vol. viii issue 1 a×qöoôÌ[ýgÝ ¾çãÌ[ýç...moulana ashraf ali moulana zeinul abedin mv....

Vol. VIII Issue 1March - May 2015(Jamadil Ula -Rajab 1436 AH)

“Your guide to the way of life”

Advisory Board

EDITORJoint Editor cum Manager

Sub Editors

Assistant Manager

Moulana Sayeed AhmadAlhaj Abdul Halim ChoudhuryAlhaj Abdul HaqueMoulana Umar QasmiQuari QayamuddinMufti Siraj Ahmad Qasmi (9612826730)Mufti Safiullah (9856210072)Moulana Ashraf AliMoulana Zeinul AbedinMv. Ziauddin (Pesh Imam)Mufti Nasim AhmedMufti Abdul QuadirMoulana Ziaul Haque Qasmi

Published & Circulated by:Jamiatul Ulama Manipur, Babupara, Imphal-795001Telephone: +91 943644219

31 %ãVç]GÝ ¾çc÷e `Ì[ýÝ%TöEõÝ Yç=FÇ]

13 %LçXGÝ Yç=FÇ]

28 ]c÷çC é_Tö[ýç mXçc÷×`e

3 EÇõÌ[ý%çãX c÷EõÝ] %]aÇe BãFçÌ^GÝ YÇ×³aaÇÌ[ýc÷ [ýEõÌ[ýc÷ %çÌ^Tö X: 183 VGÝ 188 ZõçC[ýç

2 A×QöOôÌ[ýGÝ ¾çãÌ[ýç_U[ýEõ %×X

VÇXÌ^çVç F�ç+VGÝ ]×TöEõ ]mS é_[ýç ]ç_c÷VÝaEõÝ a[ýEõ6

c÷LÌ[ýd +]ç] ]c÷VÝ (ZõçCÌ[ýzõ]Vç+)

+×Töc÷çaEõÝ _]çÌ^VGÝ8

+a_ç]Ý %Zõ[ýç D_çV EõÌ[ý¶oöç å`]G×X10

12

15

%çc÷: c÷LÌ[ýd å]ì_çXç ¾ç×Ì[ýa %_ÝÌ[ýc÷]TÇö{çc÷ %ê_×c÷

%çc÷: c÷LÌ[ýd å]ì_çXç Ì[ýc÷Ý]Ç�ÝXÌ[ýc÷]TÇö{çc÷ %ê_×c÷

c÷†dXç åÌ^Iø_Ç[ýVç


Tö%×_]Ç_ +a_ç]×XEõçc÷GÝ åUìÌ[ý] YãÌ[ýe

18

×X`ç ×`×L~Ì[ýGç Eõ×Ì[ý Eõçë~ Eõ×Ì[ý ]çeêL23

ZõLç+_

×[ýa×]{çc÷GÝ ]×TöEõ-]mS20

å[ýáø %]aÇe +³OôãÌ[ýrô25

é`ãÌ[ýe

<]çX27

Design & Compositing:Typesetting:

Iqbal Sheikh WangMustaqim Ansari

March 2015 - May 2015NooR Vol. VIII Issue 1

XÉÌ[ý ]ç»JôÛý/2015

(1) é_[ýçEõ %]aÇe é_[ýçEõ ]UNþç é_[ýç åYçd×èVGÝ Eõç~[ýç å_ì[ýç Iø¶oö[ýç åTöì[ýç U[ýEõ×è*(2) +]çX %]aÇe +]çXGç ]Ì[ýÝ é_X[ýç U[ýEõ×è*(3) %c÷çX[ýç ]F_GÝ U[ýEõ×è %×aGÝ FÇd£]_ VÇXÌ^çVç Zõe+, %VÇ] C+X]Eõ Zõe×_[ýç FÌ[ýç %VÇVç U[ýEõ åTöì×Ì[ý[ýç ]Ý %VÇGÝ %ãYX[ýç C+ãV* %×X£[ýç U[ýEõ %×aGÝ FÇd£]_ %{çc÷ Tö%_çXç VÇXÌ^ç %]aÇe %ç×FÌ[ýd %×X]Nþç ]YÇe ZõçXç YÝ×[ýG×X* ]VÇ =Ì[ýGç +]çX ¾ç_ç %VÇGÝ %ãYX[ýç C+G×X F{Ç[ýXç F×LNþç %]aÇe Zõe×_[ýç U[ýEõ %VÇXç ]×è ×UIø]V[ýç C+G×X* ]ÝC+[ýXç VÇXÌ^çVç =×Ì[ý[ýç %×a×V F×LNþ×X, =YçÌ^ é_LVÐ[ýç ×]d %×aXç =×Ì[ý[ýaÇ %ãZõçe[ýç ̀ Nþ] FÌ[ýFNþ×X* %ãÌ[ýçX[ýVç é_×Ì[ý[ýç Eõç~[ý×è =[ýç Iø]ãV, c÷Eõ»Jôçe =[ýç Iø¶ö‚Ý U¾çÌ^ =[ýç Iø]ãV* U[ýEõ =[ýç Iø¶ö‚Ý U[ýEõ %VÇ[ýÇ C+X[ýç X¾Gç C+c÷³V[ýç Iø¶‘öç ]YÉ ]c÷çEõYÇ =[ýç Iø]ãV* ×c÷VçEõ %]aÇe QöçNþÌ[ý =[ýç Iø¶ö‚Ý %VÇ[ýÇ %Xç[ýç Zõc÷X[ýç Iø¶‘öç `×Nþ %VÇ =[ýç Iø]ãV* ×]d ]c÷çhõÝ =YçÌ^ é_LV[ýGÝ ¾çZõ]×V Eõ×Ì[ý %]ÇEõ c÷çÌ^G×X ]`çXç ]`ç[ýÇaÇ =[ýç Iø]LãV* %VÇ C+Ì[ý[ý×V %{çc÷ Tö%_çXç VÇXÌ^ç %×a[ýÇ å_eVXç é_c÷~[ýGÝV]Nþç å`]-`çVÇXç U×¶‘ö×Ì[ý[ýç %ãÌ[ýçX[ýç åUì×`_ ]Ì^ç] %VÇ EõÌ[ý¶oöç =[ýç Iø]G×X? ×]dXç =×Ì[ý[ý×V åYçd FÇ×Ve]hõÝ åc÷ì×LEõ åc÷ì×LEõ é_×Ì[ý[ýç `Nþ] %VÇFNþ×X %ãc÷ì[ýVç Eõ×Ì[ý C+Ì[ý¶ö‚Ý %ãÌ[ýç+[ýVç Eõ×Ì[ý C+FÐG×X c÷çÌ^[ýç Iø]ãV* %ãè[ý]×Nþ åYçd FÇ×Ve]Eõ %ãc÷ì[ýVç é_[ýçEõ C+Ì[ý¶ö‚Ý %ãÌ[ýçÌ^[ýVaÇ é_[ýçEõ CXFÐG×X* ]Ì[ý] %×aXç VÇXÌ^çGÝ åYçd %]ç åc÷Eõ =[ýVç ]VÇ[ýÇ Eõ{EõYç ×]ãc÷ì[ýGÝ ]§wøç F{Ç ]×a Eõ×Ì[ýaÇ Xãwø é_[ýç×EÂõ* %{çc÷GÝ EÇõVÌ[ýdXç `Nþ] %×a C+c÷{Eõ×F[ý×X +EÇõ+ EÇõ+VXç %]ÇEõ c÷~ç

é_[ýçEõ CXFÐG×X* BãFçÌ^ FÇ×Ve]Eõ +`ç-+`çGÝV]NþaÇ ¾çZõ] %×a]Eõ FXGV[ý×X åè_[ýç ¾çZõ] %×a[ýÇ ×Xe×èc÷~[ýGÝV]Nþç EÇõÌ[ý%çX `×Ì[ýZõTöç %{çc÷ Tö%_çXç c÷çÌ^×[ý×Ì[ý ""é_[ýçNþGÝ BXç XãFçÌ^[ýÇ å`]×F[ý×X* %]aÇe é_[ýçNþç %]ÇEõ c÷×tXc÷XG×X* %VÇGç %]ÇEõ c÷~ç é_[ýçNþGÝ ×c÷eXç åc÷ìGdc÷XG×X XãFçÌ^[ýÇ*'' X]çLGÝ Ì[ýEõ%d FÇ×Ve]Nþç aLVç 2/2 U×¶‘ö×Ì[ý* ]×aVaÇ XÇeGÝ C+[ýç Eõç~[ýç EõÌ^ç é_* ]Ì[ýÓC+Xç %c÷çX[ýç aLVçVç %]ÇEõ ×Xe×èGV[ý×X ]VÇ×V YÇ×³aGÝ ]Tö] å_çÌ^Ì[ý[ýç ]TÇöeVç Bc÷çEõ é_[ýçEõ %×aGÝ `Ì[ýÓEõ %]ç C+FÐG×X %]aÇe EõÌ^ç]d XÇ×]wøç é_[ýçEõ %×aVGÝ åc÷ìGd_Gç B[ýÇ å`×¶‘ö×Ì[ý[ýç %]aÇe åÌ^çEõ×Y×Ì[ý[ýç %{çc÷ ]YÉ ]c÷çhõÝ ]çeVç å_YÀGç YÇ×³a »JÇôÝVç åTöì×F[ýç %Zõ-Zõwø YÇ¶oö]hõÝ ×c÷aç[ý YÝGãVì×Ì[ý[ý×X* %aÇ¶oöç ]Ý FÇ×Ve]EÂõç ]`çGÝ åc÷ìÌ[ýEõZõ] %]aÇe c÷XZõ] ]Èõ FIøXç YÇ×³a å_{[ý×V B %ä»Jôì[ý×X, B %ZõçC[ý×X, B %EõX[ý×X FX[ýVGÝ VÇXÌ^çVç åUç×zõ[ýç <Ì[ýçe YÇ¶oö]Eõ %×a å_Y×F[ý×X %]aÇe ]`çGÝ VÇXÌ^ç %]aÇe %ç×FÌ[ýdTöç ]çÌ^ YçzÇõX[ýGÝV]Nþç ]çGÝ VÇXÌ^ç %ãÌ[ýçÌ^[ýç %]aÇe %ç×FÌ[ýdEõÝ %c÷çX[ýç Ì^Ç] C+GãVì×Ì[ý[ýç Eõ[ýÌ[ýXç XÇe×TöGÝ _ç=×Ì[ý: B é_[ýçhõÝ Ì^Ç×¶oö! ×TöX EõçIøGÝ Ì^Ç×¶oö! Xç+ãTöç] é_GV[ýç Ì^Ç×¶oö! %×Eõ-%FIøXç U{[ýç Ì^Ç×¶oö! %Zõ[ýç ]Ý×èGÝV]Nþç åVçLFEõÝ é]ãEõç] %]×X* ]Ì[ý] %×aXç %c÷çX[ýç X¶‘öÌ[ýGÝ U[ýEõ %×aXç TöIøç+ZõV[ýç %VÇFNþç %]aÇe %×X£[ýç X¶‘öÌ[ýGÝ U[ýEÂõç Ì^ç¶oöç åTöì×Ì[ý[ýç ]Ý %VÇ %×è[ý×X* %{çc÷ Tö%_çXç BãFçÌ^[ýÇ %×è[ýç ]Ý×èGÝ ]Ì[ýNþç »Jô_c÷X×[ý[ýç C+aXÇ* (%ç]ÝX)

2

A×QöOôÌ[ýGÝ ¾çãÌ[ýç_

U[ýEõ %×X

---A×QöOôÌ[ý



c÷ç~GÝ ]Fç(183) åc÷ç: +]çX YÇÌ[ýzõ[ýç ]ÝC+×è XãFçÌ^GÝ XUNþç (Ì[ý]LçX UçGÝ) åÌ[ýçLç (»JôçEõ åc÷X[ýç) ZõÌ[ýL åTöìFÐ[ý×X XãFçÌ^VGÝ ]çeVç åc÷ìFÐ[ýç (=¶ö‚d) ×èVç ZõÌ[ýL åTöì×F[ým¶oöç XãFçÌ^-XãFçÌ^Xç mXçc÷VGÝ IøçEÂõç »JôdYç ]Ý C+Ì[ýEÂõ[ýGÝV]Eõ*(184) ]×è Xç+[ýç XÇ×]d FÌ[ýGÝV]Eõ %VÇGç XãFçÌ^GÝ ]Ì[ýNþGÝ EõXçm¶‘öç %]ç XçÌ[ý[ýç X¾Gç _eêZõ »Jôd×_[ýç C+Ì[ý[ý×V %ãTöçÝç XÇ×]d×èVç åÌ[ýçLç åc÷XGV[ý×X (åc÷_ãc÷ìV[ýç XÇ×]d) ]×è %VÇGç ]ç~Xç, %VÇGç Iø¶oö-Iø¶oöç åÌ[ýçLç åc÷³V[ýç ]Ý×è %VÇXç åÌ[ýçLç %]GÝ ]§wøç YÝãUçhõV[ý×X _ç+Ì[ý[ýç %]Vç åXçe]GÝ ×»JôtçEõ, %]aÇe EõXçm¶‘öXç c÷Ì[ýçC-c÷Ì[ýçC åXEõÝGÝ U[ýEõ åTöìÌ[ý[ý×V ]VÇ ]c÷çhõÝV]Nþç Ì^ç¶oöç ZõÌ[ý[ý×X, Eõ×Ì[ým¶‘öç (]Tö] »JôçXç) åÌ[ýçLç åc÷{[ý×V (]VÇXç Ì^ç¶oöç) åc÷~ç éZõ XãFçÌ^GÝV]Nþç Eõ×Ì[ým¶‘öç XãFçÌ^Xç \öç[ý TöçÌ[ý[ý×V*(185) Ì[ý]LçX UçVç UçÌ[ýEõ×F[ý×X EÇõÌ[ý%çX (]×aXç) TöçEõ+ %»JÇô¶‘öç _¶‘öÝ ]ÝÌ^ç]Vç (%]aÇe Ì^çC×Ì[ý ]×aVç) %ãZõçe[ýç FÇV]×è %»JÇô¶‘öç _¶‘öÝGÝ, %]aÇe (Ì^çC×Ì[ý) %»JÇô]-%Ì[ýçX FçÌ^ãVçEÂõ[ýç FÇV]×è %VÇXç XãFçÌ^GÝ ]XÉeVGÝ Uç %×a[ýÇ Zõe×_[ýç ]Ý %VÇXç åc÷XGV[ý×X Uç %×aGÝ åÌ[ýçLç, %VÇGç %Xç[ýç %]aÇe _eêZõ »Jôd×_[ýç ]Ý C+Ì[ý[ý×V (]Tö] »JôçXç) åc÷_ãc÷ìV[ýç åÌ[ýçLç×è EõLç åTöìGV[ý×X %ãTöçÝç XÇ×]d×èVç, Yç¶ö‚Ý %{çc÷Xç XãFçÌ^Vç _çÌ^c÷X[ýç %]aÇe Yç]ãV XãFçÌ^Vç _Çc÷X[ýç ]Ì[ý] %×aXç XãFçÌ^Xç åc÷_ãc÷ìV[ýç åÌ[ýçLç×è %VÇ YÇÌ[ýç åTöìGV[ý×X, å_çÌ^XXç %{çc÷GÝ ]×TöEõ ]mS UçGdEõV[ý×X, XãFçÌ^[ýÇ %»JÇô¶‘öç _¶‘öÝ Zõec÷X×[ý[ýGÝV]Eõ, %]aÇe XãFçÌ^Xç =dEõV[ý×X åTöì×[ý]_ FIø[ýç*(186) %VÇGç BGÝ +Xç+×èXç XãIøç³Vç BGÝ ]Ì[ý]Vç ¾ç c÷e_[ýç ]Tö]Vç c÷çÌ^Ì^Ç TöãèX]Eõ Bc÷çEõ XEÂõç é_, BXç Yç=FÇ] YÝ %×X[ýç %]Xç BãIøç³Vç åc÷Eõ ×XÌ[ýEõYç ]Tö]Vç ]Ì[ý] %×aXç XãFçÌ^ BGÝ Ì^çUe

+XGV[ý×X %]aÇe UçLGV[ý×X B[ýÇ, %VÇ C+Ì[ý[ý×V Zõe_G×X XãFçÌ^ %»JÇô¶‘öç _¶‘öÝ*(187) %Ì^ç[ýç YÝFÐ[ý×X XãFçÌ^GÝV]Nþç åÌ[ýçLçGÝ %×c÷eVç XãFçÌ^GÝ XÇYÝ×èGç ZõeX[ýç (]ãFçÌ^) XÇYÝ×è %VÇ XãFçÌ^GÝ åYç`çEõ×X %]aÇe XãFçÌ^ (XÇYç×è) Xç ]ãFçÌ^GÝ åYç`çEõ×X, %{çc÷Xç FIø+ XãFçÌ^Xç (X`çGÝ %Yç¶‘öç UÇeX[ýGÝV]Eõ) X`çVç _eL[ýç U[ýEõ åTöì×Ì[ý[ýç %VÇ, ZõãÌ[ý (åc÷ì×L×Nþ) åEõçEõ×YÌ[ý[ý×X XãFçÌ^[ýÇ %]aÇe (XÌ[ýç_×èaÇ) IøçEõ×YÌ[ý[ý×X %VÇXç åc÷ì×L×Nþ ZõeXLãÌ[ýç XãFçÌ^, XãFçÌ^GÝ XÇYÝ×èGç %]aÇe ×UãLì XãFçÌ^GÝV]Nþç %{çc÷Xç %Ì^ç[ýç ×Y×[ýFÐ[ýç ×XÌ^]×è %VÇ, %]aÇe »Jôç=-UEõ= åXçeIøç{]Vç+GÝ %ãIøì[ýç ]Iøç_ %]¶‘öVGÝ ZõçCÌ[ý×wÎøÔ[ýZõçC[ýç (aÇ[ýc÷ aç×VEõ C+×VÐ[ýç ZõçC[ýç) ]Tö]VÇVGÝ åÌ[ýçLç åc÷{Ç XÇ×]d Töç×VÐ[ýç ZõçC[ýç, %VÇGç ZõeXGXÇ XÇYÝ×èGç XãFçÌ^Xç A%×TöEõçZõ åTöìVÇXç ]a×LV×èVç é_×Ì[ýêIøVç, ]×a U]FÐ[ýç Iø]êF×X %{çc÷GÝ ]çÌ^êEõVGÝ %VÇXç XEõ×`{ÇGXÇ Iø]êF %×aGÝ ]XçNþç, %aÇ¶oöç åZõçeXç FIøc÷×{ %{çc÷Xç ]çGÝ FÇV]×è ]ÝÌ^ç]Vç ]ãFçÌ^Xç mXçc÷VGÝ IøçEõ»JôX[ýç*(188) %VÇGç »Jôç×`XGXÇ XãFçÌ^ ]ã`_ %]Xç %]GÝ ]ç_ %Ì[ýçX[ýç Yçê¶‘ö ×`×L~Ì[ýGç, %]aÇe ]VÇGÝV]Eõ ¾çEõdYç åTöìGXÇ ̀ ×Nþ YçÌ^[ý×èVç »Jôç[ýç Ì^çX[ýGÝV]Nþç %ãTöçÝç ]Ý×èGÝ ]ç_×è[ýÇ X]-c÷çVÇXç, XãFçÌ^Xç åTöì×Ì[ý[ýç %VÇ %Ì[ýçX[ý×X FIøX-FIøXç*TöZõaÝÌ[ý: %{çc÷ Tö%_çXç Ì^ç×[ýX[ýGÝV]×EÂõ F{Gç aÇ[ýc÷ aç×VEõTöGÝ XÇ×]d Töç×VÐ[ýç ZõçC[ýç »Jôç[ýç UEõYç %]aÇe XÇYÝGç ×Tö~[ýç UçãVçEõY[ýÇ åÌ[ýçLç åEõì+* åÌ[ýçLç +a_ç]GÝ Ì^Ç¶‘öÝ ]IøçGÝ ]XÇeVGÝ %]×X, åÌ[ýçLç åc÷X[ýGÝ Eõç~[ýç Ì^ç¶oöç é_; ]Ì[ý] %×aXç c÷LÌ[ýTö %çV] %ê_×c÷a a_ç]VGÝ c÷LÌ[ýTö ]Çc÷¶ö‚V (a) ZõçC[ýGÝ ]Ì[ýNþç åc÷ì×F[ýç =¶ö‚d FÇ×Ve]Nþç åÌ[ýçLç ZõÌ[ýL åTöì×F*

3

aÇÌ[ýc÷ [ýEõÌ[ýc÷ %çÌ^Tö X: 183 VGÝ 188 ZõçC[ýç

EÇõÌ[ý%çãX c÷EõÝ] %]aÇe BãFçÌ^GÝ YÇ×³a

---]ÇZõ×Tö ×aÌ[ýçL %c÷]V Eõça]Ý



%Xç[ýç %]aÇe ]Çaç×ZõÌ[ýGÝ åÌ[ýçLç: EõXçm¶‘öç %]ç Ì^ç¶oöç Eõ~ç Xç[ýç ]Ì[ý]VGÝ X¾Gç %Xç[ýç åc÷XGd_hõ×X c÷çÌ^[ýGÝ %×Eõ[ýç é_[ýç ]Ì[ý]VGÝ, X¾Gç %UçÝç ]Zõ]Vç _eêZõ »JôdYç ]Ì[ý]VGÝ åÌ[ýçLç åc÷X[ýç Iø]V[ýç C+Ì[ý[ý×V mXçc÷ C+ãÌ[ýç+, åTöì+m¶‘öaÇe ]`ç ZõÌ[ý[ýç ]TÇöe X¾Gç ]Ì^Ç]Vç c÷{zõ[ýç ]TÇöeVç EõLç åTöì[ýç ZõÌ[ýL×X*åÌ[ýçLçGÝ ]§wøç »JôçEõ YÝL[ýç: %Xç[ýç %]aÇe ]Çaç×ZõÌ[ým¶oöç åÌ[ýçLç åc÷X[ýç Iø¶‘öç ]Ý×èXç Eõ×Ì[ým¶‘öç ]Ì[ý] %]VGÝ åÌ[ýçLç åc÷X[ýç Yç]VÐ[ý×V åÌ[ýçLç %]GÝ ]§wøç _ç+Ì[ý[ýç ]Ý %]Vç ]Tö] %×XGÝ »JôçEõ YÝL[ýç Ì^çÌ[ý¶ö‚Ý, åTöì+m¶‘öaÇe åÌ[ýçLç åc÷X[ýXç åc÷~ç éZõ c÷çÌ^Xç Ì^çUe YÝÌ[ý¶ö‚Ý*

(XãFçÌ^GÝ ]XÇeVGÝ EõXçm¶‘öXç åÌ[ýçLç Uç %×a[ýÇ Zõe_[ý×V åÌ[ýçLç åc÷XGV[ý×X) c÷çÌ^[ýç §EÇõ] %×aXç Yç†_ é_[ýç ]Ý×èXç åÌ[ýçLç åc÷X[ýGÝ ]§wøç æ»Jôe-»JôçEõ X¾Gç _ÇYç éY`çXç aVEõç YÝ[ýç Ì^çÌ[ý¶‘öç %VÇ åEõã³a_ åTöìäFÐ* Ì^ç¶oöç c÷XÇÌ[ýEõYç ]Ì[ý]VGÝ, X¾Gç Ì^ç¶oöç Eõ~ç Xç[ýç ]Ì[ý]VGÝ åÌ[ýçLç åc÷X[ýç Iø]VÐ[ýç %VÇGç %]ÇEõ c÷~ç Iø]_Eõ×FG×X c÷çÌ^[ýGÝ %ç`çaÇ é_y[ýç ]Ý×è %VÇGÝV]Nþ×V åc÷ì×LEõaÇ ×Zõ×VÌ^ç %]aÇe aVEõç YÝ[ýç Ì^ç+*×ZõVÌ^çGÝ »Jôçe: åÌ[ýçLç %]GÝ ×Zõ×VÌ^ç åG§ ×Eõã_ç %]Gç GÐç] 633 ×X* åG§ X¾Gç %Oôç C+Xç X¾Gç ]×aGÝ ]]_ C+Xç YÝÌ[ý[ýaÇ Ì^ç+*Ì[ý]LçX %]aÇe ×EõTöç[ý×è: %{çc÷ Tö%_çXç ]c÷çhõÝ åè_[ýç ×EõTöç[ý FÇ×Ve]Eõ Ì[ý]LçX UçVç Uç×[ýÌ[ýEõ×F[ýç %VÇm¶oöç EÇõÌ[ý%çX `Ì[ýÝZõaÇ Uç %×aVç Uç×[ýÌ[ýEõ×F* %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ a{{ç§ %ê_×c÷ ¾a{¶oöç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý c÷LÌ[ýTö +[ýÌ[ýçc÷Ý] %ê_×c÷a a_ç]GÝ ×EõTöç[ý×è Ì[ý]LçXGÝ åXçe]ç YçX[ýVç Uç×[ýÌ[ýEõ×F, åTöìÌ[ýçd Ì[ý]LçXGÝ 6 ×X YçX[ýVç, +X×L_ Ì[ý]LçXGÝ 13 ×X YçX[ýVç %]aÇe EÇõÌ[ý%çX `Ì[ýÝZõ Ì[ý]LçXGÝ Ì^ç¶oöç ]mS é_[ýç %×c÷e (`ã[ý EõVÌ[ý) Vç Uç×[ýÌ[ýEõ×F*

EÇõÌ[ý%çX %]aÇe %ãTöçÝç ×EõTöç[ý×èGç åF~[ýç: %ãTöçÝç ×EõTöç[ý×è×V %]ÇNþVç YÇ{Y YÇ~ç YÝ×[ýÌ[ýEõ×F %VÇGç EÇõÌ[ý%ç~ç Ì[ý]LçX UçGÝ %×c÷e %]Vç å_ìãc÷ ]c÷ZÇõLVGÝ %c÷çX[ýç %ça]ç³Vç YÇ{Y YÇ~ç Uç×[ýÌ[ýEõFÐ[ýç ]TÇöeVç c÷LÌ[ýTö ]Çc÷¶ö‚V (a) GÝ ]UNþç VÌ[ýEõçÌ[ýGÝ ]TÇöe +~ç TöYÂ-TöYÂç %çÌ^d FÌ[ý-FÌ[ýç X¾Gç aÇÌ[ýc÷ %]]] Uç×[ýÌ[ýEõ×F %]aÇe »Jôc÷Ý 23 Vç ]YÇe Zõçc÷X×[ý×F* %ãTöçÝç ×EõTöç[ý×è×V ]ãFçÌ^[ýÇ Uç×[ýÌ[ýEõ×F[ýç Ì[ýaÇ_×è %VÇXç VÇXÌ^çVGÝ c÷X×F[ýGç å_çÌ^XXç ]`çGÝ %ãè[ýç `Nþ]Vç å_eVXç é_[ýç Iø]×FãV, ]Tö]-]Tö]GÝ _]ãc÷X[ý×èXç å`]ãVçEõ-å`]×LX åTöì×F[ýç ]Ì[ý]VGÝ »JôdX[ýç Ì^çVÐ[ýç %]aÇe UçLZõ] åUçwÎøÔ[ýç åYçdÈõ %]ç C+c÷X×FÌ[ý¶ö‚Ý* %VÇGç EÇõÌ[ý%çX×V Iø×a ZõçC[ýç åLÌ[ý L[ýÌ[ý %]aÇe ×[ý³VÇ %]ZõçC[ýç ¾çwøXç ]`çGÝ %ãè[ýç `Nþ]Vç é_×Ì[ý %]aÇe EõÌ^ç]d ZõçC[ýç é_×FG×X* ]Ì[ý]×V EÇõÌ[ý%çX[ýÇ IøçEõ-å`³VÇXç U¶oö[ýGÝV]Nþç %{çc÷ Tö%ç_ç ]`ç]EÂõç Vç+±¼ö å_ì×[ýäFÐ* %{çc÷ ]YÉ ]c÷çEÂõç IøçEõ-å`³VÇXç U×¶Úö[ýç EÇõÌ[ý%çX %×a[ýÇ YÊ×U[ýÝGÝ ]Ý %]aÇe _ç+ YÇ¶oö]EÂõç YÇX×`{[ýaÇ %]ÇEõ c÷~ç ]çec÷X TöçEõc÷X[ýç X¾Gç å`]ãVçEõ å`]×LX[ýç C+ãUçãNþ* Ì[ý]LçX UçVç ×c÷eVÇXç é_×Ì[ý[ýç [ýç×_G ZõçÌ[ý[ýç GîçS-å_ì×è ]çe×F×VÐ[ýç, éc÷L-×XZõçaTöGÝ ]`ç åè×_[ýç, %]aÇe ]Çaç×ZõÌ[ý Xwø[ýç ]Ça_]çX FÇ×Ve]Nþç åÌ[ýçLç ZõÌ[ýL×X*%{çc÷ BãFçÌ^GÝ +XçNþç é_: TöZõaÝÌ[ý +[ýãX EõaÝÌ[ýVç +×Ì[ý FÇ†eVGÝ _çEõYç ]Ý %]Xç %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_Vç c÷e+, ""BãFçÌ^GÝ ]YÉ BãFçÌ^GÝ +XçNþç (Ì^ç¶oöç XEÂõç) é_[ýç C+Ì[ý[ý×V TÇö×]~ç VÇ%ç åTöìLãG, %VÇGç UçYÂç é_[ýç C+Ì[ý[ý×V _ç=Xç VÇ%ç åTöìLãG?'' ]Tö]VÇVç

""Xc÷çEõ BGÝ +Xç+×èXç BGÝ ]Ì[ý]×V c÷e_[ý×V c÷çÌ^Ì^Ç Bc÷çEõ XEÂõç é_'' c÷çÌ^[ýç %çÌ^d %×a Uç×[ýÌ[ýEõ×F* ]Ì[ý] %×aXç VÇ%ç TÇö×]~ç åTöì[ýXç åc÷~ç éZõ c÷çÌ^[ýVç åÌ^dX[ýç %]wøç é_ãTö*

4



5

Ì[ý]LçXGÝ %×c÷e×èVç XÇYÝ×èGç ZõeX[ýç: ac÷Ýc÷ [ýÇFçÌ[ýÝX×»Jôe[ýç c÷VÝaEõÝ _ç+×Ì[ýEõ×èVç +×Ì[ý: Ì[ý]LçX UçGÝ åÌ[ýçLç ZõÌ[ýL åTöì×[ýÌ[ýEõYGç å_çÌ^XXç +ZõTöçÌ[ý ]TÇöeVç »Jôç[ýç UEõYç %]aÇe XÇYÝ×èGç ZõeX[ýGÝ ]Tö] TÇö]×VÐ[ýç ZõçC[ýFNþç C+Ì[ý¶ö‚Ý* TÇö¶ÚöÇÌ[ý[ýç ]TÇöeVç YÇ¶oö]Eõ %×a c÷Ì[ýç] C+Ì[ý¶ö‚Ý, ]×aXç ]Ì[ý] C+Ì[ýGç ]ÝC+ FÌ[ý×V Ì^ç¶oöç ¾çÌ[ý¶ö‚Ý* éEõa åEõì[ýç %³açÌ[ýÝ ac÷ç[ýÝ %]ç XÇ×]d »JÇôÝç U[ýEõ £Ì[ýÓÌ[ýGç +ZõTöçÌ[ý ]Tö]Vç ]Ì^Ç]Vç c÷{zõ¶ö‚Ý %VÇ[ýÇ Ì^Ç]Vç »JôçX-UEÂõ[ýç Eõ×Ì[ým¶‘öç %]wøç é_Ì[ý]ãV, ]c÷çhõÝ XÇYÝXç c÷çÌ^ Bc÷çEõ Eõ×Ì[ým¶‘öç FÌ[ýç åUìÌ[ýçe åTöìLÌ[ýEõ=×FãG* ]c÷çEÂõç Eõ×Ì[ým¶‘öç FÌ[ýç YÇÌ[ýGç _çEõYç ]Tö]V×V XÇYç %VÇ ¾ç]X×FVÇXç TÇö]U×FÌ[ýä¶Úö* ]c÷çEÂõç ×]EõY åUçzõEõYç ]Tö]V×V »Jôç[ýç UEõYç c÷Ì[ýç] C+Ì[ýä¶Úö, ]UeGÝ XÇ×]wøç Eõ×Ì[ý %]wøç »JôçV UNþXç åÌ[ýçLç åc÷X[ýç ]Ì[ý]VGÝ XÇe×U_GÝ ]Tö] åÌ^ìÌ[ýEõYVç ¾çÜšö×FÌ[ý¶ö‚Ý* ]ãTöì %aÇ¶oöç ac÷ç[ýÝ FÌ[ýXç Fçe[ýç Iø]ãc÷ìV[ýVGÝ TÇö¶ÚöÇÌ[ý[ýç ]TÇöeVç ]ãFçÌ^GÝ XÇYÝ×èGç ZõeXÌ[ýÓ[ýç ]Ì[ý]VGÝ %¾ç-é]`ç _çe_¶ö‚Ý* %×am¶‘öç åUìãVçEõ×è %×aGÝ ]TÇöeVç

%×a Lç×Ì[ý åTöì×[ýÌ[ýEõ×F[ýGç å_çÌ^XXç XÇ×]d Töç[ýVGÝ aÇ[ýc÷ aç×VEõ ZõçC[ýç %×c÷e »JÇôÝç

»Jôç[ýç UEõYç %]aÇe XÇYÝ×èGç ZõeX[ýGÝ %Ì^ç[ýç YÝ×[ýÌ[ýEõ×F, %_c÷]VÇ×_{çc÷*A%×TöEõçZõ: +a_ç]GÝ »JôdXã_ç³Vç `TöÛ FÌ[ýGç å_çÌ^XXç ]a×LVTöç %{çc÷Xç Ì^ç×[ýX[ýGÝV]Eõ é_[ý[ýÇ åEõì+* ""]a×LV×èVç'' c÷çÌ^[ýç ¾çêc÷ %×aXç Töçäzõ ]VÇ×V ]a×LV FNþVç A%×TöEõçZõ åTöìGV[ý×X, ]a×LV Xwø[ýç ]Zõ]×èVç A%×TöEõçZõ åTöì[ýç Ì^çãV* %ç×_]×èXç c÷çÌ^ ]a×LV %VÇaÇ X]çL ]Tö] ]Iøç L]ç%dTöç å`çX[ýç `TöÛ×X X¾[ý×V A%×TöEõçZõ C+ãÌ[ýç+* ]Ì[ý]×V ]a×LV `ç[ýGÝ Yç³V] L]ç%dTöç X]çL å`çX[ý×X %VÇ[ýÇ X¾[ý×V ]`ç-]`çGÝ X]çL åTöçIøçX-åTöçIøçX å`çX[ýGÝV]Nþ×V Ì^Ç] VÇEõçX %]aÇe ]Zõ] FÇ×Ve]Nþç Ì^ç+*]a-%_ç: Ì[ý]LçXGÝ %×c÷e×èVç »Jôç[ýç-UEõYç %]aÇe XÇYÝ×èGç é_×]~[ýç Ì^çc÷X×[ýãÌ[ý c÷çÌ^[ýç ¾çZõ]×è ]UNþç Ì^çCäFÐ %VÇ] C+X]Eõ A%×TöEõçZõ åTöì×Ì[ý[ýç XÇYç XÇYÝ×è %VÇGÝV]Nþ×V »Jôç[ýç UEõYGÝ C+X×V %×Ue[ýç é_äy %VÇ] C+X]Eõ ]êTö-]XçC é_×]~[ýGÝ %×Ue[ý×V å_eVXç %VÇ]Eõ é_×Ì[ý* ]Ì[ý] %×aXç EõXçm¶‘öç A%×TöEõçZõTöç é_X-é_Xç ]êTö ]XçC é_×]~Ì[ýÓÌ[ý[ý×V A%×TöEõçZõ EõçÌ^FÐG×X*

Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý: aZõÌ[ýVç ]êÌ[ý[ýçNþGÝ UçYÂç é_×Ì[ýêIøVç å]ìd _çzõ[ý×V ]c÷çEõ ac÷ÝVEõÝ VLÛç Zõe_[ý×X* c÷LÌ[ýTö %ŒÇ{çc÷ ×[ýX =]Ì[ý (Ì[ý×L) Xç c÷çÌ^ ]VÇ×V XÇYç %]ç ]VÝXç `Ì[ýÝZõTöç é_×FäVÐ* ]c÷çhõÝ X]çL LXçLc÷ Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) Xç å`çX×[ýÌ[ý[ýç ]TÇöeVç %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ýEõ+: EõÌ^çVç ZõÌ[ýGV[ýç! Eõ×Ì[ým¶‘öç ]c÷çEõ ]VÝXçGÝ ]Yç³Vç ×`Ì[ý¶Úö[ý×V* EõXçm¶‘öç %]Xç c÷†d×_ "aZõÌ[ýVç ×`[ýGÝ Eõç~[ýç Eõ×Ì[ýãXç?' c÷çÌ^×[ýÌ[ýEõ+: "EõXçm¶‘öç aZõÌ[ýVç ×`Ì[ý[ý×V, ×`×Ì[ý[ýç ]Zõ] %VÇVGÝ ]c÷çhõÝ ]êÌ[ý[ýçEõ ZõçC[ýGÝ %UçÝç %VÇm¶oöç L~dTöç ]Zõ] YÝX×[ýG×X*'--(Xaç+)

aZõÌ[ýVç å]ìd C+[ýç



6

c÷LÌ[ýd åaì[ýçX (Ì[ý×L) VGÝ ×Ì[ý¾çÌ^d×X EÇõÌ[ý%çXGÝ %çÌ^d ""aXç %]aÇe »Jôç³VÝ éY×`×{[ýç %VÇGç %{çc÷GÝ _¶‘öÝVç FÌ[ý»Jô åTöì×VÐ[ýç ]ãFçÌ^×è %VÇVç %{çc÷GÝ %EõX[ýç %Lç[ýEõÝ Yç= YÝ×[ýÌ^Ç'' c÷çÌ^[ý×a UçÌ[ýEõYVç BãFçÌ^ X[ýÝ Eõ×Ì[ý] (a) Gç aZõÌ[ýVç å_çÌ^XÌ[ý¶ö‚Ý* ]ãFçÌ^ FÌ[ýXç %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Vç c÷e_¶ö‚Ý YX×FÐ[ýç %çÌ^d %×a aXç %]aÇe »Jôç³VÝGÝ ]TöçeVç UçÌ[ýEõY×X, Eõ×Ì[ým¶‘öç BãFçÌ^Xç aXç »Jôç³VÝ Xwø[ýVç EõÌ[ý¶‘öç ]ç_-»JôçeXç F�ç+VGÝ Zõ[ýãG c÷çÌ^[ýVÇ FIø_¶‘öç TöçÌ[ýG×V BãFçÌ^Xç ]VÇ ZõeXX[ýç åc÷çdXÌ[ý]GV[ý×X* ]VÇVç %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Xç TöçEõ×YÌ[ý¶ö‚Ý ]VÇ×V VÇXÌ^çVç F�ç+VGÝ åc÷~ç Zõ[ýç åVì_d (æYÒçY×OôÛ) ×Tö ×LEõÌ[ý åTöì×Ì[ý[ýç ×»JôX, £EõÌ[ý åTöì×Ì[ý[ýç Uã¶ö‚çÌ^ %]aÇe <]çX é_[ýÝ XÇYÝ×X* `ã³VçEõYç: X[ýÝ Eõ×Ì[ý] %ê_×c÷a a_ç¶oöç YÇ×³a »JÇôÝç =¶ö‚dEõÝ ¾çF_ %]aÇe Uã¶ö‚çÌ^Vç %ç×FÌ[ýdEõÝ %¾ç-XÇeIøç+GÝ ×ZõEõÌ[ý Uç×L{¶ö‚Ý* ]c÷çEÂõç VÇXÌ^çGÝ %Yç¶‘ö[ýÇ <]çX¾ç_ç×èGÝ Uã¶ö‚çÌ^VGÝ å_ìãUçEõ×F[ýç Yç¶Úö¶ö‚Ý, %VÇGç XçEõ_ %]VXç %ç×FÌ[ýwøç Eõç~GV[ýç =]ÇÌ[ý (U[ýEõ×è) aÇ TöçEõ×YÌ[ý¶ö‚Ý* %ç×FÌ[ýwøç ]çÌ^ YçzÇõX[ýGÝ Yçê¶‘ö %VÇGç %{çc÷Xç Ì[ýçLÝ, FÇ×` C+X[ýGÝ Yçê¶‘ö×è[ýÇ TöçEõ×YÌ[ý¶ö‚Ý* ]UNþç YX×FÐ[ýç ×Ì[ý¾çÌ^d %×aVç X[ýÝ Eõ×Ì[ý] (a) Xç ]c÷çhõÝ =¶ö‚d×èVç Ì^ç¶oöç %Zõ[ýç ¾çZõ] %§] %]_ åTöìXX[ýç TöçEõ×Y×Ì[ý* ]VÇ×V VÇXÌ^çGÝ ]ç_-»Jôçe, aXç %]aÇe »Jôç³VÝVGÝ åc÷~ç ]]_ Ì^ç¶‘öç Ì^ç¶oöç Eõç~GV[ýç, F�ç+VGÝ %Zõ[ýç ]ç_ EõXçm¶‘öVç é_[ýç TöçÌ[ý[ý×V aXç, _ÇYçVGÝaÇ åc÷~ç %Zõ[ýç ]ç_ Zõe_[ý×X FXG×X* c÷LÌ[ýTö åaì[ýçX (Ì[ý) Xç [ýÌ^çX åTöì×Ì[ý ]VÇ×V åXçe]ç X[ýÝ Eõ×Ì[ý] (a) Gç å_çÌ^XXç aZõÌ[ý %]Vç BãFçÌ^ »Jôd×]~Ì[ý¶ö‚Ý* aZõÌ[ý ]XÇeVç %{çc÷GÝ

X[ýÝ (a) Vç %çÌ^d %]ç UçÌ[ýzõ¶ö‚Ý ]VÇ×V aXç, _ÇYç Eõ]ç+ åTöìÌ[ýGç L]ç åTöì×`X[ýç FÌ[ý»Jô×Tö åTöìV[ýç %VÇGÝ Zõwø[ýGÝ ]TöçeVç %EõX[ýç %Lç[ýEõÝ Y{Gç %aÇ¶oöç c÷çÌ^: ""aXç, _ÇYç éY×`{Gç ]VÇ[ýÇ %{çc÷GÝ _¶‘öÝVç FÌ[ý»Jô åTöì×VÐ[ýç ]ãFçÌ^Vç %{çc÷GÝ %EõX[ýç %Lç[ý ZõeG×X c÷çÌ^[ýç Yç= YÝ×[ýÌ^Ç*'' -(aÇÌ[ýc÷ åTöì[ýc÷:34) %çÌ^d %×aVç XçEõ_ %]VXç %{çc÷GÝ _¶‘öÝVç FÌ[ý»Jô åTöìV[ýGÝ Zõwø[ýç %VÇGç XçEõ_ %]VXç aXç, _ÇYç éY×`X[ýGÝ Zõwø[ýGÝ ]×] Töç+* ]Ì[ý] %×aXç ac÷ç[ýç FÌ[ýXç %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Vç ¾çc÷e åTöì+ ]VÇ×V åc÷ %{çc÷GÝ X[ýÝ aXç _ÇYçVGÝ åc÷~ç Zõ[ýç ]ç_ åVì_dEõÝ ]TöçeVç c÷çÌ^×[ýÌ^Ç BãFçÌ^ ]VÇ[ýÇ ZõeXX[ýç åc÷çdXLãG %VÇGç %{çc÷Xç Yç]V[ýç åYçd×èVGÝ BãFçÌ^ c÷ã³VçEõ»JôãG* %{çc÷ Ì[ý[[ýÇ_ +�d %]aÇe %]aÇe ]c÷çhõÝ Ì[ýaÇ_GÝ ×]dãÌêVç VÇXÌ^çVç é_×Ì[ý[ýç åYçd_]×è %×a EõçIøGÝ ]`ç %]m¶oöaÇ FXãV* aXç, _ÇYç, å_ì, +ã…ç_, Ì^Ç]-éEõ ZõLFÐ[ýç EõÌ^ç åXçe]ç YÇ¶ö‚Çd ]Çd_Gç ]çe-TöçEõFÐG×X* ]Ì[ý] %×aXç X[ýÝ Eõ×Ì[ý] (a) Xç Yç=FÇ]Vç ]Ì[ýÓC+[ýç ]ç_-»Jôçe c÷çÌ^[ýGÝ ]§wøç %ç×FÌ[ýwøç ]çÌ^ YçzÇõX[ýGÝ Yçê¶‘ö C+[ýç Ì^ç[ýç åYçd_] %§] Y{Gç ]VÇVç %]_ åTöìXX[ýç TöçEõ×Y[ý×X*×LEõÌ[ý åTöì[ýç: X[ýÝ Eõ×Ì[ý] (a) Xç ×LEõÌ[ýGÝ ]TöçeVç Y{Gç %c÷çX[ýVç %aÇ¶oöç TöçEõ×Y VÇXÌ^çVç F�ç+VGÝ ]×TöEõ-]mS é_[ýç, %Zõ[ýç åVì_d (æYÒçY×OôÛ) c÷çÌ^Ì[ýG×V %{çc÷ Ì[ý[[ýÇ_ +�dYÇ ]×TöEõ ]mS UçGd×_[ýç, å`ç×{[ýç ×»Jô×~* EõXçm¶‘öVç %×am¶Úö[ýç ×»JôX Zõe_[ý×V ]c÷çEÂõç ]]_ Ì^ç¶Úö[ýç ]ç_-åVì_d Zõe_[ý×X* ]Ì[ý]×V åc÷ì×LEõ ]c÷çEÂõç ×LEõÌ[ý %LEõçÌ[ý ×Tö_ç¾d Eõ_ç] YçEÂõ×»Jôe[ýç åTöìÌ[ýGç %Töd %F] Xç+ãÌ[ýç+V[ýç %ç×FÌ[ýdEõÝ ×X%]d Zõe[ýVç ]çÌ^ YçzõG×X, ]×aVGÝ åc÷X[ýç åVì_d é_ãTö*

VÇXÌ^çVç F�ç+VGÝ ]×TöEõ ]mS é_[ýç ]ç_

c÷VÝaEõÝ a[ýEõ

--a<V %c÷]V (YÒ×aãQö³Oô, L]Ý%TÇö_ =_ç]ç, ]×SYÇÌ[ý)



7

×»JôXGÝ ×c÷ZõçLd: ]ÝC+[ýGÝ ×»JôX[ýÇ ]Ì[ý] »JôçXç ×`×L~[ýVç %ä»Jôì[ýç åXEõÝ %]aÇe %LÌ[ýGÝ ¾%Vç×X ]ãTöì %aÇ¶oöç Xwø[ýç ]Ì[ý] »JôçVXç ×`×L~[ýGÝaÇ V×‰øGÝ ¾%Vç×X* ]Ì[ý] %×aXç ×»JôX ×U[ýç, ]ÝGÝ Zõwø[ýç Iøçe[ýç, ]Ý[ýÇ è»Jô[ýX×»Jôe[ýç mXçc÷×èVGÝ ]Ça_]çX FÇ×Ve]EÂõç ×c÷eX[ýç åc÷çdXGV[ý×X* ¾çZõ] %×a Uã¶ö‚çÌ^Vç UçL[ýç U]GV[ý×X ]VÇ×V BãFçÌ^GÝ ×»Jô³VGÝ åUç×zõ[ýç ¾çZõ] YÇ¶oö]Eõ %{çc÷Xç Töç+, Zõ×Ì[ýØ™öçXç %]_ Xç]çVç +×`×{ %VÇGç c÷ãÌê EõÌ^ç]dEõÝ XÇ×]wøç %{çc÷GÝ ]]çeVç L¾ç[ý YÝGV[ý×X* ]Zõ] %VÇVç EõXçm¶‘öç %]GÝ ]ãTöe é_ãÌ[ýç+, C+V[ýç c÷çÌ^×L{Gç ×c÷e[ýaÇ Ì^çãÌ[ýç+* c÷LÌ[ýTö %[ýÇ §êÌ[ýÌ[ýc÷ (Ì[ý) Xç %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) GÝ c÷VÝa XEõ_ åTöì×Ì[ý ]VÇ×V %{çc÷Xç c÷çÌ^ BGÝ ×LEõÌ[ý åTöì×Ì[ý[ýç ZõçC[ýç B BGÝ [ý³Vç×èGç %VÇ]Eõ å_çÌ^êX* c÷LÌ[ýd ]Ç%çL ×[ýX L[ý_ (Ì[ý×L) VGÝ ×Ì[ý¾çÌ^d×X ]VÇ×V %{çc÷GÝ ×LEõÌ[ý XwøXç %{çc÷GÝ %Lç[ýTöGÝ EõXGV[ýç åYçd %]wøç é_ãTö* Eõ×_]ç ]×Ì[ý %×a %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) X Ì^ç¶oöç éZõ c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý (1) aÇ[ýc÷çX{çc÷, %_c÷]VÇ×_{çc÷, _ç-+_çc÷ç +{{ç§ %]aÇe %{ç§ %Eõ[ýÌ[ý* ×LEõÌ[ýGÝ ]F_ %]aÇ é_, ]×aaÇ TöIøç+ZõVXç ×`×L~GV[ý×X, U[ýEõ FÇ×Ve]Eõ YçeãUçEõYVç ]Ì[ýÝ-é_X[ýç VÇ%ç×è TöwøXç å`çXGV[ý×X* ¾LÇGÝ VÇ%ç,

å_×®ÏôX »JôIø[ýGÝ VÇ%ç, åUçzõEõYGÝ VÇ%ç, ]a×LV »Jôe[ýGÝ VÇ%ç, åUçzõEõYGÝ VÇ%ç, TÇö¶‘öGÝ VÇ%ç, %Ì^ÇEõ åc÷ìGd_EõYGÝ VÇ%ç, »Jôç[ýGÝ VÇ%ç å_çÌ^[ýGÝ VÇ%ç, <×è UEõYGÝ VÇ%çX×»Jôe[ýç ]Ì^ç] %×a ]çGÝ ]çGÝ ]Tö]Vç å`çX[ý×a Ì^ç¶oöç %Zõ[ýç ×LEõÌ[ý×X* ]×a[ýÇ Iø×¶Úö[ý]êF ×`×L~GV[ý×X* %×X£[ýVç £EõÌ[ý åTöì[ýç Uã¶ö‚çÌ^, X[ýÝ Eõ×Ì[ý] (a) Xç £EõÌ[ý åTöì[ýç Uã¶ö‚çÌ^[ýÇaÇ VÇXÌ^çGÝ ]×TöEõ ]mS é_[ýç %ä»Jôì[ýç åVì_d×X c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý* EõXçm¶‘öVç %{çc÷GÝ £EõÌ[ý åTöì[ýç Uã¶ö‚çÌ^ Yç{[ý×V VÇXÌ^ç %]aÇe %ç×FÌ[ýdEõÝ ]çÌ^ YçEõYç Zõe_[ý×X* ]c÷çEõãIøç³Vç %¾ç[ýç »Jôç[ýç, XÇeIøç+Tö[ýç é_Ì[ýãÌ[ýç+* Ì^ç¶oöç XÇeIøç+[ýç YÇ×EÂõe é_Töç[ýç YÇ×³a Zõe_[ý×X* ]Ì[ý]×V ]c÷çEÂõç ]ãIøç³VGÝ %ãc÷X[ý×è[ýÇ åÌê[ýGÝ ]§wøç ]ãIøç³VGÝ å`çx[ý×è[ýÇ åÌê_Gç %{çc÷GÝ ]×è _çEõIø]VÐ[ýç ×X%]d×èVç Uã¶ö‚çÌ^ åèXç £EõÌ[ý %Vç åTöìG×X* ]ÝC+[ýXç Uã¶ö‚çÌ^ åèXç £EõÌ[ý åTöì[ýç TöçÌ[ýG×V %{çc÷XaÇ c÷Ì[ýçC[ýGç å_çÌ^XXç ]çGÝ ×X%]wøç åc÷†dc÷XG×X* %§]£[ýVç %Zõ[ýÝ XÇYÝ×X* %{çc÷GÝ X[ýÝ (a) Xç TöçEõ×YÌ[ý¶ö‚Ý ]VÇ×V VÇXÌ^çVç F�ç+VGÝ Zõ[ýç ]ç_×V %Zõ[ýÝ XÇYÝ×X* ]Ý×è[ýÇ VÝXVçÌ[ýÝ C+[ýVç ]ãTöe YçeG×X* %{çc÷ Tö%_çXç =¶ö‚d YÇ¶oö]EõYÇ ¾çZõ] %§] %×aVç %]_ åTöì[ýç Iø]c÷X×[ýaXÇ* %ç]ÝX

GîçS Töçc÷X×a EõXçm¶‘öç %]ç å`Ì[ýç~[ýç _¶‘öÝVç »JôdYç =Ì[ý[ýç, »Jôçêc÷-åTöìêc÷V[ýç U[ýEõ åTöì[ýç =Ì[ý[ýç %]aÇe %Eõç¶‘öç _]»Jôd »Jôd_[ý×V %ãVç¶oöç ]c÷çEõYÇ § æ»JôX[ýç ¾çêc÷Xç è»Jô Uçe[ýç %]aÇe åc÷çãTö_Vç, éEõãÌ[ýç+-é_EõçÌ^Vç ¾çÌ[ýÝ åTöì[ýGÝ ]§wøç %ãVç¶oöç YÇEõä»Jô_ åè_[ýç, ]Ý[ýÇ %»JÇô¶‘öç _¶‘öÝVç YÇÌ[ýEÂõ[ýç F{[ý×V %{çc÷ Ì[ý[[ýÇ_ +�dEõÝ ]Zõ]Vç ]c÷çhõÝV]Eõ VÇ%ç åTöì×[ýÌ^Ç* XÇe×`[ýç %]aÇe %ãUçdYç ¾çêc÷Xç ]c÷çEõYÇ GîçS Töçc÷~[ýç åc÷çdX×[ýÌ^Ç* ZõXç CwÎøÔ[ýaÇ ]c÷çEõ Eõ×_]ç å`ç×{[ýç, %{çc÷ %]aÇe Ì[ýaÇ_[ýÇ UçL×Ì[ý[ýç ]Ça_]çX %]×X c÷çÌ^[ý×a Eõç=×[ýGXÇ* %ãVç]GÝ å]c÷XdEõÝ ]TÇöe-+~ç ]c÷çEõ ×c÷VçÌ^wøç _çhõ×X*



8

c÷ç~GÝ ]Fç +]ç] ]c÷VÝ Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) GÝ £ãÌ[ýçXVGÝ c÷çÌ^[ý×V "%c÷ã_ é[ýTö' EõÝ Fç³VçXVGÝ C+G×X*

Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) GÝ ]Lç +ã[ý¶ö‚ç×è c÷çÌ^[ý×V c÷LÌ[ýTö éLX[ý, Ì[ýÓêEõÌ^ç, =ã¶ö‚ EÇõ_aÇ] %]aÇe Zõç×Tö]ç LÇc÷Ì[ýç (Ì[ý×L) VGÝ £ãÌ[ýç_×è `ã³VçEõ×F* ]ãFçÌ^ ]×Ì[ý %×aGÝ ]XÇeVGÝ EõXçGÝ £ãÌ[ýç_Vç _çhõ×X c÷çÌ^[ýç %×aaÇ TöçEõ×YÌ[ýä¶Úö*

%ãTöçÝç c÷VÝa %]VXç c÷çÌ^[ý×V

c÷LÌ[ýTö ]c÷VÝ BGÝ Fç³VçXVGÝ %]aÇe Zõç×Tö]çGÝ £ãÌ[ýç³VGÝ C+G×X* c÷LÌ[ýTö Zõç×Tö]çGÝ ]»Jôç×XYç %§×¶oö; c÷aX, §êaX %]aÇe ]Çc÷×aX* ]Çc÷×aX×V ×Y×zõêIøVç é_×FäVÐ* c÷aX %]aÇe §êaX %XÝGÝ Fç³VçX[ýÇ c÷LÌ[ýTö Zõç×Tö]çGÝ Fç³VçX c÷çÌ^Ì[ýGç FIøêX*

+]ç] ]c÷VÝ +]ç] c÷aX (Ì[ý×L) GÝ £ãÌ[ýç³VGÝ C+G×X* Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) GÝ ×]em¶oöç ]Çc÷¶ö‚V åEõìG×X, %ãYçEõYGÝ ×]eaÇ %ŒÇ{çc÷ åEõìG×X

]c÷VÝ c÷çÌ^[ý×aXç ]c÷çhõÝ _Eõ[ý C+G×X*

+]ç] ]c÷VÝ ZõçCÌ[ý×wÎøÔêIø ]]çeVç EõXçXaÇ ]c÷çEõYÇ ]Èõ FIøã_ç+* YÇeZõ] %VÇ åÌ^ìÌ[ýzõ[ýç ]Tö]V×V %{çc÷GÝ EÇõVÌ[ýdXç %×c÷e %]Vç %IøEõYç `×Nþ EõÌ^ç ]ãIøç³Vç c÷çY×»JôX×[ýG×X* åXçe IøçX[ýGç ]c÷çEõYÇ ]c÷VÝ×X c÷çÌ^[ýç ]×]d Töçe[ýç ]ÝXç ZõçC[ýç FIø[ýç Iø]G×X* +]ç] ]c÷VÝ ]Tö] %VÇVç ]VÝXçVç é_G×X* ]VÝXçGÝ ]ÝC+×èXç ]c÷çEõYÇ ×U[ýç åc÷ìÌ[ýzõ[ýVç ]ãIøç³Vç ×F_çZõd %]aÇe é_IøçEõ açaX ×`~×[ýÌ[ýzõG×X c÷çÌ^[ýGÝ ×EõL[ýVç ]hõçVç »Jôd×FG×X* %[ýÇ Vç>VEõÝ c÷VÝaTöç %aÇ¶oöç c÷çÌ^×Ì[ý:

c÷LÌ[ýTö =ã¶ö‚ a_]c÷Xç c÷çÌ^ ]VÇ×V Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý "F×_ZõçGÝ å]ìd C+[ýGç ]VÝXçVç

»Jôç=Xç ]d ]ç~V[ýç %]ç åUçhõ×X* ]Tö]VÇVç XÇYç %]ç (+]ç] ]c÷VÝ) ]Zõ]VÇVGÝ ]hõçVç »Jôd×FG×X* ]hõçGÝ ]ÝC+ FÌ[ýXç ]c÷çEõYÇ ]Èõ FIøG×X* ]c÷çhõÝ ]XçNþç _çzõGç Eõ~ç c÷çÌ^LVÇXç é[ýTÇö{çc÷ `×Ì[ýZõTöç YÇãUçÌ[ýzõGç c÷LãÌ[ý %a¾V %]aÇe ]Eõçã] +[ýÌ[ýçc÷Ý]GÝ ]Ì[ýNþç ]ãIøç³Vç ×F_çZõdEõÝ é[ý%d åTöìG×X*

%ãTöçÝç c÷VÝa %]VXç +]ç] ]c÷VÝ Tö¾çZõ åTöìVÇXç é_×Ì[ýêIøVç ]c÷çEõYÇ ]Èõ FIøG×X* åTöì+m¶‘öaÇe ×»JôeX[ýç FÌ[ýVGÝ FÇVNþç ]XçNþç »Jôe×`ä{ç+* åEõç~UeVç å`çÌ^äVÐ c÷çÌ^[ýç FIø_[ýVç +]ç]GÝ é_Zõ]Vç _çhõ×X %]aÇe ]ÝÌ^ç¶oöç Eõ~ç c÷çÌ^L[ýVGÝ é[ýTÇö{çc÷ `Ì[ýÝZõTöç åUçÌ[ýzõGç c÷LãÌ[ý %a¾V %]aÇe ]Eõçã] +[ýÌ[ýçc÷Ý]GÝ ]Ì[ýNþç é[ý%d åTöìG×X*

+]ç]Vç é[ý%d å_ì×F[ýç ]ÝC+×è %VÇGÝ ]×è [ýVÌ[ýGÝ _ç_Vç ac÷ç[ýçãÌ^ ×EõÌ[ýç]×èGÝ C+×F[ýç ]×è 313 %VÇ]Eõ C+G×X* ]ãFçÌ^×è %×a ]Tö] %VÇGÝ F�ç+VGÝ Zõ[ýç ]ÝC+×è C+G×X* FÇd£-FÇd_ç+ %]Töç ]ãFçÌ^GÝ é_LãÌ[ýç+* +]ç] ZõçCÌ[ýäzõ c÷çÌ^[ýGÝ Yç= FÇVNþç %Ì[ý[ý é_[ýçEõ ×`X-UÇeXç `ã³VçEõ×FG×X*

+]ç] ZõçCÌ[ýEõYç ]Tö]Vç %ä»Jôì[ýç åÌÊÂõ[ýç EõçIø_ÇY %§] åUeXG×X* aÇZõÌ^ç×X, <aç+ %]aÇe Ì^§VÝ (×L=)* %c÷çXŸVç aÇZõÌ^ç×X EõçIø_ÇYEõÝ _çX½Ý EõçIø_ÇY %]Gç _ç_ å`çEÂõG×X, ]VÇVç GÐÓY %×a ]çÌ^×UG×X* TÇöeVç aÇZõÌ^ç×X ]`ç]Eõ %ä»Jôì[ýç _çX½Ý åTöã†ç_ %]Gç _çhõ×X* c÷LÌ[ýd %ç<`ç ×a×�Eõc÷ (Ì[ý×L ) VGÝ ×Ì[ý¾çÌ^d×X, Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý ]VÇ×V +EÇõ+ EÇõ+VXç é[ýTÇö{çc÷ `×Ì[ýZõTöç åEõì] %]ç (+]ç] ]c÷VÝ) »JôIøLZõ] å_ìVÇXç é_G×X* ]ãFçÌ^ FÇd£-FÇd_ç+ Ì^çCV[ýç %ã`çX[ýç EõçIø_ÇY %]ç C+G×X* ]ãFçÌ^×aGç _ç_ å`çEÂõX[ýGÝV]Eõ ×a×Ì[ýÌ^ç (`ç]) VGÝ _çX½Ý åTöã†ç_ %]ç _çhõ×X* _çX½Ý åTöã†ç_ %×a ]hõç %]aÇe ]VÝXçGÝ ]Ì[ýNþç é[ýVç åEõì[ýç _]c÷çe åÌ^ìÌ[ýEõYVç å_çÌ^X]Eõ é_[ýçEÂõç åÌ^çd×`XFÐG×X*

c÷LÌ[ýd +]ç] ]c÷VÝ(ZõçCÌ[ýzõ]Vç+)

+×Töc÷çaEõÝ _]çÌ^VGÝ

--%[ýÇ %³açÌ[ý



9

%ãTöçÝç c÷VÝa %]VXç FÌ[ýç `ã³VçEÂõç %aÇ¶oöç c÷çÌ^ ]VÇ×V _çX½Ý åTöã†ç_ %]ç _ç³VçÌ[ýÓX[ýç é[ýTÇö{çc÷ `×Ì[ýZõTöç _çhõ×X* é[ýVç åEõì[ýç ]Zõ] %VÇ åÌ^ì[ýVç _çX½ÝGÝ ]Ì^ç+ Ue[ýç `Ì[ýÓEõ é_[ýçEÂõç åÌ^çdFÐG×X* ]çeVç »Jôd×_[ýç GÐÓYXç TÇöe Ue[ýVç Yç= YÝX[ýç åEõìG×X* åTöì+m¶‘öaÇe ]çe Ue[ýç %]aÇe TÇöe Ue[ýç GÐÓY %×X]Eõ %VÇaÇ FÇVNþç é_[ýçEÂõç åÌ^çdFÐG×X* Ì^ç]FÐ[ýç _çX½Ý åTöã†ç_ %VÇVç aÇYÂGÝ ]ÝÌ^ç]Vç Yç= YÝX[ýGÝV]Eõ ]Ý %]FEõ ×c÷eãc÷ìG×X*

%{çc÷GÝ ]çÌ^êEõVGÝ %ä»Jôì[ýç XÇaÌ[ýd (]ãTöe) %×a _çEõFÐ[ýç ]TÇöeV×V ]ÝÌ^ç] YÇ¶oö]Eõ ]c÷çhõÝ ]FÇwøç é[ý%d å_ìX[ýç ]çÌ^êEõ ]×Ì[ýVGÝ åc÷çd×»Jô~Ì[ýhõ×X* F�ç+VGÝ c÷ç~ç ×a×Ì[ýÌ^ç é_[ýçhõÝ %[ýVç_ %]aÇe =_]ç×è %]aÇe +Ì[ýçEõTöGÝ GÐÓY-GÐÓY×è _çhõ×X* ]Fç TöçÌ[ýEõYVç Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) Xç =¶ö‚d %×aVç æ»JôEõ×`X ¾ç C+Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý ]VÇ×V ]Tö] %VÇVç XãFçÌ^ å`çÌ^VX]Eõ +]ç]Vç é[ý%d åTöì, ]×aGÝV]Eõ XãFçÌ^ [ýÌ[ýZõEõÝ %+e[ýç ]UNþç ×XeãLç_Xç ×`wÇøXç _çhõV[ýç C+Ì[ý[ýaÇ*

XaÝc÷d %×aGÝ ]TÇöe+~ç ]çã_]Vç é_×Ì[ý[ýç ]ÇLç×c÷V×è, éGÌ[ýGç _çãÜšöeX×Ì[ý[ýç GÐÓY FÇ×Ve]EÂõç ]ãFçÌ^GÝ `×Nþ×è YÇÌ[ýGç +]ç]GÝ ]XçNþç _çhõ×X %]aÇe é[ý%d å_ìG×X*

]VÝXçVGÝ ×a×Ì[ýÌ^ç åFçIø`çX[ýç: aÇZõÌ^ç×X EõçIø_ÇÝÇ ]çÌ^×U[ýç YÝ[ýç %×aXç ]çÌ^ YçEõYGÝ %c÷çX[ýç åUçIø c÷çe[ýç åc÷ìÌ[ý[ý×X* ]ÝÌ^ç] §YÂç +]ç]GÝ _çX½Ý åTöã†ç_Vç Ì^çC×`{zõG×X* _çX½Ý åTöã†ç_ %×a YÇÌ[ýVÇXç +]ç] ]VÝXçVç _çzõG×X* ]Tö]VÇVç ×a×Ì[ýÌ^ç é_[ýçEõ <aç+×èGÝ é_IøçEõ aça³Vç é_Ì[ý]G×X* %]aÇe éF[ýÌ[ý ZõçC[ýç ]ãFçÌ^GÝ açaX `ã³Vç×zõ[ýç C+G×X* åYã_rôç+X %]aÇe é[ýTÇö_ ]ÇhõVa Ì^§VÝ×èXç FÇVÇ] »Jô×{[ýç C+G×X* <aç+×èXç ×a×Ì[ýÌ^çVGÝ ]VÝXçVç _ç³VçX[ýç åUìÌ[ýçe åTöì×Ì[ý[ýç C+G×X* +]ç] %]aÇe ]ÇLç×c÷V _çX½Ý×èXç <aç+×èVç _ç³VçÌ[ýÓX[ýç V]•õa ZõçCÌ[ýGç ×a×Ì[ýÌ^ç Tö¶oöç åFçIø`çXG×X* _¶‘öÝ×è ]Èõ FIø[ýç C+G×X, c÷çÌ^[ý×V ]VÝXç `×Ì[ýZõEõÝ %¾çeUe[ýç, =§VEõÝ »JôÝeGÝ åXçe»JÇôY Ue[ýç XçEõ_Vç é_×Ì[ý[ýç åXaãX_ c÷çÌ^ã¾Vç TöçÌ[ýzõGç éF[ýÌ[ý, ]VçÌ^X %]aÇe Tö[ýÇEõ ZõçCÌ[ýGç =Ì[ýVÇXGÝ Iø]êFGÝ Zõe_G×X* =Ì[ýVÇX ZõçCÌ[ýGç ×a×Ì[ýÌ^çGÝ Iø]êF åÌ^ìÌ[ýG×X* ]Ì[ýNþç =¶ö‚çX %]aÇe ]Zõ]×aVGÝ V]•õa åÌ^ìGV[ýç %¾çeã_ç]Vç aÇYÂGÝ ×Eõã_ç×]OôÌ[ý »Jôç¶ö‚ãÌ[ýç]Tö]Eõ Iøç+Ì[ý[ý×X* ]×aGÝ ]UeVç ]çÌ^êEõ %×aV]Eõ ¾%_[ýEõ, ×c÷]a, c÷]çd %]aÇe c÷_[ý é_Ì[ý[ý×X* ]Zõ] %×aV×X Vç×[ýEõ X¾Gç %ç']çEõ åEõì[ýç ]Zõ] é_×Ì[ý[ýç %]aÇe <aç+×èGÝ _çX½Ý åTöã†ç_ EõÌ^ç ]VÝXçVç _ç³VçÌ[ýÓX[ýç åUìÌ[ýçe åTöìVÇXç é_×Ì[ý[ýç* ]Fç TöçÌ[ýEõYVç Eõ×Ì[ý åUçzõG×X c÷çÌ^[ýVÇ +]ç] ]Ça×_]GÝ ×Ì[ý¾çÌ^d %]VGÝ FIø[ýç Iø]_G×X*

×ZõEõÌ[ý aQÍöhõÝ XçEõ_ %]VXç åc÷çãTö_, XçEõ_ åaç]VXç ]a×LV* %×X]Nþç åÌê×[ýÌ^Ç, EõãVç]VãXç ]Ý åc÷~ç Zõ×¶Úö[ýãG? EõXçm¶‘öç %]ç =XãG F{[ý×V åc÷çãTö_Vç c÷ç~ç ×UÌ[ý[ý×X, Zõ×¶Úö[ý×èVç c÷e_[ý×X* ]Ça_]çX ]a×LVTöGÝ _çYãUçEõäFÐ, %{çc÷VGÝ UçYãTöçEõäFÐ* ×Zõ[ý¶oöç %×a åÌ^ì×`{zõ[ý×V åc÷ì×LEõ BãFçÌ^ TÇö×]~ç é_ãUçEõYç Ì^çäVÐ* L]ç%wøç åUçzõGç %{çc÷Gç XEõ×`~X[ýç åc÷çdX[ýç TöIøç+ZõäVÐ* L]ç%d åUç×zõ[ýç +×»JôX-+XçC×è %]aÇe åUçNþ[ý×è %]Töç C+Xç U[ýEõ åTöì×]~VÇXç YÇ¶oö]hõÝ ×ZõEõÌ[ý åTöìÌ[ý×a* +L×Tö]ç% _ç×zõ[ýç %×aVç §×¶oöFNþGÝ C+Ì[ý[ýaÇ Ì^çC×]~×a*

..........]Ue-]Ue



10

+a_ç]Ý %Zõ[ýç D_çV EõÌ[ý¶oöç å`]G×X-----[ý³Vc÷ =]Ì[ý Eõça]Ý

]×a %ãè[ýç ¾çZõ×¶oö, ]ÝYÇ] FÇ×Ve]Eõ ]`çGÝ ]»Jôç-]£×è[ýÇ %Zõ[ýç UEõ×`-Fç×` é_[ýç, c÷çÌ^[ýç +X[ýç ]Ì[ý] CEõYç VÝXVçÌ[ý C+[ýç Yç¶ö‚Ý* %VÇ[ýÇ ]VÇGÝ ×XÌ^] »JÇô¶oöç ]çeVç _çNþ[ýç ]Ì[ý¶oöç Eõ~ç åc÷çdXLÌ[ý[ýaÇ %Ì^ç¶‘öç UçL[ýGÝ C~-éTöXXç YÇ]CX-CX[ýç ]êc÷ Zõe[ýç Ì^çC+* ]Ì[ý] %VÇXç ]×aGç ]Ì[ýÝ é_XXç åTöXTöEÂõç ]Ì[ýÓ C+Ì[ý[ýç ¾çZõ]×è %VÇ ]çeVç U]L×Ì[ý* %Iøçe×èGÝ %Zõ[ýç TöÌ[ý×[ýÌ^Tö åTöì[ýVç %ãZõçe[ýVGÝ ]XÇeGÝ C+[ýç ¾çZõ¶oöç åc÷~ç ]Ì[ýÓ C+, FÇV] C+Xç c÷VÝa ̀ Ì[ýÝZõ %]Vç _çEõ+ c÷Ì[ýç]GÝ ×»JôtçEõ »JôçÌ[ýGç åÌ^çEõFdYç c÷Eõ»Jôçe %VÇ Lc÷~]GÝV]Nþç åc÷~ç ]×TöEõ »Jôç+* BãFçÌ^Xç +»Jôç-+£×è[ýÇ »Jôç×Ì[ý-U×zõ[ýç åYçd_]×è %×a æ»JôEõ×`X[ýç TöIøç+ZõäVÐ, c÷Ì[ýç] ×»JôtçEõ »JôçVX[ýç åc÷çdXGV[ý×X* ]Ì[ý]×V c÷Ì[ýç] ×»JôtçEÂõç C{EõYç <VGÝ £e_EõYç ×aã]~ç åYçzõEõYç %Iøçe %VÇ %Zõ[ýç _¶‘öÝVç EõÌ[ý¶oöç _çhõ×X, ]c÷ç×Nþ %Ì[ýçX[ýç, Lc÷~]GÝ _¶‘öÝVTöç »JôdX[ýç åc÷çdXÌ[ýhõ×X* %{çc÷-¾ç_ç [ýÇLÌ[ýÓG %]GÝ ]»Jôç×XYç %]ç é_Ì[ý¶ö‚Ý* ]c÷çEõ Zõwø[ýç CNþ[ýç U[ýEõ Ì^ç¶oöç åTöìÌ[ý]+* ]c÷çEõãIøç³Vç EõXçm¶‘öXç c÷e+ c÷LÌ[ýTö Xc÷çhÇõ¶‘öGÝ X»JôçXç %£Eõ Ì^ç¶oöç CNþ[ýç Eõ×Ì[ýGÝãXç? [ýÇLÌ[ýÓG %VÇXç FÇ¶ÚöEõ+ \öç+ ¾çÌ[ýÝ %VÇ %×a×X, BXç ]Zõ] %]Vç ×»JôeX[ýç ]ç_ %]ç »Jôç×F ]VÇVGÝ %Yç¶‘öç _çNÇþXç XÇYÝGç Zõ]×V~Ì[ýÓãÌ[ý %VÇVç c÷]_ C+×F, ×»JôeX[ýç ]ç_ %VÇ »JôçÌ[ýÓ[ýGÝ %aÌ[ý %VÇ %Iøçe %×aGÝ _]»JôdTöç TöçÌ[ýEõYç ]ç×{* ]×aXç %c÷çX[ýç Töçáø×EÂõ, %×X£[ýç TöçáøEõ XÇYÝGç Zõ]×V~[ýç `×Ì[ý%dXç é`TöçXVGÝ Eõ~X[ýç VÇ%ç TöçEõ×Y×Ì[ý* FÇVç[ýÇ ×Xe×èVXç %]aÇe VÇ%ç ]aXÇX Ì^çCVXç Zõe[ýç D_çV %VÇ é`TöçXGÝ `Ì[ýÓEõaÇ Ì^çCFÐ[ý×X c÷çÌ^Xç TöçEõ×Y×Ì[ý* ]]çGÝ Ì[ýc÷]Vç ]×] Tö]×F[ýVGÝ é`TöçXGÝ `îçÌ[ý Ì^çCFÐ[ý×XXç YÇ×³a»JÇôÝç é`TöçXGÝ %aÌ[ýVGÝ EõÌ[ý¶oöç _çYãUçEõYç Ì^çG×X*

%§]£[ýç TöçáøEõ: c÷]_GÝ ]Tö]×X, ]Tö] %×aVç

XÇYÝ C+[ýÝXç ]c÷çhõÝ ]XÇe-]YçXGÝ C+[ýç æ»Jô×{[ýç ¾çFä{ç_ %VÇ %Iøçe %VÇVç å`çÌ^VXç ]×] TöçG×X* ]VÇGÝ FÇV] C+Xç åUìãVçEõ %]Töe YtäG, Ì^ç¶oöç Zõ[ýç %{çc÷GÝ [ý³Vc÷ %]Xç ]c÷çhõÝ XÇYÝ ]`ç ¾ç+èVÐ[ýÝ %VÇGç ¾ç`ëEÂõ %Iøçe åc÷Eõ =X×VÐ[ýç ZõçC[ýç ̀ ×Ì[ý%dXç Ì^çV[ýç U[ýEõ %]Töç åTöìãÌ[ýç+×a* %Iøçe %VÇ åYçNÇþXç »Jôç=Ì[ý[ýç ]TÇöeVç §Ì[ýç{Ç[ýç åUìãVçEõ %]Vç ZõçäFÐ* XÇYç %VÇXç `ç=Ì[ýVÇXç ]FÇwÇøXç UçIø`çe YçÌ^Ì[ýGç XÇYÝ ]XçNþç »Jôe_zõ¶ö‚Ý %VÇGç c÷çÌ^Ì[ýEõ+, »JÇô¶oöç c÷çÌ^Ì^Ç Eõ×Ì[ý ¾çÌ[ýÝ é_ãÌ[ý, %IøçeXç Eõ×Ì[ýGÝV]Eõ §Ì[ýçXGãVì×Ì[ý[ýãXç? XÇYÝXç FÇ¶ÚöEõ+ ¾çÌ[ýÝ×V %×a×X, Ì^Çä¶Úöç~[ýç %×aGÝ å[ýçãÌ[ýç+ Yç¶‘öÝ %]ç åc÷ì+* ]`ç %]ç BãFçÌ^GÝãÌ[ýç]Vç c÷çÌÛÌ[ýEõ+, ]VÇVGÝ BXç »Jôç×Xe]{VÇXç å[ýçãÌ[ýç+ %]ç åc÷zõGç »JôçãUçzÇõãÌ[ý* ]VÇGÝ %aÌ[ýXç C+[ýç ]ç×{*

]×aVGÝ BãFçÌ^Xç FÜšöZõ] åUçEõ+ c÷]_ C+×Ì[ýêIø ]Tö]Vç XÇYÝGÝ ¾çFä{çX %]aÇe ]c÷çhõÝ U[ýEõ×èGÝ %aÌ[ý ][ýÇNþç é_×Ì[ý[ýç %IøçeVç EõÌ^çGÝ ]×TöEõ ]×] TöçFÐ[ýãXç? ]Ì[ý] %VÇXç ]Tö] %×aVç XÇYÝ×èXç YÇ×EÂõe ¾çF_ %]aÇe ]`ç YçEõ-`çZõ C+Xç é_Zõ] åUçEõ+* åTöìêc÷V[ýç Zõwø[ýç U[ýEõ×è %]aÇe Zõwø[ýç ¾çF_ YÇEõä»Jô_ é_TöX[ýç åc÷çdXGV[ý×X*

4 £[ýç TöçáøEõ: %Iøçe ][ýÇEõ YÝUEõYç ]Tö]×X, ]]çVGÝ åUçÌ[ýEõYç åFç¶Úöçe %IøçeXç UzõGç ]`ç C×{[ý×X, ]]çXç ]`ç YçEõ-açZõ C+×Ì[ý[ý]êF åFç¶Úöçe %VÇaÇ åèGãVì×Ì[ý[ý×X* c÷LÌ[ýTö +]ç] `ç×Zõ< (Ì[ýc÷) Vç Ì^ç¶oöç ][ýÇ×Wý é_[ýç ×[ýÐ×_Ì^³Oô C+[ýGÝ ]Ì[ý]Vç c÷e[ýVç ]c÷çEÂõç TöçEõ×Y×F ""BGÝ +]çXç B[ýÇ ¾ÇLÇ Ì^çCVXç %]ÇNþç åFç¶Úöçe YÝUEõ×FãV*'' %IøçeGÝ %c÷çX[ýç ]VÌ[ýac÷ ]]çGÝ Tö�ç×EÂõ* ]]çXç åTöì[ýç U[ýEõ åUìÌ[ý] ]Ce ]ãTöì YÇ¶oö]Eõ %IøçeGÝ åEõçNþç ]×] Töç+ ]VÇXç %Iøçe %VÇGÝ %Yç¶‘öç %]aÇe éc÷X[ýÝ C+Ì[ýEõ+ %Zõ[ýç C+ãÌ[ýç Zõwø[ýç C+ãÌ[ýç*

§LÇÌ[ý %EõÌ[ý] (a) Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý %Iøçe



FÇ×Ve]Eõ %Zõ[ýç ×ZõOôÌ[ýd c÷çÌ^[ý×V %Zõ[ýç ]CeVç åYçzõEõ+, åTöì+m¶‘öaÇe ]]ç-]YçXç ]c÷çhõÝ ZõwøX[ýGÝ ]Ì[ý] C+Ì[ýEõ+* ]]ç-]YçXç »Jôd×_[ýç VÝX Wý¶ö‚ï %]aÇe ¾çFä{ç_×è %VÇ åTöçÌ^Xç =×Ì[ý[ý×XXç %IøçeaÇ %VÇ] Tö¶ÚöEõ+*

%Iøçe %]ç åc÷Eõ åYçEõYGç åèXç +Ì[ýÓLãUçEõ×YÌ[ýGç %ãè[ýç ×Zõ %]Xç åÌ^ç]×`X×[ýÌ[ýGç ]XçãEõçe åÌ^d-C+Vç %LçX +Eõç]d _ç=×[ýG×X, EõXçm¶‘öç [ýÇLÌ[ýÓG %{çc÷ ¾ç_ç %]GÝ ]XçNþç YÇÌ[ýGç ""Töc÷×XEõ'' åTöì×[ýG×X c÷çÌ^[ý×V FLÇÌ[ým¶‘öç %]ç EÇõYÂç `çÌ^Ì[ýGç ]»JÇô]-æVÐçY %]ç %×X %IøçeGÝ ]×»JôXVç Töçc÷{Gç å_Eõc÷XG×X X¾Gç EõXçm¶‘öç %]Xç VÌ[ýÖV `×Ì[ýZõ %]aÇe aÇÌ[ýc÷ +F_ça %§¶ÚöEõ å`ç{Gç æVÐçY %VÇVç å`çX×[ý[ýaÇ Ì^ç+* Iø¶Úö[ý×V XÇ×]d TöãÌ[ýd×X £[ýVç %EõÝEõc÷ åTöìãUçEõ×Y[ýç éZõ* »Jôc÷Ý 7 (TöãÌ[ýd) £×VÐêIøVç ]EõTö[ýTöç Zõ]c÷{Gç %{çc÷GÝ Eõ_ç] Tö×¶‘ö[ýç åc÷ìGV[ý×X* ]ãÌ[ýç_ åc÷Eõ åUçEõYGç %{çc÷GÝ ]×]e Ì^ç¶oöç å`ç_c÷~[ýç åc÷çdX×[ýG×X* %IøçeGÝ ×XGÌ[ýç×X åTöçÌ^Xç åTöì×[ýGV[ý×X* %Zõ[ýç ]×]e åUçX×[ýG×X* XÇYç C+Ì[ý[ý×V %{çc÷Gç YEÂõ[ýç ×]e X¾Gç c÷LÌ[ýçTö %×¶‘öÌ^ç×èGÝ ×]e X¾Gç ac÷ç[ýc÷×èGÝ X¾Gç D×_Ì^ç aÇ_c÷ç×èGÝ ×]e åUçX[ýç %Iøçe %VÇVç [ýÌ[ýEõd Ì^ç¶oöç æ»JôXG×X, %aÇ] c÷çÌ^Xç XÇYÝ ]»Jôç×èGÝaÇ %Zõ[ýç ×]e åUçX×[ýGV[ý×X* EÇõÌ[ý%çXGÝ Tö%×_] UçãVçzõGç Eõ×_]ç +]çX Tö×¶‘ö×VÐêIøVç FÊ×rôÌ^çX ×]aX •Çõ_×èVç Uç×L{Gç ]ãFçÌ^GÝ _ç+×Xe-_ç+ã`çX åTöìc÷X[ýç aÇOô-Oôç+ åTöìc÷{Gç +e×_` ]»Jôç `çc÷X[ýç, EÇõÌ[ý%çX VÝX <]çX Tö¶‘ö×V Tö¶ö‚aÇ Tö]VÐ[ýaÇ Ì^çÌ[ý[ým] Fë~* Uã¶ö‚çÌ^Vç FÇd U¶ÚöGç å_çeXç ×c÷YÀGç FÜšö×[ýÌ^Ç X]ç-XYç XãFçÌ^Xç XÇe×`Ì[ý[ýç X»JôçGÝ YÇ×³a %VÇ VÝX VÇ×XÌ^ç %×X]hõÝ ZõX[ýç ×`×{[ýÌ[ýç ]çe TöçEÂõ[ýç ×`X×[ý×Ì[ý[ýÐç?

åTöìZõ] åUçEõY×V ]]ç-]Yç %VÇXç %ãè[ýç %{çc÷ Ì[ýaÇ_Vç <]çX YÇÌ[ýEõYç %ç×FÌ[ýdEõÝ ×c÷aç[ý ×EõTöç[ýYÇ UçL[ýç %Zõ[ýç ¾ç×Ì[ýa ]]ç-]YçGÝV]Nþç aVEõc÷ Lç×Ì[ýÌ^c÷ C+Ì[ýhõV[ýç D_çV %]ç C+c÷×~e_[ý×V

%Iøçe×è[ýÇ %c÷çX[ýVç VÝXGÝ _ç+XVç Uç×LXGV[ý×X ]UeVç VÇ×XÌ^çGÝ Tö]c÷×~e[ýç _ç+XVç ]×TöEõ »JôçXç Lç×TöGÝ ×]e»Jôd YÇÌ[ýhõV[ýç åEõì]GÝ é_[ýçhõÝ ]×TöEõ »JôçXç åa[ýç åTöì[ýç Iø¶oö[ýç ]êc÷aÇ Tö]c÷XGV[ý×X* VÇ×XÌ^ç¾Ý ]êc÷ Tö]c÷X[ýç BãFçÌ^ Ì^çV[ýç Xãwø, c÷ç~ç ]çe×LX Uçc÷X[ýãVç ]VÇ _ç×{ c÷çÌ^L[ý×X* åXì×Ì[ýêIø ×Y×zõêIøVç »JÇôc÷X×F[ýç <]çX +a_ç]GÝ ]»JÇô %VÇ åEõçNþX[ýç ]a×LVTöç åTöçÌ^Xç »Jôdc÷X[ýç L]ç%d X]çL Ì^çCc÷X[ýç X]çL åÌ[ýçLç ×Tö_ç¾d åTöìc÷X[ýGç å_çÌ^XXç %{çc÷GÝ %Zõ[ýç [ý³Vc÷×èGÝ ¾çL-XaÝc÷d Töçc÷X[ýç VÝXGÝ _ç+×Ì[ýEõ _ç+£ Yçc÷X[ýç, »KÇ÷×OôGÝ XÇ×]d×èVç ]Ì[ý] »Jôç[ýç L]ç%TöTöç Ì^çCc÷X[ýç ]Ce %aÇ¶oöç ]]ç-]Yç C+×[ý×Ì[ý[ýç Gç×LÛÌ^çX×èXç Tö%×_] ¾ TöÌ[ý×[ýÌ^Tö åTöì×[ýVÇXç EÇõYÂç åÌê×`X×[ýÌ[ý[ý×V +X`ç %{çc÷ +»Jôç×è %VÇ Yeã`ç+ å`ç+ãÌ[ýç+VÐç F×{* %VÇ XwøVÇXç XÇe×` »JôçX[ýç åc÷X]X×FVÇXç ]»JôçGÝ %Yç¶‘öç åTöìLaXÇ c÷çÌ^VÇXç ]×Xe ]Fç åTöìc÷X[ýVGÝ Zõwø[ýç `† ×Tö~×FVÇXç %Ì[ýçX[ýç _¶‘öÝVç åFçIøVç×FVÇXç ]YÇ×³a [ýÌ[ý[ýçV C+×F[ýç Ì^ç¶oöç =ãÌ[ý* _ç+×Ì[ýEõ _ç+£ éc÷Ì[ý[ýç å`_ UÇ] YçÌ^Ì[ý[ýç ]ÝÌ^ç¶oöç [ýî\öçÌ[ý åTöìXÌ[ý[ýç +]Çe-]XÇe EõÌ^çGÝ ]»Jôç-]£ A×QöEõ åaÜ™öÌ[ý×èVç U]VÇXç _çãÌêX[ýç åc÷çdX×Ì[ý* ]VÇXç EõÌ^ç Ì^ç¶oöç EõX[ýç Iø¶Úö[ýãG c÷çÌ^[ý×V %{çc÷TöXç FIøäFÐ* ]Ce %aÇ¶oöç ]Èõ-]ãTöì ZõLÌ[ý[ýÝ ]»Jôç-XÇYÝ é_`ç[ýÝ EõÌ^ç ZÐõÝ UçãVç×zõ, _ç+×Ì[ýEõ Tö¶‘öGÝ Xç]çVç åc÷çärô_Vç U¶oö×Ì[ý* XÇYç-XÇYÝ YÇ~ç Tö¶‘öç •Çõ_ Eõã_LVç Tö×¶ö‚~×Ì[ý åEõçÌ^X×Ì[ý XÇe×`X×Ì[ý* XÇe×`XFÐ[ý×V å_çÌ^Xç Ì^çãÌ[ý å_ìX-é_X[ýaÇ Ì^çãÌ[ý ]VÇVç Lç×Tö Wý¶ö‚ïGÝ åUç+ãVçEÂõç VÌ[ýEõçÌ[ý C+ãV* <]çX ¾-+a_ç] Eõ×Ì[ýãXç FIøc÷{wÎøÔ[ý×XXç ]ÇÌ[ýTöd C×~eã_ EÇõ×`, Lc÷~] »Jôd×Xeã_ EÇõ×`* VÝXGÝ ]çãc÷ç_ é_y[ý×XXç a]çLVaÇ åUç+Xç æ»JôçYÂäVÐ* Iø×a ]»Jôç-XÇYÝ ]ÇÌ[ýTöd CXFÐ[ýaÇ ]]ç-]Yç [ýçTöÛX c÷çÌ^X×Ì[ý [ýî\öçÌ[ý åTöìX×Ì[ý* %×am¶Úö[ýç å[ýÌ[ýç é_XVÐ[ýç a]çL %×aVç é_×Ì[ý[ýç ]ÝC+×è %×a[ýÇ YÇ~ç %{çc÷Xç Lc÷~]GÝ é]»JôçEõ C+c÷³VÐ[ý×V Eõ×Ì[ý C+G×X? BãFçÌ^[ýÇ \öç[ý Töçc÷X×[ýaXÇ*

%ç]ÝX

11



12

c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç %_c÷çL ¾ç×Ì[ýa %ç_Ý açãc÷[ý (Ì[ýc÷) Töçe 28 Ì[ý[ýÝ=_ D¾_ 1436 ×c÷LÌ[ýÝ (20 LXÇ¾çÌ[ýÝ 2015 +e) é_[ýçEõãYçEõYç XÇ×]dEõÝ XÇ×]d Ì^Çe[ýç ]TÇöe LÇc÷Ì[ý X]çLGÝ %LçX _çC×Ì[ýêIø YÇe 12 ×]×XOô 50/55 åÌ[ýç] Töç[ýç ]Tö]Vç %ç_ã] VÇXÌ^ç UçãVçzõ¶ÚöGç %ç_ã] %ç×FÌ[ýdEõÝ ]çÌ^êEõVç _ê[[ýEõ c÷çÌ^×F* ""+~ç ×_{ç×c÷ ¾ç +~ç +ê_×c÷ Ì[ýç×L=X''

XÇ×]d %×aGÝ %aÌ[ý X]çL ]TÇöe YÇe ]×Ì[ý ]FçÌ^ Töç[ýVç c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç ]ÇZõ×Tö ×aÌ[ýçL %c÷]V Eõça]Ý açãc÷[ý ]Çc÷Tö×]] ¾ ]ÇZõ×Tö %çL] VçÌ[ýÓ_ =_Ç] ]EïõL c÷çCêÌ[ý[ýÝ, F×_Zõç X]ÇXç-A-%a_çZõ EÇõV¾çTÇö_ =_]ç c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç ]ÇZõ×Tö ]Çc÷¶ö‚V ZõçÌ[ýÓEõ açãc÷[ý Vç]d [ýÌ[ýEõçTÇö§]Xç +]ç] C+×[ýVÇXç LXçLçGÝ X]çL å`ç{[ýç ]TÇöeVç »JôçIø]V[ýÝ Eõ[ýÌ[ýØ™öçXVç VZõX åTöì×F* åTöXFÐ[ýç ]Tö] %×aVç ]×SYÇÌ[ý Eõç×»JôX-åEõçÌ^çVGÝ ]×è Ì^ç¶Úö[ýç %ä»Jôì %ä»Jôì[ýç =_]ç c÷LÌ[ýçTö, ]ÇZõ×TöÌ^çãX ×EõÌ[ýç], c÷ç×L ]Ç×³a, %c÷_-_]X, »K÷çy Xc÷çãÌ[ýç_×è LXçLç X]çL Ì^çC[ýç _çEÂõ×F*

c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç Ì[ýc÷]TÇö{çc÷ %ê_c÷ c÷ç×L %LÝLÇÌ[ý Ì[ýc÷]çX %]aÇe ]c÷çÌ[ýçX %×XGÝ ]»Jôç ]çYXGÝ ]XÇeVGÝ %§]£[ýç ]YçÌ[ýÝ×X* ]c÷çEõ Töçe 19*03*1939 _]TöçGÝ 29 ×X YçX[ýç åXçe]ç+×Le XÇ×]wøç »JôçIø]V[ýÝ ]Fç é_EõçÌ^Vç åYçEõ×F* ]Tö] FÌ[ýç VÇXÌ^çGÝ ]êc÷ FÌ[ýç Tö¶Úö[ýç ]TÇöeVç ]TÇöeVç VÝXGÝ ]êc÷ Tö¶oö�[ýGÝV]Nþç +]ç é_[ýçEõ ]×SYÇÌ[ý UçãVçNÇþXç Ì^Ç: ×Y _]V]Vç »Jôd×F* %c÷çX[ýç Ì[ýç]YÇÌ[ýVç ]Tö] FÌ[ýç Tö¶Úö[ýç ]TÇöeVç XGÝXç ×L_ç ×[ýLãXçÌ[ýVç ]Tö] FÌ[ýç %]ÇEõ é_Ì[ý¶ö‚Ý* %VÇGÝ ]TÇöeVç ×VãÌ^ì[ý³VVç »Jôd_Gç %¾çe[ýç UçhõÝ <_] Tö]×F %VÇ[ýÇ %VÇ[ýÇ c÷VÝaEõÝ zõça×Tö VçÌ[ýÓ_ =_É] ×]Ì[ýwøç +e 1384 (×c÷L×Ì[ý 1963) Vç

Tö]×F*

c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç (Ì[ýc÷) GÝ =Ø™öçV×èGÝ ]XÇeVGÝ å]ì_çXç %ŒÇ_ éEõÌ^Ç] açãc÷[ý (Ì[ýc÷), é`FÇ_ c÷VÝa VçÌ[ýÓ_ =_Ç] ]ÝÌ[ýU, c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç [ý`ÝÌ[ý %c÷]V açãc÷[ý (Ì[ýc÷) %]aÇe c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç +Zõ×TöFçÌ[ý %ç_Ý açãc÷[ý (Ì[ýc÷) ×X*

+e å`çEõ 1966, Eõçã_XGÝ 25 ×X YçX[ýç XÇ×]wøç Ì^ç+×Ì[ýãYçEõ ×XeãUìXç+Vç é_[ýç ]Çc÷¶ö‚V %ŒÇ_ Eõç×VÌ[ý %]aÇe =ã¶ö‚ c÷ç×X %×XGÝ ]»Jôç XÇYÝ [ý×`Ì[ýç [ýÝ[ýÝGç å_çÌ^XXç ×XEõçc÷ åTöì×F* ]»Jôç XÇYç 3 XÇYÝ 3 åYçEõ+* XÇYç 3 ×V åc÷ì×LEõ åc÷ì×LEõ ×c÷e×_* ]»Jôç XÇYÝ %c÷_ ]Ì^Ç] Yç{[ýç %Iøçe XÇYç %]ç åYçzõ¶ÚöGç é_×FãV*

c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç (Ì[ýc÷) Xç ]]ç åXìXç EõçÌ^XFÐ[ýç ]£XÇYç %VÇ[ýÇ ]UçXÇeVç åEõç³VÇXç åÌ^çzõEõ×F %]aÇe <_] VÝX Tö]c÷³VÇXç %ç×_] C+Ì[ý[ýç ]TÇöeVç »Jôc÷Ý %]GÝ L]ç%daÇ »Jôdc÷X×F* %_c÷]VÇ×_{çc÷ å]ì_Ç[ýÝ ̀ Ì[ýÝZõ åEõì[ýç ]£ XÇYç %VÇ ]VÌ[ýac÷ §êa×XÌ^ç %`Ì[ý×ZõÌ^ç ×XeãUìXç+Vç VÝXGÝ åa[ýç åTöì×Ì[ý* c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç (Ì[ýc÷) ]Tö] FÌ[ýç åaä³®Ïô_ ]a×LV »JôçIø]V[ýÝGÝ +]ç]aÇ C+Ì[ý¶ö‚Ý*

c÷LÌ[ýTö V%¾Tö Tö[ý_ÝGEõÝ U[ýNþç Ì^ç¶oöç U¾çÌ^ Ì^çCLÌ[ý¶ö‚Ý* ]×SYÇÌ[ý ]XÇe %]aÇe ]Yç³Vç %§¶ÚöEõ c÷~ç ×»Jô{çGÝ L]ç%d YÇÌ[ýGç »Jôd_Ç[ýFNþç XwøXç ]Tö]-]Tö]GÝ ]Ì[ýÓC+[ýç ]ã`çÌ[ýç %]aÇe +L×Tö]ç×èVç Ì^çC×[ýÌ[ý¶ö‚Ý*

+e Èõ 2005 Vç c÷� %]aÇe =]Ì[ýc÷ åTöì×F* c÷� åTöìÌ[ýÓÌ[ý[ýç ]TÇöeVç »Jôc÷Ý FÌ[ýGÝ ]TÇöeV×V ]`ç å`çÜšö[ýç ]Ì[ýEõ ]Ì[ýNþç Xç[ýç åc÷ìÌ[ýEõ×F* %VÇ[ýÇ EÇõ+Xç Xç[ýç %]aÇe å`çÜšöXç é_[ý×V Xd×FãV, %VÇGç XçãÌ[ý c÷çÌ^VÇXç %{çc÷GÝ §EÇõ]×è YçeãUçEõYVç


-XaÝ] %c÷]V Eõça]Ý, åZõìãV_

%çc÷: c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç ¾ç×Ì[ýa %ç_Ý Ì[ýc÷]TÇö{çc÷ %ê_c÷

]Fç _]çÌ^ 14 Vç



13

%LçXGÝ åFçãt_ Töç[ýVç, ]Tö] %]V×V VÇEõçX×è, EõçÌ[ýFçXç×è åUçIø å_çX×`{¶ÚöGç ]a×LVEõÝ ]çÌ^êEõ YçeXÌ[ý¶ö‚Ý* ]]çXç ]»Jôç[ýÇ »JôçEõ +X×[ý×Ì[ýêIø åFçãt_ %×a Töç[ýGç ]FÇd %VÇ å_YÀ¶ö‚Ý* åc÷ì×LhõÝ ]Tö]V×V %LçXGÝ åFçãt_ TöçÌ[ýGç ]a×LVEõÝ ]çÌ^êEõ Yçe[ý×V _çÌ^Ì[ýVXç %LçXGÝ [ýî\öçÌ[ý ZõçC[ýç åTöìäVÐ* %LçXGÝ [ýî\öçÌ[ý TöIøç+ZõVXç U]GV[ý×X* åFçãt_ %×a TöçÌ[ý[ý×V BãFçÌ^ TÇö×]~ç é_GV[ý×X %]aÇe %LçXGÝ Yç=FÇ] YÝGV[ý×X* c÷VÝaXç c÷çÌ^:

]Ç%×�~ç %LçX c÷çÌ^[ýç TöçÌ[ý[ý×V XãFçÌâÇ ]c÷çEÂõç c÷çÌ^×Ì[ý[ýç ¾çéc÷×è %VÇ]Eõ c÷çÌ^Ì[ýGç Yç=FÇ] YÝÌ^Ç*

]VÇGÝ TÇöeVç BGÝ +UNþç VÌ[ýÖV `×Ì[ýZõ å`ç{Ç, ]Ì[ý]×V EõXçm¶‘öXç BãIøç³Vç VÌ[ýÖV `×Ì[ýZõ %]ÇNþe UçÌ[ýzõ[ý×V %{çc÷Xç ]c÷çhõÝ ]UNþç Ì[ýc÷]d TöÌ[ýç Uç×[ý*

VÌ[ýÓV å`ç{[ýç ]TÇöeVç BGÝV]Nþç %{çc÷ Tö%_çVç ¾aÝ_çGÝ VÇ%ç åTöì c÷çÌ^[ý×V %LçX ]TÇöeGÝ VÇ%ç å`ç{Ç* ¾aÝ_ç L~dEõÝ VLÛç×èGÝ ]XÇeVGÝ VLÛç %]×X* VLÛç %×a EõÌ[ý¶‘öç ]F_GÝãXç c÷çÌ^[ýVÇ %{ç]ç +[ýãX EõaÝÌ[ýXç %aÇ¶oöç åZõçeãVç×zõ*

¾aÝ_ç L~dEõÝ VLÛç %]×X, ]×a %Ì[ý` %LÝ]Gç Ì^ç¶oöç XEõ×`~Xç é_ L~dEõÝ F�ç+VGÝ UçEõ ¾çe[ýç, YÇ¶oö]NþGÝ åc÷†d åUç+GdYç VLÛç %]×X* +]ç] %c÷]VXç c÷LÌ[ýTö %[ýÇ a<V FÇVÌ[ýÝ (Ì[ý) VGÝ ×Ì[ý¾çÌ^d åTöìÌ[ýVÇXç c÷VÝa %]ç +×Ì[ý ]VÇ×V ¾aÝ_ç %{çc÷GÝ ]XçNþç VLÛç %]×X, ]×aGÝ ]UNþç VLÛç %]Töç é_äy* ]Ì[ý] %×aXç XãFçÌ^ %{çc÷

Tö%_çVç ×XãLì ]VÇ×V VLÛç %×a %{çc÷Xç BãIøç³Vç YÝX×[ýaXÇ* EõXçm¶‘öXç ¾aÝ_çGÝ VÇ%ç %×a å`ç{[ý×V ]c÷çhõÝV]Nþç `Zõç%d ¾ç×L[ý C+Ì[ý[ý×X* %LçXGÝ [ýî\öçÌ[ý U¶‘öGÝ Zõ×L_d %×a EõÌ^çVç EõÌ^çVç »Jôç=Ì[ý[ýãXç BãFçÌ^ FIøã_* ]Ì[ý] %×aXç BãFçÌ^Xç åFçãt_ %×a[ýÇ TöIøç+ ZõVXç +EõçÌ^ FÇ¶oöGV[ý×X* c÷LÌ[ýTö c÷EõÝ] %FTöÌ[ý açãc÷[ý (Ì[ý) Xç +×Ì[ý ]VÇ×V "Fç×Tö]ç ×[ý_ éFÌ[ý'' %Zõ[ýç å]ìd C+X[ýGÝV]Eõ _¶‘öÝ TöãÌ[ýd TöçEõ×Y×Ì[ý* ]VÇGÝ ]XÇeVç %]Xç %LçXGÝ ]TÇöeGÝ VÇ%ç TöwøXç å`çX[ýç %×a×X* ]Ì[ý] %×aXç Ì^ç¶oöç YÇ×EÂõe »JôeXç %]aÇe åXç{ÇEÂõç %LçXGÝ Yç=FÇ] YÝGV[ý×X* ]×aGÝ C~-éTöX[ýVç %LçX c÷Ì^×Ì[ýêIø ]Tö]Vç åUì`çV[ýç =dYç, ¾çÌ[ýÝ-¾çTöç+ åTöìVÇXç é_[ýç, YVÛç EõçÌ^Xç é_[ýç, %LçXGÝ [ýî\öçÌ[ý U]V[ýç c÷çÌ^[ý×a Ì^ç¶oöç Zõ¾[ýç åUìCe×X* ZõTöç¾ç Ì[ýc÷Ý×]Ì^çVç %aÇ¶oöç +×Ì[ý ]VÇ×V %LçX c÷çÌ^×Ì[ýêIø ]Tö]Vç ¾çÌ[ýÝ ¾çTöç+ åTöìVÇXç é_[ýç %×aGÝ ]TöçeVç c÷VÝa %]aÇe ×ZõEõc÷GÝ _ç+×Ì[ýEõ×èVç %EõX[ýç ¾ç×Xïe åTöì×Ì[ý* %aÇ¶oöç åUì`çV[ýç %×a +]çX å`çX[ýGÝ FÇV]×X* Ì[ýa]Ç_ ]ÇZõTöÝ [ýa-aç+_Vç +×Ì[ý ]VÇ×V:

ZÇõEõc÷ç×èGÝ %]wøç C+[ýç ]Tö×X ]VÇ×V %LçXGÝ ]Tö]Vç VÇXÌ^çGÝ ¾çÌ[ýÝ ¾çTöçÌ^ UçãVçhõV[ý×X*

%LçXGç ]Ì[ýÝ é_X[ýç ]a%_ç FÌ[ýç:

1* %LçX c÷çÌ^[ýVç <ê` ÈõYm] C+ãÌ[ýç+V[ý×X*2* ZõÌ[ýL BXË X]çL×èGÝV]Eõ %LçX c÷çÌ^[ýç aÇ~d ]Ç%hõVc÷×X* ¾ç×L[ý %]aÇe ZõÌ[ýL ×EõZõçÌ^ç×èGÝV]Eõ %LçX c÷çÌ^ãÌ[ýç+V[ý×X*3* %LçXGÝ Yç=FÇ] ×»Jô~ç YÝ[ýç ]ÇØ™öc÷[ý×X, XÇYç C+Ì[ý[ýaÇ XÇYÝ C+Ì[ý[ýaÇ, ]`ç åè_[ýaÇ åèVÐ[ýaÇ*4* LÇ]%çGÝ %LçX Töç[ýGç VÇXÌ^çGÝ U[ýEõ åUìÌ[ý]×è

-]Ç×Xa %c÷]V, (Töç×_[ý +_]) VçÌ[ýÓ_ +ZõTöç, ]VÌ[ýac÷ §êaX [ýF`, ×V×{

%LçXGÝ Yç=FÇ]



14

UçãVçzõGç ]a×LVEõÝ ]çÌ^êEõ Yçe[ýç ¾ç×L[ý×X* é_[ýç åÌ^çX[ýç X¾Gç %ãTöçÝç U[ýEõ×èVç CX×`³VÇXç é_[ýç c÷Ì[ýç]×X*5* +Eõç]dEõÝ Yç=FÇ] YÝ[ýaÇ ]ÇØ™öc÷[ý×X* EõV-Eõç]×Töa-a_çc÷ GÝ Yç=FÇ]Vç %Eõç]c÷{ç§ ¾-%Vç]c÷ç c÷çÌ^GV[ý×X*6* c÷ç_d ×XYç_Vç %LçXGÝ Yç=FÇ] YÝãÌ[ýç+V[ý×X* (Eõ) X]çL å`ç×{êIø (F) FÇOô[ýç Töç×Ì[ýêIø (FÇOô[ýç %VÇ LÇ]%ç X]çLGÝ C+Ì[ý[ýaÇ X¾Gç ×XEõçc÷GÝ FÇOô[ýç C+Ì[ý[ýaÇ) (G) éc÷L _ç×zõêIø è»JôXÇeVç (H) ×XZõçaEõÝ c÷ç_dTöç (Iø) VÝXGÝ +_] TöçEõ×Y-Tö×¶‘ö[ýç ]Tö]Vç (»Jô) XÇYÝGç Zõ]×V~×Ì[ýêIø c÷ç_dTöç (»K÷) åY`ç[ý-YçFçXç åTöì×Ì[ýêIøVç (L) »JôçEõ »Jôç×Ì[ýêIø ]Tö]Vç YÝVÐ[ýaÇ Ì^ç+*7* %¾çe[ýç ]Zõ]Vç å_YÀGç %LçX c÷çÌ^[ýç éZõ, ]a×LVEõÝ ]XÇeVç %LçX c÷çÌ^[ýç ]EõÌ[ýÓc÷ TöX×L×c÷×X*8* å_YÂç %LçX c÷çÌ^GV[ý×X, Zõ¶ÚöGç c÷çÌ^[ýç ]EõÌ[ýÓc÷×X*

9* ]Ç%×�X %]Xç ]a×LV %×XVç %LçX c÷çÌ^[ýç ]EõÌ[ýÓc÷×X*10* %LçX %]aÇe +Eõç]d c÷çÌ^[ýGÝV]Eõ ×XÌ^d åTöì[ýç `TöÛ Xãwø* %VÇ] C+X]Eõ ×XÌ^d åTöìVÐ[ý×V a¾ç[ý Zõeã_ç+V[ýç ]Ì[ý]Xç ×XÌ^d åTöìGV[ý×X* ×XÌ^d×Tö YÇ×EÂõeVç FXGV[ý×X ]VÇ×V %LçX %×a %{çc÷Xç Ì^ç×[ýX[ýç %]aÇe a¾ç[ýEõÝ F{Gç c÷çÌ^L×Ì[ý[ý×X*11* %LçXGÝ ¾çêc÷×è ]UEõ-]Fç C~Xç c÷çÌ^FÐ[ý×V C~×F[ýç %VÇFEõ »JÇô]ãUçzõGç Ì^çãÌ[ý*12* %LçXGÝ ]TÇöeVç VÇ%çGÝV]Eõ FÇd Uç†dYGÝ §EÇõ] c÷VÝa %]aÇe ×ZõEõc÷GÝ _ç+×Ì[ýEõ×èVç YXãV (%VÇXç Uç†dã_ç+V[ý×X) ZõTöç¾ç ]c÷]Ç×VÌ^ç13* [ýÌ^çX åTöì×Ì[ýêIø, ×Tö_ç¾d åTöì×Ì[ýêIø %]aÇe ¾%L åTöì×Ì[ýêIøVç %LçX c÷çÌ^Ì[ýzõ[ý×V [ýÌ^çX %]aÇe ×Tö_ç¾d å_YÀGç %LçXGÝ Yç=FÇ] YÝ[ýXç åc÷~ç éZõ* `ç]ÝX×»Jôe[ýç _ç+×Ì[ýEõ×èVç ]×aGÝ ¾çãÌ[ýç_ +×Ì[ý*14* FÇOô[ýçGÝ %LçXGÝ Yç=FÇ] YÇ×EÂõeVç YÝGV[ý×X %]aÇe VÇ%çaÇ YÇ×EÂõeVç å`çXGV[ý×X*

%çc÷: c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç ¾ç×Ì[ýa %ç_Ý Ì[ýc÷]TÇö{çc÷ %ê_c÷_]çÌ^ 12 GÝ ]Fç

%YX[ý×V C+×FãV* c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç (Ì[ýc÷) å]c÷]çX _çEõYç %]aÇe ]ãFçÌ^GÝ åa[ýç åTöìL[ý[ýÇ Ì^ç¶oöç Yç]LÌ[ý¶ö‚Ý %]aÇe %XEõYç %]aÇe %Ì[ýçÝç ]Ì[ýÝ ]Töç ×UVXç _çEõYç FÇ×Ve]Eõ »Jôç GÀça %]Töç C+Ì[ý[ýaÇ UEõ×FX[ýç åc÷çdXêL* ]a×LV %]aÇe ]VÌ[ýac÷GÝ ]ãTöe åTöì[ýVç æ»JôçEõU[ýç Xç+V[ýç %]aÇe Ì^ç¶oöç YÝãUçEÂõ[ýç åc÷çdX[ýç %×a å]ì_çXçGÝ %ä»Jôì[ýç mS×X* ]×aTöç XwøXç åaä³®Ïô_ ]a×LVTöç UÇe_[ýç L]ç%d×è[ýÇ c÷LÌ[ýTö

å]ì_çXçXç V%¾Tö åTöì×FV[ýç YeÌ^çC Ì^çCÌ[ýä¶Úöç+*

+a_ç×c÷ [ýç×Tö_ (c÷Eõ»JôçeGÝ XÇe[ýÇ »JÇô]ãUçEÂõ[ýç) GÝV]Eõ ×ZõVçãÌ^ ×]{d, X]ÇXçãÌ^ %a_çZõ, %]ÝãÌ[ý ×c÷³V c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç %a%V ]VXÝ açãc÷[ý (Ì[ýc÷) GÝ ]Çwøç é[ý%d åTöì×F %]aÇe ]c÷çhõÝ é`FEõÝ Yç=TöçEÂõç %ç]_GÝ åEõçã†ç+ C+×F* %{çc÷ Tö%_çXç c÷LÌ[ýTöYÇ ]YÇe ZõçXç åEõçEõãUçEõ×YÌ[ýGç L~TÇö_ ×ZõÌ[ýãVçaTöç XÇeIøç+Xç U¶‘öÝ[ýç C+aXÇ* %ç]ÝX



c÷ç~GÝ ]Fç]×SYÇÌ[ýÝ ]Ça×_]×èGÝ é_Ì[ý¶‘öç ×Zõ\ö]: [ýÊ×Oô` åYç×_×OôãEõ_ AãL³Oô×èXç ]×SYÇÌ[ýÝ ]Ça×_]×èGÝ ]Ì[ý]Vç åTöìÌ[ý¶‘öç ×Ì[ý]çEïõ YÇ¶oö]Eõ ]Ce-]×Ì[ý_ TöçV[ýç %Ì[ýçX[ýç IøçNþ×X, _ç×{ c÷çÌ^×XIøç+ C+V[ýaÇ é_×Ì[ý* ]Ì[ý]×V ]ãFçÌ^Xç FIø[ýç =[ýç %VÇ +Ì[ý¶‘öaÇ Ì^ç+, %VÇ[ýÇ ]ãFçÌ^VÇ ]Ça×_] Lç×TöGÝ åÌÊÂõ-×Tö…e UçEõY×è×X* YçIø_ c÷çÌ^[ýç ]Ça×_] Lç×Tö %×a, é]êTö »JôXÇ-×XeãIøç_×èXç åYçEõYç, é]êTö Èõ »Jôe[ýç, é]êTöãÌ[ýç_ å_çX[ýç, +a_ç] Wý¶ö‚ï »JôdYç, ZõãXEõ å`dYÝXç XçCãEõç{EõYç %]aÇe +Ì[ý]V] +êÌ[ý[ýçEõ %×aGÝ Lç×Tö ZÇõÌ[ýÓY %]×X* Lç×Tö ZÇõÌ[ýÓY %×aGÝ +×Töc÷çaTöç %×X£[ýç %]aÇe %§]£[ýç »JôçãÌ[ýçX-£ãÌ[ýç³Vç +ØÚöç×]Eõ ×&×Ì[ýTö `çãGç~LÌ[ý[ýaÇ VÝXÝ Tö%×_]GÝ FÇdZõç FÌ[ýç åEõç¶oöç é_×F[ýç =[ýç Zõe+* BãFçÌ^GÝ +Yç-+YÇ×èVÇ ]TÇö-]»Jôç×è §ã³Vçzõ¶ÚöGç ]×SYÇÌ[ýVGÝ åc÷Eõ åc÷ìGwÇøXç »JôdFÐGç %]ÇEõ ]ãFçÌ^ c÷{äzõç+VÐç c÷çÌ^[ýGÝ %×Eõ[ýç é_Ì[ý¶ö‚Ý* ]Ì[ý] %VÇXç ]ãFçÌ^[ýÇ %EõEÂõ[ýç ]Zõ]×èVç FÇ³Vç é_TöçVÇXç é_X[ýç ×XeãUìãÌ[ýç_×èGÝ c÷çNþEõ×èVç ×`X×[ýÌ[ý¶ö‚Ý*

]Tö] %VÇVç åYç+êÌ[ý FÇ~ç+Vç »Jôçe»Jôd C+Xç YÒLç ]ÝÌ^ç]Vç _ç+×Ì[ýEõ-_ç+£ Tö¶‘öç %]aÇe Tö×¶‘ö[ýGÝ »JôdX[ýÝ é_Ì[ý]ãV* åTöì+m¶‘öaÇe ]Ça×_] a]çLV×V EÇõÌ[ý%çX %]aÇe VÝ×XÌ^çdEõÝ Tö%×_] TöIøç+ZõVXç Tö×¶‘öÌ[ý¶ö‚Ý* [ýQÍöãaXç ]Çc÷¶ö‚V açXÝXç ×c÷Iø×_êIø ]Tö]Vç ]Ça×_] %Iøçe×èGÝV]Eõ ]EõTö[ý×è ×_e×[ýÌ[ý¶ö‚Ý* ]VÇ »Jô_ç+X[ýGÝV]Eõ ]Ça_]çX×è[ýÇ TöIøç+ZõV[ýç ]CeVç FÇ×`X åUìÌ[ýçe åTöìc÷{¶ö‚Ý* ]Nþ[ý×è %VÇGÝ ×Zõ\ö] å`çEõU×FVÇXç ]Èõ-]×]eTöç C+Xç é_LÌ[ý[ýaÇ 1910 +e ZõçC[ý×V é_Ì[ý¶ö‚Ý*--(Töç×Ì[ýF ]Ça_]çX ]×SYÇÌ[ý)

c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç (Ì[ýc÷) Xç ]×SYÇÌ[ýGÝ FÇ†e-FÇ†e %]×V å_ç+[ýÝ å_ç+Ì^ç ]Zõ] FÇ×Ve »JôwÇøXç ]Ça×_] a]çLVç VÝãX +a_ç]GÝ é_Ì[ý¶‘öç å[ýVÝXGÝ »JôdX[ýÝ×èXç FÇVÇ] »Jô{¶‘ö×è ]c÷çhõÝ ×»Jô~ç %]×V Eõ_¶oöç %Iø¶‘öç UçNþç ]ÇxdX[ýç åc÷çdX×[ýÌ[ý¶ö‚Ý* å]ì_¾Ý å]ì_çXç %]×V c÷ç×L ]Ç×³a×èGç å_çÌ^XXç å_çÌ^XXç ]Ça×_] Ì^Ç]ãUçe-Ì^Ç]ãUçe »JôwÇøXç VÝ×X %]aÇe VÇXÌ^ç¾Ý Tö%×_]GÝ <ãc÷ì×è `çGd_¶ö‚Ý* c÷LÌ[ýTöXç +Ì[ý]V] %×aVç VÝ×X ]VÌ[ýac÷×è ×_eFdYVç %ä»Jôì[ýç åUìVçe Ì^çÌ[ýEõ×F*, ]c÷çEõ ]`ç]Eõ ×_ã_çe %ç×_Ì^ç ]VÌ[ýac÷Vç =Ø™öçV C+×[ýÌ[ý¶ö‚Ý*

c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç %×a ]c÷çhõÝ ]êc÷-]×è %]aÇe ]×TöEõ ]Iøç_Xç YÇ[ý×X c÷çÌ^GVÐç? +Ì[ý]V] %]aÇe é_[ýçhõÝ Ì[ýçL×X×TöVaÇ `Ì[ýÓEõ Ì^ç×[ýÌ[ý¶ö‚Ý* LX-åXTöç, _]Ì^çX[ýç ×c÷L] +Ì[ýç[ýTö ×aec÷Gç Ì^ç¶oöç XEÂõ-YEÂõXç ×Tö~Ì[ý¶‘öç %F~[ýç ]ÝC+ %]ç C+[ýTöç XwøXç ×X×F_ ]×SYÇÌ[ýÝ ]c÷ç a\öçGÝ Aã¨L×EõÌ^Ç×Oô[ý a×]TöÝGÝ å]¶‘öÌ[ýaÇ C+×[ýÌ[ý¶ö‚Ý* c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç (Ì[ýc÷) +Ì[ý¶‘öç ]×SYÇÌ[ýÝ é`ãÌ[ýe×è, é`ãÌ[ýe _ç+×Ì[ýEõ C+Xç X¾Gç ]Tö]VÇGÝ æ»JôãZõçe×èVç åZõçeX[ýGÝV]Eõ +Ì[ý¶‘öç é`ãÌ[ýe×è×X c÷çÌ^Xç å_ì[ýaÇ Ì^ç+*-(×_FÇX: åYçEÂõZõ] åQö×_ ×X=L åYYÌ[ý, åYL 6, CãNþç[ýÌ[ý 5, 2013)

]UNþç YX×F[ýç FÇd+ _ç+×Ì[ýEõ %]aÇe é`ãÌ[ýe×è %VÇ]Eõ ¾çãÌ[ýeL×Ì[ý[ýç BGÝ FÇwøç é_êL* c÷LÌ[ý±EõÝ FÇd+ _ç+×Ì[ýEõ ""Töç×Ì[ýF ]Ça_]çX ]×SYÇÌ[ý'' Eõç~[ýç _ç+×Ì[ýEõ %]×X* _ç+×Ì[ýEõ %×a YçÌ[ýGç FIø[ýç Iø¶ö‚Ý; ×[ýÐ×Oô` åYç×_×OôãEõ_ AãL³Oô×èXç ]×SYÇÌ[ýÝ ]Ça×_]GÝ ]Ì[ýNþç åTöìÌ[ý¶‘öç ×Ì[ý]çEïõ×è YÇ¶oö]Eõ _ç×{ c÷çÌ^×XeIøç+ C+ãV, ]UNþaÇ YXäFÐ* ]Tö]Gç +ãÌ[ýçÌ^XXç ]×SYÇÌ[ýÝVç +_] VÝXGÝ ]Iøç_

15


---å]ì_çXç +a_ç§Ì[ý Ì[ýc÷]çX XV¾Ý

é`FÇ_ c÷VÝa c÷LÌ[ýTö å]ì_çXç Ì[ýc÷Ý]Ç�ÝX (Ì[ýc÷)



16

Töç[ýç åc÷ìÌ[ýEõ×F, 1891 +eVç [ýÊOôÝ`Xç ]×SYÇÌ[ý[ýÇ FÇVÇ] »JôXFÐ[ýç ]TÇöeVGÝ×V ]YçX é_[ýçNþç +_] Tö¶‘öç »JôdYVç %×Ue[ýç é_TöXç »JôdX[ýç åc÷ì×FÌ[ý¶ö‚Ý*

%]çe-%ãèGÝ ×Zõ\ö] _çEõ×F[ýç: _ç×teã_X ]Çc÷¶ö‚V açXÝ; é]×VeIÇø FçãG¶‘öGÝ c÷çNþNþç åYç+êÌ[ýGÝ %F~[ýç _Ç×»Jôe[ýç %]ç C+Ì[ý¶ö‚Ý* aYÌ[ý ]Çc÷¶ö‚VaÇ ]c÷çÌ[ýçLXç Ì^ç¶oöç _ÇXç åTöìL[ýç %]aÇe XEÂõ-YEÂõ[ýç ]ÝC+ %]ç C+Ì[ý¶ö‚Ý* é_[ýçhõÝ C+[ýç åUìÌ[ý]×èVç ]ãFçÌ^ %×X]Eõ +Ì^çC-Ì^çCÌ[ý¶ö‚Ý* ]Tö] %VÇVç %]çe-%ãèGÝ, Lçd-YçdEõÝ ¾ç é_XÌ[ý]ãV* `ç×Ü™öVça åGçaç+Xç é]êTö×è[ýÇ ×c÷³VÇ C_c÷XFÐ[ýVç YçIø_×èXç ZõTö¾ç %]ç »Jô_ç+×F, ]VÇ×V: ""[ýçã]ç~ç åUçe[ýç »Jôç[ýç c÷Ì[ýç×¶oö, é]êTöXç åUçe[ýç-UçEõYç »Jôç[ýç Ì^ç+, c÷_ç_×X*'' åTöì[ýGÝaÇ [ýçã]çX×V +Ì[ýçd-YÇLç åTöìÌ[ýGç åUçe-UçEõY×X, éGÌ[ýÓ{çc÷GÝ FÇXçe×X c÷çÌ^[ýGÝÌ[ýç?''

GÌ[ýÝ[ý X[ýçL Yç+ãFç¶‘öç ]c÷çÌ[ýçLGÝ ]Tö]Vç ×c÷³VÇ Wý¶ö‚ï ]Ì[ýç æ»JôdFÐ[ýVç é]êTö YçIø_ Lç×Tö ZÇõÌ[ýÓY %×a %êTö ]×SYÇÌ[ýÝ ZÇõÌ[ýÓY×èVGÝ åTöçIøçX[ýç a]YÒVç+ %]ç C+c÷{Eõ×F* ]VÇGÝ ]TÇöeVç ]×SYÇÌ[ý »Jôc÷Ý 7 FÇÜ™öçEõYç, %¾ç _çX _çEõ×F* %¾ç×è[ýÇ _ç³Vç ]çÌ^×U[ýç YÝÌ[ýGç ]×SYÇÌ[ýVGÝ X]VÇXç %]ÇEõ TöçãÜšöçFÐ[ýç ]TÇöeVç +¶ö�õç_ ac÷Ì[ýVç é]êTö YçIø_×è %]ÇEõ FÇ³Vç é_TöçÌ[ýÓäVÐ* å[ýã†ç_Ý [ýçã]çX `ç×Ü™öVçaXç é]êTö +Yç-+YÇ×èGÝ UçLãÌ[ýç_Vç é]êTö YçIø_×è ]çe+ c÷çÌ^[ýç »Jôec÷X×F[ýVGÝ +¶ö�õç_ ac÷Ì[ý ]XÇe %]aÇe %ãEõçÌ^[ýVç é_Ì[ý¶‘öç YçIø_GÝ é_ãEõçEõ-é_EõçÌ^×è- YçEõç é_EõçÌ^, éEõ`ç�çd, %[ýÇe +ã…ç_ %]aÇe ×èLê]X×»Jôe[ýç ]Zõ]×èVç FÇÜ™öçEõYGÝ ]TÇöeV×V %]ÇEõ é_XÌ[ýÓäVÐ*

+Yç-+YÇ×è %VÇGÝ ]Ì[ýNþç: UçL[ýç Ì^ç[ýç ]ÝC+×è, YÇ×EÂõe ¾çF_ é_[ýç BãFçÌ^GÝ %c÷_ _]X×è %VÇVGÝ ×»JôÜšöçe ¾çÌ[ýÝ C+Xç _ÝXÌ[ýEõ×F* ^Ç[ýÌ[ýçL `çãXçe[ýGÝ FÇdãXEõ _çX½Ý×è %VÇGÝ ]XÇeVç _ç+×Ì[ýEõ-_ç+£ éc÷[ýç %ç×]ï C×ZõaçÌ[ý×èXç ]ãFçÌ^GÝ WýçÌ[ýç-Xç_ç EõVç+VGÝ

åc÷ìÌ[ýEõ×F %]×V ]ãFçÌ^GÝ åc÷ìÌ[ýEõZõ¶oö×»Jôe[ýç ]ãFçÌ^GÝ åUìãVçEõ-¾çãUçEõ FÇ×Ve]Eõ ]çGÝ-]çGÝ Vç+×Ì[ý×èVç +Ì[ýGç U¶oöÌ[ý¶ö‚Ý c÷çÌ^* ¾çZõ] %×a %êc÷-%×è ]ÝC+ FÌ[ýGÝ ¾çZõ] Xãwø, _çte[ýç _çEõ×F[ýç %ä»Jôì[ýç-]»Jôç FçÌ^VXç ]ÇG_ _çX½ÝGÝ ]XÇeVç XÇ×]d-XÇ×]dEõÝ <-Yç= åFç]×L{Gç åÌ[ýçãEõçQïö åTöì[ý×èaÇ é_Ì[ý¶ö‚Ý c÷çÌ^*

[ýQÍöãaXç ]Çc÷¶ö‚V açXÝXç ]`çGÝ YÇ×³a ¾çÌ[ýÝ +Ì[ý¶ö‚Ý* %VÇGç aYÌ[ý ]Çc÷¶ö‚VXaÇ _çte %VÇGÝ [ýçÌ[ý] åUìÌ[ý] FÇ×Ve]Eõ ZõçÌ[ý×a å_ç³Vç `ã³VçEÂõç Ì[ý»JôXç åTöìÌ[ýGç +VÇXç U¶Úö¶ö‚Ý c÷çÌ^[ýGÝ ¾çÌ[ýÝaÇ é_* Eõ~Ì[ý (Eõ[ýÌ[ý FçX) WýçEõç [ýç_çXç FÇdXç +Ì[ýGç _ç+×Ì[ýEõ×è å_e_¶ö‚Ý* ]c÷çEõ é`ãÌ[ýe +[ýç Eõ×[ý %]aÇ C+Ì[ý¶ö‚Ý* ]c÷çEÂõç åFçIø] [ýc÷çVÇÌ[ý, ×EõÌ^ç¶‘öç åEõç+ãÌ[ýe, %]aÇe ¾Ì[ýVÝ FçXGÝ ]×TöEõ-]ãUìXç×è %VÇGç ]ÇG_ _çX½Ý _Ç×»Jôe[ý×èVç EõÌ[ý¶oöç åUçEõ ̀ ç~×F c÷çÌ^[ýç %VÇGç ¾çÈõ IøçEõ×FV[ýGÝ ¾çåÌ[ýç_×è ZõçÌ[ý×a å_çXGÝ é`ãÌ[ýe×èVç éÙçVÇXç %ãè[ýç åZõçeãVçzõ¶ö‚Ý*

""a_ç+ c÷Ì^çãTö'' a_ç+ c÷Ì^çd åEõì[ýç ]ÝC+ %×a é]êTö YçIø{Nþç ]×TöEõ ]Iøç_Gç å_çÌ^XXç åTöçY-åTöçÝç `Nþ] YÇ[ýç ]ÝÈõ %]ç C+Ì[ý¶ö‚Ý* ]c÷çEõ %IøEõYç ZõeXç ]êc÷-]×è éc÷[ýVç %ZõçC[ýç %]×X* =VÇÛÅ, Zõç×aï +[ýç Yç[ýç Ì^ç¶oöç ZõLXç éc÷[ýTöç XwøXç %×Ì[ý[ýç é]êTö ]ãÌ^hõÝ FÇd+Vç »K÷çYç ]ãÌ^hÇõ¶oöç ZõLXç +[ýç Iø¶‘öç %]aÇe ¾çãÌ[ýe×è ]×Ì[ýEõ»JÇô¶‘öç +[ýVç %ZõçC[ýç %]ç C+Ì[ý¶ö‚Ý* ]c÷çEÂõç é]êTö YçIø_GÝ ]Ì[ý]Vç FÇãÜšöçEõ ¾çÌ[ýÝ åFç]×L{Gç +Ì[ý¶‘öç _ç+×Ì[ýNÇþ ]×SYÇÌ[ý ærôOô _ç+ä[ýÐÌ[ýÝVç é_×F* -(_ÝFÇX: Töç×Ì[ýãF ]Ça_]çX ]×SYÇÌ[ý)

]Töçe %×aVç `¶ÚöÝç ¾çÌ[ýÝ %]ç: åUì[ýç_ å]ç+×LeVç é_[ýç `ã†ç]£¶‘ö] `çêGGÝ "%]ÇÌ[ýç[ýç c÷ç×L' åEõì[ýç, (»Jô×c÷ %§] »JôeXç c÷� »Jôd_Ç[ýç) %c÷_ %]ç é_Ì[ý¶ö‚Ý* ]c÷çEÂõç c÷� åTöìÌ[ýGç c÷{EõYç ]Tö]Vç »Jôc÷Ý 7 (TöãÌ[ýd) FÇÜ™öçEõYç åUìãVçNþç ]c÷çhõÝ ]Yç-]»Jôç, ]×»JôX-]XçC×è YÇ¶oö]Eõ %¾ç



17

_çX½ÝXç ZõçÌ[ýGç YÇ×FÌ[ýä¶Úö* ]c÷çEÂõç ]×»JôX-]XçC×è %VÇ ×U[ýç [ý]ïçVç »Jôd×F* ]Tö]VÇ FÇÜ™öçEõYGç Ì^ç¶oöç XEÂõ×Ì[ý[ýç ]Tö×¶oö, ]³Vã_Vç ]c÷çhõÝ `çêG ]Ý×èGç ZõeX×F* åYçEõ×]~[ýç ]×»JôX-]XçC×è×V ×`×FÌ[ýä¶Úö, ]ãFçÌ^Xç åYçEõYç ]»Jôç×è×V é_Ì[ý¶ö‚Ý c÷çÌ^* ]Tö] %VÇ ZõçC[ý×V ]ãFçÌ^ é]êTöãÌ[ýç_ å_ç{¶ö‚Ý* %c÷_ %VÇ ]»Jôç×èVÇGÝ ]Ì^Ç]Vç ]Tö] FÌ[ýç é_Ì[ýEõ×F* è»JôXÇe %VÇVç EõXçm¶‘öç %]Xç a_ç+ c÷Ì^çTöXç +Ì[ý¶‘öç _ç+×Ì[ýEõ %VÇ ]c÷çEõãIøç³Vç YÝÌ[ýEõY×X, _ç+×Ì[ýNÇþ ]c÷çEÂõç ]×SYÇÌ[ýVç YÇÌ[ýEõ×F*

]Tö] %VÇ »Jô³VÐ EÊõ×Tö ]c÷çÌ[ýçLGÝ ]Tö×¶oö, ×XeãUì åEõçXÇeVç ]Ça×_]×èGÝ C+[ýç ¾çãÌ^_ å_ç+ÌøVç ÈÂõç+ Zõ¶oöç+[ýç %]ç C+×Ì[ý[ýç åUì[ýç_ å]ç+×LeGÝ =a]çX ]Ç×NþGÝ ]ãTöeVGÝ _ç+×Ì[ýEõ %VÇ ×XeãUì åEõçXÇe åÌ^ì×FÌ[ý¶ö‚Ý* _ç+×Ì[ýEõ %VÇGÝ ]Ì[ýÓ C+[ýç ¾çãÌ[ýe %]aÇe ×[ýbÌ^×V ]×SYÇÌ[ýÝ ]Ça×_] +×»Jô_-+XçC×èGÝ YçÌ[ýÝ-YÇÌ[ýÝ×èGÝ åc÷ìÌ[ýEõZõ] EõXçXç EõXçGÝ WýçÌ[ýãXç? c÷çÌ^[ýç ×c÷Ì[ý]Gç ]Ì[ýÝ é_XXç `ã³VçEÂõç +[ýç [ýe`[ý_ÝGÝ _ç+×Ì[ý×EÂõ*

_ç+×Ì[ýEõ %VÇGÝ ¾çãÌ[ýç_-]ãÌ[ýç_ %VÇXç ]Ì[ý] C+Ì[ýGç +XFdX[ýç %]aÇe éXX[ýç %]aÇ _çEõ×F* +Yç-+YÇ×è %VÇGÝ ]XÇeVç %ãc÷X-%ãUç+ Töç~[ýç, %»Jôç=Ì[ý] EõçXVÇXç ZÇõX-éÌ^X[ýç åUçNÇþXç ]Ça×_] a]çLVç <Ì[ýçe %]ç åUçEõ×F* ]Ì[ý] %VÇXç ×XeãUìXç

YçIø_ %c÷_-_]X×è åEõçXÇeVç åEõìFd_Gç ]ãFçÌ^Vç c÷çÌ^×F*

BGÝ +Yç +[ýÇeãIøçGÝ c÷çNþNþç åUìZõ] %]Vç ¾çÈõ ¾çãÌ[ýY åTöìXVÇXç ×ZõãÌ[ýY %]ç å_ì×F[ýç é_äFÐ* åc÷ì×LEõ »JôçãÌ[ýçX-£ãÌ[ýçXGÝ c÷çNþEõ %×aVç `çêG LçdEõÝ ¾çÌ[ý]-åUìÌ[ý] YÇãUçzõm]×a* ]Ì[ý]×V »Jôc÷Ý TöãÌ[ýd FÇÜ™öçEõYGÝ %¾ç-_ç³Vç ]×SYÇÌ[ýGÝ Ì^Ç¶oöçEõ `çêG YÇ¶oö]Eõ %]Gç-%]Gç +ãTöçd-åTöçdXFÐ[ý×X ]VÇ %]ÇEõ åXìXç ×UGdYç c÷çÌ^[ýVÇ %¾ç[ýç %ä»Jôì[ýç %]ç C+Ì[ýG×X* ]Ì[ý] %×aXç _ç+×Ì[ýEõ %×a åc÷ì×LEõ XãFçÌ^GÝ FÇwøç U¶‘öç ]×TöEõ»Jôç[ýç c÷çÌ^[ýVÇ C+Ì[ýãÌ[ýç+ c÷çÌ^Ì[ýGç _ç+×Ì[ýNÇþ ×XeãUìXç å_ì×`X×FÌ[ý¶ö‚Ý*

1891 +e Anglo Manipuri _çX ]Tö]Vç %ãIøì aÇã[ýVçÌ[ýXç _ç+×Ì[ýEõ %VÇ %]ÇEõ å_ìãUçÌ[ýEõ×F* åTöì+m¶‘öaÇe 1927 +eVç %]ÇEõ _ç+×Ì[ýNÇþ Judicial Member QÎÇö¶ƒöç ×aec÷Xç å_ì×`X×F* YçIø_ ]»Jôç %]Xç ]Lç×Tö %]aÇe ]Yç-]YÇGÝ FÇãÜšöçEõ ¾çÌ[ýÝ %]×V +×Töc÷ça +Ì[ý¶‘öç, ×c÷Ì[ý] %×aVç åÌ[ýãEõçQïö U¶Úö¶‘öç c÷çÌ^[ý×a Lç×Tö %×aGÝ ""a_ç+ c÷Ì^çTö'' FNþç C+Xç =[ýç Zõe+* ]Ì[ý] %VÇXç _ç+×Ì[ýEõ %VÇGÝ ]Ì[ýÝ ]ãFçIø %]aÇe ×_FÇX×è YÇãUçEõYGÝ Vç+Töî×è +Lç×Tö×aGÝ ]ÝãÌ[ýç_×èVç ×`~L×Ì[ý* _ç+×Ì[ýNÇþ é]êTö ]ãÌÊõ %×Ì[ý[ýVç +[ýç ]Ì[ý¶oöç åc÷ì×L×Nþ %ãXì[ýç Tö¶oöÌ[ý[ý×XXç _çÌ^Xç åUçEõYaÇ Ì^ç+*

Ì^ç a]VÇ »Jôc÷Ý §¶ö�Çõ £ãÌ[ý ]c÷çEÂõç ]c÷çhõÝ [ýÇdYÇ åEõìÌ[ý×zõ[ýç Ì^ç aX], Ì^ç aX], Ì^ç aX] c÷çÌ^Xç* åXçe]×V FIøãc÷ìVXç ]c÷çhõÝ ]×»Jô³VGÝ åUçEõ×F "Ì^ç a]VÇ'* FÇVNþç åFçãt_ %]ç _çEõ+ "_ê[[ýEõ Ì^ç %[ýVÝ' (BGÝ [ý³Vç! B é_ãÌ^, B Iøç+×Ì[ý[ý×X XeXç B[ýÇ åEõìÌ[ýEõYVÇ)* c÷VÝaTöç _çEõ+: [ý³VçXç Ì^ç Ì[ý[[ýÝ c÷çÌ^[ýVç %{çc÷ Tö%_çXç FÇ×¶‘ö "Ì^ç %[ýVÝ' (c÷çÌ^Ì^Ç BGÝ [ý³Vç! Xc÷çEõ Eõ×Ì[ý Yç¶‘öãG?) %]ÇNþe åEõìL[ýVç »JôçX×[ý[ýç ¾çêc÷Xç [ý³VçVç CX×`{Gç FÇ×¶‘ö×Ì[ý[ýç ]YÉ %VÇ EõÌ^çVç åUìLç_ éc÷Ì[ý]GV[ýç*

........]Ue-]Ue



18

Tö%×_]Ç_ +a_ç]

-- ]ÇZõ×Tö %[[ýça Eõça]Ý (å[ýçÌ[ýç Ì^çe[ýÝ)

1) ³šà, ³šà ìšàA¡šà ³šåì‹ï, ³³à ìšàA¡šà ³šåì‹ïú-

(Åà³ã 9– 259)

2) ³W¡à>åšà, ³Ç¡>åšà, ³Ç¡>åšà>à ëšàA¡šà ³Ç¡, ³W¡à

[>ìR¡àº>à ìšàA¡šà ³Ç¡, ³Ç¡ >åšã>à ìšàA¡šà ³Ç¡ú

-(Åà³ã 9– 259)

3) ³³à-³šà "³Jv¡û¡>à ëšàA¡šà >åšà ³W¡à[Å}, ³³à

>vö¡Kà ³šà šå>¤à ³W¡à >åšà[Å}, [š¤àKã ³W¡à >åšà[Å},

[>ìR¡àºKã ³W¡à >åšà[Å}ú-(Åà³ã 9– 259)

4) ³šàKã ³>à* >vö¡Kà ³Úà´¬à, ³³àKã ³Úà´¬à >vö¡Kà

³>à*>åšàú -(Åà³ã 9– 259)

5) ³Õ¡àA¡, "³[ƒ ³Aå¡ì¤àA¡

6) ¹\àÒü ®¡àÒü (³³à ët¡àR¡àÄ¤à ët¡ïÒüP¡´¬Îå} ëJà³[ƒ

šåÄà =A¡[³Ä[J¤à >åšà), ¹\ØàÒü ³šà (ëJà³ šã=A¡[J¤ã

>åšã "ƒåKã ³�à)ú -(Åà³ã 10–383 ¤à¤å¹ ¹à\à>)

³Î"ºà 1– W¡àW¡àKã ³W¡à- >åšàƒà, #³àKã ³ìW¡, ³>à*Kã

³W¡à >åšà[Å}ƒà, ¤¤àKã ³ìW¡, ³>à* >åšãKã ³W¡à >åšã[Å}

ƒà "³Îå} #³àKã ³>à* >åšàKã ³W¡à >åšà[Å}ƒà [>A¡àÒ

ìt¡ï¤à ÚàÒüú-(Åà³ã 9– 256)

³Î"ºà 2– ëšàA¡[³Ä¤à >åšã "[> šåÄà (>åšà "³Kã

[>A¡àÒƒà îº¤à Ò¹à[³•. A¡[¹P¡´¬à ÒàÄà îº¹´¬à (³ìW¡

>vö¡Kà ³>à*) "ƒå [ÅJø¤à >vö¡Kà ³šåì¹àÒü¤>à t¡ºàA¡

šãJø¤à ³tå¡}ƒà >åšã "ƒåKã ³ìW¡ ìºï¹´¬à ³ît¡, >vö¡Kà

³>à* ìºï¹´¬à ³>à* >åšà "ƒåƒà [>A¡àÒ ìt¡ï¤à ÚàÒü¡ú

(³ìW¡) Å¢t¡ Òà>•à íº¹´¬à "ƒå íºt¡¤à *ÒüKƒ¤[>ú-

(Åà³ã 9– 256)

³Î"ºà– A¡[¹P¡´¬à >åšà>à >åšãƒà íº>[>}¤Kã "šà´¬Kà

ëºàÚ>>à Jå;>à ëÅàAÃå¡ì¹ú >vö¡K>à [\>à ët¡ï¹ç¡ì¹ "ƒå

*Òü¹¤[ƒ >åšà "³Îå} >åšã "[>³B¡ã ³=v¡û¡à "³>à

"³Kã l¡üÎåº "³Îå} ó¡¹"ƒà (³³à, ³šà, "³Îå}

³W¡à[Å}ƒà) [>A¡àÒ ët¡ï¤à Ò¹à³ *Òü¹K[>¡ú-(Åà³ã

9256)

³Î"ºà 4– íÒ\ "³Îå} [>ó¡àÎ ("R¡à} ëšàAÃ¡¤à

³tå¡}ƒà ºàA¡šà #) Kã Òàºv¡à ó¡³[ƒ>•¤à Ò¹à[³•¡ú ³*}

"Îå³•à >åšãKã "³à}ì=à}ƒà ó¡³[ƒ>•¤à Ò¹à[³•¡ú -(Åà³ã

9–256)

t¡ºàB¡ã ³ÎàÒüº

[>A¡àÒKã ºãšåº ([A¡[Å) "³Îå} >A•¡à

íº>¹´¬Kã ³¹ã ³à}Ò>[J¤Kã ³[³} t¡ºà[A•¡¡ú ëÅ}º¤à

Å[¹"t¡>à ³šåì¹àÒü¤¤å t¡R¡àÒüó¡‰¤à t¡àgàƒà t¡ºàA¡

ët¡ï>¤Kã "Úà¤à šã[¹¡ú ³ît¡-³>à*Kã šå[@ÎKã

#ìW¡ºƒà "³Jv¡û¡à *Òü>à [Ò}[³>•¤ƒà ºå>à ë=àAÃ¡A¡šà

Úà*Òü¡ú ët¡àR¡à>-ët¡àR¡à> íº¤>à šå[@ÎKã Åà[”z[>

J[À¡ú

"[ÎP¡´¬à [W¡¹¤à t¡àgà "[ÎƒKã

[Ò}>¤Kãƒ³A¡ ÒüÎºà³•à ³šåì¹àÒü¤¤å t¡ºàB¡ã ÒüJ[t¡Úà¹

("Úà¤à) šã[¹¡ú

"³>à "³ƒKã ët¡àR¡à> t¡à¹Kà íº>¤ƒà

Åà[”z ó¡}K[> J>[J¤à "ƒå ³[>} =å}>¤Kãƒ³A¡ "³Îå}

³¹³ íºt¡>à t¡ºàA¡ ëÒv¡û¡à šã¤à "³Îå} t¡ºàA¡ [>¤ƒKã

"[=}¤à šã¹´¶ã¡ú

ÒƒãÎ– \àÒü\ *Òü¤à ëšà;[Å}Kã ³>å}ƒKã J«àÒüƒKã

ó¡v¡¤à "³Îå} ³[t¡A W¡àƒ¤à ìšà; "ÀàÒKã ³>àv¡û¡à

t¡ºà[A•¡¡ú

ÒƒãÎ– ×\å¹ (Î) >à ÒàÚ[¡Œ¹´¶ã, ‘‘"A¡>¤à ³\¤å[¹

îºt¡>à ³Åà>à t¡ºàA¡ [>\[¹¤ã >åšã "ƒåKã ³=v¡û¡à

\>•;A¡ã >å}[Å¤à ³>³ ó¡}¤à Ò¹à[³•¡ú’’ -("¤å ƒà$ƒ)

‘‘t¡ºàA¡ šã¤Kã [>Ú³’’

³ît¡-³>à*, "[>Kã ³¹v¡û¡à ë³àt ëJ>•¤ƒKã

J;>¤à Úà*¹A¡šà t¡à¹¤[ƒ J«àÒüƒKã Òà>•à ³ìJà™ "[>¤å

[>A¡àÒKã ë=ï¹³ šì¹}(A¡¹³- A¡¹´¬à >åšã[Å}ƒà [>A¡àÒ ët¡ï¤à Ò¹à³ì>à?)



19

Aå¡š•à J”‚ÒÀ¤à ³tå¡}ƒà Å@ƒàÒü ìt¡ï>¤à ëÒà;>K[>¡ú

"³Îå} =àìƒàA¡-=à[\> ët¡ï>¹Kà, "ÀàÒ t¡"ºàƒà

>ìJàÚ ³ìÅºKã ³ìÅºKã >å}[Å>¤à ³¹ã ëW¡;[Å>Ò[Þ™å

ÒàÚ>à ƒå"à ët¡ï¡ú

³[ÎKã ³tå¡}ƒÎå ë³à; ëJ>•¤à ëºœ¡ö¤[ƒ

³ìJàÚ "[>Kã ÅàîKKã K¸ào îº¤à "³Îå} "ó¡¤à

�àJº ëW¡>¤[Å}¤å ëA¡ï¹Kà ³ìÅà¹Ò ët¡ïK[>¡ú ³ƒåKã

³tå¡}ƒÎå ³¹ã íº>¤ƒà ó¡ì¹àÒüƒ¤à *Òü¹¤[ƒ "ì¹àÒü¤à

t¡àS¡v¡û¡à (=àv¡û¡à) t¡ºàA¡ "³à šãÚå¡ú ÒàÚ[¹¤à t¡ºàA¡

"[Î šã¤Kã ³t¡³– (1) ÒA¡W¡à} ëÅ}>à íº[¹îR¡

³t¡³ƒà (íÒ\ƒKã ëÅ}>à íº¹¤à) šã¤à *ÒüKƒ¤[>¡ú

"³Îå} (2) "³åA¡ ó¡à*¤à ó¡³[ƒ>•ìÒïƒ¤Îå *ÒüKƒ¤[>¡ú

ëÒïà[\A¡ t¡ºàA¡ šã¹¤à ³tå¡}ƒà >åšã "ƒå Òü„; ó¡à*¤à

(îÒ\ "×³) ³ÅàKã íº[¹¤à ³*} "ƒåƒà =àìƒàA¡l¡ü¡ú

Òü„; ëºàÚ¹¤à ³tå¡}ƒ[ƒ ³ÒàA¡ [>A¡àÒKã ³>å}ƒà

íº¹ì¹àÒü¡ú "ìt¡àŸšƒà [>A¡àÒ ët¡ï¤Kã ÒA¡ ó¡}ºK[>¡ú

"³åv¡û¡ƒà t¡ºàA¡ "×³ šãK>å

"³åv¡û¡ƒà t¡ºàA¡ "×³ šã¤à "[Î "ìW¡ï¤à

P¡>àÒ[>¡ú ³*} "Îå³¥à íÒ\Kã Òàºv¡Îå t¡ºàA¡ šã¤à

P¡>àÒ[>¡ú -(Åà³ã)

t¡ºàB¡ã #J[t¡Úà¹

(t¡ºàA¡ šã¤Kã ÒA¡ ó¡}º¤à ³ã) Îåš¥t¡}Kã >åšàJv¡û¡>à

t¡ºàA¡ šã¤Kã "Úà¤[>¡ú ³*} "Îå³¥à >åšà>à t¡ºàA¡

šã¤à t¡à¹¤[ƒ t¡ºàA¡ *ÒüK[>¡ú ³ƒåƒà >åšãƒå>à Úà[>}¤à

Úà[>}ƒ¤à íº¹ì¹àÒü¡ú ëºàÚ>>à >åšãƒå>à Aå¡¤åº ët¡ï¹¤Îå

ët¡ï‰¤Îå, >åšãƒå ³à}ƒà íº¹¤Îå íºy¤Îå ³*} Jå[ƒ}³v¡û¡à

t¡ºàA¡ *Òü¹K[>¡ú -(Åà³ã)

t¡ºàA¡ šã¤à– A¡[¹P¡´¬à ³šåì¹àÒü¤>à �àîÒ>à ëó¡à}>à

t¡ºàA¡ šã[J¤à *Òü¹¤[ƒ [W¡@ƒKã ë=àA¡šKà t¡ºàA¡

*Òü¹K[>¡ú t¡ºàA¡ šã¤Kã [>Ú; ìt¡ï[J¤à *Òü¹¤Îå,

*Òü‰¤Îå, ó¡à[K *Òü>à šãJø¤Îå t¡ºàA¡ *ÒüK[>¡ú

-(Åà³ã)

¹\"t¡ (Ò[g>•¤à)

³šåì¹àÒü¤>à �àîÒ>à ëó¡à}>à t¡ºàA¡ "³à

>vö¡Kà "[> šãìJø¡ú "ƒå *Òü¹¤[ƒ >åšàƒå>à Òü„;

ëºàÚ[‰îR¡Kã ³³à}ƒà >åšãƒå [>A¡àÒ ëÅà–ƒ>à Òà>•Kã

t¡àìºàÚP¡³¥à JÀKà Ò[g>•¤Kã ÒüJ[t¡Úà¹[>¡ ("Úà¤[>)¡ú

>åšãƒå>à ³ƒå¤å Úà¹¤Îå Úà‰¤Îå, ³*} "[Î¤å ¹\"t¡

ëA¡ïÒü¡ú

³[ÎKã J«àÒüƒKã ëÒ>•à ó¡¤à [>Ú³[ƒ >åšà

³ÅàKã ³[W¡>¥à Òà™¤[>– ³ƒå[ƒ >åšã "[Î ' ÒüÅàKã

[>A¡àÒƒà ëºR¡ƒ>à =³\¹ìKú Òü>Åà"ÀàÒ! �àó¡³

"ƒåƒà ³ã*Òü "[> ³[¹ƒ} K�àÒ *Òü>à ëÅ´¬ãìÒïKƒ¤[>¡ú

Òü„; ëºàÚJø¤à ³tå¡}ƒà ³šåì¹àÒü¤ƒå>à Ò[g>¥¤à šà´Ã¤[ƒ

[>A¡àÒ ë>ï>à ìÅà@ƒ>à Ò[g>¥¤à Úàì¹àÒü¡ú >åšãƒå>à

Úà[¤¹A¡šà *Òü¹K>à [>A¡àÒ ëÅàÀKà =´¬à Úàì¹¡ú

A¡[¹P¡´¬à >åšàƒå>à [>A¡àÒ ëÅà@ƒ>à >åšãƒå ³àKã ³>àv¡û¡à

=´Ã¤[ƒ ³ìJàÚ "[>³A¡ P¡>àÒKà¹ *ÒüK[>¡ú

£EõÌ[ý L]ç%d åUç×zõ[ý×`eXç, åUçEõYç Iø]L×Ì[ý[ýç %VÇGÝV]Eõ ]YÉ ]c÷çhõÝ £EõÌ[ý åTöìLGV[ý×X* £EõÌ[ý åTöìX[ýGÝV]Eõ åTöçIøç~[ýç %ãc÷X[ýç U[ýEõ %]ç åTöì[ýGÝ VÌ[ýEõçÌ[ý C+ãV* aÇYÂGÝ _ç×zõ[ýç U[ýEõ %VÇFNþç %Ì^ç¶‘öç ]Tö] YÝ[ýç %×aFEÂõaÇ £EõÌ[ý C+Ì[ý[ý×X* +]ç-+YçXç, XÇYÝ %Iøçe×`eXç VÇXÌ^çGÝ U[ýEõ FÇ×Ve]Eõ åUìVçe å_ì×[ýãc÷ìÌ[ýGç %ãVç¶‘öÇ L]ç%dTöç åUçEõc÷{×zõ[ýç ]ãFçÌ^GÝV]Eõ %]aÇe +³açX YÇ¶oö]hõÝV]Eõ EõYÀ-EõYÀGç VÇ%ç åTöì×[ýÌ^Ç*



20

c÷ç~GÝ ]Fç ×[ýa×]{çc÷GÝ %IøEõYç mS: %{çc÷ Tö%_çXç ×[ýa×]{çc÷Vç %IøEõYç ]mS U¶ö‚Ý c÷çÌ^[ý×V `ç å_X[ýVç ×[ýa×]{çc÷ å`ç{[ý×V `ç %VÇ »Jôç[ýVç c÷_ç_ C+ %]aÇe ×[ýa×]{çc÷ å`ç³VÐ[ý×V å_×{[ýç `ç %VÇ c÷Ì[ýç] C+G×X* ]×aGç å_çÌ^XXç `×Ì[ý%dEõÝ ×XÌ^]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç `ç å_{[ý×V `×Ì[ý%dEõÝ ×XÌ^]Vç å_³V[ýç `çVç Zõe[ýç Iø]V[ýç ]c÷çC %ãÌ[ýX[ýç `ç %VÇVç åYçzõEõ+* ]×aGÝ ]c÷çC %×a×V éGÌ[ý ]Ça_]çX×èXç FIø+* ]Ì[ý] %×aXç éGÌ[ý ]Ça_]çX EõÌ^ç×V `×Ì[ý%dEõÝ ×XÌ^]Vç å_X[ýç `ç é_Ì[ýGç ×`×Lë~ %]aÇe `×Ì[ý%dEõÝ ×XÌ^]Vç å_³V[ýç `çVç ZõeãV c÷çÌ^Xç [ýÌ^çX åTöì×Ì[ý* ]ÝC+ FÌ[ýXç c÷çÌ^, ̀ ç å_X[ýVç ×[ýa×]{çc÷ å`çX[ýXç ̀ ç %VÇVç XÇeIøç+ãUçEõYç åEõç]ãUçEõYç %]ç _çEõ+, ]VÇVç TöçC×F[ýXç ]ç[ýÇ å_X[ýGÝ %[ýç[ýç %VÇ Ì^ç¶oöç FIøãV* ×[ýpûîç×XEõ×èXç EÇõYÂç ×U×L{[ýç ¾çZõ¶‘öÇ QöçNþÌ[ý FÌ[ýXç %aÇ¶oöç c÷çÌ^, L]-L]GÝ ]mS %ãTöçÝç <×è×èVGÝ åTöçIøç×{* %aÇ¶oöç ×[ýa×]{çc÷ X¾Gç EÇõÌ[ý%çXGÝ %çÌ^d FÌ[ýç å`ç{Gç <×èVç Eõç¶Úö[ý×V <×è %VÇGÝ ]mS åc÷çe+* »JôçX-UEÂõ[ýç åYçwøç »Jôç[ý-UEõYç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`çX[ýXç åYçd %VÇGÝ c÷ç_d CãÜšöçEõ+ %]aÇe ]VÇ[ýÇ »Jôç[ýç UEõYVGÝ ]Iøç_ åYçzõEõ+, [ýÌ[ýEõd é_ %]aÇe ]c÷çC EõÌ^ç åYçEõ+*

c÷LÌ[ýd XÇc÷ %ê_×c÷a a_ç]GÝ ×c÷: c÷LÌ[ýTö XÇc÷ %ê_×c÷a a_ç]GÝ ×c÷ TÇöZõçX (<×è <»JôçC) Vç æ»Jô_c÷X[ýç %]aÇe å_Ýç FÇ×Ve]Eõ ×[ýa×]{çc÷GÝ ]ãTöeVGÝ C+Ì[ý¶ö‚Ý* ""]c÷çEÂõç ×c÷Xç »JôdYç %]aÇe å_ÝaÇ %{çc÷GÝ ]×]eVGÝ×X*''--(aÇÌ[ýc÷ cÉ÷V) TÇöZõçX %VÇ %aÇhõÝ ]×TöEõ Ì^ç¶oöç »Jôç=+ ]VÇXç c÷çÌ^[ýç +³V[ýç _]ãc÷X[ýç ]ÝC+ TÇö¶oöç c÷_çEõ åTöì×FÌ[ý¶ö‚Ý* TÇöZõçX %VÇGÝ +UEõ +ãYç] EõÌ^ç Ì^ç¶oöç Eõ×{ c÷çÌ^[ýç %VÇaÇ %{çc÷ Tö%_çXç c÷çÌ^×[ý×Ì[ý, ""%]aÇe ×c÷ %VÇ

»JôÝeLçCm¶Úö[ýç +UEõ-+ãYç]GÝ ]Ì[ýNþç »Jôd×FÌ[ý¶ö‚Ý*''--(aÇÌ[ýc÷ cÉ÷V) ]Çaç×ZõÌ[ý FÌ[ýXç c÷çÌ^ c÷LÌ[ýTö XÇc÷ %ê_×c÷a a_ç¶oöç ×c÷ %VÇ TÇöZõçX _ç×zõêIø è»JôXÇeVç å_Yc÷X[ýç Yç¶‘öVç ×[ýa×]{çc÷ å`ç{¶ö‚Ý %]aÇe »Jôdc÷XãG FX[ýç ]Tö]VaÇ ×[ýa×]{çc÷ å`ç{¶ö‚Ý*--(%X¾çÌ[ýÓ_ [ýÌ^çX 49/4)

å_×®ÏôX »Jôe[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å_×®ÏôX »Jôe[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`ç~[ýç §EÇõ] YÝ×[ý×Ì[ý* ]Tö] %×aVç ×[ýa×]{çc÷ å`çX[ýXç ×L~çd %]aÇe ]ÝC+[ýGÝ c÷Eõ»Jôçe %×U[ýGÝ ]Ì[ýNþç YVÛç C+Xç F×{* c÷VÝa `×Ì[ýZõTöç _çEõ+ §LÇÌ[ý (a) Xç c÷ç×[ýÌ[ý¶ö‚Ý ×L~çdEõÝ ×]dãÌê %]aÇe ]ÝC+[ýGÝ åFçÌ^ ]FçGÝ ]Ì[ýhõÝ YVÛç×V å_×®ÏôX »Jôe[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`çX[ý×X*--(×]aEõçd 43/1)

[ýÇLÇ åTöì[ýVç ×[ýa×]{çc÷: ¾ÇLÇ åTöì[ýVç ]Tö]VaÇ ×[ýa×]{çc÷ å`ç~[ýç %EõX[ýç §EÇõ] _çEõ+* ¾ÇLÇ åTöì[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`ç³VÐ[ý×V ]c÷çhõÝ ¾ÇLÇ %VÇ C+ãV c÷çÌ^[ýç ZõçC[ýç ¾çZõ] _çEõ+* c÷VÝaTöç _çEõ+ %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý EõXçm¶‘öXç ¾ÇLÇ åTöì[ýVç %{çc÷GÝ ]×]e å`ç³VÐ[ý×V ]c÷çhõÝ ¾ÇLÇ C+ãV*--(×]aEõçd 46:1) %ãTöçÝç c÷VÝa %]Vç _çEõ+ ¾ÇLÇ åTöì[ýç ]Tö]Vç %{çc÷GÝ ]×]e (×[ýa×]{çc÷) å`ç{[ý×V ¾ÇLÇ %VÇ ]c÷çhõÝ c÷Eõ»Jôçe YÇ¶‘öç åèãVçEÂõ[ýç C+G×X %]aÇe EõXçm¶‘öXç ¾ÇLÇ åTöì[ýVç %{çc÷GÝ ]×]e (×[ýa×]{çc÷) å`ç³VÐ[ý×V ¾ÇLÇ %VÇXç ]c÷çhõÝ ¾ÇLÇGÝ EõÌ^çd×è %VÇFNþç åèãVçEÂõ[ýç C+G×X* ]×aXç åèãVçEÂõ[ýç C+G×X* ]×aXç åZõçeãVç×zõ[ý×a mXçc÷[ýÇ åèãVçEõY×X* ]Ì[ý] %×aXç ]UhõÝ c÷VÝaTöç ×[ýa×]{çc÷ å`ç³VÐ[ý×V ]c÷çhõÝ ¾ÇLÇ C+ãV c÷çÌ^×F[ýç %×a ]YÇe Zõçc÷~[ýç ×Ue[ý×X c÷çÌ^[ý×V ]c÷çhõÝ ¾ÇLÇ %VÇ ]YÇe ZõçãV* ]×aVGÝ FIøã_ ×[ýa×]{çc÷ å`çX[ýGÝ %EõX[ýç §EÇõ] %]aÇe Eõç~[ýç Eõ×Ì[ýãXç c÷çÌ^[ýç*

×[ýa×]{çc÷GÝ ]×TöEõ-]mS--- ]ÇZõ×T XaÝ] %c÷]V, åZõìãV_

ZõLç+_



21

»Jôç[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷: »Jôç[ýç ]Tö]VaÇ ×[ýa×]{çc÷ å`çX[ý[ýÇ »Jôç[ýGÝ %V[ýTöç [ýÌ^çX åTöì×Ì[ý %]aÇe »JôçEõ »Jôç[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`çX[ýXç »Jôç[ýVç [ýÌ[ýEõd C+ %]×V »Jôç[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`ç³VÐ[ý×V [ýÌ[ýEõd C+ãV*

»Jôç[ýGÝ %V[ý %§]: c÷LÌ[ýTö =]Ì[ý +[ýãX %×[ý a_]ç Ì[ý×LÌ^{ç§ %X§Xç c÷çÌ^ B %Iøçe C+×Ì[ýêIøVç §LÇÌ[ý (a) Xç åÌ^çEõ×YÌ[ý¶ö‚Ý BGÝ FÇdXç åTöãáøçdEõÝ åÌ^d-C+Vç _ÇYÀ¶ö‚Ý* ]VÇVç §LÇÌ[ý (a) Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý* (1) ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Ç c÷çÌ^[ý×V ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç »Jôç=* (2) åÌ^dEõÝ FÇdXç »Jôç=* (3) X]çeVGÝ »Jôç=*--(×]aEõçd 363:2) c÷VÝa %×aVç »Jôç[ýGÝ %V[ý %§] [ýÌ^çX åTöì×[ý×Ì[ý ]VÇ×V %c÷çX[ýç %V[ý×Tö ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç »Jôç[ý×X*

»Jôç[ýVç ×[ýa×]{çc÷ å`ç³V[ýç: Eõ×Ì[ým¶‘öç »Jôç[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`ç³VÐ[ý×V é`Töç~ç »JôçEõ %VÇ »Jôç[ýVç ]c÷çEõaÇ Ì^çC×`×{* c÷VÝa `×Ì[ýZõTöç _çEõ+ %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Xç c÷çÌ^Ì[ý¶ö‚Ý Uçê†ãè[ý]Eõ ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç »JôçVÐ[ý×V é`Töç~ç »JôçEõ %VÇ ]çGÝV]Eõ c÷_ç_×X F×{*--(×]aEõçd 363:2)

Ì^Ç] »Jôe[ýVç ×[ýa×]{çc÷: Ì^Ç] »Jôe[ýç ]Tö]VaÇ ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç »Jôe[ýç Ì^Ç] »Jôe[ýGÝ %V[ý×X* EõXçm¶‘öXç ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç »Jôe_[ý×V é`TöçX ]Zõ] %VÇVç %×c÷e é_ãTö %]aÇe Ì^Ç] %VÇ é`TöçXGÝ Zõwø[ýç Zõ_VGÝ ×c÷e+* %]aÇe Eõ×Ì[ým¶‘öç Ì^Ç] »Jôe[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`ç³VÐ[ý×V Ì^Ç] %VÇVç é`TöçXaÇ %×c÷e é_ %]aÇe Ì^Ç] %VÇVç é_[ý×èVç é`TöçXGÝ Zõwø[ýç ]§ »Jôe+* c÷VÝa ̀ ×Ì[ýZõTöç _çEõ+ c÷LÌ[ýTö Lç×[ýÌ[ý (Ì[ý×L) Xç c÷çÌ^ %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý EõXçm¶‘öXç ]`çGÝ Ì^Ç]Vç »Jôe[ýç ]Tö]Vç %{çc÷GÝ ×LEõÌ[ý åTöì+ (×[ýa×]{çc÷ å`ç×{) %]aÇe »Jôç[ýç ]Tö]VaÇ ×[ýa×]{çc÷ å`ç{[ý×V é`Töç~ç (]çGÝ EõçIø[ýÇVç) c÷çÌ^ XãFçÌ^GÝ %×c÷e é_Zõ] é_ãTö XÇ×]VçeGÝ »JôçZõ]aÇ é_äy %]aÇe EõXçm¶‘öXç ]`çGÝ Ì^Ç] »Jôe[ýVç %{çc÷GÝ ×LEõÌ[ý åTöìVÐ[ýç (×[ýa×]{çc÷

å`ç³VÐ[ý×V) é`Töç~ç c÷çÌ^ XãFçÌ^GÝ %×c÷ é_Zõ] Zõeã_ %]aÇe %]aÇe »Jôç[ýç ]Tö]VaÇ ×[ýa×]{çc÷ å`ç³VÐ[ý×V é`Töç~ç c÷çÌ^ XãFçÌ^GÝ %×c÷e é_Zõ] Zõe[ýGç å_çÌ^XXç XÇ×]VçeGÝ »JôçZõ]aÇ Zõeã_*--(×]aEõçd ̀ ×Ì[ýZõ 363:2)

Eõç~[ýç: Iø×a VÇXÌ^ç YÇ¶‘öç ×L~çd %]aÇe é`TöçXGÝ %¾ç[ýç EõÌ^ç C+×Ì[ý Eõ×Ì[ým¶‘öç å]ç×]X [ý³Vç×èXç ]×a[ýÇ æ»JôEõ×`~ç å`~Ì[ý[ýç c÷çÌ^[ý×V »Jôç[ýç-UEõYç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`ç{[ýç %×c÷eVç Ì^Ç]GÝ åUçIø ×Ue[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`ç{[ý×V %]_ %×aGÝ [ýÌ[ýEõwøGÝ ×L~çd %]aÇe é`TöçX×èGÝ Zõwø[ýç Zõ_VGÝ ×c÷eG×X*

»Jôç[ýç åc÷ì[ýVç ×[ýa×]{çc÷ Eõç=×F[ýç: ]Ì[ý] %×aXç EõXçm¶‘öXç »Jôç[ýç-åc÷ì[ýVç ×[ýa×]{çc÷ Eõç=FÐ[ý×V ×Xe×è_EõYç ]Tö] %VÇVç ×[ýa×]{çc÷ å`çXGV[ý×X* c÷LÌ[ýd %ç+`ç (Ì[ý×L) Xç c÷çÌ^ §LÇÌ[ý (a) Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý XãFçÌ^GÝ ]XÇeVGÝ EõXçm¶‘öXç »JôçEõ »JôçÌ[ý[ýç %]aÇe »Jôç[ýVç %{çc÷GÝ ]×]e (×[ýa×]{çc÷) å`çX[ýç Eõç=FÐ[ý×V ×Xe×è_EõYGç ""×[ýa×]{ç×c÷ D¾_§ ¾ %ç×FÌ[ý§'' (%ãc÷ì[ýç %]aÇe %ãÌ[ýç+[ýVç %{çc÷GÝ ×]e) c÷çÌ^Xç å`ç{Ç*--(×]aEõçd `×Ì[ýZõ 365:2)

Eõ×Ì[ým¶‘öç %ãc÷ì[ýVç ×[ýa×]{çc÷ å`ç×{ åTöì+m¶‘öaÇe åEõç~ç »Jôç[ýç Ì^çC×`{EõYç ]ÝXç ×[ýa×]{çc÷ å`ç³VÐ[ý×V %c÷çX[ýç »Jôç[ýç åc÷ì[ýVç ×[ýa×]{çc÷ å`çX×F[ýç ]Ì[ý¶oöç [ýÌ[ýEõd C+Ì[ý¶ö‚Ý %]aÇe %ãEõçX[ýGÝ ×[ýa×]{çc÷ å`ç³V[ý×èGÝ ]Ì[ý]VGÝ [ýÌ[ýEõd ]çec÷×{* c÷LÌ[ýd %[ýÇ %Ì^Ç[ý %³açÌ[ýÝ (Ì[ý×L) Xç c÷LÌ[ýTö X[ýÝ Eõ×Ì[ý] (a) GÝ ]]çeVç åUçEõ×F[ýç åUìãVçEõ %]GÝ XEõ_ åTöì×Ì[ý* c÷LÌ[ýTö %[ýÇ %Ì^Ç[ý %³açÌ[ýÝ (Ì[ý×L) Xç c÷çÌ^ BãFçÌ^ X[ýÝ Eõ×Ì[ý] (a) GÝ ]XçNþç é_Ì[ý¶ö‚Ý* (Töçtç %VÇVç) »JôçEõ ]çeVç _çEõ+* BãFçÌ^Xç %c÷çX[ýVç »Jôç[ýç åc÷ì[ýç ]Tö]Vç ]VÇVGÝ åc÷~ç [ýÌ[ýEõd é_[ýç %]aÇe %ãÌ[ýç+[ýVç [ýÌ[ýEõd ¾çdYç »JôçEõ %]wøç =×F×VÐ* BãFçÌ^Xç c÷†d×_ åc÷ç %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) ]×a Eõ]ãVìXç C+×FÐ[ýãXç? §LÇÌ[ý (a) Xç TöçEõ×YÌ[ýEõ+, BãFçÌ^Xç %c÷çX[ýç »Jôç[ýç åc÷ì[ýVç ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç »Jôç+ %VÇGÝ ]TÇöeVç åEõç~ç »Jôç[ýç Zõ¶‘ö×èXç ×[ýa×]{çc÷ å`çã³V X¾Gç %ãTöçÝç EõXçm¶‘öXç »JôçEõ »JôçX[ýç Zõ]+ %]aÇe ]c÷çEÂõç »JôçEõ



22

»Jôç+ åTöì[ýTö[ýÇ ×[ýa×]{çc÷×V å`çã³V* ]×aGÝ ]Ì[ý]VGÝ é`Töç~ç ]çGç å_çÌ^XXç »Jôç+, ]çGç å_çÌ^XXç é`Töç~ç »Jôç[ýç ]Ì[ý]VGÝ [ýÌ[ýEõd ]çe×F[ý×X* åXçe]ç §LÇÌ[ý (a) [ýa{]GÝ ]]çeVç ]ÝC+ %]Xç ×[ýa×]{çc÷ å`ç³VXç »Jôç×Ì[ý ]c÷çEÂõç ×Xe×è_EõYVGÝ ""×[ýa×]{ç×c÷ D[ý_§ ¾ %ç×FÌ[ý§'' å`ç×{* ]VÇVGÝ×V é`Töç~ç »Jôç×F[ýç FÇ×Ve]Eõ %VÇ CãUçÌ[ýzõ¶ö‚Ý* =ê]Ì^ç +[ýãX ]F×L (Ì[ý×L) Xç c÷çÌ^ ]ÝC+ %]ç »JôçEõ »JôçÌ[ý¶ö‚Ý %]aÇe ]c÷çEÂõç ×[ýa×]{çc÷ å`ç{]ãV »JôçãFç] %]TöFNþç Iøç+ãÌ[ý* ]c÷çEÂõç ]VÇ[ýÇ ]Ì^çVç §hõdX[ýç Uç†d×_ ]Tö] %VÇVç ""×[ýa×]{ç×c÷ D[ý_§ ¾ %ç×FÌ[ý§'' å`ç{¶ö‚Ý* §LÇÌ[ý (a) Xç åXçEõãZõd åTöìÌ[ýGç c÷çÌ^×[ýÌ[ýzõ¶ö‚Ý, é`Töç~ç ]çGç å_çÌ^XXç »JôçVÇXç é_Ì[ý¶ö‚Ý %]aÇe ]c÷çEÂõç ×[ýa×]{çc÷ å`çX[ýVGÝ é`Töç~ç »Jôç×F[ýç FÇ×Ve]Eõ %VÇ CãUçEõäFÐ* (×]aEõçd 365:2)

åUçIø ×Ue[ýç, <×è ]]çÌ^ FÇ¶‘öVç ×[ýa×]{çc÷: ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç %×c÷eVç åUçIø ×UeX[ýç, »JôçX-UEÂõ[ýGÝ åEõç_-×_Eõ %]aÇe <×è ]]çÌ^ FÇ¶‘öVaÇ ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç ×UeX[ýç %EõX[ýç §EÇõ] _çEõ+* ×[ýa×]{çc÷GÝ [ýÌ[ýEõwøGÝ åYçdÈõ×è %×aVç é`TöçXGÝ ]§ é_ãÌ[ýç+* c÷LÌ[ýTö Lç×[ýÌ[ý (Ì[ý×L) %X§Xç %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) GÝ ¾çZõ¶‘öÇ XEõ_ åTöì×Ì[ý* ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç åUçIø ×Ue= ]Ì[ý]×V é`Töç~ç %×Ue[ýç åUçIø[ýÇ c÷çeãV c÷çÌ^[ý×V ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç åUçIø ×Ue_[ý×V é`Töç~ç ]VÇ[ýÇ c÷çe[ýç Iø]ãV %]aÇe ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç ]Ça×EõLç (<×è c÷çYÂ[ýç `ç=XGÝ Fç=) ]]çÌ^ ×Ue=* ×[ýa×]{çc÷ å`ç{Gç åEõç_-×_Eõ ]FÇ] FÇ]= Eõ×Ì[ým¶‘öç åYçd %]Töç C+Ì[ý[ýaÇ ]ãIøç³Vç U¶ö‚Ç %]aÇe Uç=ê] ]Çxd_Ç*

Zõ]×V~[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷: XÇYÝGç Zõ]×V~[ýç ]Tö]VaÇ ×[ýa×]{çc÷ å`ç~[ýç ¾çZõ] _çEõ+* EõXçm¶‘öXç Zõ]×V~[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ %]aÇe VÇ%ç å`ç{[ý×V é`Töç~ç ]ãFçÌ^[ýÇ %¾ç[ýç YÝ[ýç Iø]ãV* c÷LÌ[ýTö %ŒÇ{çc÷ +[ýãX %[[ýça (Ì[ý×L) Xç c÷çÌ^ XãFçÌ^GÝ ]XÇeVGÝ EõXçm¶‘öXç X`çGÝ XÇYÝGÝ ]XçNþç »Jôe_[ýç (Zõ]×V~Ì[ý[ýç) ×V ""×[ýa×]{ç×c÷

%{ç§¶ö‚ç L×~[ýX` é`TöçX [ý L×~×[ý` é`TöçX ]ç Ì[ýLNþXç'' c÷çÌ^Xç å`ç{Ç*--([ýÇFçÌ[ýÝ `×Ì[ýZõ 26:1) åc÷ %{çc÷ BãFçÌ^[ýÇ é`TöçXVGÝ EõX×[ýÌ^Ç Xc÷çEÂõç BãFçÌ^Vç YÝX×[ý×Ì[ý[ýç %Iøçe %VÇ[ýÇaÇ é`TöçXVGÝ EõX×[ýÌ^Ç* Eõ×Ì[ým¶‘öç ]ãFçÌ^[ýÇ %Iøçe YÝX×[ýÌ[ý[ý×V %Iøçe %VÇVç Eõ×Ì[ým¶‘öç %¾ç[ýç %]Töç é`Töç~ç YÝ[ýç Iøä¶Úöç+*

c÷ç_d FÇ×Ve]Nþç ×[ýa×]{çc÷: c÷VÝa `×Ì[ýZõTöç c÷LÌ[ýTö +]ç] [ýÇFçÌ[ýÝ Ì[ýc÷]TÇö{çc÷ %ê_c÷Xç ""c÷ç_d FÇ×Ve]Nþç %]aÇe Zõ]×V~[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷'' c÷çÌ^[ýç Y³VÇY %]ç +×[ý×Ì[ý* c÷ç_d FÇ×Ve]Nþç %]aÇe Zõ]×V~[ýç %]aÇe Zõ]×V~[ýç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ å`ç~[ýç c÷LÌ[ýd +]ç] [ýÇFçÌ[ýÝ Ì[ýc÷]TÇö{çc÷ %ê_c÷Xç ""+³Vç EÇõ×{ c÷ç_'' c÷çÌ^Xç YÇÌ[ýzõGç ×[ýa×]{çc÷[ýÇ c÷ç_d FÇ×Ve]Nþç å`çXGV[ý×X c÷çÌ^×Ì[ý* %]aÇe Zõ]×V~[ýç ]Tö]VaÇ ×[ýa×]{çc÷ å`ç~[ýç %EõX[ýç §EÇõ] %]aÇe Yç=TöçEõ YÝ×Ì[ý* ]×aVGÝ FIøã_ c÷ç_d FÇ×Ve]Nþç , U[ýEõ FÇ×Ve]Nþç æ»JôEõ×`~ç ×[ýa×]{çc÷ å`çXGV[ý×X*FIø×LXGV[ýç: Zõ]×V~×Ì[ýêIøGÝ ]Tö]Vç ]ÝC+[ýGÝ c÷Eõ»JôçeVç ×Zõ åUçeãV c÷çÌ^[ý×V YVÛç Eõç+* ]Tö] %VÇVç %{çc÷GÝ ]×]e å`çX[ýç %V[ýEõÝ ×F_çZõ×X ]Ì[ý] %VÇXç ]Tö] %VÇV×V ×[ýa×]{çc÷ %]aÇe VÇ%ç å`çä{ç+ åTöì+m¶‘öaÇe c÷Eõ»JôçeVGÝ ×Zõ å_ìãUç×wÎøÔêIø Zõ]×V~[ýGÝ ×Xe_EõYç ]Tö]Vç ×[ýa×]{çc÷ %]aÇe VÇ%ç å`çXGV[ý×X c÷çÌ^×Ì[ý* %aÇ¶oöç å_×®ÏôX ]XÇeGÝ åFçIø åXdZõ]Vç Zõ¶Úö[ýç YVÛç c÷çeãVçzõ[ýGÝ ]TÇöeVç ×[ýa×]{çc÷ %]aÇe VÇ%ç å`çä{ç+V[ý×X* ]Tö] %×aVç å`çX[ýç %V[ýEõÝ ×F_çZõ C+[ýç ]Ì[ý]VGÝ ]EõÌ[ýÓc÷×X, å_×®ÏôX »Jôe×VÐêIøVç å`çXGV[ý×X*

×[ýa×]{çc÷GÝ ]×TöEõ ]mSGÝ ]TöçeVç c÷VÝa FÌ[ýç: 1* ×[ýa×]{ç×c÷Ì[ý Ì[ýc÷]ç×XÌ[ý Ì[ýc÷Ý] %{çc÷ Tö%_çGÝ ×]e×èGÝ ]XÇeVGÝ ×]e %]×X* ×[ýa×]{çc÷Gç %]aÇe +aã] %çL]Gç ×]dEõÝ %]Ç[ýGç %ãIøì[ýGç F~×Ì[ý[ýç %aÇNþç Fë~* c÷çÌ^[ý×V ]Ì[ýNþç F~[ýç %]Töç é_ãTö*

----]Ue-]Ue



23

%c÷Eõç]

---]Ç: åEõìaÌ[ý %_] VçÌ[ýÓ_ =_É] ]Ì[ýEõL, c÷çCêÌ[ý[ýÝ

×X`ç ×`×L~Ì[ýGç Eõ×Ì[ý Eõçë~ Eõ×Ì[ý ]çeêL

%Uï: åc÷ ]Ç%×]X×è Uçê†ãè[ý]Eõ ×X`ç "L�çÌ[ý' %]aÇe ]Ç×TöÛ _çdYç, Yç×t åÌê[ýç, YÇ¶oö]Eõ %×a %]çe[ý×X (åTöìêc÷V[ý×X) %]aÇe é`TöçXGÝ U[ý×EÂõ, XãFçÌ^ ]×aVGÝ Ì^ç¶oöç UçYÂç é_ãÌ[ýç* %VÇ C+Ì[ý[ý×V XãFçÌ^ ]çÌ^ YçEõYç Zõe_G×X* (%ãè[ý]Eõ) é`Töç~ç Yç×¶Úö[ý×V ×X`ç %]aÇe L�çÌ[ýGÝ Yçê¶‘öXç XãFçÌ^ ]ã`_ ×UXc÷X[ýç %VÇGç ]YÉ (%]Tö[ýÇ) ×XeL[ýç %]aÇe X]çL å`çX[ýVGÝ ×Ue[ýç %×a]×EÂõ* (%×am¶‘öç U[ýEõ %×a) XãFçÌ^ åc÷ì×LEõaÇ UçãVçEõ×FãÌ[ýç+VÐç?

%§]£[ýç Ì^çUe %×aVç ×X`ç FÇ×Ve]Eõ ×EõÌ^ç]d ZõçC[ýGÝ C+Xç ]ãÌÊõ åèXç [ý³V åTöì×[ýÌ[ýäzõ, ×X`ç ×`×L~[ý×èVç %{çc÷Xç `ç=+ %]aÇe XÇe×`ãV c÷çÌ^[ýç %×aaÇ åZõçeXç =[ýç Zõeã_*

]UNþç +L×FÐ[ýç EÇõÌ[ý%çX `×Ì[ýZõEõÝ %çÌ^d %×aXç Töç×zõ ]VÇ×V ×X`ç %]aÇe L�çÌ[ý %×X]Nþç Eõç~[ýç FÌ[ý×V é_ %VÇ[ýÇ Eõç~[ýç %VÇVGÝ %]çe[ýXç Ì^ç¶oöç åc÷×{* åc÷ì×LEõ %]ÇEõ åÌê_×a Eõç~[ýXç Eõ×Ì[ýãXç %VÇGç ]çeL[ýXç Eõ×Ì[ýãXç c÷çÌ^[ýç %VÇ*

×X`ç ×`×L~[ýGÝ Eõç~[ýç %]aÇe ]çeL[ýç: Iøç+c÷çhõÝ C+Xç c÷çC+, c÷Eõ»JôçeVç XÇeIøç+[ýç ZõçC+, Yç†_ EõXFd×_, EÇõ»JÇô åè+ %]aÇe c÷Eõ»Jôçe åTöEõFd×_* ]×aGÝ ]çãÌ^çNþç é_×F[ýç %]çe[ý×è %VÇ×V ]×è ×UVÇXç å_çÌ^[ýç Xç+Ì[ýãÌ[ýç+* %VÇ]EõYÇ FÇV] FÌ[ý×V ]FçVç +L×Ì[ý*(1) TöYÂ-TöYÂç »JôçEõFç= å`çEõc÷×{*(2) »Jôç×Xe U×EÂõe[ýç c÷ÜšöÌ[ýEõ+*(3) ]ç+ãUçeGÝ ZõL[ýç c÷Üšöc÷×{*(4) YÇEõ »Jôç=ãUçEõc÷×{*(5) F�çe åEõçÜšöÌ[ýEõ+* L]ïXGÝ QöçNþÌ[ý %]GÝ ]TÇöe+~ç, ""TöwøXç ×X`ç ×`×L~×Ì[ý[ýç ]Ý %VÇ×V ]`çGÝ

»Jôc÷Ý ×XZÇõ £Ì[ýEõYVç »Jôc÷Ý §¶ö�Çõ £Ì[ý[ýç %c÷_m] C+Ì[ýhõ×X* %VÇTöç XwøXç ]Yç†_ åUìXç FÇ×Ve]Eõ å_çÌ^×`X×FVÇXç Eõ×Ì[ý %]Töç =YçÌ^ é_y[ýç c÷XÇ[ý×èGç »JôY ]ç~Ì[ýhõ×X*''(6) ×LGÌ[ý (c÷çOôÛ) %]aÇe ×EõQö×X å`çEõc÷×{*(7) OÇôî[ýÌ[ýEÇõîã_ç×aa (OôÝ:[ýÝ) åEõì[ýç FÇãVçe×UFÐ[ýç _çÌ^Xç %×aXç Xç[ýç ]Ý F�ç+VGÝ åc÷~ç Ì^ç¶‘öGÝ ]Ì[ý]aÇ ×X`ç Ì^ç¶oöç ×`×L~[ýVGÝ×X c÷çÌ^êX* ]Zõ] %VÇGÝ QöçNþÌ[ý×èXç ""Ì^ÇãÌ[ýçŠç ×`×Ì[ý[ýç ]Ý×èGÝ Tö…ç+ %]×V _çÌ^Xç %×aVGÝ×X'' c÷çÌ^êX*(8) GîçS å_ì×è ¾çd_Eõ+*(9) GîçS å_ì×è ¾çd_EõYç ]Ì[ý]VGÝ Eõ×Ì[ým¶‘öç YÇ]IøçC IøçC×F[ýaÇ Ì^çC+*(10) QöçNþÌ[ý %]aÇe %ZõçC[ýç Eõ×[ýÌ[ýçL×èGÝ %YÇX[ýç Ì[ýç+×X ]VÇ×V UEõ×FÐ[ýç X¾Gç ×`×L~×FÐ[ýç ×X`ç×è %VÇ < X¾Gç c÷Eõ»JôçeGÝ ̀ Ì[ýÓEõ CXãV, ]c÷çhõÝ ]ãUì c÷çÌ^[ý[ýÇ <GÝ åFçIøãL_ EõXFdc÷X[ý×X* ]×aVGÝ FIøãc÷ìVXç ×`[ýaÇ åEõç†çÌ^ %]×X* %aÇ¶oöç ×`[ýç ]Ý[ýÇ c÷çOôÛ åZõ_ C+[ý×X c÷çÌ^êX*(11) c÷Eõ»Jôçe ]`ç YÇ¶oö]Eõ %VÇGç ]Ì[ýÓ C+Xç U[ýçÌ^ é_Zõ] C+×Ì[ý[ýç ×è×_ %VÇ EõX×`×{ %]aÇe FÇ+×L{Eõ+* ]Ì[ý] %×aXç Ì^ç¶oöç UÇXç c÷XÇ[ýGÝ TöçáøEõ åÌ^ì×`×{* (12) åFì×Ì[ý %]aÇe FXç= å`çzõEõYç ]Ì[ý]VGÝ åFçX ×ÙÌ[ýEõ+* Ì^ç¶oöç åTöçÌ^Xç å_çEõ FÇ[ýç åc÷ìÌ[ýEõ+ %]aÇe åc÷×t{zõGç ]UNþç Y×³FÐ[ýç OôÝ:×[ý: c÷çÌ^[ýç _çÌ^Xç %×a åc÷ìÌ[ýEõ+*(13) Ì^ç¶oöç åXìXç %Iøçe F]+*

FIø×LX×[ýGV[ýç: åXìXç ×X`ç ×`×L~×[ý×Ì[ý[ýç +[ýÇeãIøç +ã[ý¶ö‚×èXç Xc÷ç C+[ýGÝ éc÷×Xe-×è×Xe[ýç %]aÇe Yç†_ åUìXç FÌ[ýç %VÇ =Ì[ýGç åc÷ìãÌ[ý_ c÷ãÌê å`çÌ^VXç åUeXÌ[ýGV[ýç FÇãVçe×U[ý×è %×a[ýÇ UçLãV*



24

QöçNþÌ[ý %]aÇe ]ç+[ý×èXç Yec÷çÌ^ c÷çÌ^×LX[ým] Fë~* %VÇ[ýÇ YIø×_[ýç Xc÷ç×è %×aXç \öç[ý TöçGV[ý×X ×X`ç FÇ×Ve]Eõ TöYÂ-TöYÂç _çÌ^Xç `ã³VçEõYç, %VÇGç %c÷çX[ýVç åc÷Nþç =[ýç ZõeV[ýç FÇãVçe×UFÐ[ýç § ]F_ %]×X* ×X`çXç ]Ý ]çec÷×{[ýç %×a `É]Xç = ]çec÷X[ým¶‘ö×X, ]XÇeVç YÇ]ãc÷ç-åc÷çÌ[ý[ýç ]TÇöeVç `É] »JôçãÌ[ý c÷çÌ^[ýç FIø[ým¶oöç c÷Eõ»Jôçe YÇ¶‘öç å_çÌ^×`{[ýç ]TÇöeVç ×X`ç ×`×L~Ì[ýÓ[ýGÝ c÷Eõ»Jôçe å`çäzõ c÷çÌ^[ýç FIøêX*(14) c÷Eõ»Jôçe å`çEõYç, U¾çÌ^ ]çe[ýç %×aTöç XwøXç a]çLVç Tö]×UÌ[ý[ýç åUìãVçEõ EõÌ^çaÇ åUçEõc÷×{* %Ì^ç¶‘öç ]Tö]Vç FdX-è»JôX[ýç %]aÇe c÷çdX-£X[ýGÝ ]Ì[ý] %]aÇ C+c÷×{* ¾çZõ] %×a[ýÇ %{çc÷Xç c÷çÌ^×Ì[ý:

é`Töç~ç Yç¶ö‚Ý ]VÇ×V Ì^Ç %]aÇe L�çÌ[ýVGÝ XãFçÌ^ ]ã`X ×UXc÷X[ýç*(15) ×X`ç ×`×L~Ì[ýÓ[ýVGÝ GîçS å_ì×è ]çe×FVÇXç IøçCÌ[ýzõ[ý×V %ä»JôçY-%ãÌ[ý] FçNþXç ]×»Jô³Vç _çEõYç FÇ×Ve]Eõ IøçeãUçEõ+* Eõ×Ì[ým¶‘öç ]Tö]Vç %Ì[ýçX[ýç <-Yç=×è c÷çÌ^ãVçÌ[ýEõYVGÝ »Jôç=Xç V`ç Töç[ýaÇ Ì^çC+* ]Ý %VÇXç Eõ×Ì[ým¶‘öç aÌ[ýEõçÌ[ýGÝ Zõ¶oöç+[ýç C+Ì[ý¶Úö[ý×V aÌ[ýEõçÌ[ý %VÇGÝ %ãÌ[ýçX[ýç <-Yç=×è c÷çÌ^ãVçEõ×FVÇXç aÌ[ýEõçÌ[ý EõçÌ^[ýç X¾Gç åV` %VÇ]Eõ é_Fç Töç×F[ýaÇ Ì^ç+* »Jô_çEõ é_[ýç C.I.D ×è×V

%×am¶‘öç Töçtç Iøç+VÇXç é_×Ì[ý[ý×X*(16) ]`çGÝ +�d ]`çXç é_Fç Töçc÷×{* ]c÷çhõÝ %ä»JôçY %ãÌ[ý] FIøV[ýç ¾çêc÷-¾çTöç %]aÇe ]c÷çEÂõç åTöìãUçzõEõYç U[ýEõ×è %VÇ =[ýç %]aÇe Töç[ýç ]Ý FÇ×Ve]EÂõç åXçëEÂõ ]c÷çEõYÇ EõXçXaÇ XÇe×`×[ýãV*

(17) ×X`ç ×`×L~Ì[ý[ýç ]TÇöeVç YçYEõÝ U[ýEõ ]Ì^ç] %]ç åTöì×Xe[ýGÝ Eõ{[ýç <×U_ %]ç ZõçCÌ[ýEõ+, ]Ì[ýÓC+Xç ]Ý c÷çdYç ×LXç åTöì[ýç %×aX×»Jôe[ýç »Jôç=Ì[ý-»Jôç=Ì[ý[ýç YçY×è %×a _çÌ^Xç YçeãUçEõ+*

ZÐõç³aEõÝ %ZõçC[ýç Eõ×[ý %]Xç ]c÷çhõÝ _ç+×Ì[ýEõ %]Vç +×Ì[ý, ""åXçeãYçEõ _]V]GÝ YÒLç×è[ýÇ ]Ì[ýÓ ZõeXç ]Çxdc÷X×F[ýç ]Ì^ç %×X YçX[ýç Uçe`çe c÷çÌ^[ýãVç ×X`ç %×a×X* ]×aXç Ì^Ç UEõYç ]Ça_]çX EõÌ^ç]Ì[ýÓ] c÷çdFÐ[ý×X* BãFçÌ^Xç %_LLç+Ì[ýGÝ ]Ça_]çX×èVç FÇd_ç+ %×a ×`×L~VÇXç X]UX[ýç Eõ~ç åc÷çdX×F %VÇ[ýÇ ]ãFçÌ^GÝ `×Ì[ý%d (+a_ç]Ý) %ç+XXç ×Ue[ýç åYçdÈõ %]ç C+×F[ýXç ]ãFçÌ^[ýÇ ]çÌ^×U[ýç YÝ[ýç Iø]×FãV %]aÇe ]Ça_]çX×èGÝ ]×è åXçe]-åXçe]GÝ å_ŠXç åc÷†d_Eõ×F* Eõ×Ì[ým¶‘öç ]Ça_]çX×èXç ×X`ç ×`×L~Ì[ý¶Úö[ý×V Iø×a BãFçÌ^GÝ ]çeVç ]IøEõ Uç†wÇøXç »JôdYç Iø¶Úö]ã_ç+V[ý×X* %ç+X ×X×Tö FIø[ýVç ZõçCÌ[ý[ýç %eäGÐL ]»Jôç Bantamna Xç +×Ì[ý ""+a_ç] Wý¶ö‚ïGÝ Iø]êF é_TöXç ZõL[ýç (%ç+X) ]Ì^ç] %VÇGÝ ]XÇeVGÝ %]×V "×X`ç' c÷Ì[ýç] åTöì×[ý×Ì[ý[ýç %×a×X*

Qö[ý_ a¾ç[ý Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý: EõXçm¶‘öç ]Ça_]çX \öç+ %]Vç %¾ç[ýç X¾Gç XÇeIøç+Tö[ýç C+Ì[ýG×X F³VÇXç %c÷çX[ýç aZõ UçãVçzõGç %×X£[ýç aZõTöç å_YÀ[ý×V %{çc÷ Tö%_çXç ]c÷çEõYÇ %c÷çX[ýç aZõTöç å_×YÀ[ýç %VÇGÝ Qö[ý_ a¾ç[ý YÝX×[ýG×X*--(Tö[ýÌ[ýçXÝ) c÷VÝa %]VXç %aÇ¶oöç c÷çÌ^×[ý×Ì[ý: %c÷çe[ýç aZõYÇ å]X×`~[ýGÝV]Eõ Uçe×_[ýç åFçIøUçe %VÇ %{çc÷ Tö%_çXç %êTö åFçIøUçe YÇ¶oö]NþGÝ åc÷~ç Yç¶ö‚Ý*--(%[ýÇ Vç>V) c÷VÝa %]VaÇ _çEõ+ ]VÇ×V aZõEõÝ ]Töç+Vç é_×Ì[ý[ýç %ãc÷ç[ýç %VÇ å]X×`{[ýç ]ÝÈõ %VÇGÝV]Eõ ]G×ZõÌ[ýd %]aÇe åEõçEõ×Y[ýGÝ c÷Ì[ýçC-Yç=ãL_×X* --([ýLLçÌ[ý)



25

]Ça×_] BãFçÌ^GÝ YÇ×³a EÇõÌ[ý%çX c÷VÝaEõÝ ]FçVç å_{Ç c÷çÌ^[ý×X EÇõÌ[ý%çX %]aÇe c÷VÝaXç ]ÝC+[ý[ýÇ VÇXÌ^ç %]aÇe %ç×FÌ[ýwøç ]çÌ^ YçEÂõ[ýç _¶‘öÝ EõÌ^ç %]aÇe c÷Ì[ýçC TöÌ^ç¶oöç %]Gç-%]Gç XÇe×`XXç å_~X[ýç ]Ì[ý] EõÌ^ç TöçEõ×Y×Ì[ý* EÇõÌ[ý%çX c÷VÝaTöç ×U[ýç ZõeV[ýç VÝXGç ]Ì[ýÝ é_X[ýç ¾çZõ] %]wøç é_ãTö, BãFçÌ^Xç ×U[ý-§¶‘öç ¾çdYFNþGÝ ¾ç×X*

]ÝC+[ýGÝ YÇ×³aVç ]ãUì Töç[ýç U[ýEõ FÇ×Ve]Eõ EÇõÌ[ý%çX c÷VÝaEõÝ ]Iøç_Vç =V[ýç %]wøç é_ãTö* Eõ×Ì[ým¶‘öç BãFçÌ^GÝ ×]dãÌêXç _ç¶‘öç ZõeVÐ[ýaÇ ]VÇ[ýÇ _ç¶‘öç Zõe[ýç %ç×_]-=_]ç ]×TöEõ »Jôç[ýç EõÌ^ç `×Ì[ý%dEõÝ ×ZõÌ[ýç_ %]aÇe »JÇô]-å`ç YçÌ^X[ýGÝV]Eõ %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ XÇe×`[ýç (a_]) Xç Uç×[ýÌ[ý¶ö‚Ý* X[ýÝGÝ ]TÇöe TöçÌ[ýEõYVç _çEõFÐ[ýç %]aÇe _çhõãVì×Ì[ý[ýç %ç×_]×è %×aGÝ ]XÇeVç ]×TöEõ »Jôç[ýç %¾çe[ýç UçhõÝ +_] ZõeFÐ[ýç X[ýÝGÝ Tö×Ì[ýEõçXç YÇ×³a×X Ft×Ì[ý[ýç, c÷LÌ[ýçd é`FÇ_-+a_ç], ]ÇL×�VÝX, ]ÇZõ×hõÌ[ý, ]Çc÷×hõEõ, ]Çc÷�Ýa, ]ÇZõ×Tö, ]ÇZõ×Tö-%çL] EõÌ^ç åc÷ìäFÐ åc÷ì×LEõaÇ é_×Ì[ý EõÌ^ç]d ZõçC[ýaÇ FÌ[ý×V %VÇ]Eõ é_×FG×X* ]Ì[ý] %VÇXç ]ÝC+[ýXç åUeX×Ì[ý[ýç é_[ýç-åÌ^çX[ýç, YÇ[ýç-¾ç+[ýç, ×L×[ýEõç TöçX[ýç, ¾çãÌ^X-×[ý»JôçÌ[ý åTöì[ýç FÇ×Ve]Eõ ]UNþç Yt×FÐ[ýç mS×è %×a YEõYç %ç×_]×èGÝ ]XçNþç »JôeLÌ[ýGç F~-éXXZõ] åUçEõ+* ]Ì[ý]×V %×am¶‘öç %ç×_]×è %×a×V EÇõÌ[ý%çX c÷VÝaEõÝ ]Ì[ý]Vç ]Ç~ç FIø[ýç %]aÇe éXX[ýç EõçIø[ýÇ×X* ]Ì[ý] %×aXç ]ãFçÌ^GÝ ]XçNþç »Jôe_Gç BãFçÌ^GÝ VÇXÌ^ç %ç×FÌ[ýd %×X]Nþç ]çÌ^ YçEÂõ[ýç _¶‘öÝ ×UZõ] åUçEõ+* åXçe]ç %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Vç ac÷ç[ýçXç c÷e+, ""Ì^ç Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ %ãVç¶oöç VÇXÌ^çVGÝ c÷XFÐ[ýç ]TÇöeVç BãFçÌ^Xç Eõ×Ì[ým¶‘öç »Jô]¶oö[ýç ¾çZõ] %]ç c÷eXX[ýGÝV]Nþç EõXçGÝ ]XçNþç »JôeLãc÷ìG×X? ]Tö]VÇVç %{çc÷GÝ X[ýÝ (a) Xç TöçEõ×YÌ[ý¶ö‚Ý BGÝ Fç×_Zõç×è %]aÇe VÝXGÝ %ç×_]×èVç c÷e=, ]ãFçÌ^VÇ BGÝ ¾ç×Ì[ý`×X* %VÇ[ýÇ %¾ç[ý×X ]Tö] %×aGÝ ]ÝC+[ýç EõÌ^ç %]×V

]`ç-]`çXç Yç¶‘öç %VÇ[ýÇ VÝX C+Xç F~Ì[ýäzõ* c÷Ì[ýç], c÷_ç_, Lç+L-Xç Lç+L, ×»JôeX[ýç-×»JôeXV[ýç %]wøç åÌêäVÐ, Ì^TöÝ]×èGÝ c÷Eõ ]dYVaÇ %×Eõ[ýç é_äy* ]×a[ýÇ »JÇô×¶Úö[ýÐç _ç×{[ýÐç %]ÇNþç FÜšö×[ýÌ^Ç*

]Tö] %×aVç å`ãÜšöç+ Eõç[ýç ]F_-]ãU_ EõÌ^çGÝ EõçÌ[ý[ýçÌ[ý åTöìX×Ì[ý %VÇGç EõçÌ[ý×zõ[ýç å`ãÜšöç+ %×aGÝ ×`×L~Zõ] EõVç+Vç C+GVãG c÷çÌ^[ýç %VÇ×V %Ì^ç¶‘öXç FIøXãV* _ÇYç-éY`ç[ýÇ =Ì[ý[ý×V Eõ{Nþ[ýç ×]ãc÷ìV[ýç EõXçaÇ é_ãTö* `×Ì[ý%dEõÝ ×]dãÌêVç å[ýáøTöGÝ EõçÌ[ý×zõ[ýç å`ãÜšöç+ %×a ]`çXç ×`×L~[ýç Ì^çãV %VÇ] C+X]Eõ _ç+Ì[ý[ýç ]Ça×_]×èVç a¾ç[ýEõÝ ×XÌ^d åTöìVXç YÝãUçhõV[ý×X* BãFçÌ^Xç =[ýç ZõeLV[ýVç %Ì^ç¶‘öXç c÷çÌ^×Ì[ý[ýç å[ýáø %]aÇe Eõ�×XVGÝ EõçÌ[ý×zõ[ýç å`ã³Vç+ %×a _ç+Ì[ý[ý×èVç YÝãUçEõYGÝ ]§wøç ]`çXç ×`×Lë~ X¾Gç Ì^Ç]GÝ åZõ×³ae ¾ç_ X¾Gç åTöç+ã_Tö X¾Gç _¶‘öÝ åUçeX×»Jôe[ýç å`¶‘öVç FÌ[ý»Jô åTöìX×Ì[ý, YÇ¶oö]Eõ %×a %Ì[ýçX[ýç ¾çZõ×¶oö* %ãè[ý]×Nþ %×am¶‘öç å`ãÜšöç+ C+Xç _çEõYç _ÇYç-éY`ç×è %×a _ç+Ì[ý[ý×èVç YÝãUçhõV[ý×X* --(ZõTöç¾ç Ì[ýc÷Ý×]Ì^ç å\öç_:9, [ýç[ýÇÌ[ý Ì[ýÝ[ýç, ZõTöç¾ç VÌ[ýÓ_ =_Ç], å\öç_-14 %c÷aXÇ_ ZõTöç¾ç å\öç_-7 [ýç[ýÇÌ[ýÞ[ýç)

]Tö] %×aVç %×am¶‘öç %]çIø[ýç _ÇYç éY`ç×è %×a YÝ[ýç %]aÇe å_ì[ýç _ç+Ì[ý[ýç Ì^ç¶oöç BãFçÌ^GÝ +Ì[ýNþç é_×Ì[ý* £Ì[ý-åXç¶ÚöGç %Ì^ÇEõ XÇ×]VçeFhõÝ »JôçÌ[ý×V ¾çd»JôV[ýç %VÇGç %ãc÷X[ýç ]ç_-åVì_d, å_ì-+ã…ç_×V %]wøç é_LV[ýç %VÇaÇ _ç+Ì[ý[ýç ×»Jôe+* ]ãFçÌ^Vç YÝ[ýaÇ Ì^ç+, ]×aVç XwøXç ]ç_-»Jôçe é_LVÐ[ýç Ì^TöÝ], =YçÌ^ é_LVÐ[ýÝ _ÇFÐç[ýÝ ]TÇö-]»Jôç×èXç åÌÎø×[ýVÐ[ýç %c÷_×èVç YÝ[ýç Ì^ç+* ]ãTöì %aÇ¶oöç +_]-VÝX Tö¶‘öVç Tö¶‘öÝ[ýVç VÇXÌ^çGÝ ×`Üšöç (U[ýEõ åUìÌ[ý]) åTöì[ýç XeLVÐ[ýç %ç×_]×è %]aÇe Tö_[ýç×è %]×V +]ç]×è %VÇaÇ _ç+Ì[ý[ýVç »Jô×{* ]Ì[ý] %×aXç %×am¶‘öç ]ÝC+×è %×aVç aVEõçc÷,

+a_ç]GÝ é_ãTöe

-]ÇZõ×Tö ×LÌ^ç=Ì[ý Ì[ýc÷]çX, å]ç+×Le

å[ýáø %]aÇe +³OôãÌ[ýrô



26

LEõçd %]aÇe éFÌ[ýçd YÝ[ýXç %ãTöçÝVç YÝ[ýVGÝ åc÷~ç éZõ*--(`ç]Ý, Töc÷Tö×¾ [ýç[ýÇ_ LEõçd)

¾çc÷e: å[ýáøTöGÝ _çEõYç å`ãÜšöç+ å_ì[ýç Zõãwø å_ìÌ[ý[ýaÇ ×`×L~[ýç Ì^çãV c÷çÌ^Ì[ýGç _ç+Ì[ý[ý×èVç YÝ[ýç Ì^ç+ c÷çÌ^×Ì[ý[ýç %×a Eõ×Ì[ý ]Ì[ý]GÝãXç?

Yç=FÇ]: EõXçm¶‘öç %]ç %¾ç[ýç (mXçc÷) %×XVç TöçÌ[ý[ý×V FÌ[ýç c÷Üšö[ýç %VÇ ×`×L~Zõ] åUçEõ+* ¾çZõ] %×aVGÝ =_]ç×èXç å_Y×F[ýç ¾çZõ]×X ]VÇ×V %×am¶‘öç å`ãÜšöç+ %]aÇe å`ãÜšöç+Gç ]Ì[ýÝ é_X[ýç éY`ç×è %×a _ç+Ì[ý[ýVç YÝãUçhõV[ý×X* Eõ×Ì[ým¶‘öç å`ãÜšöç+ EõçÌ[ýGç å`ãÜšöç+ %VÇ å_ìÌ[ýwÎøÔ[ý×V aÌ[ýEõçÌ[ýXç å[ýáøXç ]VÇGÝ éY`ç %VÇ %ãTöçÝç Wý¶ö‚ï (]Lc÷[ý) EõÝ »Jôç=Fd-åUìÌ[ýçeVç UçãVçEõ×F[ýç Ì^ç+ ]VÇVGÝ×V BãFçÌ^ ]Ça×_] _ç+Ì[ý[ýVç YÝ[ýXç åc÷~ç éZõ*--(Ì[ýc÷Ý×]Ì^ç VçÌ[ýÓ_ =_Ç] [ýç[ýÇ×Ì[ý[ýç 472) å`ãÜšöç+ _ç×zõ[ýç %×a å[ýáøTöç éY`ç U¶ÚöÇÌ[ý[ýç ]TÇöeGÝ ¾çZõ×¶oö* %ãè[ý]hõÝ×V å`ã³Vç+ _çEõYVÇ _ç+Ì[ý[ýVç YÝãG F{Gç U¶‘öaÇ Ì^çãV, %VÇGç %×am¶‘öç éY`ç×è %×a ]a×LVTöç ]VÌ[ýac÷Vç ×`×L~[ýaÇ Ì^çãV* TöIøç+ZõV[ýç ]Ì[ý]VGÝ å[ýáøTöç _ÇYç-éY`ç U¶ÚöÇÌ[ý[ý×V =YçÌ^ é_ãTö F{Gç åTöì[ýc÷ +a×TöGZõçÌ[ý åTöìZõ] åUçEõ+ %VÇGç åc÷~ç _çEõYç éY`çVÇXç _ç+Ì[ý[ýVç YÝãUçhõV[ý×X* ×c÷Ì[ý] %×aVç %Ì[ý[ýÝ =VÇÛGÝ ZõTöç¾ç FÇ×Ve]Nþç ̀ çeXç +×Ì[ý[ý×X åÌê×[ýÌ^Ç* å`ãÜšöç+ %]aÇe å`ãÜšöç+Gç ]Ì[ýÝ é_X[ýç c÷Ì[ýç] %]aÇe c÷Ì[ýç]Gç ]Ì[ýÝ é_X[ýç ¾çZõ]×è %]aÇe U[ýEõ×èVGÝ Ì^ç¶oöç æ»JôEõ×`~ç »JôdYç TöIøç+ZõãV* mXçc÷ åTöìÌ[ýGç %Lç[ýEõÝ _¶‘öÝVç YÇ×³a å_X[ýVGÝ ×c÷eX[ýç åc÷çdX[ýç ZõÌ[ýL×X*

c÷LÌ[ýTö L×Ì[ýÌ[ý Ì[ý×LÌ^{ç§ %X§Xç c÷çÌ^ %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Xç _%Xd åTöì×[ýÌ[ý¶ö‚Ý å`ãÜšöç+ »Jôç[ýç ]Ý, å`ãÜšöç+GÝ Yç= YÇ×Ì[ý[ýç ]Ý, å`ãÜšöç+GÝ ×c÷aç[ý åTöì×Ì[ý[ýç ]Ý %]aÇe å`ãÜšöç+Gç ]Ì[ýÝ é_X[ýç U[ýEõ×èGÝ `ç×lù C+×Ì[ý[ýç ]Ý×èVç*--(ac÷Ýc÷ ]Ça×_], ×]Èõçd 246)

]Ì[ý] %×a]EÂõç ]Ça_]çX×èXç å`ãÜšöç+ Ì^çC[ýç å[ýáø×èVç U[ýEõ åTöì[ýç Ì^çãV c÷çÌ^×Ì[ý[ý×X* (ZõTöç¾ç VçÌ[ýÓ_ =_É]) Eõ×Ì[ým¶‘öç å[ýáø %VÇVç å`ãÜšöç+Gç ]Ì[ýÝ é_X[ýç ×c÷aç[ý £[ýç Xwø[ýç %ãTöçÝç U[ýEõ åTöì[ýç C+Ì[ý[ý×V Ì^ç+*

å`ãÜšöç+GÝ ]TöçeVç %EõX[ýç ¾ç×Xïe:1* %{çc÷ Tö%_çXç c÷çÌ^×[ý×Ì[ý: ""å`ãÜšöç+ »JôçGXÇ %]aÇe (XãFçÌ^VGÝ) å_ì×F[ýç å`ä{Y %VÇVGÝ åc÷~ç å_ìGXÇ, Eõ×Ì[ým¶‘öç XãFçÌ^Xç (å`ãÜšöç+GÝ U[ýEõ) åTöìÌ[ý[ý×V +]çX é_Tö[ý×èGÝV]Nþç åUìÌ[ýçe åTöìVÇXç U]FÐ[ýç åVçLF %VÇVç XãFçÌâÇ é_Ì[ýÓG×X*'' (aÇÌ[ýc÷ [ýEõÌ[ýc÷)

2* %{çc÷ Tö%_çXç å`ã³Vç+[ýÇ (å`ã³Vç+ »Jôç[ý×è[ýÇ) ]çec÷X-TöçEõc÷×{ %]aÇe aVEõçc÷ (×_{çc÷) åTöì[ý×èVç ]ç_ åc÷†dc÷×{* --(EÇõÌ[ý%çX)

3* c÷LÌ[ýTö %[ýÇ §êÌ[ýÌ[ýç (Ì[ý×L) c÷çÌ^ %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý: å`ãÜšöç+GÝ U[ýEõ åTöì×Ì[ý[ýç ]Ý %VÇ ]F_ §¶ö�ÇõTöÌ[ýçGÝ mXçc÷×èVç _ÇY_hõ×X ]VÇGÝ ]XÇeVGÝ F�ç+VGÝ c÷Üšö[ýç mXçc÷×V ]]çVç ×XEõçc÷ åTöì[ýGç ]çë~*--(×]ÈõçTö 246)

4* FIøX-FIøXç å`ã³Vç+GÝ ×VÌ[ýc÷] %]ç å_ì[ýGÝ mXçc÷ %{çc÷GÝ ]XçNþç EÇõÜšö˜çTöÌ[ýÓEõ (36) _Eõ ×LXç åTöì[ýVGÝ åc÷~ç Eõ×{*--(c÷VÝa)

5* %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Xç c÷çÌ^×[ýÌ[ý¶ö‚Ý ]Ý[ýÇ ]çIøc÷X-TöçEõc÷X[ýç Iø¶‘öç åYçd_] TöãÌ[ýwøGÝ IøçEÂõç »Jôd_Ç ac÷ç[ýÝ×èXç c÷e+ ]VÇ Eõ×Ì[ýãXç Ì^ç Ì[ýaÇ_Ç{çc÷! Yç=FÇ×¶‘öÌ[ýEõ×F ×Èïõ åTöì[ýç, LçVÇ åTöì[ýç, ]Ýc÷çdYç, å`ã³Vç+ »Jôç[ýç, Ì^TöÝ]GÝ ]ç_ »Jôç[ýç, ×Lc÷çVTöGÝ c÷³VÇXç æ»Jô{EõYç, +�d é_Xç ×c÷eL×Ì[ý[ýÝ XÇYÝ[ýÇ CNþ[ýÝ×X c÷çÌ^×LX[ýç, (×]ÈõçTö) %{çc÷ Tö%ç_çXç %×am¶‘öç U[ýEõ×è %×aVGÝ BãFçÌ^[ýÇ EõX×[ý[ýç C+aXÇ %ç]ÝX*



27

+`çGÝ %×Xe[ýç %Yç¶‘öçé`TöçXGÝ Töa×Eõ_×X§LÇÌ[ý (a) aÇ~dEõÝ Tö×Ì[ýEõc÷%{çc÷GÝ §EÇõ]×X

é`TöçXGÝ Töa×Eõ_Lc÷~]GÝ _¶‘öÝ×X

§LÇÌ[ý (a) GÝ Tö×Ì[ýEõc÷L~dEõÝ YÜšöÇe×X

VÇXÌ^çGÝ ]Iø_ç×~%ç×FÌ[ý×wø å_eVÐ[ý×XVÇXÌ^çGÝ YÇ×³a<]çÌ^UhõÝ åEõçã†ç_×X

VÇXÌ^çVç %{çc÷Xç UçÌ[ýEõYGÝ ]EõaV]YÉGÝ [ý³VGÝGÝV]Nþ×XVÇXÌ^çGÝ YÇ×³aGÝ ]EõaV

%ç×FÌ[ýwøç ]çÌ^ YçzÇõX[ýGÝV]×EÂõ

YÇ¶oö]hõÝ ]Ì[ýÓ <]ç×~<]çX Ì^çCV[ýç %ç]_ å[ýEõçÌ[ý×XåaãEõ‰ø FÇ×Ve <]çXGÝ ]•õ×]EÇõY FÇ×Ve <]çXGÝ c÷ç_d C+GV[ý×X

<]çXGç å_çÌ^XXç YÇ×³a å_ç¶‘öçåTöìV[ýç Ì^çV[ýç BãFçÌ^GÝ +ãUì×X

%{çc÷Xç »JôçX×[ýÌ[ýÓX[ýç Yçê¶‘ö×XL~d ZõeX[ýç _¶‘öÝ×X

VÇXÌ^ç[ýÇ Ì^ç¶oöç XÇe×`Ì[ý[ýç%ç×FÌ[ýTö Eõç=FÐ'×X]ç_-åVì_d Ì^ç¶oöç XÇe×`Ì[ý[ýç×c÷aç[ý YÝÌ[ýÓ×X Eõç=FÐ'×X

]F_ÇEõYÇ Ì^ç¶oöç XÇe×`Ì[ý[ýçFç×_Eõ Eõç=FÐ'×X

%a[ýç[ýYÇ Ì^ç¶oöç XÇe×`Ì[ý[ýç+[ýçVd Eõç=FÐ'×X

mXçc÷GÝ åYçd×`e Ì^ç¶oöç XÇe×`Ì[ý[ýçåTöì[ýc÷ Eõç=FÐ'×XÌ[ýe-[ýÌ[ýeGÝ Ì^Ç] Ì^ç¶oöç XÇe×`Ì[ý[ýçFÇÌ[ý[ýç ]¶Úö[ýç Eõ[ýÌ[ý Eõç=FÐ'×X

VÇXÌ^çGÝ <-Yç= Ì^ç¶oöç XÇe×`Ì[ý[ýç%{çc÷GÝ Eõ_ç], EÇõÌ[ý%çX YçEõ Eõç=FÐ'×X

EÇõÌ[ý%çXGÝ Yç=TöçEõ Eõç=Ì[ý[ýç_¶ö‚çeXÌ[ý[ý×X VÇXÌ^ç %ç×FÌ[ýd %×XVç

YÇ¶oö�]hõÝ ]Ì[ýÓ <]ç×~]Ì[ýÓ Ì^çCV[ýç =Yç_ EõeG×X%Eõe[ýç =Yç_ `Ýe C+êX<]çX Ì^çCV[ýç c÷Eõ»Jôçe Lc÷~]GÝ `Ýe×X*

---------(O)------

<]çX --%_c÷çL ]Ç: [ý×`Ì[ý %c÷]V(å]ç+×Le ]Ì^Ç]) åUì[ýç_ å]ç+×Le

é`ãÌ[ýe



]c÷çC é_Tö[ýç mXçc÷×è--c÷L: ]ÇZõ×Tö `ZõÝ açãc÷[ý, Yç×EõØ™öçX (c÷ã³VçEõYç: ]ÇZõ×Tö ]ÇEõ�Ì[ý açãc÷[ý)

28

mXçc÷GÝ U[ýEõ FÇ×Ve]Eõ Zõãwø %]aÇe mXçc÷GÝ U[ýEõ åTöì×Ì[ý[ýç ]Ý FÇ×Ve]Eõ %YIø[ý×X, %ä»JôçÝ×X* mXçc÷×èGÝ ]XÇeVGÝ Eõ×Ì[ýaÇ Eõç~V[ýç %]aÇe XÇeIøç+[ýaÇ ZõçCV[ýç mXçc÷GÝ U[ýEõ åTöì×Ì[ý[ýç ]Ý×è %VÇXç %]ÇEõ åc÷~ç YIø+ %]aÇe æ»JôçY+, ]Ì[ý] %×aXç mXçc÷GÝ ]F_ FÇ×Ve]Eõ UçãVçEÂõ[ýç åc÷çdX[ýç TöIøç+ZõãV* Eõ×Ì[ým¶‘öç %{çc÷Xç åEõçEõ×YV[ýç TöçÌ[ý[ý×V ×Yzõ[ýç mXçc÷ %]FEÂõaÇ åVçLFTöç »JôdX[ýGÝ ]×TöEõ »Jôç[ýç ]Ì[ýç_ C+×FG×X*

_ç Ì̂ %XÝ (Eõç~V[ýç ¾ç X¾Gç Eõç~V[ýç U[ýEõ): +³açX ]ÝC+[ýXç åTöì×Ì[ý[ýç U[ýEõ FÇ×Ve]Eõ %]aÇe ×»Jô³VGÝ c÷çÌ̂ ãVç×zõ[ýç ¾çêc÷ YÇ¶oö]Eõ ]F_ %§] åUçEõ+*

%c÷çX[ýç: ]Ç×ZõV c÷çÌ̂ [ý×V ]VÇVç VÝX %]aÇe VÇXÌ̂ çGÝ C+[ýç Eõç~[ýç %]ç Ì̂ çC×Ì[ý[ýç

%×X£[ýç: ]Ç×LÌ[ý c÷çÌ̂ [ý×V ]VÇVç VÝX %]aÇe VÇXÌ̂ çGç ]Ì[ýÝ é_X[ýç Eõ×Ì[ým¶‘öç %]çIø[ýç %]ç Ì̂ çC×Ì[ý[ýç

%§]£[ýç: Xç-]Ç×ZõV, Xç-]Ç×LÌ[ý c÷çÌ̂ [ý×V ]VÇVç Eõ×Ì[ým¶‘öç Eõç~[ýç X¾Gç %]çIø[ýç %]ç ZõçC[ýç Ì̂ çCV[ýç* %§]£[ýç ]F_ %×a[ýÇ c÷VÝaTöç _ç Ì̂ %XÝ c÷çÌ̂ Xç TöçEõ×YÌ[ý¶ö‚Ý* %VÇGç Eõ×Ì[ým¶‘öç ]Ç~ç åÌ̂ e_ÇÌ[ý[ý×V %§]£[ýç ]F_ %×aaÇ %×X£[ýVç »Jô×{* ]Ì[ý]×V %ãÌ[ý¶‘öVç ]çIøc÷X×F[ýç ]Tö] %VÇVç aÇ[ýc÷çX{çc÷ %]ÇFNþe c÷çÌ̂ ãc÷ì[ýç C+Ì[ý[ý×V EõÌ̂ ç Ì̂ ç¶oöç Eõç~G×X* åXEõÝGÝ U[ýEõ %]ç åTöìãc÷ì[ýç TöçÌ[ý[ý×V mXçc÷GÝ EõZõZõçÌ[ýç %]aÇe %×FÌ[ýwøç XLçdEõÝ ]Ì[ý] C+G×X* %×am¶‘öç ]]_ Ì̂ ç¶Úö[ýç ]Tö] %×a[ýÇ %ãÌ[ý¶‘öVç ]çec÷×{[ýç ]Ý %VÇGÝ YÒ]çS×V EõXçm¶‘öç XÇYç %][ýÇ aXç ]TÇö] %]Gç é_[ýçEõ ]TÇö] %]Gç X`çXç %Yç¶‘öç å_ì c÷çÌ̂ [ýç ]Tö]Vç é_[ýçEõ ]TÇö] å_ì[ým¶‘ö×X* ]Ì[ý] %×aXç c÷VÝaTöç _çEõ+ EõXçm¶‘öç %]ç %{çc÷GÝ ×]e å_ìV[ýç ]ÝZõ] %]Vç Zõ¶ö‚Ý, c÷çÌ̂ ×Ì[ý[ýç ]ÝZõ] %VÇ EõÌ̂ ç]dEõÝ XÇ×]wøç %{çc÷GÝ ×LEõÌ[ý åTöìãc÷ìV[ýVGÝ é]»JôçEõ åYçzõhõ×X* %»JÇô¶‘öç _¶‘öÝ TöçEõ×Y×VÐ[ýç <_]

%VÇ ×Lc÷ç_d×X, ]YÉ ]c÷çEõYÇ ×Xe×è×VÐ[ýç ]ÝZõ] %VÇ åYçd_Ç×¶oö* ]Ì[ý] %×aXç _ç Ì̂ %XÝ c÷çÌ̂ ×Ì[ý[ýç U[ýEõ %]aÇe Eõç~V[ýç ]ÝZõ]×è[ýÇ %{çc÷ ¾ç_ç×èXç mXçc÷GÝ ]XÇeVç »Jô_c÷×{ å_çÌ̂ XXç c÷VÝaEõÝ ×Ì[ý¾çÌ̂ d FÌ[ýXaÇ ¾çZõ] %×a[ýÇ å`ìGd×_* §LÇÌ[ý (a) Xç TöçEõ×YÌ[ý¶ö‚Ý +³açX ]ÝC+[ýGÝ +a_ç] %×a Zõwø[ýç %]ç C+ãÌ[ý c÷çÌ̂ [ýGÝ FÇV]×V Eõç~V[ýç U[ýEõ×è[ýÇ UçãVçEõYç %×a×X* --(×TöÌ[ý×]×L, +[ýãX ]%Lç)

c÷VÝa %]Vç _çEõ+, c÷LÌ[ýTö Eõ%[ý ×[ýX ]%Lç =LÌ[ýç XÇ×]d FÌ[ý×X §LÇÌ[ý (a) GÝ ]XçNþç _çzõ]ãV* %{çc÷GÝ X[ýÝXç ]c÷çhõÝ ]TöçeVç c÷e[ýç ]Tö]Vç ]c÷çEõ Xç×Ì[ý c÷çÌ̂ Ì[ýEõ×F* %{çc÷GÝ X[ýÝ (a) Xç Eõ%[ýEõÝ ]XçNþç »Jôd_¶ö‚Ý* ]c÷çhõÝ ×Zõ[ý] %VÇ =Ì[ýGç %{çc÷GÝ X[ýÝXç c÷çÌ̂ ×[ýÌ[ý¶ö‚Ý, åc÷ Eõ%[ý XeGÝ×V XÌ[ýç+[ýEõ ZõÌ[ý[ý×X* ]]çXç c÷çÌ̂ Ì[ýEõ×F, åc÷ Eõ%[ý Xc÷çhõÝ×V L~d×X* ¾çZõ] %×a Töç[ýVç %{çc÷GÝ X[ýÝXç c÷çÌ̂ , %{çc÷GÝ ]Ç%ç]_c÷Vç %ãÌ̂ dYç YÝ×Ì[ý[ýç XÇYÝ %×a EõXçãXç? Eõ%[ýXç FÇ¶ö‚Ý +]ç×X* §LÇÌ[ýXç TöçEõ×Y×F XãFçÌ̂ Xç Eõ×Ì[ý FIø+? Eõ%[ýXç _ç Ì̂ %×X ¾ç Iøçe_¶Úö[ý×V EõÌ[ý] åTöì[ýç X¾Gç %ãc÷X[ýç ]ç_ %{çc÷GÝ _¶‘öÝVç YÝãUçEõYVç ×_EõYç TöçÌ[ý¶Úö[ý×V ]Ce %×aVç EõXçm¶‘öç %]Xç ]c÷çEõYÇ L~×Tö×X c÷çÌ̂ [ýç Iø]GVÐç? `¶oöç c÷çÌ̂ Ì[ý[ýVç _ç Ì̂ %×X ¾çGÝ ×c÷aç[ý é_G×X* ×c÷aç[ý é_GV[ýç U[ýEõ %VÇVGÝ ×c÷eø_ÇG×X c÷çÌ̂ [ýGÝ åGãÌ[ý×³Oô é_ãTö* --(+c÷Ì̂ ç)

EõXçm¶‘öXç ]Ça_]çX %][ýÇ EõãÌ[ý¶oö[ýç, åXçEÂõ[ýç: ]×aaÇ %ä»Jôì[ýç mXçc÷×X ]×aVç VÇ×XÌ̂ çGÝ C+[ýç Eõç~[ýç %]Töç Ì̂ çCV[ýç U[ý×EÂõ* %VÇ[ýÇ ]Ça_]çX %Ì̂ ç¶‘ö×V Eõ×Ì[ýaÇ é_TöXç mXçc÷ %×aVç TöçC×Ì[ý* EÇõÌ[ý%çãX Eõ×Ì[ý]Vç %{çc÷Xç c÷çÌ̂ ×Ì[ý ---- %Uï: EõXçm¶‘öç L]%çd %]Xç EõXçm¶‘öç %][ýÇ åXçEÂõGXÇ* ]ãFçÌ̂ VÇXç XãFçÌ̂ VGÝ %{çc÷GÝ ]XçNþç åc÷~ç ZõÌ[ý¶‘öaÇ Ì̂ ç+ %]aÇe XÇYÝ×èaÇ %]Xç %][ýÇ åXçEÂõãÌ[ýç+V[ý×X ]Ì[ý]×V XãFçÌ̂ VGÝ ]ãFçÌ̂ Xç %{çc÷GÝ ]XçNþç åc÷~ç ZõÌ[ý¶‘öç Ì̂ ç+*



29

""åXçEÂõ[ýç, EõãÌ[ý¶oö[ýç'' c÷çÌ̂ [ý×a EõXçm¶‘öç %]GÝ +�d ]çec÷X[ýç, c÷Üšö[ýç åÌ̂ e[ýç, ]ÝÌ̂ ç¶oöç TöçÌ[ýGç åXçEÂõ[ý×X c÷çÌ̂ Xç ]çGÝ %ã`çÌ̂ [ýç YÇãUçEõYç YÇ¶oö]Eõ »Jô×{ ]×aTöç XwøXç1* EõXçm¶‘öç %]GÝ »JôdYç, Zõ¶‘öç-åc÷ìGdYç, åXçEõYç, ×YEõYç-»Jôç=[ýX×»Jôe[ýç ]Ce-]ãTöì[ýÇ Tö¶‘öç2* EõXçm¶‘öç %]GÝ ¾çêc÷ ¾çTöç U[ýEõ åUìÌ[ý¶‘öÇ =Ì[ýGç åXçEÂõ[ýç*3* åFçIø-FÇd X¾Gç ×]dEõÝ +×†dXç EõXçm¶‘öç %]GÝ %ã`çÌ̂ [ýç =dYç YÇ¶oö]Eõ %×a åXçEÂõ[ýç EõãÌ[ý¶oö[ýç »Jô×{* ]×a ]c÷çC Ì̂ çCV[ýç mXçc÷ %]FNþe×X* ]×a ]Ça_]çX×èGÝ YÇ×³aVç %Xç _ç+»Jôd `ã³VçEõYm] `ã³VçÌ[ýEõ+* %¾ç]Töç XwøXç F¾ça ZõçC[ýç Ì̂ çC×`{Eõ+* ]UhõÝ %Ì̂ çd %×aXç U[ýEõ %×a c÷Ì[ýç]×X c÷çÌ̂ [ý×a åZõçeXç TöçEõ+*%ãTöçÝç ]Zõ] %]Vç %aÇ¶oöç c÷çÌ̂ ×Ì[ý: %]çIø[ý×X %×am¶‘öç ]ÝC+×èVÇ %ãTöçÝ[ýÇ c÷ÜšöXç F{Gç åXçEÂõ×Ì[ý[ýç, ]`çGÝ %ã`çÌ̂ [ý×V åÌ̂ eVXç ]ÝGÝ %ã`çÌ̂ [ýç ×U×Ì[ý[ýç* EÇõÌ[ý%çX Eõ×Ì[ý]GÝ %Ì̂ çd %×aGÝ TöZõaÝÌ[ýVç c÷LÌ[ýd +[ýãX %[[ýça Ì[ý×LÌ̂ {ç§ %X§Xç c÷çÌ̂ ×[ýÌ[ý¶ö‚Ý %Ì̂ çd %×aVç Y×{[ýç aGÝÌ[ýç %×a EõXçm¶‘öç ]Ça_]çX %][ýÇ å]çã]çX ]ÝãXçEõ åTöìÌ[ýGç EõãÌ[ý¶oö[ýç %VÇGç Eõ[ýÝÌ[ýç %×aXç åFçãt_ åUçEÂõç åXçEÂõ[ýç %VÇ[ýÇ×X*

c÷LÌ[ýd %ç+`ç Ì[ý×LÌ̂ {ç§ %Xc÷çXç c÷çÌ̂ ×[ýÌ[ý¶ö‚Ý åXçe]ç BXç EõXçm¶‘öç ]Ý %]GÝ ]ãTöì Tö¶‘öVç X[ýÝ Eõ×Ì[ý] (a) Xç åTöìGXÇ c÷çÌ̂ Xç ×Ue_¶ö‚Ý %]×V TöçEõ×YÌ[ý¶ö‚Ý Eõ×Ì[ým¶‘öç ]×aVç VÇXÌ̂ çGÝ åVì_Tö EõÌ̂ ç ZõeG×X c÷çÌ̂ Ì[ý[ýaÇ B×V åTöìãÌ[ýç+* c÷VÝa %×aXç YÝ×Ì[ý[ýç +×†×wø mXçc÷ c÷çÌ̂ [ýç %×a ]c÷çC Ì̂ çCV[ýç %]aÇe Eõç~[ýç Ì̂ çCV[ýç U[ý×EÂõ* Eõ×Ì[ým¶‘öç Eõç~[ýç Ì̂ çC[ýç TöçÌ[ýGaÇ ]VÇGÝ ]XçEõ ZõçC[ýç XEõ×`ä{ç+V[ý×X* c÷LÌ[ýTö c÷aX Ì[ý×LÌ̂ {ç§ %X§VGÝ ×Ì[ý¾çÌ̂ d×X, §LÇÌ[ý (a) Xç c÷çÌ̂ ×[ýÌ[ý¶ö‚Ý VÇXÌ̂ çVç ]Ý[ýÇ åXçEÂõÌ[ý¶‘öç EõãÌ[ý¶oöÌ[ý¶‘öç ]ÝC+×èVÇ %ç×FÌ[ýwøç ]ãFçÌ̂ GÝV]Eõ L~dEõÝ åUçIø %]ç c÷çe_Gç åEõì×`XG×X* XÇYç %VÇ Ì̂ ç¶oöç ¾çXç ×`d_-×`d_Gç åUçIø ]XçNþç åÌ̂ ìG×X* ]çXç åÌ̂ ì[ýGç åUçIø

%VÇ ×Ue×LX×FG×X* %ãTöçÝç åUçIø %]ç %]ÇEõ c÷çeG×X %]aÇe _çEõ= c÷çÌ̂ Xç åEõìÌ[ýhõ×X* ]c÷çEõ _çhõ×X %VÇGç åÌ̂ ìÌ[ýEõYGç åUçIø ×Ue×LX×FG×X* %aÇ] c÷çÌ̂ Xç L~dhõÝ åUçIø FÇ×Ve]Eõ c÷çe_Gç åEõìG×X ×Ue×LXG×X* ]ê]UeVç ]c÷çEõ UçLÌ[ýãÌ[ýç+* %VÇGç åEõìÌ[ýEõYVaÇ »Jôd_ãÌ[ýç+* --(é[ýc÷EõÝ, TöÌ[ýGÝ[ý)

XÇYç %]GÝ å]ç+ ]ãFç_ åUçEÂõç »Jôd×FÌ[ý¶ö‚Ý %Töç[ýç ×]×èXç åXçzõ¶ö‚Ý ]VÇVç Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) Xç [ýÌ̂ çX åTöìÌ[ý¶ö‚Ý %VÇGç è»JôÌ[ý¶ö‚Ý "XãFçÌ̂ X`çXaÇ åTöì[ýç U[ýEõ %VÇVç Eõ×Ì[ýGÝ åXç×zõ[ýãXç?'

c÷LÌ[ýTö ]Ç%çL ×[ýX L[ý_ Ì[ý×LÌ̂ {ç§ %X§Xç c÷çÌ̂ , Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) Xç c÷çÌ̂ ×[ýÌ[ý¶ö‚Ý EõXçm¶‘öç ]Ý %]Xç EõXçm¶‘öç %][ýÇ ]çGÝ mXçc÷×è ×èUçÌ[ýGç +EõçÌ̂ [ýç YÝ[ýç TöçÌ[ý[ýç ]c÷çEõaÇ c÷çÌ̂ ×Ì[ý[ýç mXçc÷ %VÇ åTöì×VÐêIøVç ×`ãÌ[ýç+ c÷çÌ̂ [ý×V ×`×VÐêIøVç ]c÷çEõaÇ mXçc÷ %VÇ å`çÌ̂ VXç åTöìÌ[ý]G×X* %c÷]V ]ÇX×[[ý% (Ì[ý:) Xç c÷çÌ̂ : c÷VÝaTöç Y×{[ýç mXçc÷ %×a XÇYç %VÇXç åTöì[ýc÷ åTöìFÐ[ýç mXçc÷ %VÇ×X* (×TöÌ[ý×]×L, TöF×Ì[ýãL, +c÷Ì̂ ç)

FIø×LXGV[ýç: ]ÝC+ FÌ[ý×V ]Ý[ýÇ EõãÌ[ý¶oö[ýç, åXçEÂõ[ýç %×a[ýÇ Zõç×G C+Xç F{Gç åTöì×Ì[ý* Zõç×G åTöì[ý×V Lç+L×X* §LÇÌ[ý (a) VGÝ aç×[ýTö×X* åTöì[ýTö[ýÇ ]VÇVç C+V[ýç c÷çÌ̂ [ýç X¾Gç ]ÝGÝ Uã¶ö‚çÌ̂ Xçc÷X[ý×V Ì̂ çãV* å_çÌ̂ XXç ]×a[ýÇ c÷çÌ̂ X[ýÝ %]ç C+c÷ä{ç+V[ý×X*

%VÇGç åXçEÂõ[ýç EõãÌ[ý¶oö[ýç c÷çÌ̂ [ýç U[ýEõ %×a ]ÝGÝ Uã¶ö‚çÌ̂ Xç[ýç å`çÌ̂ VÐ[ý×X %]×V ]×a c÷Ì[ýç×¶oö* (L[ýçLÝÌ[ý) ]×a[ýÇ Zõç×G C+Xç FX[ýç %×aaÇ mXçc÷×X %VÇGç ×Lc÷ç_daÇ×X*

]ÝGÝ %ã`çÌ̂ [ýç ×U[ýç %]aÇe ]Ý[ýÇ +EõçÌ̂ [ýç YÝ[ýç: EÇõÌ[ý%çX c÷EõÝ¶oöç c÷çÌ̂ ×Ì[ý: EõXçm¶‘öç %]GÝ %ãÌ[ýçX[ýç %ã`çÌ̂ [ý×è[ýÇ ×U[ýç åTöìGXÇ* c÷LÌ[ýd %ŒÇ{çc÷ ×[ýX =]Ì[ý (Ì[ý:) VGÝ ×Ì[ý¾çÌ̂ d×X, Ì[ýaÇ_Ç{çc÷ (a) Xç ×]¶‘öÌ[ýVç Zõ¶ÚöGç [ýÌ̂ çX åTöì×[ýÌ[ý¶ö‚Ý, ×»Jô~×V +a_ç] YÇÌ[ýzõ[ýç ]ãFçÌ̂ GÝ Uã¶ö‚çÌ̂ Vç <]çX×V »JôIø×VÐ[ýç Uã¶ö‚çÌ̂ ×è ]Ç~ç Töç=, ]Ça_]çX×è[ýÇ %¾ç[ýç YÝGXÇ ]ãFçÌ̂ GÝ %ãÌ[ýçX[ýç %ã`çÌ̂ [ý×è[ýÇ ×U-§¶‘öç åTöìGXÇ, ]ãFçÌ̂ [ýÇ ]ãFçÌ̂ GÝ åc÷ìFÐ[ýç mXçc÷[ýÇ ×Xe×è_Gç +EõçÌ̂ [ýç YÝGXÇ* ]Ì[ý]×V



30

]Ça_]çX \öç+GÝ %ã`çÌ̂ [ýç ×U×Ì[ý[ýç ]Ý %VÇ %{çc÷XaÇ ]çGÝ %ã`çÌ̂ [ý×è åÌ̂ e×`X[ýç åc÷ìÌ[ýEõ+* %{çc÷Xç åÌ̂ e×`X[ýç åc÷ìFÐ[ýç ]Ý å`çÌ̂ VXç +EõçÌ̂ [ýç Xe_G×X Ì̂ Ç]Vç å_çwÇøXç é_Ì[ý[ýaÇ* --(×TöÌ[ý×]LÝ, L]=_ Zõ¾ç+V)

c÷LÌ[ýTö %ŒÇ{çc÷ ×[ýX =]Ì[ý (Ì[ý) %X§Xç åXçe]ç é[ýTÇö{çc÷Vç åÌ̂ e_Gç %aÇ¶oöç c÷çÌ̂ Ì[ý¶ö‚Ý, åc÷: é[ýTÇö{çc÷ XIøGÝ UçEõ Ì̂ ç¶oöç ¾çe+ XIøGÝ +�d Ì̂ ç¶oöç »Jôç=+ %VÇ[ýÇ å]ç×]XGÝ +�d %]aÇe §Ì[ý]dXç %{çc÷GÝ ]XçNþç XãIøç³VGÝ åc÷×{*--(×TöÌ[ý×]LÝ, L]=_ Zõ¾ç+V)

%ãTöçÝç c÷VÝa %]Vç _çEõ+ ]Ça_]çX c÷çÌ̂ [ý×a ]Ça_]çX %]GÝ ]Ì[ýÓY×X* ]Ì[ý] %×aXç ]ãIøç³Vç LÇ_Ç] åTöìGXÇ [ýVXç] åTöìGXÇ %]aÇe EõXçm¶‘öç ]Ça_]çX \öç+ %]GÝ ]ãTöe Yçe_[ý×V %{çc÷Xç ]çGÝ ]ãTöe Yçe×[ýG×X* %VÇGç EõXçm¶‘öç ]Ça_]çX %]GÝ %¾ç-%XçVç ]ãTöe Yçe_[ý×V %{çc÷Xç ]c÷çEõYÇ EõÌ̂ ç]d XÇ×]dEõÝ %¾ç[ýVGÝ Eõç+ãUçEõ×YG×X* EõXçm¶‘öç ]Ça_]çX %]GÝ %ã`çÌ̂ [ýç EÇõY×`X×[ýÌ[ý[ý×V %{çc÷Xç ]çGÝ %ã`çÌ̂ [ýç EÇõY×`X×[ýG×X* --(×TöÌ[ý×]LÝ)

]Tö] %×aVaÇ c÷çÌ̂ ×Ì[ý[ýç mXçc÷ %×a %Xç-_ç+»JôdEÇõ] `ã³VçÌ[ý×zõ* %¾ç]-F�ça YÇ¶oö]Eõ ]×aVç Ì̂ çC×Ì[ý* ]ÝGÝ %ã`çÌ̂ [ý[ýÇ ×U[ýç %VÇGç ]VÇ[ýÇ `ã³VçEõYç %]×V +EõçÌ̂ [ýç YÝ[ý×a éc÷X[ýÝ C+äFÐ* _Ç×Ì[ý[ý×V BXç åTöì×Ì[ý[ýç U[ýEõ %×a mXçc÷×X c÷çÌ̂ [ýç ZõçC[ýç FÜšöXäVÐ* ]×a ]c÷çC Ì̂ çCV[ýç VÇXÌ̂ çGÝ C+[ýaÇ Eõç~[ýç ZõeV[ýç YÇ×³a »JÇôÝç åTöìVÐGaÇ %]çe[ýç é_Ì[ýãÌ[ýç+V[ýç %VÇm¶‘öç mXçc÷×X* %VÇGç mXçc÷ åTöìÌ[ýGç åYt[ýç ]Ý×V ]×a[ýÇ Ì̂ ç¶oöç XÇeIøç+Xç ]c÷çC é_Xç åTöì×Ì[ý %{çc÷ Tö%_çXç BãFçÌ̂ [ýÇ ]×aVGÝ EõX×[ý[ýç C+aXÇ* (%]ÝX)

TÇö×]~ç ]ÝGÝ ¾ç Töç[ýç: c÷VÝaTöç _çEõ+ EõXçm¶‘öç %]Xç ]`çGÝ ¾ç %ãTöçÝVç Töçc÷X[ýç Yç]ãV ]VÇ[ýÇ %ãTöçÝç ]Ý %]Xç TÇö×]~ç TöçãÌ[ý %VÇ C+Ì[ý[ý×V EõÌ̂ ç]dEõÝ XÇ×]wøç ]Ý %VÇGÝ ]XçãEõçeVç ×_×zõ å`ìãVçEõc÷{Gç éc÷G×X* ]×aaÇ mXçc÷ Eõ[ýÝÌ[ýç×X* Eõ×Ì[ý %]wøç Eõç~V[ýç, ]c÷çC Ì̂ çCV[ýç åYçd×X* ]×aVGÝ %{çc÷Xç BãFçÌ̂ [ýÇ EõX×[ý[ýç C+aXÇ*

--]Ue-]Ue

a]ÇVÐ

]çã_]GÝ é_[ýçEõ 170 åc÷XŸVç L]ç%dEõÝ U[ýEõ YçeãUç×zõ* U[ýEõ %×a ¾çeFÐ[ýç %]aÇe YçEõ-»Jôç=[ýVç a]ÇVÐm¶‘ö×X* ]×aGÝ ]c÷çC, ]×aGÝ æOôrôaÇ %IøEõY×X* U[ýEõ %×aVç åFçIøVç×Ì[ý[ý×èGÝ å\ö_Çî Ì^ç¶oöç ¾çe+* ]ãFçÌ^Xç FçIø×_[ýç %¾ç[ýç, YÝ×Ì[ý[ýç EÇõÌ[ý[ýçXÝ, %×c÷eVç FÇVçGÝ ]çeVç EõY»Jô×Ì[ý[ýç, XÇe×U_VXç \öç+×èVç ]Ç_çEõçd åTöì×Ì[ý[ýç, ]a×LVEõÝ Eõç×»JôX %]Vç å_×{[ýç YÇ×³a ]ãÌ[ý_, ]TÇö ]»Jôç×èVGÝ UçYÂç, %{çc÷GÝ %]aÇe Ì[ýaÇ_GÝ Tö×Ì[ýEõç YÇÌ[ýGç %+e[ýç X¾Gç %`ç[ýç EõÌ^ç FçIø×_[ýç ]ãFçÌ^×è %×aGç Ì^Ç]Vç, %ã]çX[ýç å]ç�çEõ ]UNþç XçãFçNÇþXç TÇö×¶Úö[ýç ]ÝC+×èGç éEõãVìXÇeVç ]ç~[ýç C+ãUçãNþ* å\öçOôÌ[ý ×_rôTöç åÌê_Gç ]Ça_]ç×~ BãFçÌ^, %VÇGç U[ýhõÝ C+Xç åÌê_G×V å_ìFd×XeIøç+ ]Èõ C+VÐ[ý×X* åc÷ Yç†_ Zõ×Ì[ý[ýç Xc÷çãÌ[ýç_×è! XãFçÌ^GÝ X»Jô_ Xä»Jô, XãFçÌ^GÝ XÌ^ç¶‘öç XXçC×è å`Ì[ýç~[ýç _¶‘öÝVç TöçCäFÐ* XãFçÌ^GÝ ×è×_-×èXçCVç +a_ç]GÝ < æ»Jô×{[ý×X, _çEõC ]Ça_]çX×è[ýÇ _]×Le_Ç-_çC, åUçÌ[ýäzõç, Yç†_ åUìXç =d_ãÌ[ýç*



31

Ì^çCÌøGÝV]Eõ »Jô³Vç YÝ[ýç¾çc÷e: Ì^çCÌøGÝ ]Tö]Vç _¶‘öÝ aQÍöNþç XÇYÝ %Iøçe×èXç åUìÌ[ýÝ ×TöeVÇXç _¶‘öÝ »JôdY×è[ýÇ Ud×_ %]aÇe »Jô³Vç å_ìX[ýç åc÷çdêX* Eõ×Ì[ým¶‘öç YÝVÐ[ý×V »Jôdc÷ã³V, X]VÇXç »JôdX[ýç åc÷çdX[ýç ]Ý×èGç FdX-è»JôX[ýaÇ Ì^çC+* ]ãFçÌ^Xç X]VÇXç å_ì×Ì[ý[ýç _ÇYç-éY`ç×è %VÇXç Uç[ý_ æ»Jôçe[ýç, c÷Ì[ýçC-EÇõê¶ö‚ åTöì[ýç %×aX×»Jôe[ýç U[ýEõ×èVç ×`×Lë~* %×am¶‘öç Töçtç %×aVç c÷Ì[ýçC-c÷Ì[ýçC X¾Gç =YçÌ^ é_Tö[ýVGÝ »Jô³Vç YÝ[ýç Ì^ç[ýÐç?

Yç=FÇ]: FdX-è»JôX[ýVGÝ ×c÷eX[ýGÝV]Nþç =YçÌ^ é_Tö[ýVGÝ YÝ×XeV-YÝ×XeVç YÝ[ýç C+Ì[ý[ý×V %{çc÷Xç ]çZõ åTöì×[ýG×X* %VÇGç c÷Ì[ýçC-c÷Ì[ýçC YÝ[ýç C+Ì[ý[ý×V mXçc÷GÝ U[ýËNþç ]ãTöe Yçe[ýç ]Ì[ý]VGÝ %ä»Jôì[ýç mXçc÷GçÌ[ý C+G×X*

Ì^çCÌøGÝ EÇõê¶ö‚ åÌê[ýç %]aÇe Ì^çC[ýç Ì^ç[ýÐç?¾çc÷e: Ì^çCÌøGÝ EÇõê¶ö‚ åÌê[ýç, Uç[ý_ æ»Jôçe[ýç %çã[ýÌ[ý éTö[ýX×»Jôe[ýç U[ýEõ×è åTöì[ýç Ì^ç[ýÐç?

Yç=FÇ]: ]Ça_]çX×èXç Ì^çCÌøGÝ EÇõê¶ö‚ åÌê[ýç, Uç[ý_ æ»Jôçe[ýç, %çã[ýÌ[ý éTö[ýç %]aÇe å[ý-VÝX×èGÝ »JôdX[ýÝ YçeãUçEõYç c÷Ì[ýç]×X* %×am¶‘öç U[ýEõ×è[ýÇ Yç×¶Úö[ýç %]aÇe åTöì×Ì[ý[ýç ]Ý×è %VÇ Zõç×a×EÂõ* %UÇ[ýç ]Tö]Vç åTöì[ýc÷ åTöìÌ[ýGç ]`çGÝ +]çXGÝ ×c÷ZõçLd åTöìGV[ý×X*

éGÌ[ý ]Ça×_] %Xç[ý×è =X[ýç »JôdYç Ì^ç[ýÐç?¾çc÷e: EõXçm¶‘öç éGÌ[ý ]Ça×_] ]Ì[ýÓY-]Yçe X¾Gç FIøX-»Jôç~[ýç ]Ý %]ç XçÌ[ý[ý×V =X[ýç »JôdYVç Eõ×Ì[ý %EõçÌ^[ýç é_[ýãG?

Yç=FÇ]: %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Xç XçVÇXç é_Ì[ý[ýç Ì^§VÝ YçFe ]»Jôç %]ç =X[ýç »Jôd×YÌ[ý¶ö‚Ý %]aÇe

+]çX YÇÌ[ýEÂõ[ýç V%¾d åTöìÌ[ý¶ö‚Ý, YçFe %VÇ +]çX YÇÌ[ýzõ[ýç ]TÇöeVç U¾çÌ^ Uç×FÌ[ý¶ö‚Ý* ]VÇVç %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ Ì^ç¶oöç c÷Ì[ýçCL×F* ]Ì[ý] %×aXç %Xç[ýç éGÌ[ý ]Ça_]çX×è =X[ýç »JôdYç Ì^ç+* =X[ýç ]Tö]Vç Ì^ç¶oöç ZõL[ýç ¾çêc÷-¾çTöçXç ]YÉ %]FNþ×X* ]YÉ ]c÷çhõÝ ]XçNþç c÷XGV[ý×X %]aÇe ]c÷çEÂõç Ì^ç×[ýX[ýGÝV]Nþç ]c÷çEõFNþ[ýÇ _çdEõV[ý×X c÷çÌ^[ýç %×a \öç[ý Töçc÷~[ýç åc÷çdX×[ýGV[ý×X* %VÇ] C+X]Eõ %Xç[ýç %VÇXç ]ÇÌ[ýTöV (+a_ç]VGÝ CãÜšöçEõ×F[ýç ]Ý) C+Ì[ý[ý×V =X[ýç »Jôdã_ç+V[ý×X*-(×]Èõçd 22)

å]_ åTöìÌ[ýEõYç ¾çc÷e×èGÝ Yç=FÇ]¾çc÷e: +a_ç]Vç < VçX åTöì[ýGÝ ]TöçeVç Eõ×Ì[ý c÷çÌ^×[ý×Ì[ý c÷çÌ^[ýVÇ `ã³VçEÂõç %]ÇNþe TöçEõ×YÌ[ýEõ=*

- ]Ç: a_]çXYç=FÇ]: XÉÌ[ý ]UhõÝ æ»JôãZõçe Yç×[ýÌ^Ç*

¾çc÷e: EõXçm¶‘öç éGÌ[ý-]Ça_]çX %]Xç +a_ç] Eõ×Ì[ýãXç %]aÇe Eõ×Ì[ýGÝV]Eõ +a_ç] »JôdEõãVì×Ì[ý[ýãXç c÷çÌ^Xç c÷e_[ý×V Eõ×Ì[ý Yç=FÇ] YÝG×X?

- ]Ç: ]a=V %c÷]V, ×_ã_çe Qöç] ]UEõ

Yç=FÇ]: ]ÝC+[ýGÝ YÇ×³a å_X[ýGÝ %{çc÷ ]YÉ ]c÷çEÂõç Ì^ç×[ýFÐ[ýç »JôdX-YUçY %VÇ[ýÇ +a_ç] åEõì+ %]aÇe +a_ç] Wý¶ö‚ïVç »Jôd×_[ýç ]Ý×è[ýÇ ]Ça_]çX (%{çc÷Xç c÷çÌ^[ýç +X[ýç ]Ý) åEõì+*

¾çc÷e: ]Ça_]çXGç å]ç%×]XGç Eõ×Ì[ýVç åFë~*--]Ç: éLV

Yç=: +a_ç]GÝ ×X×Tö-×XÌ^]×è[ýÇ Ì^ç×Ì[ý[ýç ]Ý×è[ýÇ ]Ça_]çX %]aÇe +a_ç]GÝ ×X×Tö-×XÌ^]×è IøçEÂõç »Jôd×_[ý×è[ýÇXç å]ç%×]X åEõì+*

%ãVç]GÝ ¾çc÷e `Ì[ýÝ%TöEõÝ Yç=FÇ]

Ask Your Confusions to UlemaGet Solved...



¾çc÷e: _ç+×Ì[ýNþ×V Töa[ýÝc÷ 100/100 »Jôd_Ç c÷çÌ^* %{çc÷GÝ ×]eã_X×V 99 FNþ×X BãFçÌ^Xç åUeX×Ì[ý[ýç* ]Töçe %×aVç BãFçÌ^Xç FIøL×Xe×_[ý×V 100 »JôdEõVÐç X¾Gç 99 »JôdEõVÐç? --]Ç: L×†a FçX

Yç=FÇ]: »JÇô¶ö‚Ý %{çc÷GÝ ×]e×V 99 ×X %VÇ[ýÇ %Ì^ÇEõ XÇ×]VçeGÝ Töa[ýÝc÷×è×V 100/100 »JôdEõ×X ]Ì[ý]×V Töa[ýÝc÷ 100/100 »JôdYGÝ åTöçIøçX-åTöçIøçX[ýç ]×TöEõ ]mS Ì^ç¶oöç _çEõ+*

¾çc÷e: ]êTö-]XçC %×X `çCXãÌ[ý, XÇYÝXç c÷çÌ^ XeGç é_X[ýç Iø¶ÚöãÌ[ýç+ åTöìZõ] åUçEõYç åTöì×[ýãÌ[ýç* XÇYçXç TÇö×]~ç é_X[ýç c÷çÌ^Ì[ý[ýaÇ XÇYÝVÇXç TöçVXç ]çXç IøçeZõ] åUçEõYç %VÇ] Iøçe-Èõ+* XÇYçVÇXç `çCVÇXç FÜšö[ýç åTöìVXç %]ÇEõ-%×XÌ[ýEõ ZÇõÌ[ýGç Xe »Jôdã_ç Tö_çEõ %§] YÝÌ[ý[ý×X c÷çÌ^Xç c÷çÌ^ãVçEõäFÐ* ]×aGÝ ]]çeVaÇ %]ÇEõ %×XÌ[ýEõ ]Ce %aÇ¶oöç åUçEõäFÐ* %VÇ[ýÇ %c÷_ _]X×èXç ]VÇ Ì^çãV, %{çc÷Xç `ç=+ c÷çÌ^Xç ¾çÌ[ýEõ-¾çãTö¶‘öVGÝ ]ãFçÌ^ %×X c÷×t~×F[ý×X* ]×aVç %Töç[ýç ]Ý `ç×lù é_ãc÷ìVÐ[ý×V ]ãFçÌ^ %×X c÷×t~[ýç Ì^ç[ýÐç? %VÇGç %]ÇNþç Tö_çEõ %§] YÝÌ[ý[ý×X c÷çÌ^Ì[ýGç Tö_çEõ %§] C+Ì[ýGVÐç? Eõ×Ì[ým¶‘öç C+×F[ýç åUçzõ[ý×V ]ãTöì EõÌ[ý¶oöç c÷×t~G×X?- ----]Ç: åEõìaÌ[ý

Yç=FÇ]: Tö_çEõ %§] YÝFÐ[ý×V %§¶ö‚Eõ C+äFÐ* `ç×lù é_Ì[ý[ýaÇ é_y[ýaÇ ×»Jô³VGÝ c÷çÌ^ãVçEõ×F[ýç ×]dEÇõY %VÇVç Tö_çEõ %§] C+äFÐ* %VÇXç Uç 3 GÝ <�d åc÷ìFÐ[ýç ]TÇöeVç %ãTöçÝç %]Vç ×XEõçc÷ åTöìVÇXç é_×]~FÐ[ýç ]TÇöeVç Eõ×Ì[ým¶‘öç ]Ì[ý] %]VGÝ Tö_çEõ YÝÌ[ýzõ[ý×V Uç 3 %]ÇEõ c÷~ç <�d Zõ¶Úö[ýç ]TÇöeVç %c÷çX[ýç XÇYç %VÇVç c÷×t~[ýç Ì^çG×X*

¾çc÷e: ¾_Ý]c÷ åTöì[ýç c÷çÌ^[ý×a EõÌ[ý¶oöç YçeãUçEõYç Töç[ýãG? -Ì^Ç]Fç+[ý] +]Ì[ýçX FçX

Yç=FÇ]: ×XEõçc÷ å`ç{[ýç %]aÇe Ì[ýÓFad åTöìÌ[ýzõ[ýç ]TÇöeGÝ XÇ×]d §×¶oö ZõçC[ýGÝ ]XÇeVç %{çc÷GÝ £EõÌ[ý %Vç åTöì[ýç C+Xç Eõ×Ì[ým¶‘öç ]Ì[ýÓY ]Yçe×è %]aÇe _ç+Ì[ý[ý×èVç YÝL-YÝUEõ åTöì[ý[ýÇ ¾_Ý]c÷ åEõì+*

¾çc÷e: B %{çc÷ %]aÇe ]c÷çhõÝ Ì[ýaÇ_Vç UçêL* BGÝ ¾çF_Vç _ç¶‘öç ZõeV[ýç ¾çc÷e %]GÝ Yç=FÇ] Yç]êL* ]VÇ×V c÷LÌ[ýTö +[ýÇãIøç (a) Xç å]%Ì[ýçL »JôdYç ]Tö]Vç XÇYÝ×è[ýÇ åVçLFTöç _çEÂõãc÷ì[ýGÝ ¾çZõ], XÇYçVGÝ XÇYÝXç åc÷~ç åVçLFTöç é_ãc÷ì[ýGÝ ¾çZõ] %×aX×»Jôe[ýç EõÌ^ç TöçLãÌ[ý* EõÌ^ç]dEõÝ XÇ×]wøç %×`[ý×è[ýÇ %]ÇEõ åc÷ìGdc÷{Gç L~d »JôIøc÷X×F[ýç X¾Gç åVçLFTöç UçV×FGV[ý×X c÷çÌ^XaÇ TöçEõ×Y×Ì[ý* ]Töçe %×aVç Eõ]ãVìXç +[ýÇãIøç (a) Xç XÇYÝ×è %VÇ[ýÇ åVçLFTöç =Ì[ý×zõ[ýãXç? -aãÌ^V ×]Xc÷çLÇ�ÝX

Yç=FÇ]: »JÇô¶ö‚Ý EõÌ^ç]dEõÝ XÇ×]wøç %»JÇô]-%Ì[ýçXGÝ ×c÷aç[ý åTöìÌ[ý[ýç ]TÇöeVç ]Ì[ýç_ é_[ý×è[ýÇ åVçLFTöç %]aÇe ]Ì[ýç_ é_Tö[ý×è[ýÇ L~wøç »Jôec÷XG×X* %VÇGç %{çc÷GÝ Ì[ýaÇ_ (a) Xç ×]%Ì[ýçLVç L~d %]aÇe åVçLFTöç é_ãc÷ì[ýç ]ÝC+×è =Ì[ý¶‘öç %VÇaÇ %»JÇô¶‘ö×X* ×c÷aç[ýEõÝ ]TÇöeVç ]çGÝ-]çGÝ ×UEõçXçVç _çhõV[ýç ]ÝC+×è %VÇGÝ `Nþ] =c÷X×[ýÌ[ýEõ×F[ý×X*

¾çc÷e: éGÌ[ý×èGç é_×]~[ýç »Jôç×]~[ýç %×a EõVç+ ZõçC[ýç EõçÌ^[ýãG c÷çÌ^[ý×a ]ãÌÊõ åèXç FIø[ýç Yç]êL*--%Töç=Ì[ý Ì[ýc÷]çX, AX %ç+ ×Oô, TöçEõãÌ^_Yçd

Yç=FÇ]: %{çc÷ Tö%_çGÝ aXç Ì^çUe×X ""åc÷ +]çX YÇÌ[ýzõ[ýç ]ÝC+×è +]çX é_Tö[ý×èGç ]Ì[ýÓY `ç~GXÇ å]ç%×]X×è[ýÇ UçãVçzõGç''-(EÇõÌ[ý%çX) %VÇ] C+X]Eõ TöIøç+ZõV[ýç ]Tö]Vç c÷_ç_ C+[ýç åYçd×è »Jôç×]X-UEõ×]~[ýç %]aÇe _çYÂç ×Tö~[ýç Ì^ç+*

32

write us your questions at: [email protected] log on to: www.noorjournal.weebly.com

vol. viii issue 1 a×qöoôÌ[ýgÝ ¾çãÌ[ýç...moulana ashraf ali moulana zeinul abedin mv....

Documents