vakalis,γενικες αρχες ακτινοθεραπειας
TRANSCRIPT
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΒΑΚΑΛΗΣ ΞΕΝΟΦΩΝ
Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος
Δντής Ακτινοθεραπευτικύ τμήματος
401 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών
Καρκίνος πρόκληση για τη σύγχρονη επιστήμη
bull Συχνότητα δεύτερη αιτία θανάτου στη Δύση
bull Δριμύτητα μορφές καρκίνου με προσδόκιμο ζωής μικρότερο του ενός έτους
bull Ποικιλομορφία πάνω από 100 είδη καρκίνου
Θεραπευτικές τεχνικέςΘεραπευτικές τεχνικές
bull Χειρουργικήbull Ακτινοθεραπεία bull Χημειοθεραπείαbull Άλλες τεχνικές (πχΥπερθερμία)
Στόχοςbull Δυνατότητες βελτιστοποίησηςbull Εξατομίκευση θεραπείας
ΙστορίαΙστορία ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
bull 8 Νοεμβρίου 1895 ο Wilhelm Conrad Roentgen ανεκάλυψε τις ακτίνες Χ
bull 28 Δεκεμβρίου 1895 ο Roentgen ανακοίνωσε την ανακάλυψη του
bull 12 Ιανουαρίου 1896 ο Emil Grubbe (Σικάγο) πραγματοποίησε την πρώτη ακτινοθεραπεία σε μία 55χρονη γυναίκα με καρκίνο του μαστού
bull 1899 ο Thor Stenbeck (Στοκχόλμη) πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχή ακτινοθεραπεία σε μία 47χρονη γυναίκα με βασικοκυτταρικό καρκίνωμα στην μύτη (100 συνεδρίες σε 9 μήνες) Η ασθενής έζησε πάνω από 30 χρόνια ακόμα
ΑκτινοθεραπείαΑκτινοθεραπεία
Βασικές αρχέςΒασικές αρχές
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
ΣτόχοςΣτόχος
Τεχνικές ακτινοθεραπείαςΤεχνικές ακτινοθεραπείας
Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία
Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών
bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ
bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ
Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ
ΚΚΑΑ
Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung
Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)
bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια
bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV
bull Τ12 = 526 έτη
bull 1951
ΚοβάλτιοΚοβάλτιο
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Καρκίνος πρόκληση για τη σύγχρονη επιστήμη
bull Συχνότητα δεύτερη αιτία θανάτου στη Δύση
bull Δριμύτητα μορφές καρκίνου με προσδόκιμο ζωής μικρότερο του ενός έτους
bull Ποικιλομορφία πάνω από 100 είδη καρκίνου
Θεραπευτικές τεχνικέςΘεραπευτικές τεχνικές
bull Χειρουργικήbull Ακτινοθεραπεία bull Χημειοθεραπείαbull Άλλες τεχνικές (πχΥπερθερμία)
Στόχοςbull Δυνατότητες βελτιστοποίησηςbull Εξατομίκευση θεραπείας
ΙστορίαΙστορία ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
bull 8 Νοεμβρίου 1895 ο Wilhelm Conrad Roentgen ανεκάλυψε τις ακτίνες Χ
bull 28 Δεκεμβρίου 1895 ο Roentgen ανακοίνωσε την ανακάλυψη του
bull 12 Ιανουαρίου 1896 ο Emil Grubbe (Σικάγο) πραγματοποίησε την πρώτη ακτινοθεραπεία σε μία 55χρονη γυναίκα με καρκίνο του μαστού
bull 1899 ο Thor Stenbeck (Στοκχόλμη) πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχή ακτινοθεραπεία σε μία 47χρονη γυναίκα με βασικοκυτταρικό καρκίνωμα στην μύτη (100 συνεδρίες σε 9 μήνες) Η ασθενής έζησε πάνω από 30 χρόνια ακόμα
ΑκτινοθεραπείαΑκτινοθεραπεία
Βασικές αρχέςΒασικές αρχές
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
ΣτόχοςΣτόχος
Τεχνικές ακτινοθεραπείαςΤεχνικές ακτινοθεραπείας
Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία
Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών
bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ
bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ
Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ
ΚΚΑΑ
Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung
Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)
bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια
bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV
bull Τ12 = 526 έτη
bull 1951
ΚοβάλτιοΚοβάλτιο
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Θεραπευτικές τεχνικέςΘεραπευτικές τεχνικές
bull Χειρουργικήbull Ακτινοθεραπεία bull Χημειοθεραπείαbull Άλλες τεχνικές (πχΥπερθερμία)
Στόχοςbull Δυνατότητες βελτιστοποίησηςbull Εξατομίκευση θεραπείας
ΙστορίαΙστορία ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
bull 8 Νοεμβρίου 1895 ο Wilhelm Conrad Roentgen ανεκάλυψε τις ακτίνες Χ
bull 28 Δεκεμβρίου 1895 ο Roentgen ανακοίνωσε την ανακάλυψη του
bull 12 Ιανουαρίου 1896 ο Emil Grubbe (Σικάγο) πραγματοποίησε την πρώτη ακτινοθεραπεία σε μία 55χρονη γυναίκα με καρκίνο του μαστού
bull 1899 ο Thor Stenbeck (Στοκχόλμη) πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχή ακτινοθεραπεία σε μία 47χρονη γυναίκα με βασικοκυτταρικό καρκίνωμα στην μύτη (100 συνεδρίες σε 9 μήνες) Η ασθενής έζησε πάνω από 30 χρόνια ακόμα
ΑκτινοθεραπείαΑκτινοθεραπεία
Βασικές αρχέςΒασικές αρχές
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
ΣτόχοςΣτόχος
Τεχνικές ακτινοθεραπείαςΤεχνικές ακτινοθεραπείας
Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία
Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών
bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ
bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ
Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ
ΚΚΑΑ
Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung
Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)
bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια
bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV
bull Τ12 = 526 έτη
bull 1951
ΚοβάλτιοΚοβάλτιο
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΙστορίαΙστορία ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
bull 8 Νοεμβρίου 1895 ο Wilhelm Conrad Roentgen ανεκάλυψε τις ακτίνες Χ
bull 28 Δεκεμβρίου 1895 ο Roentgen ανακοίνωσε την ανακάλυψη του
bull 12 Ιανουαρίου 1896 ο Emil Grubbe (Σικάγο) πραγματοποίησε την πρώτη ακτινοθεραπεία σε μία 55χρονη γυναίκα με καρκίνο του μαστού
bull 1899 ο Thor Stenbeck (Στοκχόλμη) πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχή ακτινοθεραπεία σε μία 47χρονη γυναίκα με βασικοκυτταρικό καρκίνωμα στην μύτη (100 συνεδρίες σε 9 μήνες) Η ασθενής έζησε πάνω από 30 χρόνια ακόμα
ΑκτινοθεραπείαΑκτινοθεραπεία
Βασικές αρχέςΒασικές αρχές
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
ΣτόχοςΣτόχος
Τεχνικές ακτινοθεραπείαςΤεχνικές ακτινοθεραπείας
Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία
Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών
bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ
bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ
Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ
ΚΚΑΑ
Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung
Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)
bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια
bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV
bull Τ12 = 526 έτη
bull 1951
ΚοβάλτιοΚοβάλτιο
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΑκτινοθεραπείαΑκτινοθεραπεία
Βασικές αρχέςΒασικές αρχές
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
ΣτόχοςΣτόχος
Τεχνικές ακτινοθεραπείαςΤεχνικές ακτινοθεραπείας
Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία
Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών
bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ
bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ
Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ
ΚΚΑΑ
Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung
Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)
bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια
bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV
bull Τ12 = 526 έτη
bull 1951
ΚοβάλτιοΚοβάλτιο
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία
Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών
bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ
bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ
Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ
ΚΚΑΑ
Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung
Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)
bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια
bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV
bull Τ12 = 526 έτη
bull 1951
ΚοβάλτιοΚοβάλτιο
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ
ΚΚΑΑ
Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung
Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)
bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια
bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV
bull Τ12 = 526 έτη
bull 1951
ΚοβάλτιοΚοβάλτιο
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung
Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)
bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια
bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV
bull Τ12 = 526 έτη
bull 1951
ΚοβάλτιοΚοβάλτιο
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung
Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)
bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια
bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV
bull Τ12 = 526 έτη
bull 1951
ΚοβάλτιοΚοβάλτιο
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)
bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια
bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV
bull Τ12 = 526 έτη
bull 1951
ΚοβάλτιοΚοβάλτιο
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΚοβάλτιοΚοβάλτιο
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής
bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)
bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920
bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου
bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία
bull 4 - 25 MV
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ
Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου
bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν
ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ
bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια
bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο
bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία
ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη
και το χώροhelliprdquo
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας
Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays
X- και -rays
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Διαδικασία Ιονισμού
Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης
Nucleus
e-
e-
Nucleus
e-
e-
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή
bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις
Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από
bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης
bull κατανομή απορροφούμενης δόσης
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D
Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)
m
ED
Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά
δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής
RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως
ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια
bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ
bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση
bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων
ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών
bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού
bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA
bull Βλάβη βάσης
bull Σχάση μίας έλικας (SSB)
bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)
ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί
ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο
bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S
bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0
bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις
bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων
bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας
bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο
bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης
bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον
αργά
bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της
νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας
bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας
bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)
bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D
σχεδιασμού
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε
ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του
ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές
bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη
πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του
σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές
bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)
Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
SCANOGRAMSCANOGRAM
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου
bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)
bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων
bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
350 deg
270 deg
230 deg
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ
bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία
bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)
bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων
Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
IMRT
bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης
bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης
bull Προστασία των υγιών ιστών
bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)
bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή
ΕξομοίωσηΕξομοίωση
Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων
Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση
Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας
ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας
Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας
Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας
Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
bull Δόση gt 70 Gy
bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης
bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)
bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)
bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα
αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να
συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με
άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες
bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου
Αύξηση επιβίωσης
Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες
Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)
Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ
ΤΡΑΧΗΛΟΥ
Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς
Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ
bull Οξείες
bull Βλεννογονίτιδα
bull Επιλοιμώξεις
bull Ξηροστομία
Όψιμες
Ξηροστομία
Ίνωση
Τρισμός
Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ
ΧΜΘ ΑΚΘ
ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του
φαρμάκου
2 εβδομάδες
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ
10-14 μέρες 5 εβδομάδες
ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες
2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της
ΑΚΘ
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης
bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Manning IJROBP 51 51400-14009
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου
bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)
ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ
ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Pro
port
ion
()
34 35
65
33
6776
24
66
IMRT 3DCRT3DCRT IMRT
Acute Late
Grade 1
Grade gt 1
P lt 0001P lt 0001
Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)
MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT
Lee et al IJROBP Nov 15 2006
44
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Radiother amp Oncol 200366291-302
Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT
Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT
Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)
Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT
IMRT
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Dmaxκάτω ή ίσο
με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy
και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι
bull 30 στους ασθενείς με δόντια
bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία
ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ
bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών
τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ
ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αντιβίωση
Υπερβαρικό οξυγόνο
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας
bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας