UPSA LIAILLUSTRATA

Cujus Fartsm Sepiima?n.

Venia Ampi. Ord. PbiloßIn Regia Academia Upfaüenß

Sub Preefidio,S:x R:$ M:tis Magnae Fidei Viri,

Generoß ac Nobilijßmiy

D:m JOHANNIS IHRE,Reg. Canc. Confiliarii,

Prof. Eloq. & Polir. Skytt. & Ord. Equit. Aurat. de Stella Polari„Acad. Litt. Hum. Hohn. Soc. Reg. Scient. Upf. & Norveg.

Memb, Soeietatisque Antiquar. Lond. Socii Honorarii,Publice defendet

Ericus Wallbom,Geßricius.

In Auditor. Carol. Maj. D. XVIII Decemb.Anni MDCCLXXL

Horis Ante Mtridiem Solitit.

UPS ALI AE,APud Job, Edman, Reg. Acad, Tctociri

® ) 8i ( &dignardur. Saneli(fimus igitur Dominus nofler Papa, fup*plicationibiis hujusmodi tanquam piis & rationalibus pater-Maliter inclinatus, fiudium privilegiatum in prafata civitateUpfålenfa, ut prafertur, infiituit, nniverfos ejasdem fiudiiMagißros, Dahlores, Liccnciatos, Baccalaureos , ScholaresStudentes, ad inftar fiudii Bononienfis, omnibus fingulisejusdem fiudii privilegiis, presrogativis, praeminentiis, ante-lationibus, voluntatihus, conceptionibus, libertatibus, exceptio»fiibus, Immunität ibus, honoribus, indultis perpetuis tem-poribus, prout in bulla defuper concejfa, £?* apud nos recon-dita, plenius continetur, infignivtU Nosque jfacobum fu-pradiflum ac fuccejfores Jioßros, Arcbiepifcopos, CanceUa-rium, tfr fiudii & privilegiorum hujusmodi confervatoreminfiituit, cJ5 perpetuis temporibus deputavit. Infilper uteo fecurins liberius Magiftri , ' Do&ores , Licenciati ,

Baccalaurei, Scholares <if Studentes, ac ejusdem univer-fitatis fuppofita in univerfitate Upfalenfi ßare ac ftudercvaleani, Uluftres Er Nobiles Domini, «&<?»£> Gubernator acConfiliarii incliti Regni Svecia bis privilegiis, per SanBiffi*mim Dominum noftrum Papam in Spiritualibus conceffis,etjärn fuas concefßones cf fingula privileg ia in tempovahbus>qua Rex Francidt Univerfitati Parifienfi concejjerat, magni«fice sddideruni, cT3 fuper hoc literas fuas patentes Regni Sve¬da , Er1 prafati Domini Stenonis Gubernatoris figillismunitas ejfeftualiter tradiderunt. Omnes igitur cf finguliMagiftri, Studentes Scholares in prafata jam noviterfindata univerfitate legere, difputare & ftudere volenies, libereadmittentur, prdtjcriptis privilegiis in Jpiritualibus tempo•ralibus gavifuri. Literns vero SanEliffimi Domini NoftriPapdt defuper conceffas, iniendimus, Domino concedente, z»civitate Upfalenfi ipfo die B. Matbei Apoftoli proxime ajfu-turoj cum certis Fenerabilibus, Strenuis cT Nobilibus Dömdvis, Ärgffz Confiliariis, ad hoc per certos Confiliarios deputa-£/>, <?£> tenemur poffumus honore ac folempnitate in-

L ' /tfn,.

6 ) S: ( 9introäucere, ac demum ipfo die Brigitta, Regni Svecia Pa.trona, qui efl feptirna dies men ds Oclobris proxime fequen-tis, ut ipfius apud Deum interventu. negotium ipfum projpe-retur, incbnabuntuv leBiones Z? exercitia in Sacra Ibeolo-gia, Jure Canonico, Artibus, rzr continuabunt ad audirevolentium voluntatem. Datum Upjalia XX die menfis JuliiDomini MCDL.XXEI1 noflro fub fecreto inferius inprejjo.

Pag. 261 linea 13 poft elementa infere: AccelTit tan¬dem An. MDCLXV, & fertia ProfefHo Juris Naturae acGentium a Csrolo XI infticuta *).

Pag. 268 linea 23 poft iUitis inferatur: Atque iftaquidem funt, qua? tradidit MefTenius de origine sedifi-ciorum Academicorum. At poft comperi, longe vetu-ftiora efTe. Nimirum illa infula Scudioforum tu it olimprivata, pertinuitque ad M. Andream Prsepofitum, quieam habuit ex permutations cum fundis aliis ab Eccle-fia Upfalienfi. Vetös indTumentum ea de re. Univer-fis prafentes literas infpeBuris, Nicolaus, miferatvme DivinaArcbiepifcopus Upfalenfis, falutem in Domino fempiternam.Noveritis, quod cum aliquos fundos quibusdam Canonicis no-firis affignaremus, quendam fundum in civitate noflra Up-Jalenfi prope communem ßratam, apud amnem fituatum, mo-lendina noßra ad orientem, Zf Ecclefiam noßram majoremed meridiem viro difcreto ac in Cbrißo nobis dileBo, Ma-gifiro Andrea, nunc Prcepofito Ecclefi)e noflrce Upfalenfis,pro fundis circumjacentihus ab ipfo Zf per ipfum fuis jum-ptibus comparatis, ex confenfu Zf voluntate dileBorum nobisin Cbrißo Dominorum de Capitulo noßro, quorum figiüa pree-fentibus appenfa funt, afßgnavimus, Zf ajfignamus perpetuopofßdendutn. Dantes ei nibilominus poteßatem Uberam, pree-

diBuiM

*) Coriftituebafur tunc nempe Äuåor, Dom. Joannes Schefferus.frofeffov Juris Nflfurae ac Gentium honorarius, qui adeo una cum Pro-fefiione Skyttiana Sianc fpartam multa cum no minis laude ornavit. Vide»fi placet, Parten® Priinan barum differtationum p. 2,

® ) 83 ( @dictum fundum in flruSluris C adificiis per eum in eisdcmfaciendis Eccleßaßicis perfonis y qutbuscumque placuerit, do.nnndiy legendi feu alias, qualitercumque vifum ei fuerit, adhonorem b~ fervitium Eccleßa difponendi b~ ordir.andi pro

Jua iibera voluntate. In cujus rei teftimonium ac evidenti.am p leniorem una cum figillo noflro flgiüa pramijforum Do-minorum Canonicorum de noflro, ut Jupra diximiiSy Capituloprajentibus funt appenfli. Datum An. D:n Milief, CCXC Jexto,tertéo Kai Januarii. Demde eam cum asdificiis Omni¬bus donavic in ufus cercorum fcholariumy qui & ckoralesdicebantur, Anno MCCCXVI, ut oflendunt verba tefta-menti ejus, & noi fatis probavimus in Notis ad Anon.Chron. Arcbiep p. 126. Cboralium habebant nomen,quod prabere facerdotibus minifteria fua debebant inChoro templi, erantqne primo pueri numero (ex, infti-tuti a Jacobi Eriandi An. MCCL.XXX, ut ibidem planumfe c i mus pag. 41 & 127. Hi Chorales feu Scbolares ind^cta infula habebant domicilium commune, Curia Scbo-larium yocatum; ipfi jun&im nominabantur Societas in in¬fula amnisy item Commumtas ChorAium, ut ex iis, quse in-dicatis loch aftu'i, apparet. Andreas ipfe nominavit Cbomrales Eccleßa Upjalenfls in Ordinatione a fe facta de re¬bus divetfis, a Jédonatis An, MCCCXVI. Verba ejus:Choräles Eccleßa Lpfalenßs exißentes in infula, babeant &poffideant ratione emendationis Prapoßtura, per tue fa&ce,qua lucide paiet intuenti. In eo domiciiio hs?c focietasfeu communiras Cboralium alebatur ex reditibus cer-torum bonorum, in bos ufus donatorum. Prtcerat eis-dem unus fpectatse dignitatis vir, qui dicebatur R'efrorScho larium. M. Andreas Prtepofitus in Ordinatione fua,quam in (a?pe dictis notis p. 129 publicavi, vocat Re&o-rein parvulorum apud Upfatiam. Dabat hic operam, utomnia ordine decenterque fierent a Srholaribus, quterequirebantur, ipfumque illud domicilium fervareturintegrum, fartum, te&um. Tempore ipfius M. Andrea:

L a prac-

® ) 84 ( •prsfuitfe muneri huic videtur Oeconornus Templi.Colligo ex verbis Ordinationis ejus antea laudats, quaefic habent: Po/o ordina % quod ad ujus utilitatem c-jus, qui pro tempore fuerit Oeconornus fabrica UpfalenfisEcclefia, & provifionem babeat Cboralium, manentium ininfula, eadem pradia dentur five deputen*ur% Hic provifio¬nem habere Cboralium videtur idem cfie, ac praefie ipfisnomine Refloris. Nid malumus credere, hunc Provifo-rem profpexifle ipfis de ceteris neceftariis ad fuflenta-tionem, Reåorem habuifie curam vits, morum, edu-cationis ae do&rins; aut Proviforem fuifie utrumquequidem, fub Rectoris tarnen difpofitione. Indeque efie,quod non Provifor tantum, fed & Doclor Studentium fu¬erit nominatus, & docere parvulos debuerit gratis, quot-quot vellent ex eis, qui Canonicjs miniftrabant, ut hocipfum a me in prsdi&is Notis pag. 12? obfervatunacft. Atque ha?c funt sedificia, quse dcinde circa An,MCDLXXVII Archiepifcopus Jacobus accommodavkIn ufas Academis, de quibus fupra Mefienius loque-batur *).

Cap. XV.Pag. 276 lin. ii deleantur fequentes 14 lines &

poft intelligit reponatur: Eam domum primo in Upfa-iia Veteri feu rurali non efie qusrendam, deinde neciilo in monte fuifie collocatam, ubi templum trium de-prum fuit olim, & nunc Trinitatis exftat, & fic ubi ho-die

*) Sitae illas fuere olim in infula amnis,j uti in littcris xvi ejns no-minatur, Suethice Studentholnxn, Apparent quidem hodie nulla infulaeveftigia: fed certum tarnen eft, in duo brachifl amnem, qui urbem in¬terRuit , divifum olim fuiflfe ad angulum feptentrionalem horti olimSchefferianj, fed qui jam negotiatoris cujnsdam frumentarii eft, deindeforum boarium (Oxtarget) permeantem molam farinavinm incluiiflé, com-muni alveo mox receptum. Ad infulam hane itaque ipe&abant ill«acdificia, qusc xdibus utrmsque Confiftorii obverfa funt»

• .) M ) ®die arx regia eft exftrufta, fed in colle alio erans am-nem in ipfa urbe. Collis ille ubi fuerit, cognofciturex literis alicujus Efkilli Ifakfon *). Equilis in Vame-garn, videlicet in Svartubeken non longe a monafteriomonachorum. Verba Jitterarum: 3ag Elkil Ifakfon EKifc*bare t SfBdnegarn gjor txmterligt roeb tjSetta mitt ndrtöaratt*be 6p,na 6vef, at jag gtfroit till Upfala ©öfter ocbr5bcr min trpbing, ftna mpfin fom meft faHa fan oc tnarba,i tl>et ©tenfyufit oc tompt, fum neft ligger €lof!tit noröan titta Äonung^ögenom k. dfyc 1480. b. e. Ego EfkiUus JJ«cide Fnenegarn> Eques, notum fscio prafetttibus hifce litteris,me dedijje donajjeque monafterio Vpfalienfi fratribusqite ejustertiam partem domus latenti& fundique, quantacnnque fue~rit *), fitam proxime ad monafterium in ccUe regio feu locoKonungsböga, fito verfits feptentrionem. An. 1480. QuiaCollis ille vicinus fuit monafterio, monafterium autemlocum habuit in Svartubeken, etjam collem ibi fuifteReceffe eft. Notandum aufem, quod is locus dictus fu¬erit Konungslig, ficuti F.ricus teftabatur, idquc ideo,quia ibi Rex habere domicilium ac fedem fuam con-fvevit. Collem nos vocavimus: Ericus nominavit mon-ticuluvi) ut monftraret, fuifte locum editiorem, fe a na¬tura, non labore aut induftria humana. Non enim mon-ticulusy led tumulus eft, qui eft faftus manu. Adeo detumulo fepulchrali hic nii cogitandum. Nemo a?tateilla fecit, omnes crediderunt, domum regiam ibi quon-

L 3 dam

*) Fuit ille Eskili-us Isaacx de gente Baneiuomtm, Regni Senator»Eques Auratus, <& propinqua affinitate domui regnatrict conjunchxs. Deillo ejusqne familia plura videri poflunt in continuatione altera diflertationifde Adagiis Suiogotbicis, quam hand prrdem edidit do£H(Timus vir JuvenuafJacobus Boethius. Appofitum crijusdnm declarat, ignotum fuifTe Au£lo-ri, quantäe omplitndinis vir ille fuerit.

*) Ad fenfutn donotoril exaclius verteris, quantieunquc cfiimnvi& vendi poterir» Ita dicimus, rbet faller dyrt, carutn elh

IB ) 86 ( ®dam fuifle collocatam, ut Fricus docet. Ac profe^lo (1qui tumuli reperiuntur regii, eis norren datur non ge¬nerale Konungsbhg, verum fpeeiale Avundshhg, ErikshbgScc *). Cum ergo hic Collis generaliter Konungsbog, i<ieft collis Regis, fme nominis alicujus certi adjeäione ap¬pellatus fuerit, de re, ab Erico tradita, non eft dubitan-dum. Porro collis ille integer falvusque adhuc fuitnon modo anno 1480, fed & anno 1501, atque adeoante annos ceneum feptuagiuta circiter, ut ex litteris fu-perius allatis intelligitur. Adde, quod in colle Konungs-Lig pofitnm fuerit cudificium, quod non fit in tumulisiepulchralibus, ac ne fieri quidem poteft, fuperne coe-untibus in acumen , & fic anguftioris fpatii, quam utcapiat domum. Litterae alije: Bonis boncftisque viris o>muibus pr&fentes litteras ledluns auditurisque, fateor egoMartinus Andres?, Con/ul Upfa lev/is, Monachum, FratremOlaum Nicolai Gardianum UpJalije, conjentientibus fratribusomnthus in diBo monaßerio mihi conce/fijfe (att jag må b9g«gl a på ena (Dofterfino tomt i Up[ala, bgganbe o fm an fovemin ga b^0ming'of)0gen ) poteftatem cedificandi in fundo quo*dam monafterii fupra domum meam, Konungshogen &c. An.MDF. Hodie il Ii us nihil lüpeteJl:: compianatus linedubio ab eis, qui deinde ibi domiciiia iua conftruxe-

runt.

*) iEg re afTenfum impetrabunt hacc ratioeinia Schefferiana.Hng enim npud nos non fere nifi de collibus manu faflis ufurpatur,ut hogd de fitu loci altiori. Dum monticulum vocavit Ericus Olavi, hacvoce Suethkam illcm exprimi polTe credidit. Nobis fatis eft, fcire, Kungshngtn tuinulum eum ab omnibus nppellntum fuiffe. Nec nomina Re-gum perfonarumve aliarum illufhium, quaruin cineres hxc mbnumeti-tu fepulcralia tegebant, femper a pofteiirate retinebantur. Teftari id.poflunt tumuli illi infignes prope templuim veteris Upfalix congefti, quiKongsbugar vel Gamla Upfala bügar vulgo appellantur, nullo addko Re-gum nomine. Verum quidem eft, in tumulo ejusmodi fepuicrali , ur-pote iu acumen definente, sedes commode locari non potuifle, douec in¬teger fuit, fed poiuere utique , ubi complanantus.

& > 87 ( &runt. Neque mirum, cum veniftet pridem in potefta-tem privatorum. Habucrunt enim eura monachi, utapparet, qui fortaffis & sequarunt fuos atque monafte-rii in u(us. Ante eos Ipe^ftavit ad Vsennegarna: domi-nos, qui & ipli aliunde forian accepere. Nimirunipoftquam Reges federn transferre inde coeperunt adUpialiam veterem, locum eura facile conceflerunt pri-vatis. Invenio & aiibi habitationem Regiam, vicelicetin Island. Mentio eft illius in iiteris Icriptis anno 1338»in quibus maneriitm Regis appellatur. Verba ifta (unt;Ego Gregorius Magmisfon aream, quam emi de Olavo, di-ßo Tierp, fituatam juxta manerhim Regis Upfalla, di&oIsland *) j una cum dotnibus, qitas ibide?n fuperadificarijeceramus, vendideram &c. /dnno Domith MCCCXXXElli.Hic manerium eft manfio. Nifi malumus fignificare fpa-tium quodcunque terrae. Ita namque video ufurpatumea tempeftare. Åuftor vetus Chromci Epifcoporum Up-falienfium in Cap. 19. Upfalics. in mancriis Årcbiepifcovijundavit, Ef" ex toto cönfumavit domum lapideam fuper eel-larium. Sunt h<c Årchiepifcopi rnaneria etjam ante, quamexftrufta eftet dornus. Ergo Ipatia, area:, ve!, ut ipfi ap-peüabant, tompter. Ceeterum & ha'c pars, regiis quon-dam ufibus (erviens pervenit ad privatos, ut ex allarisliteris cognofcitur **). Id quod fimiiiter videtur faftum,poftquam reges domicilium coeperunt habere in Upfaiiarurali, qua: nunc vetus dieitur.

I>JS'*) Videmus hinc, ed domum illnm Regiam fpechfFe nomen JjIand,

ut ftdeo regia ilia utbis no (trär, qua? hodie hoc nominis gerit, inde «p-

pellationem fbrtita (it, non verfa vice.**) Litterat allafat domum, villar vel domui regis vicinam, folum-

modo loquuntur, non illius areac inacdifkarnra. Brant enim har erpdem x-des in Regura poteßate usque ad tempora Erici XIV, ut ex a£his illiusatvi pluribus conftat.

) 88 ( ®Pag. 177 lin. 2 poll convenire deleantur jo iinese

feqnentes, usque ad aliquandiu, iilarumque loco inlera-tur. Habet, ut vitfefur, ex Chronico vetuflo, cujus h^cfunt verba: 0tt>&(Fipelfe roar fma, at fpb^en F>in flovetttaftoge Philemar, ©5ta honung, fmbc runnit 0ratbianiunbev ftgfy, oc foor oc toav t frdmanbom, latibom, fotnfövv ficjjc, t£)a VDöl&a ©5d)a 0$ 0\t>ibia, l>roilfa fom. nubaba fallat? 0wen(?e, enbrclftltge Ingo Philmerfon [tillhonung, oc jMabe, at fjanS ^onunga fdtlje odj mafla m*rilfe {fulle mara i gambla Upfåla, tf>t> att t&et n><w t&eraafguba tttSttflet &c. i. e. Svecia conftitutio fuit talis, utpoflquam magnus potensqne Philemerus, Rex Gothorum, fibifitbjecijfet Svidiam, cd profeBus peregre extitifjet viBor, utantea efl diBum , tum Gothia Svidia, qua junBa nuncvocantur Sieci, confenfu eligerent Ingonem Philmer1 filiumin Regem, decernerentque, «£ [edes ejus regia & habitatiofrequentifjcma efj'et in Upfalia veteri, quia ibi erat templumeorum paganicum. Hxc efl fcriptura totius hujus loci,uti legitur in Mf. veteri Archivi Regii. Sunt, qui proIngone hahent Nordianum. Nempe is aliquibus Phil-meri filius, non Ingo, ut apparet ex Chronico Rython-co. Unde in eodem Chronico:

(Sambia Upfäia roat honung» fdtfje.2;f)et mdnbe Slfmogen ^ung Nordian fatfje.

Sed fcripturam aiteram firm a t Mf. aliud, a me vifum,& id, quod in editione] fua fecutus efl Meflenius, ur.mutari nil necefle fit. Occurrunt ifliusmodi diverfita-tes & in aliis. Quamquam autem huic fenteötias faverevideatur, quod Tedes regia dicatur conftituta in gamblaUpfaia i. e. Uplalia veteri, quomodo nimirum hodieque

voca-

Pfendophilitnerum hunc. jam dudtim e catalogo Regutn Suiogo»thicorum expunxeruiit Biftoiici nofhi, ut adee in genns & poCteios eju*fruftra inquiratur,

9 ) 89 C ®Vocatur illa ruralss: tarnen cum adduntur, qu« prardiåisTunt fubjeSa, liquer, ferrnonem efle de Upfalia Nova,qua? & OfterarUS di3a, earciqoe hic vocsri gambla, fiveveterem. A'.t enirn Chronicon utrumque, fedem rcgi-am ibi coiiflitutam ideo, quod ibi eder eenipiura pa-ganicura, & quidem ubi nunc exftruåurn templura ca-medrale novutn atque magnum, quod profe&o da Up¬falia rurali aceipi non poteft, Qvi« igitur de hac Up¬falia loquuntur, nihil faciunt ad indicandüm auclorernfedis regit», ad Upfaliam ruralem translat®, manetqueea res ignota, ut non, pauca; alias in Svethica Hiftoria.Quamdiu Reges iliam in Upfalia rurali federn fervave-rint, pariter incertum eft. De Oiao, difto Trteteija, quivixifle circa annum DCCCXCI *) pucatur, legirnus, quodverfatus raortuusque fuerit Uplaha:. Ericns Olai: Tan¬dem in jenechtte bona plenusque dierum Upfalia moritury ö*bonorificc fepelitur. Ergo tunc adhuc nil immutatum»A c non multo poft obfervamus, placuifTe multitudini,ut Olaus, diflus 5kautkonung, quia vellet effe Chriftia-nus, federn fibi eligeret alibi, quam Upfalia?. Verb«flint Adam i Bremenfis de eo: Is Jiibditos fibi populos adCbriftianam volens Converters fidem, magno laboravit fin-dio, ut templum idolorum Ubfala9 quod in medio Svearna fitumefiy deftrueretur, cujus infentionem pagani metuentesy placitumcum Rege conftituerunty ut, fi ipfi Chriftiänus effe vellet, Op¬timum Svedia regioncm, quam, vellet, Juo jure teneret, inqua Eccléfiam Cbriftianitatem confiituens, ncmini de po-

M pulo

*) Etfi chronofegia ho rum fecuiorum perquam fit impedita, nihilominus certum efir, multo ente vixifle hunc ülavum. Si doGiffiirinmGsrh. Schöning suditnus in ChroaoJogia Regnorum Borer.Hum p, g6 na«taics Oi.avi R. referendi emnt nd annum 6l 3, fiuppurationis nempe ini-tio faclo ab Hakaldo Pdlcricomo, cui omnium primo indubiam «po.cham ottribuere poflumus, <k deinde ica regreduindo, ut cuilibet Scculotres generationes affignernus. Sed b je c in trantcurfu di&a funto.

® )T90 ( fl 'mpulo vim recedendi a cultvra dearum infervct, ff*/? #«/ fpontead Ckriftum vettet converti. Hujusmodi rex pfaciio ravifnsmox in Occidentali Gotbiay qux Danis proxima efl vt! Nord-mannis, ecclettam Deo fedemque fundavit Epifcopaletn. Hesceft civitas Scaran: &c. Vixit *) hic Olaus circa annumPOCCCLXXX h. e. annis centum fere poft, quo pro-inde tempore primum confvecudo habitandi Upfalix mu~taea eft. Caufa routarionis fuic naetus, ne rex (emploUofalenfi afFeret al i quod damnum, fludio propagandxPveiigionis Chriftiana;. Fa«£la< autetn illa eft mutatio vo-Itintate ac decreto mukitudinis, primo illi (ub Ingonecontrario, ut eligeret Rex (ibi locum alium, quam Up-faliam, quemcunque vellet, fi decreviffet obfervare re-ligionem Cbriftianam. Id quod Olaus quoque fecit,.& in Veftrogoth?am conceflit. Decreti bujus legem &-exempluro Olai fecuii poftea alii, religionis paganicas o-forcs, cefiavitque ita h3bitatio regum in UpferTia rurali.Quid vero accidit deindé illis aedibus Regalibus? Pof-funt videri fteeilTe vacust..

Pag.. 278 lin. 19 dele fempery & repone aliquando..Pag. eadem lin 22 deleatur augurantur, ejusque lo-

co inferatur fufpicantur.Pag. 279, lin. 2 pofl eft adde: Id quod omnia dili-

fenter expendenti verifTimum apparebit, & a nobis alio)co planum fa&urn efl.Pag. eadem lin. 31 pofl montern deleantur fequentia

usque ad fibi, corumque loco reponanturtemplo ca¬thedrali v kin um elegi t vindicavirque.

Pag. eadem linea antepenultima deleatur: A?moMDXirill,

*) Vel forte re£V?tis viverc incepit: circa hoc tempui eriim OlavumSkautkonung lucem vidifTe, demonfharunt Hiftorici »oftri, & praeteralioi Nöbiliflf. Dom. Reg. Canc; Confiliar. Snen. Bkikg, (Lagiebbing);im Hift, Suiog, T. 1. p.. 240..

fit ) 91 ( @MDXLFII1, Melfenius fcribit, qui fimufi & reponatur:Anno MDXLIX, ut teftatur Ericus Georgii in ChronicoGuftavi. Verba ejus: 0atttma dljr (dt o(> Coming Gu«.ftav flup bpggta uppd Upfaia 0(ott3 bpggning, od) (dggagrunDwalenpd berget, tl>er 0lottetnu fiele h. e. Eodem An-no -( 1549) Gufiavus meipiebat condere arcem Upfi/li-enfem, ejusque ponere fundamenta in coUet tibi nunc arx fitaeß, Mellenius hoc factum ait anno citius, quod miror,fimulque

Pag. ago lin. 37 deleatur: e quibus una, & repona-tur: quarum una verfus orientem a'dificari coepit An.MDLXXXVI, altera verfus feptentrionem Ån. MDCIII.ßurarus in Mfc. Sumla diclo: 27 Maji 1586 VDavt févfrttjhtn-n lagt) tili ofterrunMn på Upfaia flott: 27 Maji 1603 warbtjflrfta fteneri lagb till norra runbeln, fom weiter dt torget h. e.Die 27 Maji 1586 primus lapis pofitus eß ad turrim ro¬tundan* orientalem arcis Upfaletifis. Die 27 Maji 1603 pri-mus lapis pofitus eß ad turrim rotundam fieptentrionalem, quafipeSiat verfus forum. Habuit ergo altera, conditorcm Jo-hannem Regem, altera Carolum, quum vulgo fit per-fvafum, omnes tres aedifiearas a Johanne, quem & totumillud latus, in quo templurn eft, verfus meridiem, ex-ftruxifle ferunt. Ex tribus litis curribus una, <juse admindiem fpeftat,

Pag. eadem lin, ultima poft fipaciofiffima inferatur :quam ut a esteris lateribus «dificia, fic a iatere occiden-tali claudebat fofta cum muro & aggere, intu* fornicatoe lateribus opere cavo. Prope turrim meridionalem eratcarcer fubterraneus, in quo tempore Erici Regis claufusSturius cum carteris Illuftriorihus, & poft privatus vita.Murum hunc bonam partem, ut & arcis totius, quan-tam eminebat fupra feneftras fupremas, deftru&um ad-hibuit O, Rudbeckius in murum novi borti, quem fub-jecic arci circa annum MDCLXIV initio fa&o, fed ad

M 2 hunc

® ) 9* Chunc diem manfit imperfedus *). Idem teftum no-vum cx fcandulis ligneis impofuit arci verfus meridicm,dempto duplici veteri, quod fuerat ex tegulis latericiis»quod videretur gravare muros, eorumqne robur infir-mare fa&is rimis.

Pag- 281 lin. 4 poft extitit deleantur fequentes 6 li-ne&> iiiarumqoe loso inferatur: Archiepifcopus Hem-niingus. Ita énim habet Äu£tor vefus Cbronici Archiep..c, ii?. Vpjalia in maneriis Arcbiepifcopi fundavit extoto confummavit domarn lapideam fuper cellarium. Sermo-nein eile de domo veteri, qua; in fumrna collis partefita, patet, quoniam de nova fequitur in vita JohannisHaquini. Difcimus autero hinc primum, ante domumiftanci lapideam fuiffe aliara, ligneam fortaffis, quam hicnominat Arcbiepifcopi manerium. Deinde ftrudum ha-buifte illam donaum ceüariim> hoc eft, cellam fubterra*neäm, quas hodieque fupereft, De ceÜarii voce viden-dus Vofllus in GlofE Barb. unde iiqner, noftruti) KeUareinde natum **), cellarium iliud proinde aodquius efteilla domo lapidea Archiepifcopali, quoniam fupra illud«dificata dicitur. Strufta porro domus ifta fuerit nommultum poft annum MCCCXLI quoniam eo anno Ha-quinus Archiepifcopus eft fädus, nccefte rit.

Ibid; poft: lin. ip infere.. Häbuit peculiare concla*ve, in quo facerdotes conveniebant, Ii quid ad eos per-tinens agendum, ^rdftagtllefhlp dictum. Erscus Geor-gii p. 13: Manhagen ndfti cftev S. Sigfrid! bag, blefroo tf>etippå ^djtcaillefrugim mi ^ijfopégk&en jMlte m fk t^egetftcqTlifnc: die lunce poft S. Sigfvidi fißebantur in Prafie-gilleftugu in cedibus Arcbiepifcopi coram bis c.

Pag, eadem lin. 33 poft exfruBam infere: Munitas enimnon fémel habuifle giftas tedes, patet ex Annalibus, quimunimentorum eorum faciunt mcntionem, & oftendunt

fuiflö

Scripfif* laac Schefferus «öfter annno 1676»Vide tarnen, guse attuiimns in GloiTtrio Suiog. ad hane Toccm*.

® 7 93 ( ®fuifle deftruRa j femel tempore Johannis Archiepifcopi,:per Boéthium Tyrium, ducem Caroli Canuti Regis:iterum tempore Guftavi Trolle, cum ea teuere* pracfe-&us ipfius Benedi$us Bjugge, per Goftayuö prirnum.

Pag. eadem lin. ultima poft appellabant ande; Com-ditor illuis fuit Johannes' Haquini, Archiepifcopus,qui exftruxit eam circa An, IvlCDXXX Chron. vstusÅrch. Upf. Ipfe (Joh. Haquini) adifieavit Upfiilice domumlapideam novam. Ericus Qiai lib. iy: de odem. Ipfe adi»ficavit Upfalia domum lapideam novam in curia Arcbiepufcopali. Atque ita explicanda £unt-, qute hebet Medeni-us: Domus lapidea pro Arcbupijcoporum babitatione operaJohannis Haquini, Antifiitis Üpfa/ienßs, anno MCDXXXUpfahce Jumptuofe fabricata. Non, inquam, de babitatio¬ne omni: habuerunc jam enim in domo veteri lateritia3& ante eacn in iignea, verum tjova ftmt BCcipienda. '•

Pag, 282 lin. 31 poft Profefjore iofergfur; CJseteriimutramque hane Archiepifcopi domarn jungebat olim pa¬rits e caudicibus ligneis ab utroqqe latere: quicquid au-tem interjeftum erat fpati', erat confitum arboribus, uthortus Archiepifcopalis. Docet Ericus Georgii p. 23 daBenedifto Bjugg: fyancqocbe ett ptdftigt $dj!abubf> utf>i tra*öåvöen emellan tl>en flora QM|Top$går&en od) tf)tn lilla, od)Idt falla niM) alla balfarnc, fom tm mto upp#ba&a ftbov b. e. Inftmebat fpkndidum convivium in bortainter majorem Cf minorem Domum Archiepifcopi, jubehatquttolii caudices omnes parietis ab utroque latere.

Pag. 287 h«* ultima poft deflinatce inferatur : Fa¬ktum autem hoc jetate Nicolai Archiepifcopi circa An»MCCXCVI, ut difcimus ex ejus literis, eo anno fcriptis,in quibus dicit, fundos eos fe Canonicis illis fuis afli-gnaue. Cum, »it, aliquos fundos quibusdam Canonicis noßrisaffignaverimus ÖV. Loquitur de fundis iii» urbé propetemplum, ut féquentia earum iitterartim docent»

; •; Pag#

) 94 C @Pag. 288 Hn, penultima poft ignotum eß inferatur:

Hjcc a rae fic Icripta in editione prima hujus libri. A tvero poftea, cum ine.diflem in fcriptorem Anonymumde Archiep. Upial. didici, hnec paulo aliter fe habere.'Verba ejus hac de re Tunt ifta c. 32. Tempore, quo re-ßgnaverat (M. Andreas) prcepofituram, adificavit Upfalicemaximam partem domum magnaui lapideam pro coUcciiontpauperum & infirmorum. Reiignavit hic M, Andreas Prae-pofifuram Än. MCCXCIX, utj oftendit idem Auftor.Igitur tum ftatim fe convertic ad exftru&ionem ejus do-mus, <ju«m & abfblvit An. MCCCIL Andreas ipfe.inJnftrumento, qao conftituit de ifto Nofocomio non-nulla, Partem diSli funåi ego Andreas, Prcepofitus Upjftli-enfis, comparavi cum multorum eleemofinis cooperatione pro

pptuuginta dunkas mareis-, denariorum ab Ecciefia B. Petril.pjali&y comp lens C? confumans eandem domum de lateribusAnno Dom. MCCC fecundo. Triennio igitar cirius bocfaftum eft, quam Meftenius putabat. Quanquam 3c,q«od dicitur de Nofocomio ab ipfb fibricaco, fpeciali-us incelligendtun fit de domo lateritia prardifta. Nam aliasnon M. Andreas, verum Dom. Magnus Jonfon ejus fu¬lt Auclor. Ipfe M. Andreas in diclo Inftrumento: Adfundntionem iflius domus\Dominus Magnus Jonjon, bonn; me¬moria , 8^ Dominus Carolas Herlandjon, felieis recordatio-ms, Canonicus Upfali&nfis PRIMl aliquot pradia contule-runt. Itaque & randator primus ejus dic:tur in ejusdeminftrumento alio. Dominus Magnus Jonjon, primus furs-dator pradiSia Domus Det ad fifientationem eorundem pau¬perum coniulit unam ftupam & tres öras terra in Ubby,Vide quae notavi ad Chron. Archiep. p. 140 & 154.Patet autem, dici fundatorem, quia primus ad earn de-dit ftupam, 1. e* conclave unum & fingalare, fuis parie-tibus té&oqtie feparatim aedificatum more harum regi-onum, quod hibemo tempore poteft reddi calftlum, ex-cicatis

a y 95 c •citatis ignibus. VedHicet hsec fuit prima caufla. Nofo~comii condendi, quod hyberno tempore viderent pau¬peres a frigoribus noäumis male interdum mulcatos,int«rdum penitus peremptos, ut teftatur M. Andreas inprasfadone Inftrumenti füi. De: ide qui* .contulit agros,a quorum reditibusj pauperes ibi utcueaqae pollencftifientari. Auxerunt deinde Sc fundum & reditus a-lii non pauci, ut Carolus Erlandfbn Canonicus, iteoiArchiepifcopus Nicolaus, qui patrimonialem fundum fuumcontulit, ut habetu verba inftruraenti veteris, a me ailatiin Notis ad Cbron. Archiep. p. 25:4 ut in eo domici-lium juftum ex fl: ru eret ur. Etjam Doroina Rangfrtdis,vidua Ifraélis, legiferi Upfalienfis, fundum (anm huc con-tribuit. Qua de re exftat ejus mftrumentum, fcriptumUplali^ An. MCCCV, ubi lic habetur.* Rangfridis Gjo*ftavi filia. reliSla Domini Jfratlis bona memoria, quondamlegiferi Uplandia, Jalutem in Domino fempiternam, Notnmfacio per prafentes, quod curiam meam prope Ecclefiam be-ata Virginis juxta pontem ibi /latutam&c. affigno DsmuiDei Upjalia. Ipfé M. Andreas ccntulifle huc fatetur lenon parum, qua? er eleemofyna & liberalitate aiiorumacceperir, Sic ergo primum cornparafa area Nofocomii,,mor ftructae sedes ejus latericia cum adjunfto ternplofeu f*ce!Io, prcedia quoque cornparafa, unde pauperespoilent luden tar i. Ad poflremum factum eil eodem an¬no inflitutum de iis,. qui prxefle Nofocornio huic, ejus-que res adrrfmiltrare debeant, qui in id recipi, quomo-do & quanodiu ibi- habendi, qua ratione iis, qui recipi-untur, vivendum, Sc quce hujus generis funt alia. In-ftrumentuna iilud longius quidem ett, fed quia paucisnotum, non pigebit, totum- defcribere. üniverfis prafen¬tes literas infpeEluris Andreas Prapofitus Upfalienfis faluiemin Domino fempiternam. Rex aItiftmus Dei filiiis, Domi¬nus: omnipotens JEjus Cbrifius in confumatione hujus: feculiv ' 1 im

® c ®in Jede majefiatis fuß fejjurus, Sr1 fingulis propt in pro merz*tis prctTuia redditurus, inpenfa pauperibus & infirmis, amoreJui, fnbßdia £?* Jolatin pronunciabit fibi fatta, juxta illud :Hoppes fui, Et3 collegzßis me, infirmusy vifitaflis me, Hacconfideratione dtitti quidam viri tnijericordia, quorum pieta-

oblivionetn non accipient, cum viderent audirent, »o#.paüperum ex defettu bofpitii, tempere potiffimum bye-

malz, extremas Jußinere mijerias, ut plerosque eorumuudos exßingveret vis a/goris, 8^ infirmi in communibus vi-eis plateis mererentur, inßinttu Spiritus Santti de bonisfibi, <2 Zfco coüatis, cleeinofivas contukrunt, ut pro paupe-rum bofpitio ivdigentium 8^ mfirmantium egenorum ufibusconfiitueretur habitaculuni, Domus Dei äiceretar& eßet. Ad hoc opus tam pium tamque Jalutiferum ac Deopiacitum Venerabilis Pater, Dominus Nicolaus, Dei gratiaArchiepifcopus XJpfalienfis, patrimonialem fundum fuum\ con•tulit, ipfum a primario loco Juo, ad fitum, ubi nunc diclo dö¬mas eil fundata, transmatans. Partem autem ditti fundiego Andreas Prapofitus Upjalienfis camparavi, r##/ multo*rum bonrum eleemofinis cf coopcratione pro feptuaginta du*abus mortis denarioram ab Ecclefia B. Petri Upjalia5 <ro^-

cd conjumans eandevi domum de lateribus Anno Do*mini Milkfimo CCC fecundo. Sequendti vero Anno Domjm,viddicet MCCC tertio, quarto Nov. Junii in Capeila ejus-

domus conjecratum efi altare in honorem heatiffimß Ma¬ri# Virginis Santti Nicolai Epifcopi &' ConfeJoris cd he¬ata Catharina Virginis 2f Martyris a fttpra dich venera-lili Patre domino N. divina Providentia Archiepijcopo Up-falenfi. Ad fundationem ißius domus Dominus Magnus jfon-fon bona memoria ?d Dominus Carolas Herlandfon, feiteisrecordationis, Canonicus Upfalenfis primi aIiqua preedia con¬tukrunt , quß partim permutata funt in loca infra Jcripta,in Hagbi duas oras terrzs cum dimidia, in Ströby vigintidenarios, in Haflibi tres oras terrcs, in ßerghby quinque fü¬

lldos

Thcfes Mifcellanese,Th" I.

Hominem folum miTerrimam vix pelle vitam de*gere, (i certum eft, ut fane eft; feqnitur fuafponte, focietatero, concoraiae alumnam, nubis tamneecfiariam efte, quam bcne vivere carum.

Th, ILRe£tc Philofophum ftatuiffc, hominem efTe

&cv ncXiriKcv, hoc eft, foapre natura ad Ibcietatemferri; & primam focietatum originem huic naturaeinftin&ui, non vero increfcenti niortalium malitiaeadfcribendam, docent hiftorise, Sc primae generishumani origines.

Th. III.Statum civilem, rnagnis licet incommodis la-

boret, naturali tarnen prseferendum, indicat depra-vata hominum indoles.

Tb. IV....

Quantumcunque concordiam, focfetatis civilisvinculum, commendemus, omnes tamen e repu-blica libera diflenfiones exeffe adeo non pofTunt,ut fepe utiles nec raro bypothetice neceflarias easputemus.

Th. V.Extra civitötem felicem tdtarn degi poffe, &

ratiociniis Sc exemplis edcTi credimus*Th. VI.

In legibus ferundis regionis & coeli non mi¬nus quam indolis populi ratio habenda eft, quumilla legibus, haj populi genio imperent.

Th. vir.

V

Th. VILImperantis eft, *d agere, ut privata infervien-

do publica maxime promoveacur utilitas.Th. VIII.

Prudentiae eft, non humanitatis, maJum pra>fumere quemque, donec probetur contrariumj inlegibus vcro conftituendis plane neceffarium.

Th. IX.

Nimias in civicate luxus illimitato ut plurimumimpcrio pracladic.

Th. X.Lex varietatis, five, ut loquuntur Metaphyfici,

Principium indifcemibilium, & ante Leibnitium diucognita fuic, &, Ti minus abfolutc ccrta, proximetamcn ad abfolutam certitudinem accedit.

M

s

D. D.

U P S A LIÅILLUSTRATA

~ t , .

HU>

Cujus

VeniaIn R

SillS:ae R:se Ä/

Gener,

D :om

ReProf. Eloq. & Polit. Sk

Acad. Litt. Hum. \Memb. Soeietatis

In Auditor.

Hor

Årvu JoH,

/irii

QpCARD1 2 3

+QpCARD