· web viewas máis amplas son cataluña e o país vasco.autoritarismo: tendencia política...

Historia de España 2º Bacharelato

DICCIONARIO DE HISTORIA DE ESPAÑAA.-ABBASIDAS: Dinastía dous califas de Bagdad. Teñen ou seu orixe en Abul Abbas quen dirixiu a rebelión contra vos califas Omeias de Damasco non 750.ABOLICIONISTA: Partidario dá prohibición dá escravitude e de conceder aliberdade aos escravos. Na historia de España son importantes politicamente a partires dás revolucións burguesas do século XIX. Unha parte importante dous independentistas cubanos proclamábanse abolicionistas.ABSOLUTISMO: Sistema político ou forma de goberno caracterizado pola unión nunha soa persoa dous tres poderes (executivo, lexislativo e xudicial), a soberanía xustificada polo seu orixe divino. É propia do Antigo Réxime existente durante vos séculos XVII e XVIII.ABSOLUTISTA: Defensor do sistema político ou forma de goberno caracterizado pola unión nunha soa persoa dous tres poderes, cuxa soberanía xustifícase polo seu orixe divino. É propia do Antigo Réxime existente durante vos séculos XVII e XVIII. Non século XIX, vos absolutistas opuxéronse aos ideais revolucionarios burgueses.AFRANCESADO: Termo utilizado para designar aos españois que defendían ás ideas dá Revolución Francesa e apoiaban ao goberno de Xosé I Bonaparte (1808- 1813) para rematar co Antigo Réxime en España. Principios do século XIX.AFRICANISTAS: Dise dous oficiais do exército que ascenderan porméritos de guerra durante ou conflito de Marrocos (1906- 1927). Os oficiais declarábanse partidarios dá presenza de España en Marrocos, dous ascensos por méritos de guerra, dá intervención do exército en política apoiando aos sectores máis conservadores e que defenden que ou exército é a última reserva dá identidade e dous valores patrios. Xenerais africanistas foron Millán Astray, Franco, Yagüe, etc.A.I.T.: Asociación Internacional de Traballadores, coñecida tamén como a I ªInternacional. Creada en 1864, en Londres, agrupaba a sindicatos, socialistas utópicos, socialistas marxistas e anarquistas. Tras ou fracaso dá Comuna de París de 1871 dividirase polos enfrontamentos entre vos marxistas e vos anarquistas. A partires de 1872 desaparece. Os anarquistas declararanse partidarios dá I ª Internacional.Al-ÁNDALUS: Denominación que recibiron todos vos territorios dominados polos musulmáns na península Ibérica.ALTOS FORNOS DE VIZCAIA: Empresa xurdida en 1.902 dá unión devarias compañías anteriores ( Altos Fornos e Fábricas de Ferro e Aceiro de Biscaia, Metalúrxica e Construcións de Biscaia e a Iberia). Convértese na grande empresa de siderometalúrxica integral de España.ANARQUISMO: Socialista partidario da desaparición da propiedade, do estado e da sociedade burguesa. O seu líder máis importante será Bakunin(s. XIX). Crearán sindicatos "apolíticos" e serán partidarios da acción directa. A meta é conseguir unha sociedade organizada en pequenas comunas e que teñan como principio básico a liberdade individual. En España serán moi importantes a partir de 1909. As organizacións máis poderosas son a C.N.T. (Confederación Nacional de Traballadores, fundada en 1910 ) e a F.A.I. ( Federación Anarquista Ibérica).ANTECESSOR, HOMO: Homínido encontrado no depósito de Atapuerca.Cunha antigüidade de 800.000 anos botou por terra as teorías que dicían que en África se dera a evolución ata o home de Neandertal que posteriormente colonizara o mundo.ANTIGO REXEMEN: É o sistema de organización política (Absolutismo),social (estamentos), económica (predominio do sector agrario e mercantilismo) e poboacional (estancamento demográfico) que rexe nos gobernos europeos dende os século XV ao XVIII, ata a revolución Francesa e revolucións burguesas do século XIX.ARANCEL FIGUEROLA: Figuerola foi ministro de economía durante o goberno provisional posterior á revolución de 1.868 e durante o goberno de Ruiz Zorrilla no reinado de Amadeo I. Partidario do librecambismo rebaixou os impostos aduaneiros e permitiu a importación libre de calquera produto. Así mesmo elaborou unha Lei de


Minas e unha Lei do Ferrocarril que permitía a entrada de capitais estranxeiros.ARIANISMO: Cristián que segue as ensinanzas de Arrio. Non cría naTrindade (Pai, Fillo e Espírito Santo) e Xesucristo non era Deus. Os visigodos foron cristianizados por misioneiros arrianos (370) e alí onde impuxeron o seu dominio substituíron os bispos católicos por arrianos. O rei Recaredo renegou do arianismo e abrazou a fe católica no Terceiro Concilio de Toledo (587).ATAPUERCA: Depósito arqueolóxico da provincia de Burgos. É o principal depósito paleolítico de Europa. Na Gran Dolina encontráronse restos do Homo Antecessor cunha antigüidade de 800.000 anos. Na Sima dos Ósos encontráronse diferentes esqueletos do home Heidelbergensis cunha antigüidade de 300.000 e antepasados dos homes de Neandertal.AUDIENCIAS: Tribunal e órgano da administración de xustiza en Castela.Durante o reinado dos Reis Católicos crearon dúas Audiencias Reais (Chancillerías) en Valladolid e Granada. Tras a conquista de América crearanse audiencias para controlar a actuación dos funcionarios e vicerreis. A audiencia americana máis importante foi a de Santo Domingo. As diferentes fronteiras das audiencias coloniais convertéronse, despois das guerras de Emancipación, nas fronteiras dos actuais países.AUTARQUIA: Política económica marcada polo intento dunha autosuficienciaeconómica estatal e evitar a dependencia das importacións. O xeneral Francisco Franco intentou crear un sistema autárquico na primeira fase da súa ditadura (1939- 1950).AUTONOMIA: En sentido amplo quere dicir capacidade dun ente local (concello) ou rexional para controlar os asuntos políticos e económicos que lle afectan. Na historia de España é a capacidade que se recoñece a certas rexións ou nacionalidades históricas para o seu autogoberno. As primeiras autonomías naceron durante a IIª República en Cataluña e o País Vasco. Na Constitución de 1.978 creáronse 17 comunidades autónomas con diferentes graos de autogoberno. As máis amplas son Cataluña e o País Vasco.AUTORITARISMO: Tendencia política partidaria dun poder central forte e dea limitación das liberdades individuais, sociais e políticas. Partidarios da existencia dun ditador civil ou militar. En España é moi importante no século XX e parte da idea de Xoaquín Costa que pedía "un ditador de ferro" que levase a cabo unha revolución dende o poder e transformase á sociedade.

B.-BALDIOS: Terras sen explotación económica; aquelas nas que non se desenvolve agricultura.BANCARROTA: Crise dunha empresa ou Estado; é incapaz de facer fronte aopagamento das súas débedas, dos intereses e dos traballadores.BATALLA DO EBRO: É a batalla máis sanguenta e importante da Guerra Civil española de 1936-1939. En abril de 1938 as tropas franquistas chegan aoMediterráneo e dividen a zona republicana en dous. En xullo o exército de Cataluña cruza o Ebro e iníciase unha batalla de desgaste ata novembro. As tropas republicanas son destruídas e a súa derrota orixina a caída de Cataluña.BELICISTA: Partidario de resolver as cuestións políticas mediante a forza.Partidario de que o Estado teña un exército forte.BOLXEVIQUE: Partidario das ideas de Lenin (no poder na Rusia postrevolucionaria de 1917-1922). Socialista revolucionario, defensor dun partido obreiro forte e xerarquizado e de traspasar aos consellos ou asembleas de obreiros e campesiños todo o poder. Por extensión comunista.BRIGADAS INTERNACIONAIS: Unidades militares creadas durante a Guerra Civil Española compostas fundamentalmente por voluntarios estranxeiros. Están presentes en todas as grandes batallas dende novembro de 1936 a novembro de 1938. Nelas terán moita forza os comunistas.BUSCA: Unha das faccións que se enfrontaron na cidade de Barcelona a finais do século XIV e XV. Composta por mestres artesáns pobres e mesteirais pretendían democratizar as institucións da cidade e un proteccionismo económico. Xoán II de Aragón apoiou a Busca. Os conflitos orixinaron a crise económica da cidade


Fernando " O Católico" para evitar os enfrontamentos impuxo a insaculación dos cargos

C.-CACIQUISMO: Práctica electoral "viciada" creada durante a Restauración Borbónica (1875-1923). Baseábase na existencia de personalidades (Caciques) que controlaban os votos dunha circunscrición electoral mediante a utilización da forza, as ameazas, a corrupción e os favores administrativos. Chegaron a controlar a vida política local e provincial.CALIFA: Máxima autoridade relixiosa e política do Islam. Os seus títulos son"representante de Mahoma na terra e protector dos crentes”. O primeiro califa de Al- Andalus foi Abderramán III, no 929CANTÓN: Durante a I ª República Española (1873-1874) os republicanosfederais mostráronse partidarios de construír un Estado democrático a partir dos concellos e bisbarras. En moitos deles proclamouse a independencia política e asumiron a soberanía. A estes concellos independentes denominóuselles cantóns. O cantón que máis perviviu foi o de Cartaxena.CAPITALISMO: Sistema económico baseado na liberdade de iniciativa económica e na non intervención do Estado. Tamén se chama economía de mercado.CAPITULACIÓNS: Acordos asinados polo rei e un particular para levar a cabo determinadas empresas. O rei achegaba unha parte do capital e o particular a outra parte e comprometíase a levalo a termo Son numerosas as capitulacións para a conquista de América.Na idade Media tamén se asinaron capitulacións entre os monarcas cristiáns e as cidades musulmás conquistadas. No acordo estipulábanse as condicións de vida dos cidadáns que permaneceran na cidade (dereito aos seus bens, mantemento da súa relixión, mesquitas e mesmo as súas leis).CAPITULACIÓNS DE SANTA FE: Acordo asinado polos Reis Católicos e Cristovo Colón. Nelas outorgábase a Colón os cargos e títulos de almirante, vicerrei e gobernador das terras descubertas; ademais concedíaselle unha quinta parte das ganancias.CARTA OUTORGADA: Constitución concedida polo Rei e que non recoñece todos os dereitos políticos e sociais. (seudoconstitución). En España hai dúas Cartas Outorgadas: a de Baiona (1808) e a da Rexente Mª Cristina (1834).CASA DE CONTRATACION DE SEVILLA: Institución económico - administrativa creada polos Reis Católicos en 1503 que trataba de controlar e monopolizar todo o comercio e a administración das colonias americanas. A partir de 1719 trasládase a Cádiz e será extinguida en 1790.CASA DO POBO: Locais e centros de reunión do PSOE e da UXTCATASTRO: Rexistro municipal onde constan todos os habitantes e todas as súas propiedades inmobles urbanas e rurais (edificios e terras). Empézanse a elaborar a partir do século XVIII. Os máis importantes son os de Enseada e Floridablanca.CATOLICISMO. Corrente do cristianismo que manteñen como dogma a Santa Trindade, a Inmaculada Concepción de María, os Sete Sacramentos (Bautismo, Confirmación, Confesión, Eucaristía, Matrimonio, Orde Sacerdotal e Extremaunción) e recoñecen o Papa como vicario de Cristo na Terra.C.E.D.A.: Confederación Española de Dereitas Autónomas. Asociación electoral política nacida na IIª República Española (1931-1939). Representaba a burguesía máis conservadora e oposta ás reformas económicas e sociais. O seu líder foi Gil Robles.CARLISTA: Partidario da rama dinástica de Carlos María Isidro. Xorden en 1.833 por oposición a Isabel II. Decláranse partidarios do mantemento do Antigo Réxime: monarquía absolutista, poder cultural e económico para a Igrexa Católica, morgados e foros. As zonas onde terán máis importancia son o País Vasco e Navarra por onde a defensa das leis tradicionais (foros) e do morgado. Tamén serán moi importantes en Cataluña e na meseta sur. A 3º Guerra Carlista deuse entre 1869-1876 co seu pretendente Carlos VII. Posteriormente durante a Guerra Civil (1936-1939) apoiarán os rebeldes fascistas denominándose requetés ou tradicionalistas.

CENSURA: Control ideolóxico cultural polo que un poder se atribúe a facultade de


prohibir a difusión de ideas escritas ou filmadas que vaian contra os seus fundamentos básicos. A censura foi controlada pola Inquisición ata o século XIX, con Fernando VII. Posteriormente exerceraa a oligarquía do Estado e a última en que existiu censura en España foi na ditadura do Xeneral Franco (1939-75)CHANCILLERÍA: Tribunal superior de xustiza civil que xulgaba os procesos deDereito Civil durante os séculos XV ao XVII. Hai dous chancillerías: Valladolid e Granada.No século XVIII as súas competencias pasarán ás Audiencias Territoriais co cambio administrativo de Filipe V.CIDADÁN: Persoa que pode exercer libremente todos os dereitos sociais e políticos dun Estado. Oponse a súbdito.CIUDADANIA ROMANA: Conxunto de dereitos que posuía un home libre en Roma. Dereito a asinar contratos, a casar libremente cunha cidadá romana, ao sufraxio, a ser elixido para desempeñar cargos e a unha carreira política. Ao principio só a gozaban os nacidos en Roma de pais romanos. Tras as conquistas da República creouse a cidadanía latina que tiña todos os dereitos salvo o de ser elixido e a carreira política imperial.En Hispania a cidadanía latina ou romana só a posuían os habitantes das colonias. Posteriormente os emperadores concedéronllas a título persoal ou familiar a determinados grupos sociais. No 212 en emperador Caracalla estendeuna a todos os habitantes libres do imperio.C.N.T.: Sindicato asembleario de tendencia anarquista creado en 1910. Será o sindicato que maior número de afiliados teña en España. En todas as consultas electorais se declarou abstencionista. Participou en todos os grandes movementos huelguísticos e tras o estalido da sublevación do xeneral Franco chegou a dominar Cataluña; Aragón e o Levante.CÓDIGO DAS PARTIDAS: Recompilación lexislativa levada a cabo por Afonso X "O Sabio". É unha síntese do dereito romano e de leis castelás. Nelas aparece o dereito eclesiástico, o dereito privado, o dereito público e un código penal.Nas Partidas o poder dos reis sae reforzado ante o dereito tradicional e as Cortes.COMITES PARITARIOS: Órgano de conciliación formado pola patronal e os sindicatos (UGT) creados durante a ditadura de Miguel Primo de Rivera (1923-29).Pretendía evitar as folgas e os conflitos laborais. Emitían laudos de obrigado cumprimento.COMÚNS: Terras que pertencían aos concellos e que podían ser usadas libremente polos veciños. Nelas incluíanse as devesas boiales, os montes e pasteiros de altura. Foron desamortizadas grazas á lei de Madoz (1854). Algúns concellos do norte volveron compralas.COMUÑÓN TRADICIONALISTA: Movemento político de ideoloxía carlista nacido no período final da Restauración e que se caracterizou polo seu defensa do catolicismo e a defensa da orde social. Terá moita importancia na IIª República e apoiou o levantamento do xeneral Franco. En 1.937 foi unificado en Falanxe Española Tradicionalista e das JONSCOMUNISTA: Membro do Partido Comunista de España creado en 1921, escindido do PSOE. A súa ideoloxía é marxista leninista (bolxevique). O partido caracterizouse por unha extremada disciplina e unha xerarquía centralizada. Alcanzou as súas máximas cotas de poder durante a Guerra Civil de 1936-39. Foi o principal partido opositor ao xeneral Franco (1939-75).CONCERTO ECONOMICO: Acordo económico e fiscal entre as deputacións vascas e o goberno central. Créase tras a desaparición dos foros en 1.876. As deputacións teñen todas as competencias fiscais e entregan ao Estado unha cota de diñeiro dependendo dos servizos e investimentos que presta o goberno central. Abolido durante a ditadura do xeneral Franco (1939-75) foi novamente posto en activo coa Constitución de 1978.CONCILIO: Asemblea dos bispos, arcebispos e cardeais dun territorio. O Concilio Ecuménico convócao o Papa e no apróbanse os dogmas e as prácticas relixiosas dos católicos. Concilios importantes: Nicea (325), Trento (1545-1563) e Vaticano II (1962-65).CONCILIOS DE TOLEDO_: Nome co que designaba ás reunións de cregos, nobres e altos funcionarios durante o reino visigodo de Toledo. Nelas o rei propoñía medidas


legais, administrativas e relixiosas. Durante o Terceiro Concilio de Toledo (589) o rei Recaredo converteuse ao catolicismo e obrigou a seguilo a todos os visigodos.CONFEDERACIÓNS HIDROGRAFICAS: Institución pública creada a inicios do século XX por Maura (1.907). A súa función é regularizar e racionalizar o uso da auga das concas hidrográficas. Creáronse seguindo as ideas rexeneracionistas de Xoaquín Costa.CONGRESO: É unha das cámaras en que se divide as Cortes de España, tamén chamada cámara baixa. Os deputados son elixidos en circunscricións provinciais dependendo do número de habitantes. O Congreso designa o Presidente de Goberno e aproba en última instancia os presupostos xerais do Estado e as leis.CONTRARREFORMA: Movemento cultural e relixioso católico que se inicioucomo resposta aos movementos reformistas de Lutero e Calvino. No Concilio de Trento aprobáronse e asentaron os dogmas católicos e reguláronse os ritos relixiosos. Filipe II converteu en leis os acordos do concilio.CONSTITUCION: Lei fundamental e suprema da organización dun Estado. Nela aparece os dereitos e deberes dos gobernantes e dos gobernados (división de poderes, igualdade ante a lei e dereitos políticos e individuais).Todas as demais leis deben adecuarse a esta lei básica. A primeira constitución propiamente española é a 1812; a actual aprobouse en 1978. A máis duradeira foi a da Restauración de 1876 a 1923.CONSELLO: Órgano de goberno da monarquía hispánica do século XV ao XVIII. Durante o reinado dos Reis Católicos creáronse o Consello de Castela, Aragón, Facenda, Inquisición... posteriormente crearíase o de India. O consello estaba composto por unha serie de letrados, avogados e nobres que asesoraban o rei sobre asuntos concretos. A decisión executiva descansaba sempre no monarca.CONSELLO DO CEN: Institución, asemblea que gobernaba a cidade de Barcelona. Os seus membros pertencían aos catro estamentos da cidade (cidadáns, mercadores, artistas e mesteirais). A partir do século XV (Fernando o Católico) elixíanse por insaculación. Foi suprimido en 1714.CONSUL: Máxima autoridade executiva da República Romana. En Roma paraevitar a ditadura había dous cónsules que dirixían aos funcionarios e ao exército.CORREXIDOR: Cargo de nomeamento real que exerce a máxima autoridade xudicial e de orde pública dentro dun municipio. Aínda que existía nalgunhas cidades castelás durante a Idade Media, serán os Reis Católicos os que xeneralicen os nomeamentos e os convertan na figura principal da administración das cidades.CORTES: Parlamento en España. Asemblea de deputados onde reside o poder lexislativo. Actualmente divídese en dúas cámaras: Congreso e Senado. Teñen a súa orixe na Idade Media cando o rei reunía representantes dos tres estamentos. As primeiras foron as de León en 1188. Cada reino peninsular tiña as súas asembleas e as súas peculiaridades. Durante o reinado de Filipe V as Cortes de Castela transfórmanse en Cortes de España e nelas intégranse representantes dos outros reinos.CRIOULO: Natural das colonias sudamericanas de antecedentes españois. Adoitan controlar as economías das colonias. Protagonistas dos movementos de emancipación de principios do século XIX.CRISTIANISMO: Persoas que seguen a doutrina de Cristo e recoñecen comolibros sagrados ao Antigo e ao Novo Testamento. Hai multitude de correntes e divisións (ortodoxos, católicos, arrianos, nestorianos, coptos, protestantes - luteranos, calvinistas, anabaptistas, mormóns, cuáqueros-...

D.-DECRETO: Norma xurídica, de rango inferior, aprobada polo poder executivo(goberno) e que ten carácter normativo. Para converterse en lei é necesaria a aprobación do lexislativo (Parlamento).DECRETOS DE NOVA PLANTA: Leis orgánicas dadas por Filipe V tras a Guerra de Sucesión (1700-1714) polas que se abolen os dereitos políticos (foros) dos países da antiga Coroa de Aragón. Así mesmo créase un sistema político administrativo centralista que suprime o sistema federalista dos Austrias.DEMÓCRATA: Persoa de ideoloxía liberal que defende o voto universal e un


sistema representativo puro. A maioría deles declararanse republicanos. Nacen durante o Bienio Progresista (1854-56). Terán grande importancia durante a I ª República e o seu líder será Castelar.DEREITOS DO HOME E DO CIDADÁN: Declaración dada o 26 de Agosto de 1789 pola Asemblea Nacional francesa que recoñece os dereitos básicos de todo ser humano (igualdade ante a Lei, liberdade, seguridade, propiedade...). Supón a liquidación da sociedade estamental do Antigo Réxime. Dará lugar a unha sociedade clasista e un sistema político representativo.DESAMORTIZACIÓN: Lei pola que se destrúe a vinculación dos bens inmobles, xa sexa civís (morgados), eclesiásticos ou públicos (do Estado ou Concellos). Significa quitar as propiedades ás "mans mortas" e convertelas en propiedades privadas. En España as máis importantes son: Mendizábal (1836) e Madoz (1854).POLÍTICA de desenvolvemento: Etapa económica da ditadura do Xeneral Francocaracterizada por un crecemento económico rapidísimo. Iníciase en 1959 co Plan de Estabilización e dura ata 1973. Este crecemento está baseado no investimento estranxeiro, no turismo e en achégueos s económicos dos emigrantes españois en Europa. Para intentar controlar e dirixir o crecemento elaboráronse os famosos Plans de Desenvolvemento. O ministro máis importante foi López Rodó.DÉBEDA PUBLICA: Recurso utilizado polos Estados para consolidar o seu déficitpresupostario e para financiar obras e investimentos públicos. O Estado vende bonos públicos cunha rendibilidade garantida e que serán reembolsados aos particulares ou aos bancos nun período determinado (a curto ou longo prazo).DITADURA: Dise de todo sistema de goberno que non garante os dereitos individuais e políticos da poboación. Está marcado por un ideoloxía conservadora, partidaria dun poder central forte, dunha intervención do Estado en todos os ámbitos da vida e por un autoritarismo. En España os ditadores máis importantes no século XX foron Miguel Primo de Rivera e Francisco Franco.DIRECTORIO CIVIL: Segundo goberno creado polo ditador Miguel Primo deRivera que durará dende 1926 a 1929. A súa preocupación fundamental será conseguir un desenvolvemento económico rápido e evitar o problema do paro. O ministro máis importante será Xosé Calvo Sotelo. Levouse a cabo unha política de obras públicas (estradas, ferrocarrís e encoros) á vez que se reformaba o sistema bancario. A crise de 1929 e a oposición da oligarquía a unha reforma fiscal, debilitouno e viuse na obriga de dimitir en xaneiro de 1930.DIRECTORIO MILITAR: Goberno militar creado polo ditador Miguel Primode Rivera e que durará dende 1923 a 1926. A preocupación fundamental foi o problema da Guerra de Marrocos e o mantemento da orde pública (evitar as folgas e perseguir os sindicatos anarquistas).DONADIO: Sistema de repoboación levado a cabo nas Idade Media, século XII e XIV, pola que os reis entregaban grandes latifundios á Nobreza, Clero e Ordenes Militares. Deuse nas zonas de Baixa Estremadura, La Mancha e Andalucía.

E.-EXERCITO POPULAR: Exército creado, durante a Guerra Civil Española de 1936-39, polo goberno republicano. Nel integráronse os restos do exército regular leal á República e as milicias dos diferentes partidos e organizacións obreiras. No terán un gran protagonismo os cadros de mandos comunistas.EMANCIPACIÓN: Proceso de independencia das colonias españolas durante o século XIX.EMIR: Gobernador dunha provincia do imperio islámico; príncipe. O emirato en Al-Ándalus dura do 711 ao 929. O primeiro emir independente foi Abderramán I (756).ENCADRADO: Durante a Restauración Borbónica (1875-1923) cando nunha circunscrición electoral só se presentaba un candidato, este quedaba automaticamente elixido. Os partidos conservador e liberal poñíanse de acordo para evitar as confrontacións electorais libres.ENCICLOPEDIA: Publicación francesa do século XVIII onde os ilustrados plasmarán as súas ideas filosóficas, económicas, sociais e que servirá para desenvólvolle científico e técnico. Terá unha gran difusión entre os elementos máis ilustrados de


Europa e América. Participaron na súa publicación Diderot, D ´ Alambert, Voltaire, Rousseau.ENCOMENDA: Sistema de explotación e goberno nas colonias americanas. O Estado entregaba grandes latifundios aos conquistadores e colonos. Xunto á terra entregábaselles un determinado número de indios para que fosen instruídos na fe católica e fosen civilizados. A cambio os indios debían traballar as terras do encomendero. Producíronse enormes abusos e se Las Casas criticou esta institución. As Leis de India trataron de anular a encomenda pero subsistiu ata o século XVIII.ESTAMENTO: Grupo social pechado que ten un sistema xurídico propio. Existen dende o século X ao XIX. Existían tres: Nobreza, Clero e Estado Chairo. Cada estamento tiña unha función social específica. Desaparece coas revolucións burguesas e a igualdade ante a lei.ESTATUTO DE AUTONOMÍA: Norma xurídica suprema de cada ComunidadeAutónoma. Os primeiros estatutos autonómicos redactáronse na IIª República (1931- 1939) en Cataluña e País Vasco, desapareceron durante o franquismo e actualmente existen 17. Neles establécense as competencias propias de cada comunidade.

F.-FALANXISTA: Membro do partido Falanxe Española creado por José AntonioPrimo de Rivera en 1933. De ideoloxía fascista (negación da loita de clases, ultranacionalista e partidario de usar a violencia como arma política) se enfrontaron a socialistas, anarquistas e comunistas durante a IIª República. Posteriormente uníronse grupos fascistas minoritarios como as Xuntas Ofensivas Nacional Sindicalista (JONS). Apoiaron o Alzamento Nacional e a súa ideoloxía converterase na ideoloxía oficial da ditadura do xeneral Franco (1939-1975).FALANXE ESPAÑOLA TRADICONALISTA E DAS J.O.N.S.: Partidopolítico creado por Franco e Montañés Suñer en 1937. Para evitar as disensións internas no seo do bando antirrepublicano, optouse por unificar as principais forzas que apoiaban os exércitos sublevados. Unificouse os falanxistas e os carlistas (tradicionalistas) baixo a única autoridade de xeneral Franco. Aos líderes falanxistas e carlistas que se opuxeron xulgóuselles, expulsou e desterrou (Hedilla, Fal Conde)FROTA: Conxunto de barcos organizados. Armada de guerra. Durante os séculos XVI e XVII o comercio de España con América organizábase seguindo o sistema de flotas para evitar os ataques dos corsarios. Os buques mercantes ían protexidos por galeóns de guerra que os custodiaban dende Cádiz ao Caribe e viceversa. O sistema desapareceu con Filipe V.FRONTE POPULAR: Coalición de partidos republicanos de esquerdas (PSOE,PCE), e de centroesquerda (Esquerda Republicana) que se unión en 1935 fronte á coalición de dereitas (CEDA). Obtiveron o apoio electoral dos abstencionistas anarquistas ante o perigo fascista que podía significar o triunfo das dereitas.Venceron nas eleccións xerais de febreiro de 1936 que vai significar oenfrontamento definitivo en España, que desembocará no estalido da Guerra Civil en Xullo de 1936.FORO: Lei privada concedida polo rei, durante o repoboación, a unha cidadeamurallada ao o seu alfoz (concello) durante os séculos XI ao XIV. Na devandita lei recoñecíase unha autonomía administrativa, militar e unhas particularidades fiscais e xudiciais. Durante os séculos XVII, XVIII e XIX denomínanse tamén como foros ás particularidades administrativas, xudiciais e políticas dos reinos da Coroa de Aragón, Navarra e País Vasco.FORO XULGO ou LIBER IUDICIORUM: Recompilación legal elaborada no 654polo rei visigodo Recesvinto. Anteriormente existían códigos persoais, un código para os romanos e outro para os visigodos. Con este código o dereito imponse en todo o territorio. É unha mestura do código romano e dos códigos consuetudinarios visigodos.

G.-GENERACION DO 98: Corrente literaria dentro do Rexeneracionismo que mantén unha postura crítica ante a situación política, social e económica de España e que


pretende a busca do auténtico sentir e ser do país. A derrota de España ante os EE.UU na Guerra de Independencia de Cuba (1898) enténdese como a data do seu nacemento. Entre os escritores máis importantes da devandita corrente debemos sinalar: Ramón del Valle-Inclán, Azorín, Pío Baroja, Miguel de Unamuno, Ramiro de Maeztu....GENERALITAT: Deputación do Xeneral. Nome das asembleas permanentes das Cortes de Cataluña e Valencia. En Cataluña converteuse nun órgano de goberno imprescindible dende 1359. Compoñíaa tres deputados e tres oidores. Será o goberno de Cataluña. Dirixiu a Cataluña durante a rebelión de 1640 contra Filipe IV. Foi suprimida por Filipe V co Decreto de Nova Planta. Restaurouse durante a Transición e agora dirixe a Comunidade Autónoma Catalá.GOBERNO DE CONCENTRACION: É aquela forma de goberno na quepartidos de diferentes ideoloxías e que xeralmente, enfrontados nas súas posturas políticas e sociais, deciden gobernar xuntos ante a gravidade da situación política dun país e que acantoan momentaneamente as súas diferenzas.GOLPE DE ESTADO: Cambio de goberno ou intento de cambio de goberno que se realiza non por motivos dunhas eleccións realizadas, senón por unha acción de forza, xeralmente apoiándose na intervención do exército. En España foron moi habituais nos séculos XIX e XX dende o golpe do xeneral Elío (1814) con Fernando VII (1814- 1833) do coronel Tejero (1981)hasta o intento do coronel Tejero (1981).GREMIO: Asociación de artesáns dunha mesma rama produtiva que dende a Idade Media ata a Revolución Industrial (s.XIX) fiscalizará a produción. Era un sistema pechado composto por mestres, oficiais e aprendices.GUERRAS PÚNICAS: Enfrontamentos armados entre Cartago e Roma. Houbo tres guerras púnicas. No transcurso da IIª Guerra Púnica (218 a C. -204 a C.) os romanos conquistaron o leste e o sur peninsular. Os xenerais cartaxineses máis famosos foron Amílcar Barca (I ª Guerra Púnica) e Aníbal Barca (IIª Guerra Púnica). Por parte de Roma destacaron Escipión "o Africano" (IIª Guerra Púnica) e Escipión "O Emiliano" (IIIª Guerra Púnica).GUERRAS CELTIBERAS: Enfrontamentos entre os pobos celtas e celtiberos contra os romanos. Iniciáronse no século II a C. e rematan no 133 a C. Os enfrontamentos máis destacados son as guerras lusitanas dirixidas por Viriato e a conquista de Numancia (133 a C.) por Escipión "O Emiliano".GUERRA DOS TRINTA ANOS: Enfrontamento bélico que dura de 1618 a 1648. O escenario bélico é Alemaña. Iníciase cun enfrontamento entre o emperador católico e os protestantes bohemios, e remata como un enfrontamento pola hexemonía europea entre os Austrias e Francia. Remata coa paz de Westfalia.GUERRILLEIROS: Civís armados que acosaban o exército regular francés en zonas rurais durante a Guerra da Independencia (1808-1813) e que formaban partidas sen disciplina militar. Foron moi importantes no desenvolvemento da guerra. Defendían o regreso de Fernando VII. Algúns guerrilleiros destacados foron: O Empecinado, Espoz e Mina e O Cura Merino.

H.-FACENDA: Conxunto de bens de titularidade estatal. A partir do século XIXaparecen os ministerios de Facenda.HOMINIZACIÓN: Proceso evolutivo dende os primitivos homínidos ata a aparición do Homo Sapiens Sapiens. Estes cambios xenéticos prolongáronse durante tres millóns de anos. Fitos importantes son o Australopiteco, Homo Erectus, Home de Neandertal e Home de Cro-MagnonHOME DE NEANDERTHAL: Home que apareceu no Paleolítico Medio. Tiñan unha industria lítica moi desenvolvida, dominaba o lume e enterraba os seus mortos. Apareceu hai 150.000 anos. Na península hai numerosos restos (Xibraltar, Bañolas, Morín...)HOME DE CRO-MAGNON: Home que apareceu no Paleolítico Superior.HOMO SAPIENS-SAPIENS: É o home moderno. Creou a arte e protagonizará odescubrimento da agricultura e da gandeiría.I.-


INTERVENCIONISMO ECONÓMICO: Sistema económico que defende que o Goberno debe planificar a economía dun país sen deixar á iniciativa privados todos os aspectos de facer económico.ILUSTRACIÓN: Movemento ideolóxico do século XVIII que criticaba o sistemaabsolutista reinante. Propugnaba o cambio reformista da sociedade a nivel político, social e económico baseándose na Razón. Nace na sociedade francesa e de aí estenderase por toda Europa. A súa publicación fundamental é A Enciclopedia. Os seus máximos representantes en Francia serán Diderot, D´Alambert, Voltaire, Rousseau. En España serano Ensenada, Jovellanos, Esquilache, Aranda... É a base fundamental ideolóxica da Revolución Francesa.I.N.I.: Son as siglas do Instituto Nacional de Industria., que foi un hólding deespañol de empresas, xeralmente deficitarias, pero básicas para o desenvolvemento do país e que necesitaban enormes investimentos e, polo tanto, vai ser un hólding estatal, de diñeiro público. Foi fundado en 1941 e englobaba empresas como Renfe, Iberia, Banco Exterior de España, Hunosa. Este instituto empezou a desaparecer co ingreso de España na Unión Europea en 1986.

J.-XEFE DE ESTADO: Nome que recibe a figura máis representativa dun país. É, polo xeral, unha figura con prestixio, que trata de unificar os criterios dos partidos políticos. As constitucións de cada país determinan as súas funcións. Nunha monarquía constitucional, a xefatura do Xefe do Estado represéntaa o monarca que é vitalicio (rei/raíña) e nun sistema republicano osténtaa o presidente da República que adoita ser elixido por un período que sinala a Constitución.XEFE DE GOBERNO: Persoa que dirixe o poder executivo e preside o Consello de Ministros. En España é o Presidente do Goberno Mariano Rajoy. En Estados Unidos o Presidente é á vez Xefe de Estado e Xefe de Goberno. Elíxese periodicamente segundo a Constitución.XUNTA SUPREMA CENTRAL: Organización político-administrativa creada en1808 tras a abdicación de Baiona. Estará integrada por patriotas, gobernará nas zonas libres da dominación francesa e non admitirá a autoridade de Xosé I. Tiña a autoridade suprema fronte ás Xuntas locais ou provinciais. É a depositaria da soberanía nacional.XUNTAS DE DEFENSA: Asociación de xefes e oficiais do exército creadas en1917 como grupo de presión. Pretendía defender os seus intereses corporativistas e os privilexios do exército. Pertencían ao grupo de oficiais peninsulares contrarios aos ascensos por méritos de guerra, á intervención nos asuntos internos de España e enfrontados aos oficiais africanistas. Era o grupo aparentemente máis progresista e profesional do exército español pero a súa actuación posterior mostrou un gran corporativismo.XUÍZO DE RESIDENCIA: Procedemento de dereito polo cal é investigada a actuación de calquera cargo público con capacidade executiva. Cando un cargo público (xuíz, correxidor, vicerrei...) deixaba o posto tiña que estar a disposición da xustiza durante certo tempo para facer fronte ás queixas dos gobernados.XUSTIZA MAIOR DE ARAGÓN: Xuíz e intérprete dos foros no reino de Aragón. Cargo electo nas Cortes aragonesas que dende 1283 limitaba o poder real. Non se podía deter nin xulgar un nobre sen o seu consentimento. Posteriormente ampliará a súa acción a todos os habitantes. Durante o reinado de Filipe II liderou os aragoneses nos seus enfrontamentos co rei polo caso de Antonio Pérez. Despareceu en 1707 co Decreto de Nova Planta.

K.-KRAUSISMO: Corrente intelectual e pedagóxica que se desenvolve en España a partir do último terzo do século XIX, que ten a súa orixe na obra do alemán Kraus. Esta corrente caracterízase por basear o ensino en métodos modernos e críticos moi experimentais. A Institución Libre de Ensino fundado por Giner de los Ríos, terá moita importancia porque dela xurdirán a maior parte dos intelectuais da xeración do ´98 e do ´27 (Residencia de Estudantes de Madrid).

L.-


LEXIÓN: Unidade básica do exército romano. Unidade de choque do exército español durante as guerras de Marrocos. Se caracterizou pola súa extremada violencia no combate e pola súa disciplina. Para ingresar nela non se esixían condicións e de aí que se lle denominase Terzo de Estranxeiros. Creada por Millán Astral tivo en Franco un dos seus oficiais máis condecorados.LEXION CÓNDOR: Unidade militar de aviación enviada pola Alemaña Nazi en axuda da sublevación do xeneral Franco. Participou en todas as grandes batallas da Guerra Civil (1936-39). É responsable do bombardeo e destrución de Guernica (abril de 1937).Foi unha unidade de adestramento da aviación alemá que participou na IIª Guerra Mundial (1939-45).LEXISLATIVO: É o poder do Estado que elabora e aproba as leis. Nos sistemas liberais burgueses está na asemblea representativa, parlamento ou cortes. Os membros do parlamento son elixidos polo pobo soberano mediante sufraxio censitario ou sufraxio universal. É o poder máis importante.LEI AZAÑA: Lei de reforma militar proposta polo Ministro da Guerra Manuel Azaña no primeiro goberno da IIª República (Bienio Reformista 1931-33). Pretendíase reducir o número de xefes e oficiais e modernizar o exército. Concedíaselles a xubilación con todo o soldo.LEI DE FUGAS: Práctica ou uso común que as forzas de seguridade (Garda Civil e Carabineiros) aplicaron para reprimir os movementos anarquistas e huelguísticos nos anos 20. Consistía na detención para a súa identificación dos líderes obreiros e pretextando que intentaran fuxir asasinábaselles. Esta práctica ilegal non era investigada polos xuíces.LEI DE XURISDICIÓNS: Lei excepcional aprobada por Afonso XIII en 1906 pola que as críticas ao exército, ao rei ou aos símbolos do Estado (Bandeira e himno) eran xulgados por tribunais militares en "xuízos de guerra". Esta lei permitiu aos militares converterse en árbitros da vida política e nun potente grupo de presión que controlaba todas as publicacións e os discursos políticos.LEI DE MANCOMUNIDADES: Lei proposta por Maura no seu primeiro goberno (1905) e aplicada por Dato en 1.914. Esta lei concedía ás rexións e concellos unha autonomía económica e administrativa. Nela estaba previsto o pacto entre concellos e entre bisbarras. Era unha lei descentralizadora que respondía aos desexos autonomistas dos cataláns.LEIS DE INDIA: Denomínase así a toda a lexislación que tiña como obxecto o goberno de América. As Leis de India inícianse coa Leis de Burgos de 1512 onde se recoñecía a liberdade e igualdade dos indios á vez que se regulamentaba a encomenda. Foron posteriormente modificadas polas Nova Leis de India de 1542.LIBERAL: Partidario do sistema político baseado na igualdade ante a lei, asoberanía nacional, a separación de poderes e a elección do lexislativo, é dicir, constitucional. Partidario dunha economía baseada na propiedade privada e a non intervención do Estado, é dicir, partidario do sistema capitalista.. É propio das revolucións e gobernos do século XIX e base do sistema democrático actual.LIBERAL MODERADO: Persoa que é partidaria da igualdade ante a lei, de a elaboración dunha constitución onde se recolla a división de poderes e un sistema representativo. Era partidario dun sistema electoral moi censitario, cun poder executivo do rei moi amplo e dunha administración central preeminente. Ademais defendían unha política de "orde" e economicamente proteccionistas. Desenvólvese a partir de 1837 e é propia da oligarquía terratenente. O seu representante máximo é o xeneral Narváez (1837-54)LIBERAL PROGRESISTA: Persoa que é partidaria da igualdade ante a lei, da elaboración dunha constitución onde se recolla a división de poderes e un sistema representativo. Era partidario así mesmo dun sufraxio censitario amplo, do desenvolvemento das liberdades individuais, dun poder real débil e economicamente librecambistas. O seu máximo representante será o xeneral Espartero presidente do goberno en 1835-37 e 1854-56. Deste grupo xurdirán os demócratas e os liberais radicais, que terán grande importancia na I ª República (1874) e na Restauración (1875- 1923).LIBRECAMBISMO: Sistema económico liberal capitalista caracterizado pola non intervención do Estado en economía e por ser partidario da libre competencia internacional. Será defendido polos liberais progresistas. A lei librecambista máis


importante foi elaborada polo Ministro de Finanzas Figuerola no primeiro goberno provisional tras a Revolución de 1.868.LLIGA REXIONALISTA: Agrupación política catalá fundada por Prat da Riba e que se converterá no principal partido político da burguesía catalá na primeira metade do século XX. O seu político máis importante será Francesc Cambó. Defendía a autonomía económica, administrativa e política de Cataluña. Será a orixe dos partidos nacionalistas cataláns.LIMPEZA DE SANGUE: Requisito legal esixido nos séculos XVI e XVII para poder ocupar cargos na administración e no exército. Consistía en demostrar documentalmente que non tiñan antecesores xudeus ou musulmáns en varias xeracións.

M.-MAMBÍ (plural MANBISES): Palabra pexorativa utilizada para designar aos negros, mulatos e outros mestizos en Cuba. Posteriormente os españois utilizárona para designar os independentistas cubanos que se sublevaron en 1.868.MANS MORTAS: Propiedades inmobles vinculadas e, polo tanto, inalienables (que non se poden dividir nin vender) pertencentes, na súa maior parte á Igrexa. Desaparecen nas desamortizacións de Mendizábal (1836) e Madoz (1854).MASON: Membro dunha asociación secreta nacida no século XVIII e con grandeimportancia no século XIX. A maioría dos seus membros eran de extracción social burguesa (avogados, médicos, funcionarios, militares, etc). A súa meta era a creación de réximes políticos liberais, a defensa da educación laica e o desenvolvemento das liberdades políticas individuais. Esta organización estará presente nas revolucións burguesas e golpes de estado do século XIX.MORGADO: Lei creada polos Reis Católicos en 1504, pola que se permitía aos nobres poder vincular as súas propiedades inmobles a favor do seu fillo/a primoxénito. O fillo maior que herdaba todos os bens inmobles, non podía dividilos nin vendelos. Ademais os morgados podíanse incrementar por compra ou matrimonio. Desaparecen por vez primeira na Constitución de Cádiz de 1812 e definitivamente en 1836.MERCANTILISMO: Política económica que se desenvolveu nos séculos XVI eXVII. A monarquía absoluta controlaba a economía e regulaba todas as súas actividades. O obxectivo básico era conseguir unha balanza comercial positiva que permitise unha acumulación de moeda. A monarquía decidía que produtos se podían exportar e importar, quen os podía exportar ou importar e interviña no prezo dos produtos. Non existía liberdade de iniciativa económica.MESTA: Asociación de gandeiros de ovellas meiriñas trashumantes fundada por Afonso X en 1273. Tiñan privilexios reais para o tránsito polas canellas, para a utilización dos pastos dos montes entre a Cordilleira Cantábrica e o sur da Mancha e do Sur de Estremadura. Os seus privilexios foron aumentados e potenciado polos Reis Católicos (S. XV) polas Leis de Pasteiros e Arrendamentos. Os maiores propietarios eran os nobres e as xerarquías eclesiásticas (diocese, abadías e ordes militares). Tiñan preeminencia sobre os intereses dos agricultores e os seus privilexiosdesaparecerán no século XVIII. Desaparece en 1837.MILICIAS: Agrupacións de civís armados que actuarán á marxe da xerarquía militar. Elixirán os seus mandos e terán o seu propio código. Aparecen na Guerra da Independencia (1808-1.814) e serán básicas para entender a Guerra Civil Española (1936-39). Nesta última cada partido político e sindicato crearon as súas propias unidades militares á marxe do exército regular. Os anarquistas (CNT e FAI) constituíron a milicia máis poderosa e opuxéronse á militarización.MITA: Sistema de traballo obrigatorio orixinario do Imperio Inca. As comunidades indíxenas das zonas mineiras tiñan que enviar unha serie de traballadores para a labra dos depósitos e para as obras públicas. Os españois utilizárono dende a conquista ata o século XVIIIMONARQUIA ABSOLUTA: Tipo de monarquía que se desenvolverá nos séculosXVII e XVIII. O monarca acumulaba os tres poderes básicos (lexislativo, executivo e xudicial). Afirmaba que a orixe do poder era divina e non debía render conta ante


ningunha institución política. Desapareceu coas revolucións burguesas do século XVIII e XIX.MONARQUÍA CONSTITUCIONAL: Tipo de monarquía que xorde no séculoXVIII e que chega ata a actualidade. A orixe do poder do monarca reside nunha Constitución. Sinálase a división de poderes: o lexislativo en mans das Cortes ou Parlamentos, o xudicial en mans de tribunais profesionais independentes e o executivo en mans do goberno xurdido das eleccións. O rei reina pero non goberna. As monarquías constitucionais son parlamentarias. Deste tipo son as monarquías europeas a partir do século XIX, agás a Rusia tsarista que desapareceu en 1917.MONARQUÍA PARLAMENTARIA: Tipo de monarquía que xorde en Inglaterra no século XVII. A capacidade de facer leis reside nun Parlamento electo que ademais exerce a función de control de goberno.MOURISCO: Cristián de orixe musulmá que manteñen costumes, lingua e aparencia externa propias dos musulmáns. Durante o reinado dos Reis Católicos obrigouse á conversión masiva dos musulmáns. Os mouriscos protagonizaron revoltas contra Filipe II nas Alpuxarras. Foron expulsados definitivamente en 1609 por Filipe III.MOZÁRABE: Cristián que vive baixo dominio musulmán e que adquire ascostumes de vida musulmáns e mesmo o idioma árabe. Foron moi numerosos nas cidades de Al-Ándalus durante o emirato independente (756-929). Subleváronse contra o poder dos emires omeias repetidas veces.MOVEMENTO NACIONAL: Nome co que se designa os sublevados o 18 de xullo de 1936. Agrupaba ao exército sublevado e ás forzas políticas de centro e de dereita que lles apoiaron (falanxistas, carlistas, conservadores monárquicos e CÉDAA). Ao final da guerra, 1939, articulouse como partido político con varias tendencias.MUDEXAR: Musulmán que vive nos reinos cristiáns durante a Idade Media.Tras as conquistas, por parte de Aragón e Castela, dos reinos de taifas musulmáns, os diferentes reis, trataron de evitar que os musulmáns abandonasen o territorio e por iso respectáronos propiedades, as mesquitas, as leis e autoridades. A partir do século XIII obrigábaselles a vivir fóra das murallas. Eran numerosos en Aragón e Valencia.MULADÍ: Converso ao Islam. Despois da conquista da península polos musulmáns (711-714) a maioría da poboación hispanorromana acabou converténdose ao Islam. Aínda que segundo o Corán tiñan os mesmos dereitos que os demais crentes, foron marxinados da acción política durante o emirato. Protagonizaron revoltas.

N.-NEOLÍTICO: Período da Prehistoria que comprende dende o descubrimento da agricultura á creación da vida urbana e o uso da escritura. Durante este período descóbrese a agricultura, a gandaría e a cerámica. O home ten unha economía produtora e se sedentariza. Na península Ibérica iníciase en torno ao 4.500 a C.NUNCIATURA: Dignidade eclesiástica católica. É a embaixada que representa os Estados Pontificios ou, actualmente, o Vaticano. O nuncio é o embaixador papal.

O.-OBREIRO: Traballador asalariado nunha fábrica. É dicir, traballa nos talleres industriais por un salario. Aparece coa Revolución Industrial en loanza séculos XVIII-XIX.Vai ser o elemento produtivo das fábricas. Nos primeiros anos do XIX van a ir organizándose pouco a pouco, creando as súas organizacións de resistencia ante as accións dos patróns e empresarios. Tivo moita importancia as ideas e os escritos de Karl Marx ("Manifesto Comunista", 1848). Vanse ir organizando en sindicatos de tendencias comunistas, socialistas ou anarquistas.OMEYAS: Familia de orixe árabe que serán os califas do Imperio Islámico de 661 a 750 d.C A capital do califato Omeia será Damasco. Durante este califato os musulmáns conquistaron a península. No 750 todos os membros da familia califal Omeia, menos Abderramán; foron asasinados por Abul Abbas. Abderramán ben Omeia dominará a península Ibérica e establecerá o Emirato Independente de Córdoba en 756.A familia dos Omeias dirixirá o Emirato de Córdoba e o Califato de Córdoba ata 1035


ORDENAMENTO DE ALCALÁ: Código elaborado por Afonso XI de Castela en 1348. Intentou ordenar a administración de xustiza e sentar as bases do dereito nos tribunais. Pretendía a unificación legal en Castela e León e primaba a figura do rei no poder lexislativo.ORDES MILITARES: Confrarías ou irmandades de cabaleiros que unían a unha finalidade relixiosa a misión militar de combater o infiel. Naceron e desenvolvéronse a partir do século XI e recibiron numerosos territorios (en Estremadura, La Mancha e o Levante) durante o repoboación. As máis importantes foron a de Calatrava, Alcántara, Santiago (Castela) e Montesa (Aragón). Acumularon unha gran riqueza e un gran poder militar que os enfrontou varias veces ás monarquías e ao mesmo Papa do que dependían directamente. Estaban dirixidas por un mestra elixido polos cabaleiros e os monxes membros da orde. Este poder fixo que os Reis Católicos asociasen á Coroa os títulos de mestras, converténdose en sociedades honoríficas. Os seus bens territoriais serán expropiados na desamortización de Madoz (1855)

P.-PACTOS DE FAMILIA: Tratados entre os monarcas Borbones de Francia, de España e de Nápoles asinados en 1733, 1743 e 1762 co propósito principal de frear a expansión militar británica e combater a súa hexemonía marítima.PACTO DE OSTENDE: Acordo político entre liberais progresistas, demócratas, unionistas e algúns líderes moderados para organizar unha sublevación contra o goberno de Isabel II. Froito deste acordo será a revolución de 1868, " A Gloriosa", que derrocará á monarquía isabelina.PACTO DO PARDO: Acordo subscrito en 1885 entre Cánovas e Sagasta, xefes dos partidos conservador e liberal, para apoiar a rexencia de María Cristina e a continuidade dos Borbones en España. Na práctica vai supoñer o afianzamento dunha quenda pacífica de goberno entre os dous grandes partidos políticos da Restauración.PACTO DE SAN SEBASTIAN: Acordo político entre socialistas, republicanos, nacionalistas e outras forzas minoritarias para organizar unha sublevación contra o goberno de Afonso XIII, asinado en 1930. O Comité revolucionario establecido vai ser o futuro Goberno Provisional da IIª República. Consecuencia deste acordo foi a formación dunha coalición electoral para as municipais de 1931. A vitoria desta coalición supuxo a caída de Afonso XIII.PALEOLÍTICO: Período da Prehistoria onde se produce a aparición dos homínidos e os homos. Remata co descubrimento da agricultura. O paleolítico caracterízase por unha economía depredadora, a utilización de instrumentos de pedra tallada e polo nomadismo dos grupos humanos. Divídese en tres períodos: Inferior, Medio e Superior.PATRIOTA: Defensor dos dereitos de Fernando VII durante a Guerra da Independencia (1808-1813). Podían ter unha ideoloxía liberal e defenderán oestablecemento dun sistema constitucional (Constitución de Cádiz de 1812) ou poderán ter ideas absolutistas (servís) que rexeitaban toda innovación liberal que puidese emanar da influencia francesa.PARIAS: Tributos pagados polos reis de taifas aos reis cristiáns peninsulares. Pagábanse en ouro. Teñen grande importancia a partir do século XI porque era practicamente a única ruta de entrada de ouro en Europa.PARTIDO REFORMISTA: Partido republicano fundado por Melquíades Álvarez en 1.912. Era un partido liberal progresista formado por intelectuais reformistas. Entre eles destacan Ortega e Gasset e Manuel AzañaPARTIDO REVOLUCIONARIO CUBANO: Grupo político independentista cubano fundado por José Martí en 1894. Converterase na principal forza política e promoverá a guerra da Independencia cubana ( 1895-1898).PARTIDO NACIONALISTA VASCO: Partido político nacionalista fundado por Sabino Arana Goiri en 1894. Defendía os foros vascos, a relixión católica e a defensa dos valores burgueses moderados. Opúñase á perda de identidade do pobo vasco por efecto da industrialización e da inmigración. De ideoloxía republicana estendeuse entre os burgueses moderados e os propietarios das zonas rurais.PARTIDO RADICAL: Agrupación política nacida durante o Sexenio Democrático, estruturada en torno á figura de Ruiz Zorrilla despois da morte de Prim. A súa


ideoloxía era demócrata progresista. Os seus partidarios contribuíron ao establecemento da I ª República en 1873.PARTIDO REPUBLICANO RADICAL: Partido republicano fundado por Alejandro Lerroux. Era un partido minoritario que pretextando loitar por reivindicacións sociais e contra a corrupción, promoveu motíns e revoltas en Barcelona durante da "Semana Tráxica" de 1909. Posteriormente pasará a apoiar as forzas de dereitas e declararase antisocialista e antinacionalista. Formará goberno con apoio da C.E.D.A. en 1935.PESTE NEGRA: Nome dado á epidemia, que procedente de Asia, asola Europa en 1348/49 e anos posteriores. Hoxe coñéceselle como peste bubónica e orixinou a mortalidade de case una terceira parte importante de Europa.PLAN MARSHALL: Axuda económica norteamericana para a reconstrución dos países europeos tras a IIª Guerra Mundial. Ideado e planificado polo xeneral Marshall, Secretario de Estado ( Ministro de Asuntos Exteriores) tiña como obxectivo recuperar a capacidade produtiva europea para evitar a extensión do bloque socialista. Ofreceuse a todos os países occidentais salvo España. Aceptaron Francia, Gran Bretaña, Alemaña Occidental e Italia. Por presións soviéticas rexeitárona Checoslovaquia, Hungría, Iugoslavia e Polonia. En total calcúlase que houbo un investimento de 14.000 millóns de dólares de 1952.PLANS DE ESTABILIZACION: Conxunto de medidas económicas adoptadas en España entre 1957 e 1960 co obxectivo de equilibrar a economía española e liberar as súas estruturas para sentar as bases necesarias para o desenvolvemento, ao tempo que se aumenta a integración con outras economías exteriores (regulación de prezos e desaparición de controis intervencionistas).PLANS DE DESENVOLVEMENTO: Programación xeral da economía dun país durante un período determinado. En España os plans de Desenvolvemento Económico e Social comezan en 1964. Hai tres plans, un cada catro anos, abandonados a partir da crise económica de 1973. Perséguese a modernización das estruturas produtivas. Os beneficios da planificación débense en boa medida á coincidencia no tempo cunha etapa de prosperidade xeral a nivel mundial.POLOS DE DESENVOLVEMENTO: Beneficios fiscais e económicos que se conceden a determinadas cidades, xeralmente do interior (Valladolid, Zaragoza, Burgos, etc), durante a aplicación dos Plans de Desenvolvemento entre 1964 e 1972. Houbo 12 polos de desenvolvemento e é a primeira vez que o produto industrial supera ao produto agrícola na economía española.PRAGMÁTICA SANCIÓN: Lei elaborada por Carlos IV en 1789 e posta en vigor por Fernando VII en 1.830 pola que se anulaba a Lei Sálica. Esta lei permitiu o acceso ao poder de Isabel II.PREHISTORIA: Período da historia da humanidade que abrangue dende a aparición do home ata o descubrimento da escritura. Divídese en dous períodos, Paleolítico e Neolítico.PRESURA: Repoboación efectuado polos reis, nobres e clero na zona ao norte do Douro durante os séculos IX e X. Concedíase unha “yugada” de terra (medida de superficie que equivale á terra que un home pode traballar nunha xornada) aos repoboadores que debían permanecer un ano polo menos nas súas terras. Dará lugar a pequenos propietarios.PROLETARIADO: Clase social xurdida no século XIX coa chegada da Revolución Industrial. Son os traballadores e traballadoras que non son donos dos medios de produción (edificios, máquinas e materias primas) e reciben un salario a cambio da venda da súa forza de traballo.PRONUNCIAMENTO: Ameaza militar que pretende o cambio do goberno. Iníciase con manifestacións ( discursos, publicacións, panfletos, et.) que pretenden cambiar a acción de goberno. Se non se consegue prodúcese a sublevación militar e o golpe de Estado. O primeiro pronunciamento en España foi o de Rego en 1820 e o último o de Miguel Primo de Rivera en 1923. Foron moi numerosos ao longo do século XIX.PROPIOS: Bens inmobles (edificios e terras) propiedade dos concellos e municipios. Constitúen a súa principal fonte de ingresos durante os séculos XVIII e XIX.Estes bens eran alugados ou arrendados a particulares polos concellos en pública poxa. Foron desamortizados por Madoz en 1855.PROTECCIONISMO: Política económica do Estado tendente a protexer os produtos


nacionais fronte á competencia exterior. Para iso colocábanse aranceis nas alfándegas aos produtos estranxeiros e mesmo se chegaba a impoñer cotas. Esta política será defendida polos liberais moderados durante o reinado de Isabel II e durante a Restauración. É o sistema oposto ao librecambismo dos progresistas.PROTECTORADO: Territorio administrado por unha potencia estranxeira quemanterá algunhas institucións nativas e autoridades autóctonas, pero a potencia estranxeira farase a cargo da política exterior, a economía e a defensa do devandito territorio. A España concedéuselle o Protectorado do Norte de Marrocos (o Rif) en 1906. Na práctica é un colonialismo encuberto que xerará moitos problemas a España coas sublevacións das cabilas (tribos rifeñas).

Q.-QUINTAS: Substitución anual para o Exército. Na súa orixe, no século XVIII, aquinta é un sorteo entre os varóns de cada pobo. O nome séguese empregando no século XIX para referirse ao sistema de recrutamento obrigatorio. Ata medidos de 1920 existe a posibilidade de eludir esta obriga polo pagamento dunha cantidade en metálico (redención) ou soldados de cota.R.-RADICAL: Denominación que reciben os individuos de ideoloxía liberalprogresista e reformista. Os partidos radicais vanse caracterizar pola súa loita contra a corrupción, as peticións sociais e polo seu populismo.REALENGO: Terras e cidades que dependen directamente da autoridade do rei. Terras que non están sometidas a ningún señor feudal xa sexa laico ou eclesiástico.RECONQUISTA: Conquista militar por parte dos reinos cristiáns dos territorios dominados polos musulmáns. Iníciase coa batalla de Covadonga e remata coa conquista de Granada polos Reis Católicos en 1492. O reino de Asturias proclamouse continuador do reino visigodo de Toledo conquistado polos musulmáns e polo tanto a súa expansión territorial era recuperar as terras perdidas era "reconquista". A partir do século XII esta expansión militar terá característica de "cruzada".REGALISMO: Política levada a cabo polos reis do Despotismo Ilustrado (Fernando VI e Carlos III) pola que se pretendía arrebatar á Igrexa Católica o seu poder político e cultural. A Coroa obrigaba a Igrexa a someterse a unha censura estatal sobre os libros e circulares (encíclicas) que publicase (Pase Rexio).REXENCIA: Período en que os labores de goberno non as desempeña o Rei por minoría de idade, incapacidade ou ausencia prolongada. Na España Contemporánea sinalamos a de María Cristina de Borbón (1833-1840), a do Xeneral Espartero (1840- 1843) e a de María Cristina de Habsburgo (1885-1902)REXENERACIONISMO: Termo que aparece en España a finais do século XIX para englobar os proxectos críticos co sistema da Restauración e denuncian os problemas políticos, sociais e económicos que afectaban a España. É un movemento da pequena e mediana burguesía, marxinada do poder pola oligarquía dominante, que tomará protagonismo a partir do "desastre" de 1898. Un dos seus maiores representantes será o economista Xoaquín Costa.REDE RADIAL: Sistema dos trazados das estradas e, sobre todo, do ferrocarril, que consistía en que todas as liñas debían nacer en Madrid e estenderse cara á periferia española. Implantouse a mediados do século XIX.REFORMA AGRARIA: Proxectos tendentes a transformar a desigual estrutura da propiedade de terras existente no campo español (latifundio e minifundio). As primeiras ideas xorden no século XVIII, a partir do Reformismo Ilustrado (Jovellanos). O tema toma protagonismo no século XX, cando a desigual repartición da terra se asocia ao aumento da conflitividade social agraria. Na II República (1931-39) conséguense aprobar varios proxectos, pero a súa aplicación será lenta e desigual. A chegada da Ditadura de Franco (1939) poñerá fin ás expropiacións.REPARTIMENTO: Sistema de repoboación utilizado na península nos séculos XIV e XV. O rei distribuía entre os conquistadores dunha cidade os bens inmobles do interior das murallas e as terras abandonadas polos musulmáns tras a conquista. Esta medida beneficiou á nobreza e ao clero.REPOBOACIÓN: Proceso de ocupación e posta en produción de terras por parte dos


cristiáns nas terras arrebatadas aos musulmáns durante a Reconquista (séculos do IX ao XIV).Hai varias formas: Presura, Concejil, Donadíos. Teñen moita importancia porque se xeran os sistemas de propiedades da terra nos diferentes territorios españois que durarán ata o século XIX.REPÚBLICA: Sistema político no que o Xefe do Estado é elixido. En España existiron dúas repúblicas. A I ª República de 1873 a 1874 e a IIª República de 1931 a 1.939.REPUBLICANO FEDERALISTA: Partidario da teoría política que propón o principio dun pacto libremente establecido entra as diferentes rexións españolas que posúe as súas institucións de goberno propias, formando un Estado e acatando a autoridade dun goberno central. En España xorden os federalistas tras "A Gloriosa" (1868) e a súa figura máis sobresaínte foi Pi i Margall.REQUETÉ: Miliciano pertencente ás Comuñón Tradicionalista ( Carlistas) que participou na Guerra Civil Española ( 1936-39).RESTAURACION: Período da historia de España que transcorre dende o retorno dos Borbones en 1874 con Afonso XII, ata o Golpe de Estado de Primo de Rivera en 1923. Será unha forma de goberno baseado no sistema liberal, bipartidista (Conservadores e Liberais) e con forte poder real. Foi o sistema ideado por Cánovas del Castillo e marxinará a outras forzas sociais (partidos obreiros, nacionalistas...)REVOLUCIÓN DOS PREZOS: Inflación producida pola chegada masiva de metais preciosos das colonias americanas. Iníciase durante o reinado de Felipe II e continuará durante o reinado de Felipe III e Felipe IV. Orixinou a crise da agricultura e da artesanía castelá por falta de competitividade.REVOLUCION DE OUTUBRO 1934: Sublevación encabezada polas organizacións socialistas UGT e PSOE a partir da declaración de folga xeral, nun contexto europeo de ascensión das forzas fascistas (Mussolini e Hitler). No único sitio que tivo éxito foi en Asturias, onde intervirá o exército, ao mando do xeneral Franco, para impoñer a orde pública. A represión posterior foi atroz e será un dos elementos movilizadores que levarán ao triunfo á Fronte Popular en 1936.REVOLUCION "A GLORIOSA": Nome con que se coñece a Revolución iniciada en setembro de 1868, mediante un pronunciamento militar encabezado polo xeneral Prim, poñendo fin ao reinado de Isabel II. Pretendeu transformar as estruturas económicas e democratizar as institucións políticas do país.RIFEÑO: Habitante do Rif, rexión montañosa do norte de Marrocos. As cabilas (tribos rifeñas) protagonizaron a resistencia armada contra o dominio militar español na zona do protectorado durante o primeiro terzo do século XX, derrotando en varias ocasións os exércitos regulares españois.ROMANIZACIÓN: Proceso cultural de asimilación das leis, cultura, economía, relixión, idioma e costumes romanos por parte das comunidades indíxenas da península. Foi un proceso lento que se iniciou coa conquista. Tivo distinta intensidade dependendo de zonas e pobos. (218 a.C -476 d.C)

S.-SALICA, LEI: Regulamentación para a sucesión á Coroa de España asinada por Filipe V en 1713. Antepón o dereito a herdar de todos os varóns antes que as mulleres. Denomínase sálica porque era costume dos francos salios (a muller deixaba de pertencer á familia ao casar). Derrogada por Fernando VII (1830). Esta derrogación será a orixe das Guerras Carlistas de 1833-1839 e de 1869 a 1876.SANTA ALIANZA: Acordo tomado polos monarcas absolutistas europeos en o Congreso de Viena (1815) para salvagardar a vella orde política ameazada polos movementos liberais tras a Revolución Francesa. Van intervir militarmente naqueles estados que se encontren en perigo de perder os fundamentos do Antigo Réxime como aconteceu en España a partir de 1820.SANTA INQUISICIÓN OU SANTO OFICIO: Tribunal eclesiástico fundado no século XIII no sur de Francia para combater as desviacións relixiosas heréticas. En Castela foi implantado polos Reis Católicos en 1478 para reprimir as desviacións e delitos contra a fe cristiá. O seu momento de maior actividade está nos séculos XVI e XVII. No século XVIII o seu poder quedou moi limitado pola acción dos ilustrados.Desaparecerá en 1820.SEMANA TRAGICA: Nome con que se coñece o conxunto de actos de protesta producidos en Cataluña na última semana de Xullo de 1909. A decisión de


Maura de mobilizar os reservistas para incrementar o exército expedicionario en África, orixinou ondadas de protestas en toda España. As organizacións obreiras catalás, sobre todo as anarquistas, decretaron a folga xeral para impedir o embarque dos reservistas cataláns. O motín estendeuse e tomou claras tinguiduras anticlericais co asalto e queima de conventos e igrexas. O exército interveu e levouse a cabo unha forte represión.SENADO: Asemblea de notables. Durante a República Romana foi o órganolexislativo e administrativo máis importante e o que elixía os altos maxistrados. A partir das revolucións burguesas do século XIX os Parlamentos terán dúas cámaras: o Congreso e o Senado. Para acceder ao Senado esixíase uns requisitos de idade e riqueza máis altos, por iso era unha cámara máis conservadora. Na Constitución de 1978 o Senado é unha cámara de representación territorial.SERVIL (SER VIL): Cualificativo despectivo aplicado aos patriotas de ideoloxíaabsolutista durante a época das Cortes de Cádiz (1812) que defendían a Restauración do Antigo Réxime na figura de Fernando VII.SERVO: Persoa que carece de liberdade de movemento e que depende doutrapersoa. Durante a Idade Media os campesiños non podían abandonar os señoríos feudais e ademais debían pagar impostos e prestar servizos gratuítos aos señores feudais.SINDICATO: Asociación de traballadores organizada para a defensa dos seusintereses económicos e 'políticos. En España son legalizados en 1887. Os sindicatos españois máis antigos son o socialista UGT (1888) e o anarquista CNT (1910).Estes sindicatos terán unha enorme expansión a partir de 1.917 e serán un punto de referencia básico na IIª República e a Guerra Civil. Nos anos finais do franquismo (1962) xurdirá CCOO, que será legalizado en 1.977.SOCIALISMO: Ideoloxía xurdida no século XIX a partir dos escritos deSaint Simón, Proudhon, Fourier, Marx e Engels. Preconiza a organización da clase proletaria para conseguir melloras laborais e económicas. Pedirán a intervención o estado en economía e a creación dun " Estado do benestar". A súa meta última é a desaparición da propiedade privada e das diferenzas de clase coa colectivización dos medios de produción. A forza socialista máis importante de España será o PSOE, fundado en 1878.SOCIEDADE DE CONSUMO: Concepto co que se quere caracterizar ás sociedades occidentais capitalistas na segunda metade do século XX. A elevación do nivel de vida permite o incremento da demanda de produtos elaborados para o consumo familiar e individual. Os medios de comunicación de masa instan os individuos a incrementar o seu gasto.SOMATEN: Corpo paramilitar ou milicia composta por pequenos propietarios e burgueses, organizada para o mantemento da orde burguesa e para a represión da revoltas sociais. Serán importante os somaténs cataláns que actuarán no primeiro terzo do século XIX. Tamén reciben este nome as antigas milicias dos territorios forais.SUFRAXIO CENSITARIO: Dereito a voto restrinxido baseado na posesión de bens. Dáse nos sistemas liberais do século XIX. Os partidos moderados eran partidarios de maior restrición que os partidos progresistas.SUFRAXIO UNIVERSAL: Dereito a voto que posúen todos os cidadáns maiores de idade. O sufraxio universal masculino aparece en España na constitución de 1.869 (A Gloriosa) e posteriormente con Sagasta en 1.890. O sufraxio universal, incluíndo as mulleres, conseguirase en España durante a Segunda República (1931). A Constitución de 1.978 recoñece o dereito universal de voto a todos os españois maiores de 18 anos.T.-TERZOS: Unidade básica da arma de infantaría no exército español durante a Idade Moderna. Nesas unidades había piqueiros (picas ou lanzas longas), mosqueteiros e arcabuceiros. Contaban así mesmo cunha unidade de cabalaría de apoio. Destacaron pola súa disciplina no combate ao mesturar veteranos con novatos.TRATADO: Pacto entre nacións ou tendencias políticas co que se trata de finalizar un conflito ou desacordo.TRIPLA ALIANZA: Acordo defensivo asinado en 1.882 polo imperio alemán, o imperio


austrohúngaro e Italia. Renovable cada cinco anos. O inspirador foi Otto von Bismark. As tres potencias comprométense a respectar as súas áreas de influencia e de expansión. Prometen axudarse mutuamente en caso de conflito armado con Francia.Será a base dun dos dous bloques da I ª Guerra Mundial coñecido como "as potencias centrais", aínda que ao estalar a guerra Italia se declarará neutral e posteriormente entrará cos aliados da Tripla Alianza.TRIPLA AVINZA: Compromiso alcanzado en por Gran Bretaña, Francia eRusia co fin de opoñerse á Tripla Alianza e obter garantías de apoio militar no suposto enfrontamento con Alemaña. A busca do equilibrio de forzas que perseguen estas alianzas militares vai rematar provocando unha tensión antagónica nas relacións dos países implicados que desembocará nunha guerra xeneral cando xurda un pretexto (o asasinato do Arquiduque Francisco en Sarajevo en Xuño de 1914) e se iniciará a I Guerra Mundial (1914-1918).

U.-UNIÓN DE ARMAS: Sistema de contribución que deseñou o Conde-Duque deOliveirais (1640), que pretendía que todos os reinos da Monarquía española (Aragón, Portugal), contribuísen ás cargas financeiras e de homes que soportaba o Reino de Castela. Orixinará as sublevacións de Portugal, Cataluña, Aragón, Andalucía. Fracasou.UNÓN XERAL DE TRABALLADORES (UGT): Sindicato socialista fundado por Pablo Iglesias en 1.888. Terá a súa maior expansión e protagonismo político na primeira metade do século XX.UNION LIBERAL: Agrupación política xurdida no Bienio Progresista (1854-1856) que ocupaba responsabilidades de goberno no reinado de Isabel II. De ideoloxía liberal-conservadora e posición centrista fronte a moderados e progresistas. O Xeneral O´Donell é o seu líder indiscutible. A partir de 1866 os unionistas participarán na conspiración formada para derrocar a Isabel II.UNION PATRIOTICA: Agrupación cívica de apoio á Ditadura de Primo deRivera (1923-1930). De ideoloxía conservadora e corporativista (o seu lema: "Patria, Relixión e Monarquía,"), foi creada nun principio como alternativa aos partidos políticos parlamentarios, pero fracasou como organismo para a mobilización das masas a favor do réxime militar.USATGES: Recompilación do dereito da cidade de Barcelona elaborado no século XI que acabará estendéndose a toda Cataluña, Baleares e Sardeña. Regulaba tanto os asuntos públicos ( institucións, eleccións...) como privados. Algúns restos do dereito privado e familiar seguen estando vixentes.

V.-VALIDO OU PRIVADO: Personaxe no que o rei delegaba as funcións degoberno. É propio dos Austrias Menores (Filipe III, Filipe IV, Carlos II). Os validos máis importantes foron o Duque de Lerma (Filipe III) e o Conde-Duque de Olivares con Filipe IV.VERGARA, CONVENIO: Acordo asinado en 1839 polo Xeneral Esparteiro e o Xefe carlista Maroto, a través dun famoso abrazo que pon fin á primeira guerra carlista. A cambio da entrega das armas e a submisión dos carlistas á Monarquía Constitucional garántese a pervivencia dos foros nas provincias vascas.VIGA: Facción que participou na crise civil da cidade de Barcelona nos séculos XIV e XV. Estaba integrada polos sectores económicos máis poderosos e defendían unha oligarquía pechada no goberno da cidade e unha política de liberdade de comercio que favorecía os grandes comerciantes. Fernando "O Católico" rematou co conflito coa insaculación dos cargos.VICERREI: Alto maxistrado que goberno un reino durante a ausencia do rei e no seu nome. Cando os Reis Católicos non estaban nun dos seus reinos, nomeaban un gobernador supremo e representante persoal seu neste. Tiña amplos poderes executivos e xudiciais. A maioría dos vicerreis pertenceron á alta nobreza, ao clero e á mesma familia real. Este sistema de goberno estendeuse a América tras a súa conquista.VICERREINADO: Cada unha das grandes unidades territoriais en que dividiu a


América hispana tras a súa conquista. Á fronte do goberno estaba un vicerrei nomeado polo monarca. No século XVI había dous vicerreinados Nova España (México e Centroamérica) e Nova Castela (Perú e toda Sudamérica). Posteriormente e no século XVIII xurdiron o Vicerreinado de Nova Granada (Colombia e Venezuela) e ou Vicerreinado do Río da Prata (Arxentina, Uruguai e Paraguai). Os vicerreinados divídense en Audiencias.

X.-XENOFOBIA: Sentimento de odio cara a ou estranxeiro.

· web viewas máis amplas son cataluña e o país vasco.autoritarismo: tendencia política...

Documents