ump anat 2a biru

34
OSTEOLOGY Maksud praktikum osteologi adalah: 1. Mendapat pengetahuan yang cukup tentang rangka manusia, supaya mudah mempelajari alat-alat lainnya. 2. Membiasakan diri melihat (observasi) dan merenungkan (asosiasi) hubungan antara letak, bentuk, susunan dan fungsi dalam keadaan hidup. Beberapa hal yang perlu diperhatikan sewaktu praktikum ialah: 1. Pada manusia hidup tulang-tulang itu berisi darah yang mengalir, berisi sel-sel yang memerlukan pertukaran zat dan mengalami proses-proses kehidupan lainnya. 2. Membandingkan tulang dan bagian-bagiannya dengan apa yang dapat dilihat dan diraba pada manusia hidup. 3. Nama tiap tulang atau bagiannya adalah petunjuk tentang bentuk, lokasi atau fungsinya. Maka perlu untuk mengerti arti nama-nama latin itu. SUSUNAN TULANG 1. Ambillah suatu tulang panjang, os humerus atau femur. Pelajarilah: Caput Diaphysis Epiphysis Collum Foramen nutricium Corpus Cartilago articularis (sediaan botol) 2. Pelajarilah pada tulang yang dibelah menurut arah panjangnya: Substantia compacta Cavum medullare Substantia spongiosa Canalis Havers COLUMNA VERTEBRALIS. BUKU PENUNTUN PRAKTIKUM ANATOMI FK-UMP 15

Upload: ragil-putra-jaya-utama

Post on 17-Aug-2015

272 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

OSTEOLOGYMaksud praktikum osteologi adalah:1.Mendapat pengetahuan yang cukup tentang rangka manusia, supaya mudahmempelajari alat-alat lainnya.2. Membiasakan diri melihat (observasi) dan merenungkan (asosiasi) hubungan antaraletak, bentuk, susunan dan fungsi dalam keadaan hidup.eberapa hal yang perlu diperhatikan se!aktu praktikum ialah"1. #ada manusia hidup tulang-tulang itu berisi darah yang mengalir, berisi sel-sel yangmemerlukan pertukaran $at dan mengalami proses-proses kehidupan lainnya.2. Membandingkan tulang dan bagian-bagiannya dengan apa yang dapat dilihat dandiraba pada manusia hidup.%. &amatiaptulangataubagiannya adalahpetunjuk tentang bentuk, lokasi ataufungsinya. Maka perlu untuk mengerti arti nama-nama latin itu.SUSUNAN TULANG1. 'mbillah suatu tulang panjang, os humerus atau femur.#elajarilah" Caput Diaphysis EpiphysisCollum Foramen nutriciumCorpus Cartilago articularis (sediaan botol)2. #elajarilah pada tulang yang dibelah menurut arah panjangnya"Substantia compacta Cavum medullareSubstantia spongiosa Canalis HaversCOLUMNA VERTEBRALIS.1. (itunglah jumlah ruas tulang belakang"Vertebrae cervicales, vertebrae thoracales,vertebrae lumbales, vertebrae coccygeae, dan vertebrae sacrales2. #erhatikan perbedaan antara" vertebrae cervicales, thoracales dan lumbales.Corpus vertebrae, foramen vertebrale, processus spinosus, processus transversus,facies articularis.%. #erhatikan lengkung-lengkung pada columna vertebralis"Lordosis cervicalis Lordosis lumbalisScoliosisyphosis thoracalis yphosis sacralis). #elajarilah pada vertebra thoracalis"!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 1*Corpus vertebrae #rocessus spinosus(ncisura vertebralis superior'rcus vertebrae #rocessus articularis superior(ncisura vertebralis inferior#rocessus transversus #rocessus articularis inferior Fovea costalis*. #elajarilah vertebra lubalis.#erhatikan dan bandingkan dengan no. )"a. ukuran dan bentuk corpus vertebrae d. arah processus transversus b. ukuran dan bentuk foramen vertebralee. arah bidang facies articularisc. bentuk processus spinosus+arilah" processus mammilaris dan processus accessorius.,. #elajarilah vertebra cervicalis,'mbil vertebra cervicalis -.. #erhatikan dan bandingkan dengan no. ) dan no. *"a. ukuran dan bentuk corpus vertebrae d. arah processus transversusb. ukuran dan bentuk foramen vertebrale e. arah bidang facies articularisc. bentuk processus spinosus+arilah" tuberculum anterius, tuberculum posterius, foramen costotransversarium./. #elajarilah vertebra cervicalis VII(vertebra !roi"e"s)#erhatikan" bentuk processus spinosus, dan processus transversus0. #elajarilah vertebra cervicalis I(atlas)#erhatikan bentuknya. 1imanakah corpusnya2+arilah" 'rcus anterior atlantis %uberculum posterius atlantis )assa lateralis'rcus posterior atlantis Fovea articularis superior Sulcus a. vertebralis%uberculum anterius atlantis Fovea dentis#elajarilah hubungannya dengan cranium dan os epistropheus3. #elajarilah vertebra cervicalis II (e!istro!heus)#erhatikan bentuknya dan carilah"Corpus epistrophei Facies articularis superiorDens epistrophei Facies articularis inferiorFacies articularis anterior dentis #rocessus costotransversarius epistropheiFacies articularis posterior dentis#elajarilah hubungannya dengan os atlas dan vertebra cervicalis ---14. #elajarilah vertebra cervicalis VI#erhatikan tuberculum caroticum Chassaignac11. #elajarilah os sacru#erhatikan bentuk sacrum dan carilah bekas-bekas batas antara ruas-ruasnya.!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 1,+arilah "!asis ossis sacri Crista sacralis lateralis %uberositas sacralis'pe- ossis sacri Crista sacralis articularis #rocessus articularissuperior Facies pelvina Crista sacralis media#ars lateralis ossis sacri Lineae transversae Hiatus sacralis Facies dorsalisForamina sacralia anteriora Canalis sacralisCornua sacralia Foramina sacralia posteriora Facies auricularis ossis sacri 12. #elajarilah os cocc#$is. 5erdiri atas berapa ruaskah tulang itu2+arilah cornua coccygea 1%. 6langlah sekali lagi columna vertebralis#erhatikan %isci i"tervertebrales. +arilah promontorium.COSTAE1. #elajarilah iga-iga pada rangka lengkap.#erhatikan"jumlahnya,panjangnya,hubungannya dengansternum, hubungannyadengan corpus vertebrae thoracalis, dan spatia intercostalia.2. +ari dan pelajarilah pada tiap iga"Capitulum costae Crista colli costae Cartilago costalisCollum costae %uberculum costae Sulcus costaeCorpus costae 'ngulus costaeFacies articularis costae Facies articularis tuberculi costae%. #elajarilah iga -+arilah" tuberculum scaleni Lisfranc, tuberositas costae -, dan sulcus a. subclaviae.). #elajarilah costa 7- dan 7--(costae fluctuantes).*. #elajarilah costa -- dan 7.STERNUM1. #elajarilah posisi sternum pada rangka dada8enalilah " )anubrium sterni (ncisura clavicularis 'ngulus sterni LudoviciCorpus sterni(ncisura costalis #rocessus -iphoideus!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 1/2. #elajarilah rangka dada. +arilah" 'pertura thoracis superior (ncisura .ugularis sterni 'ngulus infra sternalis'pertura thoracis inferior 'rcus costarum!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 10LAPORAN PRATIUM&'M' "&-M "5'&99': "1. ;ebutkan perbedaan antaravertebracervicalis, thoracalis, danlumbalissecara skematis2!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 13LAPORAN PRATIUM&'M' "&-M "5'&99': "2. 9ambar dan beri keterangan os sacrum aspectus anterior dan posterior2!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 24LAPORAN PRATIUM&'M' "&-M "5'&99': "%. 9ambar dan beri keterangan os sternum aspectus anterior dan posterior2!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 21LAPORAN PRATIUM&'M' "&-M "5'&99': "). 9ambar dan beri keterangan costa - dan salah satu costa lainnya2!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 22TULANG!TULANG E&TREMITAS SU'ERIOR .1. #elajarilah os sca!ula. #erhatikan bentuknya. +arilah")argo superior'cromion Fossa supraspinata)argo vertebralis'ngulus medialis Fossa infraspinata)argo a-illaris'ngulus lateralis Fossa subscapularisCollum scapulae 'ngulus inferior#rocessus coracoideusSpina scapulae (ncisura scapulae %uberositas supraglenoidalisCavitas glenoidalis (bersendi2) %uberositas infraglenoidalisFacies articularis acromialis (bersendi2)2. #elajarilah os clavicula. #erhatikan" bentuknya, e-tremitas sternalis, e-tremitas acromialis. +arilah" tuberositas costalis, tuberositas coracoideus, sulcus subclavius.#elajarilah letak clavicula terhadap scapula dan sternum. ersendi dengan tulang apa2%. #elajarilah os huerus. #erhatikan letak humerus pada sceletum. +arilah" Caput humeri (bersendi2) %uberculum ma.usCrista tuberculi ma.oris Epicondylus lateralis%uberositas deltoidea (apa yg melekat2) Capitulum humeri (bersendi2)Collum anatomicum %uberculum minusCrista tuberculi minoris %rochlea humeriSulcus spiralis /Sulcus n. radialis0 Fossa olecrani (bersendi2)Collum chirurgicum Sulcus intertubercularisEpicondylus medialis Fossa coronoideaSulcus nervi ulnaris). #elajarilah os ra%ius. ersendi dengan tulang apa2. +arilah"Circumferential articularis (bersendi2) Crista interosseaCollum radii (ncisura ulnaris (bersendi2)#rocessus styloideus radii %uberositas radii (tempat melekat2)Fossa radialis (bersendi2) %uberositas pronatoria (apa yg melekat2)#erhatikan bah!a sisi dorsal ujung distal os radius mempunyai alur-alur untuk tendonyang menuju ke tangan. *. #elajarilah os ul"a. +arilah"*lecranon /processus olecrani0 Crista interossea(ncisura trochlearis (bersendi dengan2) Capitulum ulnae#rocessus coronoideus #rocessus styloideus ulnae(ncisura radialis (bersendi dengan2),. #elajarilah hubungan antara os humerus, ulna dan radius/. 'mbillah tulang-tulang tangan" ossa car!alia( ossa etacar!alia( !hala"$es!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 2%0. #elajarilah ossa car!alia. erapakah jumlahnya2 8enalilah"*s naviculare /scaphoideum0 *s multangulum ma.us /trape1ium0*s lunatum *s multangulum minus /trape1oideum0*s tri2uetrum *s capitatum*s pisiforme *s hamatum#erhatikan hubungan antara tulang-tulang ini. +arilah beberapa tonjolan penting"%uberculum ossis navicularis Hamalus ossis hamati%uberculum ossis multanguli ma.oris 'pa yang disebut sulcus carpi23. #elajarilah bentuk dan bagian-bagian os etacar!ale. +arilah"!asis ossium metacarpalium Capitulum ossium metacarpaliumCorpus ossium metacarpalium #rocessus styloideus ossis metacarpalium#erhatikan bentukbasis ossium metacarpalium-. 'pa bedanya denganossametacarpalia yang lainnya214. #elajarilah !hala"$es. erapakah jumlahnya2 +arilah tuberositas unguicularis.11. 'mbillah ke delapan ossa carpalia dan letakkan dalam susunan yang sebenarnya.12.'mbillah tulang"clavicula,scapula,humerus,ulnadanradius. 5entukanapakahtulang-tulang itu bagian sisi kanan atau kiri!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 2)LAPORAN PRATIUM&'M' "&-M "5'&99': "1. 9ambar dan beri keterangan os scapula aspectus anterior dan posterior2!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 2*LAPORAN PRATIUM&'M' "&-M "5'&99': "2. 9ambar dan beri keterangan os humerus aspectus anterior dan posterior2!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 2,LAPORAN PRATIUM&'M' "&-M "5'&99': "%. 9ambar dan beri keteranganos radius et ulna aspectus anteriordanposterior2!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 2/TULANG!TULANG E&TREMITAS IN)ERIOR .1. Os co*ae. #elajarilah hubungan"os co-ae dengan os sacrum, os co-ae kanandengan os co-ae kiri. +arilah"'cetabulum (bersendi dengan2) (ncisura acetabuliFossa acetabuli Facies lunata acetabuli2. *s co-ae terdiri atas" os ilium, os pubis, os ischium, yang telah melekat menjadisatu. +arilah dimana batasnya antara ketiga tulang itu.%. Os iliu. +arilah"'la ossis ilii Spina iliaca anterior inferiorFossa iliaca Spina iliaca posterior superiorCrista iliaca Spina iliaca posterior inferiorLabium internum cristae iliacae Linea glutea anteriorLinea intermedia cristae iliacae Linea glutea posteriorLabium e-ternum cristae iliacae Linea glutea inferiorSpina iliaca anterior superior Facies auricularis ossis ilii). Os ischiu. +arilah"Corpus ossis ischii Spina ischiadica&amus superior ossis ischii (ncisura ischiadica ma.or&amus inferior ossis ischii (ncisura ischiadica minor%uber ischiadicum*. Os !ubis. +arilah"Corpus ossis pubis #ecten ossis pubis&amus superior ossis pubis Foramen obturatorium&amus inferior ossis pubis )embrana obturatoria%uberculum pubicum Sulcus obturatoriusEminentia iliopectinea,. 'mbillah!elvisperempuan. +arilah"pelvisma.or, pelvisminordanukuran-ukuran panggul. #erhatikanlah beda antara pelvis perempuan dan laki-laki./. Os +eur. #elajarilah bentuknya, panjangnya dan beratnya. +arilah"Caput femoris (bersendi2) %uberositas gluteaeCollum femoris Linea pectineaFovea capitis #lanum popliteum%rochanter ma.or Condylus medialis (bersendi2)%rochanter minor Epicondylus medialisCrista intertrochanterica Condylus lateralis (bersendi2)!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 20Linea intertrochanterica Epicondylus lateralisFossa trochanterica Fossa intercondyloideaLinea aspera Linea intercondyloideaLabium laterale lineae asperae Facies patellarisLabium mediale lineae asperae0. Os !atella. +arilah"!asis patellae Facies articularis (bersendi2)'pe- patellae3. Os tibia. +arilah"Facies medialis tibiae %uberculum intercondyloideum medialeFacies lateralis tibiae %uberculum intercondyloideum lateraleFacies posterior tibiae Fossa intercondyloidea anteriorCrista anterior tibiae Fossa intercondyloidea posterior)argo medialis %uberositas tibiae (tempat melekat2)Crista interossea Facies articularis fibularis (bersendi2)Linea poplitea )alleolus medialisCondylus medialis (ncisura fibularis (bersendi2)Condylus lateralis Sulcus malleolarisFacies articularis superior (bersendi2) Eminentia intercondyloidea14. Os +ibula. #elajarilah" bentuknya dan letaknya terhadap tibia. +arilah"Capitulum fibulae(bersendi2) Crista anterior'pe- capituli fibulae Crista medialisFacies medialis Crista lateralisFacies lateralis )alleolus lateralisFacies posterior11. #elajarilah ossa tarsalia. erapakah jumlahnya2 8enalilah"*s talus *s cuboideum*scalcaneus. *ssa cuneiformia (, ((, (((*s naviculare pedis12.Os talus.#elajarilah" bentuknya, hubungannya dengantibiadanfibula,hubungannya dengan ossa tarsalia lainnya. +arilah"Corpus tali %uberculum mediale processus posteriorisCaput tali %uberculum laterale processus !"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# 23posteriorisCollum tali Sulcus musculi fle-oris hallucis longi%rochlea tali (bersendi dengan2) Facies articularis calcanea anteriorFacies malleolaris medialis Facies articularis calcanea mediaFacies malleolaris lateralis Facies articularis calcanea posterior (bersendi dengan2)#rocessus lateralis tali Sulcus tali#rocessus posterior tali Facies articularis navicularis (bersendidengan2)1%.Calca"eus.#elajarilahbentuknya dan hubungannya denganossatarsalialainnya. +arilah"Facies articularis talaris anterior %uber calcanei (tempat melekat2)Facies articularis talaris media #rocessus medialis tuberis calcaneiFacies articularis talaris posterior (bersendi dengan2)#rocessus lateralis tuberis calcaneiSulcus calcanei #rocessus trochlearisSustentaculum tali Sulcus musculi peronei longiSulcus musculi fle-oris hallucis longi Facies articularis cuboidea (bersendi2)1).Os "aviculare !e%is.#elajarilah" bentuknya dan hubungannya dengan ossatarsalia di sekitarnya. +arilah" tuberositas ossis navicularis.1*. Ossa cu"ei+oria I" II" III. #elajarilah" bentuknya dan perbedaan antara ketigatulang itu.1,.Os cuboi%eu.#elajarilah" bentuknya, hubungannya dengancalcaneus,hubungannya dengan os naviculare, hubungannya dengan os cuneiforme---,hubungannya dengan os metatarsale -., hubungannya dengan os metatarsale.. +arilah" tuberositas ossis cuboidei.1/. #elajarilah bentuk dan bagian-bagian ossa etatarsalia. +arilah"!asis ossium metatarsalium Capitulum ossium metatarsaliumCorpus ossium metatarsalium %uberositas ossis metatarsalis V10. #elajarilahphalangesdigitorumpedis. 5ulang-tulangini lebihkecil daripadaphalanges digitorum manus. +arilah" tuberositas unguicularis.13. 'mbillah ke tujuh ossa tarsalia dan susunlah menurut keadaan sebenarnya24. 'mbillah tulang" femur, tibia, fibula, patelle, calcaneus, talus dan os cuboideum.5entukan apakah tulang-tulang itu bagian sisi kanan atau kiri21. #elajarilah rangka kaki sebagai keseluruhan!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# %4;usunlah tulang-tulangnya menurut letak yang sebenarnya. #erhatikan" :engkung kaki (arcus pedis) Chopart3s .oint /articulatio tarsi transversa0Sinus tarsi Linea articulationes tarsometatarseaeLisfranciLinea articulationes interosseaeLAPORAN PRATIUM&'M' "&-M "5'&99': "1. 9ambar dan beri keterangan os co-ae2!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# %1!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# %2LAPORAN PRATIUM&'M' "&-M "5'&99': "2. 9ambar dan beri keterangan os femur aspectus anterior dan posterior2!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# %%LAPORAN PRATIUM&'M' "&-M "5'&99': "%. 9ambar dan beri keteranganos tibia et fibula aspectus anteriordanposterior2!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# %)TULANG CRANIUM1. #ada cra"iu dibedakan neurocranium dan splanchnocranium.5ulang-tulang yang membentuk neurocranium adalah "*s frontale *s temporale*s parietale *s sphenoidale*s occipitale *s ethmoidale5ulang-tulang yang termasuk splanchnocranium adalah ")a-illa, *s lacrimale,)andibula, *s nasale,*s palatinum, Concha nasalis inferior,*s 1ygomaticum, *s vomer+ari dan kenalilah tulang-tulang itu.2. Cra"iu terbentuk oleh tulang-tulang itu yang bersambungan satu dengan yanglainnya. 5empat persambungan itu dinamakan sutura.+ari dan kenalilah "Sutura sagittalis Sutura 1ygomaticofrontalis,Sutura coronalis, Sutura 1ygomaticoma-illaris,Sutura lambdoidea Sutura frontoma-illaris,Sutura s2uamosa Sutura nasoma-illaris,Sutura parietomastoidea Sutura nasofrontalisSutura occipitomastoidea Sutura lacrimoma-illaris,Sutura sphenos2uamosa, Sutura ethmoidaeoma-illaris,Sutura sphenofrontalis Sutura sphenoethmoidalis.Sutura spheno1ygomatica,%. OS )RONTALE.#elajarilah " letaknya, batas-batasnya, bagian-bagiannya"s2uama frontalis,pars nasalis, partes orbitales. +arilah "%uber frontale, 'rcus superciliaris,)argo supraorbitalis, Facies orbitalis,(ncisura frontalis, Spina trochlearis,Foramen supraorbitale, Fossa glandulae lacrimalis,4labella, Facies cerebralis,#rocessus 1ygomaticus, Crista frontalis,Linea temporalis, Sulcus sagittalis,Facies temporalis, Foramen caecum,Spina frontalis, 5uga cerebralis,'pertura sinus frontalis, (mpressiones digitatae!"" #E$"$%"$ #&'%(") '$'%*)( F+")# %*(ncisura ethmoidalis,). OS 'ARIETALE. #elajarilah letaknya. +arilah kemudian ")argo frontalis, Foramen parietale,)argo sagittalis, Facies cerebralis,)argo occipitalis, Sulcus sagittalis,)argo s2uamosa, Foveolae granulares #acchioniFacies parietalis, Sulcus arteriosus et venosus /sulcus a. meningeae mediae0%uber parietale, Sulcus transversus,Linea temporalis inferior, Sulcus sinus sphenoparietalis.Linea temporalis superior,*.OS OCCI'ITALE.#elajarilah bagian-bagiannya "#ars basilaris,#arslateralis,#ars s