unix İşletim sistemi ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/konyaselcukuniversitesi/... ·...
TRANSCRIPT
![Page 1: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/1.jpg)
Unix İşletim Sistemi Ailesi
Afşin Taşkıran EnderUnix Çekirdek Takımı Üyesi
afsin ~ enderunix.orgwww.enderunix.org/afsin
11.12.2006
![Page 2: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/2.jpg)
Sunum Planı• Unix’in Tarihçesi• Unix Standartları• Günümüzde Kullanılan Unix ler• Sistem Mimarisi• Unix’de Komut Çalıştırmak• Dosya/Dizin İşlemleri• Erişim Denetimi• Başvuru Kaynakları• Serbest Yazılım
![Page 3: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/3.jpg)
Unix’in Tarihçesi:Geçmiş Zamanda Bilgisayarlar• 1940 – 1950• Kişisel kullanım• M.I.T, CTSS sistemi (Compatible Time
Sharing System) geliştirdi.• M.I.T., Bell Labs ve General Electric; ikinci
nesil zaman paylaşımlı sistemi geliştirdi.– MULTICS (Multiplexed Information and
Computing Service).
![Page 4: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/4.jpg)
Unix’in Tarihçesi
• 1969’da Ken Thompson tarafından AT&T Bell Labratuvarları’nda geliştirildi.
• MULTICS’in versiyonu olan PDP-7 mini bilgisayarı üzerinde UNICS’i yazdı.
• DEC PDP-7’lerde 8K word bellekler ile çalıştırıldı
• İlk olarak Assembly dilinde yazıldı.
![Page 5: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/5.jpg)
Unix’in Tarihçesi
• Dennis Ritchie, Bell Labratuvarları’ndaKen Thompson’a katıldı.
• Dennis Ritchie ve Kend Thompson’ınöncülüğündeki geliştirme süreci sonunda UNIX adını aldı.
• PDP-7’lerden sonra daha popüler sistemler olan PDP-11/20 ve PDP-11/45mini bilgisayarlarında çalıştırılması sağlandı.
![Page 6: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/6.jpg)
Unix’in Tarihçesi
• Thompson, kendi tasarımıyla Unix’i B dilinde yazmıştı.
• 1972’de Dennis Ritchie tarafından C dilinde tekrar yazıldı.
• C derleyicileri yardımıyla Unix, diğer bilgisayarlarda da çalışabilir hale getirildi.
![Page 7: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/7.jpg)
UNIXTM
X/Open
IBM AIX,HP/UX,SunOS,
etc.
UNIX’in Tarihçesi
First Edition...
7th Edition
BSD 4.1
BSD 4.2
BSD 4.3
FreeBSD
Linux
1980
1983
1984
...
1998
1969...1978
Solaris
System III
System V
System V rel 2
...
UnixWare 7
UC, Berkeley
SCO
Sun Microsystems
Cast of thousands
AT&T IS
Novell
Bell Labs
Chorus, DEC OSF,
etc
![Page 8: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/8.jpg)
Unix’in Tarihçesi
• 1971’de UNIX ‘in sistem ihtiyaçları– Sistem için 16K byte– Kullanıcı programları için 8K byte– 512K byte disk ve dosya başına max. 64K
byte
![Page 9: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/9.jpg)
Unix’in Tarihçesi
• 1974’de Ritchie ve Thompson, yayınladıkları UNIX makaleleri ve çalışmalarıyşa ACM Turing ödüllerini aldı
• Bu çalışmalar sonucu bir çok üniversite UNIX kopyalarını almak için çalışmalarda bulundu.
![Page 10: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/10.jpg)
• 1977’ de Bell Labs, Unix Sistem II’nin bazıversiyonlarını ticari olarak satışa çıkardı.
• 1981’de Bill Joy, Berkeley Unix’de TCP/IP’yi yazdı.
• 1982’de ilk dış dağıtım olarak USG – System III uyarlaması çıktı.
• California Universitesi ~ Berkeley, kendi UNIX dağıtımlarını duyurdu.
• 1991’de Linus Torvalds 32 bit işlemci mimarisindeki 80386 lar için Linux’u yazdı.
Unix’in Tarihçesi
![Page 11: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/12.jpg)
UNIX Standartları
• POS - Portable Operating System• POSIX standartları, tüm UNIX sistemler
için kütüphane işlemleri ile sistem çağtılarını belirlemektedir.
![Page 13: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/13.jpg)
Unix’in Tarihçesi• http://www.unix.org/what_is_unix/history_timeline.html
• 1969 AT&T• 1975 Version 6
• 1977 Berkeley BSD• 1984 BSD 4.2• 1985 BSD 4.3• 1993 BSD 4.4
• 1997 Version7• 1982 Unix Support Group ( Unix System Laborarories) System III• 1984 USL System V.2
• 1992 OSF/1
![Page 14: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/14.jpg)
İki Ana Unix Sürümü
• Ticari Unix lerinin önünün açılması• 1980 lerde ana farklılıklar gösteren UNIX
sürümü ortaya çıktı.– Berkeley’in 4.3 BSD ve AT&T’nin System V sürüm 3
![Page 15: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/15.jpg)
UNIX Sürümleri
• BSD UNIX– BSD: Berkeley Software Distribution– Unix’ e IP Protokolleri aktarıldı– 4.4BSD (Berkeley): 1994
• System V– AT&T System V (1984)– SVR4: System V Release 4 (Şimdiki versiyon)
![Page 16: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/16.jpg)
Unixler…• BSD Unix• Solaris• OpenSolaris• Linux• HP-UX• AIX• Minix• SCO Unix• Sun OS• Digital Unix / Tru64 Unix
![Page 17: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/17.jpg)
Günümüzde Kullanılan Unix ler:BSD Unix• California Üniversitesi~Berkeley ‘in UNIX
lisansı alması• Birçok üniversite de California
Universitesi’nden bu lisansı almıştır.• Berkeley, ulusal amaçlı kullanılmak üzere
ilk BSD sürümünü duyurdu.– 1BSD (First Berkeley Software Distribution)
![Page 18: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/18.jpg)
Günümüzde Kullanılan Unix ler:BSD Unix• 2BSD’de vi• 3BSD’de sanal bellek özellikleri• 4.2BSD’de TCP/IP ağ protokolleri
bulunmaktadır.
![Page 19: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/19.jpg)
Günümüzde Kullanılan Unix ler:BSD Unix• FreeBSD
– freebsd.enderunix.org• OpenBSD
– www.enderunix.org/openbsd• NetBSD• DragonFlyBSD• FreeSBIE
![Page 20: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/20.jpg)
Günümüzde Kullanılan Unix ler:Solaris• Sun Microsystems’in ticari Unix’i• Profesyonel ortamlarda kullanılmakta• Geçmişten gelen Sun donanımları ile
birlikte daha da güçlü
![Page 21: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/21.jpg)
Günümüzde Kullanılan Unix ler:OpenSolaris• 2005’te başlayan bir proje• Sun’ın ticari Unix’i olan Solaris’in
kodlarının açılması• Açık kod dünyasına kazandırılan bir çok
yeni teknoloji– ZFS, dtrace, admintools …
• Türkiye OpenSolaris Kullanıcı Grubu (TOSUG) – www.enderunix.org/opensolaris
![Page 22: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/22.jpg)
Günümüzde Kullanılan Unix ler:Linux• Günümüzün en popüler Unix işletim sistemlerinden• 1991’de Linus Torvalds tarafından geliştirildi.• Monolithic çekirdek mimarisinde• 1994’deki Linux 1.0 sürümü 165000 satır koda sahip• 1996’da Linux 2, 470,00 satır C ve 8000 satır
assembler koduna sahip• Birçok donanım üreticisi tarafından destekleniyor.• SuSe, Gentoo, Debian, RedHat, IstanbulX, Pardus,
Turkuaz …• GPL Lisanslı
![Page 23: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/23.jpg)
Bazı Unix Sürümleri
• MINIX– Andrew Tanenbaum tarafından microkernel
mimarisinde yazılmıştır. İlk sürümü 1600 satır C ve 800 satır assembler koduna sahipti.
• SCO Unix– System V3.2.5 aktarımı– PC lerde çalışabilir
• Sun OS– Bilinen en iyi BSD tabanlı işletim sistemi
![Page 24: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/24.jpg)
Bazı Unix Sürümleri
• HP-UX– Sistem V aktarımı– OSF/1’in özellikleri
• Digital Unix / Tru64 Unix– OSF/1’in özellikleri– Compaq ve HP lerde kullanılıyor
• AIX– IBM’in Sistem V uyumlu işletim sistemi
![Page 25: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/25.jpg)
Sistem Mimarisi
• Çekirdek (Kernel) (assembly & C)– Kritik fonksiyonlar
• Kabuk – (Shell) (C)– Kamutların algılandığı arayüz– Kullanıcı ve işletim sistemi
arasında– sh, csh, tcsh, bash …
• Araçlar (Tools) (C ve diğer diller)– Sistem için gerekli diğer
fonksiyonlar
![Page 26: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/26.jpg)
Sistem Mimarisi
• Çoklu görev (multitasking)• Çoklu kullanıcı (multiuser)• Aktarılabilir ve
genişletilebilir• UNIX Programları• Kütüphaneler
![Page 27: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/27.jpg)
Sistem Özellikleri
• Super Kullanıcı -> root• su, sudo kullanımı• Temel komut setleri
![Page 28: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/28.jpg)
Unix’e Erişim
• Grafik masaüstü– Gnome, kde …
• Konsol erişimi• Uzaktan ssh, telnet ...
![Page 29: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/29.jpg)
Unix’de Komut Çalıştırmak
• komutismi –bayraklar arguments
ps –ef
• Komutlar büyük/küçük harf duyarlıdır.
![Page 30: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/30.jpg)
Unix’de Komut Çalıştırmak
• Boru işlemleri (piping)
cmd –flags args | cmd2 –flags args
ps –ef | grep ldap
![Page 31: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/31.jpg)
Yönetim Araçları
• Solaris -> admintool• HP-UX -> SAM• Digital Unix -> SETUP• Linux -> systemtools
![Page 32: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/32.jpg)
UNIX İşlemleri
• Unix ile aşağıdaki görevler yapılabilmektedir.– Dosyaların kopyalanması– Metinlerin düzenlenmesi– Sayısal hesaplama– Yazılım geliştirme– Web, dns, mail vb. servisler
![Page 33: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/33.jpg)
Dizinler
• / root ve en üst dizindir• /home/user dizini user kullanıcısının ev
dizinidir.• ls komutu ile dizinler listelenebilir.• Dizin değiştirmek için cd komutu
kullanılabilir.
![Page 34: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/34.jpg)
Dosya Sistemi
//
a1a1
AA BB
AXAX a2a2 CC //
stst
MM NN
PP qq rr
![Page 35: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/35.jpg)
Erişim Modeli
• Dosya ya da dizin izinleri sahibi (owner), grup (group) ve diğerleri (others) olarak gruplandırılabilir.
![Page 36: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/36.jpg)
Erişim Modeli
• Dizin tipini ilk karakter belirler– d Dizin olduğunu gösterir.– l link işaret eder– - Saf dosyadır
• 3 karakter dosya sahibinin (owner)• 3 karakter grubunun (group)• 3 karakter de diğerleri için izinleri belirler.• r okuma, w yazma, x çalıştırma izinlerini
belirler.
![Page 37: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/37.jpg)
İzinlerin Değiştirilmesi (chmod)
İzin numaralarının anlamları– 4 okuma– 2 yazma– 1 çalıştırma
• chmod 764 dosya_adi
![Page 38: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/38.jpg)
Kopyalama ve Taşıma
• cp dosya kopyalanacak_dosya• scp [email protected]:ssl
[email protected]:ssl.cert• rm dosyaadi dosyaadi’ ni siler
– -r parametresi ile kullanıldığında boş olmasa bile alt dizinleriyle birlikte siler.
![Page 39: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/39.jpg)
Dizinler ve Dosyalar
• mkdir yenidosya– Dizin oluşturur.
• rmdir dosya– Dizini siler.
• touch dosya– Boş bir dosya oluşturur.
• more dosya– Dosya içeriğini gösterir.
• less dosya– Kaydırma yardımıyla dosya içeriğini gösterir.
![Page 40: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/40.jpg)
Metinlerin Düzenlenmesi
• VI– vi dosya_adi
• Emacs, nano, pico– nano dosya_adi
![Page 41: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/41.jpg)
Başvuru Kaynakları
• Unix de iki çeşit dökümantasyon vardır– Klavuz sayfaları (man pages)
• Standart• Gerekli• Ortak komut setleri için zorunlu
– Diğer kaynaklar• Basılı• Internet kaynaklı• DVD/CDROM
![Page 42: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/42.jpg)
Klavuz Sayfaları (Man Pages)
Solaris/HP-UX Linux Contents1 1 User-level commands and applications2 2 System calls and kernel error cosed3 3 Library calls4 5 Standard file formats5 7 Miscellaneous files and documents6 6 Games and demonstrations7 4 Device drivers and network protocols1m 8 System administration commands9 9 Obscure kernel specs and interfaces
![Page 43: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/43.jpg)
Klavuz Sayfaları (Man Pages)
• Klavuz Sayfaları– /usr/man/man ya da /usr/share/man/man dizinlerinde– SGML ya da troff formatında– Genellikle gzip ile sıkıştırılmış halde
• Klavuz sayfalarını okumak için: man– $man başlık
• Örneğin: $man ls
– $man bölüm başlık• Örneğin: $man 4 tty• Solaris Örneği: $man –s 4 tty
![Page 44: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/44.jpg)
Gerçek Hayatta Unix
• Güvenlik Duvarları– Iptables, PF, IPF
• Penetration Ortamı• E-Posta Sunucular
– Qmail, Sendmail, Postfix, Exim …• Web Sunucular
– Apache …• Dizin Sunucuları
– OpenLDAP, SunOne• DNS Sunucular
– Bind, TinyDNS, DjbDNS
![Page 45: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/45.jpg)
Unix Kullananılan Yerler/Kurumlar
• Ford Comp.• GSM operatörleri• Alcatel• Türk Telekom• Ses lisanslı telekom operatörleri• Üniversiteler• NASA• Mars’daki robot, kol saati, cep telefonu• …
![Page 46: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/46.jpg)
Adresler
• Solaris, Linux ve FreeBSD Çekirdeklerinin Karşılaştırılması– http://www.enderunix.org/docs/comp_slf.html
• Türkiye OpenSolaris Kullanıcıları Grubu– http://www.enderunix.org/opensolaris
• EnderUnix OpenBSD Belgelendirme Projesi– http://www.enderunix.org/openbsd
![Page 47: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/47.jpg)
Yararlanılan Kaynaklar
• http://www.unix.org/what_is_unix/history_timeline.html
• Unix Basics; I450 Technology Seminar; Matt Hottell; 2003
• Looking at Linux; Thomas Krichel; 2003
![Page 48: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/48.jpg)
Sponsorlarımız / Teşekkürler
• Açık Akademi Yayınevi– http://www.acikakademi.com
• EnderSYS Yazılım Danışmanlık– http://www.endersys.com
• Sun Microsystems Türkiye– http://tr.sun.com
![Page 49: Unix İşletim Sistemi Ailesi - enderunix.orgenderunix.org/slides/KonyaSelcukUniversitesi/... · •HP-UX – Sistem V aktarım ... 1m 8 System administration commands 9 9 Obscure](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021900/5b7298b47f8b9a58028d72dd/html5/thumbnails/49.jpg)
Teşekkürler
Unix İşletim Sistemi Ailesi
Afşin Taşkıran
afsin ~ enderunix.orgwww.enderunix.org/afsin