wakuola – jej budowa i funkcje
DESCRIPTION
WAKUOLA – JEJ BUDOWA I FUNKCJE. Co to jest wakuola?. Komórka roślinna. Co to jest wakuola?. wakuola (wodniczka) w j. łacińskim oznacza próżnię, pustkę występuje w komórkach większości roślin, protistów i grzybów jest ograniczona pojedynczą, gładką błoną wakuolarną (tonoplastem) - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
WAKUOLA – JEJ BUDOWA I FUNKCJE
Co to jest wakuola?
Komórka roślinna
Co to jest wakuola?
wakuola (wodniczka) w j. łacińskim oznacza próżnię, pustkę
występuje w komórkach większości roślin, protistów i grzybów
jest ograniczona pojedynczą, gładką błoną wakuolarną (tonoplastem)
wakuole są zwykle duże i nielicznepojedyncza wakuola może zajmować
nawet 90% objętości komórki
Co to jest wakuola?
wodniczka występuje u niektórych pierwotniaków oraz w komórkach zwierzęcych
w komórkach zwierzęcych występuje wiele małych wodniczek (wakuol)
u pierwotniaków występują: - wodniczki tętniące- wodniczki trawiące
Budowa pantofelka
Budowa wakuoli
wnętrze wakuoli wypełnia płyn (nieplazmatyczny składnik komórki) – sok komórkowy
może zawierać substancje zapasowe organiczne, sole mineralne, metabolity wtórne
może zawierać ciała stałe
Sok komórkowy Może zawierać: związki nieorganiczne
woda (ok. 90% całości składu) sole mineralne (jony potasowe, sodowe, wapniowe,
magnezowe, cynkowe, siarczanowe, fosforowe, chlorkowe) kryształy szczawianu wapnia (rafidy, druzy, styloidy) oraz
węglanu wapnia (cystolity) związki organiczne
substancje zapasowe organiczne:- białka - cukry wolne aminokwasy rozpuszczalne kwasy organiczne (szczawiowy, cytrynowy,
winny, jabłkowy, octowy, mrówkowy) tzw. metabolity wtórne:- glikozydy- alkaloidy- garbniki
Sole wapniowe – kryształy szczawianu wapnia
a) kryształy pojedyncze
b) druzy c) pęczki igieł (rafidy)
Komórki kryształonośne w łyku sosny - Pinus sp. z licznymi kryształami szczawianu wapnia. Pow. mikroskopu 50 x
Kryształy szczawianu wapnia w komórkach ogonka liściowego begonii - Begonia sp. przyjmują dwie formy: piramid oraz druz. Pow. mikroskopu 100x
Kryształy szczawianu wapnia – pojedyncze i bliźniacze (tzw. krzyżaki) w komórkach suchej łuski cebuli - Allium cepa. Kontrast Nomarskiego, DIC. Pow. mikroskopu 50x
Szczawian wapnia w formie igieł krystalicznych (rafidów) ułożonych w wiązki w komórkach zalążka palmy Chamaedorea sp. Preparat trwały, barwiony hematoksyliną Ehrlicha. Pow. mikroskopu 100x
Druza (kompleks zrośniętych kryształów szczawianu wapnia) w liściu Hoya sp. Kontrast Nomarskiego (DIC). Pow. mikroskopu 100x
Cystolit w komórce skórki na przekroju poprzecznym blaszki liściowej fikusa - Ficus sp. Bryłowata struktura osadzona na wyrostku ściany skierowanym do wnętrza komórki to węglan wapnia, którego nadmiar komórka odkłada w takiej postaci. Pow. mikroskopu 100x
Sole wapniowe – kryształy węglanu wapnia
Białka
Ziarna aleuronowe w komórkach nasion Ricinus sp.
Rącznik pospolity Ricinus
Cukry
Kuliste kryształy inuliny (polisacharydu zapasowego) wytrącone alkoholem w komórkach korzenia dalii - Dalia sp. W żywych komórkach inulina występuje w postaci koloidu w wakuoli i jest niewidoczna na preparacie. Kontrast Nomarskiego (DIC). Pow. mikroskopu 100x
Cukry
Materiały zapasowe z bulwy ziemniaka - Solanum tuberosum widziane w kontraście Nomarskiego (DIC). Skrobia (polimer glukozy) ma postać owalnych ziaren, a białko spichrzowe – drobnych, sześciennych kryształów (strzałka). Pow. mikroskopu 100x
Metabolity wtórne
GLIKOZYDY – są nimi m.in. barwniki:
- antocjany – zabarwienie czerwone
w kwaśnym pH, zabarwienie niebieskie w zasadowym pH
- flawony zabarwienie żółte
Antocyjany
Przekrój poprzeczny przez blaszkę liściową reo - Rhoeo discolor. Skórka górna liścia jest bezbarwna, dolna zawiera antocyjany. Wielowarstwowa skórka, poza ochroną, pełni dodatkowo funkcję gromadzenia wody. Pow. mikroskopu 50x
Komórki miękiszowe dojrzałego owocu ligustra - Ligustrum vulgare. Dzięki obecności barwnych antocyjanów rozpuszczonych w soku komórkowym widać jak znaczne rozmiary przyjmuje wakuola w komórce roślinnej. Pow. mikroskopu: 200x
ALKALOIDY - związki bezbarwne zwykle trucizny (np. nikotyna, kofeina, kokaina, morfina, teofilina, teobromina, chinina, kolchicyna, skopolamina, atropina, strychnina)
Metabolity wtórne
Difenbachia Bieluń dziędzierzawa
Metabolity wtórne GARBNIKI– występują w organach roślin
w postaci żółtych i brunatnych skupień, wywierają działanie garbujące oraz toksyczne
Choina kanadyjska Malina właściwa
Funkcje wakuoli odpowiada za turgor (jędrność) komórkimagazynuje wodę, substancje odżywcze
(zapasowe) i związki swoiste, składniki energetyczne
przechowuje zbędne produkty przemiany materii
gromadzi substancje toksycznenadaje barwę częściom roślinniekiedy wakuole roślinne zawierają
enzymy trawiące
Funkcje wodniczek zwierzęcych liczne i drobne funkcje głównie trawienne wodniczki tętniące – u pierwotniaków
słodkowodnych biorą udział w osmoregulacji i wydalaniu; nazwa "tętniąca" pochodzi od jej nieustannego kurczenia się, spowodowanego wyrzucaniem poza obręb komórki nadmiaru wody
wodniczki trawiące – u pierwotniaków reguluje poziom płynów w organizmie i wypuszcza soki trawienne w celu trawienia pokarmu
Co przedstawia fotografia?
Co przedstawia fotografia?
Bibliografia
Biologia 2, E. Holak, W. Lewiński i in., Operon, Gdynia 2005.
Mikrofotografia botaniczna - fotografie Joanny Leśniewskiej dostępne na http://uwb.edu.pl/uniwersytet.php?p=1282
http://www.naukowy.pl http://portalwiedzy.onet.pl http://pl.wikipedia.org/wiki http://zadane.pl/zadanie/259364 http://www.zmirr.info
Przygotowała: Małgorzata Puda
styczeń 2011