verslag werkplaats cultuur en gedrag - gezondenveiligwerkt.nl werkplaats cultu… · behulp van...
TRANSCRIPT
Kennismaken met Rijksbreed | 15 mei 2009
Programma Zelfregulering Gezond en Veilig werken
Verslag Werkplaats Cultuur en Gedrag Den Haag, 30 november 2016
Sabine van Eck, projectleider
programma zelfregulering gezond
en veilig werken, presenteert de
opzet van het programma.
Rob Triemstra, plv. directeur
gezond en veilig werken
van het ministerie van SZW
heet iedereen welkom.
Joyce Rupert, onderzoeker,
geeft toelichting op de Scan
Veilig Gedrag die bedrijven en
branches inzicht geeft in die
elementen in de organisatie-
cultuur die van belang zijn om
veilig en gezond werken te
borgen.
Programma van de middag
In deelsessies gaan de deelnemers
met vraagstukken aan de slag met
behulp van intervisie-methode.
De volledige presentatie van Joyce Rupert is te vinden in de bijlage.
Lancering van de scan eind februari 2017 op www.gezondenveiligwerkt.nl
Joyce Rupert en Lieke Witlox geven een toelichting op de Scan Veilig Gedrag
De vraagstukken van deelnemers In groepen bespreken de deelnemers de ingebrachte
vraagstukken. En kiezen vraagstukken uit ter verdieping in
deelsessies. Een selectie:
“ Hoe krijgen we bedrijven zover dat
ze (bijna)ongelukken melden aan de
branche, zodat we hiermee branche-
RIE kunnen verbeteren?”
“Hoe krijgen we
medewerkers
betrokken bij
verminderen van
ongelukken?”
“ Hoe kunnen we goed gedrag bij
medewerkers vanzelfsprekend en
blijvend maken?”
“Hoe borg je kwaliteit in de
bouw, wanneer het V&G-
dossier niet (volledig ) af is?”
“Hoe kun je met een
externe partij tot werkelijke
verbetering en borging van
veiligheid komen?”
“Op welke wijze kun je
werkdruk op werkvloer
laten afnemen, rekening
houdend met de hoge
druk die op het (tussen)
management ligt?”
“ Hoe voorkom je
een spagaat tussen
arboprofessionals en
werkvloer?”
“Hoe kan branche effectief leden
beïnvloeden in arbobeleid, zonder teveel te
bemoeien met individueel beleid leden?”
“ Hoe krijgen wij meer (aan)meldingen
van situaties die net goed zijn gegaan
vanuit medewerkers? “
“ Er verandert meer dan we op de
werkvloer aankunnen, door oudere
medewerker en stugge karakters:
hoe deze te stimuleren?
In groepen gaan deelnemers in intervisievorm aan de slag
De vraagstukken zijn besproken met behulp van een
gestructureerde intervisiemethode in drie
stappen. Iedere groep heeft op deze manier twee
vraagstukken besproken. Heldere spelregels helpen
om met elkaar en in vertrouwen tot (andere)
oplossingen te komen.
Stap 1: Vraagsteller geeft toelichting op de situatie,
complicatie en vraag en deelnemers stellen
vragen: heb ik de vraag echt goed begrepen?
Stap 2: Deelnemers associëren vrij op mogelijke
oorzaken en analyse van het vraagstuk.
Vraagsteller luistert en reageert op aangedragen
associaties.
Stap 3: Deelnemers bedenken oplossingen en
delen deze met de vraagsteller. Vraagsteller geeft
aan waar hij/zij verder mee kan/wil.
Vraagstuk 1: Oudere werknemers en veiligheidscultuur
Situatie: Er gebeuren gelukkig weinig ongelukken. Bij ons werken veel mensen al lang
bij het bedrijf en merk je dat het lastig is om deze mensen te overtuigen dat het met
betrekking tot veiligheid anders moet. De eisen veranderen en zeker nu het overal wat
beter gaat, wordt er ook meer aandacht aan veiligheid besteed. We hebben het allemaal
drukker gekregen, zeker omdat er in de loop van de tijd minder mensen in dienst zijn
genomen.
Complicatie: De gedragsverandering is het probleem, hoe krijg je mensen mee die al
langer meelopen? Hoe laat je hen inzien dat het anders moet? Mensen zien vaak geen
noodzaak tot verandering omdat ‘het nu toch gewoon goed gaat’.
Vraag: Hoe krijg in de noodzaak van de cultuurverandering, bij vooral de oudere
werknemers, duidelijk? Hoe bereik ik ze hiermee en maken we ze duidelijk dat het vooral
om hun veiligheid gaat. Hiermee moet je ook het financiële aspect als bedrijf ook niet uit
het oog verliezen.
Vraagstuk 1: De adviezen, tips en oplossingen vanuit de groep
Ga op zoek naar (interne/externe) ambassadeurs of nieuwe helden voor steun
en voorbeelden.
Ga in overleg met de preventiemedewerker of OR voor steun en agendering, of
bij BHV. Creëer draagvlak bij voormannen en productieleiders.
Stel heldere regels en criteria op voor veiligheid en creëer duidelijkheid bij
iedereen. Zorg voor naleving.
Onderzoek waar weerstand inzit (baanverlies, competentie, onzekerheid).
Maak mensen bewust van risico’s en de gevolgen als het mis gaat, leg uit
waarom het van belang is. Probeer naast toolboxen of posters ook nieuwe
vormen zoals een video.
Betrek medewerkers actief: Vraag in werkoverleg wat de veiligheidsbeleving is
(waardeoordeel van 0-10) en vraag wat er nodig is om dit met 1 punt te
verhogen en hoe dit gerealiseerd kan worden.
Pleeg interventie met ‘nieuwelingen’ als ‘agents of change’ en zorg dat je een
aantrekkelijk bedrijf bent voor nieuwe medewerkers.
Vraagstuk 2: Van papieren werkelijkheid naar veiligheid in de praktijk
Situatie: Ik zie bij veel bedrijven dat ze vaak zeggen dat ze goed bezig zijn en op papier
ziet het er allemaal goed uit, maar bij observaties merk ik dat er toch veel per ongeluk
goed gaat.
Complicatie: Mensen zien graag de ideale situatie en reflecteren daarop, terwijl in de
praktijk allerlei factoren vaak tegelijkertijd meespelen.
Vraag: Hoe breng je dit pijnpunt nu onder de aandacht zodat er serieus aangepakt
wordt?
Vraagstuk 2: De adviezen, tips en oplossingen vanuit de groep
Maak mensen (nog) meer bewust van de risico’s die ze lopen (bijvoorbeeld
met filmpjes) of door het spiegelen van gedrag.
Laat het management aangeven wat het veiligheidsniveau nu is en of zij dit
voldoende vinden of nog een stap hoger willen. Laat hen een missie en ambitie
uitspreken.
Breng eventuele gevolgen in kaart en geef aan wat dit betekent voor
medewerker, teamleider en directie.
Bevorder het signaleren van risico’s, bijvoorbeeld door medewerkers die een
on-veiligheidsmelding doen een podium te geven waarbij ze ook vertellen
waarom melden voor hen belangrijk is.
Creëer en stimuleer een aanspreekcultuur.
Inventariseer waar de houding en het gedrag vandaan komen (bronaanpak
AHS-strategie) en kijk vanuit daar naar mogelijk verbeteradvies.
Creëer met meerdere werknemers vanuit verschillende lagen uit de organisatie
een interventiemoment voor draagvlak en betrokkenheid.
Leg de verantwoording (en daarmee betrokkenheid) bij medewerkers zelf.
Laat directie zelf (on)veiligheid ervaren, bijvoorbeeld als undercover baas.
Vraagstuk 3: Rol branche bij verbeteren gezond en veilig werken op de werkvloer
Situatie: Een brancheorganisatie staat voor alles op het gebied van gezond en veilig
werken binnen de branche. Van beleidsvoorbereidend tot informeren en stimuleren. Het
knelpunt is om individuele werkgevers en hun medewerkers te stimuleren om in
onderlinge samenwerking te praten en te werken aan gezond en veilig werken.
Complicatie: Werkgevers en medewerkers hebben gezond en veilig werken niet hoog
genoeg op de (gezamenlijke) agenda staan. Ten aanzien van PSA valt op dat er ook vaak
berusting is. Medewerkers in de branche melden ongewenste omgangsvormen vaak niet
eens (meer). Hierbij speelt ook mee dat de klant of de leidinggevende/werkgever niet
altijd even goed omgaan met de melding. Het werken op locatie bij de klant en/of het
solitair werken en/of in avond/nachtdienst is een complicerende factor.
Vraag: Hoe kan ik op brancheniveau werkgevers en medewerkers stimuleren om zoveel
mogelijk samen op te trekken om gezond en veilig te werken?
Vraagstuk 3: De adviezen, tips en oplossingen vanuit de groep
Op brancheniveau campagne voeren en een discussie op gang brengen over
veilig en gezond werken.
Binnen de branche goede voorbeelden delen (best practices) via bijvoorbeeld
een branchehandboek of training.
Werkbezoek afleggen bij bedrijven om het onderwerp goed aan te kaarten bij
werkgevers en werknemers.
Branchebrede afspraken maken over goed werkgeverschap in bijvoorbeeld
een convenant of code.
‘Inhuurders’ betrekken bij het zorgen voor een gezonde en veilige
werkomgeving (ketenaanpak).
Als branche met werkgevers een gezamenlijke aanpak gericht op werknemers
ontwikkelen.
‘Slecht’ opdrachtgevers ook aan de kaak stellen.
Leren van andere branches (zoals zorg, brandweer).
Analyseren wat er goed gaat in de branche (succesfactoren bepalen).
Vraagstuk 4: Aanspreekcultuur versterken
Situatie: We hebben veel aandachtspunten wat betreft veilig gedrag. Denk aan snij
instructies, plaatsen van de voeten bij rijdend materieel, verkeersregels, etc. Hier wordt
regelmatig aandacht aan besteed bij de opstart van dienst. Medewerkers houden zich
hier wel aan als de leiding aanwezig is. Toch gebeurt het niet altijd. Mijn wens is dat
wanneer collega’s zien dat naleving niet gebeurt, ze elkaar kunnen en willen aanspreken.
Complicatie: Ik denk dat in elke medewerker 3 aapjes in één zitten: Ik zie niets, ik hoor
niets en ik zeg niets. Mensen willen niet ‘verklikken ‘en steunen blijkbaar hun collega’s
ondanks dat ze ‘gevaar’ lopen.
Vraag: Hoe krijg ik dit voor elkaar?
Vraagstuk 4: De adviezen, tips en oplossingen vanuit de groep
Ga hierover in gesprek gaan met kleinere groepen medewerkers (bijvoorbeeld
met behulp van foto’s van onveilige situaties).
Organiseer een cursus ‘hoe spreek ik mensen positief aan op onveilig gedrag?’
Vergroot bewustwording van risico’s: laat medewerkers zelf het risico
benoemen of laat dit door een (ervarings)deskundige vertellen.
Creëer een situatie waarin meer melden van onveilige situaties loont.
Maak het melden van situaties laagdrempelig (brievenbus) en kies bijvoorbeeld
voor alternatieve manieren van melden (vlag, bordje).
Maak aandacht voor gezond en veilig werken iets positiefs, bijvoorbeeld door
introductie van een ‘Veiligheidsman/vrouw van de week’-verkiezing.
Vraagstuk 5: blijvend aandacht houden voor het verminderen van ongevallen en bijna ongevallen
Situatie: De ongevallen en bijna-ongevallen rapportage wordt door iedere afdeling zo
volledig mogelijk ingevuld en gedeeld. Deze worden ook dagelijks (tijdens overleggen)
besproken.
Complicatie: Steeds vervallen we in herhaling. De (bijna) ongevallen blijven zich
voordoen.
Vraag: Hoe krijgen we onze medewerkers betrokken om deze (bijna)ongevallen te
verminderen?
Vraagstuk 5: De adviezen, tips en oplossingen vanuit de groep
Zorg voor andere en intrinsiek veilige hulpmiddelen of zorg voor andere
aanpassingen op de werkplaats, bijvoorbeeld met gebruik van ‘nudging’.
Kijk kritisch naar huidig werkproces: wat kan daarin verbeterd worden?
Maak een toolbox met voorbeelden en instructies; betrek goede voorbeelden
van andere afdelingen.
.Betrek mensen actief erbij: geef ze verantwoordelijkheid en vertrouwen.
Zorg voor norm vanuit management voor ‘zero accidents’ en draag dit uit. Zorg
voor voorbeeld gedrag op alle niveaus.
Analyseer ongevallen en meldingen en onderzoek ook relatie met verzuim.
Organiseer een cursus ‘hoe spreek ik mensen positief aan op onveilig gedrag?’
Vergroot bewustwording van risico’s: laat medewerkers zelf het risico
benoemen of laat dit door een (ervarings)deskundige vertellen.
Zorg voor positieve boodschap: goede voorbeelden, ‘helden’-programma,
belonen veilig gedrag.
Kies voor andere vormen en werkwijzen, bijvoorbeeld digitaal.
Kies voor thematisch voorlichten en bespreken; betrek ook bijvoorbeeld een
slachtoffer bij voorlichting.
Vraagstuk 6: Verbreden van gebruik en draagvlak van Vignet Arbeidsveiligheid binnen branche
Situatie: Binnen een branche is de afgelopen jaren gewerkt aan het ontwikkelen van een
vignet Arbeidsveiligheid. Volgende stap is de verdere uitrol binnen de sector. De ervaring
van de brancheorganisatie is dat overtuigen tot deelname van nieuwe bedrijven vooral
lukt in persoonlijke overtuiging en mond-tot-mond-reclame. Het zou enorm helpen als
bedrijven actief vragen naar het vignet, bijvoorbeeld omdat I-SZW het belang van het
vignet onderschrijft.
Complicatie: Beïnvloeding van instanties als I-SZW gaat langzaam; ‘politieke” molens
malen langzaam. De opbrengst van arbeidsveiligheid laat zich niet altijd rechtstreeks
vertalen in geld. Voor bedrijven zijn andere zaken zijn ook belangrijk (prijs, kwaliteit,
productie).
Vraag: Hoe beïnvloed ik afnemers/bedrijven en ook instanties als I-SZW met
argumenten waar men niet om heen kan. Die argumenten heb ik tot nu toe niet
gevonden. Ik weet: “Frappez, frappez toujours”, maar dat gaat wel langzaam…
Vraagstuk 6: De adviezen, tips en oplossingen vanuit de groep
Draag de “good practices” van bedrijven met Vignet actief uit.
Breng positieve boodschap over Vignet op bv website, met als kop “We zijn al
zo ver”
Benut de Vignetbedrijven als ambassadeurs en laat hen ‘het verhaal vertellen’
en de argumenten geven (bijv. in een nieuwsbrief).
Zorg dat je de communicatie over Vignet meer bottom-up organiseert en
minder top-down en neem ook ruimte voor de tegengeluiden
Beloon positief gedrag (‘wie doen er mee) in plaats van focus op wie niet mee
doen. Zet deelnemers in het zonnetje.
Maak een business case: Analyseer kosten-baten op branche-niveau;
analyseer ook de lasten en baten van het niet-meedoen.
Biedt als branche vooral kennis, inzicht en enthousiasme aan potentiële
nieuwe afnemers van het Vignet.
Zoek naar andere stakeholders, zoals verzekeraars om Vignet te verbreden.
Hou het klein (clusteren van onderwerpen, gelaagdheid in de branche RI&E).
Vraagstuk 7: Intrinsieke motivatie van medewerkers behouden
Situatie: Binnen een branche is een project afgerond dat succesvol heeft bijgedragen
aan het verhogen van het veiligheidsbewustzijn van de medewerkers door sterk te
leggen op inzicht in het nemen van risico’s, het aanspreken van medewerkers op hun
gedrag en daarmee de cultuur in het bedrijf verbeteren. Nu het project is afgerond
zien we dat enkele bedrijven zich toch weer laten leiden door de waan van de dag en
minder bezig zijn met hetgeen ze in het project hebben geleerd en toegepast.
Complicatie: Medewerkers zeggen veel te hebben geleerd over het nemen van
risico’s en ervaren het als positief dat ze inzicht hebben gekregen hoe hun gedrag te
wijzigen, zodat minder gevaarlijke situaties ontstaan, maar ze kunnen daarna toch
weer vervallen in “oud gedrag”.
Vraag: Hoe kunnen we goed gedrag bij medewerkers vanzelfsprekend en blijvend
maken?
Vraagstuk 7: De adviezen, tips en oplossingen vanuit de groep
Begin klein, bijvoorbeeld in groepjes van medewerkers.
Houd een duidelijk doel voor ogen.
Organiseer een verbindende schakel tussen medewerkers en leiding als motor.
Borg oplossingen die goed zijn echt in de organisatie.
Houdt regelmatig een toolbox meeting.
Betrek de medewerkers bij het vinden van oplossingen (bv Kaizen cockpit).
Stel leuke nieuwsbrief op die medewerkers thuis ontvangen.
Bijlage:
Scan Veilig Gedrag - presentatie Joyce Rupert
Veiligheidsgedrag
Compliance: het opvolgen van regels en procedures met betrekking tot
veiligheid (moeten)
Participatie: vrijwillige gedragingen die niet alleen de directe veiligheid
van de persoon zelf, maar ook de veiligheid van personen in zijn
directe omgeving en in de organisatie als geheel bevorderen (willen)
Onderzoek laat zien dat participatie eerder tot innovatievere
oplossingen
en duurzamer veiligheidsgedrag leidt dan compliance….
Werkplaats Cultuur & Gedrag 30 november 2016
Inhoudelijke achtergrond
PERSOON
Individuele
verschillen
Route 2
Route 1
OMGEVING
Organisatiecult
uur
Sociale
omgeving
Taakontwerp
Kennis en
vaardigheden
Intrinsieke
motivatie
Uitkomsten
Ongevallen
Verwondingen
Regels en
procedures
Monitoring
en controle
Veiligheids-
gedrag
Complian
ce
Participati
e
Werkplaats Cultuur & Gedrag 30 november 2016
Wat meet de scan en hoe?
Werkplaats Cultuur & Gedrag
Gebieden Wie beoordeelt wie?
1 Veiligheidsprestatie:
compliance en participatie
2 Intrinsieke motivatie
3 Leiderschap
4 Collegiale steun
5 (Hoger) management
30 november 2016
Wat kom ik te weten?
Rapportcijfer voor uw organisatie: 7,0
Werkplaats Cultuur & Gedrag 30 november 2016
Wat kom ik te weten?
Werkplaats Cultuur & Gedrag
7,88,4
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
Leidinggevenden Medewerkers
Sco
re =
=>
Compliance
Medewerkers beoordelen hun compliance
gedrag gemiddeld met een 8,4 en
leidinggevenden beoordelen het compliance
gedrag van medewerkers gemiddeld met een
7,8. Dit betekent dat medewerkers in uw
organisatie zeggen vaak de regels en procedures
op te volgen. Leidinggevenden in uw organisatie
zeggen dat medewerkers vaak regels en
procedures opvolgen. Het gemiddelde voor
compliance, gemeten over beide groepen komt
daarmee op 8,1.
30 november 2016
Wat heb ik eraan?
Adviezen die u kunt toepassen op uw organisatie, gericht op:
1. Verhogen intrinsieke motivatie
2. Effectief inzetten sociale omgeving
3. De dialoog starten bij verschillen in beleving
Werkplaats Cultuur & Gedrag 30 november 2016