใบไม

เศษผก/ผลไม

ศนยวสดรไซเคลชมชน

ธนาคารขยะรไซเคล

ผาปารไซเคล

ขยะแลกไข สงของ



เกบรวบรวม ณ สถานเกบรวบรวม

ฝงกลบสถานทกำจดขยะมลฝอย

นำไปรไซเคล

นำไปกำจดอยางถกตอง เชน

การฝงกลบแบบปลอดภย (Secure Landfill)

ขยะมลฝอยอนตราย ขยะมลฝอยทวไป

หลอดไฟ

ถานไฟฉาย

ภาชนะบรรจ

สารอนตราย เชน

กระปองสเปรย

หลอดฟลออเรสเซนตแบบตรง

แบเตอรมอถอ

และถานไฟฉายอดประจ

(Rechargeable)

แกว กระดาษ พลาสตก โลหะ / อโลหะ

นำไปขาย บรจาค นำเขาธนาคาร กจกรรมขยะแลกไข

คดแยก

เขาส กระบวนการ รไซเคล

สำนก



ราย


20

ประเภทขยะรไซเคล

การรไซเคลหรอการแปรรปใชใหม คอ การนำขยะรไซเคล ของเสย บรรจภณฑ

หรอวสดเหลอใชมาแปรรปเปนวตถดบในกระบวนการผลตหรอเพอผลตเปนผลตภณฑ

ใหม โดยกรรมวธตางๆ ซงทกคนสามารถทำได โดยการคดแยกขยะมลฝอยแตละ

ประเภท ทงทบาน โรงเรยน และสำนกงาน เพอนำเขาสกระบวนการรไซเคล

1. แกว

แกวสามารถแบงเปน 2 ประเภทใหญ ดงน

1.1 ขวดแกวด จะถกนำมาคดแยกชนด ส และประเภททบรรจสนคา ไดแก ขวดแมโขง ขวดนำปลา ขวดเบยร ขวดซอส ขวดโซดาวนเวย

ขวดเครองดมชกำลง ขวดยา ขวดนำอดลม ฯลฯ การจดการขวดเหลานหากไม

แตกบนเสยหาย จะถกนำกลบเขาโรงงานเพอนำไปลางใหสะอาดและนำกลบมา

ใชใหมทเรยกวา “Reuse”



1.2ขวดแกวแตก ขวดทแตกหกบนชำรดเสยหายจะถกนำมาคดแยกส

ไดแก ขวดแกวใส ขวดแกวสชา และขวด

แกวสเขยว จากนนนำเศษแกวมาผาน

กระบวนการรไซเคล โดยเบองตนจะเรม

แยกเศษแกวออกมาตามสของ เอาฝาจกท

ตดมากบปากขวดออกแลวบดใหละเอยด ใส

นำยากดสเพอกดสทตดมากบขวดแกว ลางใหสะอาด แลวนำสงโรงงานผลตขวดแกว

เพอนำไปหลอมใหม

ตวอยางแกวทนำมารไซเคล

ขวดแมโขงกลม/แบน ขวดแบลค-เลเบล ขวดแบลคแคท

ขวดแสงทพยกลม/แบน ขวดเบยรชาง/สงห ขวดเครองดมชกำลง

ขวดเบยรสงห ขวดนำปลา ขวดนำสมสายช

ขวดมดไวดดา ขวดนำอดลมเลก/ใหญ ขวดโซดาสงห

ขวดโซดาวนเวย เศษแกวแดง (สชา) เศษแกวเขยว

เศษแกวขาวใส/ขาวขน ขวดแบนเลก/ใหญ ขวดยาฆาแมลงเลก/

ใหญ

ขวดไวน ขวดยาปอนด ขวดเลกชง

สำนก



ราย


22

2.กระดาษ

กระดาษเปนวสดทยอยงาย

ทสด เพราะผลตจากเยอไมธรรมชาตโดย

ปกตกระดาษจะมระยะเวลายอยสลายได

เองตามธรรมชาต ประมาณ 2 – 5 เดอน

แตถาถกทบถมอยในกองขยะจนแนน

ไมมแสงแดด อากาศและความชน สำหรบจลนทรยในการยอยสลาย กอาจตองใช

เวลาถง 50 ปในการยอยสลาย ดงนนเราจงควรแยกขยะทเปนเศษกระดาษเหลาน

ออกจากขยะชนดอนๆ เพอความสะดวกในการจดเกบและนำไปรไซเคลเปน

กระดาษนำกลบมาใชใหมใหเกดประโยชนสงสด

ตวอยางกระดาษทนำมารไซเคล

กระดาษแขง กลองนำตาล กระดาษยอยสวย กระดาษหนงสอพมพ

กระดาษส กระดาษกลองรองเทา

กระดาษยอยขยะ กระดาษหนงสอเลม

กระดาษขาวดำ กระดาษสมด กระดาษถงปน



3.พลาสตก

พลาสตกแบงเปนประเภทใหญๆ ได 2 ประเภท ดงน

3.1พลาสตกทคงรปถาวรหรอพลาสตกเทอรโมเซท(Thermosetting Plastic) เปนพลาสตกทแขงตวดวยความรอนแบบไมยอนกลบ สามารถขนรปผลตภณฑรปทรงตางๆ ไดโดยทำใหแขงตวดวยความรอนในแมแบบ

และเมอแขงตวแลวจะมความคงรปสงมาก เนองจากไมสามารถหลอมเหลวไดอก

พลาสตกในกลมนจงจดเปนผลตภณฑพลาสตกประเภท “รไซเคลไมได”

3.2พลาสตกทสามารถนำกลบมาใชใหมไดหรอเทอรโมพลาสตก(Thermoplastic) เปนพลาสตกทหลอมตวดวยความรอน และกลบแขงตวเมออณหภมลดตำลง พลาสตกชนดนจดเปนวสดประเภท “รไซเคลได” เพอ

ใหงายตอการแยกชนดบรรจภณฑพลาสตกเพอนำมากลบมาแปรรปใชใหมไดอยางม

ประสทธภาพ ไดมการนำสญลกษณมาใชบนบรรจภณฑอยางแพรหลาย ดงน

สำนก



ราย


24

สญลกษณ ชนดพลาสตก การใชงาน ตวอยาง

PETE (Polyethylene-terephthalate)

ขวดเครองดมทไมใชแอลกอฮอล ขวดนำดม ขวดนำมนพช

HDPE (High-density Polyethylene)

ขวดบรรจนม นำดม เครองสำอาง แชมพ สบเหลว ถง shopping หรอ retail bags

PVC (Polyvinyl Chloride)

พลาสตกหอเนอสตว อปกรณการแพทย (medical tubing)

LDPE (Low-density Polyethylene)

ถงบรรจอาหารแชแขง ขวดนำยาซกแหง

PP (Polypropylene)

ขวดซอสมะเขอเทศ ภาชนะบรรจเนยเทยม ขวดยา อปกรณการแพทย (medical tubing)

PS (Polystyrene)

กลองใส CD กลองอาหารสะดวกซอ รวมทงกลองโฟม ถวยนำ จานอาหาร ภาชนะบรรจไข

1PETE

2HDPE

3PVC

4LDPE

5PP

6PS



สญลกษณ ชนดพลาสตก การใชงาน ตวอยาง

พลาสตกอนๆ เปนพลาสตกอนๆ นอกเหนอจากพลาสตก ทง 6 ประเภท พบมากมายหลายรปแบบ เชน สนรองเทา ปากกา

ตวอยางพลาสตกทนำมารไซเคล

พลาสตกรวม พลาสตกขวด PET พลาสตก PVC

สายยาง ขวดนำมนพชเกา พลาสตกแผนปายอะครลค

ขวดนำเกลอ ทอเอสลอนสเทา/ฟา/

เหลอง ขวดนำดมเลก

เปลอกสายไฟส/ดำ พลาสตกกรอบจม จกนำปลา

CPU/UPS รองเทายาง/รองเทาบธ

PVC แผน CD

โฟมสะอาด

4.โลหะ

โลหะทสามารถนำมารไซเคลใหมไดมดงน

4.1เหลก ใชกนมากทสดในอตสาหกรรมกอสราง ผลตอปกรณตางๆ รวมทงเครองใชในบาน อตสาหกรรม

4.2ทองเหลอง เปนโลหะมราคาด นำกลบมาหลอมใชใหมไดโดยการทำเปนพระ ระฆง อปกรณสขภณฑตางๆ และใบพดเรอเดนทะเลขนาดใหญ

7OTHER

สำนก



ราย


26

4.3ทองแดง นำกลบมาหลอมทำสายไฟใหมไดอก 4.4สแตนเลส นำกลบมาหลอมทำชอนสอม กระทะ หมอ 4.5ตะกว นำกลบมาหลอมใหมทำฟวสไฟฟา และสวนประกอบของ

อปกรณตางๆ

ตวอยางวสดรไซเคล

เหลกหนาพเศษ เหลกตะป เหลกเครอง

เหลกหนา/บาง เหลกเสน 1 นว เหลกขกลง

เหลกยอย เหลกหลอชนเลก/ใหญ ลวดสลง

เหลกซอยสน เหลกเสน 5-6 หน กระปอง

ทองแดงเสนเลก/ใหญ ทองเหลองบาง/หนา ตะกวออน/แขง

ตะกวสงกะส ทองแดงเผา ขกลงทองเหลอง

สแตนเลส แบตเตอรขาว/ดำ/มอเตอรไซค



5.อลมเนยม

อลมเนยม แบงได 2 ประเภท คอ

5.1อลมเนยมหนา เชน อะไหลเครองยนต ลกสบ 5.2อลมเนยมบาง เชน กะละมงซกผา ขนนำ กระปองนำอดลม

กระปองเบยร

ตวอยางอลมเนยมทนำมารไซเคล

อลมเนยมบาง/หนา อลมเนยมเสน อลมเนยมฉาก

อลมเนยมผาเบรก อลมเนยมกระปองยา อลมเนยมมล

อลมเนยมหมอนำ อลมเนยมฝาจกแกะ อลมเนยมไฟ

อลมเนยมจบ อลมเนยมมงลวด อลมเนยมแผนเพจ

อลมเนยมไสทองแดง อลมเนยมอลลอยด อลมเนยมลอแมก

อลมเนยมลกสบ อลมเนยมกระปองเครองดม เชน โคก เบยร

อลมเนยมกระทะไฟฟา

สำนก



ราย


28

การคดแยกขยะมลฝอย

ทสม. ควรรณรงคใหความรแกประชาชนทพกอาศยอยในบานเรอน หรอ

เจาของประกอบการ อาคารทพกอาศย อาคารสำนกงาน สถาบนการศกษา หางสรรพสนคา

โรงแรม สถานประกอบการและสถานทอยอาศยอนๆ ดำเนนการคดแยกและเกบกก

ขยะทเกดขนดงตอไปน

1. คดแยกขยะทสามารถนำกลบมาใชประโยชนใหมไดหรอขยะรไซเคล

ออกจากขยะยอยสลาย ขยะอนตรายและขยะทวไป

2. เกบกกขยะททำการคดแยกแลวในถงหรอถงรองรบขยะแบบแยกประเภทท

หนวยราชการกำหนด

3. เกบกกขยะททำการคดแยกแลวในบรเวณทมอากาศถายเทสะดวก มแสง

สวางเพยงพอ ไมกดขวางทางเดน อยหางจากสถานทประกอบอาหาร ท

รบประทานอาหาร และแหลงนำดม

4. ใหเกบกกขยะอนตราย หรอภาชนะบรรจสารทไมทราบแนชด เปนสดสวนแยก

ตางหากจากขยะอน ๆ เพอปองกนการแพรกระจายของสารพษ หรอการระเบด

เพอแยกทงตามรปแบบการเกบรวบรวมของ อปท. ซงม 3 แบบหลกๆ ไดแก



1) การเกบจากหนาบานพรอมขยะทวไปโดยการเกบขนมชองแยกขยะอนตราย

2) การเกบจากหนาบานตามวนทกำหนดโดยมรถเกบขยะอนตรายโดยเฉพาะ

3) การนำไปทงในภาชนะหรอสถานทรวบรวมขยะอนตรายของชมชนทจดไวเฉพาะ

5. หามเกบกกขยะอนตรายไวรวมกน โดยใหแยกเกบเปนประเภทๆ หากเปน

ของเหลวใหใสถงหรอภาชนะบรรจทมดชดและไมรวไหล และหามเท

ของเหลวตางชนดปนกนเนองจากอาจเกดการระเบดหากเปนของแขง

หรอกงของแขงใหเกบใสถงหรอภาชนะทแขงแรง

6. หลกเลยงการเกบกกขยะททำการคดแยกแลวและมคณสมบตทเหมาะ

แกการเพาะพนธของพาหะนำโรค หรอทอาจเกดการรวไหลของสารพษ

ไวเปนเวลานาน

7. หากมการใชนำทำความสะอาดวสดคดแยกแลวหรอวสดเหลอใชทมไขมน

หรอตะกอนนำมนปนเปอน จะตองระบายนำเสยนนผานตะแกรงและบอดก

ไขมนกอนระบายสทอนำสาธารณะ

8. หามเผา หลอม สกดหรอดำเนนกจกรรมอนใด เพอการคดแยก การสกด

โลหะมคาหรอการทำลายขยะในบรเวณทพกอาศย หรอพนททไมมระบบ

ปองกนและควบคมของเสยทจะเกดขน

สำนก



ราย


30

กอนทจะนำขยะกลบมาใชประโยชน ตองมการคดแยกประเภทขยะมลฝอย

ภายในบาน เพอเปนการสะดวกแกผเกบขนและสามารถนำขยะบางชนดไปขายเพอ

เพมรายไดใหกบตนเองและครอบครว รวมทงงายตอการนำไปกำจดอกดวย โดย

สามารถทำไดดงน

ประเภท แยกวธใด การนำไปใชประโยชน

ขยะอนทรย/ ขยะยอยสลาย

- คดแยกอาหาร กงไม ใบไม ออกจากขยะอนๆ

- จดหาภาชนะทม ฝาปดเพอ แยกเศษอาหาร ผก ผลไม

- รวบรวมเศษอาหารไวเลยงสตว

- นำเศษผกผลไมและเศษอาหารไปทำขยะหอมหรอนำหมกจลนทรย (EM)

- เศษกงไม ใบไม ผสมกบกากทไดจากการทำขยะหอมกลายเปนปยหมกอนทรย

ขยะรไซเคล - แยกขยะรไซเคลท ขายได แตละประเภท ใหเปนระเบยบ เพอสะดวกในการ หยบใช หรอจำหนาย

- รวบรวมมาเขากจกรรมของชมชน เชน ธนาคารขยะแลกแตม ขยะแลกไข ธนาคารขยะผาปารไซเคล เปนตน

- นำมาใชซำโดยประยกตเปนอปกรณในบาน เชน ขวดนำพลาสตกมาตดเพอปลกตนไม กระปองนำอดลม ตดฝาใชเปนแกวนำ ขวดแกว ขวดพลาสตกมาใสกาแฟ เครองปรงตางๆ หรอผงซกฟอกชนดเตมได ฯลฯ



ประเภท แยกวธใด การนำไปใชประโยชน

ขยะอนตราย (ขยะพษ)

- แยกขยะอนตราย ออกจากขยะอนๆ โดยในการคดแยกตองระวงไมใหขยะอนตรายแตกหกหรอสารเคมทบรรจอยเขาสรางกาย

- ขยะอนตรายบางประเภทสามารถนำกลบมาแปรรปใชใหมได เชน หลอด ฟลออเรสเซนตแบบตรงแบตเตอรโทรศพทเคลอนท ถานชารจ เปนตน แตในปจจบนยงไมมมลคาพอทจะขายได

สำหรบขยะทสามารถนำกลบมาแปรใชใหมไดหรอขยะรไซเคล มวธการ

คดแยกขยะเพอใหขายไดราคาด ดงน

ประเภท ประเภททขายได วธเกบ ราคา(บาท)/กก.

กระดาษ - กระดาษหนงสอพมพ

- กระดาษสมด - หนงสอ, นตยสาร - กระดาษกลอง - กระดาษขาว-ดำ - แผนพบ

คดแยกเปนประเภทและมดใหเรยบรอยเวลาจำหนายจะไดราคาทดกวาเนองจากกระดาษแตละประเภทมราคารบซอทแตกตาง

กระดาษขาว 7.40 บาท กลองกระดาษ 5.3 บาท กระดาษหนงสอ พมพ 5 บาท เศษกระดาษ 3.3 บาท

สำนก



ราย


32


พลาสตก - ภาชนะพลาสตกบรรจ ยาสระผม ครมอาบนำ

- ถงพลาสตกเหนยว - ถงนำ กะละมง - ขวดนำมนพชหรอขวด นำดมชนดใส

- บรรจภณฑทมเครองหมาย รไซเคล

- ขวดนำพลาสตก สขาวขน

ถอดฝาขวด รน/เท ของเหลวทบรรจภายในออกทำความสะอาดจากนนทำใหแบน เพอประหยดเนอท และเกบรวบรวมแยกประเภทเปนพลาสตกสขาวขน พลาสตกใส และพลาสตกอนๆ เนองจากพลาสตกแตละประเภทมราคาแตกตางกน

พลาสตกขวดนำใส 15 บาท พลาสตกขวดนำขน 24 บาท ถงพลาสตก 4 บาท เศษพลาสตกรวม 9.5 บาท

แกว - ขวดหรอภาชนะแกว สำหรบบรรจอาหาร เครองดมทกชนด ทงทมสใส เขยว และนำตาล

ถอดฝารน/เทของเหลวทบรรจภายในออก ทำความสะอาดและเกบรวบรวม

เศษแกวขาว 1.05 บาท, ขวดนำปลา 0.6 บาท, ขวดและกลองเบยรสงห 6.5 บาท/กลอง, ขวดและกลองเบยรชาง 9 บาท/กลอง, ขวดและ กลองเบยร Heineken 13 บาท/กลอง




โลหะ/อโลหะ

- วสดหรอเศษเหลกทกชนด

- กระปองบรรจทไมเปนสนม

- เครองดมทเปน อลมเนยม

- ทองแดง ทองเหลอง ตะกว

รน/เท ของเหลวทบรรจภายในออกทำความสะอาด จากนนทำใหแบนเพอประหยดเนอทและเกบรวบรวม กรณเศษเหลก ทองแดง ใหมดรวมไว

กระปองอลมเนยม 47 บาท อลมเนยมบาง 56 บาท เศษเหลกหนา 11.35 บาท เศษเหลกบาง 10.35 บาท

หมายเหต : ราคาวสดรไซเคลขางตนเปนราคาโดยประมาณขนอยกบความตองการของตลาด และเปนราคาเมอเดอนธนวาคม 2550

สำนก



ราย


34

แนวทางการลดปรมาณขยะมลฝอย

การปองกนและควบคมการเพมขนของปรมาณขยะทสำคญ ตองอาศย

ขบวนการปรบเปลยนพฤตกรรมในชวตประจำวน โดยทวไปแลวหนวยงาน ประชาชน

องคกรและชมชน สามารถลดปรมาณขยะทจะเกดขนได โดยใชหลกการดงน

1.ระดบครวเรอน

1.1ลดการใช(Reduce)

1) ลดการขนขยะเขาบาน ไมวาจะเปนถงพลาสตก ถงกระดาษ

กระดาษหอของ โฟม หรอหนงสอพมพ เปนตน

2) ใชผลตภณฑชนดเตม เชน นำยาลางจาน นำยาปรบผานม เครอง

สำอาง ถานชนดชารจได สบเหลว นำยารดผา นำยาทำความสะอาด ฯลฯ

3) ลดปรมาณขยะมลฝอยอนตรายในบาน หลกเลยงการใชสารเคม

ภายในบาน เชน ยากำจดแมลงหรอนำยาทำความสะอาดตางๆ ควรจะหนไปใชวธการ

ทางธรรมชาตจะดกวา อาท ใชเปลอกสมแหงนำมาเผาไลยง หรอ ใชผลมะนาวเพอ

ดบกลนภายในหองนำ

4) พยายามหลกเลยงการใชโฟมและพลาสตกซงกำจดยาก โดยใชถงผา

หรอตะกราในการจบจายซอของ ใชปนโตใสอาหาร



1.2ใชซำ(Reuse)

1) นำสงของทใชแลวกลบมาใชใหม เชน ถงพลาสตกทไมเปรอะเปอนก

ใหเกบไวใชใสของอกครงหนง หรอใชเปนถงใสขยะในบาน

2) นำสงของมาดดแปลงใหใชประโยชนไดอก เชน การนำยางรถยนตมา

ทำเกาอ การนำขวดพลาสตกกสามารถนำมาดดแปลงเปนทใสของ แจกน การนำเศษผา

มาทำเปลนอน เปนตน

3) ใชกระดาษทงสองหนา

1.3การรไซเคล(Recycle)

เปนการนำวสดทสามารถนำกลบมาใชใหมได เชน กระดาษ แกว

พลาสตก เหลก อะลมเนยม มาแปรรปโดยกรรมวธตางๆ นอกจากจะเปนการลด

ปรมาณขยะมลฝอยแลว ยงเปนการลดการใชพลงงานและลดมลพษทเกดกบ

สงแวดลอม ซงเราสามารถทำไดโดย

1) คดแยกขยะรไซเคล แตละประเภท ไดแก แกว กระดาษ พลาสตก

โลหะ/อโลหะ

2) นำไปขาย/บรจาค/ นำเขาธนาคารขยะ/กจกรรมขยะแลกไข

3) ขยะเหลานกจะเขาสกระบวนการรไซเคล

สำนก



ราย


36

2.ระดบชมชน

2.1จดทำโครงการหรอประสานใหมการดำเนนโครงการทเนนการลดและใชประโยชนขยะชมชนณแหลงกำเนด ซงจะลดภาระการดำเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถน โดยโครงการดงกลาว ไดแก การจดตง

ธนาคารขยะหรอวสดเหลอใช การหมกทำปย การหมกปยนำชวภาพ ตลาดนดขยะ

รไซเคล ขยะแลกไข ผาปารไซเคล สหกรณสนคารไซเคล การบรจาคสงของทไมใช

แลว เปนตน

2.2 ใหรางวลตอบแทน ใบประกาศเกยรตคณหรอการ สงเสรมการขาย แกรานคา หรอ ผประกอบการทสามารถลดบรรจภณฑ

ฟมเฟอย เชนรานคาทมการกกเกบหรอ

จำหนายสนคาทมบรรจภณฑหอหม

นอย หรอมการรวบรวมบรรจภณฑ

ใชแลวเพอใชประโยชนใหม



2.3สงเสรมใหผจดจำหนายสนคาอปโภคบรโภค เชน หางสรรพสนคา หรอรานคาปลก-สง อำนวยความสะดวกใหกบผบรโภคในการคดแยกและสงคน

บรรจภณฑ ทใชหอหมสนคา โดยจดใหมภาชนะรองรบทเหมาะสม ณ จดขายและ

เปดโอกาสใหผบรโภคแยกบรรจภณฑออกจากสนคา ณ จดขาย หรอใกลจดขาย

โดยไมเรยกเกบคาใชจาย

สำนก



ราย


38

ตวอยางกจกรรมการคดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย

1.ระดบครวเรอน

1.1 สงประดษฐจากวสดเหลอใช

- กระถางตนไมจากยางรถยนตเกา

- แจกนจากขวดพลาสตก



- หมวกจากกระปองเบยร

- กระเปาจากกลองนม

1.2 การทำนำหมกจลนทรย

นำหมกจลนทรย คอ สารละลายทไดจากการยอยสลายเศษวสดทเหลอใช

จากสวนตางๆ ของพชหรอสตว โดยผานกระบวนการหมกในสภาพทไมม

ออกซเจน มจลนทรยทำหนาทยอยสลายเศษซากพชและซากสตวเหลานนให

กลายเปนสารละลายรวมถงการใชเอนไซมทเกดขนเองตามธรรมชาตหรอมการ

เตมเอนไซมหรอการเรงการยอยสลาย ทำใหเกดกระบวนการยอยสลายไดอยาง

รวดเรวยงขน

สำนก



ราย


40

ประเภทของนำหมกจลนทรย

นำหมกจลนทรยสามารถแบงออกตามประเภทของวตถดบทนำมาใช

ในการผลต แบงไดเปน 2 ประเภท คอ นำหมกจลนทรยทผลตจากพชหรอ

ขยะเปยก และนำหมกจลนทรยทผลตจากสตว

1. นำหมกจลนทรยทผลตจากพชหรอขยะเปยก

1.1 เศษอาหาร

สวนผสม - เศษอาหาร ½ ถง

- กากนำตาล 1 ลตร

- นำหมกจลนทรย 1 ลตร

- นำสะอาด ½ ถง

อปกรณ - ถงพลาสตกมฝาปด ขนาด 20 - 40 ลตร

- ถงปย



วธทำ 1. เตมนำสะอาดลงในถงพลาสตกประมาณครงถง

จากนนเตมกากนำตาลและหวเชอจลนทรยผสม

ใหเขากน

2. นำเศษอาหารใสถงปยผกปากถงนำไปแช กดให

จมหมกไว 7 วน เกบในทรม

ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพน หรอรดตนพชชวยเรงการ

เจรญเตบโต และใชเปนหวเชอจลนทรย

สำนก



ราย


42

1.2 เศษผก

สวนผสม - เศษผก ½ ถง





- ถงปย


จากนนเตมกากนำตาลและนำหมก ผสมใหเขากน

2. นำเศษผกใสถงปยผกปากถงนำไปแช กดใหจม

หมกไว 7 วน เกบในทรม

ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพน หรอรดตนพชชวยเรงการ

เจรญเตบโตและใชเปนหวเชอจลนทรย



1.3 เศษผลไมรสเปรยว

สวนผสม - เปลอกสม มะนาว สบปะรด





- ถงปย



2. นำเศษผลไมรสเปรยวใสถงปยผกปากถงนำไปแช

กดใหจมหมกไว 7 วน เกบในทรม

ประโยชน ใชขดหองนำโดยไมตองผสมนำแทนนำยาลางหองนำ

ทเปนสารเคม ใชเทลงในทอระบายนำ จะชวยลด

กลนเหมนของนำเสยและใชเทลงในโถสวม เพอชวย

ในการยอยสลายทำใหสวมไมเตม

สำนก



ราย


44

1.4 เศษผลไมสแดงสเหลอง

สวนผสม - มะละกอ แตงโม กระเจยบ ฝกทอง ขนน





- ถงปย



2. นำเศษอาหารใสถงปยผกปากถงนำไปแช กดให


ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพนพชดอกชวยเรงสของ

ดอกไมใหมสสนสวยงาม



1.5 พชสมนไพร

สวนผสม - สะเดา ขง ขา ตะไครหอม ใบมะกรด





- ถงปย


จากนนเตมกากนำตาล และนำหมก ผสมใหเขากน

2. นำพชสมนไพรใสถงปยผกปากถงนำไปแช กดให


ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพนพชจะชวยปองกนและลด

การทำลายพชผลจากแมลงศตรพช

สำนก



ราย


46

ขอควรระวง

1. หามนำนำหมกจลนทรยไปเกบในทกลางแจง หรอมแดดสองถงเปนอนขาด

เนองจากจะทำใหจลนทรยทมอยในนำหมกจลนทรยตายและสงผลให

การหมกไมเปนไปโดยสมบรณ

2. ถาหมกครบ 7 วน แลวเปดดนำหมกจลนทรยจะพบวามฝาสขาวเกดขนบน

ผวนำ ซงแสดงวานำหมกนนใชไดแลว แตถาเปดดแลวเกดฝาสดำและม

กลนเหมนแสดงวาหมกผดวธ ใหแกไขโดยเตมกากนำตาลอก 1 ลตร

หมกอก 7 วน กจะนำมาใชได

3. การใชนำหมกจลนทรยกบพชนน จะตองมการเจอจางกบนำกอนนำไปใช

เนองจากถาใชนำหมกจลนทรยทเขมขนเกนไปจะทำใหพชเจรญเตบโตชา

และใบเหลอง แตถาใชในอตราทพอเหมาะพชจะเจรญเตบโตและใบเขยว

เปนมน



2. นำหมกจลนทรยทผลตจากสตว

2.1 ปลา

สวนผสม - เศษปลาททงแลว 3 กโลกรม


- นำหมกจลนทรย


อปกรณ - ถงพลาสตกมฝาปด

- ไมสำหรบคน

วธทำ 1. ผสมสวนผสมทงหมดใสลงในถงพลาสตกแลว

ทำการปดฝา ขณะทหมกควรเกบไวในทรม

2. หมกไว 1 - 2 เดอนและตองคอยเปดถงคน

นำหมกจลนทรยอยางสมำเสมอเพอชวยใหยอย

สลายไดเรวยงขน

ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพนหรอรดตนพช ชวยเรงการ

เจรญเตบโต และชวยปรบปรงคณภาพดน

สำนก



ราย


48

2.2 หอยเชอร

สวนผสม - หอยเชอร ½ ถง หรอ 60 กโลกรม

- กากนำตาล 2 - 3 ลตร



อปกรณ - ถงพลาสตกมฝาปด

- ไมสำหรบคน

วธทำ 1. ทบหอยเชอรใหเปลอกแตกแลวคลกเคลากบกาก

นำตาลและนำหมกจลนทรยใหทว

2. ใสลงในถงพลาสตกเตมนำสะอาดปดฝาเกบไวใน

ทรม หมกทงไว 90 วน จงนำมาใชได

ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพนหรอรดตนพช ชวยเรงการ

เจรญเตบโต และชวยปรบปรงคณภาพดน



ขอควรระวง

1. หากเตมกากนำตาลนอยเกนไปจะทำใหในขณะหมกเกดกลนเหมน ใหแกไข

โดยเตมกากนำตาลลงไป จะทำใหกลนเหมนหายไป

2. ระวงการใหนำหมกจลนทรย หามใชในปรมาณทเขมขนและใชตดตอกนหลาย

วน ควรใชสปดาหละ 2 ครง และควรผสมนำอยางนอย 1:200 ถง 1:500

1.3. การหมกปยอนทรย

ในปจจบนขยะประเภทผก ผลไม เศษใบไม และเศษอาหาร ซงเปนขยะ

ทสามารถยอยสลายได นบวนจะเพมปรมาณมากขน นอกจากนยงกอใหเกด

ปญหาทยงยากในการกำจด ดงนน การทำปยหมกจงเปนแนวทางหนงทสามารถ

ลดปรมาณขยะ และปญหาทางดานสงแวดลอม รวมทงสามารถลดการใชปยเคม

ของเกษตรกร เปนการสงเสรมการทำเกษตรแบบธรรมชาต

วตถประสงค

1) ลดปรมาณขยะอนทรยทจะตองนำไปกำจดอนเปนการลดคาใชจายในเรอง

การกำจด

2) เพมรายไดใหแกหนวยงานทรบผดชอบ

3) นำปยหมกทไดไปใชประโยชนไดโดยตรง

สำนก



ราย


50

อปกรณ 1) ถงหมก

2) จอบ/คราด

ขนตอนการดำเนนงาน

1) นำเศษอาหาร 1 สวน โดยปรมาตร เกลยลงพน เพอเตรยมการผสม

2) นำเศษใบไมแหงทสบแลว 1 สวน โดยปรมาตร เกลยทบลงบนเศษอาหาร

เชน เมอตวงวสดหมก (เศษอาหาร มลสตว หรอเศษผก ผลไม) 1 กระปอง

กตองตวงเศษใบไมแหง 1 กระปอง เชนกน (กระปองทใชตวงมลฝอยทง 2

ชนดควรมขนาดเทากน)

3) ใชจอบหรอคราดคลกเคลาวสดหมกทงหมดใหเขากน

4) เมอเศษอาหารกบใบไมแหงผสมเขากนดแลว จงนำภาชนะมาตกโกยวสด

หมกลงในถงหมก และทำการปดฝาหมกใหเรยบรอย



5) การเตมขยะควรทำการเตมทกวน เนองจากวสดหมกมการยบตวลง ซงมอตรา

การเตมขยะเศษอาหาร 2 - 2.5 กก./วน หรอ 4 - 5 ลตร/วน

6) ความชนทเหมาะสมสำหรบกองปยหมกประมาณรอยละ 60 ความถในการ

ทดสอบ ผใชสามารถทดสอบความชนเบองตนอยางงายๆ คอ ใชมอกำ

วสดหมกแลวบบแรงๆ จะมนำไหลออกมาตามรองนวมอเพยงเลกนอย

การแกไขปญหาทอาจเกดจากการหมกปย

ปญหา สาเหต วธแกไข

- กลนเหมน - ความชนมากเกนไป - การถายเทอากาศนอย - มขยะสเขยวมากทำใหมปรมาณไนโตรเจนมากเกนไป

- ผสมขยะ จำพวกใบไมแหง ดน หญาแหง เพอดดซบความชน และทำใหอากาศถายเทสะดวกยงขน

- เตมขยะทมคารบอน เชน ใบไม และกงไมแหง

- ภายในถงหมกไมม ความรอน

- ปรมาณขยะนอยเกนไปทำใหขาดไนโตรเจนและความชน

- เ ต มขยะ ให ม ป ร ม าณ มากขนใหพอเหมาะกบถงหมก

- กระบวนการหมกใชเวลานานเกนกวาปกต

- ขนาดของขยะมชนใหญเกนไป

- ตดหรอสบขยะใหมขนาดเลกลงเหลอประมาณ 1 - 2 นว

สำนก



ราย


52

ปญหา สาเหต วธแกไข

- ถงหมกเปยกเกนไป - มความชนมากเกนไป - การระบายอากาศไมเพยงพอ

- ยายถงหมกไปอยในบรเวณทอากาศถายเทไดสะดวก เตมใบไมแหงและพลกขยะ เพอใหความชน ลดลง

การใชประโยชนของปยหมก

1) ใชปยหมกกบการปลกพช ผก และไมดอกในแปลงปลก

2) เตรยมแปลงตามความตองการ แลวโรยปยหมกใหทวแปลง หนาประมาณ

2 - 4 เซนตเมตร ใชจอบสบคลกเคลาดนใหลกประมาณ 20 เซนตเมตร และ

รดนำใหทวแปลง หมกดนไวประมาณ 1 สปดาห หลงจากนนจงนำพชมาปลกได

3) ใชปยหมกกบการปลกพชในกระถาง

4) ผสมปยหมกกบดนรวนในอตราสวน 1:5 โดยปรมาตร รดนำใหชมและทงไว

ประมาณ 1 สปดาห แลวจงนำใสภาชนะหรอกระถางเพอปลกพชตอไป

5) ใชปยหมกกบพชไรและไมผล

2. ระดบชมชน

2.1การจดตงสถานททงขยะแยกประเภทในชมชน

สถานททงขยะแยกประเภทจดเตรยมไวสำหรบใหประชาชนทไมสะดวก

และไมตองการขายซอ-ขายขยะแตมพฤตกรรมทดและมความตระหนกถงผลของ

การแยกขยะและทงลงในภาชนะทเหมาะสม เปนกจกรรมทตอเนองจากกจกรรม

การรณรงคและใหความรแกประชาชนในการคดแยกขยะและทำความสะอาด

ขยะเบองตนและเปนกจกรรมพนฐานทควรดำเนนการเพราะเขาถงชมชนไดงาย

และตลอดเวลา สถานททงขยะแยกประเภทควรจดไวในบรเวณทประชาชนนำมา



ทงไดสะดวก เชน หางสรรพสนคา รมถนนบรเวณชมชน เปนตน กจกรรม

รปแบบนเหมาะสำหรบใชเปนแนวทางการเรยกคนขยะบรรจภณฑและวสด

เหลอใชจากผบรโภคโดยทองคกรปกครองสวนทองถนเปนผดำเนนการ

ขนตอนการดำเนนการ

1. จดตงคณะกรรมการดำเนนการและประชมคณะกรรมการเพอกำหนดแนวทาง

การดำเนนงานและตดตามผล

2. กำหนดสถานททเหมาะสมในการจดตงภาชนะรองรบขยะแตละประเภท

โดยพนททเหมาะสมควรเปนพนททไมมนำทวมขง ไมอบชน แสงแดดสองถง

รถขยะสามารถเขาถงไดสะดวก

3. กำหนดประเภทและขนาดของภาชนะสำหรบใสขยะแตละประเภท โดย

กำหนดทงส และเขยนคำบรรยายใหถกตองดงน

สำนก



ราย


54

ถงเกบมลฝอยรไซเคล



ถงเกบมลฝอยยอยสลายได

สำนก



ราย


56

ถงเกบมลฝอยทวไป



ถงเกบมลฝอยอนตราย

สำนก



ราย


58

4. นำถงรองรบขยะไปจดวางตามแหลงกำเนดขยะทสำคญ เชน ตลาดสด โรงเรยน

สถานทราชการ หางสรรพสนคา โรงแรม รสอรท ทพกเชาอาศย เปนตน

5. ประชาสมพนธใหประชาชนทราบถงรปแบบของกจกรรม โดยจดทำเอกสาร

เพอแจกจายแกประชาชนในบรเวณทมสถานททงขยะแยกประเภทตงอย

โดยเอกสารจะตองบอกถงวธทำความสะอาดขยะขนตน การลดขนาดขยะ

สของถงขยะกบประเภทขยะ วนและเวลาทจดเกบขยะ บรเวณสถานททง

ขยะแยกประเภท และเวลาในการเกบรวบรวม

6. ตดตามและประเมนผลโดยคณะกรรมการฝายตดตามและประเมนผลท

แตงตงไว โดยทำการบนทกปรมาณและประเภทของขยะทถกนำมาทงไวเพอ

ประเมนความสำเรจในการทำงาน

ผรบผดชอบ

หนวยงานราชการสวนทองถนรวมกบหวหนาชมชนกำหนดบรเวณทเหมาะสม

ในการจดวางภาชนะ หนวยงานสวนทองถนดำเนนการเกบขนขยะตามวนและ

เวลาทกำหนด รวมทงมหนาทดแลความสะอาดของสถานททงขยะแยกประเภท



สงทตองจดเตรยม

1. สถานทจดวางถงขยะแยกประเภท

2. ภาชนะรองรบขยะแตละประเภท

3. รถขนขยะแยกประเภท

4. เอกสารแนะนำประชาชนในการทำความสะอาดขยะเบองตน ลดปรมาณ

ขยะ ประเภทภาชนะ วนและเวลาในการจดเกบบรเวณสถานททงขยะแยก

ประเภทเปนตน (ควรทำเปนเอกสารเผยแพรแผนเดยวเพอใหประชาชน

สามารถตดไวบรเวณขางฝาเหนอถงขยะภายในบาน)

2.2ศนยวสดรไซเคลของชมชน

การจดตงศนยวสด

รไซเคลของชมชนเปน

อกกจกรรมหน งท เกด

จากความร วมมอของ

สมาชกทกคนในชมชน

รวมทงชมชนอนทอยใน

บรเวณใกลเคยง ศนยวสด

รไซเคลนมลกษณะเปน

ธรกจของชมชนทบรหาร

และดำเนนการโดยชมชน

หรอองคการพฒนาเอกชน แตอยภายใตการกำกบดแลโดยคณะกรรมการ

ของชมชน หรอคณะกรรมการทจดตงขนเพอดแลโครงการโดยเฉพาะ ทงน

มวตถประสงคเพอเปนศนยกลางในการรวบรวมและรบซอวสดรไซเคลจาก

ชมชนและชมชนใกลเคยง รวมทงการรวบรวมขยะอนตรายทเกดจากบานเรอน

เพอการกำจดทถกตองเหมาะสม

สำนก



ราย


60


เพอจดตงเปนศนยดำเนนการจดการขยะรไซเคลของชมชน


1) การจดตงคณะกรรมการชมชน ควรมาจากชมชนมากกวา 2 ชมชน เพอให

เกดแนวคดในการทำงานทหลากหลาย และเปนการสรางเครอขายการ

ทำงานระหวางชมชน ประกอบดวยประธานคณะกรรมการ ซงตองมาจาก

การเลอกตงหรอไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการคนอนๆ กรรมการ

เหรญญก เลขานการ

2) การคดเลอกสมาชกของแตละชมชนทสนใจและตองการเขารวมในการ

ทำงานของศนยวสดรไซเคล

3) การจดอบรมใหความรเบองตนเกยวกบการคดแยกวสดรไซเคลและการ

ดำเนนงานในเชงธรกจเกยวกบการรบซอวสดรไซเคล

4) การอบรมใหความร ความเขาใจเกยวกบการคดแยกขยะ และการใช

ประโยชนจากขยะในรปแบบตางๆ กบสมาชกในชมชน

5) การจดหางบประมาณสนบสนนในการกอสรางศนยฯ จากหนวยงาน

ราชการ เชน กองทนเพอสงคม

6) การดำเนนการกอสรางและการจดทำสอประชาสมพนธ

7) การดำเนนงานศนยวสดรไซเคล โดยใหการดำเนนงานของศนยฯ อยภายใต

การดแลของคณะกรรมการชมชน มการออกกฎระเบยบในการทำงาน ควร

มการรายงานผลการดำเนนงานทางบญช แกคณะกรรมการชมชนและ

สมาชกในชมชนเปนระยะ

8) ควรมการเตรยมความพรอมของบคลากรและสถานทในศนยฯ เพอเปน

สถานทดงาน



หนาทคณะกรรมการ

1) คณะกรรมการจดการสงแวดลอมชมชน ประกอบดวยตวแทนชมชนตางๆ ท

เขารวมกจกรรมชมชนละ 3 คน การแตงตงหรอเปลยนแปลงตวแทนของ

แตละชมชนถอเปนมตของคณะกรรมการชมชนแตละชมชน แลวเสนอรายชอ

ใหทประชมคณะกรรมการจดการสงแวดลอมชมชน

คณะกรรมการจดการสงแวดลอม ประกอบดวย ประธานกรรมการ รองประธาน

กรรมการและเลขานการ โดยการเลอกตงของคณะกรรมการ ซงจะอยในวาระ

คราวละ 2 ป

2) คณะกรรมการจดการสงแวดลอมชมชน จดตงกองทนเพอการบรหาร

ศนยรไซเคลชมชนโดยใหแตละชมชนลงทนในกองทน ในสดสวนเทาๆ กน

ตามมตของคณะกรรมการ ในกรณทคณะกรรมการเหนควรใหนตบคคลอนๆ

มารวมลงทนในกองทนดวย สดสวนของนตบคคลอนๆ รวมแลวจะตอง

ไมมากกวาการลงทนของชมชน

สำนก



ราย


62

3) คณะกรรมการ แตงตงคณะอนกรรมการบรหารโครงการจดการสงแวดลอม

ชมชน ประกอบดวยกรรมการไมเกน 7 คน เพอบรหารกองทน กำกบ

นโยบายและการทำงานของคณะผบรหารศนยรไซเคลชมชน

คณะอนกรรมการ อาจมาจากกรรมการหรอแตงตงบคคลภายนอก

ทเหนวาเหมาะสมและเปนประโยชนตอกจกรรมของชมชน คณะอนกรรมการน

อยในวาระคราวละ 2 ป เชนเดยวกบคณะกรรมการ

คณะอนกรรมการ ประกอบดวย ประธานกรรมการบรหาร รองประธาน

ซงไดรบการแตงตงจากคณะกรรมการ โดยมผจดการศนยทำหนาท

เลขานการคณะอนกรรมการ โดยตำแหนง

4) คณะผบรหารศนยรไซเคลชมชน เปนพนกงานทมหนาทและความรบผดชอบ

บรหารจดการกจกรรมของศนยตามนโยบายทไดรบมอบหมาย โดยม

ประธานกรรมการบรหารเปนผลงนามจดจางใหทำหนาทตางๆ ทงนสภาพการ

จางและอตราผลตอบแทนขนกบดลยพนจของคณะอนกรรมการ

2.3ธนาคารขยะรไซเคล



กจกรรมธนาคารขยะมเปาหมาย เพอใหประชาชนเขามามสวนรวม

ในการจดกจกรรมแกไขปญหาขยะของชมชน และเสรมสรางจตสำนก

ในการคดแยกมลฝอย รวมทงสรางนสยการออมทรพย ลกษณะของกจกรรม

เรมจากการรบสมครสมาชก แลวนำวสดรไซเคลมาชงนำหนกและคำนวณเปน

จำนวนเงน บนทกลงสมดคฝากโดยใชราคาทไดประสานกบรานรบซอของเกา

เปนเกณฑในการกำหนดราคา รายไดของกจกรรมมาจากผลตางของราคาท

คณะทำงานกำหนด กบราคาทสามารถขายใหกบรานรบซอ ซงตองมการหก

คาใชจายอนๆ


1) เพอปลกจตสำนกในการจดการขยะและการรกษาสงแวดลอมภายในชมชน

2) เปนการชวยลดปรมาณขยะและเสรมสรางความรในเรองการคดแยกขยะ

ทถกตองเหมาะสม

3) เพอนำผลพลอยไดจากการตงธนาคารขยะมาตงเปนกองทนสนบสนน

กจกรรมตางๆ ในชมชน

4) เพอเปนการสรางรปแบบการจดการขยะโดยการมสวนรวมของชมชนในการ

ดำเนนงาน

อปกรณ

1) เครองชงนำหนก

2) สถานทเกบรวบรวมวสดรไซเคล

3) สมดคฝากและเอกสารบญช


1) ประชมชแจง

เพอชแจงใหกบชมชนทราบถงจดประสงคในการจดทำโครงการธนาคารขยะ

สำนก



ราย


64

2) จดตงคณะทำงาน

เพอจดตงคณะทำงานโครงการธนาคารขยะ ซงประกอบดวย

- ผจดการธนาคารขยะ จำนวน 1 คน

- เจาหนาทคดแยกขยะและชงนำหนก จำนวน 2 คน

- เจาหนาทจดบนทกและคดเปนจำนวนเงน จำนวน 2 คน

- เจาหนาทลงสมดคฝากบญชอนๆ จำนวน 1 คน

3) มอบหมายภารกจ

เพอมอบหมายหนาทใหแกเจาหนาทในคณะทำงานไปปฏบตงานในเบองตนดงน

- จดหาสถานททใชในการจดเกบขยะรไซเคลกอนนำไปขาย

- จดหาอปกรณทจำเปนในการจดทำธนาคารขยะ เชน เครองชง

- จดทำสมดคฝาก สมดฝาก สมดถอน และเอกสารในการทำบญชทจำเปน

- ตดตอประสานงานกบรานคาของเกาในเรองเกยวกบราคาขยะรไซเคล

ประเภทตางๆ เพอจดทำเปนตารางเปรยบเทยบราคาขยะรไซเคลแตละ

ประเภท (ราคาสามารถเปลยนแปลงได) พรอมทงกำหนดวนทเขามารบ

ซอจากธนาคาร



4) การประชาสมพนธเพอชแจงกจกรรม ใหความรเกยวกบการคดแยกขยะ

ประเภทของมลฝอย ผลทคาดวาจะไดรบ

5) การอบรมใหความร ความเขาใจเกยวกบการคดแยกขยะ และการใช

ประโยชนจากขยะในรปแบบตางๆ กบสมาชกในชมชน

6) การจดหางบประมาณสนบสนนในการกอสรางศนยฯ จากหนวยงาน

ราชการ เชน กองทนเพอสงคม

7) การดำเนนงานธนาคารขยะ โดยใหการดำเนนงานของธนาคารอยภายใต

การดแลของคณะกรรมการชมชนมการออกกฎระเบยบในการทำงาน ควรม

การรายงานผลการดำเนนงานทางบญช แกคณะกรรมการชมชนและ

สมาชกในชมชนเปนระยะ

8) การประเมนผลการจดกจกรรมจากจำนวนสมาชกทเขารวม ปรมาณวสด

รไซเคลทรบจากสมาชกนำมาฝาก จำนวนเงนและเงนทนหมนเวยนทเกด

จากการขายใหรานรบซอของเกา หกคาใชจายตางๆ ควรมการจดทำปายแสดง

ผลการจดกจกรรม หรอการประชาสมพนธใหสมาชกทราบผลการจด

กจกรรมเปนระยะ ซงจะเปนการชกชวนสมาชกทเหลอใหเขามามสวนรวม

ในกจกรรมเพมมากขน

สำนก



ราย


66

หนาทคณะทำงาน

1) ผจดการธนาคารรบผดชอบการดำเนนงานในภาพรวมของธนาคาร โดยตอง

ควบคมดแลการทำงานของฝายปฏบตการและฝายควบคม

2) เจาหนาทคดแยกรบผดชอบการคดแยกขยะทสามารถนำมาขายบรเวณ

ททำการในเวลาทำการ และทำการคดแยกประเภทเพอการจดเกบทเปนระเบยบ

ในบรเวณสถานทเกบ พรอมทงบนทกรายละเอยดเกยวกบสมาชก ไดแก ชอ-

สกล เลขท ประเภทและปรมาณวสดรไซเคล เพอสงตอเจาหนาทคดเงน

3) เจาหนาทคดเงน รบผดชอบเทยบกบราคาทกำหนด และคดจำนวนเงนของ

สนคาทสมาชกนำมาฝาก พรอมกบรบผดชอบการฝาก-ถอนเงนของสมาชก

4) เจาหนาทบญช รบผดชอบเอกสารตางๆ ทเกยวของกบการเงน เชน สรป

ยอดเงนฝากของสมาชก สรปยอดรายรบ-รายจาย ของธนาคารขยะ และ

บนทกรายละเอยดและยอดคงเหลอของสนคาตามประเภท ปรมาณ ราคา

โดยตองทำการบนทกทกวนทเปดทำการ

5) ทปรกษารบผดชอบเรองการควบคมการดำเนนงาน การประสานรานรบซอ

ของเกาเพอขายวสดรไซเคล และดแลเกยวกบการเงนของโครงการ พรอมทง

ดแลเอกสารการเบกจายเงนของสมาชกธนาคารขยะใหสามารถตรวจสอบได



แบบฟอรมทใชในธนาคาร

ใบสมคร เลขท……..........…

ธนาคารขยะ

สาขา .........................................................

วนท ……..…………………………………..

ชอ …………………………………………..

วน/เดอน/ป เกด ………..…อาย....…….…..ป

ทอย …………............................................

ตำบล……………………….........................

อำเภอ ………….…………..........................

จงหวด.........................................................

โทรศพท.......................................................

......................................... (ลงชอสมาชก)

…………………………….

(เจาหนาท)

สำนก



ราย


68

ทะเบยนคมลกคา

Customer Registration

ธนาคารขยะรไซเคล

Recycle Waste Bank

สำนกงาน ………………………………

เลขทบญช ชอ-สกล วนแรกเปดบญช หมายเหต

001

002

003

004

005

006

007

008

009

010

011

012

013

014

015

016

017

018

...



ใบนำฝาก

ขยะรไซเคล ใบนำฝาก

วนท....................................

ชอบญช……………………………......เลขทบญช…………...…….…………

รายการ จำนวน (กโลกรม)

ราคา (บาท)

จำนวนเงน จำนวนเงน (บาท) (บาท) สต.

................................ ลายเซนผฝาก

รวมเปนเงน

สำนก



ราย


70

ใบถอนเงน

ขยะรไซเคล ใบถอนเงน

วนท ………………………………

ชอบญช………………………..….. เลขทบญช ……..……….........…...…

จำนวนเงนทถอน

ตวเลข บาท ตวอกษร

…………………………. ลายมอชอผรบเงน

……………………… ลายมอชอเจาหนาทธนาคาร



สมดคฝาก

สมดคฝาก สาขา …………………….……….

ชอบญช/ชอสมาชก……………………………………

เลขท ……………………………………

วนท ถอน ฝาก คงเหลอ ลายเซนเจาหนาท

สำนก



ราย


72

สรปการนำฝาก

สาขา …………………………… วนท ………………………

รบจากบญชเลขท

แกว กระดาษ (กก.)

พลาสตก (กก.)

เหลก (กก.)

อโลหะ (กก.)

จำนวนเงน หมายเหต

บาท สต.

รวมทงหมด



2.4การลดการใชพลาสตกและโฟม

ในปจจบนวถชวตในสงคมไทยไดเปลยนไป โดยมการนำถงพลาสตกมา

ใชในชวตประจำวนมากขน ดวยสมบตของพลาสตกทมความคงทนตอสารเคม

ไมเปนสนม ไมผกรอน รวมทงไมยอยสลายโดยจลนทรย สงผลใหพลาสตก

มอายยาวนานนบรอยป แมพลาสตกจะมอายยาวนานแตมอายการใชงานสน

มาก โดยจะถกทงเปนขยะทนทหลงจากการใชงาน ถาหากมการทงขวางขยะ

กระจดกระจายทวไป จะกอใหเกดปญหาการอดตนตามทอระบายนำในเมอง

ทำใหเกดปญหานำทวมเมอฝนตกหนก ปญหาขยะลอยในแมนำ ลำคลอง และ

ทะเล เกดทศนอจาด ดงนนชมชนทมสถานประกอบการตาง ๆ เชน หางสรรพสนคา

ซปเปอรมารเกต และรานสะดวกซอ ควรรวมกนรณรงคประชาสมพนธใหม

การลดการใชพลาสตกและโฟม โดยสามารถทำไดดงน

1. การจดทำปายและ

บอรดประชาสมพนธ การจดทำ

ปายและบอรดประชาสมพนธ

เปนการสอสารใหผ เกยวของ

ไดรบรเพอใหเกดความรความ

เขาใจเกยวกบการดำเนนโครงการ

ปญหาและสถานการณขยะมลฝอย

แนวทางลดการใชพลาสตกและ

โฟม เปนตน

2. กจกรรมประชาสมพนธ

เสยงตามสาย การประชาสมพนธ

ผานเสยงตามสายเปนกจกรรม

ทสามารถทำไดงายเนองจาก

ศนยการคา หางสรรพสนคา

สำนก



ราย


74

ซปเปอรมาเกต และรานสะดวกซอ สวนใหญมการประชาสมพนธเรองราว

ตางๆ ใหกบลกคาเปนประจำอยแลว กจกรรมนสามารถทำไดเลยและไม

จำเปนตองใชอปกรณใดๆ เพยงแคสอดแทรกเนอหาสาระทเกยวของกบ

โครงการหรอกจกรรมลดการใชพลาสตกและโฟมเขาไป ซงจะทำใหประชาชน

ผใชบรการสามารถรบฟงและรบรขาวสารไดเปนอยางดและเกดการมสวนรวม

ไดในทสด

3. กจกรรมการรณรงคประชาสมพนธ ดำเนนการเพอใหประชาชนม

ความรความเขาใจ เกดการตนตวและตระหนกถงความสำคญของปญหา

พลาสตกและโฟมและคาดหวงจะใหเกดการมสวนรวมในการลดใชพลาสตก

และโฟม เชน การเดนรณรงคและประชาสมพนธ การแจกแผนพบใหความร

เรองของบรรจภณฑพลาสตกและโฟม



4. กจกรรมการซอสนคา

ไมใสถงพลาสตกเปนกจกรรมท

ส งสรมใหประชาชนเลง เหน

ปญหาการจดการขยะมลฝอย

ประเภทพลาสตกและโฟม การให

ความรวมมอ และมทศนคตทด

ตอกจกรรม โดยการลดการใช

ถงพลาสตกและโฟมดวยความ

สมครใจในกรณการซอสนคาจาก

ศนยการคา หางสรรพสนคา ซปเปอรมาเกต หรอรานสะดวกซอโดยนำถงผาหรอ

ภาชนะอนๆ เชน กระเปา เป ตะกรา เขามาในศนยการคา หางสรรพสนคา

ซปเปอรมาเกต หรอรานสะดวกซอ เพอซอสนคาไมใชถงพลาสตก

สำนก



ราย


76

2.5ผาปารไซเคล

กจกรรมผาปารไซเคลเปนกจกรรมทเนนความรวมมอระหวางชมชน

ขาราชการ และสถาบนทางศาสนาในชมชน เนองจากวถการดำรงชวตของ

คนไทยผกพนกบพธกรรมทางศาสนาและใหความสำคญกบสถาบนทางศาสนา

ในแงของการเปนศนยกลางในการพบปะ แลกเปลยนความคด การเรยนรตางๆ

การจดกจกรรมนจะเปนการชกชวนใหชมชนคดแยก และรวบรวมวสดรไซเคล

นำมาเปนปจจยในการทอดผาปา แทนการใชเงน หรอสงของเครองใชในชวต

ประจำวน จากนนประสานใหรานรบซอของเกาเขามารบซอคำนวณมลคาเปน

จำนวนเงน เพอถวายใหวด ซงการจดกจกรรมนสามารถดำเนนงานไดตลอดป

และสามารถหมนเวยนกจกรรมในวดทอยใกลเคยงชมชน นอกจากนยง

เปนการเสรมสรางความสามคคของสมาชกในชมชน เนองจากเปนกจกรรมท

สมาชกทกวยสามารถรวมกนดำเนนการได




เพอใหประชาชนรจกวธการคดแยกขยะรไซเคลโดยผานการทำบญ

อปกรณ

1) ตราชง

2) เครองกระจายเสยง

3) ใบฎกา


1) จดตงคณะทำงาน ซงประกอบดวยผนำในทองถน หนวยงานราชการโดย

ใหครอบคลมทกหนวยงานในทองถน

2) ประชมคณะทำงาน เพอกำหนดวน เวลาและสถานททจะจดกจกรรม

การออกใบฎกาและวดทจะเขารวมกจกรรมทอดผาปา

3) การประสานงานรานรบซอของเกา การประสานงานรานรบซอของเกา

ใหเขามารบซอขยะรไซเคลทรวบรวมไดในการเขารวมกจกรรม

สำนก



ราย


78

4) การประชาสมพนธ เพอชแจงกจกรรม ใหความรเกยวกบประเภทของ

ขยะรไซเคลทคดแยกและการเกบรวบรวม การประชาสมพนธจด

กจกรรม เชน หอกระจายขาว หรอ การเรยกประชมสมาชก

5) การจดกจกรรมทอดผาปารไซเคล มการรวบรวมขยะรไซเคล เชน

พลาสตก แกว โลหะ/อโลหะ และกระดาษ นดบรจาคกองรวบไวทวด

และใหรานรบซอของเกามารบซอและใหเปนจำนวนเงนสด มการมอบ

ถวายใหกบวดตอไป

6) การประเมนผล การประเมนผลการจดกจกรรมผาปารไซเคลสามารถดได

จากปรมาณขยะรไซเคลทชมชนคดแยกและรวบรวมมา จำนวนทไดรบ

และความรวมมอของสมาชกในชมชน



2.6ขยะแลกไขสงของ

กจกรรมขยะแลกไขจะใชหลกการเปรยบเทยบมลคาของวสดรไซเคลกบ

ราคาของไขทใชในกจกรรม ซงราคานจะขนลงตามราคาตลาด ในการดำเนน

งานตองมการประชาสมพนธและการชแจงราคาวสดแตละประเภทอยาง

ชดเจน รายไดทเกดจากการจดกจกรรมมาจากเงนทไดจากการขายวสดใหรานรบ

ซอของเกา หกคาใชจายในการดำเนนการ คอ คาไข คาใชจายอนๆ ซงชมชน

สามารถใชเปนเงนทนหมนเวยนในการจดกจกรรมครงตอไป หรอตงเปนกอง

ทนเพอใชในกจกรรมตางๆ ของชมชน


1) เพอเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนในการคดแยกขยะกอนทง

2) เพอลดปรมาณขยะของเทศบาล

3) เพอเสรมสรางเครอขายระหวางหนวยงานทองถน

สำนก



ราย


80

อปกรณ

1) ตราชง

2) ไข

3) เครองกระจายเสยง

ขนตอนการดำเนนกจกรรมขยะแลกไข

1) การรบสมครคณะทำงาน ซงมจำนวน 4 คน ตามหนาทตางๆ

2) ประชมคณะทำงานเพอกำหนดวนและเวลาทจะจดกจกรรม ซงวนเวลาท

ดำเนนการขนกบปรมาณของวสดรไซเคล และความสะดวกของสมาชก

3) การประชาสมพนธเพอชแจงวธทำกจกรรม ผลทเกดขนกบชมชนในแง

ของรายไดทเกดจากการคดแยกวสดรไซเคล ความสะอาดเรยบรอยของ

ชมชน โดยใชสอทมอย เชน การใหหอกระจายขาว การประชมสมาชก

ในชมชนเพอชแจงกจกรรม หรอการแจกใบปลวตามบาน

4) ประสานงานกบรานรบซอของเกาใหเขามารบซอ อาจจะเขามารวมใน

เวลาทจดกจกรรม หรอภายหลงจากเสรจสนกจกรรม

5) การประชาสมพนธแจงใหทราบถงประเภทของวสดทรบซอ ราคา วธการ

คดแยกและการจดการ เชน การทำความสะอาด การแยกประเภททถกตอง

เพอเพมราคา และวนทจะจดกจกรรม

6) กอนการจดกจกรรมใหมการประชาสมพนธเพอเชญชวนใหสมาชกใน

ชมชนเขารวมกจกรรม

7) การจดกจกรรมควรมการประชาสมพนธ วน เวลา ทจะดำเนนการและ

เชญชวนใหเขารวมกจกรรมกอนเวลาทกำหนด เมอสมาชกนำขยะทเปน

วสดรไซเคลประเภท แกว กระดาษ พลาสตก โลหะ/อโลหะ มาชงนำหนก

และคดราคาซงจะไดจำนวนและเทยบกบราคาของไข โดยคดราคา

ไขทฟองละ 2 บาท เพอสะดวกในการคดราคาซงจะไดจำนวนของไข

ใหแกสมาชก เมอเสรจกจกรรมจงรวบรวมวสดรไซเคลทงหมดขายให



รานรบซอของเกาซงควรเปนวนเดยวกบทจดกจกรรมเพอลดภาระในการ

จดเกบวสดรไซเคลทรบแลกมาจากสมาชก หรอ หากสามารถประสานให

รานรบซอของเกาเขามารวมดำเนนการได ใหคณะทำงานของชมชนชง

นำหนกและคดเปนจำนวนไขแลวใหรานรบซอของเกาบนทกปรมาณ

วสดรไซเคลและบรรทกขนรถ เมอเสรจสนกจกรรมจงจายเงนใหแก

ชมชน ซงจะชวยลดภาระในการจดเกบรวบรวม และการขนสงไปยงราน

รบซอ รวมทงระยะเวลาทใชในการจดกจกรรมจะลดลง

8) การประเมนผลการจดกจกรรมจากปรมาณวสดรไซเคลทรบแลก และ

รายไดทเกดจากการขายใหรานรบซอของเกา หกคาใชจายตางๆ ควรม

การจดปายแสดงผลการจดกจกรรมหรอการประชาสมพนธใหสมาชก

ทราบผลการจดกจกรรมเปนระยะ

สำนก



ราย


82

คณะทำงาน

คณะทำงานทแตงตงขนมามหนาทดงน

1) หวหนาโครงการ รบผดชอบการดำเนนงานในภาพรวมของโครงการ โดย

ตองควบคมดแลและใหคำแนะนำการทำงานของฝายตางๆ

2) ฝายประชาสมพนธ /ประสานงาน รบผดชอบการประชาสมพนธ

การผลตสอตางๆ รวมถงการประสานงานระหวางรานขายไขไกกบราน

รบซอของเกาและการนำสนคาไปขายในระยะเวลาทกำหนด

3) ฝายการเงน/บญช เปรยบเทยบราคาทกำหนดและคดจำนวนเงนของวสด

ทผเขารวมกจกรรมนำมาแลกเปลยน รบผดชอบเอกสารตางๆ ทเกยวของ

กบการเงน

4) ฝายบนทกขอมลรบผดชอบการบนทกปรมาณวสดรไซเคลทรวบรวมได

ในแตละครง

ระยะเวลาดำเนนการ

สปดาหละ 1 ครง หรอปรบเปลยนตามปรมาณวสดรไซเคลทคดแยกไดของชมชน



ตวอยางเอกสาร

โครงการขยะแลกไข

สถานท …………………………...... วนท ………….……....….……………

ประเภทวสดรไซเคล

ขวดนำปลา/แมโขง จำนวน ………. ขวด เปนเงน …………..บาท

ขวดรวม/เบดเตลด จำนวน ………. กก. เปนเงน ……….….บาท

พลาสตกรวม จำนวน ………. กก. เปนเงน …………..บาท

ขวดโพลาลส จำนวน ………. กก. เปนเงน ………….บาท

ขวดใส (PET) จำนวน ………. กก. เปนเงน ………….บาท

กระปองอลมเนยม จำนวน ………. กก. เปนเงน ………….บาท

กระดาษยอย จำนวน ………. กก. เปนเงน …………บาท

กระดาษหนงสอพมพ จำนวน ………. กก. เปนเงน …………บาท

กระดาษกลอง จำนวน ………. กก. เปนเงน …………บาท

เหลก จำนวน ………. กก. เปนเงน …………บาท

สำนก



ราย


84

2.7การผลตเชอเพลงเขยว

การใชวสดเหลอใชจากการเกษตร เชน เศษพช กงไม

ใบไมชนดตางๆ เศษวสดทางการเกษตร เชน ซงขาวโพดหลง

จากการกะเทาะ ชานออย และแกลบ เปนตน มาทำเปนเชอเพลง

พลงงานทดแทนการใชถานไม หรอกาซจะทำใหประชาชนทอง

ถนลดคาใชจายดานพลงงาน และหากมการใชเชอเพลงพลงงาน

ทดแทนนอยางกวางขวาง จะทำใหเกดอาชพรบจางในการผลต

เชอเพลงจากวสดเกษตรนไดอกดวย

สำหรบกระบวนการผลตเชอเพลงเขยวมวธแปรรปดงน

1) การบดยอย ทำไดโดยการใชเครองสบ และเครองปนวสด

2) การผสม การผสมคอการผสมวสดทถกบดยอย กบสารทจะชวยประสาน

วสดใหตดกนงายขน เชน นำ กากนำตาล แปงมน เปนตน

3) การอดเปนแทง ทำไดโดยการใชเครองอดแทง เปนรปทรงกระบอก

ขนาดเสนผาศนยกลาง 1.5 นว 2 นว หรอ 3 นว ตามความตองการ

โดยใชหวอดขนาดตางๆ กน

4) การตากแดดใหแหง เพอใหเชอเพลงอดแทงแหง ใชเวลาประมาณ 1 - 2 วน

ตารางเปรยบเทยบคาความรอนจากเชอเพลงเขยวอดแทง เปรยบเทยบ

กบไมฟนและถานไม

ชนดของเชอเพลงเขยว/วสด คาความรอน (แคลอรตอกรม)

ชานออย 2200

ซงขาวโพด 2500

แกลบ 2000

ไมฟน (ไมสน) 3700 ไมฟน (ไมนนทร) 4300

ถานไม 5,000 – 7,000 ขนอยกบชนดของไม



เอกสารอางอง

กรมควบคมมลพษ. การจดการขยะมลฝอยชมชนอยางครบวงจร คมอสำหรบ

ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน. กรงเทพมหานคร, 2547.

. คมอการปฏบตงานของเจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถนในการ

เกบรวบรวมขนสงและกำจดของเสยอนตรายจากชมชน. กรงเทพมหานคร,

2550.

. คมอแนวทางการลดการใชพลาสตกและโฟมในศนยการคา

ซปเปอรมาเกต สำหรบองคกรปกครองสวนทองถน. กรงเทพมหานคร, 2550.

. คมอประชาชนเพอการลดคดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย.

กรงเทพมหานคร, 2550.

. โครงการพฒนาระบบการจดการขยะบรรจภณฑและวสดเหลอใช

ในเชงธรกจ พ.ศ. 2545. กรงเทพมหานคร, 2545.

. แนวทางและขอกำหนดเบองตนการลดและใชประโยชน

ขยะมลฝอย.กรงเทพมหานคร, 2549.

. รายงานฉบบสมบรณ โครงการจดทำมาตรการควบคมคณภาพ

สนคา และบรรจภณฑทผลตจากวสดเหลอใช. กรงเทพมหานคร, 2548.

. รายงานหลกการจดทำกลไกการเรยกคนซากบรรจภณฑ และ

บรรจภณฑ. กรงเทพมหานคร, 2548.

. รายงานหลก โครงการลดการใชพลาสตกและโฟม. กรงเทพมหานคร,

2548.

สำนก



ราย


86

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. คมอการคดแยกขยะรไซเคล. กรงเทพมหานคร, 2548.

กรงเทพมหานคร. คมอคดแยกขยะรไซเคล. กรงเทพมหานคร, 2550.

http://ms.src.ku.ac.th/know/packaging/packaging.htm

http://www.charcoal.snmcenter.com/charcoalthai

Green%20Fuel%20Briquette.php

http://www.efooddata.com/company.php?pdata_id=5192

http://www.ntksteel.com/aboutus.htm

http://www.thaitambon.com

บนทก

สำนก



ราย


แยกขยะวนน

เพอสงแวดลอมทดในวนขางหนา

R51-401_3R_COVER.indd 2 9/3/08 4:13:04 PM

คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยสำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน

ISBN 978-974-286-410-1 คพ. 04-085


กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม92 ซอยพหลโยธน 7 ถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400โทร. 0-22982408 – 11 โทรสาร. 0-2298-2409

www.pcd.go.th

เอกสารฉบบนเปนลขสทธของ กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

R51-401_3R_COVER.indd 1 9/3/08 4:12:12 PM

waste reduce volunteer[1]

Documents