1

Vormingsaanbod Psychiatrisch Expertiseteam (PET)

Steeds meer krijgen zorgverstrekkers en medewerkers uit de eerste lijn tijdens hun werk te maken met mensen met (een vermoeden van) geestelijke gezondheidsproblemen. Het is niet altijd vanzelfsprekend om in te schatten wat er aan de hand is, om tijdig in te grijpen of om er op de juiste manier mee om te gaan. Het Psychiatrisch Expertiseteam (PET) uit de regio Noord-West-Vlaanderen en Oostende-Westkust biedt vorming aan in de geestelijke gezondheidszorg, gericht naar en in samenspraak met de eerste lijn.

Doelstelling

Vorming op maat bieden rond specifieke psychische problemen of algemene thema’s uit de geestelijke gezondheidszorg. Het Psychiatrisch Expertiseteam heeft een aantal basispakketten uitgewerkt rond verschillende thema’s.Deze kunnen vlot worden afgestemd en bijgestuurd op vraag van de organisatie en de deelnemers. De vorming beoogt deskundigheidsbevordering die zich rechtstreeks vertaalt naar de praktijk.

Doelgroep

Huisartsen, zorgaanbieders uit de eerste lijn (thuiszorg, welzijn, …), uit de Bijzondere jeugdzorg, uit de Centra Leerlingenbegeleiding, ...

Vorm

De vormingspakketten worden aangeboden en/of uitgewerkt volgens 3 formules: workshop (6u), vorming (4u) of voordracht (2u). Elke formule kent dezelfde opbouw maar een verschil in tijdsduur. Hierdoor kan het aanbod van basiskennis tot uitdieping worden verbreed.

Opbouw

● Een degelijk onderbouwde theoretische uiteenzetting● Het leren toepassen van de theorie in de praktijk● Het aanreiken van concreet, bruikbaar materiaal● Het afstemmen van de inhoud op de eigen noden

Kostprijs

€ 50 per uur, exclusief verplaatsingskosten vanuit Brugge

Contact

Filip DesmitPsychiatrisch Expertiseteam Noord-West-Vlaanderen en Oostende-Westkust050/342424petnwvl@netwerkggzregionw-vl.be

2

Basispakket 1

‘Het gebruik van screeningsinstrumenten binnen de eerste lijn’

Inhoud:

Een screeningsinstrument helpt om op een snelle en efficiënte manier informatie te verzamelen. Deze informatie kan nuttig zijn om een eerste aanzet te geven tot diagnosestelling en tot een juiste inschatting van de problematiek. Doorheen de jaren zijn er degelijke wetenschappelijke hulpmiddelen ontwikkeld die kunnen helpen om de meest voorkomende problematieken in kaart te brengen. Voorbeelden hiervan zijn screeningsinstrumenten voor depressie, angst, middelenmisbruik, verhoogd risico op psychose enzomeer.Tijdens deze vorming wordt stilgestaan bij het inpassen van deze instrumenten binnen de eigen werkcontext.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

● een geheel van screeningsinstrumenten correct gebruiken in de praktijk● de eigen screening verbreden om een correcte analyse te maken● een juiste inschatting maken van de mogelijke aan- of afwezigheid van psychische

problemen● het aangeleverde materiaal integreren in de eigen screening● de uiteindelijke screeningsresultaten correct gebruiken

3

Basispakket 2

‘Depressie: van vroegdetectie tot interventie’

Inhoud:

Iedereen voelt zich wel eens somber, maar daarom ben je nog niet depressief. Het juist kunnen inschatten van negatieve emoties is dan ook nodig. Uit onderzoek blijkt hoe belangrijk het is om een beginnende depressie tijdig te kunnen detecteren. Het bespaart heel wat leed en vermindert het risico op suïcide.Medewerkers uit de eerste lijn zijn het best geplaatst om de vinger aan de pols te houden! De juiste interventie op het juiste ogenblik maakt al heel wat mogelijk! Hoe kan je bij iemand de psychische weerstand verhogen? Wat moet je doen bij negatieve gedachten? Wat is een goeie zelfzorg bij depressie? Hoe pak je het aan om iemand te activeren? Dit zijn alvast enkele thema’s die behandeld worden.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

● een juist onderscheid maken tussen een sombere stemming en depressie● screeningsmateriaal voor depressie correct gebruiken en toepassen ● een geheel aan vroeginterventies doorvoeren rond psychische weerbaarheid,

piekergedachten en gedragsactivatie● suïciderisico inschatten bij lichte, matige en ernstige depressie● de meest passende acties ondernemen bij een verhoogd suïciderisico

4

Basispakket 3

‘Suïciderisico: correct inschatten en passende acties ondernemen’

Inhoud:

Wanneer je werkt met mensen die het psychisch moeilijk hebben, is het regelmatig toetsen van suïcidale gedachten, gevoelens of gedrag noodzakelijk. Dit doe je niet alleen bij een eerste contact, maar telkens opnieuw doorheen het traject dat je aflegt met de patiënt. Afhankelijk van de signalen kom je tot een ander risicoprofiel en elk profiel vraagt weer andere acties.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

● de signalen herkennen van een (verhoogd) suïciderisico● een correcte inschatting maken van de ernst ● een juist vervolgtraject uitwerken● de beste mogelijke screeningsinstrumenten hanteren● een juiste houding aannemen bij moeilijke gespreksvoering

5

Basispakket 4

‘Basisinterventies bij psychische problemen’

Inhoud:

Mensen kunnen doorheen hun leven met nogal wat psychische problemen te maken krijgen. Er zijn een aantal algemene interventies die kunnen helpen om de psychische weerbaarheid te vergroten. Hierdoor wordt ook een grotere draagkracht ontwikkeld. Dit helpt dan weer om de dagelijkse belasting beter aan te kunnen. Medewerkers uit de eerste lijn die deze interventies in de vingers hebben, kunnen het verschil maken bij het al dan niet verder toenemen van psychische problemen.Deze vorming is gericht op kortdurend en oplossingsgericht werken rond een aantal klachten die vaak voorkomen bij psychische problemen, zoals piekergedachten, slaapproblemen en andere.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

● een plan van aanpak opstellen op basis van een eerste gesprek● basisstrategieën toepassen in de praktijk● werken rond de aanpak van piekergedachten en het vinden van cognitieve rust● concreet advies geven bij slaapproblemen● werken aan gedragsactivatie ● verbeteren van de algemene psychische en lichamelijke weerbaarheid

6

Basispakket 5

‘Een verhoogd risico op psychose: detectie en interventie’

Inhoud:

Sommige mensen ontwikkelen reeds op jonge leeftijd een verhoogd risico op psychose. Vaak uit dit zich in emotionele en gedragsmatige problemen met als gevolg dat belangrijke levenstaken (studies, werk, relaties, …) niet altijd tot een goed einde worden gebracht. Daarnaast bestaat ook het risico dat zij ooit een psychose doormaken en dit heeft dan weer een sterk negatieve impact op hun verdere levensloop. De kans om een psychose te ontwikkelen verlaagt aanzienlijk wanneer de signalen vroeg genoeg herkend worden en tijdig de juiste interventies worden gesteld. Tegelijk kan dit zorgen voor een mogelijke stabilisatie van de emotionele - en gedragsmoeilijkheden.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

● via een checklist een verhoogd risico op psychose detecteren● een geheel aan signalen correct interpreteren ● mogelijke vroeginterventies toepassen

7

Basispakket 6

‘Van klacht naar kracht: interventies bij (problematisch) middelengebruik’

Inhoud:

Problematisch middelengebruik is wijdverspreid en heeft een belangrijk effect op onze (geestelijke) gezondheid. Medewerkers uit de eerste lijn komen vaak in aanraking met patiënten die middelen gebruiken. Ze zijn dan ook goed geplaatst om vroegtijdig te detecteren en tussen te komen, nog voor er sprake is van een (ernstige) problematiek. Afhankelijk van het middel, de context en de kenmerken van de gebruiker wordt er ondermeer gestreefd naar het uitstellen van experimenteergedrag, het verantwoord leren omgaan met gebruik of schadebeperking.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

● (problematisch) middelengebruik beter begrijpen● signalen van (problematisch) middelengebruik detecteren en interpreteren● interventiemogelijkheden bepalen en toepassen● een aangepaste gesprekstijl hanteren● gericht verwijzen

8

Basispakket 7

‘Hoe omgaan met dwangmatige cliënten’

Inhoud:

Dwangmatig gedrag en denken kent een zeer grote impact op de cliënt en zijn omgeving. Voor de hulpverlener zijn het vaak niet de gemakkelijkste cliënten en botst men zeer snel op hun rigiditeit. Binnen deze vorming wordt het inzicht vergroot en wordt er gekeken hoe we met deze problematiek kunnen werken. Welke adviezen kunnen we geven en welke valkuilen dienen we te vermijden?

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

●begrijpen hoe het OCD-mechanisme werkt●belangrijke valkuilen vermijden●beter omgaan met OCD-gevoelige cliënten

9

Basispakket 8

‘Eerstelijnswerk: balanceren tussen motiveren en grenzen stellen’

Inhoud:

Motivatie is belangrijk, maar niet iedereen is altijd even gemakkelijk te motiveren. De vraag is dan ook hoe we bij cliënten die moeilijk te motiveren zijn een proces van verandering op gang kunnen brengen waarbij deze ook blijft bestaan op langere termijn? Ook is het belangrijk om grenzen te kunnen en durven stellen. Naast de autonomie van de cliënt is er immers ook zoiets als de autonomie van de hulpverlener. Grenzen stellen zonder dat daarom de hulpverlening moet stoppen is een belangrijke kunde.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

●het motivationeel proces beter begrijpen●ingrijpen op de motivatie van de cliënt●een kritische zelfreflectie maken ●grenzen beoordelen en gepast reageren

10

Basispakket 9

‘Communiceren met psychisch kwetsbare mensen’

Inhoud:

Communicatie is een belangrijk werkinstrument voor een hulpverlener. Binnen de eerste lijn worden we geconfronteerd met cliënten met diverse psychiatrische problemen. Afhankelijk van de problematiek dienen we soms onze communicatie aan te passen. Deze vorming biedt een aantal handvaten die zeer gemakkelijk in de praktijk kunnen toegepast worden en dit zowel bij telefonische als rechtstreekse contacten.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

●begrijpen hoe psychische moeilijkheden de communicatie beïnvloeden●verbaal en non-verbaal gedrag analyseren●gepast reageren op diverse cliëntsituaties

11