,

VeOurstofa IslandsGreinargerO

Guomundur Hafsteinsson

Skyrsla um veOur vegna flugatviksyfir isafjarOardjupi 16. ågust 1997

Vi-G98010-I3J02ReykjavikFebruar 1998

FLUGATVIK YFIR fSAFJARf>ARDJUPI16. ÅGUST 1997 2

Yfirlit yfir veourkort 2!

Veour vio Isafjaroardjup 2Nanari lysing a veori og skyjafari 3Hiti og vindur f lofti samkvæmt flugrita og ratsja 4

Hugsanlegar orsakir kviku 5Åhrif skilanna 6

. Ahrif landslags 6Fjallabylgjur 7Lfklegt bylgjustreymi f Djupinu 8Tilraun til ao meta eiginleika loftstraumsins 9Nanari skoaun a mynd fra kl. 17:09 9

Niourstaoa 10

Ao lokum 10

ViOauki: Flugveourathuganir og flugveourspar 16. agust 1997 12Veourathuganir fra Isafjaroarflugvelli 12SIGMET send fra Veourstofunni 13Flugveourskilyroi yfir Islandi sfoari hluta dags 14Flugvallarspar fyrir Isafjaroarflugvbll 16

Myndir 17

l

Flugatvik yfir Isafjaroardjupi 16. agust 1997

Ao kvoldi laugardagsins 16. agust 1997 lenti aætlunarflugvel Flugfelags Islands (TF-JML) f mjog mikilli 6kyrro og niourstreymi faeinum mfnutum eftir flugtak fraIsafjaroarflugvelli. Atvikio vara um eaa rett fyrir kl. 20. Pa var velin stbdd yfirmynn! Alftafjaroar og stefndi fausturatt.

Yfirlit yfir veourkortA yfirlitskorti kl. 18 (mynd 1) rna sja u.p.b. 985 hPa lægoarmioju skammt suour afVestmannaeyjum. Lægoin var pa enn ao dypka og pokaoist norovestur. Loftvog varfallandi aollu landinu, einna mest um miobik landsins og a Austurlandi. Hitaskillaguy~ir landinu fra noroaustri til suovesturs og pokuoust vestur um Noraurland f att tilVestfjaroa. Talsvera urkoma fylgdi skilunum og eftir Islandskorti kl. 18 (mynd 2) aodæma hefur meginurkomubeltio pa legio fra Reykjanesskaga noronoroaustur umHunafl6a. Pa var urkoma a Vestfjoroum enn 6veruleg. Um kl. 20 hafOi urkomubeltiofærst nokkua til vesturs og virtist eftir myndum fra veoursja (mynd 3) liggja uminnanveroan Breioafjoro og norour um innanvert Isafjaroardjup.

Vestan via hitaskilin bles vindur yfirleitt ur norori eaa noroaustri. A flestumveourathugunarstoovum via Breioafjoro og a Vestfjoroum var vindhraoi a bilinu 10 til20 hnutar en f Æoey var p6 nokkru hvassara eoa 32 hnutar. Samkvæmt vinnukortiveourfræoinga kl. 18 (mynd 4) gaf prystingsfallandi tilefni til ao ætla ao vindur ffjallahæo yfir Vestfjoroum gæti verio 30 til 35 hnutar. Samkvæmt vinnukorti kl. 21(mynd 5) hafOi prystingsfallandi hins vegar aukist nokkua og benti til 35 til 40 hnutavinds.

Veour via fsafjaroardjupA myndum 6-24 rna sja veourathuganir fra veourathugunarstbovum grennd viaIsafjaroardjup settar fram meo ymsu moti.

Framan af degi var bjartviori via Isafjaroardjup, eins og reyndar vfOar a Vestfjoroum,hægviori og mjog h1Ytt. Sem dæmi um hitann rna nefna ao hamarkshiti dagsins(mældur kl. 18) var lS.8 De f Bo1ungarvfk, 16.2De f Æoey og 18.1 De f Suoavfk(myndir 18, 20 og 22). A pverfjalli var hamarkshiti 10ADe (mynd 21) og par varhlyjast um kl. 15. Annars var yfirleitt einna hlyjast um hådegisbil. Sums staoar helsthiti p6 svipaour fram undir kl. 16, en ur pvf for jafnt og pett k61nandi. Petta rna tengjapvf ao upp ur hadegi f6r kaldara 10ft ao streyma inn Djupio. Par hefur lfklega einkumverio um s6lfarsvind ao ræoa en einnig gæti par komiO til lækkandi loftprystingursuoaustur undan og fyrirstaoa fjalla noroan via Djupia. Um kl. 15 var prystings-fallandi yfir Vestfjoroum orainn nægur til ao loft naoi ao streyma yfir fjollin noroanvio Djupio. Via pao vara loftblondun mun orari og k6lnaoi hraoar a 1aglendi.

SfOdegis pykknaoi smam saman upp og regnsvæoi nalgaoist ur austri. Nokkua frameftir degi viroast sky hafa verio vel yfir hæstu fjollum a svæoinu en kl. 18 hofOu lagsky sest a fjoll vio innanvert djupio. Pa var, skY. veourathugun fra Æoey (mynd 4),

2

talio 6fært til sj6nflugs suour ur Djupinu og eins til austurs upp af Langadalsstrond. fathugunum kl. 18 er talin urkoma f grennd f Æoey og 1ftils håttar rigning f Bolungar-vfk en a hvorugum staonum hafoi rignt svo mikio ao urkoma væri mælanleg (mynd24). Einnig var talin 1ftils hattar rigning å fsafjaroarflugvelli kl. 18 og kl. 19 enmiolungsmikil rigning kl. 20 (sja kaflann Flugveourathuganir og flugveourspar). Kl.21 (mynd 14) var hins vegar fario ao rigna mun meira f Bolungarvfk, pa var par talinmikil skur og skyggni 10 km.

Segja rna ao vindur hafi verio hægur vfoast hvar via fsafjaroardjup allt til kvolds.l>rystingsfallandi benti til noroaustanvinds en su vindatt var lftt aberandi f veour-athugunum nema a pverfjalli og einnig f Æoey pegar leia a daginn. f Æoey hvesstiupp ur kl. 15 (mynd 17), meoalvindur var um 20 hnlltar kl. 16 og a tfmabilinu frå kl.17 til kl. 19 var meoalvindur a bilinu 29-33 hnutar. Hvassasta vindhvioa a pvftfll}abili mældist 49 hnutar. Upp ur kl. 19 for ao lægja og fyrir kl. 21 var vinduroi·oinn alfka hægur og hann hafOi verio aour en f6r ao hvessa. Annars vara meoal-vindur a laglendisstoovum via Djup hvergi meiri en 15 hnutar fyrr en meoalvindurmældist 16 hnutar a fsafjaroarflugvelli kl. 20 og f Suoavfk mældist meoalvindurnorovestan 17 hnutar kl. 21 (mynd 15). par hvessti enn slOar mTI kvoldio og undirmionætti vara meoalvindur um 25 hnutar og hvossustu hviour 35 hnutar.

Apverfjalli ( f 752 m hæo) var litlu hvassara en a laglendi. par mældist meoalvindur19 hnutar kl. 20 og vara hvassastur 26 hnutar milli kl. 20 og 21 (mynd 15) enhvossustu hviour mældust 35 hnutar. Upp ur kl. 21 f6r ao lægja.

A Steingrfmsfjaroarheioi Cf rumlega 400 m hæo) f6r vindur vaxandi jafnt og pettsfodegis (mynd 17) og fra kl. 17 og fram undir 21 var meoalvindhraoi a bilinu 25 til28 hnutar en hvossustu hviour um 35 hnutar.

l>ao er athyglisvert ao skooa hvernig vindur a hinum ymsu stOoum via Djup breyttistpegar leia a daginn. Å mynd 18 hefur vindathugunum fra Hornbjargsvita, Æoey,Suoavfk og pverfjalli verio safnao inn a eitt lfnurit. Meoalvindhraoi (lO mfn.) ersyndur meo heildregnum lfnum en hviour meo strikalfnum. Å myndinni sest ao fÆoey hvessir skyndilega upp ur kl. 15 en um svipao leyti fer vindur hægt vaxandibæoi a Hornbjargsvita og a pverfjalli. f Æoey lægir mjog um kl. 20 en pao er fyrst pasem fer ao hvessa f Suoavfk og um kl. 22, pegar hvao hvassast er a Hornbjargsvita oga pverfjalli, er vindur hægastur f Æoey af ollum pessum stooum.

Nanari lysing a veori og skyjafari

Eftir ao frettist af umræddu flugatviki ræddi veourfræoingur a vakt via veour-athugunarmann f Æoey og slOar leitaoi sa er petta ritar einnig til hans til ao fa nanariupplysingar um veorio, einkum lysingar a skYjafari. Megininntakio f lysingu hans varao far a skyjum hefOi verio 6venjulegt ao pvf leyti ao niourstreymi yfir SnæfjallastrondhefOi verio 6venjuaberandi. pokusky hefOu bylst fram af strondinni og keyrst niaur fum 150 m hæo aour en pau leystust upp en ekki borist ut yfir Djupio eins og algengastværi f noroaustanatt. Niourstreymio hefOi virst mest fra Sandeyri inn undir Æoey enhefOi p6 einnig sest innar. Hann taldi ao sky hefOu ekki veriO vindskafin ao raoi ogpegar hann geroi athugun kl. 18 taldi hann ao ekki hefOi verio aberandi skyjabakki yfir

3

Djupinu sunnan via eyna. Hann sagaist hafa sea niaurstreymi f skyjum yfir Snæfjalla-strond alloft aaur en paa hefOi po veria mea mesta moti aa pessu sinni.

Feraalangur, sem gekk um Snæfjallastrond inn aa Bæjum pennan dag, hafOi svipaaasogll aa segja. Um miajan dag hafOi hvesst mjog å Strondinni, einkum voru sterkirvindstrengir ur Ytra- og Innra-Skarai og ut Unaasdal. HVIt sky hefOu streymt niaurfjollin upp af Strondinni. Hann sigldi asamt feraafelOgum sfnum mea Fagranesinu fraBæjutn til Isafjaraar og var vindur miklu hægari pegar kom ut å Djupia en var viastrondina. A leiainni vara peim felogllm tfOrætt um mjog dokkan skyjabakka yfirmiaju djupinu og Wldu aa hlyti aa rigna grfaarlega ur honum pegar par aa kæmi. Ekkisåst upp ur skyjum milli Snæfjallastrandar og bakkans yfir Djupinu. Skipia var ut afAlftafirai um kl. 20 og par toldu peir felagar sig sjå flugvelina, sem her er tilumfjollunar, uppi undir skyjllnum og heyrau f henni skyndilegan håvaaa sem stoastuJt.

3832 76/43

4614 36/32

Flugmenn velarinnar, sem her a f hlut, veittu athyglisterkum vindstreng sem stoa ut ur Jokulfjorallm og fyrirBjarnarnup. Mjog hvasst var aa sja a sj6inn a Djupinu åpeim sloaum. Peir lystu einnig skyjabakka mea skyrumnoraurjaari, lægri en skyjum yfir Snæfjallastrond, ennoraan hans var Djupia "hreint" .

Hiti og vindur f lofti samkvæmt flugrita og ratsja

Eftir upplysingum ur flugrita velarinnar og fra ratsjå aBolafjalli hefur veria reynt aa bua til eins konar halofta-athugun par sem sja megi hita og vind ei leia velarinnar.

Mtilhæo[fet}

3434

4564

5260

5205

ViJldtittlvindhraoi[rettv. graour/hm/tar}

72/26

54/51

88/40

77/63

4227 69/66

Hitafallia sest å mynd 25. Ur flugritanum fæst hiti meaeinnar sekundu bili en a 1fnuritinu eru notua 10 sekundnameaalWI. I heild viraist hitafallia vera nalægt votinn-rænum hitafallanda eins og via er aa buast par ea velin erlengst af l skYjum. Meaan velin er f hvaa mestu niaur-streymi viraist hun p6 vera f kaldara lofti. Paa kemurheim og saman via aa loftia se l mjog 6sWaugu jafnvægiog aa kalt loft se aa stinga ser niaur l hlyrra loft. Ekki erp6 gott aa dæma um hvaa tregaa hitamælisins skiptir hermiklu mali.

6110

6506

7144

7585

7668

7847

8078

8046

60/49

54/47

52/28

80/25

43/34

95/31

88120

35/31

Tafla 1 - Vindur f loftireiknaour eftir upp-lysingum ur flugrita ogratsjri ri Bolafjalli

62/33

271288007

8333Ur upplysingum fra ratsja a Bolafjalli var reynt aa lesahraaa (JH) og feril velarinnar miaaa via jora. Urflugritanum fengust upplysingar um syndan flughraaa(SFH) og nefstefnu. Rettur flughraai (RFH) var fundinnog mea samanburai via samtfmaupplysingar fra ratsjannivar reiknaaur meaalvindur fyrir hvert 12 sekundna bil.Niaurstaaan er synd Itoflu 1 og å mynd 26. Ekki rna takaeinstakar Wlur al veg bokstaflega par ea talsvera ovissahlytur aa vera f reikningum sem pessum. PO veraur aa telja sennilegt aa petta gefinokkra mynd af vindinum og aa oneikvæmni ei einu bili jafnist ut a pVI næsta (sbr.

4

sveiflur f neosta hluta ferilsins). Lfklegt verour ao telja ao vindatt hafi f raun veriomilli noroausturs og austurs (rettvfsandi). Einnig er Ifklegt ao vindhraoi hafi veriovaxandi meo hæo neoan vio 5000 feta hæo, hafi nao hamarki milli 5000 og 6000 fetahæoar og verio par a bilinu 50 til 60 hnutar en hafi fario mjog minnkandi ofan via6500 feta hæo.

Hugsanlegar orsakir kvikuI Wflu 2 rna sja hvernig venja er ao flokka kviku. Af lysingum peirra, sem f flug-velinni voru, og upplysingum ur flugrita velarinnar rna sja ao velin lenti f kviku semvar vel yfir peim morkum ao teljast mikil.

pegar leita skalorsaka kvikunnar ernærtækast ao huga ao tvennu:

• Skilunum sem voru ao nalgast uraustri

• Åhrifum fjalla a loftstrauma yfirDjupinu

Flugvelin kastast til og illgerlegter ao halda hæo, velin jafnvelstj6rnlaus a kotlum. F6lk rykkirf sætis6!ar og lausir hlutir kastastfram og aftm um velina. L60retthrooun meiri en l (J.

Flugvelin veltur talsvert ogsveitlast upp og niour. F61kleggst oom hvetju f sætis6lar ogerfitt er ao ganga um velina.Lausir hlutir færast til. L60retthrooun ei bilinu 0.5-1 g.

Vel merkjanleg en tiltolulegaauovelt ao halda hæo og stefnu.L60rett hrooun minni en 0.5 g.

Lysillf!,

Mikil(severe)

Styrkur

Dalftil(light)

Talsvero(moderate)

Tafla 2 - Flokkul1 kviku eftir styrk

pegar Iitio er yfir allar tiltækar veourathuganir og veourkort viroist pao mjog langs6ttao ,vio pessi skilyroi geti slfk kvika myndast. Ao vfsu hafOi verio nokkuo hvasst f

Æoey nokkrar klukkustundir aour enatvikio vara en pao er algengt ao noro-austanatt veroi mun hvassari par en aoorum veourathugunarsWovum fgrenndinni an pess ao vart veroi viomjog mikla 6kyrro. Til pess ao kannahvort og pa hvers vegna slfk kvika gætileynst f haloftum p6tt veour væri svomeinleysislegt via joro verour ao reynaao afla frekari upplysinga og greinaveorio enn betur.

Ekki er 6lfklegt ao bæoi pessi atrioi eigi patt f ao kvika vara svo mikil a peim sl60umsem her um ræoir. Samspil peirra er p6 ao ollum lfkindum mjog fl6kio og ekkihlaupia ao pvf ao greina pao svo 6yggjandi se. Kemur par margt til. Fyrst rna nefnaao haloftaathuganir, sem lysa vel astandi lofts yfir Vestfjoroum, eru ekki tiltækar. Aovfsu rna styojast ao nokkru vio haloftaathuganir fra Keflavfkurflugvelli en pær erufullfjarri, bæoi f tfma og rumi.

Pa rna nefna ao ekki hefur enn tekist, pratt fyrir mikla leit, ao nalgast verulega g60arveourtunglamyndir par sem greina megi skyjafar yfir Vestfjoroum f smaatrioum. Åmyndum, sem teknar voru a Veourstofu Islands kl. 18:49 og 20:30 (myndir 27 og 28)er lftio ao sja annao en tilbreytingarlitla skyjabreiou enda var haskyjabreiaa skilannaoroin allpykk yfir Vestfjoroum fyrir kl. 20. Kvikan virtist vera mest f u.p.b. 3000-7000 feta hæo en efra bora skyjabreiounnar hefur lfklega verio nalægt 30000 feta hæo.Myndam6ttokutæki Veourstofunnar em heldur ekki af fullkomnustu gero og a

5

myndum teknum meo peim er ekki unnt ao greina atrioi sem eru smærri en 4x4 km aostæro.

Leitao var til allmargra stofnana erlendis og spurst fyrir um g60ar myndir par sem sjamætti skyjafar yfir norovestanverou landinu nalægt peim tlma sem her um ræoir. Mapar t.d. nefna donsku veourstofuna (DMI, myndir teknal' I Syori Straumfiroi), TromsoSatellite Station I Noregi (TSS), Dundee Satellite Receiving Station (DSRS, hask6linnI Dundee) I Skotlandi, hollensku veourstofuna (KNMI) og sfOast en ekki Sist mynda-safn NOAA I Bandarlkjunum, en arangur vara heldur lftill. Reyndar fekkst ein g60mynd meo l x 1 km upplausn fra DSRS en su mynd er tekin kl. 17:09 (myndir 29 og30) eaa nærri premur klst. aour en atvikio vara og aostæour gætu hafa breyst talsvert apeim tlma.

Ahrif skilannaEins og aour hefur komio fram var mjog hlytt via Isafjaroardjup fram eftir deginu.Hægir vindal' af ymsum attum, ekki SiSt vestlægum, via sunnanvert Djupio, jafnveleftir ao f6r ao blasa af noroaustri I Æoey og a Steingrlmsfjaroarheioi, benda ekki tilpess ao hlyja loftio hafi horfiO svo auoveldlega burt enda var 14 til 16 stiga hiti ISuoavlk og Ogri allt fram undir kl. 17. Tolvureiknuo spakort um hita og vind} um2500 og 5000 feta hæo (myndir 31 og 32) benda til ao tunga af hlyju lofti hafi teygtsig vestur meo Norourlandi I kjolfar skilanna og nao ao nokkru leyti inn yfir Vestfiroipegar leia a kvoldiO. ÅOur en pessa hlyja lofts f6r ao gæta, sem reyndar sjast varlamerki via Djup, hefur PVI tilWlulega kalt loft streymt suovestur yfir Djupio ofanpeirrar fyrirsWou sem fjoll noroan Djupsins mynduou. Vindathuganir a Hornbjargs-vita, hægur vindur af noronorovestri meoan hvao mest bles af noroaustri I Æoey,benda einmitt til ao par hafi verio um fyrirstoou ao ræoa. Ef petta kalda 10ft hefur aoeinhvelju leyti nao ao flj6ta yfir hlyja loftio, sem fyrir var I Djupinu, rna buast via aopao hafi leitt til verulegrar hita6kyrroar par sem kalda og pyngra loftio sokk en hlyjaog lettara loftio ruddist upp I staoinn. Sterkusta uppstreymio og 6kyrroin hefOi pavæntanlega einkum safnast I afmarkaoa skyjabakka en staosetning peirra og lOgunhefOi ao miklu leyti raoist af landslagi. Urkoma ur hærri skyjalOgum hefOi bætt raka Ipessa blondu og enn aukia a 6sWougleikann.

Ahrif landslagsEf grunur leikur a ao loftstraumar yfir fjoll valdi verulegri kviku I loft berast bondinfyrst ao fjallabylgjum og skyldum fyrirbærum. Reyndar rna telja ViSt ao umrætt kvOldhafi fjallabylgjur af einhvelju tagi yfir Djupinu en ekki er auohlaupio ao PVI ao lysaPV} nakvæmlega hvernig bylgjurnar hegouou ser eaa hve mikilli kviku pær gætu hafavaldia.

Lysingar veourathugunarmanns } Æoey og feroalangs a Snæfjallastrond, sem skraoarvoru her ao fram an , benda mjog eindregiO til ao niourstreymio yfir Snæfjallastrond(og lfklega vfOar) hafi valdia PVI ao fjallabylgjur mynduoust yfir Djupinu. ÅOur enlengra verour haldia er rett ao fjalla lftillega um pau fyrirbæri.

6

Fjallabylgjur

Almennt sea rna skipta fjallabylgjum f tvo flokka eftir pvf hvert bylgjuorkan berst framyndunarstaonum. Annars vegar bylgjur par sem bylgjuorkan berst loorett upp fmikla hæo og hins vegar bylgjur par sem bylgjuorkan berst flaretta stefnu meovindinum. pao ræost af loorettu vind- og hitasniai f hvelju tilviki hvorum flokknumbylgjurnar lfkjast.

Bylgj'ur f fyrri f1okknum, sem ef til vill mætti nefna haloftabylgjur, geta nao allt upp fheiohvolfia. pær er ao mestu ao finna yfir fjallinu sem myndar pær en ]ftio ber abylgjum hlemegin via fjallia.

Bylgjur f sfOari flokknum, hlebylgjur, einkennast oom fremur af morgum bylgjum floftstraumnum hIemegin via fjallia. Pessar bylgjur na sjaldnast mjog mikilli hæo ogem oft sterkastar f neori hluta veorahvolfs.

Pessi skipting er po engan veginn algild og oftast rna finna einhver einkenni beggjaflokka f raunvemlegum fjallabylgjum.

paa er alpekkt aa fjallabylgjur geta valdia kviku. Lfklega rna segja ao kvikan myndisteinkum meo tvennum hætti:

• Gondlar. Undir sterkum bylgjum hle-megin vio fjoll myndast oft staabundnirvindsveipir par sem loftio snyst um la-rettan as samhlioa bylgjugaroinum.Hreyfing af pessu tagi verour til pess aaloftio verour ostOaugt par eo hlytt og lettloft er pvingao til ao streyma inn undirkaldara og pyngra loft. Ef loftia er nogurakt myndast sky f efri hluta gondlanna. fgondlum veraur oft mikil kvika, einkumpo f skYjum. Algengast er ao gondlar seuf svipaori hæo og brun fjallsins semmyndar bylgjurnar.

• Bylgjubrot. Via vissar aostæour getafjallabylgjur risia svo bratt ao pær brotniaftur fyrir sig. Vio paa veraur loftioostOougt a svipaaan hatt og f gondlum ogpar rna btiast via mikilli kviku. Bylgjurgeta brotnao f hvaoa hæa sem er enalgengast er ao kviku af voldumbylgjubrots se aa finna par sem vindurtekur aa minnka meo hæo. Bylgjubrot ertalio nåtengt sterku niaurstreymi oghvossum vindi via jora hlemegin viafjoll.

7

Ur ntl World MeteorologicalOrganisation, Technical Note No.158, Handbook of MeteorologicalForecasting for Soaring Flight,Geneva, 1993:

3.1.2 ROTORSRotating turbulent air masses, called'rotors' , are almost always present beneaththe nearly laminar wave flow aloft. Rotorsmay reach to altitudes exceeding thehighest mountains and aften carryexcessive up- and downdrafts. Theirturbulence can be hazardous, especiallyunder the first wave, ....

3.1.4 BREAKING WAVESUnder conditions of strong vertical windshear, wave slopes may steepen until thewaves break-similar to waves breaking inthe ocean surf. Wave-breaking leads tothe most severe turbulence in mountainwaves, because in the stably stratifiedatmosphere breaking waves mave coId airon tap of warm air. .... Wave breakingmay acem at lower levels in the rotor zoneor near the tropopause in the loverstratosphere, for example in the negativeshear zone on tap of the jet stream core.

Gandlar hafa verio pekktir aUt fra pvf menn uppgatvuou fjallabylgjur rett fyrir miOjaaldina og taluvert hefur verio fjallao um pa f ritum um fjaUabylgjur. J:>eir eiga t.d. sinnfasta sess f kennslub6kum um flugveourfræoi. Bylgjubrot hafa hins vegar fengiominni athygli og pao er varla fyrr en cl attunda aratugnum sem fario er ao huga aopessu fyrirbæri ao raoi f fræoiritum. Lfklegt er ao ekki se avaUt greint skyrt millipessara fyrirbæra og gandlum eignuo kvikutilvik sem bylgjubrot ættu meo rettu endaeru afleioingarnar svipaoar p6tt eOlisfræoilegar skyringar seu aorar.

J

Lfklegt bylgjustreymi f Djupinu

Eins og Mur hefur komio fram rna telja nær fuHvfst ao fjaUabylgjur af einhvelju tagihafi verio ao finna yfir Isafjaroardjupi fra pvf um kl. 15, pegar hvessti f Æoey, og framyfir kl. 20. Vegna pess ao engar mælingar eru til aeiginleikum loftstraumsins aour enhann lenti a fjalllendinu nOl'oan og austan vio Djupio verour ekkelt full yrt um hegounbylgnanna f smaatrioum en meo pvf ao skooa ymsar vfsbendingar rna nalgastsennilega nioursWou.

Ekki viroist hafa verio um hefObundnar hlebylgjur ao ræoa par sem hver bylgjan tekurvio af annarri f straumnum hlemegin via fjallio sem mynclar bylgjurnar. Ef svo hefOiverio er 6lfklegt annao en getio hefOi verio um vindskafin bylgjusky f veour-athugunum fra Æoey og Bolungarvfk kl. 18. Veourathugunarmaour f Æoey og feroa-langur sa, sem åour var vitnao f, voru baoir inntil' eftir pvf serstaklega hvort slfk skyhefOu sest og taldi hvorugur ao svo hefOi verio. Reyndar er getio um bylgjusky iveourathugunum fra Kvigindisdal vio Patreksfjaro en par var mun bjartara i lofti ogsast betur til hærri skyja en vio Djup.

Ekki er heldur liklegt ao myndast hafi bylgjur sem skila bylgjuorkunni upp i miklahæo. Ef svo hefOi verio hefOu bylgjurnar nao upp ur skyjapykkni skilanna og komiogreinilega fram cl veourtunglamyndum, jafnvel cl myndunum ur hinum einfOldutækjum Veourstofu Islands. A mynclunum (myndir 27 og 28) er hins vegar ekkert aosjå sem minnir a slfkar fjallabylgjuL

Ef bMar ofantaldar alyktanir em rettar hefur orkan i peim bylgjum, sem hlj6ta ao hafamynclast i Djupinu, ekki komist langt. Henni hlytur ao hafa verio "skilao aftur"tilWlulega skammt fni upphafsstao å formi kviku og pao hefur gerst annao hvort fgandli eoa bylgjubroti.

J:>egar velja skal milli ganduls og bylgjubrots vandast malio nokkuo. J:>6 viroist fleiramæla meo bylgjubroti. Gandlar myndast, eins og Mur hefur komio fram, helst undirOflugum bylgjuhryggjum og liklegt verour ao telja ao slik bylgja, par sem vemlegakviku væri ao finna upp i meira en 6000 feta hæo, næoi ao setja mark sitt a skyja-pykknio fyrir ofan. Einnig viroist kvikan hafa verio sterkust i 4000-6000 feta hæo eoaf tvOfaldri til prefaldri hæo fjallanna sem mynda bylgjurna. J:>ao er mun hærra enalgengast er pegar gandlar eiga i hlut p6 slfks kunni ao vera dæmi.

Vio bylgjubrot er hins vegar allt eins lfklegt ao bylgjurnar hafi ekki mikil ahrif åloftstrauminn ofan vio pa hæo par sem pær brotna. A mynd 33 rna sjå reiknaoarstraumlfnur miOao vio ao vinclhraoi og sWougleiki lofts breytist ekki meo hæo. J:>arviroast bylgjurnar jafnast mjag ut ofan vio bylgjubrotio og kvikuna sem taknuo er meo

8

kvikumerkjum. Petta gæti skyrt pao ao bylgjurnar sjast illa a myndum. Petta kemureinnig mun betur heim og saman vio pa hæo par sem kvikan virtist sterkust. Eftirvindi reiknuoum ut fra upplysingum ur flugrita og ratsja (tafla l og mynd 26) dr6mjog ur vindhraoa ofan vio 6500 feta hæo. pao verour til pess ao bylgjuorkan kemstekki hærra og bylgjurnar brotna. pao verour PV! ao teljast mun lfklegra ao su kvika,sem her er verio ao leita skyringa a, se til komin vegna bylgjubrots en gonduls.

Tilraun til ao meta eiginleika loftstraumsins

Einn helsti serfræoingur heims! ahrifum fjalla å lofts trauma, Ronald B. Smith, birti !riti slnu, H.vdrostatic Airflow over Mountains (Advances in Geophysics, Volurne 31,1989, AP), teikningu sem sja rna a mynd 34. par eru fjallabylgjur flokkaoar eftirlOgun tjalIs annars vegar (r=aylax, hlutfall lengdar og breiddal' fjallgaros) og stæroinniAh hins vegar en hun er fundin ut fra hæo fjallsins, stoougleika og hraoa loftstraumsinsmeo jOfnunni Ah = NhfU par sem h er hæo fjalls, N nåtturuleg sveiflutfOni loftsins ogU vindhraoi. A teikningunni eru PljU meginsvæoi:

• Hreinar tjallabylgjurIl Bylgjur sem brotna• Straumur sem klofnar um fjallio fremur en ao streyma yfir

Hvort sem tOlur um vindhraoa og stOougleika loftsins eru teknar ur håloftaathugunumfra Keflavlkurflugvelli (mynd 35) eoa ur tOlvureiknaori veourspa (myndir 31 og 32)fæst svipuo niourstaoa fyrir Ah. pær tOlur, sem veroa ao teljast sennilegastar, leiOa tilAh a bilinu 0,7 til 1, l mioao via algenga hæo fjalla noroan og austan vio DjClpiO. MeoPV! m6ti flokkast straumurinn pannig ao bylgjur muni brotna, nalægt peim morkum aoloft streymi einnig ao hluta kringum fjollin.

Ef mynd 34 og jafnan fyrir stæroina Ah eru skoouo nanar sest ao fyrir sama fjall ogstOougleika lofts brotna bylgjur frekar ef vindur er hægur. Ef vindur verour svo hvassao I\h veroi minna en u.p.b. 0.6 brotna bylgjurnar ekki.

Nanari skoaun a mynd fra kl. 17:09

Besta veourtunglamynd tekin pennan dag, sem fengist hefur, er mynd fra hask6lanumI Dundee (myndir 29 og 30). Hun var tekin kl. 17:09, nærri 3 klst aour en flugatvikiaatti ser staG en engu ao slOur eftir ao bylgjur byrjuou ao myndast ao PVI er best verourseo. Til pess ao skooa sem best skyjamyndanir yfir Vestfjoroum hafa verio geroarymsar tilraunir meo birtu- og skerpustillingar apessum myndum og arangur einnarslfkrar rna sjå a mynd 36. Ekki er gerlegt ao greina apessum myndum neinn skyja-bakka sem gæti legio eftir endilOngu Djupinu eins og lfklegast hlyti ao teljast efniourstreymi ofan af Snæfjallastrond væri einratt um bylgjumyndunina. Hins vegarrna greina par tvo skyjabakka sem liggja ! meginatrioum norour-suour. pegar pessirtveir bakkar eru teiknaoir inn a nakvæmara landakort en pao sem er a myndunum(mioao vio ao graounetio se nakvæmt) kemur ! Ij6s ao eystri bakkinn liggur yfirstrandinni austan Djups, fra PV! nokkru fyrir noroan Kaldal6n og inn eftir Isafiroi.Vestari bakkinn liggur yfir fjallgaroinum milli Mj6afjaroar og Skotufjaroar og norour-endi hans teygist nOl'our yfir Djupio inn yfir Snæfjallastrond vestan vio Æoey. Amynd 37 rna sja bakkana teiknaoa inn a kort meo vindathugunum fra sjålfvirkum

9

veourstbovum kl. 17. Telja verour lfklegt ao her se um bylgjugaroa ao ræoa enda varvindur talsvert austanstæour um petta leyti, sbr. vind 10gri, a pverfjalli og aSteingrfmsfjaroarheioi.

Ekki er hægt ao fullyroa ao bylgjurnar hafi legio eins slOar um kvaldia par eo tiltækarmyndir duga vada til ao greina pa. Ekki er heldur sennilegt ao brotnandi bylgjur undirpessum skyjabokkum hafi staoio kyrrar yfir myndunarstaonum heldur hafi pær boristmeo vindi vestur um sunnanvert Djupio. pannig gæti vel hugsast ao bylgja, semmyndaoist og byrjaoi ao brotna I grennd via Ogur hafi verio ut af Alftafiroi um kl. 20og valdia dembum I BolungarvIk um kl. 21.

NiourstaoaEins og sja ma af framansogou er ekki auohlauoio ao PVI ao komast ao eindreginniniaurstbou um hvao var a seyoi I sunnanverou Isafjaroardjupi petta kvold. Ræaur parrnestu ao ekki em til neinar haloftaathuganir sem lysa vel vindi og hita yfir Vest-fjoroum og ao ekki em til nogu gooar veourtunglamyndir teknar nalægt peim tlmapegar flugatvikio vara. PO ma draga saman nokkur atrioi, sem telja verour mjoglfkleg, og gætu verio uppistaoan I eins konar niourstbou:

• Mjog hlytt var via Djup fram eftir deginum en pegar skil nalguoust ur austri forkaldara loft ao streyma ao. Fjoll noroan via Djupio lokuou fyrir aostreymiomeoan vindur var hægur en kaldara loftio gæti ao hluta til hafa streymt yfir loftio,sem fyrir var, og pannig valdia verulegri staobundinni hitaokyrro.

• Dm kl. 15 var vindur orainn nogu hvass til ao loft for ao streyma yfir fjollin, sbr.vindmælingar ! Æoey. :Par meo toku fjallabylgjur ao myndast og næstu klukku-stundir vom skilyroi pannig ao bylgjurnar brotnuou rett neaan vio pa hæa par semfor ao draga ur vindi. Vitao er ao brotnandi bylgjur geta valdia mikilli okyrra.

• Lfklegt er ao uppstreymis- og okyrroarsvæoi mynduo af baoum ofangreindumorsokum hafi fallia saman og kvikan PV! oraio enn sterkari en hvor astæoa fyrir siggaf tilefni til.

• :Pau fjoll, sem mynduau bylgjurnar, a.m.k. framan af, vom lfklega annars vegarDrangajokull og fjoll suour af honum allt suour a Steingrfmsfjaroarheioi en hinsvegar Snæfjallastrond og fjallgarourinn milli Mjoafjaraar og Skotufjaroar. Dmpetta verour po engu slegio fostu og æskilegt væri ao rannsaka loftstrauma ogbylgjumyndun I Djupinu nanar meo reiknilfkani.

• Dm og upp ur kl. 20 var ao ollum lfkindum oroio nogu hvasst til ao bylgjurnarhættu ao brotna. :Pao ma raoa af mjog minnkandi vindi I Æoey. Eftir pao hafafjallabylgjur apessum sl60um verio af "hefObundinni" gero en ef til vill meominni hattar gondlum ! fjallahæo.

Ao lokumNiourstaoan, sem her hefur verio sett fram, er fengin meo PVI aa skooa tiltæk gagn ogreyna ao fella pau ao kenningum og vitneskju um kviku og orsakir hennar. pott

10

niourstaoan veroi I megindrattum ao teljast all11kleg fer PVI fjarri ao hægt se aofullyroa nokkuo um loftstrauma yfir Djupinu I smaatrioum. I:>ao hlytur hins vegar aoteljast mjog forvitnilegt, svo ekki se meira sagt, ao kanna enn betur hvernig svo mikilkvika gat myndast vio jafnmeinleysisleg skilyroi og her virtust vera. Ef nokkrar lfkureiga ao vera til pess ao hægt veroi ao vara vio skilyroum af pessu tagi purfa ranns6knirao koma til par sem hreyfingar loftsins eru skooaoar og skyraar og kannaa hvernig famegi vIsbendingar ur veaurathugunum.

Eina raunhæfa leioin til aa nalgast pessa vitneskju er ao lfkja eftir loftstraumunum ItOlvu mea reiknilfkani sem ræaur via ao lysa loftstraumum via fjoll n6gu nakvæmlegaog an pess aa einfalda purfi forsendur um of. Slfk lfkon eru enn ekki til her cl landi ogparf PVI aa leita til annarra landa til ao fa slfkt gert.

Un9irritaaur åtti mjog gagnlegar vioræour vio Harald Olafsson, veaurfræaing, umfjallabylgjur og på ser I lagi bylgjubrot en fyrir tæpu ari varoi hann doktorsritgera umpau efni via hask6lann I Toulouse I Frakklandi. Er honum her meo pakkaa fyrir g60aaostoa og åbendingar.

ReykjavIk, 22. desember 1997

Guamundur Hafsteinsson

Il

Vioauki: FJugveourathuganir og fJugveourspar 16. agust 1997

Veourathuganir fra fsafjaroarflugvelli

MET REPORT BIlS 0956 040/04KT VIS 10KM 1/8 1800FT 4/83000FT T13 QNH1003 POKUBOND I HLIDUM=,

MET REPORT BIlS 1057 220/03KT VIS 10KM 1/8 1800FT 4/83000FT T14 QNH1003=

MET REPORT BIlS 1202 CALM VIS 10KM 2/8 2000FT 4/8 3000FTT14 QNH1003=

MET REPORT BIlS 1252 050/08KT VIS 10KM 2/8 2000FT 3/83500FT T14 QNH1002=

MET REPORT BIlS 1525 050/08KT VIS 10KM 2/8 3000FT 3/84500FT T15 QNH1000=

MET REPORT BIlS 1557 050/10KT VIS 10KM 2/8 3000FT 3/84500FT T15 QNH999=

MET REPORT BIlS 1655 040/09KT MAX22KT VIS 10KM 3/8 3000FT7/8 4500FT T15 QNH998=

MET REPORT BIlS 1759 050/13KT VIS 10KM -RA 2/8 2500FT 5/83000FT 8/8 4000FT T14 QNH997=

MET REPORT BIlS 1858 070/14KT MAX22KT VIS 10KM -RA 2/82000FT 5/8 3000FT 8/8 4000FT T13 QNH996=

MET REPORT BIlS 2000 090/16KT MAX24KT VIS 10KM RA 2/82000FT 5/8 3000FT 8/8 4000FT T11 QNH996=

12

SIGMET send fra Veourstofunni

Senditimi skeytis var 1997-08-16-20-56:52,16 og tegundskeytis er SIGMETZCZC NTA300FF BICCZZZS EGZZWNXX EINNYMYX EKCHYMYX KJFKYFYX ENBOYSYXKWBOYMYX162056 BIRKYMYXWSIL31 BICC 162100BIRD SIGMETBIRD SIGMET 1 VALID 162100/170100 BIRK-SEV MTN WAVES ARE OBS OVER NW ICELAND BLW FL120. SLOWLYWEAKENING.=NNNN

13

Flugveourskilyroi yfir Islandi sfOari hluta dags

Senditimi skeytis var 1997-08-16-10-22:16,19 og tegundskeytis er FLUGSKILYR8IZCZC NTA137GG BICCYFYM161022 BIRKYMYXVEDUR=FLUGVE8URSKILYR8I YFIR iSLANDIHORFUR 1100 - 1700 GMT.FLUGSKILYR8I YFIR iSLANDI16. agust 1997Horfur 11 - 17HÅLOFTAVINDAR OG HITI:FL050 12020KT +4FL100 13010KT -5FL180 16025KT -20YFIRLIT: Um 600 km suosuoaustur af Vestmannaeyjum er 992mb heldur vaxandi lægo sem hreyfist allhratt noraur.VINDAR NÆRRI YFIRBOR8I: Vaxandi austanatt, 30-40 hnutaryfir sunnanverou landinu siodegis, en 20-25 hnutarnoraanlands.SKYJAFAR, SKYGGNI OG VE8UR: Regnpykkni yfir Suour- ogAusturlandi breioist yfir landio. Vioa lagskyjao oglelegt skyggni a Suour- og Austurlandi, en pokkalegtskyggni og lægstu sky i 1500-2500 fetum annars staoar.SJONFLUGSSKILYR8I MILLI LANDSHLUTA: Ofært sunnan- ogaustanlands og fara versnandi a Norour- og Vesturlandi.FROSTMARKSHÆ8: Um 7 pusund fet.iSING: Talsvero sunnan- og austanlands, ofan 7000 feta.KVIKA: Talsvero neoan 5000 feta yfir sunnanverou landinusiodegis.ANNA8:H.E.NÆST SENT KL. 1630 GMT.NNNN

Senditimi skeytis var 1997-08-16-16-09:41,78 og tegundskeytis er FLUGSKILYR8IZCZC NTA231GG BICCYFYM161609 BIRKYMYXVEDUR=FLUGVE8URSKILYR8I YFIR iSLANDIHORFUR 1700 - 2300 GMT.FLUGSKILYR8I YFIR iSLANDI16. agust 1997Horfur 17 - 23HALOFTAVINDAR OG HITI:FL050 03015KT +4FL100 05015KT -4FL180 15025KT -17

14

YFIRLIT: Um 300 km suour af landinu er 988 mb heldurvaxandi lægo sem hreyfist norour a b6ginn. YfirNoroursj6 er 1022 mb hæo.VINDAR NÆRRI YFIRBORDI: Austanatt, 30-40 hnutar yfirsunnanverou landinu, en 20-25 hnutar noroanlands.SKYJAFAR, SKYGGNI OG VEDUR: Regnpykkni yfir mest bllulandinu. Vioa lagskyjao og lelegt skyggni a Suour- ogAusturlandi, en pokkalegt skyggni og lægstu sky i 1500-2500 fetum annars staoar.SJONFLUGSSKILYRDI MILLI LANDSHLUTA: Ofært sunnan- ogaustanlands og versnandi skilyroi a Norour- ogVesturlandi.FROSTMARKSHÆD: Um 7 pusund fet.iSING: Talsvero sunnan- og austanlands, ofan 7000 feta.KVIKA: Talsvero neoan 5000 feta yfir sunnanveroulandinu.ANNAD:E.l?NÆST SENT KL. 0730 GMT A MORGUN.NNNN

15

Flugvallarspar fyrir fsafjaroarflugvoll

Senditimi skeytis var 1997-08-16-10-33:10,42 og tegundskeytis er TAFORFCIL BIRK 161030TAFBIlS 161120 06008KT 9999 FEW020 SCT030 BECMG 1618 02015KT9999 RA BKN020 OVC030 TEMPO 1820 8000 RA BKN015 OVC020=NNNN

Senditimi skeytis var 1997-08-16-13-22:11,67 og tegundskeytis er TAFORFCIL BIRK 161330TAFBIlS 161423 06008KT 9999 FEW020 SCT030 BKN080 BECMG 161802015KT 9999 RA BKN020 OVC030 TEMPO 1820 8000 RA BKN015OVC020=NNNN

Senditimi skeytis var 1997-08-16-15-57:09,52 og tegundskeytis er TAFORFCIL BIRK 161630TAFBIlS 161702 01015KT 9999 RA BKN020 OVC030 TEMPO 1702 8000RA BKN015 OVC020=NNNN

16

Myndir

Mynd 1

Mynd2

Mynd3

Mynd4

Mynd5

Mynd6

Mynd 7

Mynd8

Mynd9

Mynd 10

Mynd 11

Mynd 12

Mynd 13

Mynd 14

Mynd 15

Mynd 16

Yfirlitskort 16. agust 1997 kl. 18. Vinnukort veourfræoings.

Veourathuganir a vestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 18.

Mynd ur veoursja 16. agust 1997 kl. 19:40. Meo veoursja rna greinaurkomu ofan vio larettan flat er snertir yfirboro jaroar par semveoursjain er. Vegna logunarjaroar er hæo pessa flatar u.p.b. 10000 fetyfir sj6 noroan til a Vestfjoraum.

Islandskort 16. agust 1997 kl. 18. Vinnukort veourfræaings.

Islandskort 16. agust 1997 kl. 21. Vinnukort veourfræoings.

Veourathuganir a noravestanverau landinu 16. agust 1997 kl. 9.Mannaaar og sjalfvirkar stoovar.

Veourathuganir a norovestanverau landinu 16. agust 1997 kl. 12.Mannaaar og sjalfvirkar stoovar.

Veourathuganir a noravestanverau landinu 16. agust 1997 kl. 15.Mannaoar og sjalfvirkar stOavar.

Veaurathuganir a noravestanverau landinu 16. agust 1997 kl. 16.Aaeins sjalfvirkar stoovar.

Veaurathuganir å noravestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 17.Aaeins sjalfvirkar stoavar.

Veaurathuganir a norovestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 18.Mannaaar og sjalfvirkar stoovar.

Veourathuganir anoravestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 19.Aoeins sjalfvirkar stOavar.

Veourathuganir a noravestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 20.Aoeins sjalfvirkar stOovar.

Veourathuganir a norovestanverou landinu 16. ågust 1997 kl. 21.Mannaoar og sjaJfvirkar stoovar.

Vindur a veourathugunarstoovum noroan til a Vestfjoroum syndur semfalla af tfma 16. agust 1997. pverfjall (sjalfvirk stoo), Suoavfk(sjalfvirk stOo) og Isafjaraarflugvollur (MET REPORT).

Vindur å veourathugunarstoovum nor'oan til a Vestfjoroum syndur semfalla af tima 16. agust 1997. Æoey (SYNOP-athuganir), Straumnesviti(sjalfvirk stOo) og Hornbjargsviti (sjålfvirk stoo).

17

Mynd 17

Mynd 18

Mynd 19

Mynd 20

Mynd 21

Mynd 22

Mynd 23

Mynd 24

Mynd 25

Mynd 26

Mynd 27

Mynd 28

Mynd 29

Mynd 30

Mynd 31

Mynd 32

Mynd 33

Mynd 34

Mynd 35

Vindur a veourathugunarstoovum noroan til a Vestfjoroum syndur semfalla af tima 16. agust 1997. Æaey (siritandi vindmæ1ir), Ogur(sjalfvirk stoo) og Steingrimsfjaraarheioi (sja1fvirk stOa). Tvær sfOastt01du stOovarnar em i eigu Vegageroarinnar og athuganir fra peim emekki syndal' a veourkortum.

Timaraoil' vindathugana (10 min. meoa1vindur og hviour) aHornbjargsvita, i Æoey, i Suaavik og a pverfjalli 16. agust 1997.

Timaroo veourathugana fra Bo1ungarvik 16. agust 1997.

Timaroo veourathugana fra Hornbjargsvita 16. agust 1997.

Timaroa veourathugana fra Suaavik 16. agust 1997.

Timaroo veourathugana fra pverfjalli 16. agust 1997.

Timaroo veourathugana fra Æaey 16. agust 1997.

Timaraoil' lofthita og vindeittar i Ogri 16. eigust 1997.

Mæld llI"koma ei veourathugunarstoovum norovestan til ei landinu fra kl.9 til 18 16. agust 1997.

HitafaJl meo hæo skY. upplysingum ur flugrita.

Vindhraoi sem fall af hæa, reiknaaur eftir upplysingum ur flugrita ogfnl ratsja a Bolafjalli.

Lj6smynd fra veourtunglinu NOAA 12 tekin a Veaurstofu Islands16. agust 1997 kl. 18:49.

Lj6smynd fra veourtunglinu NOAA12 tekin a Veourstofu Islands16. agust 1997 kl. 20:30.

Lj6smynd fra veourtunglinu NOAA 12 tekin a fjarkonnunarmiostOoHask6lans i Dundee, Skotlandi, 16. agust 1997 kl. 17:09.

Hitamynd frå veourtunglinu NOAA12 tekin a fjarkonnunarmiostOoHask61ans i Dundee, Skotlandi, 16. agust 1997 kl. 17:09.

Tolvureiknuo spa um vind og hita i 850 hPa (FL050) og 925 hPa(FL025) 16. agllst 1997 kl. 18.

Tolvureiknuo spa um vind og hita i 850 hPa (FL050) og 925 hPa(FL025) 17. agust 1997 kl. 00.

Bylgjubrot i reiknuoum straumJfnum loftstraums yfir fjall. Miaao ervia ao vindhraai (D) og stoaugleiki loftsins (N) seu 6breytt meo hæo.Myndin er tekin ur ritinu Hydrostatie Airflow over Mountains eftirRonald B. Smith (Advances in Geophysics, Volurne 31,1989, AP).Myndatexti a ensku fylgir myndinni paoan.

Flokkun loftstrauma yfir fjoll meo hliasj6n af lOgun fjalls, vindhraoa ogstOougleika 1oftsins. Myndin er tekin ur ritinu Hydrostatie Airflow overMountains eftir Ronald B. Smith (Advances in Geophysics, Volume31, 1989, AP). Myndatexti a ensku fylgir myndinni paaan.

18

Mynd 36

Mynd 37

Mynd 38,

Haloftaathugun fra Keflavfkurflugvelli 17. agust 1997 kl. 00. Athugunfra hadegi, 16. agust kl. 12, er teiknuo inn meo strikalfnum.

Stækkuo 1j6smynd af skyjafari yfir Vestfjoroum 16. agust 1997 kl.17:09. Gert eftir mynd fra fjarkonnunarmiostoo Hask61ans f Dundee,Skot1andi.

Utlfnur tveggja skyjabakka yfir Isafjaroardjupi teiknaoar inn a Islands-kort eftir mynd 36. Vindathuganir fra sja1fvirkum veourathugunar-stoovum og sfritandi vindhraoamæli f Æoey kl. 17 eru einnig teiknaoarinn a kortiO.

19

144'" -'

18

6.050

(.. /, I

/

!

v- I._~I ~1~--< 1"\ 1712 -6 17'11 99b

yl i \1'1 \\ .~+2' iI ' ,!!,\. \/ ;. f ( .. / .- _" \ 15f " I I, ~\ \ 1 fl:;elY I ! I ,: I '.'I I \, ':.P_~Q~071 i i ,~,I [\ ~.o 11.- 10 .. ....621. , , I rI'" \

" , " I9J '--5' , I1 - -... : "'~\ I.Vl0

7/, 1 '1'" ,..______ i \;. l' I

-12/' 1

711

..n· ......:441;0 11 .• ,', ,_. ! .\J ""/'1 // I 111 i 62108

/ / • D.S / I '6 \/ '\70\ I j:ø'115 \\' , ' .. O /

",t.·j. \5 • ..I'l 08:1. / I l' O

·'i' . C -) , • 15 I 17POO . ,-" i l'''-...... /\2 ~/':" '

'----------1-_-- , ,I :

0-'l

-<5"

~o'""'......

.....00

><::h'""'----".-...Cf)S::4-

---0\1'"

ClQS::'Cf).-...

---\.O\.O-.1

es

-<(OOXs::'""'

IQ ~

1'~" ~

l' (Ja'G:

IiiL~ ____V _,J

6.8 r-96

Mynd3 Mynd ur veoursja 16. agust 1997 kl. 19:40. Meo veoursja rna greinaurkomu ofan vio larettan flat er snertir yfirboro jaroar par sem veoursjain er.Vegna lOgunar jaroar er hæo pessa flatar u.p.b. 10000 fet yfIr sj6 noroan til aVestfjaroum.

/\\1:

r.:~f.

o'-

.\'.'\\\

Myn

d4

i

"l~---=1

"-_----

---_L

Islandskort16.agust

1997kl.

18.V

innukortveourfræ

oings.

Islandskort16.

agust1997

kl.21.

Vinnukort

veourfræoings.

~,

r-

..

Mynd

5

I.

IE

.E

7.8

10.4J

13.16-_/'82 !fl

. rf''':o 10 3125' t:tJ26q • ~I'1~h?~v .

"

16. agust 1997,09:00 UTe

Mynd 6 Veaurathuganir a noravestanverau landinu 16. agust 1997 kl. 9.Mannaaar og sjalfvirkar stOavar.

7.8 028

921==~e

9.3 '"

16. agust 1997, 12:00UTC

Mynd 7

10.3~r0'0 .

9.5 5'4, ==\

"'>'.

12.3

7.0

Veourathuganir a norovestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 12.Mannaoar og sjalfvirkar stOavar.

o

·1

6.8 ~93c=>.019

'J7.6 4\,

9.0 P95 =.010

'J10.7 \,

16. agust 1997, 15:00 UTe

Mynd8

11.3 L0--".

0129.7'5\

\02h

~"I

o

\

10.6

8.7

Veourathuganir a norovestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 15.Mannaoar og sjalfvirkar stOavar.

11.3

o .....

• • o

135 "I?;-~~~~~r&eJ

o ....

16. agust 1997,17:00 UTe

\i

9.9

8.7

Mynd 10 Veourathuganir a norovestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 17.Aoeins sjalfvirkar stOavar.

6.8 /':::96(=:).. 001

"8.1 4'.

16. agust 1997,18:00 UTe

Mynd 11

~'~~~002~21~ . 024'

7-:)

10.2.&:.~.

9.2 5'\

9.3

8.7

Veourathuganir a norovestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 18.Mannaoar og sjalfvirkar stOavar.

o

o

8.8

\..

\\

9.4

.'

~

~~~e{[

'------ ~~t2.__,., J16, agust 1997, 19:00 UTe

Mynd 12 Veourathuganir a norovestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 19.Aoeins sjalfvirkar stOavar.

8.8

9.6

\\

o ......"

(~~

11.4~:~956

11.4 2

16, agust 1997, 20:00 UTe

Mynd 13 Veourathuganir a norovestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 20.Aoeins sjalfvirkar stMvar.

10.1 #. /'-4 .~. •

9.9 4'8\\!l)

\ ov-.

\\

8.7

9.8

\

12.6~r;OO75 o) _04h

9.5' 8 \'il'0=="7 6

o

11.5.IL[69.7-4~

~o

.'

10.3

16. agust 1997,21:00 UTe

Mynd 14 Veourathuganir å norovestanverou landinu 16. agust 1997 kl. 21.Mannaoar og sjålfvirkar sWovar.

IJ ve rfja Il16. agust 1997

360 40

315 35

270 / '" 30 ~~ '" o"o 225 ," 25 l::. ' . / k ~ E..- : -i "'-00; 180 20" . /1 ~~ 1---'1 00o!: , . ,....; "- 'I,--. ~135 15> -/~ ""

,f"'"d~ lt----iV ..... :r- ~/' 'C90

~10 l::

~ ~ Ef\,,\V ~V"~~ ", " . >45 . 5~V y~

. " . '. .. ' . .. ..o o

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Klukkan

I " •. ". Vindått --B-- Meilalvindhraili --+-- Mesti meilalv o ~Hviila IS Udavik

16. agust 1997

360 40" ,

315, , 35. ..

/270 .. "- 30 ~:'V ---o"

225 25 l::~ .. , , 1 A E..- . '!"'" ""1:00; 180 :! V

20 00'C . "~l:: 135 .' 15

> : . /// ~. .---' ......... 'C90 10 o!:~S-- ~~ ""'E )< 0-';;;:;;~~'I >45 5..- .-l [I-:--

5

.'..

11J--+--Ira-"'" "--E, I. .

98765432

l--; " .. j.+---+-+--+-t---+----.,--+---+-+--+----"HJ--+--l---t---t---+----.,f---+---+-+---+-+--+O

1o 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

360

315

270

~225

00; 180'C

o!: 135>

90

45

o

Klukkan

•••••• , Vindått --B-- Meilalvindhraili ~Hviila

Mynd 15 Vindur a veaurathugunarstOavum noraan til a Vestfjoraum syndur semfalla aftfma 16. agust 1997. pverfjall (sjalfvirk stOa), Suaavfk (sjalfvirkstOa) og Isafjaraarflugvollur (MET REPORT).

Ædey-SYNOP16. agust 1997

40

35

30 ~':::I

25

90

45

O

Klukkan

_. o o o __ Vindått ----a- Meoalvindhraoi -+--Mesti meoalv.

40

35

30 ~~

25 ':::I

Æ aey-slriti16. agust 1997

N\50

45I,..., 'Jl\.... A

r 4035 2I ~ '\}'Il ."~ 30 c:

'l/(~

1\/1 I~ =.- 25'roI \ \ 'O"C,c: 20 ~

>/~ V1

.c:"C

15 c:

~ --.... ....- '"' \ \f\>

10

::::::::-t:/ I~ I-- b rr~~ v 5" +....- ..... ...+. ++.+ ~++++ *" +++++ ...... .. +••....... O

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 O

Klukkan

I --Meilalvindhraili --Hviila . Hviilustuilull IOgur

16. agust 1997

360 40.'

315 .- " .. , 35;

.. ..'270 30 ~ro.00 .;, o,225 25 c:

o'o ~ E.,

~- 180 ~ .\ " 20- o o , ~o \ 'O·ro , " '.' l' . ,; ~"C o, , , . " ' , \ \.!: 135 " ,

~I\. ' o, o, 15 J:>

, .. '...-. ~ , o '..f Æ' "C.- "k'" .' .!:90 ., , o . ' ", 10" Jr .-

Vindhraoi a Hornbjargsvita, f Æoey, f Suoavfk og a I=Jverfjalli16.agust1997

I,

II ......

I IIi(

•I

/ ~ .' .. ;. "J~~

},

I J •, ......

"

" / \ ) ~I

.#

kt~......, • , V

;. ~. .'\~

I J I t I'" ... .......!j ""

.. ..~'lVA

, (""".#~

.....~ .........~~ .. I~

,I , II ~ ; .2 ,; ~ .. • ......~~

. .-~

...J.~i .. -? -1lii~~~~~

~Vy ......... ~~L:l ~~ ""'Jlit",I ~ ~ )" ..~ :' .~~ :;/ ~?J

a-- '\/-y"

......5

o1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Klukkan

45

50

15

40

20

10

35

30

li;:s 25c:r:

----Hornbj.-ff

--..-Suoavfk-ff

...... Hornbj.-hvioa --Æoey-ff

.. ..... Suoavfk-hvioa~ pverfjall-ff

.. .... Æoey-hvioa

.. ~.. pverfjall-hvioa

Mynd 18 Timaraoir vindathugana (10 min. meoalvindur og hviOur) a Hornbjargs-vita, i Æoey, i Suoavik og a I>verfjalli 16. agust 1997.

04005 BOLUNGARVfK16.ågust 97, 04 UTe 17.ågust 97, 03 UTe

" t~ ,,: ~~: " , , i ~) ~-,'.,' ,',-,:.':.'

13.5 -'r030

89C1Soo1"11.4B 2

4

14.3 r02389~007,

10.3B 65

15.1 (L 00489 "019"9.3°62

11.4 ~8189 ••623"

88'48

9.2~• 96360~ 018,

8.0- 8 V'3

8.670 • 936z::e027"6.7 38e>

-

04123 HORNBJARGSVITI I16.agust 97, 07 UTC 17.agust 97, 06 UTC

8.8t...... 6. 038

fi003'\,

7i 949'A033'\,

{5A 898--g012'\,

7.2

l7.6. 896~023'\,

7.2

7.1 910u "A027'\,

7.5

7.1 929 e·6.901u "A030'\, ~028'\,

~7.2

7. 919030'\,

7i ' 937'A034'\,

-;-." ~"

8.0( 971A031'\,

7.l 959A031'\,

8.3 r;82AO~28'\,

7.7( 990A029'\,

7.8( 002B024'\,

8.2( 010A025'\,

83C 019A020'\,

,

9.1 041

Ab03/

9.2~04501/

9.5e:.P45-/005/

8.8 044

~3/

8.0 J 040Aooo-

_. Hiti _ _ _ _ _ _ _ _ RakastiQ prystinø 'r

+1~) C 100% 1010hPa

_._--._-

+;) C 1000flPa

50%

. nof,

'---SG 990hPa I

I!.' 'IS q "~"?D ,.. '.'.:; ,;" '.':; ('.,' 1

Hamarkshiti: 9.5 Hamarkshiti: 10.1 I

L

l_a_Qm_ar_kS_h_il_i:8_._4 . l_a_Q_m_ar_k_sh_it_i:_7._7 ~=~::.:....::.~~ ~III_ Meoalhiti: 8.1 (9)

Mynd 20 Tfmarbo veourathugana fra Hornbjargsvita 16. agust 1997.

04111 SUDAVfK16.agust 97, 07 UTC 17.agust 97,06 UTC

~ ."". -,",,. =.:' :~

16.0i 9.~11.1 l,

8.~

81~

8.0f

9.~

10~

8~

11~

10.~12.8A--

14.6 [

15.6/::

15.0 I14.9 [

17'A14.9~15.5 J:1c..5if.

________ Hiti Rakastig

-:- ~5 C 100% 1030hPa

1000hPa

50%

-5 C 970hPa

. no/'

•• o," ;";n :.:'.

IHåmarkshiti: 14.9Lågmarkshiti: 10.3

IHåmarkshiti: 18.1Lågmarkshiti: 12.9

Meoalhiti: 12.2 (5)

Mynd 21 Tfmaroo veourathugana fra Suoavfk 16. agust 1997.

04109 pVERFJALL16.ågust 97, 07 UTC 17.ågust 97,06 UTC

,...... "'O; ; ~ ,,: ..:.. ". " :; .... ~.•.

92~

9.9~ 4.2~s.sf7.7 g

8.9~

10.1~

9.8~

9.9~

8.7~

9.9A-"'

83

0

0.0

J

______ Hi:i _ _ _ _ _ _ Rakastig

+15 C 100% 1030hPa

+5 C

-5 C 970hPa

. n%

.j.:.

IHåmarkshiti 9.7Lågmarkshiti: 7.5

IHåmarkshiti: 10.4Lågmarkshili: 7.7

Meåalhiti: 6.8 (10)

Mynd 22 Tfmaroo veourathugana fra l>verfjalli 16. agust 1997.

04017 ÆDEY16.agust 97, 07 UTe 17.agust 97, 06 UTe

1"

+~5 C

12.4~

89 Cl.-1012;31. 5

______ Hiti

14.0( ~~90

10.8~4

_ _ _ _ _ __ _ Rakastig prystinn 'r

100% 1010hPa

c "-"~ ;,.:

.:;";.

IHamarkshiti: 13.1Lagmarkshiti: 11.0

, /

l :~.

Mynd 23

~--------------------- ------........

1000hPa

50%

990hPa

• no/,

-::;

IHamarkshiti: 16.2Lagmarkshiti: 12.4

Meåalhiti: 12.7 (4)

Tfmaroo veourathugana fra Æoey 16. agust 1997.

Ogur16. agust 1997

""

-.------.--...-----.------r---.---.-.----.----.-------.---,----,------r---.---.-.----.---,---.---,----,----.----..-. 20,O""

+--+---+--+--I--t---I_I-----+-+--+---+--+-l_'~''-'f''L.,"',4.-I-----+-+--+---+--+---+-,'::C-\- 18,O. .. "

", "+--+---+--+--I--t---I-I-----+-+--+----h-----t-.-I--t---I-I-----+-+--+---+----+---+-:-,'+, 16,O

/V\ ~ ~ :: 14,0., f;< '-vJ:, ':'-r-- : '''-.. \ :: ~

-t--''t--'->l~:--j-t---r.-,-+,-'-'__=*"---o:.t-=t--;-,0'+,~.-t---f-.-+-j---+~I-_t_'\-+\--+~--1-+--r-;--:'':t',,: 12,O ~__-, '\ .-;-~~~.. ," \ .......

,,' # '", ' '., ~ " I' , V ~...-: :: J:-Po--+---+--4------.+'---I---T--I-+-+--+'---+--,f-o',-.,+;,--+-+--I~+-+--+-"---+--=+-":...:..ll"~":',-4" 1O, O

.~.,. • .. I' • o'o I • I " ,', r " I ,~... • 0°

+--+---+----+--I--+--I-+-+--+---+-~\I------l-'-+--+---+---+!,'-"\+-'--t'-"-.-'--+-.,,--h,----1o;---l--'-fr" 8,0• f .. , / .. ,,o')' . "

" ; "+--+--t---+-+-+--1-j-+--+--t---+--tT-+-+--1-j-+--+--t---+--+--+-;-,-H-, 6,0

, ,, "

O ~\ . I 4,0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1O 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 O

360

315

270

:;-0225......:I:: "'eu 180"C 0,:l::;: 135 ','

90

45

Klukkan

- _. - - - - Vindatt --Hiti

Mynd 24 Timaraoir lofthita og vindattar i Ogri 16. agust 1997.

014

o

o

.r~.3 /

\ \ \~ o (

\ \I . J

~\\.zf03

16. ågust 1997, 18:00 UTe/

Urkoma 9 klst.,

Mynd 25 Mæld urkoma a veourathugunarstoovum norovestan til a landinu fra kl.9 til 18 16. agust 1997.

Hitafall meo hæo skv. upplysingum urflugrita

\..,~

r\,~

1\

\'~,\\ V \N~

r\

~V \

~1\

\~

7

10000

9000

8000

7000

6000.....-Q)-......IlO 5000la

'ca~

4000

3000

2000

1000

o-6 -4 -2 o 2 4 6 8 10 12

Mynd 26 Hitafall meo hæo reiknao eftir upplysingum ur flugrita.

Vindbreyting med hæå sky. upplysingum urflugrita og ratsjå

9000

8000

7000

6000

! 5000......110æ.c~ 4000~

3000

2000

~~

~

~ ---..1\~

~~

"~~ ~ .... 'N"'"'"

----..........

1000

oo 10 20 30 40 50 60 70

Mynd 27

Vindhradi [hnutar]

Vindhraoi sem fall af hæo, reiknaaur eftir upplysingum ur flugrita og fraratsjei ei Bolafjalli.

NOAA 12

N12185V.ASI

SAT 16 AVG 1997 18:49 [N-W]

Mynd 28 Lj6smynd fra veourtunglinu NOAA12 tekin a Veourstofu Islands16. agust 1997 kl. 18:49.

NOAA 12

N12203V.ASI

SAT 16 AVG 1997 20:30 [N-W]

Mynd 29 Lj6smynd fra veourtunglinu NOAA12 tekin aVeourstofu Islands16. agust 1997 kl. 20:30.

Mynd 30 Lj6smynd fra veourtunglinu NOAA12 tekin a fjarkonnunarmiosWoHask61ans f Dundee, Skotlandi, 16. agust 1997 kl. 17:09.

Mynd 31 Hitamynd fra veourtunglinu NOAA12 tekin a fjarkonnunarrniostOoHask6lans i Dundee, Skotlandi, 16. agust 1997 kl. 17:09.

GRV-HIRLAM FORECAST-t06 IT: Sat 16 Aug 1997 12z 850hPa WINDVT: Sot 16 Aug 1997 18z 850hPo TEMP

Mynd 32 Tolvureiknuo spa um vind og hita f 850 hPa (FL050) og 925 hPa(FL025) 16. agust 1997 kl. 18.

GRV-HIRLAM FORECAST-t12 IT: Sot 16 Aug 1997 12z 850hPo WINDVT: Sun 17 Aug 1997 DDz 850hPa TEMP

GRV-HIRLAM FORECAST-t12 IT: Sot 16 Aug 1997 12z 925hPo WINDVT: Sun 17 Aug 1997 DDz 925hPa TEMP

Mynd 33 Tolvureiknuo spa um vind og hita f 850 hPa (FL050) og 925 hPa(FL025) 17. agust 1997 kl. 00.

z a------- b

u NFIG. 7. 2-0 flow with wave breaking (a) Schematie strea~Iinepattern incorporating results

from numerical and laboratory experiments and atmospherie observations. Inverted Y'sindicatc turbulenee . (b) IdeaIized streamline pattern used in Ioeal hydraulic theory.

Mynd 34 Bylgjubrot f reiknuoum straumlfnum loftstraums yfir fjan. Mioao ervia ao vindhraoi (D) og stOougleiki loftsins (N) seu 6breytt meo hæo.Myndin er tekin ur ritinu Hydrostatie Aiiflow over Mountains eftirRonald B. Smjth (Advances in Geophysics, Yolume 31,1989, AP).Myndatexti ei ensku fylgir myndinni paoan.

(DA

,----

Flow Splittingand

Wave Breaking

o

.."............... ,)~ ... ---- ?............. --~... , ~ ..:-:-----.................

7--"--",-'" ........

,,"/

~~

//

II

I . ®

.,\,

.... A\

\

Flow ®Splitting

~ ®B

Mountain

Waves Only

~ O O

2

63r------,-----.-----1'-L----r-------,----,

0L-----L..----...L--__--L. .1- ---1__---1O.l 0.2 0.5 I 2 5 10

r=Oy/oxFIG. 5. Regime diagram for hydrostatic ftow over a mountain. The diagram axes describe

the mountain shape and size: r, the horizontal aspect ratio, and h. the nondimensionalmountain height. Solid curves A and B are linear tht'ory estimates of ftow stagnation (seeEqs. 20, 38, and 41), suggesting where wave breaking aloft (curve A) and ftow splitting (curveB) will begin as fz increases. The extensions of curves A and B (dottcd lines) may be un-physical because the first appearance of a stagnation point could invalidate the linear theoryestimates. The two boxes marked N indicate nonlinear calculations of stagnation and suggestthat the linear theory prediction of critical mountain height may b(}about 30% toa low. Otherregime boundaries above the A and B curves (dashed) are not yet known. Numbered circ1esindicate Hawaiian Island parameters from Section 7, Table Ill. (Redrawn from Smith. 1989.)

Mynd 35 Flokkun loftstrauma yfir fjoll meo hliosj6n af logun fjalls, vindhraoaog sroougleika loftsins. Myndin er tekin ur ritinu Hydrostatie Airflowover Mountains eftir Ronald B. Smith (Advances in Geophysics,Volume 31, 1989, AP). Myndatexti ei ensku fylgir myndinni paoan.

-I

04018 KEFLAVfKU RFLUGVOLLU R

,.. , \".

__---'---'-I . _. 1000 ~ o

m

15-

8-

I fr 7-l 6-rf

5-

....,4-

r3-

~ ( 2t~rr

1 - II

o·

I

I

)'-./

14

Jj j

J 13-

)12--../

J

,fl

e50

...._._-----~--

.,j 1000

30.- _. --.._---------

20

I,... 1-

_.....::.~--.,-.-.~ -;__"'700 r10i

11-

"35 ~_ '.__:.__: ..:._. 900~

-10

\

\\

\

~ . ':t20\ . i

"_'-'-,"\,_\;-,-,1- .~. 500:I L\ ". 'L,'l'

0.5 1 \ 5 10' r15. -'-,_ .. _~.. __ .__._.\__\--\-~_ _'..,__.---.--.-.~-.~ 600 ~·1.1'

\ ':

/.'.

/./.

/../.

/.

"/.,/.

/ .Pi i

_ .__. "~'--7~-----' _.__. _-'.,-__/ /.~ 150 45/. . /.

/ .. // %

:- /./ /.

/. /.

/. /. ." /. . '[40__~...:..-_/ )~__. ..._.__ -:- 200 :

'/'f

J.

iI

-20-30

._---- ----'--------'-\,-

Frostmark FL: 078

[------------------------ --- - -17.agust 1997 00 UTet1G.~~q;Jst 1991 1;? UTe}

63.96 N 22.60 W

Skyjaor6: ·5722/

Part A+B

". 0.1

!.. ----- - - --- -- -----

-40

-80

-50 ..

I-60 :

Mynd 36 Haloftaathugun fra Keflavfkurflugvelli 17. agust 1997 kl. 00. Athugunfra hadegi, 16. agust kl. 12, er teiknuo inn meo strikalfnum.

Mynd 37 Stækkuo Ij6smynd af skyjafari yfir Vestfjoroum 16. agust 1997 kl.17:09. Gert eftir mynd fra fjarkonnunarmiostOo Hask6lans f Dundee,Skotlandi.

16. agust 1997, 17:00 UTe

Mynd 38

Cl

o

Utlfnur tveggja sk5ijabakka yfir Isafjaroardjupi teiknaoar inn a Islands-kort eftir mynd 36. Vindathuganir fra sjalfvirkum veourathugunar-stOovum og sfritandi vindhraoamæli f Æoey kl. 17 eru einnig teiknaoarinn a kortio.

1.pdf23456789