vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o us >...
TRANSCRIPT
![Page 1: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/1.jpg)
Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en defibrillator
Prof. Dr. Rik WillemsCardiologie, UZ Leuven
![Page 2: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/2.jpg)
Cardiac implantable electronic devices
![Page 3: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/3.jpg)
Pacemakers• Behandeling van bradycardie
o Sinusknoopziekte: symptomatischo AV-blok: levensreddend
• In Belgiëo ca 9000 nieuwe implantaties/jo 104 centra
cijfers 2015 EHRA whitebook
![Page 4: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/4.jpg)
Defibrillatoren• Behandeling van VT/VF arrest
o Secundaire preventieo Primaire preventie
• In Belgiëo ca 1000 nieuwe implantaties/jo 23 centra
cijfers 2015 EHRA whitebook
![Page 5: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/5.jpg)
Ventrikelfibrillatie
![Page 6: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/6.jpg)
• Behandeling van hartfalen bij voorafbestaande geleidinsstoornisseno CRT-Po CRT-D
• In Belgiëo ca 1400 implantaties/jo 40 centra
cijfers 2015 EHRA whitebook
Cardiale resynchronisatie therapie
![Page 7: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/7.jpg)
Huidige praktijk
![Page 8: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/8.jpg)
Strömbert et al. Eur J Heart Failure 2014
“HF patients were more afraid of the proces of dying, with suffering and pain, than the fact their life would end.”
![Page 9: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/9.jpg)
Misvattingen en onenigheid (uit de Morgen 2013)
![Page 10: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/10.jpg)
ICD vs PM• ICD
o 3-32% van patiënten die sterven met ICD krijgen schok(ken) van de ICD in de laatste 24h
Stoevelaar et al. Eur J CV Nursing 2018; Tischer et al. Herz 2019; Stoevelaar et al. Eur J CV Nursing 2019
o pijnlijko distress voor patïent en aanwezigen
![Page 11: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/11.jpg)
ICD vs PM• PM
o Perceptie van verlengen van leveno Eigen data spreken dit tegen
• Menten et al. 2018• 89 patiënten met PM vs 1:2 matched controls voor leeftijd,
geslacht en onderliggende pathologie• Verblijf op palliatieve zorgen korter voor patiënten met PM!
o Uitzetten van PM kan leiden tot plots overlijden, maar meer kans op symptomen van bradycardie of hartfalen
![Page 12: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/12.jpg)
Discrepantie tussen denken en doen• Artsen
o 91% staat open voor deactivatie van ICD, slechts 4% bespreekt hetMarsinskis et al. Europace 2010
o Slechts 11% van ICDs in een crematorium zijn gedesactiveerdTischer et al. Herz 2019
![Page 13: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/13.jpg)
Discrepantie tussen denken en doen• Patiënten
o staan open voor deactivatieo Aarzelend
• schrik voor legaliteit• focus op leven• huidige wensen = toekomstige wensen?Stoevelaar et al. Heart 2019
o slecht kleine minderheid van ICD dragers met een VZP spreekt zich uit over desactivatie in VZPMerchant et al. Heart Rhythm 2017; Buchhalter et al. JAMA Intern Med 2014
![Page 14: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/14.jpg)
Too little too late• Mayo clinic ervaring 2008-2012
o 150 patiënten• 79% desactivatie tachy-functie ICD• 21% brady (en tachy)-functie PM/ICD
o Overlijden na mediaan• 3 d bij desactivatie tachy en 0 d na desactivatie brady• 85 - 94% na 1 mnd (p=0.5)
o Slechts 42% consult palliatieve zorgenBuchhalter et al. JAMA Intern Med 2014; Pasalic et al. Am J Hospice & Palliative Med 2016
![Page 15: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/15.jpg)
Oorzaken• Gebrek aan en gebrekkige kennis• Ongemakkelijk om gesprek aan te gaan• Schrik om hoop weg te nemen• Tijdsgebrek• Legale bezwaren• Socio-kultureel/Ethisch
o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018
o Protestanten > Katholieken Pasalic et al. Am J Hospice & Palliative Med 2016
o Blanken > Zwarten Merchant et al. Heart Rhythm 2017
![Page 16: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/16.jpg)
Ethisch en wettelijk kader
![Page 17: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/17.jpg)
Duidelijk kader• HRS Expert Consensus statement on the managemen of CIEDs in
patients nearing end of life or requesting withdrawal of therapyo Lampert et al. Heart Rhythm 2010
• EHRA Expert Consensus statement on the managemen of CIEDs in patients nearing end of life or requesting withdrawal of therapyo Padeletti et al. Europace 2010
• Wet betreffende de rechten van de patiënt 2002
![Page 18: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/18.jpg)
Duidelijk kader• Autonomie van de patiënt vs Futiliteit van de behandeling
• ICD = regelende therapie vs PM = constitutieve therapieaanvullend ipv vervangendCfr nierdialyse of kunstmatige ventilatie
• Afzetten van PM of ICD is ethisch en wettelijk toelaatbaarDoodsoorzaak is onderliggende pathologie≠ euthanasie ≠ assisted suicide
• Weigeren kan als arts
![Page 19: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/19.jpg)
Ruimte voor verbetering
![Page 20: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/20.jpg)
Verbetering in zicht• Sinds verschijnen van richtlijnen in 2010 trend tot
beterschapo Discussie over desactivatie ICD
• 6% naar 35%Stoevelaar et al. Eur J CV Nursing 2019
• Opleiding helpt!o WISDOM trial JACC 2019o Discussie over desactivatie ICD in HF patiënten
• 11% naar 25%
![Page 21: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/21.jpg)
Verbetering in zicht• Maar minder in niet cardiologische afdelingen!
Westerdahl et al. Int J Cardiol 2019
![Page 22: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/22.jpg)
Aanpak ZP ritmestoornissen UZ Leuven
![Page 23: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/23.jpg)
Aanpak ZP ritmestoornissen• Geen routine uitschakeling van PM
o enkel in uitzonderlijke gevalleno door arts
• Streven naar uitschakeling van ICD bij levenseinde o door arts of VPo door herprogrammatie en niet door magneet!
• onpraktisch• pieptonen
![Page 24: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/24.jpg)
Bespreek desactivatie ICD• > 80 jaar• batterijwissel bij ouderen of co-morbiditeit• nieuwe oncologische diagnose• instellen DNR• transfer naar palliatieve zorgen
• en elk contact nadien!
![Page 25: Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met een pacemaker en … · 2020. 4. 14. · o US > Europa and within Europe north > south Hill et al. J CV nursing 2018 o Protestanten >](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022051901/5fefc217b2c7872c696c357f/html5/thumbnails/25.jpg)
Bespreek desactivatie ICD• WERKPUNTEN
o bij gevorderd hartfaleno bij implantatie ?
• brochure “PM en ICD en het levenseinde”https://www.uzleuven.be/nl/brochure/701031aub wijd verspreiden, maar graag een seintje en bronvermelding bij overname in jullie eigen centrum