vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?
TRANSCRIPT
![Page 1: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/1.jpg)
Is vroeger wel beter?zin en onzin van screening
![Page 2: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/2.jpg)
Wie gelooft in screening op:
1. Mammacarcinoom?2. Coloncarcinoom?3. Cervixcarcinoom?4. Ovariumcarcinoom?5. Ziekte van Alzheimer?6. Syndroom van Down (prenataal)?7. Hypercholesterolaemie?
![Page 3: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/3.jpg)
Doel
• Verwarring stichten!• Onbekendheid met effecten van vroegdiagnostiek• Geloof bij patiënten / beleidsmakers / artsen• Dogma: vroegdiagnostiek leidt tot betere
uitkomsten• Gereedschap geven om kritisch over
vroegdiagnostiek na te denken
![Page 4: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/4.jpg)
agenda
• Wat is vroegdiagnostiek?• Een test is nooit perfect• Algemene effecten van vroegdiagnostiek• Praktische uitwerking: gynaecologische
screening• Discussie
![Page 5: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/6.jpg)
Vroegdiagnostiek
• Diagnose voordat er klachten ontstaan• Adagium: beste manier om mensen gezond
te houden is middels vroegdiagnostiek• Voorwaarden
• Diagnostische test• ‘reservoir’ van ziekte
• Wie?
![Page 7: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/7.jpg)
Hoeveel meren zijn er in NL?
![Page 8: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/8.jpg)
Hoeveel meren zijn er in NL?
![Page 9: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/9.jpg)
Hoeveel mammatumoren?
![Page 10: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/10.jpg)
Wat is het doel?
• Meer ziekte vinden?• Betere uitkomsten?
• Hypertensie• Hypercholesterolaemie
![Page 11: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/11.jpg)
Een test is nooit perfect
• Continue variabele (bijv. PSA, tensie)• Afkappunt• Sensitiviteit• Specificiteit
• Verhoging van sensitiviteit geeft ALTIJD verlaging van de specificiteit (en v.v.)
• Verhoging sensitiviteit => meer ‘patiënten’
![Page 12: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/12.jpg)
Een test is nooit perfect
• Dichotome variabele (bijv. poeptest)• Sensitiviteit• Specificiteit• ‘pseudo dichotomie’
• Wat is de referentie (goudstandaard)?
![Page 13: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/13.jpg)
Een test is nooit perfect
• Screeningtest: sens. & spec. 95%• Resultaat: afwijkend• Kans dat persoon ziekte heeft?
1. 0% – 25%2. 25% - 50%3. 50% - 75%4. 75% - 100%5. ?
![Page 14: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/14.jpg)
Een test is nooit perfect
• Screeningtest: sens. & spec. 95%• Resultaat: afwijkend, prevalentie: 1%• Kans dat persoon ziekte heeft?
1. 0% – 25%2. 25% - 50%3. 50% - 75%4. 75% - 100%
![Page 15: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/15.jpg)
Een test is nooit perfectziekte
test nee ja totaalnormaalafwijkendtotaal 10000
9405495
595
9900 100
9410590
PPV = 95/590= 16.1%
![Page 16: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/16.jpg)
Een test is nooit perfect
• Vals negatief• Ten onrechte gerustgesteld• Kans op patiënten/dokters delay
• Vals positief• ‘onnodig’ aanvullend belastend onderzoek• Complicaties• Psychische gevolgen
![Page 17: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/17.jpg)
Asymptoom
Bsymptoomtest
lead-time
†
†
![Page 18: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/18.jpg)
Effecten van screening
• #1 Screening vervroegt diagnose• #2 Patiënten zijn gemiddeld jonger• #3 Afwijkingen zijn gemiddeld kleiner• #4 Overleving lijkt langer• #5 Screening vooral bij ‘jongeren’
• Leeftijd gemiddelde patiënt neemt verder af• Extra aandacht
• Dus screening helpt (1)
![Page 19: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/19.jpg)
Aan
tal t
umor
celle
n
test Dx †
Kanker groeit exponentieel
![Page 20: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/20.jpg)
Effecten van screening
• #1 screening vervroegt de diagnose maar,• Tumor heeft ‘langste tijd’ al gehad
![Page 21: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/21.jpg)
Tijd †
Ern
st z
iekt
e test
† ziekte
klacht
A
B
CDE
E C
![Page 22: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/23.jpg)
test
![Page 24: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/24.jpg)
Ronde 1 Ronde 2
![Page 25: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/25.jpg)
Effecten van screening
• #6 screening leidt tot overdiagnostiek• #7 screening leidt tot overbehandeling• #8 screening spoort vooral minder
‘agressieve’ ziekte op• #9 intervaltumoren zijn gemiddeld
‘agressiever’• Dus screening helpt (2), interval korter (#9)
![Page 26: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/26.jpg)
Tijd
Inci
dent
ie
test
* *
![Page 27: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/27.jpg)
Effecten van screening
• #6 screening leidt tot overdiagnostiek• #10 screening leidt tot toename van het
aantal patiënten• ‘belangrijk gezondheidsprobleem’
• #11 screening leidt tot gunstiger prognostische kenmerken• ‘we zijn op de goede weg’
• Dus screening helpt (3)
![Page 28: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/28.jpg)
Screening => meer patiënten
![Page 29: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/29.jpg)
Screening => betere prognose
![Page 30: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/30.jpg)
50
50
overleden
In leven ‘Dx’
50% overleving 67%
A B
50
50
50In leven ‘test’
![Page 31: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/31.jpg)
Effecten van screening
• #12 Betere overleving• Door overdiagnostiek• Door lead-time• Doordat leeftijd gemiddelde patiënt afneemt• Door gunstige prognostische factoren
• Je hoeft hier geen patiënten voor te behandelen
• Dus screening helpt (4)
![Page 32: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/32.jpg)
Effecten van screening
• Mensen overleven ‘dankzij screening’• Niemand overleeft ‘ondanks screening’• Niemand gaat dood ‘dankzij screening’• Overdiagnose alleen retrospectief
herkenbaar
![Page 33: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/33.jpg)
Meer diagnoses
Meer ziekte Mildere ziekte
Hogere prevalentie Betere uitkomst
ScreeningMeer diagnostiek
Definitie abnormaal
++
![Page 34: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/34.jpg)
SCREENING
overdiagnose
ziekte
genezenniet geholpen
vals +
normaal
leven te ‘danken’
gealarmeerd
gerustgesteld
+ +
![Page 35: vroegdiagnostiek: is vroeger altijd beter?](https://reader038.vdocuments.site/reader038/viewer/2022103010/58ed7cac1a28abbc098b4571/html5/thumbnails/35.jpg)
Onderzoek naar screening
• Grote aantallen nodig• Meestal lange followup nodig• Behandelingen veranderen• Balans wensen – haalbaarheid• Eindpunt
• Ziektespecifieke overleving• Algehele overleving• Quality of life