verbruikerstudies grade 12 voorbereidende ......3.2.3 advies vir iemand wat hartsiektes het oor hoe...
TRANSCRIPT
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 1 van 18
VERBRUIKERSTUDIES
GRADE 12 VOORBEREIDENDE EKSAMEN
MEMORANDUM
1.1
1.2
VRAAG 1
1.1.1 B
1.1.2 D
1.1.3 C
1.1.4 B
1.1.5 A
1.1.6 B
1.1.7 D
1.1.8 B
1.1.9 D
1.1.10 B
1.1.11 B
1.1.12 B
1.1.13 D
1.1.14 A
1.1.15 A
1.1.16 A
1.1.17 D
1.1.18 A
1.1.19 A
1.1.20 C
PAS DIE KOLOM
1.2.1. H
1.2.2. C
1.2.3. E
1.2.4. A
1.2.5. B
(20)
(5)
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 2 van 18
1.3
1.4
1.5
Kies die korrekte antwoorde
B C E F J
Gee die korrekte term
1.4.1 Diabetes
1.4.2. Cholesterol
1.4.3. Osteoporose
1.4.4. Anemie
1.4.5. Laktose intoleransie
Gee die korrekte term
1.5.1. Styl
1.5.2. Afname
1.5.3. Klerekasbeplanninng
1.5.4. Bêre-koop
1.5.5. Aksynsbelasting/sondebelasting
(5)
(5)
(5)
TOTAAL VIR VRAAG 1: 40
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 3 van 18
VRAAG 2 DIE VERBRUIKER
2.1 Swendelary (enige 1 + 2 punte vir verduideliking)
Aanlyn swendelary - stuur briewe, maak allerhande eise en vra vir
bankbesonderhede
Phishing (Hengel) - vals e-posse wat voorgee om van banke of
ander finansiële instellings te wees
Lotery-swendelary - ontvang kennisgewing wat beweer dat jy
gewen het. Voordat jy geld ontvang wat jy gewen het, moet jy ‘n
bedrag betaal
Werk-vanaf-die-huisslenter - moet betaal om inligting te ontvang
Swendelary (Scam)-briewe wat hulp vra - aanspraak maak op
liefdadigheid of hulp nodig om geld te ontvang of te deponeer
Rekenaarvirus - wanneer u e-pos oopmaak, gee virus
buitestaanders toegang tot persoonlike inligting
419 bedrogspul - speel op emosies wanneer aanspraak vir geld
gemaak word
Identiteitsdiefstal - misdadiger kry van jou inligting, bv ID. Doen hom
voor as iemand anders en kry krediet op jou naam.
Krediet- / debietkaartdiefstal - Bankkaart gekloon en persoon het
toegang tot jou rekening
KIES EEN TIPE BEDROGSPUL
Onthou
(3)
2.2 Verskil tussen waarborg en geldterugwaarborg
Waarborg skriftelike belofte dat kwaliteit of duursaamheid van
produkte of dienste aan sekere standaarde sal voldoen.
Geldterugwaarborg - geskrewe belofte om produk te vervang of te
herstel indien item nie aan standaard voldoen nie. Waarborg teen
verlies
Verstaan
(4)
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 4 van 18
2.3 Geldigheid van geldterugwaarborg by die aankoop van grys
goedere
Omdat grys goedere nie deur die regte kanale ingevoer is nie, is die
geldterugwaarborg nog steeds geldig soos dit geïmpliseer word
indien goedere breek.
Maatskappy wil handelsmerk beskerm
Verstaan
(2)
2.4.1 Verhouding tussen VPI en inflasie
• VPI-maatreëls verander / styging in pryse van goedere en dienste.
• VPI meet inflasie
• Inflasiekoers is persentasie waarteen die prys van goedere en dienste
toeneem
• Inflasie is persentasieverandering in VPI
• In uittreksel het dit met 6,4% toegeneem
Verstaan
(4)
2.4.2 Verbruikers verminder effek van:
a. Swak rand
Koop minder ingevoerde goedere omdat die koste van plaaslike
goedere minder is
Vergelyk pryse en koop rond
b. Petrolprys
Reis minder - gebruik openbare vervoer
Gebruik goedkoopste vervoer beskikbaar
Loop wanneer moontlik
Doen alles moontlik in een uitstappie
Evalueer
(2)
(2)
2.5.1 LBS – Lopende betaalstelsel
(1)
2.5.2 BTW – belasting op toegevoede waarde
(1)
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 5 van 18
2.5.3 Verduidelik enige EEN
LBS – belasting wat maandeliks van salaris verhaal word
OF
BTW – 14% belasting wat by die prys van goedere en dienstes gevoeg word
Onthou
(1)
TOTAAL VIR VRAAG 2: 20
VRAAG 3 VOEDSEL EN VOEDING
3.1
3.1.1
3.1.2
3.1.3
Glukemiese Indeks
Definisie van Glukemiese indeks
Is 'n maatstaf waar 'n waarde van 1 tot 100 gegee word aan
verskillende kosse wat koolhidrate bevat, gebaseer op die effek op
bloedglukosevlakke.
Onthou
Verskil tussen hoë-GI, intermediêre GI en lae-GI kosse
Hoë-GI kosse veroorsaak dat die bloedglukosevlak vinnig en skerp
toeneem.
Intermediêre voedsel veroorsaak 'n matige toename in die
bloedglukosevlakke.
Lae-GI-voedsel laat glukose stadig en geleidelik in die bloedstroom
vry en hou die glukosevlakke konstant vir 'n paar uur.
Onthou
Voordele vir sportlui en diabetici om 'n lae-GI dieet te volg.
Beter beheer van bloedglukosevlakke
Hou 'n konstante toevoer van energie / glukose, en voorkom dat
die bloedglukosevlakke laer daal.
Groter energievoorsiening.
Help om 'n gesonde manier gewig te verloor of in stand te hou.
Verstaan
(2)
(3)
(4)
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 6 van 18
3.1.4
TWEE maniere waarop die Glikemiese vlak in 'n ete verlaag kan
word
Deur een van die volgende volgende in te sluit:, neute, sade,
lensies, bone, rys, suiwelprodukte, vesel en meeste groente.
Die kombinasie van 'n hoë-GI kos met 'n lae-GI kos.
Evalueer
(2)
3.2
3.2.1
3.2.2
Arteriosklerose
Definisie van arteriosklerose
Die proses waardeur plaak opbou op die beskadigde binnewande
van arteries
Onthou
Moontlike oorsake van arteriosklerose of hartsiektes
Rook
Hoë cholesterolvlakke in die bloed
Hoë bloeddruk
Diabetes
Onaktiewe leefstyl
Oorgewig
Stres
Oormatige alkoholinname
Dieet ryk aan versadigde vette
Oorerwing
Ouderdom
Enige 3
Onthou
(2)
(3)
3.2.3 Advies vir iemand wat hartsiektes het oor hoe om hul dieet en
lewenstyl aan te pas om die siekte te bestuur
Verminder die inname van versadigde vet in jou dieet.
Wees bewus van versteekte vette in voedsel.
Beperk die inname van hoë cholesterolvoedsel.
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 7 van 18
Beperk die inname van rooivleis, verhoog jou inname van
olierige vis.
Verhoog jou inname van oplosbare vesel.
Eet 'n gebalanseerde dieet met 'n verskeidenheid verskillende
kosse.
Beperk die gebruik van sout aangesien dit lei tot hoë bloeddruk.
Gebruik gesonde kookmetodes, vermy braai jou kos.
Oefen gereeld.
Hou op rook.
Verminder stres.
Gebruik alkohol matig.
Handhaaf 'n gesonde liggaamsgewig.
Enige 6
Verstaan
(6)
3.3 Voedselallergie vs Voedselintoleransie
Voedselallergie kom voor wanneer die immuunstelsel reageer op 'n
spesifieke kos (gewoonlik 'n proteïen) wat dit as skadelik beskou.
Voedselintoleransie is 'n nie-allergiese reaksie of hipersensitiwiteit vir
voedsel. Liggaam is nie in staat om 'n spesifieke kos of bestanddeel
te verteer nie.
Verstaan
(2)
3.4
3.4.1
3.4.2
Gevallestudie - Voedselverwante siekte
Siekte gediagnoseer in die gevallestudie
Hepatitis A
Verstaan
TWEE ander simptome van hierdie siekte wat nie in die
gevallestudie gelys is nie
Moegheid /uitputting
Buikpyn en ongemak, veral rondom die lewer
Matige koors
Verlies van eetlus
Gewrigspyn
Geel van vel en wit van die oë (geelsug)
(1)
(2)
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 8 van 18
3.4.3
3.4.4
Enige 2
Verstaan
Hoe verskil hierdie siekte van ander voedselverwante siektes?
Hoogs aansteeklike lewerinfeksie en beïnvloed dus die
funksionering van die lewer.
Inenting is beskikbaar.
Behandeling van die siekte in die gevallestudie
Geen spesifieke behandeling nie, aangesien die liggaam
vanself van die virus ontslae raak.
Bestuur die simptome:
Bedrus
Vermy middels wat ekstra spanning op die lewer sal veroorsaak.
dws alkohol en sekere pynmedikasie
Vermy vetterige kosse aangesien dit naarheid veroorsaak
Verstaan
(2)
(3)
3.4.5 TWEE ander voedselverwante siektes
Gastro-enteritis
E.coli
Disenterie
Cholera
NIE TB.
Onthou
(2)
3.5
3.5.1
Gevallestudie - Organiese voedsel
DRIE redes waarom jy organies geproduseerde
voedselprodukte verkies.
Voedsel is natuurlik, die vermindering van gesondheidsrisiko's
Voedsel is meer voedsaam
Voedsel smaak beter
Geen chemiese bemestingstowwe gebruik nie
Welsyn van diere word beskerm
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 9 van 18
Geen gebruik van antibiotika of groeihormone nie
Organiese boerderymetodes benodig minder energie
Minder besoedeling
Meer werksgeleenthede
OF enige ander relevante antwoord
Enige 3
Evalueer
(3)
3.5.2 Hoekom is daar so baie meningsverskil oor geneties gemanipuleerde
kos
Kan allergiese reaksies in sommige mense veroorsaak.
Die effek van die oorgedraagde gene in ander produkte is nog
onbekend.
Navorsing is nog steeds nuut / jonk om die langtermyn-effekte te ken.
Die impak op die omgewing op die lang termyn is nog onbekend.
Ontwikkeling van antibiotiese weerstand
Evalueer
(3)
TOTAAL VRAAG 3: 40
VRAAG 4: Kleding
4.1 4.1.1 Kriteria van vervaardigers om fair trade logo te gebruik.
Hulle betaal regverdige/billike lone
Verskaf goeie werksomstandighede
Voorsien aanvaarbare werksure
Hulle gebruik nie kinderarbeid nie
Hulle voldoen aan die arbeids- en veiligheidswet
Hulle ondersteun omgewingsvohoubaarheid
Onthou
(2)
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 10 van 18
4.1.2 Jong volwassenes en handelsmerkklere
Portuur aanvaarding / ooreenstemming / sosiale status / gevoel
van samehorigheid is baie belangrik vir jong volwassenes.
Handelsname impliseer onmiddellike gewaarborgde gewildheid /
vriende / belangrikheid / fisiese aantreklikheid.
Handelsmerke verhoog selfvertroue / selfbeeld / voel goed oor
hulself. Die gebruik van handelsmerke skep die indruk van
rykdom / finansiële status / sukses.
Handelsmerke dui op (goeie) kwaliteit
Modieuse / nuutste modeneigings word in handelsmerkklere
gesien
Handelsmerke dui op goeie styl / smaak
(1)
4.2 4.2.1 Mode-bykomstighede
• Gordels, serpe, juweliersware, skoene, 'ekstra’s' is by 'n uitrusting
gevoeg om dit individueel te maak
(1)
4.2.2 Maak uitrusting geskik vir werk
• Voeg silwer/goue kostuumjuwele by
Dra ‘n baadjie
Skoene kan verander word na meer deftige skoene
Hare kan opgedoen word en met bykomstighede versier word.
Enige aanvaarbare voorstel
(2)
4.3 4.3.1 Wit T-hemp – Klassiek of gier
Klassiek
(1)
4.3.2 Klassieke styl
Tydloos
Gaan nooit uit die mode nie
Onthou
(2)
4.3.3 Aanpassings om uitrusting geskik te maak vir 'n onderhoud
Dra 'n toeknoop hemp
Rol broekspype af
Dra kouse
(3)
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 11 van 18
4.4 Grys baadjie
Sal haar warm hou
Sal pas by die grys broek/wit hemp/ander items
Professionele//formele/deftige voorkoms
Klassieke styl, kan vir 'n lang tyd gedra word (Enige 2)
OF
Grys langbroek
Effe/Neutrale kleur, kan met ander klere gemeng en pas
word
Professionele/formele/deftige voorkoms
Klassieke styl, kan vir 'n lang tyd gehou
word(Enige 2)
OF
Wit langmouhemp
Klassieke styl, kan vir 'n lang tyd gehou word
Effe/neutrale kleur, kan met ander klere gemeng en pas
word
Professionele/formele/deftige voorkoms (Enige 2)
Evaluering
(6)
TOTAAL VIR VRAAG 4: 20
VRAAG 5 BEHUISING EN INTERIEUR
5.1 DRIE verbandkoste wat ingesluit word in die maandelikse
verbandterugbetalings.
Betaling van die hoofleningsbedrag
Rente op die lening
Lewensversekeringspremies
Huiseienaar omvattende versekeringspremies
Administrasiefooi
Enige 3
Verstaan
(3)
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 12 van 18
5.2 Definieer die term titelakte.
'n Titelakte is 'n dokument wat die besonderhede van die
eienaarskap en die eiendom bevat.
OF
'N Titelakte is 'n dokument wat bewys dat jy die eienaar van die
eiendom is en sluit die ligging / grootte van die eiendom, asook die
eienaar se besonderhede in.
Onthou
(2)
5.3 DRIE kriteria wat die bank nodig het om aansoek te doen vir
'n verband.
Bankaansoekvorm
Gewaarmerkte afskrif van aanbod om te koop
Gewaarmerkte afskrif van Suid-Afrikaanse Identiteitsdokument
Bewys van bestendige inkomste / Ses maande se
salarisstrokies
Bankstate van die laaste 3 tot 6 maande
Bewys van huidige woonadres
Inkomstebelastingverwysingsnommer
Terugbetaling van lenings mag nie meer as 30% van
maandelikse inkomste wees nie
Onthou
(3)
5.4 Inligting oor 'n boukontrak wat onderteken is tussen 'n bouer
en eienaar
Uiteensetting van bou- en regskoste
Gedetailleerde beskrywing van materiale en afwerkings
Presiese afmetings van die huis / afmetings volgens die
huisplan.
Voltooiingsdatum
Datum en metode van betaling
Waarborge verskaf deur die bouer om enige strukturele
gebreke / daklekkasies / verkeerde bouwerk / laat voltooiing
van werk
'n kansellasieklousule
Onthou
(4)
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 13 van 18
5.5
5.5.1
5.5.2
Omvattende Huiseienaarversekering
Wat word gedek deur "Omvattende
Huiseienaarsversekering"?
Hierdie versekering sal enige verliese dek indien die permanente
struktuur / huisstruktuur beskadig is as gevolg van natuurramp /
storm / vloed, 'n ongeluk, 'n botsing of brand.
Behalwe Omvattende Huiseienaarversekering, noem EEN
ander versekering wat deur 'n huiseienaar benodig word
- Huishoudelike inhoudsversekering
- Verbandbeskermingversekering
Onthou
(2)
(1)
5.6
5.6.1
5.6.2
Gevallestudie
Soort kontrak waarna verwys word in die gevallestudie
Huur- / huurooreenkoms
TWEE regsimplikasies van ondertekening van hierdie
ooreenkoms
Hou by huur- / huurperiode
Hou by huurgelde
Hou by alle huurvoorwaardes
Verstaan
Wet wat Deon as huurder beskerm
Huurbehuisingsakte
Verstaan
(1)
(2)
(1)
5.6.3 VIER voordele wat die verhuurder as eienaar van die eiendom
het
Verskaf sekuriteit en onafhanklikheid
Eiendom kan as sekuriteit vir 'n lening gebruik word.
Veilige belegging omdat die waarde van eiendom oor tyd styg
Eiendom kan verkoop word vir 'n wins
Kan die eiendom verhuur vir 'n addisionele inkomste
Huurder het minder administrasie as die regspersoon die
eenheid namens hom bestuur .
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 14 van 18
Spaar op onderhoudskoste
Hoef nie huiseienaar se omvattende versekering betaal nie.
Verstaan
(4)
5.6.4 Deon se verantwoordelikheid om homself wettig te beskerm,
voordat hy die kontrak onderteken en intrek
Deon moes die kontak gelees het voordat hy dit onderteken
het
Besoek die eiendom tesame met die verhuurder
Maak 'n lys van alle foute voor intrek
Verstaan
(3)
5.7 TWEE redes waarom huiseienaars 'n beter kans het om
hulleself te beskerm teen inflasie as mense wat huur
Soos die prys van huise styg, styg die waarde van die eiendom
oor die jare.
Huiseienaars maak gewoonlik 'n wins wanneer hulle verkoop
en dit plaas hulle in 'n beter posisie om 'n ander huis te
bekom as mense wat huur
Verstaan
(2)
5.8
5.8.1
5.8.2
Deeltitel
Aan wie word die heffing betaal
Korporatiewe Liggaam
Verstaan
Doel van die heffing
Versekering op geboue
Waterverbruik vir die kompleks
Elektrisiteitsverbruik van alle dienste behalwe die eienaar se
persoonlike gebruik
Onderhoud van gebou
Sekuriteitsreëlings
Tuindienste
Onderhoud van gemeenskaplike eiendom
Verstaan
(1)
(3)
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 15 van 18
5.9
5.9.1
5.9.2
5.9.3
Gevallestudie - Advertensie vir kooktoerusting
Evalueer die geskiktheid van hierdie kooktoestel vir 'n student
Funksionaliteit
Apparaat is klein en pas maklik in 'n klein spasie
Apparaat is nie swaar nie en kan maklik geskuif word .
Apparaat is multifunksioneel - kook, bak en rooster
Verbruik van menslike energie
Soliede plate is maklik om skoon te maak / spaar op menslike
energie
Apparaat het maklike beheerknoppies
Verbruik van nie-menslike energie
Soliede plate neem 'n rukkie om te verhit - mors elektrisiteit
Soliede plate neem 'n rukkie om af te koel - kos kan warm
gehou word
Twee plaatgroottes - Energie kan gespaar word as 'n klein
kastrol gebruik word
Temperatuurkontroles is doeltreffend omdat hulle meer
gereguleerde hitte voorsien
Oond is energie-doeltreffend aangesien minder elektrisiteit nodig
is om 'n klein oond te verhit
(2)
(2)
(3)
5.9.4 Gevolgtrekking
Die apparaat sal voldoen aan die kookbehoeftes vir 'n student wat
meestal vir homself kook.
Evalueer
(1)
TOTAAL VRAAG 5: 40
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 16 van 18
VRAAG 6 ENTREPRENEURSKAP
6.1 Verduidelik waarom Jade ‘n entrepreneur genoem kan word
Sy het 'n besigheid begin en bestuur haar eie besigheid
Sy het 'n besigheidsgeleentheid raakgesien, het die moed gehad
om dit aan te gryp/en het die vermoë om dit te bestuur
Jade produseer en verkoop produkte om 'n wins of profyt te maak
(Enige 2)
Onthou
(2)
6.2 • Dink aan maniere om oorblywende bestanddele en afval te hergebruik
• Herwin afval
• Gebruik herwinde verpakking
• Aangekoopte produkte bevat herwinde materiaal
Onthou
(4)
6.3 ‘n Beskrywing van die produk
Beskrywing van die grondstowwe
Instruksies vir die produksie/vervaardiging van die produk
'n Tydskedule
Kriteria vir gehaltebeheer
(Enige 4)
Onthou
(4)
6.4 Sy het vaardighede aangeleer/bekom/sy is vaardig
Sy het 'n verskeidenheid resepte en patrone uitgetoets
Sy produseer uitsonderlike produkte/produkte het 'n
mededingingsvoorsprong ('competitive edge')
Sy gebruik slegs die beste grondstowwe
Aangestelde werkers is meesters/vaardig/toegewyd/het 'n
aanleg/is passievol
Produkte is handgemaak/uniek/eksklusief
Word in klein hoeveelhede vervaardig om kwaliteit te
waarborg
Produkte bied egte waarde vir geld – klante waardeer die
persoonlike stempel
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 17 van 18
Het 'n spesiale reeks vir Kersfees, Valentynsdag en
Moedersdag
Interessante/goeie/nuut ontwerpte verpakking vir die spesiale
geleenthede sal sprankel aan die geleenthede verleen
(Enige 8)
Verstaan
(8)
6.5 Om die produkte meer aantreklik te maak/sigbaar te maak/om
die produkte te adverteer
Om mense bewus te maak van die produk
Om meer mense aan te moedig om die produk te koop
Om 'n ander (verskillende)/spesifieke teikenmark te lok
Dit verleen sprankel aan die geleenthede/maak die geleenthede
meer spesiaal
Die verpakking is relevant/pas by die verskillende geleenthede
Enige een voorbeeld: Kersfeeskleure vir Kersfees/rooi vir
Valentynsdag/ pienk vir Moedersdag
(Enige 3)
Analiseer
(3)
6.6.1 Verkoopsprys = produksiekoste + wins
= R40,00 +75%
= R40,00 + R30,00
= R70,00
Toepassing
(4)
6.6.2 Wins = R30,00√
R30,00 x 300 = R9000,00
Toepassing
(3)
6.7.1
Februarie
Mei
Desember
Jade het 'n spesiale geleentheidsreeks geskep geskik vir
Kersfees (Desember) , Valentynsdag (Februarie) en
Moedersdag (Mei)
Verstaan en Onthou (Enige 1 rede)
(4)
Graad 12 Verbruikerstudies Memorandum September 2017
Bladsy 18 van 18
6.7.2 Januarie
Mense spandeer baie geld in Desember gedurende die vakansie
en Kersfees. Mense neig dan om in Januarie minder geld te
spandeer op luukshede/items wat hulle nie werklik nodig het nie
√
(Enige 1 rede)
Verstaan
(2)
6.7.3 Spesiale promosies bv. Koop twee, kry een gratis
Verkoop produkte teen 'n ietwat laer prys as gewoonlik om
kompeterend te wees
Om 'n 'terug skooltoe'-promosie te hê om verkope te
bevorder
Evaluering
(6)
TOTAAL VRAAG 6: 40
GROOTTOTAAL: 200