Uprawa i pielęgnacja traw ozdobnych (text: M. Surowiński, photo: A. Surowińska)

Trawy ozdobne są w zdecydowanej większości roślinami pionierskimi. Doskonale radzą sobie z wieloma negatywnymi czynnikami środowiska, takimi jak: nadmierne zakwaszenie gleby, zacienione stanowiska, nieodpowiednia wilgotność (nadmiar i brak wody) czy choroby i szkodniki. W zasadzie troskliwiej trzeba się nimi zająć jedynie do czasu dobrego zakorzenienia się. Oczywiście, są i takie, które wymagają więcej uwagi, a jakieś zaniechania mogą spowodować wolniejszy wzrost rośliny, osiąganie mniejszego rozmiaru, słaby bądź zupełny brak kwitnienia czy wreszcie obumieranie. W przypadku traw to raczej niezbyt liczna grupa ale przed zakupem (a co najmniej przed wsadzeniem) jakiejkolwiek rośliny należy poczytać o jej biologii, wymaganiach itp. Pozwala to zaoszczędzić niekiedy niemałe pieniądze i uniknąć rozczarowań. Do tego służy m. in. nasza encyklopedia traw ozdobnych czy forum o trawach. Trawy ozdobne na ogół wymagają stanowisk słonecznych i przeciętngo podłoża, choć duża ich grupa toleruje niedobór światła i ubogie warunki glebowe. Roślinom wrażliwszym, które są zdecydowaną mniejszością, np. bambusom lepiej zapewnić miejsca żyzne, ciepłe i osłonięte, nie narażone na silne wiatry. Nie tolerują też zmrozowisk czyli miejsc położonych nieco niżej gdzie spływa i utrzymuje się powietrze o niższej temperaturze. Przed posadzeniem jakichkolwiek roślin, nie tylko traw, należy dokładnie usunąć z gleby wszelakie kłącza i inne żywe części roślin. Zabieg ten możemy przeprowadzić mechanicznie (bardzo dobrze robi się to używając wideł amerykańskich) lub chemicznie (np. Roundup-em). Usuwanie chwastów powinno być regularnie przeprowadzane, przynajmniej do czasu aż rośliny utworzą dywan, wtedy można to robić sporadycznie, w miarę potrzeb. Trawy sadzimy w ten sam sposób jak inne rośliny. Po posadzeniu trzeba obficie je podlewać. Nic nowego, dla przeciętnego ogrodnika to oczywistość.

sadzenie traw:

Obsadzoną już powierzchnię dobrze by było wyściółkować około 5 cm warstwą kory (najlepiej dobrze przekompostowanej), co zmniejszy parowanie gleby i utrudni wzrost chwastom. Materiałem zastępczym mogą być trociny, które doskonale imitują piasek. Nieorganiczną alternatywą jest np. żwir, wskazany zwłaszcza na glebach ciężkich, który z czasem wbije się w powierzchnię poprawiając jej przepuszczalność. Należy dość systematycznie uzupełniać wykorzystany do ściółkowania materiał, choć zwykle robi się to jednokrotnie w ramach wiosennych czynności pielęgnacyjnych.

Roślinom, które źle znoszą wilgotne zimy, np. kolorowe trawy nowozelandzkie czy ostnice, nie wolno ściółkować gleby materiałem organicznym, który chłonie i zatrzymuje wodę powodując ich zagniwanie. Trawy w zasadzie nie potrzebują nawożenia, wiele gatunków wręcz wymaga gleb ubogich, np. kostrzewy. Takie rośliny co prawda dobrze reagują na lepsze warunki (zwiększonym przyrostem), ale są mniej żywotne. Tym, które najlepiej rosną na żyznych glebach (np. miskanty), jeśli nie są posadzone na optymalnych stanowiskach, nawożenie może znakomicie stymulować wzrost i rozwój. Nie ma lepszych nawozów niż organiczne (kompost, obornik itp.) choć zazwyczaj używa się nieorganicznych wieloskładnikowych. Te ostatnie należy „sypać” z umiarem, stosując je w podobnym terminie i takiej samej dawce jak do innych roślin. Z racji dużo niższej ceny warto się też rozejrzeć za nawozami rolniczymi. Podlewanie to chyba oczywistość, generalna zasada obowiązuje wszystkie rośliny – lepiej dawkować wodę obficiej ale rzadziej. Należy pamiętać, że trawa potrzebuje najwięcej wody po posadzeniu, kiedy nie jest dobrze zakorzeniona i ma problem ze znalezieniem wilgoci w glebie. Sugerowanie się tym, że jest odporna na suszę, a takich gatunków jest sporo, może skończyć się spektakularną porażką. Może ona być przystosowana do warunków zmniejszonej wilgotności, ale to wymaga czasu, nie staje się z chwilą wetknięcia w ziemię. W naszym klimacie, mniej więcej na przełomie marca i kwietnia, a niekiedy nawet wcześniej, większość roślin, w tym i trawy, budzi się ze snu zimowego. Wiosenne prace pielęgnacyjne należałoby zacząć przed wznowieniem ich wegetacji. Późniejsze ich rozpoczęcie może uszkodzić nowe przyrosty rośliny. Podstawowe to: • zdjęcie osłon zimowych, czyli tego czym ewentualnie chroni się trawy, • usunięcie suchych części roślin (wycinkę można przeprowadzić nożem, sekatorem czy nawet piłą - zależnie od wielkości rośliny), • wyczesanie kęp, czyli pozbawienie zimozielonych traw cienkolistnych martwych

fragmentów (można robić to ręcznie lub np. grabiami), • przycięcie uszkodzonych fragmentów rośliny u gatunków zimozielonych, • uzupełnienie brakującej ściółki po zimie – najlepiej przekompostowaną korą, • odchwaszczenie gleby, • nawożenie, • podział starzejących się roślin oraz usunięcie zbędnych fragmentów kęp czy kłączy. Usunięcie osłon zimowych to pierwsza czynność, którą trzeba wykonać. Należy zrobić to jak tylko zaczynają przeważać, nawet niewielkie, dodatnie temperatury. Zapobiega to chorobom grzybowym (głównie pleśnieniu), jakie mogłyby się ewentualnie zacząć rozwijać. Przycinanie nie jest zabiegiem obligatoryjnym. Jeśli chce się utrzymać ogród w stylu naturalistycznym, najlepiej pozostawić martwe części kępy. Szczególnie interesująco wyglądają potem niepołamane, sztywne łodygi, np. u Miscanthus giganteus (miskant olbrzymi) czy Phragmites australis (trzcina pospolita) przerośnięte młodymi, zielonymi pędami. Popularne „korowanie” wykonujemy wiosną w dwóch celach: ze względów estetycznych by uzupełnić braki i wyrównać ściółkę dla przyzwoitego wyglądu oraz praktycznych - w celu zmniejszania parowania gleby, o czym było już wcześniej. Odchwaszczenie to nic innego jak wyrwanie tego czego nie usunęliśmy jesienią lub to co się zdążyło „wsiać” od czasu naszego ostatniego, jesiennego pielenia. Wbrew pozorom zwykle jest tego sporo. Nawożenie nie jest zawsze konieczne, o czym już

wspominałem, ale jakaś niewielka, startowa dawka na pewno nie zaszkodzi Odmładzanie, czyli popularny podział roślin, stosujemy kiedy widać objawy starzenia się. Najczęściej jest to zamieranie w środku kępy. Może to być proces naturalny (niektóre trawy są krótkowieczne) lub też wynik „nadopiekuńczości” czyli nadmiernego nawożenia. Trzeba takie rośliny wykopać, odciąć lub oderwać martwe części, a żywe i dobrze rokujące wsadzić z powrotem. Można przy okazji wyprodukować dodatkowe sadzonki do dalszych nasadzeń. Tak samo postępujemy z roślinami, które są za duże i konieczne staje się ich zmniejszenie. W trakcie sezonu wegetacyjnego podstawowe zabiegi to nawożenie, odchwaszczanie i

podlewanie. O

generalnych zasadach

dotyczących podlewania wspominałe

m już wcześniej. W zasadzie uwaga, że bezpośrednie zwilżanie liści w słońcu

może prowadzić do

poparzeń, wiec powinno

się odbywać albo wcześnie rano albo po zachodzie słońca, jest oczywistością ale… Jeśli z różnych powodów nawadnianie nie może być dość regularnie przeprowadzane, dobrym rozwiązaniem będzie założenie instalacji nawadniającej w postaci węży kroplujących. Atutem dodatkowym jest wyłącznie zwilżanie gleby a nie bezpośrednie zraszanie liści, co jest niewskazane dla wielu gatunków oraz możliwość robienia tego nocą, kiedy parowanie jest mniejsze a przez to i niższe są straty wody. Utrzymanie wilgotności na dość wysokim poziomie jest szczególnie zalecane dla odmian paskowanych lub jasno ulistnionych roślin – zwiększa się przez to ich tolerancję na nasłonecznienie.

przycinanie wysokich traw (miskant chiński):

przycinanie niskich traw (turzyca):

Niektóre gatunki, np. wyczyniec łąkowy (Alopecurus pratensis 'Variegatus'), drżączka średnia (Briza media), kupówka pospolita (Dactylis glomerata 'Variegata'), mozga trzcinowata (Phalaris aundinacea) w okresie gorącego lata tracą walory ozdobne i przechodzą w stan spoczynku (przysychają). Przycięcie ich zaraz po kwitnieniu pobudza przyrost nowych pędów, wysyca barwę i poprawia w rezultacie ogólny wygląd.

Niektóre z sadzonych gatunków są bardzo ekspansywne, zwłaszcza jeśli zapewnimy im optymalne warunki do wzrostu, np. miskant cukrowy (Miscanthus sacchaliflorus) czy mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea). Ograniczanie rozprzestrzeniania się możne odbywać się poprzez wsadzenie ich do gruntu w pojemniku lub wkopanie jakiejś przegrody. Często stosowanym sposobem jest również odcinanie szpadlem rozłogów podczas okresu wegetacji. Pozyskane fragmenty kęp czy rozłogów mogą być materiałem do rozmnażania. Podziwiając czy pielęgnując trawy trzeba także zwracać uwagę na zmiany w ich wyglądzie. Generalnie są to rośliny odporne, ale… Niekiedy bywają narażane na szkodniki, które np. nadgryzają blaszki liściowe. Jeśli opanowały one roślinę, należy usunąć zaatakowane fragmenty lub zastosować odpowiednie opryski.

Rzadko chorują, lecz zdarza się zainfekowanie roślin np. grzybami, o czym świadczą zmiany w wyglądzie liści, np.:

• biały nalot na dolnych liściach – mączniak prawdziwy,

• pomarańczowe plamki – rdza. W razie potrzeby trzeba usunąć chore fragmenty rośliny lub zastosować odpowiedni fungicyd. W ostatnich latach coraz częściej stosowane są naturalne sposoby walki ze szkodnikami i

chorobami, np. pod postacią wyciągów roślinnych. Chemiczne zwalczanie należy traktować jako ostateczność, są to metody obciążające roślinę i jej środowisko. Uciążliwe dla rozwoju traw ozdobnych może być również wydeptywanie, zwłaszcza przez zwierzęta domowe (głównie psy).

okrywanie traw na zimę Wydmuchrzyca piaskowa (Leymus arenarius), wyjątkowo odporna na warunki środowiska, ginie jednak na skutek mechanicznego niszczenia. Ostatnio dostępne są w sprzedaży zamaskowane urządzenia, które w połączeniu ze specjalną obrożą, wyjątkowo skutecznie zabezpieczają rabaty. Trawy mogą również być narażone na uszkodzenia korzeni przez gryzonie. Polecane są odstraszacze, urządzenia wyłapujące i różne

środki chemiczne, ale nie zawsze efekt bywa zadawalający. Niewątpliwie najmniej komfortową porą roku dla wszystkich roślin, w tym i traw, jest zima. Zasadniczo uprawia się w ogrodach gatunki i odmiany wieloletnie, przetrwanie przez nie tych kilku, zazwyczaj niemiłych, miesięcy w przyzwoitej kondycji jest istotne dla każdego posiadacza skrawka gruntu.

bambus okryty białą włókniną

bambus po zdjęciu okrycia

Mrozoodporność (a właściwie zimoodporność) to stan rośliny pozwalający na względnie bezpieczne przetrwanie niekorzystnych warunków klimatycznych. Nie zależy tyko od temperatury.

Inne czynniki mające wpływ na nią to wiek rośliny, jej wielkość, stanowisko itd. Zasadniczo rośliny z naszej strefy klimatycznej są odporne z „natury” i zabezpieczać ich nie trzeba. Gorzej z obcymi, od których się roi w ogrodach. Aby nie zmuszać ogrodników do wnikliwych badań nad wytrzymałością każdej sadzonej rośliny opracowano tzw. strefy mrozoodporności dla każdego z kontynentów, czyli podzielono je na pasy - miejsca o zbliżonych, rocznych minimalnych temperaturach. Następnie pogrupowano rośliny, na podstawie ich pochodzenia lub badań empirycznych, przydzielając je do odpowiednich stref. Jak jest z Polską? Większa część kraju zalicza się do VI strefy mrozoodporności; pas „cieplejszy”, czyli zachód, wybrzeża oraz okolice Poznania to strefa VII, a „biegun” zimna, czyli Suwalszczyzna, to V strefa.

przycięte pędy bambusa

Zatem oby sprawdzić czy nowy nabytek może mieć kłopoty z zimowaniem wystarczy znać jego nazwę i mieć dostęp do jakiejś encyklopedii roślin. Trawy o mrozoodporności VI i niższej powinny zimować bez większych problemów, wyższa strefa wskazuje na rośliny podwyższonego ryzyka o które trzeba dodatkowo zadbać… Rozsądek nakazuje nabywanie roślin odpornych, które wystarczy wsadzić do gruntu i powinny sobie poradzić. To generalna zasada, dobra i skuteczna. Niestety rzeczywistość jest inna

Punkty sprzedaży często oferują rośliny często ze stron świata o łagodniejszym klimacie, które kupione należałoby ją jakoś utrzymać przy życiu.

Nie zawsze jest to możliwe w glebie, ale nawet część tych wrażliwszych może z powodzeniem zimować. Traw o mrozoodporności „na granicy” (strefa 7), kupionych jesienią, nie należy sadzić bo się mogą nie przekorzenić i „paść”, np. bambusy czy turzyce nowozelandzkie. Muszą zimować w pojemnikach (nie na zewnątrz!) a na wiosnę powędrować do gruntu. Część roślin potrzebuje specjalnego zabezpieczenia, np. trawa pampasowa (Cortaderia selloana). Choć szalenie kapryśna w naszych realiach – bardzo popularna. Jak dowodzą badania prof. Urbańskiego właściwe okrycie i odizolowanie od zimowej wilgoci pozwala na prawie 100 % przeżywalność. Tyle, że to kłopotliwe i czasochłonne. Łatwiej je hodować w donicach. przycinanie końcówek liści trawom zimozielonym:

Inny problem jest z popularnymi kolorowymi turzycami nowozelandzkimi. One zazwyczaj tolerują niskie temperatury ale – tak jak pampasówki – nie lubią zimowej wilgoci. Nie trzeba jednak o nie tak bardzo „dbać” – powinno im wystarczyć przepuszczalne podłoże. Wskazane też byłoby sadzenie ich na wzniesieniach i niezasypywanie nasad liści korą czy innym materiałem chłonącym wilgoć.

Generalnie od VIII strefy mrozoodporności trawy trzeba uprawiać w pojemnikach lub wykopywać na zimę i przechowywać do wiosny. Warto wspomnieć o najpopularniejszych, które powinny powędrować do doniczek: Pennisetum setaceum 'Rubrum', Pennisetum villosum, Cymbopogon citratus, Uncinia rubra. W niezbyt ciepłym pomieszczeniu, od czasu do czasu podlewane, powinny czekać na wiosnę. Zabiegiem dość kontrowersyjnym jest oczyszczanie stanowisk z liści drzew. Z jednej strony stanowią one samoistną osłonę przed zimnem, ale jednocześnie są materiałem wysoce podatnym na zagniwanie, więc mimo wszystko lepiej oczyścić rabaty z liści. Część traw należałoby okryć w gruncie.

Jak i kiedy? Nie za wcześnie - na pewno przy stałych temperaturach ujemnych, koniecznie kiedy temperatura zaczyna oscylować wokół –100C.

Dlaczego nie wcześniej? Bo jesienne przymrozki powodują hartowanie się roślin. Traktowanie ich przez pewien czas w niską temperaturą uruchamia skomplikowane procesy fizjologiczne, wskutek czego w komórkach rośliny dochodzi do obniżenia zawartości wody, a wzrasta ilość cukrów i białek, co w znacznym stopniu przekłada się na ich odporność.

Nie mówiąc już o tym, że zbyt wczesne (przy dodatnich temperaturach) okrywanie sprzyja rozwojowi grzybów pleśniowych, które mogą spowodować, że roślina zgnije nie doczekawszy przyzwoitych mrozów. Najlepiej byłoby wykorzystać do tego śnieg bo to dobry izolator. Byleby nie był zbity i zlodowaciały bo rośliny się uduszą. Przysypać świeżym śniegiem i to całe zabezpieczenie. Można wykorzystać też torf, kompost lub inne materiały organiczne. Raczej nie liście, bo te zbijają się tworząc nieprzepuszczalny kożuch – szybciej gałązki drzew iglastych.

Z większymi roślinami się tak nie da, bo trudno zrobić 2 metrową zaspę wokół bambusa. Te należałoby związać i okręcić białą agrowłókniną. Dlaczego nie czarną? Bo ciemna chłonie „ciepło” słoneczne i mogłyby się wytworzyć znaczne różnice temperatur między dniem a nocą, co mogłoby prowadzić do rozhartowywania się roślin. Jeśli z jakiś przyczyn nie da się okryć całych roślin, warto okryć choć bryłę korzeniową. Po większych mrozach rośliny zimozielone – znów kłaniają się bambusy - należy podlać . I to by była cała zimowa pielęgnacja traw...

Carex plantaginea

Jak widać, zarówno uprawa jak i pielęgnacja traw ozdobnych nie jest żmudna i czasochłonna, nie odbiega też zasadniczo od innych roślin ogrodowych. Niewielkim nakładem pracy, w najbliższym otoczeniu, można zapewnić sobie urok i piękno.

© OGRODY TRAW 2010. Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie materiałów ze strony wyłącznie za zgodą właściela. biuro@trawy.eu