Çukurova Ünİversİtesİ fen bİlİmlerİ enstİtÜsÜ ali bolat ... · hüzmeli memelerle...

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Ali BOLAT DOKTORA TEZİ

ÇUKUROVA BÖLGESİNDE MISIR YETİŞTİRİCİLİĞİNDE BAZI İLAÇ UYGULAMA YÖNTEMLERİNİN ETKİNLİKLERİNİN SAPTANMASI

TARIM MAKİNALARI ANABİLİM DALI

ADANA, 2010

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Ali BOLAT

DOKTORA TEZİ

TARIM MAKİNALARI ANABİLİM DALI

Bu tez ..../...../2010 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği/ Oyçokluğu İle Kabul Edilmiştir.

……………………. ……………………. ……………………. Prof. Dr. Ali BAYAT Prof. Dr. Emin GÜZEL Prof. Dr. Tamer UÇAR DANIŞMAN ÜYE ÜYE ……………………. ……………………. Doç. Dr. Zeliha BEREKET BARUT Doç. Dr. Ekrem ATAKAN ÜYE ÜYE Bu tez Enstitümüz Tarım Makinaları Anabilim Dalında hazırlanmıştır.

Kod No :

Prof. Dr. İlhami YEĞİNGİL Enstitü Müdürü

Bu çalışma TÜBİTAK ve Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir. Proje No: TÜBİTAK-TOVAG-108 O 094; Ç.Ü-ZF2007D13 Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.


I

ÖZ

DOKTORA TEZİ

Ali BOLAT

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

TARIM MAKİNALARI ANABİLİM DALI Danışman : Prof. Dr. Ali BAYAT Yıl : 2010, Sayfa: 115 Jüri : Prof. Dr. Ali BAYAT Prof. Dr. Emin GÜZEL Prof. Dr. Tamer UÇAR Doç. Dr. Zeliha BEREKET BARUT Doç. Dr.Ekrem ATAKAN İkinci ürün mısır bitkisinde üründe büyük kayıplar oluşturan iki ana zararlı (Sesemia nanogrioides Lefebvre, Ostrinia nubalis Hübner) bulunmaktadır. Araştırmada bu ana zararlılarla mücadelede düşük sürüklenme, yüksek kaplama ve ilaç penatrasyonu sağlayan memeler ile yardımcı hava akımlı uygulamaların kullanılması amaçlanmıştır. Bu amaçla, püskürtme çubuğu 3.5 m’ye kadar yükselebilir yardımcı hava akımlı bir prototip pülverizatör imal edilmiştir. Çalışma kapsamında, üretilen prototip pülverizatör ile; (1) Yerli yapım konik hüzmeli memelerle püskürtme, (2) Yerli yapım meme ve yaprak altı memeli püskürtme çubuklu uygulama, (3) Turbo damlacık üreten memelerle uygulama, (4) İkiz hüzmeli memelerle uygulama, (5) Yardımcı hava akımlı yerli yapım konik hüzmeli memeli uygulama, (6) Yardımcı hava akımlı TX Conejet memeli uygulama olmak üzere 6 farklı uygulama yöntemi, 2 farklı uygulama hacminde (150-300 l/ha) denemeye alınmıştır. Denemeler 2008 ve 2009 yıllarında bitki gelişiminin iki ayrı döneminde (bitki boyu 50-60 cm ve >175 cm) iki aşamalı olarak yürütülmüştür. Birinci aşamada bir iz maddesi uygulaması ikinci aşamada ise, Lambda Cyhalotrin etken maddeli insektisit uygulaması yapılmıştır. Araştırma kapsamında, iz maddesi uygulaması ile kalıntı ve kaplama ve ilaç kayıpları, insektisit uygulaması ile yöntemlerle sağlanan biyolojik etkinlik değerleri belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, en yüksek kalıntı ve kaplama ve biyolojik etkinlik değerleri, 300 l/ha uygulama hacmi ile yardımcı hava akımlı yerli yapım konik hüzmeli memeli uygulamadan sağlanmıştır. En düşük ilaç kayıpları ise, birinci dönemde İkiz hüzmeli ve ikinci dönemde ise Turbo damlacık üreten memelerle sağlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Mısır bitkisi ilaçlama yöntemleri, kalıntı, kaplama, ikinci ürün mısır,

biyolojik etkinlik


II

ABSTRACT

PhD THESIS

Ali BOLAT

ÇUKUROVA UNIVERSITY DEPARTMENT OF AGRICULTURAL MACHINERY

INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES Supervisor: Prof. Dr. Ali BAYAT Year: 2010, Pages: 115 Jury : Prof. Dr. Ali BAYAT Prof. Dr. Emin GÜZEL Prof. Dr. Tamer UÇAR Assoc. Prof. Dr. Zeliha BEREKET BARUT Assoc. Prof. Dr.Ekrem ATAKAN In the maize plants which are grown as second crop, there are two main pests, Sesamia nonagrioides Lefebvre (Lepidoptera: Noctuidae), Ostrinia nubilalis Hübner (Lepidoptera: Crambidae) that need to be controlled. In this study, 6 spraying methods as (1) standard boom equipped with domestic cone nozzles, (2) domestic cone nozzles and tail booms, (3) air induction nozzles, (4) twinjet nozzles, (5) air assisted spraying domestic with cone nozzles and (6) air assisted spraying with TX cone jet nozzles, at two application rates (150 and 300 l/ha) were used. Field trials were carried out in year 2008 and 2009 and two stages (plant height 50 to 60 and >175 cm) plan plants. All methods were evaluated by measuring deposition and coverage on maize plant and ground deposition for endo-drif potential of methods. A tracer (BSF) was sprayed to evaluate the efficiency of methods on plants target and to evaluate biological efficiency at methods a real active with was sprayed. According to the results, the highest deposits, coverage and biological efficiency were achieved with air assisted spraying domestic with cone nozzles at 300 l/ha application volume. The lowest ground deposition was evaluated by twinjet nozzles in stage I and by air induction nozzles by air induction nozzles in stage II. Key Words: Maize sprayer methods, deposition, coverage, second crop maize, biological

efficiency

DETERMINATION OF EFFICIENCY OF SOME PESTICIDES APPLICATION METHODS ON MAIZE CROP IN CUKUROVA

REGION

III

TEŞEKKÜR

Tez konusunun belirlenmesinden sonuçlandırılmasına kadar her aşamada

bilgi, öneri ve deneyimleri ile her türlü desteğini gördüğüm değerli danışman hocam

Prof. Dr. Ali BAYAT’a, Tez İzleme Komitesinde bulunarak araştırmaya önemli

düzeyde katkı ve öneriler sağlayan sayın hocalarım Doç. Dr. Zeliha BEREKET

BARUT ve Doç. Dr. Ekrem ATAKAN’a, tez jürimde görev alan sayın hocalarım

Prof. Dr. Tamer UÇAR ve Prof. Dr. Emin GÜZEL’e sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Doktora süresince, kurum olanaklarından yararlanmamı sağlayan Çukurova

Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü idarecilerine ve çalışmalarım süresince her

türlü desteğini gördüğüm, Sıcak İklim Tahılları Şube Şefi sayın Hikmet

SARIHAN’a, biyolojik etkinlik değerlerinin saptanmasında, yardımlarını

esirgemeyen sayın Dr. Mustafa GÜLLÜ’ye, laboratuar çalışmalarında yardımlarını

gördüğüm sayın Zir. Yük. Müh. Sait AYKANAT’a ve emeği geçen herkese

teşekkürü bir borç bilirim.

Ayrıca çalışma süresince, her zaman yanımda olan ve her türlü desteklerini

gördüğüm anneme, babama, kardeşlerime ve her zaman manevi desteklerini

gördüğüm eşim ve biricik kızım BAŞAK’a en içten teşekkürlerimi sunarım.

IV

İÇİNDEKİLER

ÖZ ............................................................................................................................ I

ABSTRACT ............................................................................................................ II

TEŞEKKÜR ........................................................................................................... III

İÇİNDEKİLER .......................................................................................................IV

ÇİZELGELER DİZİNİ ......................................................................................... VII

ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................. X

1. GİRİŞ ................................................................................................................... 1

1.1. Mısır Bitkisi Ana Zararlıları ve Mücadelesi .................................................... 1

1.2. Klasik Püskürtme Yöntemlerine Alternatif Bazı Yeni Püskürtme Teknikleri .. 7

1.2.1. Yardımcı Hava Akımlı Püskürtme Uygulamaları ................................. 7

1.2.2. Düşük Sürüklenme Potansiyelli Memeler .......................................... 12

1.2.2.1. Turbo Damlacık Üreten Meme (Air Induction) .................... 12

1.2.2.2. İkiz Hüzmeli Memeler (Twin Jet) ........................................ 14

1.2.3. Yaprak Altı Meme Donanımlı Püskürtme Uygulamaları .................... 15

1.3. Çalışmanın Amacı ........................................................................................ 16

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR ................................................................................... 17

3. MATERYAL ve YÖNTEM ................................................................................ 25

3.1. Materyal....................................................................................................... 25

3.1.1. Deneme Alanınına Ait Özellikler ve Yapılan Tarımsal İşlemler ......... 25

3.1.2. Araştırmada Kullanılan Püskürtme Yöntemleri ve Uygulama

Dönemleri ......................................................................................... 26

3.1.3. Kullanılan Meme Tiplerine Ait İşletme Koşulları ve Damla

Karakteristiklerinin Belirlenmesi ...................................................... 36

3.1.4. Uygulamalar Esnasında Ölçülen Meteorolojik Değerler ..................... 38

3.1.5. Uygulamalar Esnasında Kullanılan Ölçüm Cihaz ve Malzemeleri ...... 38

3.1.5.1. Hava Hızı Ölçüm Cihazları .................................................. 38

3.1.5.2. Laboratuarda Kullanılan Ölçüm Cihaz ve Araçları ............... 39

3.2. Yöntem ........................................................................................................ 42

3.2.1. Araştırmada Kullanılan Deneme Planı ............................................... 42

SAYFA

V

3.2.2. Mısır Bitkisi Hedef Yüzeyleri ve Uygulama Dönemleri ..................... 44

3.2.3. Mısır Bitkisinde Yaprak Alan İndeksinin Belirlenmesi ve Bağıl

Tutunma Oranının Hesaplanması ...................................................... 47

3.2.4. Mısır Bitkisi Hedef Yüzeylerinde Sağlanan Kalıntı Miktarının

Ölçülmesi ......................................................................................... 48

3.2.5. Mısır Bitkisi Hedef Yüzeylerinde Sağlanan Kaplama Oranının

Saptanması ....................................................................................... 51

3.2.6. İlaç Kayıp Miktarlarının Saptanması.................................................. 53

3.2.7. Biyolojik Etkinlik Değerlendirmeleri ................................................. 53

3.3. Veri Analizi ................................................................................................. 54

4. BULGULAR ve TARTIŞMA ............................................................................. 55

4.1. Bitki Yaprak ve Saplarındaki Kalıntı Miktarları ........................................... 55

4.1.1. Bitki Gelişimi Birinci Dönemindeki Kalıntı Miktarları ...................... 55

4.1.1.1. Birinci Dönemde 150 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki

Üzerinde Sağlanan Kalıntı Miktarları ................................... 55



4.1.2. Bitki Gelişimi İkinci Dönemindeki Kalıntı Miktarları ........................ 61

4.1.2.1. İkinci Dönemde 150 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki


4.1.2.2. İkinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Yüzeyi


4.1.3. Mısır Bitkisi Üzerinde Sağlanan Bağıl Tutunma Oranları .................. 69

4.1.3.1 Birinci Dönem Bağıl Tutunma Oranları ................................ 69

4.1.3.2. İkinci Dönem Bağıl Tutunma Oranları ................................. 71

4.2. Bitki Yaprak ve Saplarındaki Kaplama Oranları ........................................... 72

4.2.1. Bitki Gelişimi Birinci Dönemindeki Kaplama Oranları ...................... 72


Üzerinde Sağlanan Kaplama Oranları .................................. 73

4.2.1.2. Birinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Yüzeyi


VI

4.2.2. Bitki Gelişimi İkinci Dönemindeki Kaplama Oranları........................ 78

4.2.2.1. İkinci Dönemde 150 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Üzerinde

Sağlanan Kaplama Oranları ................................................. 79

4.2.2.2. İkinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Yüzeyi


4.3. İlaç Kayıpları ............................................................................................... 86

4.3.1. Birinci Dönemdeki İlaç Kayıpları ...................................................... 86

4.3.2. İkinci Dönemdeki İlaç Kayıpları ........................................................ 87

4.3.3. Bağıl İlaç Kayıp Oranları ................................................................... 89

4.4. Biyolojik Etkinlik Değerlendirme Sonuçları ................................................. 90

4.4.1. Bulaşık Bitki Açısından Yöntemlerin Sağladığı Biyolojik Etkinlik .... 90

4.4.2. Gövdede Delik Sayısı Biyolojik Etki Değerlendirmeleri .................... 93

4.4.3. Canlı (Larva+Pupa) Sayıları bakımından Biyolojik Etkinlik

Değerlendirmeleri ............................................................................. 95

5. SONUÇLAR ve ÖNERİLER .............................................................................. 99

KAYNAKLAR ..................................................................................................... 103

ÖZGEÇMİŞ ......................................................................................................... 111

EKLER ................................................................................................................. 113

VII

ÇİZELGELER DİZİNİ

Çizelge 1.1. Hava Akımlı ve Hava Akımsız Uygulamalardaki Damla Hızları

(Zeren ve Bayat, 1999) ........................................................................ 10

Çizelge 1.2. Farklı Sıcaklık ve Nisbi Nem Koşullarında Damlaların Havada

Kalma Durumları (Matthews, 1992) .................................................... 11

Çizelge 3.1. Deneme Alanına Ait Toprak Özellikleri ............................................... 25

Çizelge 3.2. Yıllar İtibariyle Deneme Alanında Yapılan Tarımsal İşlemler .............. 26

Çizelge 3.3. Çoklu Meme Başlıklarında Kullanılan Meme Filtreleri ........................ 35

Çizelge 3.4. Yöntemlere Göre Pülverizatör İşletme Koşulları .................................. 37

Çizelge 3.5. Damla Karakteristik Değerleri .............................................................. 37

Çizelge 3.6. Uygulamalar Esnasında Ölçülen Meteorolojik Koşullar........................ 38

Çizelge 3.7. Yıllara Göre Hesaplanan Yaprak Alan İndeksi Değerleri ...................... 48

Çizelge 3.8. Fluorometre Duyarlılık Kademeleri Okuma Değerleri .......................... 49

Çizelge 4.1. Birinci Dönem 150 l/ha Uygulama Hacmi Kalıntı Miktarları

Varyans Analiz Sonuçları .................................................................... 55

Çizelge 4.2. Birinci Dönem 150 l/ha Uygulama Hacminde Bitki Örnekleme

Yüzeylerinde Sağlanan Kalıntı Miktarları (µg/cm2) ............................. 56

Çizelge 4.3. Birinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacmi Kalıntı Miktarları


Çizelge 4.4. Birinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacminde Sağlanan Kalıntı

Miktarları (µg/cm2) ............................................................................. 59

Çizelge 4.5. İkinci Dönem 150 l/ha Uygulama Hacmi Kalıntı Miktarları


Çizelge 4.6. İkinci Dönem 150 l/ha Uygulama Hacminde Bitki Örnekleme

Yüzeylerinden Sağlanan Kalıntı Miktarları (µg/cm2) ........................... 62

Çizelge 4.7. İkinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacmi Kalıntı Miktarları




SAYFA

VIII

Çizelge 4.9. 2008 Yılı İkinci Dönem Bitki Bölgelerine Ait Örnekleme



Yüzeylerinde Sağlanan Kalıntı Miktarları (µg/cm2) .......................... 68

Çizelge 4.11. Birinci Dönem Bağıl Tutunma Oranları Varyans Analiz

Sonuçları .......................................................................................... 69

Çizelge 4.12. Birinci Dönem Ortalama Kalıntı Miktarları ve Bağıl Tutunma

Oranları ............................................................................................ 70

Çizelge 4.13. İkinci Dönem Bağıl Tutunma Oranları Varyans Analiz

Sonuçları .......................................................................................... 71

Çizelge 4.14. İkinci Dönem Ortalama Kalıntı Miktarları ve Bağıl Tutunma

Oranları ............................................................................................ 71

Çizelge 4.15. Birinci Dönem 150 l/ha Uygulama Hacmi Kaplama Oranı

Varyans Analiz Sonuçları ................................................................. 73


Yüzeylerinde Sağlanan Kaplama Oranları (%) .................................. 73

Çizelge 4.17. Birinci Dönem 300 l/ha Yöntemlere Göre Sağlanan Kaplama

Oranı Varyans Analiz Sonuçları ....................................................... 76



Çizelge 4.19. İkinci Dönem 150 l/ha Bitki Yüzeyi Ortalama Kaplama

Oranları Varyans Analiz Sonuçları ................................................... 79



Çizelge 4.21. İkinci Dönem 300 l/ha Bitki Yüzeyi Ortalama Kaplama

Oranları Varyans Analiz Sonuçları ................................................... 82





IX



Çizelge 4.25. Birinci Dönem İlaç Kayıp Miktarları Varyans Analiz Sonuçları ........ 86

Çizelge 4.26. Birinci Dönem İlaç Kayıp Miktarları (µg/cm2) .................................. 87

Çizelge 4.27. İkinci Dönem İlaç Kayıp Miktarları Varyans Analiz Sonuçları ......... 88

Çizelge 4.28. İkinci Dönem Ortalama İlaç Kayıp Miktarları (µg/cm2) .................... 88

Çizelge 4.29. Bağıl İlaç Kayıp Oranlarına Ait Varyans Analiz Sonuçları................ 89

Çizelge 4.30. Yöntemlere Ait Ortalama Bağıl İlaç Kayıp Oranları ......................... 89

Çizelge 4.31. Bulaşık Bitki Etki Değerleri Varyans Analiz Sonuçları ..................... 90

Çizelge 4.32. 150 l/ha Uygulama Hacmi ile Bulaşık Bitki Açısından

Yöntemlerin Biyolojik Etkinlik Değerleri ......................................... 91

Çizelge 4.33. 300 l/ha Uygulama Hacmi ile Bulaşık Bitki Açısından

Yöntemlerin Biyolojik Etkinlik Değerleri ......................................... 92

Çizelge 4.34. Gövdede Delik Sayısı Bakımından Sağlanan Biyolojik Etki

Değerleri Varyans Analiz Sonuçları .................................................. 93

Çizelge 4.35. 150 l/ha Uygulama Hacmi ile Gövdede Delik Sayısı Açısından

Ortalama Biyolojik Etkinlik Değerleri (%) ....................................... 93

Çizelge 4.36. 300 l/ha Uygulama Hacmi ile Gövdede Delik Sayısı Açısından

Ortalama Biyolojik Etkinlik Değerleri (%)........................................ 94

Çizelge 4.37. Canlı (larva+pupa) Etki Değerleri Varyans Analiz Sonuçları ............ 95

Çizelge 4.38. 150 l/ha Uygulama Hacmi ile Canlı Larva+Pupa Açısından


Çizelge 4.39. 300 l/ha Uygulama Hacmi ile Canlı Larva+Pupa Açısından


Çizelge 4.40. Mısırkurdu ve Mısır Koçankurdu Ortalama Sayıları (adet) ................ 98

X

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 1.1. (a)-Mısırkurdu (Ostrinia nubalis), (b)-Mısır Koçankurdu (Sesemia

nanogrioides) larvaları ............................................................................... 2

Şekil1.2. Mısır ana zararlıların bitkide oluşturduğu tahribatlar .................................. 3

Şekil 1.3. Yüksek çatılı traktör ve mısır ilaçlama pülverizatörü (Ceylan

Makine, Ceyhan/Adana) ............................................................................. 5

Şekil 1.4. Püskürtme çubuğu yükselebilen klasik tip tarla pülverizatörü

(Satanoğlu Tarım Makinaları Adana/Türkiye) ............................................ 6

Şekil 1.5. Yardımcı hava akımının sürüklenme üzerine olumlu etkisi (Güler

ve ark., 2010). ............................................................................................ 7

Şekil 1.6. Yardımcı hava akımlı tarla pülverizatörü çalışma ilkesi .............................. 9

Şekil 1.7. Turbo damlacık üreten meme (Turbo Drop, Air Induction) ....................... 13

Şekil 1.8. Turbo damlacık ile üretilen damlalarda hava kabarcıkları için

damla örneği (Spraying System Co.) ....................................................... 14

Şekil 1.9. İkiz püskürtme hüzmeli meme (TwinJet-Spraying Systems Co.) .............. 15

Şekil 3.1. Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü deneme

arazileri (Google Earth Programı)............................................................. 25

Şekil 3.2. Protitip tarla pülverizatörü (yol konumu) .................................................. 27

Şekil 3.3. Prototip tarla pülverizatörü (arazi konumu) .............................................. 27

Şekil 3.4. Çatısı yükselebilen prototip tarla pülverizatörü şematik görünümü ........... 30

Şekil 3.5. Konik hüzmeli meme donatılı püskürtme çubuğu şematik

görünümü ................................................................................................. 31

Şekil 3.6. Konik hüzmeli meme tipi (Toyman/İzmir) ............................................... 31

Şekil 3.7. Yaprak altı meme donatılı püskürtme çubuğu şematik görünümü ............. 32

Şekil 3.8. Turbo damlacık üreten meme (Spraying System/USA) ............................. 33

Şekil 3.9. İkiz jetli meme (Spraying System/USA) ................................................... 33

Şekil 3.10. TX3 Konik jetli meme (Spraying System/USA) ..................................... 34

Şekil 3.11. Çoklu meme başlığı (Spraying System/USA) ......................................... 34

Şekil 3.12. Hava akımlı yerli yapım püskürtme çubuğu şematik görünümü .............. 35

SAYFA

XI

Şekil 3.13. Vana tip başlıklı anemometre (Thies Clima) ........................................... 39

Şekil 3.14. Isı telli anemometre cihazı (LT Lutron AM-4204) .................................. 39

Şekil 3.15. Flourometre cihazı (2001 A Fluoro-Tec) ................................................ 40

Şekil 3.16. Çalkalama cihazı (SL 350) ..................................................................... 41

Şekil 3.17. Yaprak alanı ölçüm cihazı (LICAR LI-300) ........................................... 41

Şekil 3.18. Damla çapı ölçüm cihazı (Malvern Spraytec) ......................................... 42

Şekil 3.19. Deneme planı şematik görünümü ........................................................... 43

Şekil 3.20. Deneme alanı genel görünümü (2009) .................................................... 44

Şekil 3.21. Bitki örnekleme yüzeyleri ...................................................................... 45

Şekil 3.22. İkinci dönem örnekleme yüzeyleri şematik görünümü ............................ 46

Şekil 3.23. Filtre kağıdı toplama kasaları ................................................................. 47

Şekil 3.24. Fluorometre kalibrasyon grafiği ............................................................. 50

Şekil 3.25. Gray skala olarak taranmış suya duyarlı kart örneği ................................ 51

Şekil 3.26. Görüntü işleme programıyla yapılan bir analiz görüntüsü ....................... 52

Şekil 3.27. Biyolojik etki değerlerine yönelik yapılan tarla sayımlarından bir

görüntü ................................................................................................... 54

Şekil 4.1. Birinci dönem 150 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kalıntı

miktarı oransal dağılımı (%) ................................................................... 57

Şekil 4.2. Birinci dönem 300 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kalıntı


Şekil 4.3. İkinci dönem 150 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kalıntı


Şekil 4.4. İkinci dönem 300 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kalıntı

miktarı oransal dağılımı .......................................................................... 66

Şekil 4.5. Birinci dönem 150 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kaplama

oranı dağılımları (%) ............................................................................. 75

Şekil 4.6. Birinci dönem 300 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kaplama

oranı oransal dağılımı (%) ..................................................................... 78

Şekil 4.7. İkinci dönem 150 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kaplama


XII

Şekil 4.8. İkinci dönem 300 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kaplama


1. GİRİŞ Ali BOLAT

1

1. GİRİŞ

1.1. Mısır Bitkisi Ana Zararlıları ve Mücadelesi

Mısır, doğrudan ve dolaylı olarak insan beslenmesinde önemli rol oynayan

bir besin, endüstride birçok iş kollarında bir ham madde ve hayvan beslenmesinde ise

çok önemli bir yem kaynağıdır. Mısır (Zea mays L.) dünyada yaklaşık 147 milyon

hektar ekim alanı, 786 milyon ton üretim ve ortalama 490.6 kg/da verim ile tahıl

üretiminde buğdaydan sonra ikinci sırada yer almaktadır (Anonim, 2008). Ülkemizde

5.92.000 hektar ekim alanı, 4.250.000 ton üretim miktarı ve ortalama 718 kg/da

verimi ile tahıllar arasında buğdaydan sonra ikinci sırada yer almaktadır (Anonim,

2009). Adana, Hatay ve İçel illerini kapsayan ve 1.000.000 ha alanda tarla tarımı

yapılan Çukurova’ da toplam ekim alanı 291.462 ha, toplam üretim miktarı 2.263

609 ton ve ortalama tane verimi 1000 kg/da ile hem Dünya ortalamasının hem de

Türkiye ortalamasının yaklaşık iki katı kadardır (Cerit, 2006). Mısır bitkisi özellikle

Adana ilinde hem ana hem de ikinci ürün olarak yoğun bir şekilde üretilmektedir.

Adana’da birinci ürün olarak 78.945 ha ve ikinci ürün olarak 42.175 ha olmak üzere

toplam 121.120 ha alanda toplam 1.389.153 ton mısır üretimi yapıldığı belirlenmiştir

(Adana Tarım İl Müdürlüğü, 2009).

Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de mısır tarımını olumsuz yönde etkileyen

birçok zararlı böcek türü vardır. Bunlardan Mısırkurdu (O. nubilalis Hübner) ve

Mısır Koçankurdu (S. nonagrioides Lefebvre) en önemli iki zararlıdır (Şekil 1.1)

Mısırkurdu, Avrupa, Amerika ve Türkiye olmak üzere birçok ülkede

yaygındır (Walker, 1970; Zeren ve ark., 1988). Mısır Koçankurdu ise İspanya,

Fransa, İtalya, Yunanistan ve Türkiye’de ve özelliklede Akdeniz’e kıyısı olan

ülkelerde yaygın bir zararlıdır (Stavrakis, 1967; Anglade 1972; Melamed-Madjar ve

Tam, 1980; Larue, 1984; Zeren ve ark., 1988; Şimşek ve Güllü, 1992; Cordero ve

ark., 1998).


2

(a) (b)

Şekil 1.1. (a)-Mısırkurdu (Ostrinia nubalis), (b)-Mısır Koçankurdu (Sesemia nanogrioides) larvaları

Çukurova’da birinci ürün yetiştiriciliği Mart-Eylül aylarında yapılmakta ve

bu dönemde, mısır bitkisi ana zararlılarına ait yoğunluk genellikle düşük olduğundan

ilaçlamaya gerek duyulmamaktadır. Ancak ikinci ürün üretim periyodu boyunca

(Haziran-Kasım) çevre şartlarına bağlı olarak, mısır ekilen alanlarda hastalık ve

zararlılar kontrol altına alınmadığı zaman hemen hemen ürünün % 80’i

kaybolmaktadır. Bu amaçla ikinci ürün mısırlarda mutlaka ilaçlama yapmak

gerekmektedir. Her iki ana zararlının mücadelesinde de lambda cyhalotrin etken

maddeli kimyasal ilaçlar yaygın olarak kullanılmakta ve ikinci ürün yetiştirme süresi

boyunca en az 3 kez ilaç uygulaması yapılması önerilmektedir (Şimşek ve Güllü,

1996).

Mısır Koçankurdu Sesamia nonagrioides Lefebvre (Lepidoptera: Noctuidae),

larvaları mısır bitkisinin genç fide döneminden itibaren ve Mısırkurdu Ostrinia

nubilalis Hübner (Lepidoptera: Crambidae) larvaları ise, helezon döneminden (bitki

boyu 50–60 cm) başlayarak yaprak, gövde, koçan ve tepe püsküllerinde beslenerek

zarar yapmaktadırlar Zarar gören yapraklarda ve gövdede delikler, zamanla

yırtılmalar ve gövde içinde tüneller oluşturmaktadır (Şekil 1.2). Ayrıca tepe

püsküllerinde tahripler ve koçanlarda yenilmiş olan taneler, meydana getirerek zarar

vermektedirler. Bunun sonucu olarak bitki üzerindeki koçanlar kırılıp yere düşmekte


3

ve büyük çapta doğrudan ürün kayıpları meydana gelmektedir (Tatlı ve ark., 2004;

Tatlı ve Özdemir, 2005).

Şekil1.2. Mısır ana zararlıların bitkide oluşturduğu tahribatlar

İkinci ürün mısırlarda ışık tuzaklarında yakalanan ergin sayısı 5–10 adet/hafta

olduğunda (bitki boyu ortalama 50-60 cm) ve zararlıya ait ilk yumurta kümeleri

görüldüğü anda ilk ilaçlamaya başlanmaktadır. İlk ilaçlamadan sonraki 10–15 gün

içinde ikinci ilaçlama, ikinci ilaçlamadan sonraki 10–15 gün içerisinde ise üçüncü

ilaçlama yapılmaktadır (Şimşek ve Güllü, 1996). İkinci ilaçlamada bitki boyu

ortalama 175–200 cm, üçüncü ilaçlamada ise bitki boyu 200–230 cm civarında

değişmektedir (Anonim, 2004a). Yapılan kimyasal mücadelede de her iki ana zararlı

için lambda cyhalotrin etken maddeli kimyasal ilaçlar yaygın olarak

kullanılmaktadır.

Mısırkurdu larvaları ise, bitkinin yaprak, gövde, koçan ve erkek organlarında

delik ve galeriler açıp beslenmek suretiyle bitkinin zayıf düşmesine neden olurlar. İlk

zarar genç larvaların helezon yapraklarda beslenmesi ile başlar. Mısırkurdu’nun

gövdeye girişi boğumdan olur ve bu Mısırkurdu’na has bir özelliktir. Ülkemizde

birinci ürün mısırlarda genellikle zararlı yoğunluğu düşük olduğundan ilaçlamaya

gerek duyulmamaktadır. İkinci ürün mısırlarda ışık tuzaklarında yakalanan kelebek


4

sayısı 10-15 adet/hafta olduğunda ve zararlıya ait ilk yumurta paketleri görüldüğü

andan itibaren ilk ilaçlamaya başlanır İlk ilaçlamadan sonraki 10-15 gün içinde ikinci

ilaçlama, ikinci ilaçlamadan sonraki 10-15 gün içerisinde ise üçüncü ilaçlama

yapılabilir. Mısırkurdu’na karşı mücadele yapılmazsa mısır sapı ya da mısır

koçanlarının iç kısmında beslenen zararlı koçan içinde süt oluşumundaki tanelere

zarar vermektedir (Anonim, 2004a).

Günümüzde mısır zararlılarına karşı uygulanan tarımsal mücadele yöntemleri

mekanik, biyolojik ve kimyasal yöntemlerdir. Ancak, tarımsal alanlarda hastalık,

zararlı ve yabancı otlarla mücadelede çoğu kez ilk akla gelen kimyasal savaşım

olmaktadır. Kimyasal savaşım yönteminin diğer yöntemlere göre daha yüksek

etkinliğe sahip olmasının nedenleri; hızlı sonuç vermesi, bilinçli ve kontrolü

kullanıldığında ekonomik olması ve ürünü toksin salgılayan organizmalardan

korumasıdır. Tüm bu avantajlara rağmen, kimyasal mücadele bilinçsiz ve

kontrolsüzce uygulandığında, zararlı organizmalarda dayanıklılık oluşabilmekte ve

kalıntılar yoluyla insan ve çevre sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sahip

olabilmektedir. Ülkemizde tarımsal üretimde kullanılan ilaçlardaki hızlı çeşitlenmeye

karşın, ilaç püskürtme ekipmanlarında benzer gelişmeler olmamıştır. Oysa Avrupa

Birliği ülkelerinde teknolojik gelişmelere paralel olarak ilaç püskürtme ekipmanları

düşük sürüklenme potansiyelli memelerle ve zaman zamanda elektronik kontrol

üniteleri ile donatılmakta, böylece yüksek ilaçlama etkinliği sağlanırken düşük

düzeylerde çevresel riskler oluşmaktadır (Anonim, 2005). Ülkemizde de Avrupa

Birliğine girme süreci çerçevesinde tarım ilaçlarının püskürtülmesinde insan ve çevre

sağlığına önem verilmeye başlanmıştır. Sürüklenmeden oluşan pestisit kayıpları

hayvanlar, toprak, su ve hava gibi ekolojik değerler için bir tehdit unsurudur. İlaç

sürüklenmesi aynı zamanda tarım çalışanlarını, diğer çiftçilerin ürünlerini, doğal

yaşam alanlarını bu kirliliğe maruz bırakmaktadır (Gajtkowski ve ark., 2006).

Avrupa Birliğince benimsenen iyi tarım uygulamaları çerçevesinde Tarım Bakanlığı

2006 yılında uçakla ilaçlamayı zeytin sineği dışındaki diğer uygulamalar için

yasaklamıştır. Mevcut yasak ile birlikte ikinci ürün mısır yetiştiricileri özellikle bitki

boyunun yükseldiği dönemlerde ilaç uygulamaları bir sorun haline gelmiştir.


5

Türkiye’deki pülverizatör pazarında bu soruna çözüm bulacak ekipmanlar

bulunmadığından, imalatçılar herhangi bir Ar-Ge çalışması yapmaksızın üreticilere

çeşitli alternatifler sunmaya çalışmaktadırlar. Sunulan alternatiflerden bazıları; klasik

tip tarla pülverizatörünü çatısı yükseltilmiş bir traktörle işletilmesi ya da tarlada bazı

sıralar boş bırakılarak (traktör geçişi için) standart tip traktörle püskürme çubuğu

yükseltilebilir pülverizatör kullanımından oluşmaktadır.

Ancak traktör çatısını yükselterek klasik pülverizatörün yüksek çatılı traktör

ile işletilmesi (Şekil 1.3), düşük operatör emniyeti ve sulama sonrası tarlada güçleşen

manevra nedeniyle bu uygulama tercih edilmemektedir. Yüksek çatılı imal edilen

pülverizatörlerde ise (Şekil 1.4), ne denli ileri teknoloji kullanılırsa kullanılsın

ilaçlamanın başarı sağlayabilmesi için ilacın son çıkış noktası olan memeler ve damla

taşıma sistemleri önem kazanmaktadır.

Şekil 1.3. Yüksek çatılı traktör ve mısır ilaçlama pülverizatörü (Ceylan Makine, Ceyhan/Adana)


6

Şekil 1.4. Püskürtme çubuğu yükselebilen klasik tip tarla pülverizatörü (Satanoğlu

Tarım Makinaları Adana/Türkiye)

İmalatçılar tarafından piyasaya sunulan bu yüksek çatılı tarla

pülverizatörlerinin büyük bir çoğunluğu klasik tip konik hüzmeli memelerle

donatılmış olup, insan ve çevre sağlığını korumaya yönelik teknolojileri

içermemektedir. Hatta bu yöntemlerle neden olunan çevresel risk değeri, uçakla

ilaçlamaya göre daha da yüksektir.

Günümüzde homojen ve sürüklenme potansiyeli düşük damla üretimi,

damlaların hedefe taşınması ve hedef yüzey üzerinde ilacın tutunması gibi konularda

yoğun araştırmalar yapılmaktadır. Özellikle çevre korumanın artan önemi karşısında,

ilaç sürüklenmesinin azaltılması ve ilacın direk hedef üzerine çöktürülerek daha

düşük uygulama hacmi ile aynı etkinliğin sağlanabilmesi önem kazanmıştır

(Gajtkowski ve ark., 2006).

Son yıllarda klasik tip tarla pülverizatörleriyle ilaç uygulamada etkinliğini

artırmak için hava akımından yararlanılmaktadır. Bu tip pülverizatörlerde hidrolik

memelerde üretilen damlalar hava akımı ile hedef üzerine taşınmaktadır (Degania

/Israil, Hardi sprayer/Danimarka, Toselli/İtalya).


7

1.2. Klasik Püskürtme Yöntemlerine Alternatif Bazı Yeni Püskürtme Teknikleri

1.2.1. Yardımcı Hava Akımlı Püskürtme Uygulamaları

Sıvı ilaç uygulamalarında hava akımıyla damla oluşturma veya sadece damla

taşıma yeni bir uygulama yöntemi olmamasına rağmen günümüzde bu yöntemlerin

kullanımlarında önemli farklılıklar olmaktadır. Başlangıçta daha çok meyve

bahçelerinde düşük hacimlerde ilaç uygulamak için yardımcı hava akımlı

pülverizatörlerden yararlanılmış, ancak zamanla tarla bitkilerinde de etkinligi arttıran

ve sürüklenmeyi azaltan bir teknik oldugu kanıtlanarak hava akımlı tarla

pülverizatörleri de geliştirilmiştir. Hava akımının sagladıgı türbülans ile damlaların

bitki tacı içine penetrasyonu arttırılırken, aynı zamanda hedef üzerinde daha iyi bir

kaplama sağlanmaktadır. Ayrıca hava akımı bir perde görevi görerek yüksek ilerleme

hızlarında ve rüzgarlı havalarda sürüklenme kayıplarını azaltarak çalışmaya da

olanak tanımaktadır. Sekil 1.5’te hava akımının sürüklenme üzerine etkisi açık olarak

görülmektedir.

Şekil 1.5. Yardımcı hava akımının sürüklenme üzerine olumlu etkisi (Güler ve ark.,

2010).

İyi tasarlanmış bir hava akımı ünitesi ile (yeterli düzeyde hava hızı ve çubuk

boyunca hava dağılımı), hava akımsız uygulamalara göre hedef yüzeyler üzerinde

Hava akımı var Hava akımı yok


8

daha fazla ilaç tutunduğu çoğu araştırıcılar tarafından bilinmektedir (Panneton ve

ark. 2000, Gajtkowski, 2002).

Ancak, ilaçlanacak bitkinin yapısı ve ilaçlama dönemi, gerek duyulan hava

akımı parametrelerini belirlemektedir. Damla taşıyıcı hava akımı, aksiyal, radyal

veya karışık akışlı fanlarla üretilmekte, damlalar ise hidrolik memelerle, özel

pnömatik memelerle ya da döner atomizörlerle oluşturulmaktadır (Bayat ve

Bozdoğan, 1999). Hava akımlı uygulamalarda, hava hızı, debisi ve yönlendirilmesi

elde edilecek sonuçları doğrudan etkilemektedir. Piche ve ark. (2000) patates ve

brokolide yardımcı hava akımlı ve klasik ilaç uygulamalarını bu bitkilerde

karşılaştırmak amacıyla denemeler yapmışlardır. Denemelerde 31 m/s’lik damla

taşıyıcı hava hızı kullanmışlardır. Sonuçta yardımcı hava akımlı uygulamanın klasik

uygulamaya göre daha iyi ilaç penetrasyonu ve kaplama sağladığını belirlemişlerdir.

Dursun (2003), domates bitkisinde yaptığı bir araştırmada yardımcı hava akımı

hızına bağlı olarak bitki seviyelerindeki yaprakların üst ve alt yüzeylerinde sağlanan

kalıntı miktarları incelenmiştir. Deneme sonucunda klasik uygulama ile yardımcı

hava akımlı uygulama karşılaştırıldığında hava hızının artmasıyla bitki yapraklarının

alt seviyelerindeki yaprakların üst seviyedeki yapraklara göre kalıntı miktarlarında

artış olduğunu gözlemlemiştir. Zande ve Porskamp (1996), yaptıkları bir araştırmada,

yardımcı hava akımlı uygulama ve klasik püskürtme sistemlerinin etkilerini

araştırmışlardır. Araştırma sonunda; 150 ve 300 l/ha’lık uygulama hacminde

yardımcı hava akımı ile yapılan uygulamalarda, sürüklenmenin diğer uygulama

yöntemlerine göre % 50 oranında azaldığını saptamışlardır. Şekil 1.6’da görüldüğü

gibi, hava akımı ile damlalar belli bir açı ile yönlendirilmekte, hava ile karşılaşan

damlalar hedefe taşınmaktadır. Bazı imalat firmaları toprak yüzeyine kadar ulaşan

hava akımının, yaprak alt yüzeylerine ilaç ulaştırmada etkili olduğunu savunmaktadır

(Degania/İsrail).


9

Şekil 1.6. Yardımcı hava akımlı tarla pülverizatörü çalışma ilkesi

Tarımsal üretimde zararlılarla mücadelede kullanılan kimyasal mücadele

aletlerindeki en büyük değişiklik, püskürtülen materyalin hedefe iletilmesinde ve

kullanılacak meme tipinde olmaktadır. Klasik tip ilaçlama aletleri tarafından

kullanılan memelerde üretilen ilaç damlaları atalet ve yerçekimi kuvvetlerinin bileşke

etkisiyle hedefe taşınmaktadır. Ancak, bu kuvvetler hedef yüzeye yeterli miktarlarda

ilaç taşınmasında yetersiz ilaç penetrasyonu ve yüksek miktarlarda ilaç sürüklenmesi

gibi sorunları ortadan kaldırmak için yeterli değildir (Dursun, 2003). Bazı

araştırmacılar, yardımcı hava akımlı ilaç uygulamada hava akımının damla hızını ve

ilaç penatrasyonunu arttırdığı ve böylece klasik uygulamalara göre özellikle bitki alt

bölgelerine daha fazla ilaç ulaştığını ve sürüklenmenin azaldığının belirtmişlerdir

(Panneton ve ark. 2000; Sumner ve Herzog, 2000). Taylor ve Andersen (1977) tahıl

üretim alanlarında yardımcı hava akımlı tarla pülverizatörlerinin kullanılmasıyla,

klasik tip tarla pülverizatörlerine göre toprak kirlenmesinde yaklaşık % 40 azalma

olduğu belirtilmiştir.

Hava akımlı damla taşımada veya damla oluşturmada kullanılan fanın

sağladığı hava akımı yönü ve şiddetinin damla taşınması ve damlaların hedef


10

yüzeyine çökelmesi üzerinde önemli etkileri vardır (Zeren ve Bayat 1999a). Rahman

ve Wolff (1997) yaptıkları bir araştırmada, hava akımlı ve hava akımsız

uygulamaları ilaçlama başarısı yönünden karşılaştırmışlar ve 19-24 km/h rüzgar

hızlarında hava akımlı uygulamanın sürüklenmeyi önemli ölçüde azalttığını

belirtmişlerdir. Ancak hava akımlı uygulamalarda yeterli etkinliğin sağlanabilmesi

için damla taşıyıcı hava hızının 30 m/s den büyük ve hava debisinin püskürtme

çubuğu üzerinde en az 2000 m3/h/m düzeylerinde olması gerekmektedir (Raetano,

2005) Hava akımı damla hızını arttırdığından, çok küçük rüzgar hızlarının

sürüklenme üzerindeki etkisi azalmakta ve damla kısa sürede hedef üzerine

iletildiğinden buharlaşma etkisi azalmaktadır. Çizelge 1.1’de farklı damlaların hava

akımlı ve hava akımsız uygulamalardaki hızları verilmiştir (Zeren ve Bayat 1999).

Çizelge 1.1. Hava Akımlı ve Hava Akımsız Uygulamalardaki Damla Hızları (Zeren ve Bayat, 1999)

Damla Büyüklüğü )( mµ

Damla Hızları (m/s)* Hava Akımsız Uygulama Hava Akımlı Uygulama

100 1,6 4,3 200 2,4 6,2 300 5,7 9,7 400 7,9 11,3 500 11,7 12,8

*: Meme ucundan 0,5 m uzaklıktaki damla hızları

Hava akımlı uygulamalarda damla hızı hava akımsız uygulamaya göre daha

yüksek olduğundan buharlaşmadan dolayı önemli oranda çap küçülmesi meydana

gelmemektedir. Özellikle mısır bitkisinin 2.5 m boy yüksekliğine ulaştığı

dönemlerde bitki tacının alt bölgelerine damlanın ulaşması için 50 cm lik püskürtme

yüksekliği dahil memeyi terk eden bir damlanın 2.5-3 m’lik yolu buharlaşmadan

alması gerekmektedir. Bu durumda özellikle 50 µm den küçük çaplı damların hedefe

ulaşmadan buharlaşmaları söz konusu olabilir.

Damla hedefe ulaşıncaya kadar oluşan buharlaşma miktarı damlaların çapı ve

püskürtülen ilacın formülasyonu ile ilgilidir (Bayat ve ark. 1999a). Matthews (1992)

ilaçlama sırasında hava sıcaklık değerlerinin artması ile küçük çaplı damlaların kısa

zamanda buharlaşmaya eğilim gösterdiğini, böylece damlaların memeden ayrıldıktan

sonra aldıkları mesafelerin de kısaldığını belirtmiştir (Çizelge 1.2).


11

Çizelge 1.2. Farklı Sıcaklık ve Nisbi Nem Koşullarında Damlaların Havada Kalma Durumları (Matthews, 1992)

Başlangıçtaki Damla Boyutu

)( mµ

Koşul A Koşul B Havada Kalma

Süresi (s) Düşüş

Mesafesi (m) Havada Kalma

Süresi (s) Düşüş

Mesafesi (m) 50 14 0,5 4 0,15

100 57 8,5 16 2,4 200 227 136,4 65 39

Koşul A: Sıcaklık 20 °C Sıcaklık ve % 80 nisbi nem, ΔT 2.2 °C Koşul B: Sıcaklık 30 °C Sıcaklık ve % 50 nisbi nem, ΔT 7.7 °C

Çizelge 1.2’de de görüldüğü üzere, küçük çaplı damlaların buharlaşmadan

havada kalma süresi üzerinde ortam sıcaklığı son derece etkili olmaktadır. Ayrıca

damlaların daha uzak mesafelere kısa sürede ulaşabilmeleri için mümkün olduğunca

büyük çaplı olması gerekmektedir. Oysa hedef yüzey üzerinde yüksek ilaç kaplama

değerleri oluşturmak için ise damla çaplarının oldukça küçük olması arzulanır. Bu

durumda, memelerde üretilecek küçük çaplı damlaların kısa sürede hedef üzerine

çöktürülmesinde en etkili yolun, hava akımlı uygulamalar olacağı söylenebilir.

Teorik olarak damlaların buharlaşmadan havada kalma süreleri Eşitlik 1.1’de

verilen formül ile hesaplanmaktadır (Matthews, 1992).

Tdt

∆=

−

.80.10.5,1 43

(1.1)

Burada;

t=Buharlaşan damlaların havada kalma süreleri (s)

d= Damla çapı (µm)

ΔT=Sıcaklık farkı (°C)

Eşitlik 1.1’den de anlaşılacağı üzere püskürtülen damlaların buharlaşmadan

havada kalma süresi doğrudan damla çapıyla ilgilidir.

Son yıllarda yardımcı hava akımlı uygulamaların dışında tarımsal ilaç

uygulamalarının etkinliğini arttıracak yeni pestisit uygulama tekniklerinin

geliştirilmesi için oldukça çaba sarf edilmiştir. Başarısız ilaç uygulamaları nedeniyle

artan maliyetler ve hedef dışına sürüklenen ilaçların oluşturduğu çevre kirliliğinden


12

dolayı artan çevresel olumsuzluklar, yeni tip düşük sürüklenme potansiyelli

uygulama tekniklerinin kullanılmasını zorunlu hale getirmiştir.

1.2.2. Düşük Sürüklenme Potansiyelli Memeler

Son 10 yılda özellikle meme imalatı yapan firmalar klasik olarak

değerlendirilen standart tip yelpaze ve konik hüzmeli memelere alternatif olabilecek

yeni tip memeler geliştirmektedir. Çoğu kez pazara sunulan bu yeni tip memelerin

klasik memelere göre üstünlüğü, labaratuar koşullarında ölçülen damla büyüklükleri

ve bazı püskürtme paterni verileri de kanıt olarak sunulmaktadır. Oysa tarla

koşullarında meteorolojik verilerin değişkenlikleri, hedef bitkinin morfolojik

parametreleri ve operatör hataları bazen labaratuar koşullarında saptanan olumlu

üstünlüklerin tersi bir veriyi gösterebilmektedir.

1.2.2.1. Turbo Damlacık Üreten Meme (Air Induction)

Günümüzde mevcut ilaç uygulamaları ile sürüklenmenin tamamen ortadan

kalkması mümkün değildir. Fakat yapılan araştırmalar sonucunda sürüklenmenin

azaltılmasına yönelik olarak yapılan öneriler şunlardan oluşmaktadırlar;

1. Hava koşullarının uygun olduğu koşullarda ilaçlama yapılması,

2. Püskürtme hacmi içerisinde çapı 100 µm’den küçük damlaların oranının

azaltılması (turbo damlacık üreten meme, drift korumalı meme, turbo teejet meme

kullanılması),

3. Küçük damlaların hedefe taşınmasında çeşitli hava akımlı sistemlerden

yararlanılması,

4. Damlaların elektrostatik püskürtme yöntemleriyle çökertilmesidir.

Sürüklenmenin azaltılmasına yönelik özellikle 2. ve 3. teknolojiler özellikle

gelişmiş ülkelerde ticari anlamda değer bulmakta ve birçok pülverizatör imalatçısı bu

teknolojileri kendi ürettikleri pülverizatörlere adapte etmeye çalışmaktadırlar. Hava

akımlı uygulama dışında damla sürüklenmesini azaltan ve kaplamayı arttırıcı


13

teknoloji olarak en yaygın turbo damlacık üreten memeler (Şekil 1.7)

kullanılmaktadır.

Şekil 1.7. Turbo damlacık üreten meme (Turbo Drop, Air Induction)

Turbo damlacık üreten memeler diğer düşük sürüklenmeli memelerden farklı

olarak, meme gövdesi üzerinde bir veya iki adet hava deliği bulunmaktadır. Bu hava

delikleri sayesinde meme gövdesi içerisine atmosferden havanın girmesi

sağlanmaktadır. Hava ve su bir odacık içerisinde tıpkı bir su aspiratörü gibi

karıştırılmaktadır. Memeyi terk ederken içerisinde hava kabarcıkları bulunan damlalar

(Şekil 1.8) hedef üzerine çarptıklarında yeniden parçalanmakta böylece hedef yüzey

üzerindeki kaplamayı da arttırmaktadır.


14

Şekil 1.8. Turbo damlacık ile üretilen damlalarda hava kabarcıkları için damla

örneği (Spraying System Co.)

Michielsen ve ark., (2001) yaptıkları bir çalışmada 4 adet düşük sürüklenme

sağlayan meme tipini standart tip meme ile karşılaştırmışlardır. Çalışma sonunda, 150

l/ha uygulama hacminde % 55-78 oranında, 300 l/ha uygulama hacminde % 87-88

oranında sürüklenmenin azaldığını belirtmişlerdir. Dolayısıyla turbo damlacık üreten

meme ile düşük sürüklenme ve yüksek kaplama sağlanması bu memenin sağlayacağı,

biyolojik etkinliği yüksek kılabilecek ve çevre kirliliğini kısmen azaltabilecektir.

İkinci ürün mısır bitkisinde ekonomik boyutta zarara neden olan Mısır koçankurdu,

Mısırkurdu’na karşı kontak etkili ilaçların kullanılması kaplama oranının önemini

daha da arttırmaktadır.

1.2.2.2. İkiz Hüzmeli Memeler (Twin Jet)

İkiz hüzmeli memeler standart yelpaze hüzmeli memeden iki ayrı püskürtme

huzmesinin oluşturulması ilkesine göre çalışmaktadır. Ülkemizde henüz kullanımda

olmayan ikiz püskürtme hüzmeli (twin jet) memelerin (Şekil 1.9) yoğun yapraklı

bitkilerde daha iyi bir ilaç penetrasyonu ve kaplama oranı sağladığı üretici firma

tarafından belirtilmektedir. (Spraying System Co.). Bu tip memede iki yönlü ilaçlama

yapılması nedeniyle daha farklı açılarda püskürtülen damlalar, bitkinin birçok

noktasına ulaşmaktadır. Bu yönleriyle ikiz huzmeli memeler iyi bir damla dağılımı

sağlanmakta ve değişik açılarda ilaçlama kabiliyeti oluşturmaktadır (Anonim 2004b).


15

Şekil 1.9. İkiz püskürtme hüzmeli meme (TwinJet-Spraying Systems Co.)

1.2.3. Yaprak Altı Meme Donanımlı Püskürtme Uygulamaları

Ülkemizde daha çok pamuk ilaçlamalarında kullanılan yaprakaltı memeler ile

yapılan ilaçlamalarda, daha iyi kaplama oranı ve bitki tacı içerisine ilaç penetrasyonu

oluşturulması için uygulanan yöntemlerden birisidir. Ancak bu yöntemde püskürtme

çubuğu üzerine yapılan ilave donanımlar ve düşey olarak uzatılan çubuklar operatör

açısından ilaçlamayı güçleştirdiğinden son yıllarda giderek daha az kullanılmaktadır.

İkinci ürün mısırda ekonomik boyutta zarara neden olan Mısır Koçankurdu ve

Mısırkurdu’na karşı kontak ve mide zehri etkili ilaçların kullanılması kaplama

oranının önemini arttırmaktadır. Mısır bitkisinin boyu ikinci ve üçüncü ilaçlamalarda

>175 cm olduğundan ilaç damlalarının püskürtme memesine göre daha altta kalan

hedeflere ulaşması zorlaşmaktadır. Bu nedenle yapılan ilaçlamalarda biyolojik etkinlik

azalmaktadır. Yaprakaltı meme uygulamalarında püskürtme çubuğu üzerinde bazı

değişiklikler gerektirdiği gib, bu tür çubukla donatılmış pülverizatörleri tarla

koşullarında işletmek güçleşmektedir. Ayrıca Yaprak altı memelerin sıra arasına

uygun şekilde indirilip sıraya yönlendirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla farklı

bitkilerde yaprak altı meme uygulaması bitki gelişimine bağlı olarak dizayn edilmeyi

gerektirmektedir. Yaprak altı meme uygulamalarında temel yaklaşım, sıra arasına

indirilen bir çubuğun ucuna sağlı-sollu püskürtme yapabilecek en az iki adet ilave

memenin konulmasından oluşmaktadır.


16

1.3. Çalışmanın Amacı

Ülkemizde klasik tip tarla pülverizatörleri ile yapılan insektisit ve herbisit

uygulamalarında 200-600 l/ha uygulama hacimleri arasında yapılmasına rağmen,

ikinci ürün mısır yetiştiriciliğinde uçak kullanımı nedeniyle uygulama hacmi 30-50

l/ha sınırları arasında yer almıştır (TARUÇ-Adana kayıtları). Dolayısıyla mısır

yetiştiriciliğinde özellikle ikinci ve izleyen ilaçlamalarda tarla pülverizatörleri ile

hangi uygulama hacminin kullanılması gerektiği konusunun belirlenmesi

gerekmektedir. Düşük uygulama hacimleri iş verimini arttırmasına rağmen,

ilaçlamanın etkinliğini değiştirebilmektedir. Ancak yüksek uygulama hacimleri ise,

ilaçlamanın maliyetini arttırmakta zaman zaman da daha yüksek çevresel kirliliğe

neden olmaktadır (ilaçla temas eden su hacmi yükseldiği için).

Bu araştırmanın temel amacı, uçakla ilaçlamanın yasaklanmasının ardından

ikinci ürün mısır bitkisi ilaçlamasında kullanılabilecek bazı yeni tekniklerin mısır ana

zararlılarına karşı etkinliklerini saptamaktır. Belirtilen amaca ulaşmak için yerli yapım

püskürtme çubuğu yükseltilebilir bir tarla pülverizatörüyle (150-300 l/ha uygulama

hacimlerinde) ikinci ürün mısır ana zararlılarından olan Mısır Koçankurdu ve

Mısırkurdu ile mücadelede;

1. Öncelikle yerli yapım konik huzmeli memelerle donatılmış klasik tip bir

pülverizatörün etkinliğini belirlemek,

2. Yerli yapım pülverizatörün yaprak altı memelerle donatılmasıyla sağlanan

ilaçlama etkinliğini saptamak,

3. Düşük sürüklenme potansiyelli turbo damlacık ve ikiz huzmeli memelerin

mısır bitkisi ilaçlama etkinliğini saptamak,

4. Yerli yapım bir pülverizatöre hidrolik olarak işletilen ve yükseltilebilen bir

hava akımı ünitesi ilave etmek ve hava akımının yerli yapım konik ve TX Konik

memeler ile ilaç uygulama etkinliğini saptamak,

5. Her bir yöntemle sağlanan mısır bitkisi üzerinde sağlanan kalıntı miktarı,

kaplama oranı, toprak yüzeyine ulaşan ilaç miktarı ve biyolojik etkinliği saptamak ve

klasik yöntemle karşılaştırmaktır.

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ali BOLAT

17

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR

Bayat (1986), pestisit uygulama tekniklerinin araştırılmasında tahta, toprak,

kağıt tabakalar ve bitki üzerindeki etkili maddeyi temsilen iz maddeleri kullanıldığını

ve bu iz maddelerinin ölçümlerinde fluorometrik yöntemlerden yararlanıldığını

belitmiştir. Fluorosent iz maddesi tekniğinin etkili sıvı dağılımlarının kontrolü için ve

püskürtme çubuğu konumuna göre memelerin farklı çeşitlerinin duyarlılığını

belirlemek amacıyla kullanıldığını belirtmiştir. Ayrıca Turner tipi bir Fluorometrenin

parçalarının tanıtımı ve çalışma koşulları hakkında bilgi vermiştir.

Tsitsipis ve ark., (1987), Mısır Koçankurdu (Sesemia nanogrioides

Lefebvre)’ na karşı yapılan kimyasal ilaç uygulamalarında, ilaç uygulama zamanının

çok önemli olduğunu belirtmişlerdir. Zararlıya ait yumurtalar, açıldıktan 2-4 gün

sonra oluşan larvalar, sapın içerisine doğru girdiğini bundan dolayı larvaların

kimyasal ilaca olan duyarlılıklarının süresinin oldukça kısa olduğunu

vurgulamışlardır.

Girinstei ve ark. (1988), soğan bitkisinde, Stemphylium zararlısına karşı

yardımcı hava akımlı pülverizatörün biyolojik etkinliğini belirlemek amacıyla

deneme yapmışlardır. Deneme sonucunda yardımcı hava akimli pülverizatör

Stemphylium zararlı popülasyonunun % 75’ini azaltırken geleneksel uygulamada ise,

% 30 azaltabildiğini belirtmişlerdir.

Mercan ve ark. (1988), tarla pülverizatörlerin de kullanılan düşey hava

akımının bitki üzerinde tutunan etkili maddeye ve biyolojik etkinliğe olan etkisini

araştırmışlardır. Sonuçta, hava akımsız klasik uygulamaya göre, yardımcı hava

akımlı uygulamayla, bitki üzerindeki etkili madde miktarının TX3 ve TX5 konik

hüzmeli memelerinde sırasıyla % 26,7 ve % 45,3 oranlarında arttığı bildirilmiştir.

Kayapınar ve Kornoşor (1990), Çukurova’da mısır bitkisinde önemli oranda

zarar yapan Mısırkurdu (Ostrinia nubalis Hübner) ve Mısır Koçankurdu (Sesemia

nanogrioides Lefebvre)’nun bitkideki dağılımını incelemişler, Koçan kurdunun

larvalarının bitki sapının koçan altı ve koçanında, Mısırkurdu larvalarının ise koçan

üstünde yoğunlaştığını görmüşlerdir.


18

Heilsbronn ve Anderson (1991), yardımcı hava akımının kinetik enerjilerini

hızla kaybeden küçük damlalar ile uygulamada daha etkili olduğunu

vurgulamışlardır. Ayrıca hava hızının 16 m/s’den 28 m/s’ye çıkarılmasıyla ilaç

sürüklenmesinin azaldığını ve yardımcı hava akımlı uygulamayla hedef yüzeylerdeki

kalıntı miktarının % 67’ye kadar yükseldiğini bildirmişlerdir. Ayrıca en yüksek

kalıntı miktarı araştırmada kullanılan en yüksek hava hızında (28 m/s) ve 20° öne

doğru ayarlanmış hava akımı doğrulturunda elde edildiğini belirtmişlerdir.

Rahman ve Wolff (1993), herbisit uygulaması için yaptıkları bu çalışmada,

hava akımlı ve hava akımsız tarla pülverizatörleri kullanmışlardır. Denemeler doğal

rüzgar koşullarında ve 19-24 km/h rüzgar hızlarında yürütülmüştür. Elde edilen

sonuçlara göre, hava akımlı uygulama, hava akımsız uygulamaya göre daha fazla

kaplama oranı sağlamıştır. Denemeler iki yıl yapılmış, birinci yıl sonuçlarında hava

akımı rüzgarlı koşullarda sürüklenmeyi azaltmasına rağmen ikinci yıl denemelerinde

yöntemler arasında bir farklılık görülmemiştir.

Bayat ve Zeren (1994), yaptıkları çalışmada pamuk bitkisinin iki gelişim

döneminde ilaç uygulamaları yapılarak bitki tacının farklı bölgelerinde yaprak üst ve

alt yüzeylerinde tutunan ilaç miktarı ve meydana gelen ilaç kayıplarını belirlemeye

çalışmışlardır. Denemeye alınan uygulama yöntemleri; klasik uygulama (tarla

pülverizatörü ile yerden ilaçlama), yaprak altı memeli klasik uygulama, mekanik

bitki yatırıcı uygulama, pnömatik uygulama, hava akımlı bitki yatırıcı uygulama ve

taşıyıcı hava uygulamaların gerçekleşebilmesi için klasik tarla ve hava akımlı bahçe

pülverizatörü üzerinde bazı değişiklikler yapmışlardır. Elde edilen sonuçlara göre

bütün yöntemlerde bitki tacı farklı bölgelerinde (alt, orta ve üst bölge) sağladıkları

ilaç miktarları oldukça değişken olmuştur. Bitki tacı alt bölgesindeki yaprakların alt

yüzeylerinde her iki uygulama döneminde de en fazla ilaç tutunması taşıyıcı hava

akımlı yöntemle sağlanmıştır.

Khdair ve ark. (1994), yaptıkları araştırmada bitki yaprakları arasındaki

penetrasyonu ve kaplama oranını belirlemek üzere bir rüzgar tünelinde yardımcı

hava akımı oluşturabilecek bir düzenek kurmuşlardır. Uygulamalar 119 µm

büyüklüğündeki damla çapında ve dört farklı hava hızında ( 0, 10, 13 ve 16 m/s)

yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre 16 m/s’lik hava hızıyla bitki yaprak


19

yüzeylerinde en iyi kalıntıyı sağladığını, hedef yaprakların alt yüzeyinde daha fazla

damla birikmesi olduğunu ve en az düzeyde sürüklenme oluştuğunu belirtmişlerdir.

Hiskop ve ark. (1995), olgunlaşmış buğday bitkilerini kullanarak laboratuarda

kontrollü koşullar altında yardımcı hava akımlı püskürtme uygulamalarına ait

etkinliği araştırmışlardır. Denemeler 11-21 m/s’lik hava hızlarında 0,5 ve 2,0 m/s’lik

ilerleme hızlarında ve iki farklı hava akımı doğrultusuda (45° ileriye doğru ve dikey

olarak aşağıya doğru) olarak yapılmıştır. Denemelerde iz maddesi olarak sodyum

fluorescein kullanılmıştır. Araştırma sonucunda yardımcı hava akımı hızının

artmasıyla bitki üzerinde toplanan kalıntı miktarının arttığı, klasik uygulamaya göre

45° ileriye doğru açılandırılmış yardımcı hava akımlı uygulamanın ortalama kalıntı

miktarını küçük ve orta büyüklükteki damlalarda sırasıyla % 71 ve % 66 arttığını,

ilaç kayıplarını ise, % 46 ve % 66 oranlarında azalttığını belirtmişlerdir.

Knott, (1995), bezelye bitkisi üzerinde yaptığı bir çalışmada, gri küf (grey

mould) kontrolüne yönelik olarak yardımcı hava akımlı ve klasik uygulamanın

etkinliğini araştırmıştır. 100 l/ha ve tam doz vinclozin uygulaması ile 100 l/ha yarım

doz vinclozin uygulaması arsında yöntemler arasında önemli farklılık olmadığını ve

her iki uygulamada da yardımcı hava akımının gri küf kontrolünde daha etkin

sonuçlar verdiğini bildirmiştir.

Bayat ve ark. (1996), pestisit sürüklenmesinin azaltılması için mutlaka ilaç

uygulama etkinliğinin arttırılması gerektiği belirterek, bu amaca yönelik olarak son

yıllarda geliştirilen; düşük drift üreten memeler, koruyucu perdeler, elektrostatik

yükleme ve yardımcı hava akımlı teknolojilerden yararlanılabileceği ifade edilmiştir.

Mulrooney ve Skjoldager (1997), yapmış oldukları çalışmada pamuk

bitkisinde pamuk hortumlu böceği (Anthonomus grandis) ve pamuk çizgili

yaprakkurdu (Spodoptera exiqua) zararlılarına karşı kontrolünü sağlamak için

yardımcı hava akımlı ve klasik uygulamadan oluşan ilaçlama yöntemlerinin biyolojik

etkinlik sonuçlarını incelemişlerdir. Sonuçta, yardımcı hava akımlı uygulama ile

klasik uygulamaya göre her iki zararlı çeşidinde de daha yüksek ölüm oranı

oluşturarak yüksek etki gösterdiğini belirtmişlerdir.

Bayat ve ark. (1998a), yaptıkları araştırmada, kiraz meyvesinde ekonomik

boyutlarda zarara neden olan sineğin kimyasal püskürtme ile kontrolünü sağlanmaya


20

çalışmışladır. Denemelerde sırt pülverizatörü, klasik başlıklı ve micronex başlıklı sırt

atomizörü kullanmışlardır. Denemede ilaç kaplama oranları ve kalıntı miktarlarını

her üç alette de karşılaştırmışlardır. Kaplama oranlarının hesaplanmasında görüntü

işleme tekniğinden yararlanılmıştır.

Bayat ve ark. (1998b), ilaç sürüklenmesinin tamamen yok edilmesinin

mümkün olmadığını, ancak bu sorunun uygun hava koşullarında, uygun ekipman

seçimiyle azaltılabileceğini belirtmiştir. Yaptığı araştırmada pülverizatör memesi

imalatçıları tarafından geliştirilen ve daha az sürüklenme sağladığı söylenen

memelerden bazılarının etkinliklerini belirlemeye çalışmıştır. Laboratuar

koşullarında yürütülen çalışmada yeni memelerin sürüklenme potansiyelleri

saptanmıştır.

Bayat ve ark. (1999a), pestisit uygulamalarında püskürtme esnasında oluşan

sürüklenmenin değişik parametreler içerdiğini belirtmiştir. İlaç sürüklenmesini

etkileyen bu parametrelerin başında hava şartlarının, kullanılan kimyasalın fiziksel

formülasyonunun, damla çapının ve kullanılan meme tipinin belirleyici olduğunu

belirtmişlerdir. Bu bilgilerden yola çıkarak düşük sürüklenme potansiyelli

memelerden Turbo Teejet meme ve Turbo Damlacık üreten memeyi klasik yelpaze

huzmeli memelerle kıyaslamaya çalışmışlardır.

Bayat ve ark. (1999b), yardımcı hava akımlı pülverizatörlerin işletme

parametrelerinin rüzgar tüneli içerisinde değerlendirilmesi üzerine yapmış oldukları

bir çalışmada, hedef yüzey olarak sentetik pamuk ve mısır bitkisi kullanmışlardır.

Bir damla jeneratörüyle 130 µm ve 300 µm çaplı damlalar üretilmiştir. Damla

büyüklüğünün, damlaların sürüklenme mesafesi üzerinde etkili olduğunu

belirlemişlerdir. Ayrıca yardımcı hava akımının, özellikle küçük çaplı damlaların

hedef dışına sürüklenme oranını azalttığını, bitki tacı üzerinde kalıntı miktarını

arttırdığını saptamışlardır.

Bayat ve Bozdoğan (1999), yaptıkları araştırmada üç farklı hava hızı (26.4,

33, 44 m/s) ile değişik oranlarda püskürtme hacimlerinde (55.5, 164.4, 252 ve 360

l/ha) turunçgil yaprağı ve filtre kağıdı ile donatılmış yüzeyler üzerindeki kalıntı

miktarları ölçülmüşlerdir. Elde edilen sonuçlara göre; aynı uygulama koşullarında

örnekleme şekli ve damla toplama yüzeyi özellikleri ile farklı kalıntı miktarları elde


21

etmişlerdir. Uygulama hacminin kalıntı miktarı üzerinde son derece etkili olduğunu

bildirilmiştir.

Bauer ve Raetano (2000), yaptıkları çalışmada soya fasulyesi bitkisini

üzerinde, aynı basınç (30 psi) altında gelneksel konik hüzmeli memeler ve API 110-

1,5 standart yelpaze hüzmeli memeler ile denemeye alınmıştır. Denemeler tüm

yöntemler için hava akımlı ve hava akımsız koşullarda gerçekleştirilmiştir.

Araştırmada kapsamında ilaç kalıntı miktarları ve ilaç kayıpları belirlenmiştir.

Denemeler sonunda bitkinin üst kısmında ilaç kalıntısı bakımından bir fark

oluşmadığı, ancak bitkinin orta ve alt kısımlarında yardımcı hava akımının daha iyi

sonuç verdiğini belirtmişlerdir. Sürüklenme ile oluşan kayıplar bakımında ise, aynı

meteorolojik şartlarda geleneksel yöntem ile yapılan ilaçlamada daha fazla

sürüklenme meydana geldiğini bildirmişlerdir.

By De Moor ve ark. (2000), ağaç tacındaki ilaç dağılımını belirlemek

amacıyla suya duyarlı kartlar kullanmışlardır. Kartları görüntü işleme tekniği ile

değerlendirerek ilaç dağılımı belirlemişlerdir. Püskürtme kalitesinin doğru analiz

edilebilmesi, hızlı ve kolay bir şekilde yapılması için görüntü analiz tekniğinin

kullanılmasını önermişlerdir.

Panneton ve ark. (2000), patates bitkisi üzerinde klasik tip tarla

pülverizatörleriyle bitki tacının alt bölgelerine ve yaprak alt yüzeylerine düşük

oranda ilaç ulaşabildiğini belirtmişlerdir. Ancak yardımcı hava akımlı uygulamada

bu sorunun önemli oranda azaldığı görülmüştür. Uygulamada farklı hava hızları,

hava debileri ve hava jeti açısı incelenmiştir. Çalışmada hava akımlı uygulamalarda

en yüksek kaplama oranının, küçük çaplı damlalar ile 25 m/s den daha büyük hava

hızlarında ve 1.3 m3/s/m hava debisinde oluştuğunu bildirmişlerdir.

Piche ve ark. (2000), 1994 ve 1995 yıllarında yardımcı hava akımlı

pülverizatör ve geleneksel ilaçlama sistemini karşılaştırmak için tarla şartlarında

patates ve brokoli bitkileri üzerinde denemeler yapılmıştır. Yardımcı hava akımlı

pülverizatörle tüm iş genişliğine yetecek düzeyde yüksek hava hızı verilmiştir. 100

ve 200 l/ha oranlarında uygulama hacimleri kullanılmıştır. Araştırma sonunda, 200

l/ha uygulama hacminde daha yüksek kalıntı elde etmişlerdir. Kaplama oranı


22

bakımından ise, 20 l/ha uygulama hacminde ve yardımcı hava akımının kullanıldığı

yöntem ile daha yüksek değer göstermiştir.

Sumner ve Herzog (2000), yaptıkları çalışmada pamuk bitkisindeki

Spodoptera exigua, Hübner larvalarına karşı hava akımlı pülverizatörlerle bitki

tacının tüm aksamlarında yeterli kontrol sağlanmasına rağmen, klasik tip

pülverizatörlerde bitki tacının alt bölümlerinde yeterli kontrol sağlanamadığını

belirmişlerdir.

Michielsen ve ark. (2001), yaptıkları çalışmada 4 adet düşük sürüklenmeli

meme (Turbo Teejet, Drift Guard, Injections Duse ve Turbo Drop) kullanmışlardır.

Elde edilen sonuçlara göre, 300 l/ha uygulama hacminde Turbo damlacık üreten

memenin % 88 oranında sürüklenmeyi azalttığı, aynı memenin 150 l/ha uygulama

hacminde ise sürüklenme % 55–78 oranında azaldığı saptamışlardır.

Panneton (2002), yaptığı araştırmada suya duyarlı kartların damla çapı ölçme

yöntemlerinde etkin olarak kullanılabileceğini belirtmiştir. Suya duyarlı kartlarla

alınan damla çapı örneklerinin ±% 3.5 oranında hata verebileceğini belirtmiştir.

Bayat ve Bozdoğan (2003), yaptıkları araştırmada, rüzgar tünelinde düşük

sürüklenmeli memeler olarak adlandırılan DG (Drift Guard), AI (Air Induction) ve

TT (Turbo Teejet) memeleri, standart tip yelpaze hüzmeli memenin (XR)

sürüklenme mesafeleri ile karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucunda, en fazla

sürüklenme mesafesi standart tip yelpaze hüzmeli meme (XR) memelerde elde

edildiği belirtilmiştir.

Bozdoğan ve Bayat (2003), kendinden hava akımlı döner diskli bir memenin

(Turbofan) farklı işletme koşullarının ilaç sürüklenmesi üzerindeki etkisi

incelenmiştir. Turbofan meme, rüzgar tüneli denemelerinde iki farklı çalışma

devrinde (3000 ve 4000 d/min) iki farklı uygulama hacminde (20l/ha ve 40 l/ha) ve

üç farklı rüzgar hızında (1.5; 2.5 ve 3.5 m/s) işletilmiştir. Çalışmanın sonunda

Turbofan memenin 4000 d/min’da (25 m/s) çalışması durumunda, sürüklenme 3000

d/min (18 m/s)’ya göre daha düşük elde edildiğini bu durumun damla taşıma hızının

artmasıyla sürüklenmenin azaltıldığını gösterdiğini bildirmişlerdir.

Dursun (2003), yaptığı çalışmada, yardımcı hava akımlı ilaç uygulamalarının

domates bitkisinde yaprak üst ve alt yüzeylerinde tutunan ilaç kalıntı miktarı, bitki


23

tacı içerisine ilaç penetrasyonu ve ilaç sürüklenme etkileri incelenmiştir. Bu amaçla

yardımcı hava akımlı bir deneme pülverizatörü imal edilmiştir. Pülverizatör üzerine

püskürtme çubuğu boyunca uzanan ve şişirilebilen bir hava çantası bulunmaktadır.

Denemeler 21, 30 ve 37 m/s’lik hava hızlarında yapılmıştır. Püskürtme çubuğu

üzerindeki içi boş konik hüzmeli memelerin açısı geriye doğru 30º ‘ye ayarlanmıştır.

Böylece memelerden çıkan ilaç damlaları dikey hava akımı yardımıyla bitkiye

taşınmaktadır. Araştırma sonucunda 37 m/s’lik hava hızında, yaprak üst ve alt

yüzeylerinde en yüksek kalıntı miktarının oluştuğu, ilaç penetrasyonunun iyileştiği

ve hava hızı ile rüzgar hızına bağlı olarak ilaç sürüklenmesinin % 21.3-43.5 arasında

azaldığını saptamıştır.

Gajtkowski ve ark. (2005), yaptıkları çalışmada (0.2, 0.4 ve 0.6 MPa) işletme

basınçlarında düşük sürüklenmeli Turbo damlacık üreten meme (TT 110 02) ve İkiz

jetli meme (TJ 60 80 04) ile iki farklı uygulama hacminde (192 l/ha -312 l/ha) silajlık

mısır bitkisi üzerinde oluşan kaplama oranlarını ölçmüşlerdir. Elde edilen sonuçlara

göre, Turbo damlacık üreten meme (TT110-02) ve 192 l/ha uygulama hacminde, %

30 kaplama oranı ile en yüksek değeri sağlamıştır. Toprak yüzeyinde ölçülen

sonuçlara göre ise, % 54 oranı ile en yüksek değeri ise, 0.6 Mpa basınçta İkiz jetli

meme ile (TJ 60 80 04) 382 l/ha uygulama hacminde sağlanmıştır.

Raetano (2005), yardımcı hava akımlı uygulamasının bitki yapraklarında

kaplama oranını arttırarak tarım ilaçlarının bitkide sağladığı kalıntı düzeyini

arttırdığını ayrıca sürüklenmeyi azalttığını belirtmiştir. Yardımcı hava akımlı

ilaçlama ile klasik yönteme göre uygulama hacminin ve dozun azaltılabileceği

belirtilmiştir.

Michielsen ve ark.(2006), yaptıkları çalışmada, mısır bitkisinde etkili olan

Diabrotica virgifera zararlısına karşı geleneksel yöntemin yanı sıra yardımcı hava

akımlı pülverizatör ile yaprak altı ilaçlama yapan ilaçlama sistemlerini

karşılaştırmışlardır. Araştırma sonucunda geleneksel ilaçlama yöntemi ile bitki

boyunun yüksek olduğu dönemlerde, bitki üst bölgesinde % 40-50 oranında ilaç

kalıntısı oluşturmasına rağmen, bitki alt bölgesinde % 10-20 oranında kalıntı

sağlamıştır. Yaprak altı ilaçlama yapan sistemde kalıntı miktarı bakımından, bitki

üzerinde daha tekdüze bir dağılım oluştuğu belirlenmiştir.


24

Soysal ve Bayat (2006), laboratuar koşullarında yeni geliştirilmiş DG(drift

guard), TT(turbo teejet), AI(Turbo damlacık) ve çift akışkanlı AJ(air-jet) memeler ile

standart yelpaze huzmeli XR memeler karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma kriterleri

olarak her bir memenin damla karakteristikleri, damla kaplama oranı, sürüklenme

potansiyeli değerleri belirlenmiştir. Çalışma sonucuna göre, Artan işletme basıncı ile

XR memede sürüklenme riski % 19.1’den % 30.5’e yükselirken, bu değişim DG

memede % 7.2’den % 17.8’e, memede TT memede % 6.5’ten % 15.6’ya AI

memede % 3.1’den % 3.7’ye ve AJ memede ise, % 0.8’den % 2.8’e oranında

yükseleme göstermiştir.

Ade ve Rondelli (2007), çalışmalarında ticari olarak piyasada satışı yapılan

bir püskürtme makinesının performanslarını belirlemeye çalışmışlardır. Bu amaçla

yardımcı hava akımlı tepe ilaçlaması, yardımcı hava akımlı yaprakaltı ve geleneksel

ilaçlama yapabilen pülverizatör kullanılmıştır. Denemelerde patates bitkisi üzerinde

iki yıl süreyle püskürtme kalitesi ve dağılımı belirlenerek yürütülmüştür. Denemeler

sonucunda, tepe ilaçlaması yapan hava akımlı pülverizatör, % 18 kalıntı ile en

yüksek oranı sağlarken, toprak yüzeyinde oluşan ilaç kayıpları bakımından ise, % 37

oranı ile en yüksek değer geleneksel yöntemden sağlanmıştır. Uzun boylu olan

patates bitkisinde bitki üzerindeki ilaç dağılımı bakımından ise en iyi performansı,

yaprakaltı meme tipinden elde etmişlerdir.

3. MATERYAL ve YÖNTEM Ali BOLAT

25

3. MATERYAL ve YÖNTEM

3.1. Materyal

3.1.1. Deneme Alanınına Ait Özellikler ve Yapılan Tarımsal İşlemler

Araştırmaya ait tarla denemeleri 2008 ve 2009 yıllarında Çukurova Tarımsal

Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (Doğankent/Adana) deneme arazisinde

yürütülmüştür. Denemenin yürütüldüğü Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü deneme arazilerine ait uydu görüntüsü Şekil 3.1’de verilmiştir.

Şekil 3.1. Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü deneme arazileri

(Google Earth Programı)

Denemeler her iki yıl için de 10 da arazi üzerinde yürütülmüş ve kullanılan

deneme arazisine ait toprak özellikleri Çizelge 3.1’de verilmiştir.

Çizelge 3.1. Deneme Alanına Ait Toprak Özellikleri Toplam Tuz

(%) Toprak

Reaksiyonu (pH)

Kireç CaCO3

(%)

Yarayışlı (kg/da)

Organik Madde

(%) P2O5 K2O 0.029 7.8 12.74 12.79 72 1.94


26

Araştırma kapsamında kurulan denemelerin yürütüldüğü her iki yılda da P

3394 (Pioneer) mısır çeşidi kullanılmıştır. İkinci ürün mısır bitkisi ekimleri pnömatik

ekim makinesi ile sıra üzeri 20 cm, sıra arası ise, 70 cm olacak şekilde

gerçekleştirilmiştir. Kurulan denemeler, iklim koşulları ve bitkinin su ihtiyacına bağlı

olarak bağlı olarak her iki yılda da 4 defa yüzey sulama yöntemi kullanılarak bitki su

gereksinimi karşılanmışır. Çizelge 3.2’de denemenin yürütüldüğü 2008 ve 2009

yılları için uygulanan tarımsal işlemler ve bunlara ait uygulama tarihleri verilmiştir.

Çizelge 3.2. Yıllar İtibariyle Deneme Alanında Yapılan Tarımsal İşlemler Yapılan İşlem 2008 2009 Goble ile toprak işleme 16.06.2008 17.06.2009 Lister ile sırt oluşturma ve taban gübresi 18.06.2008 20.06.2009 Sırt tapanı 19.06.2008 21.06.2009 Mısır ekimi 27.06.2008 25.06.2009 Freze ile toprak işleme 09.07.2008 08.07.2009 Çapalama 14.07.2008 13.07.2009 Üst gübre atılması 23.07.2008 20.07.2009 Birinci Dönem Uygulamalar (İz maddesi+insektisit uygulaması)

31.07-03.08.2008 27-30/07/2009

İnsektisit Uygulaması 19.08.2008 14.08.2009

İkinci Dönem Uygulamalar (İz maddesi+insektisit uygulaması)

27-31.08.2008 27-30/08/2009

3.1.2. Araştırmada Kullanılan Püskürtme Yöntemleri ve Uygulama Dönemleri

Araştırmada kapsamında 6 farklı püskürtme yöntemi kullanılmıştır.

Kullanılan tüm yöntemler aynı pülverizatör ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma

kapsamında belirlenen yöntemlerin uygulanabilmesi için hava akımlı ve hava

akımsız olarak çalıştırılabilen bir prototip tarla pülverizatörü imal edilmiştir. Prototip

tarla pülverizatörünün, püskürtme çubuğu kapalı olduğu yol konumunda ve

püskürtme çubuğunun açık durumda olduğu arazi konumundaki görünümleri Şekil

3.2 ve Şekil 3.3’te verilmiştir.


27

Şekil 3.2. Protitip tarla pülverizatörü (yol konumu)

Şekil 3.3. Prototip tarla pülverizatörü (arazi konumu)

İmal edilen prototip tarla pülverizatörü ile belirlenen yöntemlerin

kullanılabilmesi için 5 m uzunluğunda pratik olarak sökülüp takılabilen 4 farklı

püskürtme çubuğu imalatı yapılmıştır. Böylece denemeye alınan yöntemler ile aynı iş

genişliğinde çalışılması sağlanmıştır.


28

Araştırmada kullanılan püskürtme yöntemleri; Yerli yapım geleneksel konik

hüzmeli memelerle uygulama (GKH: Toyman, İzmir/Türkiye), Yerli yapım meme ve

yaprak altı memeli püskürtme çubuklu uygulama (GKHYA: Toyman,

İzmir/Türkiye), Turbo damlacık üreten memelerle uygulama (TD: Spraying System

Co.), İkiz hüzmeli memelerle uygulama (İH: Spraying System Co.), Yardımcı hava

akımlı yerli yapım konik hüzmeli memeli uygulama (GKHHA: Toyman,

İzmir/Türkiye), Yardımcı hava akımlı TX Conejet memeli uygulamalarından

(TX3/TX6-HA: Spraying System Co.) oluşmuştur. Araştırmada belirtilen

yöntemlerin her biri 150 ve 300 l/ha’lık iki farklı uygulama hacminde

gerçekleştirilmiştir. Belirtilen her bir püskürtme yöntemi, mısır bitkisinin iki ayrı

döneminde uygulanmıştır. Bitki gelişiminin birinci döneminde bitki boyu 40-50 cm

ve ikinci döneminde ise, bitki boyu 210-230 cm olarak ölçülmüştür.

Tarla Pülverizatörü İmalatı ve Hava Akımının Oluşturulması:

Araştırmada belirtilen deneme alanında kullanılmak üzere hedeflenen

püskürtme yöntemleri ile uygulamaların yapılabilmesi için öncelikle püskürtme

çubuğu ile üzerinde hava akımı oluşturan fanın birlikte yükselebildiği prototip bir

tarla pülverizatörü (Şekil 3.4) imal edilmiştir. İmalatı yapılan 600 litre kapasiteli

pülverizatörde fan hidrolik olarak işletilmek olup, traktör üç nokta askı sistemine

bağlanmaktadır. Üretilen prototip pülverizatörün püskürtme çubuğu 3.5 m

yüksekliğe kadar hidrolik olarak yükselebilmektedir. Pülverizatörde kullanılan

püskürtme çubukları (3) pratik olarak sökülüp takılabilmekte böylece tarlada farklı

uygulamaların kısa sürede yapılabilmesine olanak sağlanmaktadır. Çatısı

yükselebilen tarla pülverizatörü üzerine hava akımı oluşturmak amacıyla, püskürtme

çubuğu ile birlikte yükselebilen Multi Wing marka, 12 kanatlı 80 cm çapında ve

>30.000 m3/h kapasiteli aksiyal bir fan (4) bulunmaktadır. Mekanik sistemle

(teleskobik şaft) fanı değişken yüksekliklerde işletmenin zorluğu nedeniyle, imalatı

yapılan pülverizatörün fanı hidrolik motorla ile istenilen yükseklikte ve daha güvenli

olarak işletilmiştir. Traktör hidrolik sisteminde bulunan hidrolik yağ kapasitesi bu

aksiyal fanı işletebilecek debiye sahip olmadığından, fan üzerine monte edilmiş olan

hidrolik motor ayrı bir yağ tankından da beslenmiştir. Bu amaçla pülverizatör ilaç

deposunun altına 30 litre depo kapasiteli, bir hidrolik yağ tankı (8) ilave edilmiştir.


29

Hidrolik yağ tankındaki yağ, 90 l/min debisi olan eğik eksenli bir hidrolik pompa (6)

ile basınçlandırılarak öncelikle bir akış bölücüye, oradan da hidrolik motora (4)

gelmektedir. Hidrolik motoru işleten ve ısınan bu yağın tekrar soğutulması için

makinanın üzerine yerleştirilmiş 400 bar basınç ve 100 l/min debiye sahip hidrolik

bir radyatör (5) kullanılmıştır. Hidrolik pompanın (6) basma hattı üzerine

yerleştirilen akış bölücü sayesinde yağ basıncı ayarlanmakta ve basınç değeri bir

manometreden okunabilmektedir. Pülverizatör ana şasesine bağlı olarak imal edilmiş

olan bir kızak sistemi üzerinden fan ve püskürtme çubuğu çatısı teleskobik bir piston

(7) sayesinde aşağı-yukarı hareket ettirilmektedir. Fanın işletilmesi sürücü

kontrolünde bir elektronik kontrol sistemi ile sağlanmaktadır. Fanın sağladığı hava

akımı, bir hava yönlendirici ünite (10) ile pülverizatörün püskürtme çubuğu üzerinde

dağıtılmıştır. Hava yönlendirici ünite üzerinde, sağlı-sollu bulunan iki adet dairesel

çıkıştan (Ø 42 cm) püskürtme çubuğu üzerine yerleştirilmiş hava ceketlerine hava

iletilmiştir. Hava ceketi PVC malzemeden imal edilmiş olup, hava ceketinin alt

kısmında 10 cm ara ile 4 cm çapındaki hava çıkış açıklıklarından hava çıkışı

sağlanmaktadır. Fan davlumbazı çıkışında Ø 42 cm olan hava ceketi çapı, püskürtme

çubuğu bitiminde 25 cm’ye düşürülmüştür. Böylece çubuk boyunca üniform bir hava

dağılımı sağlanmaya çalışılmıştır. Bu araştırmada fan devri kontrol edilerek hava

çıkış deliklerinden ortalama 32 m/s hava hızı sağlanmıştır.


30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Şekil 3.4. Çatısı yükselebilen prototip tarla pülverizatörü şematik görünümü

Hava Akımına Ait Hidrolik Fan Ünitesi İşletme Koşulları:

Belirtilen yöntemlerin uygulanabilmesi amacıyla hava akımının hidrolik

olarak üretildiği bir prototip tarla pülverizatörü imalatı yapılmıştır. İmal edilen bu

pülverizatörde traktör kuyruk milinden alınan hareket ile pülverizatöre hava akımı

sağlayan hidrolik sitemdeki pompa işletilmektedir. Hidrolik hava akımlı sistemin

işletilebilmesi için gerekli olan güç ihtiyacı Eşitlik 3.1 kullanılmıştır. Bunun

sonucunda prototip pülverizatörün fanını işletmek için gerekli güç ihtiyacı 34,1 kW

olarak hesaplanmıştır (Anonim, 1982).

g

QPNη.600

.= (3.1)

Burada;

N: Gerekli Güç (BG), P: Basınç (180 bar), Q: Debi (96 l/min), gη : Genel verim (% 85).

1- Pülverizatör Deposu, 7- Teleskobik Piston 2- Hava Ceketi 8- Yağ Tankı 3- Püskürtme Borusu ve Memeleri 9- Pülverizatör Çatısı 4- Fan ve Hidrolik Motoru 10- Hava Yönlendirici Ünite 5- Hidrolik Radyatör 11- Hidrolik Yağ Hortumları 6- Pompa


31

Yerli Yapım Geleneksel Konik Hüzmeli Memelerle Uygulama (GKH):

Bu yöntemde kullanılan yerli yapım konik huzmeli memeler, püskürtme

çubuğu üzerine 50 cm aralıklarla bağlanmıştır (Şekil 3.5). Bu püskürtme çubuğunda

kullanılan konik hüzmeli memeler, 1.2 mm meme plaket delik çapı ve 2 kanallı helis

gövdeye sahiptir (Şekil 3.6).

MısırBitkisi

YüksekÇatı (3 m)

Pompa

Depo

PüskürtmeMemesi

Şekil 3.5. Konik hüzmeli meme donatılı püskürtme çubuğu şematik görünümü

Şekil 3.6. Konik hüzmeli meme tipi (Toyman/İzmir)

Yaprak Altı Memeli Püskürtme Çubuğu İle Uygulama (GKHYA):

Bu yöntemde kullanılan yerli yapım konik hüzmeli memeler, püskürtme

çubuğu üzerine 70 cm aralıklı olarak bağlanmış memelerin yanı sıra, yine 70 cm

aralıklarla yerleştirilmiş yaprak altı donanımı da bulunmaktadır. Yaprak altı

memelerle donatılmış çubukla sıra arasında ilerlerken memeler birbirine zıt yönde

ilaçlama yapabilecek konumda dizaynedilmiştir. Yaprak altı meme ve tepe ilaçlaması


32

için geliştirilen püskürtme çubuğunda kullanılan memeler birinci püskürtme

çubuğunda olduğu gibi Toyman/İzmir marka yerli yapım konik huzmeli memelerden

oluşmuştur. Her bir sıra arasında toplam 2 çift olarak düzenlenen yaprak altı meme

donanımında, dikey konumda bulunan birinci çift memeler püskürtme çubuğundan

110 cm ve ikinci çift memeler ise, püskürtme çubuğundan 140 cm aşağıda olacak

şekilde iki ayrı grup halinde imal edilmiştir (Şekil 3.7). Bitki gelişiminin birinci

döneminde bitki boyunun küçük olması dolayısıyla bu yöntem sadece ikinci dönem

uygulamalarında kullanılmıştır.

0.70 m

0.30

m1.

10 m

MısırBitkisi

YüksekÇatı (3 m)

Pompa

Depo

PüskürtmeMemesi

Şekil 3.7. Yaprak altı meme donatılı püskürtme çubuğu şematik görünümü

Turbo Damlacık Üreten Meme İle Uygulama (TD):

Bu yöntemde kullanılan turbo damlacık üreten memeler püskürtme çubuğu

üzerine 50 cm aralıklarla bağlanmıştır. Bu memeler Spraying Systems (USA)

firmasının tarafından üretilmekte olan çoklu meme başlıklarına takılarak

kullanılmıştır. Denemelerde kullanılan 11002 kodlu TD meme (Şekil 3.8) üzerinde

iki adet hava giriş deliği bulunmaktadır.


33

Şekil 3.8. Turbo damlacık üreten meme (Spraying System/USA)

İkiz Jetli Meme İle Uygulama (İH):

Bu yöntemde kullanılan memeler, 110 derece açı ile iki yöne püskürtme

yapabilme özelliğine sahiptir (Şekil 3.6) Bu yöntemde kullanılan memeler,

püskürtme çubuğu üzerine 50 cm aralıklarla bağlanmıştır. Bu memeler Spraying

Systems (USA) firmasının tarafından üretilmekte olan çoklu meme başlıklarına

takılarak kullanılmıştır. Şekil 3.9’da da görüldüğü gibi, meme ucu kapalı olup, ucun

her iki yanında elips şeklindeki 2 adet delikten sıvı püskürtülmektedir.

Şekil 3.9. İkiz jetli meme (Spraying System/USA)

TX Konik Jetli Memeler İle Uygulama (TX3HA/TX6HA):

Bu yöntemde kullanılan memeler ile yapılan uygulamalar hava akımı

kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında kullanılan TX3 meme (Şekil


34

3.10) 150 l/ha uygulama hacminde, TX6 meme ise 300 l/ha uygulama hacminde

kullanılmıştır. Her iki meme tipi de püskürtme çubuğu üzerine 25 cm aralıklarla

bağlanmıştır. TX3/TX6 konik hüzmeli memeler kendinden helis gövdeli olu, pirinç

malzemeden imal edilmiştir.

Şekil 3.10. TX3 Konik jetli meme (Spraying System/USA)

Araştırma kapsamında kullanılan yöntemler olan Turbo Damlacık Üreten

Meme (AI-11002), İkiz Jetli Meme (TJ 60-11002) ve TX Konik Jetli Meme (TX3-

TX6) tipleri Spraying Systems (USA) firmasının tarafından üretilmekte olan çoklu

meme başlıklarına (Şekil 3.11) takılarak kullanılmıştır.

Şekil 3.11. Çoklu meme başlığı (Spraying System/USA)


35

Çoklu meme başlığının bulunduğu püskürtme çubuğuna takılan memelerde,

hedeflenen uygulama hacimlerine ulaşmak için her bir meme için kullanılan filtreler

ve bu filtrelere takılan Mesh numaraları Çizelge 3.3’de verilmiştir.

Çizelge 3.3. Çoklu Meme Başlıklarında Kullanılan Meme Filtreleri Meme Tipi Uygulama Hacmi

(l/ha) Mesh

Numarası Filtre Rengi

TD- 11002 150 50 Kırmızı TD- 11002 300 50 Kırmızı İH- 11002 150 100 Yeşil İH- 11002 300 100 Yeşil TX 3 150 100 Yeşil TX 6 300 50 Kırmızı

Hava Akımlı Yerli Yapım Geleneksel Konik Hüzmeli Memeler İle

Uygulama (GKHHA):

Bu yöntemde yerli yapım konik huzmeli memelerle donatılmıştır. Ancak

birinci tip püskürtme çubuğundan farklı olarak, memeler püskürtme çubuğu üzerine

25 cm aralıklarla yerleştirilmiştir (Şekil 3.12).

25 cm

Hava Ceketi PüskürtmeMemesi

MısırBitkisi

YüksekÇatı (3 m)

Pompa

Depo

Şekil 3.12. Hava akımlı yerli yapım püskürtme çubuğu şematik görünümü


36

3.1.3. Kullanılan Meme Tiplerine Ait İşletme Koşulları ve Damla

Karakteristiklerinin Belirlenmesi

Araştırma kapsamında belirlenen her bir uygulama hacmi için püskürtme

memelerinden elde edilecek verdiler belirlenmiştir. Meme verdileri 3 tekrarlı olarak

ölçülmüş ve her bir meme için ortalama debi miktarı belirlenmiştir. Belirlenen sıvı

miktarları ile hedeflenen uygulama hacimleri için gerekli traktör ilerleme hızlarının

belirlenmiştir.

Deneme kapsamında ulaşılması hedeflenen uygulama hacimlerinin

hesaplanmasında Eşitlik 3.2’kullanılmıştır. Ancak yaprak altı memeli püskürtme

yönteminde, memelerden püskürtülen sıvı miktarı değeri olarak, bitki sırası başına

toplam meme verdisi (l/min) ve iş genişliği olarak bitki sıra arası mesafe dikkate

alınmıştır.

BVQN

..600

= (3.2)

Burada;

N: Uygulama hacmi (l/ha),

V: İlerleme hızı (km/h),

B: Makinanın iş genişliği (m),

Q: Memelerden püskürtülen sıvı miktarı (l/min).

Araştırmada kullanılan püskürtme çubukları, üzerine takılan meme tiplerine

ait pülverizatör işletme koşulları Çizelge 3.4’de verilmiştir.


37

Çizelge 3.4. Yöntemlere Göre Pülverizatör İşletme Koşulları Püskürtme Yöntemleri İşletme

Basıncı (bar) Meme Verdisi

(l/min) İlerleme Hızı (km/h)

150 l/ha 300 l/ha GKH 7 1.10 8.8 4.4 TD 4 1.10 8.8 4.4 İH 4 1.00 8.0 4.0 GKHHA 4 0.90 14.4 7.2 TX3HA 4 0.28 4.4 - TX6HA 4 0.54 - 4.3 GKHYA 3 0.30 8.4 4.2

Meme Tiplerine Ait Damla Karakteristikleri:

İlaçlama tekniği açısından pülverizasyon kalitesinin değerlendirilebilmesi için

damla karakteristik değerleri olan ortalama çaplar (Dv0.1, Dv0.5 ve Dv0.9) ve nisbi

homojenlik değerlerinden yararlanılmaktadır. Meme tiplerine ait damla

karakteristiklerinin belirlenmesinde kullanılan bu ortalama damla çaplarından Dv0.5

hacimsel orta çap (VMD) olarak ve püskürtme hacminin % 50’sini, Dv0.1 püskürtme

hacminin % 10’luk bölümünü ve Dv0,9 ise, püskürtme hacminin % 90’lık bölümünü

temsil eden çap değerlerini oluşturmaktadır (Zeren ve Bayat, 1999). Araştırmada

kullanılan meme tipleri ve işletme basınçlarında damla karakteristik ölçümleri 60

saniyelik ölçüm periyodunda yapılmış ve elde edilen sonuçlar Çizelge 3.5’te

verilmiştir. Ölçümler lazer ölçüm yöntemiyle yapılmıştır.

Çizelge 3.5. Damla Karakteristik Değerleri Püskürtme Yöntemleri

Meme Tipi

Basınç (bar)

Dv0.1 (µm)

Dv0.5 (µm)

Dv0,9 (µm)

Nisbi Homojenlik*

GKH KH 7 87.6 144.9 226.8 0.99 TD TD 4 141.9 354.4 697.6 1.56 İH İH 4 151.8 356.6 694.8 1.52 GKHHA KH 4 110.1 169.7 260.4 0.92 TX3HA TX3 4 100.6 139.1 192.7 0.69 TX6HA TX6 4 96.5 146.1 219.8 0.84 GKHYA KH 3 112.8 174.3 271.7 0.95

* : (Dv0,9 - Dv0.1)/ Dv0.5

Çizelge 3.4. incelendiğinde, nispi homojenlik bakımından en yüksek değeri

1.56 ile TD meme tipinden ölçülürken, en düşük değer ise, 0,84 değeri ile TX6

meme tipinde ölçülmüştür. Bu verilere göre TX6 meme ile üretilen damla çapları

daha homojen olduğu söylenebilir. Bunun yanı sıra, denemede kullanılan yöntemler


38

arasında, en küçük damla hacimsel orta çap değerine TX3 memesi ile ulaşılmıştır. En

büyük damla çapına ise TD ve İH memelerin 4 bar işletme basınçlarında ulaşılmıştır.

3.1.4. Uygulamalar Esnasında Ölçülen Meteorolojik Değerler

Araştırma kapsamında yapılan uygulamalar esnasında ısı telli dijital bir

anemometre cihazı ile püskürtme yüksekliğinde rüzgar hızı ve sıcaklık ölçümleri

gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın yürütüldüğü her iki yıla ait meteorolojik veriler

Çizelge 3.6’da verilmiştir.

Çizelge 3.6. Uygulamalar Esnasında Ölçülen Meteorolojik Koşullar Gözlemler Birinci Dönem İkinci Dönem

2008 2009 2008 2009 Rüzgar Hızı (m/sn) 1.3 1.4 1.2 1.3 Hava Sıcaklığı (°C) 33.9 34.6 34.4 34.8 Nisbi Nem (%) 63.1 70.7 65.2 66.4

Çizelge 3.6 incelendiğinde, denemenin yürütüldüğü dönemlerde rüzgar

hızlarının püskürtme yapmak için uygun olduğu görülmektedir.

3.1.5. Uygulamalar Esnasında Kullanılan Ölçüm Cihaz ve Malzemeleri

3.1.5.1. Hava Hızı Ölçüm Cihazları

Kullanılan pülverizatörün hava ceketi deliklerinden çıkan hava hızı

ölçümlerinde vana tip başlıklı Thies Clima marka dijital göstergeli bir anemometre

(Şekil 3.13) kullanılmıştır. Her bir delikten çıkan hava hızı 3 tekrarlı olarak ölçülerek

ortalama hava hızı hesaplanmıştır.


39

Şekil 3.13. Vana tip başlıklı anemometre (Thies Clima)

Denemelerde esnasında, rüzgar hızını ve ortam sıcaklığını belirlemek

amacıyla LT Lutron AM-4204 HA marka ısı telli dijital bir anemometre cihazı

kullanılmıştır (Şekil 3.14).

Şekil 3.14. Isı telli anemometre cihazı (LT Lutron AM-4204)

3.1.5.2. Laboratuarda Kullanılan Ölçüm Cihaz ve Araçları

Fluorometre Cihazı:

Araştırmada gerçek ilaç yerine püskürtülen BSF (Brillant Sulpho Flavin) iz

maddesine ait kalıntı analizlerinde 2001 A Fluoro-Tec, (USA) marka bir fluorometre

kullanılmıştır (Şekil 3.15).


40

Şekil 3.15. Flourometre cihazı (2001 A Fluoro-Tec)

Fluorometre cihazı 220 volt ve 50/60 Hz elektrik akımı ile çalışmakta ve

üzerinde 1 adet civa esaslı lamba kullanılmaktadır. Fluorometre üzerinde 2 adet filtre

bulunmaktadır (birinci filtre 405 nm, ikinci filtre >510 nm). Fluorometrede

çözeltilere ait değerlerin okunabilmesi için 4 farklı duyarlılık basamağı

bulunmaktadır (100, 1, 10 ve 0,1). Duyarlılık basamağı 0,1 için en yüksek okuma

basamağı 1999 olup, duyarlılık basamağı 100 için 199’dur. Kalıntı analizinde

fluorometre okumalarında 10X75 mm’lik cam tüpler kullanılmıştır.

Çalkalama Cihazı:

Denemelerde filtre kağıtları üzerine düşen iz maddesinin (BSF), metil alkol

içerikli çözeltilerin içerisinde çözünmesini sağlamak amacıyla Nüve marka SL 350

model bir çalkalama cihazı (Şekil 3.16) kullanılmıştır. Çalkalama cihazının üzerine

aynı anda 24 adet kavanozu karıştırabilecek büyüklükte bir kasa yerleştirilmiştir.

7

6

5

1

2

3

4

8

1- Hassas ayar düğmesi 2- Duyarlılık basamağı ayar düğmesi 3- Okuma yapmak için aç-kapa düğmesi (PMT) 4- Yavaşlatma düğmesi 5- Güç kaynağı açıp-kapama düğmesi 6- Sıfırlama düğmesi 7- Hassas ayar düğmesi 8- Dijital okuma ekranı


41

Şekil 3.16. Çalkalama cihazı (SL 350)

Yaprak Alanı Ölçüm Cihazı:

Araştırma kapsamında ilaçlama dönemlerinde bitki gelişim düzeyini

belirlemek için yaprak alan indeksi (YAI) hesaplanmıştır. Yaprak alanı ölçümlerinde,

LICOR LI-3100 marka yaprak alanı ölçüm cihazı kullanılmıştır (Şekil 3.17).

Şekil 3.17. Yaprak alanı ölçüm cihazı (LICAR LI-300)

Damla Çapı Ölçüm Cihazı:

Denemede kullanılan meme tiplerinin ilaçlama tekniği açısından

pülverizasyon kalitesinin değerlendirilebilmesi amacıyla, Koruma Kontrol Genel

Müdürlüğüne bağlı Tarım Alet ve Test Merkezi Müdürlüğü bünyesinde yer alan ilaç

alet labaratuarındaki Malvern Spraytec (Open Spray) marka lazer ölçüm cihazı (Şekil

3.18) ile damla çapı ölçümleri yapılmıştır. Ölçümler, denemelerde kullanılan işletme

basınçlarında gerçekleştirilmiştir.


42

Şekil 3.18. Damla çapı ölçüm cihazı (Malvern Spraytec)

3.2. Yöntem

Araştırmada her bir yöntemle sağlanan etkinliği saptamak üzere, bitki

gelişiminin iki farklı döneminde ve iki farklı uygulama hacminde sağlanan ortalama

kalıntı, kaplama oranı ve hedef zararlıların kontrolünde sağlanan biyolojik etkinlik

değerleri belirlenmiştir. Ayrıca yöntemlerle bitki üzerine ulaşmayıp toprak yüzeyine

ulaşan ilaç miktarı saptanarak her bir yöntemle toprak yüzeyinde oluşan ilaç

kalıntısı saptanmıştır. Denemelerde öncelikle gerçek ilaç yerine kolay analiz

edilebilir bir iz maddesi kullanılarak hedef yüzeylerde sağlanan kalıntı miktarı ve

kaplama oranları saptanmıştır. İz maddesi uygulamalarının ardından ise, tüm

yöntemler ile lambda cyhalotrin etken maddeli insektisit ilacı kullanılarak

uygulamalar gerçekleştirilmiştir.

3.2.1. Araştırmada Kullanılan Deneme Planı

Araştırma kapsamında kurulan denemede her bir uygulama hacmi için ayrı

olarak, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine uygun dört

tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Deneme alanı 8 blok ve 56 parselden oluşmuştur


43

(Şekil 3.19). Denemede her blok içersisinde 7 adet parselden oluşmuş ve her bir

parselin büyüklüğü (4,2m X10m) 42 m2 olarak kurulmuştur.

1

2

3

4

5

6

7

V. Blok VI. Blok VII. Blok VIII. Blok

15 m

5m

1

2

3

4

5

6

7

I. Blok II. Blok III. Blok IV. Blok

4.2m 5m

10m

110

m

87 m Şekil 3.19. Deneme planı şematik görünümü

Deneme alanındaki bloklar arası 5 metre, blok içerisindeki parseller arasında

ise yine 5 metre boşluk bırakılarak mısır ekimleri gerçekleştirilmiştir (Şekil 3.20).

Parseller arasında yeterli düzeyde boşluk bırakılması ile sürüklenme yoluyla ilacın

bitişik parsellere olan etkisi en aza indirilmiştir.


44

Şekil 3.20. Deneme alanı genel görünümü (2009)

3.2.2. Mısır Bitkisi Hedef Yüzeyleri ve Uygulama Dönemleri

Araştırmada her bir parselde 5 bitki üzerinde örnekleme yapılmıştır. Bitki

üzerinde hedef yüzeyler olarak yaprak alt, üst yüzeyleri ve bitki sapı dikkate

alınmıştır. Araştırma, bitki gelişiminin her bir döneminde iki aşamalı olarak

yürütülmüştür. I. aşamada gerçek ilaç yerine BSF içerikli bir çözelti, II. aşamada ise

gerçek ilaç (insektisit) uygulaması yapılmıştır. BSF kullanılarak yapılan püskürtme

uygulamalarında, hedef yüzeylerdeki kalıntı miktarı toplama yüzeyi olarak özel filtre

kağıtları (Whatman No.4) ve kaplama oranının belirlenmesine yönelik olarak ise,

suya duyarlı kartlar (Syngenta, Basel/İsviçre) kullanılmıştır (Şekil 3.21).


45

Şekil 3.21. Bitki örnekleme yüzeyleri

Araştırmaya ait birinci dönemde, bitki yüksekliği küçük (50-60 cm)

olduğundan her bitkide sadece 4 ayrı yerde, yaprak alt ve üst yüzeylerine suya

duyarlı kartlar ve filtre kağıtları tutturulmuştur. Ayrıca örnekleme yapılan 5 bitkide,

sapı saracak şekilde filtre kağıdı ve suya duyarlı kartlar kullanılmıştır. Böylece

birinci dönem uygulamalarında bitki başına 9 adet filtre kağıdı ve 9 adet suya duyarlı

kart kullanılmıştır. İkinci dönem uygulamalarda ise, bitki boyu yüksek (210-230 cm)

olması dolayısıyla bitki düşey doğrultuda 3 bölgeye ayrılarak her bölgede üç yaprak

üzerinde örneklemeler alınmış, yaprak alt ve üst yüzeylerine hem filtre kağıtları hem

de suya duyarlı kartlar tutturulmuştur (Şekil 3.22). İkinci dönem uygulamalarında,

bitki başına artan örnekleme sayısı nedeniyle her bir bitki üzerinde toplam 21 adet

filtre kağıdı ve 21 adet suya duyarlı kart kullanılmıştır.


46

Üst Bölge

Bitki sapı

Suya Duyarllı Kart(WSP)

Filtre Kağıdı

Bitki yaprağı

Orta Bölge

Alt Bölge

Filtre Kağıdı

35 cm 35 cm

Tahta Takoz Filtre Kağıdı

Suya Duyarllı Kart(WSP)

Şekil 3.22. İkinci dönem örnekleme yüzeyleri şematik görünümü

Filtre kağıtları ve suya duyarlı kartlar hedef yüzeylere tutturulduktan sonra

her bir yöntemle içersinde % 0.1 BSF iz maddesi içeren çözelti, belirlenen işletme

parametrelerinde püskürtülmüş ve bu işlem bittikten yaklaşık 20 dakika sonra

örnekleme yüzeyleri toplanarak, filtre kağıtları cam kavanozlara ve suya duyarlı

kartlar ise, zarflar içerisine alınarak, laboratuar ortamında değerlendirmeye alınmak

üzere özel toplama kasalarına alınmıştır (Şekil 3.23).


47

Şekil 3.23. Filtre kağıdı toplama kasaları

3.2.3. Mısır Bitkisinde Yaprak Alan İndeksinin Belirlenmesi ve Bağıl Tutunma

Oranının Hesaplanması

Araştırmanın yürütüldüğü her bir uygulama döneminde bitki gelişim

düzeylerini belirlemek için yaprak alan indeksi (YAI) değerleri hesaplanmıştır.

Yaprak alan indeksi belirlemede uygulamalar öncesi her bir parselden 5 adet bitki

koparılarak aynı gün labaratuar ortamında yaprak alanları ölçülmüştür. Yaprak alan

indeksi, yaprak alan ölçüm cihazı ile ölçülen yaprak alanaları 1 bitki için hayat

alanına oranı olan ve Eşitlik 3’te de verilen formül ile hesaplanmıştır (Zeren ve

Bayat, 1999).

)()()( 2

2

mtirmeAlanıBirimYetişmnımYaprakAlandakiToplatirmeAlanıBirimYetişYAIİndeksiYaprakAlan = (3.3)

Çizelge 3.7’de araştırmanın yürütüldüğü 2008 ve 2009 yıllları ve her bir

uygulama hacmine ait YAI değerleri verilmiştir.


48

Ölçülen Kalıntı Miktarı (µg/cm2) Bağıl Tutunma Oranı (%) = .100 Teorik Kalıntı (µg/cm2) x Yaprak Alan İndeksi (YAI)

Çizelge 3.7. Yıllara Göre Hesaplanan Yaprak Alan İndeksi Değerleri YıllarYıllar Yaprak Alan İndeksi (YAI)

Birinci Dönem İkinci Dönem 2008 1.6 3.1 2009 1.7 3.5

Araştırma kapsamında kullanılan püskürtme yöntemleri iki farklı uygulama

hacminde işletilmiştir. Farklı uygulama hacimlerinde sabit BSF konsantrasyonunda

uygulamaların yapılması nedeniyle her bir uygulama hacminde birim alana

uygulanan BSF miktarı farklı olmuştur. Örneğin 150 l/ha uygulama hacminde

hektara 150 gr BSF püskürtülmesine rağmen, 300 l/ha uygulama hacminde hektara

300 gr BSF uygulanmıştır. Farklı uygulama hacimlerinde sağlanan ortalamaların

doğrudan karşılaştırabilmesi için Eşitlik 3.4’ten yararlanılarak bağıl tutunma oranları

hesaplanmıştır (Bayat, 1997).

(3.4)

3.2.4. Mısır Bitkisi Hedef Yüzeylerinde Sağlanan Kalıntı Miktarının Ölçülmesi

Araştırmanın her iki yılında da birinci ve ikinci dönemdeki iz maddesi

uygulamalarından filtre kağıtları üzerindeki kalıntı miktarlarının belirlenmesi için

fluorometrik yöntemden yararlanılmıştır. Filtre kağıtları üzerindeki kalıntı miktarını

belirlemek için, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım makineları Bölümü

püskürtme laboratuarındaki 2001 A Fluoro-Tec (USA) marka Fluorometre cihazı

kullanılmıştır. Hedef yüzeylerdeki örneklerde kalıntı miktarının fluorometrik

değerlerini belirlemek için öncelikli olarak bir kalibrasyon grafiği oluşturulmuştur.

Fluorometre kalibrasyon grafiğinin oluşturulmasında, Çizelge 3.8’de verilen standart

çözeltiler kullanılmıştır. Standart çözeltiler 1 litre saf suya 33,3 ml metil alkol ve 1 gr

BSF iz maddesi eklenerek oluşturulmuş olan çözelti seyreltme yoluyla çözeltiler

hazırlanmıştır. Hazırlanan bu seyreltik çözeltiler fluorometre cihazının 4 ayrı

duyarlılık basamağında okunmuştur. Böylece hedef yüzeylerde olası düşük ve


49

yüksek konsantrasyonlu çözeltilerin tamamının ayrı olarak değerlendirilmesi olanağı

sağlanmıştır.

Çizelge 3.8. Fluorometre Duyarlılık Kademeleri Okuma Değerleri Çözelti Konsantrasyonu

(µg/ml) Duyarlılık Kademesi

100 10 1 0.1 0.000 0 0.3 0.24 0.247 0.1 1 1 0.98 0.974 0.2 2 1.8 1.74 1.703 0.3 3 2.3 2.27 - 0.4 3 2.9 2.85 - 0.6 5 4.3 4.2 - 0.8 5 4.3 4.26 - 1.0 7 6.9 6.84 - 1.2 7 6.9 6.87 - 1.4 9 8.6 8.42 - 1.6 10 9.6 9.44 - 1.8 11 10.6 10.39 - 2.0 11 10.2 9.89 - 2.2 12 11.8 11.76 -

(-): Çözeltiler belirtilen duyarlılık basamağında yüksek fluoroşıllık nedeniyle okunamamıştır.

Çözelti konsantrasyonuna bağlı olarak oluşan fluorometrik değerler veya

fluorometrik okumaya karşılık gelen konsantrasyon değerleri arasında matematiksel

bir ilişki kurmak için Çizelge 3.8’deki değerler Şekil 3.24’de grafik halinde

verilmiştir.


50

y0,1 = 0,1374x - 0,0339R2 = 1

y100 = 0,1824x - 0,1492R2 = 0,979

y10 = 0,1882x - 0,1242R2 = 0,9816

y1 = 0,1907x - 0,1201R2 = 0,9806

0

0,5

1

1,5

2

2,5

0 5 10 15Fluorometre Okuma Değerleri

Kon

sant

rasy

onla

r (µ

g/m

l) 100

10

1

0,1

Şekil 3.24. Fluorometre kalibrasyon grafiği

Şekil 3.24’de verilen y0.1, y1, y10 ve y100 denklemlerindeki yer alan “x”

katsayılarına (fluorometrik değer) ait değerler doğruların eğimi (m) faktörü olarak

alınmış ve Bayat (1997) tarafından kullanılan aşağıdaki eşitlik kullanılarak her bir

çözeltiye ait fluorometrik değerler µg/cm2 cinsinden kalıntı miktarına

dönüştürülmüştür.

A

Vmf Lx1..= (3.4)

xf : Duyarlılık basamağına bağlı olan fluorometrik katsayı (µg/cm2).

m : Konsantrasyon faktörü (mg/ml).

LV :Filtre kağıdı üzerindeki iz maddesini yıkamak için kullanılan saf su

miktarı (ml).

A : İz maddesi toplama yüzeyi alanı (cm2).


51

Konsantrasyon faktörü “m” değeri her duyarlılık kademesi için ayrı ayrı

dikkate alınmıştır. Örneğin 0.1 duyarlılık basamağında m= 0.1374 iken, 100

duyarlılık basamağında m= 0.1824 alınmıştır.

Bu araştırmada, her birinin çapı 42 mm olan filtre kağıtlarının yüzey alanı

hesaplanmış olup, iz maddesi yıkama sıvısı olarak % 3.3 metil alkol bulunan 50 ml

saf su kullanımıştır.

3.2.5. Mısır Bitkisi Hedef Yüzeylerinde Sağlanan Kaplama Oranının

Saptanması

Örnekleme noktalarında hedef yüzeyler üzerinde sağlanan kaplama oranlarını

saptamak için 26X52 mm ölçülerinde suya duyarlı kartlar kullanılmıştır. Suya

duyarlı kartlar üzerinde sağlanan kaplama oranını saptamak için, kartlar üzerindeki

lekeler bir tarayıcı (hp scanjet 1510) ile 600 dpi çözünürlükte gray skala olarak

taranmış, elde edilen görüntüler JPEG dosya uzantılı olarak kaydedilmiştir (Şekil

3.25).

Şekil 3.25. Gray skala olarak taranmış suya duyarlı kart örneği

Kaydedilen görüntüler Image Tool Free Version 3.0 görüntü işleme

programında işlenerek yüzde kaplama değerleri hesaplanmıştır. Değerlendirmelerde,

tamamen sarı renkten maviye dönüşmüş kartlar üzerindeki kaplama oranı % 100

olarak kabul edilmiştir. Denemelerde kullanılan suya duyarlı kart üzerindeki tipik bir


52

görüntünün işlenmesi sırasında alınan ekran görüntüsü Şekil 3.26’da verilmiştir.

Kaplama oranlarının belirlendiği bu paket programın çalıştırılması sırasında birinci

olarak, ayarlar (Setting) menüsündeki “Object Analysis” sekmesi seçilerek, leke

analizinde yer alması istenilen sonuçlar belirlenebilmektedir. Tarama işlemleri dosya

boyutunu küçültmek amacıyla gri tonda yapılmaktadır. Görüntülerin analizinde ilk

adım “Settings” menüsünden “Calibrate Spitial Measurements” konutu ile bilinen bir

uzunlukta kalibrasyon yapmaktır. Kalibrasyonu yapılan görüntüde yer alan gri

renkteki görüntülerin siyah beyaz tona çevrilebilmesi için “Processing” menüsündeki

“Threshold” (eşik değeri) sekmesi kullanılmaktadır. Bu işlem otomatik ya da manuel

olarak yapılabilmektedir. Tespit edilen lekeler “Analysis” menüsünden “Find

Object” komutuyla görüntü üzerindeki lekelerin sayıları belirlenmekte ve analize

hazır hale getirilmektedir. “Analysis” menüsündeki “Analyze” komutu ise lekeleri

analiz ederek önceden seçimi yapılan verileri ekrana yansıtmaktadır. Programın

analizi sonucu alınan leke alanları “Excel” programına aktarılmış ve burada leke

alanının toplam alana oranı yüzde olarak hesaplamıştır.

Şekil 3.26. Görüntü işleme programıyla yapılan bir analiz görüntüsü


53

3.2.6. İlaç Kayıp Miktarlarının Saptanması

Her bir yöntemle Mısırkurdu ve Mısır koçankurdu ile mücadelede sağlanan

etkinliği belirlemek için her bir yöntem için % biyolojik etkinlik belirlenmiştir.

püskürtme sırasında bitkiler üzerine ulaşamayıp doğrudan yere akan kalıntı

miktarları ilaç kaybı olarak değerlendirilmiştir. Bu araştırmada rüzgar ile sürüklenen

ilaç kayıpları belirlenmemiştir. Uygulamalar esnasında kaplama ve kalıntı

miktarlarını belirlemek amacıyla her bir parselde seçilen 5 bitkinin sağına- soluna ve

sıra ortasına denk gelecek şekilde birer adet filtre kağıdı, toprağa takozlar üzerine

toplu iğne ile tutturulmuştur. Bu işlem uygulamaların gerçekleştirildiği her iki

uygulama döneminde de gerçekleştirilmiştir.

3.2.7. Biyolojik Etkinlik Değerlendirmeleri

Yöntemlere ait biyolojik etkinlik değerlerinin belirlenmesinde etken maddesi

lambda cyhalotrin olan ruhsatlı tarım ilacı Karate Zeon kullanılmıştır. Belirtilen

insektisit, her 3 ilaçlama döneminde de ilaç etiketinde önerilen doz olan 30 cc/da

oranında kullanılmıştır. Araştırma kapsamında biyolojik etkinlik değerlendirmeleri

ilaçsız (şahit) yöntemi ile karşılaştırarak değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmada

kullanılan 7 karaktere (6 farklı ilaçlama yöntemi + 1 Şahit) ait biyolojik etkinlik

değerinin belirlenmesi amacıyla, hasattan 20 gün önce sayımlar gerçekleştirilmiştir.

Sayımlarda. her parselden aynı sıra üzerinde yan yana 5’er bitki olmak üzere toplam

25 bitki toprak yüzeyinden kesilerek etiketlenip parsel dışına alınmıştır. Alınan

bitkilerde bulaşık bitki sayılarının yanı sıra bitkilerin yaprakları soyularak gövde

üzerindeki delikler de kaydedilmiştir. Ayrıca sayımlar sırasında koçan ve gövdedeki

toplam canlı (larva+pupa) sayıları da belirlenmiştir. Bu sayımlarda bitki sapı (gövde)

ortadan bıçakla yarılmak suretiyle gerçekleştirilmiştir (Şekil 3.27). Elde edilen

verilere ait biyolojik etkinlik karşılaştırmalarının belirlenmesinde Eşitlik 3.6’da

verilen “Yüzdesiz Abbott” formülünden yararlanılmıştır (Karman. 1971; Anonim.

1995; Anonim 1996).


54

Yüzde Etki= [( İlaçsızda canlı- İlaçlıda canlı)/ İlaçsızda canlı] X 100 (3.6)

Şekil 3.27. Biyolojik etki değerlerine yönelik yapılan tarla sayımlarından bir görüntü

3.3. Veri Analizi

Araştırmada kullanılan her bir yöntemin kullanılan uygulama hacimlerinde

sağladığı ortalama kalıntı, kaplama ve biyolojik ekinlik değerleri JUMP 5.0 istatistik

paket programında analize tabi tutulmuştur. Elde edilen varyans analizi sonuçlarına

göre istatistiksel olarak önemli çıkan faktör ortalamaları LSD testi ile p<0,05 ve

p<0,01 önem seviyelerinde karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmalar bitki yüzeyinde

ortalama kalıntı miktarları, ortalama kaplama oranları, toprak yüzeyi ilaç kayıp

miktarları ve biyolojik etkinlik değerleri üzerinde olmuştur. Biyolojik etkinlik

değerlendirmelerinde elde edilen verilerde yüzde değerlerine ait açı transformasyonu

(ArcSin) yapılarak istatistik değerlendirme yapılmıştır. İstatistik araçlarının dışında,

bitki örnekleme yüzeylerinden sağlanan yaprak üst yüzeyinde sağlanan kalıntı ve

kaplama değerinin, yaprak alt yüzeyinde sağlanan kalıntı ve kaplama değerlerine

olan oranları (üst/alt), ile her bir yöntemle sağlanan bağıl tutunma ve bağıl ilaç kayıp

oranları da hesaplanmıştır.

4. BULGULAR ve TARTIŞMA Ali BOLAT

55

4. BULGULAR ve TARTIŞMA

4.1. Bitki Yaprak ve Saplarındaki Kalıntı Miktarları

4.1.1. Bitki Gelişimi Birinci Dönemindeki Kalıntı Miktarları

Araştırmanın bu döneminde mısır bitkisine ait bitki boyu 50-60 cm olarak

ölçülmüştür. Bu dönemde yaprak altı memeli uygulama dışındaki tüm yöntemler ile

püskürtme uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Bu dönemdeki örneklemeler, bitkinin

yaprak üstü, yaprak altı ve bitki sapı üzerinde olmuştur.

4.1.1.1. Birinci Dönemde 150 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Üzerinde

Sağlanan Kalıntı Miktarları

Araştırmanın 2008 ve 2009 yılları birinci döneminde 150 l/ha uygulama

hacmi için sağlanan kalıntı miktarlarına ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.1’de

verilmiştir.

Çizelge 4.1. Birinci Dönem 150 l/ha Uygulama Hacmi Kalıntı Miktarları Varyans Analiz Sonuçları

Ana Faktörler SD 2008 2009

Kareler Ortalaması

F Değeri

Kareler Ortalaması

F Değeri

Tekerrür 3 0.00009 0.2865 0,00053 2,2063 Yöntem 4 0.08862 290.9941** 0,11668 482,0940** Yöntem x bölge 8 0.02323 29.9673** 0,01119 33,9260** Hata 30 0.00077 0,000330 ** : 0.01 seviyesinde önemlidir.

Çizelge 4.1 incelendiğinde, birinci uygulama dönemi için 2008 ve 2009

yıllarında yöntemler ve yöntem x bölge interaksiyonu bakımından sağlanan ortalama

kalıntı miktarlarının p<0.01 önem düzeyinde istatistiki olarak farklı olduğu


56

görülmektedir. Diğer bir ifade ile, denemeye alınan yöntemler hedef yüzeyler

üzerinde farklı kalıntı miktarı sağladığı söylenebilir.

Denemelerin her iki yılda da bitki üzerindeki örnekleme yüzeylerinden

sağlanan ortalama kalıntı miktarları ve bunların LSD karşılaştırma testine göre

istatistiki grupları Çizelge 4.2’de verilmiştir.

Çizelge 4.2. Birinci Dönem 150 l/ha Uygulama Hacminde Bitki Örnekleme Yüzeylerinde Sağlanan Kalıntı Miktarları (µg/cm2)

Püskürtme Yöntemleri

Kalıntı Miktarı (µg/cm2) 2008 2009

Yapr. Üstü

Yapr. Altı

Bitki Sapı Ort.* üst/alt Yapr.

Üstü Yapr. Altı

Bitki Sapı Ort.* üst/alt

GKH 0.36 0.10 0.19 0.21 c 3.8 0.29 0.10 0.18 0.18 d 2.8 TD 0.37 0.11 0.14 0.20 c 3.5 0.31 0.09 0.15 0.18 d 3.5 İH 0.42 0.08 0.12 0.20 c 5.5 0.40 0.11 0.13 0.21 c 3.5 GKHHA 0.56 0.16 0.49 0.40 a 3.6 0.54 0.24 0.44 0.41 a 2.3 TX3HA 0.39 0.14 0.37 0.29 b 2.9 0.42 0.16 0.37 0.31 b 2.7

LSD0.01 0.015 0.013 *: Sütunda aynı harf ile gösterilen değerler LSD testine göre p<0.01 düzeyinde farksızdır.

Çizelge 4.2 incelendiğinde, birinci dönem ve 150 l/ha uygulama hacminde,

2008 yılı için en yüksek ortalama kalıntı miktarı 0.40 µg/cm2 değeri ile GKHHA

yönteminden sağlanırken, bunu 0.29 µg/cm2 değeri ile istatistiki olarak bir alt grupta

yer alan TX3HA yöntemi izlemiştir. Araştırmanın ikinci yılı olan 2009 yılında ise,

elde edilen ortalama kalıntı miktarları 0.18 ile 0.41 µg/cm2 arasında değişim

göstermiş ve birinci yıla benzer olarak en yüksek değeri GKHHA yöntemi sağlarken,

bunu 0.31 µg/cm2 değeri ile istatistiki bir alt grupta yer alan TX3HA yöntemi

izlemiştir. Denemenin yürütüldüğü birinci dönemde 150 l/ha uygulama hacminde,

2008 ve 2009 yıllarında GKHHA yönteminden sağlanan kalıntı miktarları, klasik

yöntem olarak adlandırılan GKH yönteme göre daha yüksek kalıntı sağlamıştır.

Bunun nedeni, aynı meme tipinde uygulama yapılmasına rağmen, hava akımının

kullanıldığı yöntemlerde damlalara kazandırılan kinetik enerji ile damlaların

doğrudan hedefe yönlendirilmesidir.

Denemelerin 2008 yılı sonuçlarına göre her bir yöntemden yaprak üst ve alt

yüzeylerindeki kalıntı oranlarının (üst/alt) ideal olarak 1/1 olması gerektiği dikkate

alındığında, buna en yakın değeri TX3HA yönteminin sağladığı görülmektedir.


57

Ancak bu yöntemde yaprak üst yüzeylerinde 2.9 kat daha yüksek kalıntı sağlandığı

görülmektedir. Gajtkowski ve ark., (2005) ve bazı üretici firmalar tarafından, TD ve

İH memeler için bir çok yayında yüksek tutunma oranı sağlandığı belirtilmesine

rağmen, bu uygulama döneminde her iki yöntem de klasik yönteme alternatif

olamamıştır. 2009 yılı için, ideal orana en yakın değeri 2.3 ile GKHHA yönteminden

elde edilmiştir.

Araştırmada kullanılan püskürtme yöntemleriyle bitki başına sağlanan

ortalama kalıntı miktarının hedef yüzeylere göre oransal dağılım Şekil 4.1’de

verilmiştir.

2008 2009

0

10

20

30

40

50

60

70

80

GKH TD IH

GKHHA

TX3H

AGKH TD IH

GKHHA

TX3H

A


Bitk

i Yüz

eyi K

alın

tı D

ağılı

m O

ranı

(%)

Bitki Sapı Yaprak Altı Yaprak Üstü

Şekil 4.1. Birinci dönem 150 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kalıntı miktarı

oransal dağılımı (%)

Şekil 4.1. incelendiğinde, bu dönemde 2008 ve 2009 yıllarında kullanılan

yöntemlerin tamamında sağlanan kalıntı dağılım oranı, yaprak üst yüzeyinde en

yüksek oranda olduğu görülmektedir. 2008 yılı verilerine göre özellikle İH

yönteminde bitki üzerinde tutunan ilaç miktarının önemli düzeyde (% 67.7) yaprak

üst yüzeyinde tutunduğu belirlenmiştir. Denemenin 2009 yılı verileri dikkate

alındığında ise, denemenin ilk yılnda olduğu gibi, İH yöntemiyle püskürtülen ilacın


58

önemli bir bölümü yaprak üst yüzeylerinde tutunmuştur. 2008 ve 2009 verilerine

göre GKH, TD ve IH yöntemleriyle bitki başına sağlanan toplam kalıntının % 30’dan

daha az miktarı yaprak üst yüzeylerinde tutunurken, hava akımlı uygulamalarda bu

oran yaklaşık % 40’lar düzeyine çıkmıştır. Bitki sapındaki kalıntının oransal

dağılımına bakıldığında ise, en yüksek değer % 41.1 ile TX3HA yönteminden

sağlanmıştır. Bu sonuçlardan anlaşılacağı üzere, İH yöntemi ile bitki üzerinde

ölçülen kalıntının büyük bir kısmı yaprak üst yüzeyinde tutunurken, TX3HA yöntemi

ile bitki üzerinde daha iyi bir dağılım elde edilmiştir. Bitki sapı üzerinde tutunan

kalıntı miktarı açısından denemenin yürütüldüğü her iki yıla ait veriler

incelendiğinde, GKHHA ve TX3HA yöntemleri genellikle sap üzerindeki kalıntı

miktarları bakımından, yaprak üst yüzeyinden daha düşük ancak, yaprak alt

yüzeyinden daha yüksek olmuştur. Özellikle Mısır Koçankurdu ile mücadelede sapta

daha fazla kalıntı daha yüksek etkinlik sağlayabileceği düşünülmektedir.

Yaprak alt yüzeyinde tutunan kalıntının bitki başına tutunan kalıntıya göre

oransal dağılımına bakıldığında, 2008 yılında en yüksek oran TD yöntemiyle, 2009

yılında ise, hava akımlı yöntemlerle sağlandığı görülmektedir.

4.1.1.2. Birinci Dönemde 300 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Üzerinde Sağlanan

Kalıntı Miktarları

Araştırmanın 2008 ve 2009 yılları birinci dönem 300 l/ha uygulama hacmi

için sağlanan kalıntı miktarına ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.3’te verilmiştir.

Çizelge 4.3. Birinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacmi Kalıntı Miktarları Varyans Analiz Sonuçları


Kareler Ortalaması

F Değeri

Kareler Ortalaması

F Değeri

Tekerrür 3 0.00723 1.8954 0.0002 0.3423 Yöntem 4 0.02159 5.6564* 0.0658 112.1082** Yöntem x bölge 8 0.01438 4.8214** 0.01153 34.5595** Hata 30 0.002983 0.00033 ** : 0.01 seviyesinde önemlidir; * : 0.05 seviyesinde önemlidir


59

Çizelge 4.3 incelendiğinde, araştırmanın yürütüldüğü 2008 yılında yöntemler

arasında p<0.05 önem düzeyinde ve yöntem x bölge interaksiyonu bakımından ise

p<0.01 önem istatistiki olarak farklı olduğu görülmektedir. 2009 yılında ise,

yöntemler ve yöntem x bölge interaksiyonu bakımından sağlanan ortalama kalıntı

miktarları p<0.01 düzeyinde farklılık göstermiştir. Bu da denemeye alınan

yöntemlerin birbirinden farklı miktarlarda kalıntı sağladığını göstermektedir.

Denemenin yürütüldüğü her iki yılında bitki üzerindeki örnekleme

yüzeylerinden sağlanan ortalama kalıntı miktarları ve bunların LSD karşılaştırma

testine göre istatistiki grupları Çizelge 4.4’de verilmiştir.

Çizelge 4.4. Birinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacminde Sağlanan Kalıntı Miktarları (µg/cm2)


Kalıntı Miktarı (µg/cm2) 2008 2009

Yapr. Üstü

Yapr. Altı

Bitki Sapı Ort.* üst/alt Yapr

Üstü Yapr. Altı


GKH 0.98 0.16 0.38 0.50 a 6.1 0.74 0.13 0.35 0.41 c 5.7 TD 0.99 0.11 0.23 0.44 b 9.0 0.57 0.13 0.23 0.31 e 4.4 İH 0.81 0.12 0.35 0.43 b 6.8 0.64 0.14 0.33 0.37 d 4.6 GKHHA 0.96 0.17 0.42 0.52 a 5.6 0.86 0.20 0.43 0.50 a 4.3 TX6HA 1.00 0.15 0.39 0.51 a 6.7 0.84 0.17 0.38 0.46 b 4.9


Çizelge 4.4 incelendiğinde, birinci dönem 300 l/ha uygulama hacminde, 2008

yılı için sağlanan ortalama kalıntı miktarları 0.43-0.52 µg/cm2 arasında değişim

göstermiş ve en yüksek ortalama kalıntı miktarı GKHHA yönteminden elde

edilmiştir. TX6HA ve GKH yöntemleri ise, istatistiki olarak aynı ve üst grupta yer

almıştır. Araştırmanın ikinci yılı olan 2009 yılında ise, GKHHA yöntem 0.50

µg/cm2değeri ile en yüksek ortalama kalıntı değerini sağlarken, bir önceki yıldan

farklı olarak, TX6HA ve GKH yöntemleri sırasıyla 0.46 ve 0.41 µg/cm2 değerleri ile

istatistiki olarak alt gruplarda yer almışlardır. TD ve İH yöntemleri ise, denemenin

yürütüldüğü her iki yıl için de klasik yöntem olan GKH yönteminden daha düşük

kalıntı değerine sahip olduğu belirlenmiştir.

Denemelerin üst/alt oranları dikkate alındığında, 2008 yılında elde edilen

veriler 5.6-9.0 arasında ve 2009 yılında ise, 4.3-5.7 arasında değişmiş ve denemenin


60

yürütüldüğü her iki yılda ideal duruma en yakın sonuçlar, GKHHA yönteminden

sağlanmıştır. Jeffery ve Taylor (1991), yardımcı hava akımlı pülverizatör ile özellikle

yaprak alt yüzeyine ulaşan ilaç miktarının klasik uygulamaya göre 3 kat daha fazla

olduğunu belirtmişlerdir. Araştırmanın bu döneminde de bu bilgilere pararlel olarak,

yardımcı hava akımı ile yapılan uygulamalarda, püskürtülen ilacın bitki yüzeylerine

dağılımı konusunda olumlu bir etkisi olduğu görülmektedir.

Araştırmada kullanılan püskürtme yöntemleriyle bitki başına sağlanan

ortalama kalıntı miktarının hedef yüzeylere göre oluşturduğu oransal dağılım Şekil

4.2’de verilmiştir.

2008 2009

0

10

20

30

40

50

60

70

80

GKH TD IH

GKHHA

TX6H

AGKH TD IH

GKHHA

TX6H

A


Bitk

i Yüz

eyi K

alın

tı Dağı

lım O

ranı

(%)


Şekil 4.2. Birinci dönem 300 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kalıntı miktarı


Şekil 4.2 incelendiğinde, 2008 ve 2009 yıllarında kullanılan tüm yöntemlerde

elde edilen kalıntı dağılım oranı, yaprak üst yüzeyinde daha fazla olduğu

görülmektedir. Denemenin 2008 yılı verilerine göre, yaprak üst yüzeyinde % 74.4

oranı ile TD yöntemi en yüksek değeri oluştururken, aynı yöntem yaprak alt

yüzeyinde % 8.3 değeri ile en düşük oranı sağlamıştır. Yaprak alt yüzeyinde en

yüksek dağılım oranı ise, % 11 ile GKHHA yönteminden elde edilirken, bitki sapı

oransal dağılımı bakımından, en yüksek değeri % 27.3 ile İH yöntemi sağlamıştır.


61

Denemenin 2009 yılı verileri dikkate alındığında ise, yaprak üstü ve yaprak

altı yüzeylerinde sırasıyla % 61.3 ve % 14 değerleri en yüksek dağılım oranları TD

yönteminden elde edilmiştir. Bitki sapı kalıntı miktarı dağılım oranı bakımından ise,

GKHHA yöntemi % 28.9 değeri ile en yüksek oranı sağlamıştır.

4.1.2. Bitki Gelişimi İkinci Dönemindeki Kalıntı Miktarları

Araştırmanın bu döneminde mısır bitkisine ait bitki boyu, 210-230 cm

aralığında değişmiştir. Bu dönemde belirtilen tüm yöntemler ile püskürtme

uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde gelişen bitki boyu nedeniyle

örneklemeler, bitkinin üst bölgesi, orta bölgesi ve alt bölgesinde yapılmıştır.

4.1.2.1. İkinci Dönemde 150 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Üzerinde Sağlanan

Kalıntı Miktarları

Araştırmanın ikinci döneminde 2008 ve 2009 yılları ve 150 l/ha uygulama

hacmi için sağlanan kalıntı miktarı varyans analiz sonuçları Çizelge 4.5’te

verilmiştir.

Çizelge 4.5. İkinci Dönem 150 l/ha Uygulama Hacmi Kalıntı Miktarları Varyans Analiz Sonuçları


Kareler Ortalaması

F Değeri

Kareler Ortalaması

F Değeri

Tekerrür 3 0,0002 1,8793 0,00017 1,0632 Yöntem 5 0,0201 139,7541** 0,01452 92,3275** Yöntem x bölge 10 0,0059 59,2848** 0,00273 26,0196** Hata 36 0,0001 0,00010

** : 0.01 seviyesinde önemlidir.

Çizelge 4.5 incelendiğinde, ikinci dönem ve 150 l/ha uygulama hacmi için

2008 ve 2009 yıllarında yöntemler ve yöntem x bölge interaksiyon bakımından,

p<0.01 önem düzeyinde istatistiki olarak farklı olduğu görülmektedir.


62

Bitki üzerindeki örnekleme yüzeylerinden sağlanan ortalama kalıntı

miktarları ve bunların LSD karşılaştırma testine göre istatistiki grupları Çizelge

4.6’da verilmiştir.

Çizelge 4.6. İkinci Dönem 150 l/ha Uygulama Hacminde Bitki Örnekleme Yüzeylerinden Sağlanan Kalıntı Miktarları (µg/cm2)


2008 2009 Üst

Bölge Orta

Bölge Alt

Bölge CV

(%)** Ort.* Üst Bölge

Orta Bölge

Alt Bölge

CV (%)** Ort.*

GKH 0.20 0.11 0.06 53.1 0.13 c 0.20 0.12 0.06 53.4 0.13 b TD 0.11 0.08 0.06 31.4 0.09 d 0.11 0.08 0.06 28.6 0.09 c İH 0.13 0.06 0.05 53.2 0.08 d 0.13 0.06 0.05 50.6 0.08 c GKHHA 0.25 0.17 0.10 41.0 0.18 a 0.23 0.16 0.10 40.5 0.17 a TX3HA 0.17 0.13 0.11 20.3 0.14 b 0.17 0.12 0.12 19.1 0.13 b GKHYA 0.32 0.11 0.09 70.7 0.17 a 0.25 0.13 0.09 53.3 0.16 a

LSD0.01 0.010 0,011 *: Sütunda aynı harf ile gösterilen değerler LSD testine göre p<0.01 düzeyinde farksızdır. **CV(%): Bölgelere göre kalıntı değişkenliği

Çizelge 4.6 incelendiğinde, 2008 yılında elde edilen ortalama kalıntı

miktarları 0.08-0.18 µg/cm2 arasında değişmiş ve en yüksek ortalama kalıntı miktarı

GKHHA yönteminden sağlanırken, bunu 0.17 µg/cm2 değeri ile istatistiki olarak aynı

grupta yer alan GKHYA yöntemi izlemiştir. Araştırmanın ikinci yılı olan 2009

yılında ise, birinci yıla benzer olarak GKHHA yöntem ve GKHYA yöntem sırasıyla

0.17 µg/cm2 ve 0.16 µg/cm2 değerleri ile istatistiki olarak aynı ve üst grupta yer

almışlardır. Bu da yardımcı hava akımının bitkinin yüksek boylu olduğu bu dönemde

bitki üzerindeki ortalama kalıntı miktarına olumlu bir etki yarattığı görülmektedir.

Michielsen ve ark., (2006) yaptıkları çalışmada, mısır bitkisinin yüksek boylu olduğu

dönemlerde (>175 cm) yaptıkları ilaç uygulamalarında, yardımcı hava akımlı

hidrolik memeler ile yapılan uygulamaların, klasik yönteme göre bitki yüzeylerinde

% 40-50 oranında daha yüksek kalıntı sağladığını ifade etmişlerdir. Bu çalışmada da

2008 yılı verilerine göre, hava akımlı uygulamalar olan GKHHA ve TX3HA

yöntemleri, GKH’li yönteme göre sırasıyla % 7-30 sınırları arasında değişen

oranlarda kalıntı artışı sağlarken, 2009 yılında bu artış oranları % 0-30 sınırları

arasında değişmiştir.

Püskürtme çubuğunun geleneksel konik huzmeli yaprak altı meme ile

donatılması GKH’ye göre hava akımlı uygulamalar düzeyinde kalıntı miktarı artışı


63

sağlamıştır. Elde edilen verilere göre yaprak altı memeler, ile ilacın bitki tacının alt

bölgelerine ulaştırılması olumlu bir katkı sağlamıştır. Bu nedenle, bitki gelişiminin

ikinci döneminde elinde standart tip tarla pülverizatörü olan üreticilere alternatif

olarak yaprak altı memeli donanım önerilebilir.

Bu dönemde araştırmada kullanılan yöntemlerin, bitki bölgelerindeki

oluşturduğu ilaç tutunma miktarları arasındaki değişim varyasyon katsayısı (CV)

değerleri ile belirlenmiştir. Buna göre, TX3HA yöntemi ile 2008 ve 2009 yıllarında

sırasıyla % 20.3 ve % 19.1 değerleri ile daha iyi bir kalıntı dağılımı sağlamıştır.

Diğer bir ifade ile TX3HA yöntemi bitki üst, orta ve alt bölgelerinde benzer kalıntı

düzeyleri oluşturmuştur.

Araştırmada uygulanan püskürtme yöntemlerinden her biri için sağlanan

toplam kalıntı miktarlarının bitki bölgelerinde oluşturduğu oransal dağılım Şekil


2008 2009

0

10

20

30

40

50

60

GKH TD IH

GKHHA

TX3H

A

GKHYAGKH TD IH

GKHHA

TX3H

A

GKHYA


Bitk

i Yüz

eyi K

alın

tı Da

ğılım

Ora

nı (%

)

Alt Bölge Orta Bölge Üst Bölge

Şekil 4.3. İkinci dönem 150 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kalıntı miktarı oransal

dağılımı (%)

Şekil 4.3’te verilen kalıntı miktarının bitki üzerinde seçilen bölgelere (üst-

orta-alt) göre oransal dağılımı dikkate alındığında, her iki yılda da yapılan


64

denemelerde en yüksek kalıntı miktarı bitki üst bölgesinde sağlanmış, bunu sırasıyla

orta ve alt bölge izlemiştir. 2008 yılında bitki üst bölgesinde en yüksek kalıntı

dağılım oranı % 53.9 değeri ile İH yönteminden sağlanırken, bitki orta bölgesinde

ise% 32.9 ile GKHHA yönteminden sağlanmıştır. Bitki alt bölgesinde ise, % 28.0

değeri ile TX3HA yöntemi en yüksek kalıntı oranı sağlamıştır. 2009 için ise,

kalıntının seçilen bölgelere göre en yüksek oranı bitki üst bölgesinde % 53.5 ile

GKHYA yönteminden, orta bölgede % 32.9 ile TD yönteminden ve bitki alt

bölgesinde ise, % 28.8 ile TX3HA yönteminden sağlanmıştır. Beklendiği gibi bitki

boyunun yüksek olduğu (210-230 cm) bu dönemde bitki üst bölgesinde sağlanan

kalıntı dağılımı orta ve alt bölgelere oranla daha yüksek olmuştur.

4.1.2.2. İkinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Yüzeyi Üzerinde

Sağlanan Kalıntı Miktarları

Araştırmanın 2008 ve 2009 yılları ikinci döneminde 300 l/ha uygulama hacmi

için sağlanan kalıntı miktarına ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.7’de verilmiştir.

Çizelge 4.7. İkinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacmi Kalıntı Miktarları Varyans

Analiz Sonuçları


Kareler Ortalaması

F Değeri

Kareler Ortalaması

F Değeri



Çizelge 4.7 incelendiğinde, ikinci dönem ve 300 l/ha uygulama hacmi için

2008 ve 2009 yıllarında yöntem ve yöntem x bölge interaksiyon bakımından, p<0.01

önem düzeyinde istatistiki olarak farklı olduğu görülmektedir.

Denemelerin her iki yılında da bitki üzerindeki örnekleme yüzeylerinden

sağlanan ortalama kalıntı miktarları ve bunların LSD karşılaştırma testine göre

istatistiki grupları Çizelge 4.8’de verilmiştir.


65

Çizelge 4.8. İkinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacminde Bitki Örnekleme Yüzeylerinde Sağlanan Kalıntı Miktarları (µg/cm2)


2008 2009 Üst

Bölge Orta

Bölge Alt

Bölge CV


Orta Bölge

Alt Bölge

CV (%)** Ort.*

GKH 0.26 0.13 0.11 47.5 0.16 b 0.26 0.13 0.11 46.8 0.17 c TD 0.23 0.12 0.08 51.8 0.14 c 0.21 0.13 0.08 46.9 0.14 d İH 0.20 0.11 0.09 35.5 0.13 d 0.17 0.10 0.09 35.8 0.12 e GKHHA 0.29 0.20 0.15 34.2 0.22 a 0.29 0.19 0.14 35.6 0.21 a TX3HA 0.29 0.18 0.12 42.2 0.20 a 0.28 0.17 0.12 43.6 0.19 b GKHYA 0.33 0.20 0.11 51.3 0.21 a 0.31 0.19 0.09 53.0 0.20 a

LSD0.01 0.014 0.079 *: Sütunda aynı harf ile gösterilen değerler LSD testine göre p<0.01 düzeyinde farksızdır. **CV(%): Bölgelere göre kalıntı değişkenliği Çizelge 4.8. incelendiğinde, 2008 yılı birinci döneminde, kalıntı miktarları

0.13-0.22 µg/cm2 arasında değişmiş, en yüksek ortalama kalıntı miktarı GKHHA

yönteminden sağlanmıştır. GKHYA ve TX6HA yöntemleri ise, sırasıyla 0.21 ve 0.20

µg/cm2 değerleri ile GKHHA yöntemi ile aynı ve üst grupta yer almışlardır.

Aynı çizelgede araştırmaya ait 2009 yılı sonuçları bakımından incelendiğinde

ise, elde edilen ortalama kalıntı miktarları ise, GKHHA yöntemi 0.21 µg/cm2 değeri

ile en yüksek ortalama kalıntı miktarı ile üst grupta yer alırken bunu GKHYA

yöntemi 0.20 µg/cm2 değeri ile istatistiki olarak aynı ve üst grupta yer alarak

izlemiştir.

Yapılan literatür çalışmalarında, yardımcı hava akımlı pülverizatörlerin, ilaç

kalıntı miktarını önemli derecede arttırdığını bilinmektedir (Bayat ve Zeren 1994;

Wolf, 1997; Bauer ve Reatano, 2000). Araştırmanın bu döneminde elde edilen

verilere göre, yardımcı hava akımının kullanıldığı yöntemlerde daha yüksek kalıntı

sağlanmıştır. Yaprak altı memeli püskürtme çubuklu uygulamanın bitki üzerinde

yüksek kalıntı sağlamasının bir nedeni. tepe ilaçlamasının yanı sıra, ek püskürtme

çubuğu ile bitki sıra arasında ilerleyerek ilaçlama yapması olduğu söylenebilir.

Bitki bölgelerinde oluşan kalıntı miktarı değişkenliği bakımından ise, 2008 ve

2009 yıllarında en düşük değişi katsayısı (CV) değerleri sırasıyla % 34.2 ve % 35.6

ile GKHHA yönteminden sağlanmış böylece bu yöntem ile biki bölgelerinde en

benzer kalıntı dağılımı sağlamıştır. Elde edilen verilere göre, bitki sıra arasında

ilaçlama yapabilen yaprak altı memeli yöntem (GKHYA) bitki sıra arasında

ilerleyerek ilaçlama yapabilmesine rağmen, bu dönemdeki uygulamalarda bitki


66

üzerine ilaç dağılımı konusunda beklenilen düzeye ilaç dağılımı gösterememiştir.

Diğer bir ifade ile bitki sıra arasında yapılan ilaç uygulamaları ilaç tutunması

açısından orta ve alt bölgede olumlu bir etki sağlayamamıştır.

Araştırmada uygulanan püskürtme yöntemlerinden her biri için sağlanan

toplam kalıntı miktarlarının bitki bölgelerinde oluşturduğu oransal dağılım Şekil


2008 2009

0

10

20

30

40

50

60

70

GKH TD IH

GKHHA

TX6H

A

GKHYAGKH TD IH

GKHHA

TX6H

A

GKHYA


Bitk

i Yüz

eyi K

alın

tı D

ağılı

m O

ranı

(%)


Şekil 4.4. İkinci dönem 300 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kalıntı miktarı oransal

dağılımı

Şekil 4.4 incelendiğinde, 2008 yılına ait elde edilen bitki yüzeyi kalıntı

miktarı oransal dağılımı bakımından, bitki üst bölgesinde en yüksek oranı sağlayan

GKHYA yöntemi, bitki orta ve alt bölgelerinde ise, yardımcı hava akımlı

uygulamalar olan GKHHA ve TX6HA yöntemler daha yüksek kalıntı

oluşturmuşlardır. 2009 yılında, bitki bölgelerinden elde edilen dağılım oranları

incelendiğinde, bitki üst bölgesinde % 51.7 ve orta bölgesinde % 32.2 değerleri ile en

yüksek dağılım oranlarını GKHYA yönteminden sağlanmış olmasına rağmen bitki

alt bölgesinde en yüksek dağılım oranını % 23.0 değeri ile İH yöntemi sağlamıştır.


67

Araştırmanın ikinci dönemindeki bitki bölgelerinden sağlanan kalıntı

miktarları 2008 ve 2009 yılları için sırasıyla Çizelge 4.9 ve 4.10’da verilmiştir. Her

iki yıla ait ikinci dönem kalıntı verileri incelendiğinde görüleceği üzere, tüm

yöntemler ile bitki üst bölgesinde bitki orta ve alt bölgesine göre daha fazla kalıntı

sağlanmıştır. Bunun yanı sıra bitkiye ait belirlenen her bir bölgedeki yaprak üst

yüzeylerinde sağlanan kalıntı miktarları yaprak altı ve ve bitki sapından daha yüksek

olmuştur. Bunun yanı sıra, bitkinin özellikle üst orta ve alt bölgelerinde yaprak üstü,

yaprak altı ve bitki sapı kalıntı miktarları 300 l/ha uygulama hacminde daha

yüksektir. Her bir bölgede oluşan yaprak üst yüzeyinde sağlanan kalıntının yaprak

alt yüzeyinde sağlanan kalıntı miktarına oranı (üst/alt) bakımından ise, 2008 yılında

ideal koşul olan 1/1’e en yakın değeri, 1.3 ile bitki üst bölgesinde 300 l/ha uygulama

hacminde GKHHA yöntemi ile ve yine bitki üst bölgesinde 1.3 değeri ile TX3HA

yöntemi 150 l/ha uygulama hacminde ve 2009 yılında ise, 1.1 değeri ile bitki alt

bölgesinde İH yöntemi 150 l/ha uygulama hacminde ideal oran olan 1/1’e en yakın

değerleri sağlamışlardır.


68

Çizelge 4.9. 2008 Yılı İkinci Dönem Bitki Bölgelerine Ait Örnekleme Yüzeylerinde Sağlanan Kalıntı Miktarları (µg/cm2) Püskürtme Yöntemleri

Uygulama Hacmi (l/ha)

Üst Bölge Orta Bölge Alt Bölge Yaprak Üstü

Yaprak Altı

Bitki Sapı ü/a Yaprak

Üstü Yaprak

Altı Bitki Sapı ü/a Yaprak

Üstü Yaprak

Altı Bitki Sapı ü/a

GKH 150 0.23 0.16 0.22 1.4 0.16 0.08 0.11 2.0 0.09 0.05 0.07 1.8 300 0.39 0.12 0.27 3.3 0.27 0.05 0.07 5.4 0.16 0.06 0.12 2.7

TD 150 0.20 0.05 0.10 4.0 0.16 0.03 0.06 5.3 0.10 0.05 0.05 2.0 300 0.42 0.09 0.18 4.7 0.29 0.03 0.06 9.7 0.14 0.03 0.08 4.7

İH 150 0.20 0.05 0.16 4.0 0.09 0.05 0.04 1.8 0.07 0.06 0.04 1.2 300 0.27 0.11 0.19 2.5 0.22 0.05 0.08 4.4 0.14 0.08 0.06 1.8

GKHHA 150 0.27 0.18 0.30 1.5 0.24 0.06 0.22 4.0 0.16 0.06 0.09 2.7 300 0.35 0.26 0.29 1.3 0.31 0.07 0.24 4.4 0.21 0.09 0.16 2.3

(TX3/TX6)HA 150 0.19 0.15 0.18 1.3 0.17 0.06 0.16 2.8 0.16 0.06 0.14 2.7 300 0.47 0.16 0.27 2.9 0.34 0.06 0.16 5.7 0.17 0.11 0.11 1.5

GKHYA 150 0.29 0.32 0.35 0.9 0.20 0.06 0.09 3.3 0.15 0.06 0.07 2.5 300 0.42 0.27 0.31 1.6 0.3 0.15 0.16 2.0 0.16 0.09 0.08 1.8

Çizelge 4.10. 2009 Yılı İkinci Dönem Bitki Bölgelerine Ait Örnekleme Yüzeylerinde Sağlanan Kalıntı Miktarları (µg/cm2) Püskürtme Yöntemleri



Yaprak Altı


Üstü Yaprak


Üstü Yaprak


GKH 150 0.23 0.17 0.20 1.3 0.16 0.09 0.13 1.8 0.10 0.06 0.05 1.6 300 0.38 0.15 0.26 2.5 0.26 0.08 0.07 3.1 0.16 0.11 0.08 1.5

TD 150 0.20 0.06 0.10 3.4 0.15 0.06 0.05 2.7 0.11 0.05 0.04 2.0 300 0.39 0.08 0.16 4.8 0.30 0.03 0.07 8.8 0.15 0.04 0.05 3.7

İH 150 0.20 0.06 0.14 3.4 0.10 0.07 0.03 1.4 0.06 0.06 0.04 1.1 300 0.26 0.11 0.16 2.3 0.19 0.06 0.07 3.3 0.15 0.08 0.04 2.0

GKHHA 150 0.25 0.18 0.28 1.4 0.23 0.07 0.18 3.4 0.17 0.06 0.08 2.8 300 0.34 0.27 0.27 1.3 0.27 0.07 0.23 3.6 0.20 0.09 0.15 2.3

(TX3/TX6)HA 150 0.19 0.15 0.16 1.3 0.18 0.06 0.14 3.0 0.16 0.06 0.14 2.6 300 0.41 0.17 0.26 2.4 0.29 0.08 0.16 3.8 0.17 0.10 0.09 1.7

GKHYA 150 0.27 0.22 0.28 1.2 0.21 0.09 0.10 2.2 0.16 0.05 0.06 3.0 300 0.40 0.27 0.26 1.5 0.27 0.15 0.16 1.8 0.16 0.06 0.08 2.8

4. BU

LGU

LAR

ve TAR

TIŞMA

Ali B

OLA

T

68


69

4.1.3. Mısır Bitkisi Üzerinde Sağlanan Bağıl Tutunma Oranları

Araştırmada iki farklı uygulama hacmi (150-300) için kullanılan

konsantrasyonlar aynı olması nedeniyle birim alana püskürtülen BSF miktarı farklı

olacağından, 150 ve 300 l/ha’lık uygulama dozajlarını doğrudan karşılaştırmak için

bağıl tutunma oranları hesaplanmıştır.

4.1.3.1 Birinci Dönem Bağıl Tutunma Oranları

Araştırmada birinci dönem için sağlanan bağıl tutunma oranlarına ait varyans

analiz sonuçları Çizelge 4.11’de verilmiştir.

Çizelge 4.11. Birinci Dönem Bağıl Tutunma Oranları Varyans Analiz Sonuçları


Kareler Toplamı

F Değeri

Kareler Toplamı

F Değeri

Tekerrür 3 13,9953 1,9418 3,7331 0,8742 Yöntem 9 1481,4814 68,5156** 2612,9613 203,9548** Hata 27 64,8676 38,4344


Çizelge 4.11 incelendiğinde birinci uygulama dönemi ve denemenin

yürütüldüğü 2008 ve 2009 yıllarında yöntemler bakımından sağlanan bağıl tutunma

oranları, p<0.01 önem düzeyinde istatistiki olarak farklı olduğu görülmektedir.

Bitki üzerin püskürtülen BSF miktarının yöntemlere göre sağladığı ortalama

bağıl tutunma oranları ve bunların LSD karşılaştırma testine göre istatistiki grupları

Çizelge 4.12’de verilmiştir.


70

Çizelge 4.12. Birinci Dönem Ortalama Kalıntı Miktarları ve Bağıl Tutunma Oranları Püskürtme Yöntemleri


2008 2009 Ortalama

Kalıntı (µg/cm2)

BTO (%)*

Ortalama Kalıntı

(µg/cm2)

BTO (%)*

GKH 150 0.21 22,9 de 0.21 24,0 e 300 0.50 27,0 c 0.41 23,3 e

TD 150 0.20 21,6 e 0.20 22,5 ef 300 0.44 23,8 d 0.31 17,8 g

İH 150 0.20 21,8 de 0.20 22,8 ef 300 0.43 23.0 de 0.37 21,3 f

GKHHA 150 0.40 42,7 a 0.41 46,7 a 300 0.52 27,8 c 0.50 28,5 c

TX3HA/TX6HA 150 0.29 31,9 b 0.32 36,3 b 300 0.51 27,6 c 0.46 26,4 d

LSD0.01 2,248 1.731 *: Sütunda aynı harf ile gösterilen değerler LSD testine göre p<0.01 düzeyinde farksızdır.

Çizelge 4.12 incelendiğinde, araştırmanın yürütüldüğü 2008 yılında bitki

üzerinde tutunan bağıl tutunma oranları % 21.6- 42.7 değeri arasında değişim

göstermiştir. Yöntemler arasında sağlanan en yüksek bağıl tutunma oranı, 150 l/ha

uygulama hacminde GKHHA yönteminden olurken, bunu % 31.9 değeri ile 150 l/ha

ugulama hacminde TX3HA yöntemi izlemiştir. Araştırmanın yürütüldüğü 2009

yılında ise, yöntemlere göre sağlanan bağıl tutunma oranları % 17.8- 46.7 arasında

değişim göstermiştir. Yöntemler arasında sağlanan bağıl tutunma oranını birinci yıla

benzer şekilde gerçekleşmiş ve en yüksek oran 150 l/ha uygulama hacminde,

GKHHA yöntemi ile sağlanırken, bunu % 36.3 değeri ile 150 l/ha uygulama

hacminde TX3HA yöntemi izlemiştir. Birinci dönem uygulamalarında, yardımcı

hava akımlı yöntemlerden sağlanan ortalama kalıntı miktarları, 300 l/ha uygulama

hacimlerinde daha yüksek elde edilmesine rağmen, 150 l/ha uygulama hacminde

sağlanan bağıl tutunma oranları daha fazla olmuştur. Diğer bir ifade ile birinci

gelişme döneminde uygulama hacminin arttırılması, bitki üzerinde sağlanan bağıl

tutunma oranına olumlu bir etki oluşturmadığı söylenebilir.


71

4.1.3.2. İkinci Dönem Bağıl Tutunma Oranları

Araştırmada ikinci dönem için sağlanan bağıl tutunma oranlarına ait varyans

analiz sonuçları Çizelge 4.13’de verilmiştir.

Çizelge 4.13. İkinci Dönem Bağıl Tutunma Oranları Varyans Analiz Sonuçları


Kareler Toplamı

F Değeri

Kareler Toplamı

F Değeri

Tekerrür 3 3,5670 0,6705 4,4149 0,8573 Yöntem 11 2659,8999 136,3680** 2798,2351 148,1917** Hata 33 58,5159 56,6476


Çizelge 4.13 incelendiğinde ikinci uygulama dönemi ve 2008 ve 2009

yıllarında, yöntemler bakımından sağlanan bağıl tutunma oranları, p<0.01 önem

düzeyinde istatistiki olarak farklı olduğu görülmektedir.

Bitki üzerine püskürtülen BSF miktarının yöntemlere göre sağladığı ortalama

bağıl tutunma oranları ve bunların LSD karşılaştırma testine göre istatistiki grupları

Çizelge 4.14’te verilmiştir.

Çizelge 4.14. İkinci Dönem Ortalama Kalıntı Miktarları ve Bağıl Tutunma Oranları


Uygulama

Hacmi (l/ha)

2008 2009 Ortalama

Kalıntı (µg/cm2)

BTO (%)*

Ortalama Kalıntı

(µg/cm2)

BTO (%)*

GKH 150 0.13 26.6 c 0.13 30,4 c 300 0.16 17.5 e 0.17 20.0 g

TD 150 0.09 18.3 e 0.09 20.9 fg 300 0.14 15.2 f 0.14 16.4 h

İH 150 0.08 17.5 e 0.08 19.7 g 300 0.13 13.6 f 0.12 14.5 ı

GKHHA 150 0.18 36,9 a 0.17 38.8 a 300 0.22 22.6 d 0.21 24,3 d

TX3HA/TX6HA 150 0.14 29.1 b 0.13 32.6 b 300 0.20 21.1 d 0.19 22,2 ef

GKHYA 150 0.17 36.6 a 0.16 37,5 a 300 0.21 22.2 d 0.20 23,4 de



72

Araştırmanın ikinci döneminde, 2008 yılı için yöntemlerden sağlanan bağıl

tutunma oranları % 15.2 - 36.9 arasında değişim göstermiştir. Bu dönemde elde

edilen en yüksek bağıl tutunma oranı 150 l/ha uygulama hacminde GKHHA

yöntemiyle sağlanırken, bunu 150 l/ha uygulama hacminde % 36.6 değeri ile

GKHYA yöntemi izlemiştir. Araştırmanın yürütüldüğü 2009 yılında ise, bağıl

tutunma oranları, % 14.5 - 38.8 oranları arasında değişmiş ve en yüksek değeri 150

l/ha uygulama hacminde GKHHA yöntemi sağlamıştır. GKHYA yöntemi ise, % 37.5

değeri ile GKHHA yöntem ile aynı istatistiki grupta yer almıştır. Araştırmanın

birinci döneminde olduğu gibi ikinci dönem uygulamalarında da yöntemlerden

sağlanan ortalama kalıntı miktarları 300 l/ha uygulama hacminde daha yüksek

olmasına rağmen, bağıl tutunma oranları 150 l/ha uygulama hacminde daha yüksek

olmuştur. Bunun nedeni, daha yüksek uygulama hacmi kullanılarak ilaç hedefe daha

fazla su ile verilmektedir. Böylece, bitki üzerinde sağlanan kalıntı miktarları da artış

göstermektedir. Oysa araştırmanın bu döneminde uygulama hacminin arttırılması ile

yöntemlerden elde edilen bağıl tutunma oranları artmamıştır. Bu durumda uygulama

hacmindeki artışın bitki üzerindeki kalıntı miktarına olumlu bir etkisinin olmadığı

ifade edilebilir.

4.2. Bitki Yaprak ve Saplarındaki Kaplama Oranları

4.2.1. Bitki Gelişimi Birinci Dönemindeki Kaplama Oranları

Araştırmanın bu döneminde mısır bitkisi bitki boyu 50-60 cm olarak

ölçülmüştür. Bu dönemde yaprakaltı memeli uygulama dışındaki tüm yöntemler ile

püskürtme uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Bu dönemdeki örneklemeler, bitkinin

yaprak üstü, yaprak altı ve bitki sapı üzerinde olmuştur.


73

4.2.1.1. Birinci Dönemde 150 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Üzerinde Sağlanan

Kaplama Oranları

Araştırmanın 2008 ve 2009 yıllarında birinci dönem 150 l/ha uygulama hacmi

için sağlanan kaplama oranlarına ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.15’te

verilmiştir.

Çizelge 4.15. Birinci Dönem 150 l/ha Uygulama Hacmi Kaplama Oranı Varyans Analiz Sonuçları


Kareler Ortalaması

F Değeri

Kareler Ortalaması

F Değeri

Tekerrür 3 0.82254 0.1662 0.65451 0.5135 Yöntem 4 177.249 35.8215** 119.521 93.7795** Yöntem x bölge 8 31.5092 15.2676** 38.1543 24.0052** Hata 30 2.064 1.589 ** : 0.01 seviyesinde önemlidir.


yıllarında yöntemler ve yöntem x bölge interaksiyonu bakımından sağlanan ortalama

kaplama oranının p<0.01 önem düzeyinde istatistiki olarak farklı olduğu

görülmektedir.

Denemelerin her iki yılında da bitki üzerindeki örnekleme noktalarına göre

sağlanan ortalama kaplama oranları ve bunların LSD karşılaştırma testine göre

istatistiki grupları Çizelge 4.16’da verilmiştir.

Çizelge 4.16. Birinci Dönem 150 l/ha Uygulama Hacminde Bitki Örnekleme Yüzeylerinde Sağlanan Kaplama Oranları (%)


Kaplama Oranı (%) 2008 2009

Yapr. Üstü

Yapr. Altı


Üstü Yapr Altı


GKH 30.4 6.4 7.1 14.6 b 4.7 29.4 4.1 5.0 12.8 b 7.1 TD 19.8 2.3 5.6 9.2 d 8.3 19.6 2.8 7.1 9.8 c 6.9 İH 28.0 2.8 3.1 12.1 c 9.8 29.7 4.1 3.1 12.3 b 7.2 GKHHA 31.9 11.5 12.6 18.7 a 2.8 31.1 6.8 13.7 17.2 a 4.6 TX3HA 30.6 7.9 13.6 17.4 a 3.8 29.4 9.4 11.7 16.8 a 3.1



74

Çizelge 4.16 incelendiğinde, 2008 yılı birinci dönem 150 l/ha uygulama

hacminde en yüksek ortalama kaplama % 18.7 ile GKHHA yönteminden

sağlanırken, bunu % 17.4 değeri ile istatistiki olarak aynı ve üst grupta yer alan

TX3HA yöntemi izlemiştir. GKH yöntemi ise, % 14.6 ortalama kaplama oranı ile

istatistiki olarak bir alt grupta yer almıştır. Aynı çizelgede 2009 yılında, elde edilen

ortalama kaplama oranları incelendiğinde, denemenin yürütüldüğü bir önceki yıla

benzer olarak en yüksek değeri % 17.2 ile GKHHA yönteminden elde edilirken,

TX3HA yöntemi % 16.8 ile aynı ve üst grupta yer almıştır.

Araştırmada denemeye alınan TD yöntemiyle üretilen damlaların hava

kabarcığı içerdiği ve hedefe çarpma sonucu parçalanıp kaplama oranını arttırdığı

söylenmesine (Özkan ve Fox; 1998; Gajtkowskı ve ark., 2005) rağmen, bu çalışmada

bu sonucu kanıtlayan veriye rastlanmamıştır.

Araştırma kapsamında yaprak üst/alt yüzeylerinde elde edilen kaplama

oranları, ideal durum olan 1/1’den uzak sonuçlar sağlanmıştır. Bu koşullara ulaşan en

yakın oranlar, 2008 yılı için 2.8 ile GKHHA yönteminden, denemenin yürütüldüğü

2009 yılında ise, 3.1 ile TX3HA yöntemi ile olmuştur. Denemenin yürütüldüğü her

iki yıl için de ideal duruma en yakın değerleri, yardımcı hava akımının kullanıldığı

yöntemler sağlamıştır. Bu durum yardımcı hava akımının özellikle yaprak alt

yüzeylerinde kalıntı miktarını arttırdığını göstermektedir.

Araştırmada uygulanan püskürtme yöntemlerinden her biri için bitki

yüzeyinden sağlanan toplam kaplama oranlarının bitki yüzeylerinde oluşturduğu

oransal dağılım Şekil 4.5’te verilmiştir.


75

2008 2009

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

KH TD IH

KH-HA

TX6-HA

KH TD IH

KH-HA

TX6-H

A


Bitk

i Yüz

eyi K

apla

ma

Dağı

lım O

ranı

(%)


Şekil 4.5. Birinci dönem 150 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kaplama oranı

dağılımları (%)

Şekil 4.5. incelendiğinde, 2008 yılına ait yöntemlerden elde edilen bitki

yüzeyi kaplama oranlarının örnekleme noktalarına göre dağılımları incelendiğinde,

yaprak üst yüzeyinde sağlanan en yüksek oran % 82.4 değeri ile İH yöntemi ile

olurken, yaprak alt yüzeyinde % 20.6 dağılım oranı ile GKHHA yönteminden elde

edilmiştir. Bitki sapı dağılım oranı bakımından ise, en yüksek değer % 26.1 ile

TX3HA yönteminden sağlanmıştır. Aynı Çizelgede 2009 yılına elde edilen veriler

incelendiğinde, yaprak üst yüzeyinde en yüksek dağılım oranı % 80.3 değeri ile İH

yönteminden, yaprak alt yüzeyinde % 18.7 değeri ile TX3HA yönteminden ve bitki

sapında ise, % 26.6 değeri ile GKHHA yönteminden sağlanmıştır. Denemenin

yürütüldüğü her iki yıl için de İH yönteminden yaprak üst yüzeyinde en yüksek

değerler elde edilmiştir. Ancak bu yöntem ile yaprak alt yüzeylerinde sağlanan oran

düşük olmuştur. Bunun yanı sıra denemenin yürütüldüğü her iki yılda da hava akımlı

yöntemler, bitki sapında daha fazla kaplama sağlamışlardır. Mısır Koçankurdu’ nun

bitki sapından gövde içerisine girdiği düşünüldüğünde, hava akımlı yöntemlerin, bu

zararlıya karşı daha etkin olabileceği söylenebilir.


76

4.2.1.2. Birinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Yüzeyi Üzerinde

Sağlanan Kaplama Oranları

Araştırmanın 2008 ve 2009 yılları birinci döneminde 300 l/ha uygulama

hacmi için sağlanan ortalama kalıntı miktarı varyans analiz sonuçları Çizelge 4.17’de

verilmiştir.

Çizelge 4.17. Birinci Dönem 300 l/ha Yöntemlere Göre Sağlanan Kaplama Oranı Varyans Analiz Sonuçları


Kareler Ortalaması

F Değeri

Kareler Ortalaması

F Değeri

Tekerrür 3 3.67411 0.5097 2.36623 0.7268 Yöntem 4 188.041 26.0869** 179.674 55.1903** Yöntem x bölge 8 14.7472 2.5118* 12.4388 7.5743** Hata 30 5.871 1.64200 ** : 0.01 seviyesinde önemlidir; * : 0.05 seviyesinde önemlidir

Çizelge 4.17 incelendiğinde, araştırmanın yürütüldüğü 2008 yılında

yöntemler arasında p<0.01 önem düzeyinde ve yöntem x bölge interaksiyonu

bakımından ise p<0.05 önem düzeyinde istatistiki olarak farklılık olduğu

görülmektedir. Araştırmanın yürütüldüğü 2009 yılında ise, yöntemler ve yöntem x

bölge interaksiyonu bakımından p<0.01 önem düzeyinde istatistiki farklılık olmuştur.

Bitki üzerindeki örnekleme yüzeylerine göre sağlanan ortalama kaplama

oranları ve bunların LSD karşılaştırma testine göre istatistiki grupları Çizelge 4.18’de

verilmiştir.

Çizelge 4.18. Birinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacminde Bitki Örnekleme Yüzeylerinde Sağlanan Kaplama Oranları (%)


Kaplama Oranı (%)) 2008 2009

Yapr. Üstü

Yapr. Altı


Üstü Yapr. Altı


GKH 30.9 7.0 15.8 17.9 b 4.4 30.9 8.5 15.1 18.2 d 3.6 TD 22.4 2.7 9.9 11.5 d 8.3 28.4 3.7 8.0 13.3 d 7.7 İH 27.5 3.8 13.3 14.9 c 7.1 30.3 4.4 10.1 14.9 c 6.8 GKHHA 35.8 6.0 19.4 19.9 ab 5.9 35.1 7.3 18.4 20.2 b 4.8 TX3HA 35.2 8.5 20.4 21.3 a 4.1 37.3 10.3 21.0 22.9 a 3.6



77

Çizelge 4.18 incelendiğinde, 2008 yılında yöntemler arasında elde edilen en

yüksek ortalama kaplama oranı % 21.3 ile TX6HA yönteminden sağlanırken, bunu

% 19.9 değeri ile istatistiki olarak aynı grupta yer alan GKHHA yöntemi izlemiştir.

GKH yöntem ise % 17.9 ortalama kaplama oranı ile istatistiki olarak bir alt grupta

yer almıştır. Araştırmanın ikinci yılı olan 2009 yılında ise, en yüksek ortalama

kaplama oranı TX6HA yönteminden elde edilirken, yardımcı hava akımının

kullanıldığı diğer yöntem olan GKHHA ise, % 20.2 değeri ile istatistiki olarak bir alt

grupta yer almıştır. Dursun (1996), yardımcı hava akımlı uygulamaların klasik

uygulamaya göre, % 2.6-30.7 arasında kaplama oranında artış sağladığını

belirtmiştir. Araştırmanın bu döneminde de buna paralel olarak, yardımcı hava

akımının kullanıldığı yöntemler ile klasik yönteme göre, daha fazla kaplama oranları

elde edilmiştir.

Yaprak üst/alt yüzeylerinde elde edilen kaplama oranları bakımından hem

2008 hem de 2009 yılı için ideal koşul olan 1/1’e en yakın değerler sırasıyla 4.1 ve

3.6 ile TX6HA yönteminden sağlanmıştır. Damla karakteristiklerinde de belirtildiği

gibi TX6 memesi ile üretilen hacimsel ortalama çap değerleri daha yüksek olması bu

meme tipi ile yapılan uygulamalarda bitki üzerinde daha homojen bir ilaç dağılımı

oluşturmuştur.



oransal dağılım Şekil 4.6’da verilmiştir.

Şekil 4.6. incelendiğinde, 2008 yılına ait yöntemlerden elde edilen bitki

yüzeyi kaplama oranları dağılımları bakımından, yaprak üst yüzeyinde sağlanan en

yüksek dağılım oranı % 64.0 değeri ile TD yöntemi ile sağlanırken aynı yöntem

yaprak alt yüzeyindeki dağılım oranı % 7.7 ile en düşük oranda olmuştur. Yaprak alt

yüzeyindeki en yüksek dağılım oranı ise, % 13.3 ile TX6HA yönteminden

sağlanmıştır. Bitki sapında ise, en yüksek oran % 31.8 değeri ile TX6HA

yönteminden sağlamıştır.


78

2008 2009

0

10

20

30

40

50

60

70

80

GKH TD IH

GKHHA

TX6H

AGKH TD IH

GKHHA

TX6H

A


Bitk

i Yüz

eyi K

apla

ma

Dağılı

m O

ranı

(%)


Şekil 4.6. Birinci dönem 300 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kaplama oranı


Aynı Çizelgede 2009 yılına elde edilen veriler incelendiğinde, kaplama

oransal dağılımı bakımından, birinci yıl olduğu gibi yaprak üst yüzeyinde en yüksek

oranı % 70.8 değeri ile TD yöntemi sağlarken aynı yöntem yaprak alt yüzeyindeki

dağılımı % 9.2 ile en düşük oranda olmuştur Yaprak alt yüzeyindeki en yüksek

dağılım oranını ise, % 15.7 ile GKH yöntemi sağlamıştır. Bitki sapında sağlanan

dağılım oranları bakımından ise, en yüksek değeri % 30.5 ile TX6HA yöntemi

sağlamıştır.

4.2.2. Bitki Gelişimi İkinci Dönemindeki Kaplama Oranları

Araştırmanın bu döneminde mısır bitkisi boyu 210-230 cm sınırları arasında

ölçüldüğünden örneklemeler için bitki düşey düzlemde 3 bölgeye ayrılmış ve kalıntı

örneklemesine paralel biçimde suya duyarlı kartlar hedef noktalara yerleştirilmiştir.


79

4.2.2.1. İkinci Dönemde 150 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Üzerinde Sağlanan

Kaplama Oranları

Araştırmanın ikinci dönemi 150 l/ha uygulama hacmi için sağlanan ortalama

kaplama oranları varyans analiz sonuçları Çizelge 4.19’da verilmiştir.

Çizelge 4.19. İkinci Dönem 150 l/ha Bitki Yüzeyi Ortalama Kaplama Oranları Varyans Analiz Sonuçları


Kareler Ortalaması

F Değeri

Kareler Ortalaması

F Değeri



Çizelge 4.19 incelendiğinde, denemenin yürütüldüğü 2008 ve 2009 yıllarında

yöntemler ve yöntem x bölge interaksiyonu bakımından sağlanan ortalama kaplama

oranlarının p<0.01 önem düzeyinde istatistiki olarak farklı olduğu görülmektedir. Bu

da kullanılan yöntemler arasında oluşan kaplama oranlarında farlılıklar olduğunu

göstermektedir.



verilmiştir.


Yüzeylerinde Sağlanan Kaplama Oranları (%) Püskürtme Yöntemleri

2008 2009 Üst

Bölge Orta

Bölge Alt

Bölge CV


Orta Bölge

Alt Bölge

CV (%)** Ort.*

GKH 11.1 4.9 4.0 57.3 6.7 c 8.4 5.3 3.9 38.6 5.9 d TD 8.2 3.2 3.1 24.3 4.8 d 9.7 5.9 3.4 18.7 6.3 cd İH 4.8 3.6 3.3 60.2 3.9 e 6.8 3.4 2.8 50.1 4.3 e GKHHA 10.1 5.6 6.1 19.4 7.3 ab 11.9 7.5 4.9 49.7 8.1 a TX3HA 9.5 6.1 6.7 34.3 7.4 a 10.0 5.5 6.7 43.4 7.4 b GKHYA 8.1 7.4 4.9 24.5 6.8 bc 7.8 7.0 5.3 31.2 6.7 c

LSD0.01 0.451 0.517 *: Sütunda aynı harf ile gösterilen değerler LSD testine göre p<0.01 düzeyinde farksızdır. **CV(%): Bölgelere göre kaplama değişkenliği


80

Çizelge 4.20 incelendiğinde, 2008 yılında en yüksek ortalama kaplama oranı

% 7.4 değeri ile TX3HA yönteminden sağlanırken, bunu % 7.3 değeri ile istatistiki

olarak aynı ve üst grupta yer alan GKHHA yöntemi izlemiştir.

Araştırmanın ikinci yılı olan 2009 yılında ise, en yüksek ortalama kaplama

oranı % 8.1 değeri ile GKHHA yönteminden sağlanırken, yardımcı hava akımının

kullanıldığı diğer yöntem olan TX3HA ise, % 7.4 değeri ile istatistiki olarak bir alt

grupta yer almıştır. Denemenin yürütüldüğü her iki yılda da yardımcı hava akımının

kullanıldığı yöntemlerde daha yüksek kaplama oranları elde edilmiştir. Bunun

nedeni, hava akımı kullanılarak yapılan uygulamalarda, püskürtülen damlaların hava

akımının etkisi ile bitki üst bölgesinin yanı sıra bitki orta ve alt bölgelerine kadar

taşınabilmesi olduğu söylenebilir. Benzer şekilde, Bauer ve Raetano (2000),

yardımcı hava akımının kullanıldığı uygulamaların, bitki orta ve alt kısımlarında

kaplama oranında artış sağlandığını belirtmişlerdir.

Araştırmada kullanılan yöntemlere ait bitki bölgelerinde oluşturduğu

değişkenlik değerleri (CV) bakımından 2008 yılında, GKHHA yöntemi % 19.4

değeri ile en düşük değeri göstererek bitki bölgelerinde daha tekdüze bir dağılım

oluşturmuştur. Araştırmada uygulanan püskürtme yöntemlerinden her biri için bitki


oransal dağılımı Şekil 4.7’de verilmiştir.


81

2008 2009

0

10

20

30

40

50

60

GKH TD IH

GKHHA

TX3H

A

GKHYAGKH TD IH

GKHHATX

3HA

GKHYA


Bitk

i Yüz

eyi K

apla

ma

Dağılı

m O

ranı

(%)


Şekil 4.7. İkinci dönem 150 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kaplama oranı


Şekil 4.7 incelendiğinde, 2008 yılında yöntemlerden elde edilen bitki yüzeyi

kaplama dağılım oranları incelendiğinde bitki üst bölgesinde en yüksek dağılım oranı

% 56.5 ile TD yönteminden ve bitki orta bölgesinde ise, % 36.2 ile GKHYA

yönteminden sağlanmıştır. Bitki alt bölgesinde ise, % 29.9 değeri ile TX3HA

yöntemi en yüksek dağılımı oranını oluşturmuştur.

2009 yılı için ise, bitki üst bölgesinde en yüksek oran % 52.3 değeri ile İH

yönteminden, orta bölgede % 34.3 değeri ile GKHYA ve alt bölgede ise, % 30.3

değeri ile TX3HA yönteminden sağlanmıştır.

Denemenin yürütüldüğü her iki yıl içinde bitki orta bölgesinde GKHYA

yönteminin etkili olduğu görülmektedir. Bunun nedeni, GKHYA yöntemi ile bitki

orta bölümlerinde püskürtme yapan memelerin, bu bölgede oluşan ilaç kaplama

oranını arttırdığı söylenebilir.


82

4.2.2.2. İkinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacmi İle Bitki Yüzeyi Üzerinde

Sağlanan Kaplama Oranları

Araştırmanın ikinci dönemi 300 l/ha uygulama hacmi için sağlanan ortalama

kaplama oranları varyans analiz sonuçları Çizelge 4.21’de verilmiştir.

Çizelge 4.21. İkinci Dönem 300 l/ha Bitki Yüzeyi Ortalama Kaplama Oranları Varyans Analiz Sonuçları


Kareler Ortalaması

F Değeri

Kareler Ortalaması

F Değeri

Tekerrür 3 0,34296 0,9909 0,02864 0,0736 Yöntem 5 35,2806 101,9379** 40,8622 104,950** Yöntem x bölge 10 5,92698 18,6844** 6,16957 8,2891** Hata 36 0,3172 0,7443 ** : 0.01 seviyesinde önemlidir.

Çizelge 4.21 incelendiğinde, denemenin yürütüldüğü 2008 ve 2009 yıllarında

yöntemler ve yöntem x bölge interaksiyonu bakımından sağlanan ortalama kaplama

oranları bakımından, p<0.01 önem düzeyinde istatistiki olarak farklı olduğu

görülmektedir.



verilmiştir.

Çizelge 4.22. İkinci Dönem 300 l/ha Uygulama Hacminde Bitki Örnekleme Yüzeylerinde Sağlanan Kaplama Oranları (%)


2008 2009 Üst

Bölge Orta

Bölge Alt

Bölge CV


Orta Bölge

Alt Bölge

CV (%)** Ort.*

GKH 10.5 7.6 4.4 39.7 7.5 c 9.9 7.0 4.6 36.9 7.2 c TD 10.4 6.5 3.8 48.2 6.9 d 8.7 3.7 3.6 47.0 5.3 d İH 7.3 4.0 2.6 47.5 4.6 e 7.0 3.8 3.6 55.1 4.7 e GKHHA 13.0 8.5 6.0 51.1 9.2 a 12.5 9.4 5.5 42.6 9.1 a TX6HA 10.3 8.6 6.2 38.0 8.4 b 10.9 9.1 5.7 38.4 8.6 b GKHYA 11.8 11.5 4.0 24.2 9.1 a 11.2 10.2 3.9 30.5 8.4 b

LSD0.01 0.511 0.542 *: Sütunda aynı harf ile gösterilen değerler LSD testine göre p<0.01 düzeyinde farksızdır. **CV(%): Bölgelere göre kaplama değişkenliği


83

Çizelge 4.22 incelendiğinde, 2008 yılında en yüksek ortalama kaplama oranı

% 9.2 değeri ile GKHHA yönteminden sağlanırken, bunu % 9.1 değeri ile istatistiki

olarak aynı ve üst grupta yer alan GKHYA yöntemi izlemiştir. TX6HA yöntemi ise,

% 8.4 değeri ile istatistiki olarak bir alt grupta yer almıştır. Denemenin yürütüldüğü

2009 yılında ise, en yüksek ortalama kaplama oranı % 9.1 değeri ile GKHHA

yönteminden sağlanırken, TX6HA ve GKHYA yöntemleri ise sırasıyla % 8.6 ve %

8.4 değerleri ile istatistiki olarak bir alt grupta yer almışlardır. Araştırmanın bu

döneminde elde edilen verilere göre, yardımcı hava akımının kullanıldığı

uygulamalar olan GKHHA ve TX6HA yöntemleri, GKH yönteme oranla 2008

yılında sırasıyla % 22.6 ve % 12.0 ve 2009 yılında sırasıyla % 26.3 ve % 19.4

oranında daha fazla kaplama oranları oluşturmuştur.

Araştırmanın bu döneminde, bitki bölgelerinde oluşan kaplama oranı

değişkenliği (CV) bakımından ise, 2008 ve 2009 yıllarında GKHYA yöntemi

sırasıyla % 24.2 ve % 30.5 değerleri en düşük değerleri sağlayarak, en iyi dağılımları

göstermiştir. Diğer bir ifade ile GKHYA yöntemi ile kullanılan yaprak altı memeler

ilacın bitki bölgelerinde daha benzer yayılmasını sağlamıştır.



oransal dağılım Şekil 4.8’de verilmiştir.

Buna göre, örnekleme yüzeylerinden sağlanan kaplama dağılım oranları

incelendiğinde, 2008 yılında bitki üst bölgesinde sağlanan en yüksek dağılım oranı %

52.3 ile İH yönteminden sağlanırken, bitki orta bölgesinde % 41.9 ile GKHYA

yönteminden ve bitki alt bölgesinde ise, % 24.8 ile TX6HA yönteminden sağlamıştır.

2009 yılına ait bitki yüzeyi kaplama oranı dağılımları incelendiğinde ise, bitki üst

bölgesinde oluşan en yüksek değer % 54.5 ile TD yönteminden, bitki orta bölgesinde

% 40.3 değeri ile GKHYA yönteminden ve bitki alt bölgesinde ise, % 22.5 değeri ile

TX6HA yönteminden elde edilmiştir.


84

2008 2009

0

10

20

30

40

50

60

GKH TD IH

GKHHA

TX6H

A

GKHYAGKH TD IH

GKHHATX

6HA

GKHYA


Bitk

i Yüz

eyi K

apla

ma

Dağılı

m O

ranı

(%)


Şekil 4.8. İkinci dönem 300 l/ha uygulama hacmi bitki yüzeyi kaplama oranı


Denemenin yürütüldüğü her iki yıl için de bitki üst bölgesinde, en yüksek

oransal dağılım İH yönteminden sağlanmasına karşın, aynı yöntem bitki orta ve alt

bölgelerinde aynı başarıyı gösterememiştir. Bunun yanı sıra bitki orta bölgesinde en

yüksek kaplama oranı dağılımını sağlayan GKHYA yöntemi, bitki alt bölgesinde en

düşük dağılımı göstermiştir.

Araştırma kapsamında, ikinci dönem uygulamalarında bitki bölgelerine ait

örnekleme yüzeylerinden sağlanan kaplama miktarları 2008 ve 2009 yılları için

sırasıyla Çizelge 4.23. ve 4.24’de verilmiştir. Her iki yıla ait çizelgeler

incelendiğinde, bitki bölgelerinin tamamında (üst-orta-alt), bitki yaprak üst

yüzeylerindeki örneklemelerde sağlanan kaplama oranları, yaprak alt yüzeyleri ve

bitki sapı değerlerinden daha yüksek olmuştur.


85

Çizelge 4.23. 2008 Yılı İkinci Dönem Bitki Bölgelerine Ait Örnekleme Yüzeylerinde Sağlanan Kaplama Oranları (%) Püskürtme Yöntemleri



Yaprak Altı


Üstü Yaprak


Üstü Yaprak


GKH 150 17,5 8,2 7,8 2,1 8,1 3,3 3,4 2,4 5,4 2,9 4,0 1,9 300 18,4 5,0 8,1 3,7 12,0 5,3 5,6 2,3 9,3 1,6 2,5 5,7

TD 150 15,3 4,2 5,4 3,7 5,7 1,6 2,4 3,7 4,3 2,1 3,0 2,0 300 20,3 3,0 7,9 6,7 12,9 2,8 4,0 4,6 7,8 1,6 2,3 5,0

İH 150 8,0 2,2 4,3 3,7 5,6 1,9 3,4 2,9 5,3 1,6 3,3 3,4 300 12,5 2,7 6,7 4,6 6,1 3,6 2,4 1,7 4,9 1,4 1,7 3,7

GKHHA 150 19,7 6,4 4,4 3,1 9,0 3,5 4,3 2,6 8,3 4,6 5,5 1,8 300 21,6 9,6 7,8 2,3 14,6 7,6 3,6 1,9 11,9 3,4 3,0 3,5

TX3HA/TX6HA 150 16,7 6,0 6,1 2,8 8,9 3,9 5,7 2,3 8,9 5,2 6,1 1,7 300 17,4 6,4 7,2 2,7 13,7 6,8 5,5 2,0 11,2 3,2 4,5 3,5

GKHYA 150 12,5 6,7 5,3 1,9 11,5 4,8 6,1 2,4 8,2 3,2 3,5 2,5 300 16,6 8,9 10,2 1,9 18,7 10,7 5,2 1,7 8,0 2,4 1,8 3,3

Çizelge 4.24. 2008 Yılı İkinci Dönem Bitki Bölgelerine Ait Örnekleme Yüzeylerinde Sağlanan Kaplama Oranları (%) Püskürtme Yöntemleri

Uygulama

Hacmi (l/ha)

Üst Bölge Orta Bölge Alt Bölge

Yaprak Üstü

Yaprak Altı


Üstü Yaprak


Üstü Yaprak


GKH 150 15,4 5,8 4,1 2,7 10,2 3,5 2,3 2,9 6,7 2,6 2,5 2,6 300 16,6 4,6 8,6 3,6 12,7 4,0 4,4 3,2 9,9 1,8 2,2 5,6

TD 150 18,2 4,1 7,0 4,5 11,2 3,0 3,8 3,8 6,1 2,0 2,2 3,1 300 17,2 2,4 6,6 7,1 7,1 1,7 2,3 4,2 6,7 1,9 2,2 3,5

İH 150 10,2 2,9 7,4 3,5 5,0 3,8 1,4 1,3 3,9 1,2 3,4 3,2 300 14,0 1,8 5,4 7,6 6,6 2,9 1,9 2,2 6,8 1,4 2,0 4,9

GKHHA 150 19,9 8,0 7,8 2,5 12,8 6,6 3,1 1,9 8,8 3,0 3,0 2,9 300 20,3 8,8 8,5 2,3 15,7 8,4 4,4 1,9 10,6 2,9 3,0 3,7

TX3HA/TX6HA 150 17,7 5,9 6,4 3,0 9,0 1,9 5,7 4,7 9,3 5,3 5,7 1,8 300 17,5 6,4 8,8 2,7 14,3 6,8 6,4 2,1 10,3 2,3 4,7 4,5

GKHYA 150 10,4 7,3 5,7 1,4 11,5 4,6 5,0 2,5 9,9 2,9 3,2 3,4 300 15,9 9,3 8,6 1,7 17,0 9,1 4,7 1,9 6,1 3,5 2,1 1,7

4. BU

LGU

LAR

ve TAR

TIŞMA

Ali B

OLA

T

85


86

4.3. İlaç Kayıpları

İlaç kayıplarının değerlendirilmesinde, bitki üzerinde tutunamayıp, yere

düşen ya da direk yere ulaşan kalıntı miktarları dikkate alınmıştır. Belirlenen ilaç

kayıpları denemenin yürütüldüğü dönemlerde her iki uygulama hacmi (150-300 l/ha)

için ayrı olarak değerlendirilmiştir.

4.3.1. Birinci Dönemdeki İlaç Kayıpları

Araştırmanın birinci döneminde denemenin yürütüldüğü yıllarda, her bir

uygulama hacmi için sağlanan ilaç kayıplarına ait varyans analiz sonuçları Çizelge


Çizelge 4.25. Birinci Dönem İlaç Kayıp Miktarları Varyans Analiz Sonuçları Ana Faktörler SD

2008 2009 150 l/ha 300 l/ha 150 l/ha 300 l/ha

KT F KT F KT F KT F Tekerrür 3 0.0010 0.2442 0.00107 0.1427 0.0087 3.3973 0.0103 4.5072 Yöntem 4 0.4218 75.77** 0.05410 5.368** 0.2466 72.071** 0.0533 17.44** Hata 12 0.0166 0.03023 0.0102 0.0091



yıllarında yöntemler arasında, p<0.01 önem düzeyinde istatistiki olarak farklı olduğu

görülmektedir. Diğer bir ifade ile yöntemler farklı düzeylerde ilaç kayıpları

oluşturmuşlardır.

İlaç kayıplarını belirlemek amacıyla örnekleme yüzeylerinden sağlanan

ortalama ilaç kayıp miktarları ve bunların LSD karşılaştırma testine göre istatistiki

grupları Çizelge 4.26’da verilmiştir.


87

Çizelge 4.26. Birinci Dönem İlaç Kayıp Miktarları (µg/cm2) Püskürtme Yöntemleri 2008 2009

150 l/ha* 300 l/ha* 150 l/ha* 300 l/ha* GKH 0.38 c 0.47 bc 0.38 c 0.42 b TD 0.33 cd 0.47 bc 0.34d 0.44 b İH 0.31 d 0.44 c 0.34 cd 0.41 b GKHHA 0.69 a 0.58 a 0.64 a 0.51 a TX3HA/TX6HA 0.54 b 0.53 ab 0.45 b 0.54 a

LSD0.01 0.05 0.07 0.04 0.04 *: Sütunda aynı harf ile gösterilen değerler LSD testine göre p<0.01 düzeyinde farksızdır.

Çizelge 4.26 incelendiğinde, birinci dönem uygulamalarında, 2008 yılı ilaç

kayıp miktarları bakımından, hem 150 hem de 300 l/ha uygulama hacminde sağlanan

en yüksek değerler sırasıyla 0.69 µg/cm2 ve 0.58 µg/cm2 değerleri ile GKHHA

yöntemi ile sağlanmıştır. Denemenin yürütüldüğü 2009 yılı için ise, 150 l/ha

uygulama hacminde en yüksek değer 0.64 µg/cm2 ile GKHHA yönteminden

sağlanırken, 300 l/ha uygulama hacminde TX6HA ve GKHHA yöntemleri sırasıyla

0.54 µg/cm2 ve 0.51 µg/cm2 değerleri ile aynı ve üst grupta yer almışlardır. Birinci

dönem uygulamalarında, yardımcı hava akımlı uygulamaların daha yüksek ilaç

kayıpları oluşmasının nedeni, bu uygulamalarda yaprak alan indeksinin küçük olması

neneniyle özellikle hava akımlı uygulamalarda yüksek damla taşıma hızı nedeniyle

damlaların önemli bir bölümünün doğrudan toprak yüzeyine çötürülmesidir. Bunun

sonucu olarak, araştırmada kullanılan yöntemlerin tamamında 300 l/ha uygulama

hacminde birim alana uygulanan BSF miktarı daha fazla olduğundan, 150 l/ha

uygulama hacmine göre daha yüksek ilaç kayıplarına neden olmuştur.

4.3.2. İkinci Dönemdeki İlaç Kayıpları

Araştırmanın ikinci döneminde denemenin yürütüldüğü yıllarda, her bir

uygulama hacmi için sağlanan ilaç kayıplarına ait varyans analiz sonuçları Çizelge



88

Çizelge 4.27. İkinci Dönem İlaç Kayıp Miktarları Varyans Analiz Sonuçları Ana Faktörler SD

2008 2009 150 l/ha 300 l/ha 150 l/ha 300 l/ha

KT F KT F KT F KT F Tekerrür 3 0.0014 0.7293 0.00301 1.0147 0.0007 0.5153 0.0022 1.2281 Yöntem 5 0.0976 30.52** 0.05251 10.60** 0.1130 49.38** 0.0277 9.055** Hata 15 0.0095 0.01486 0.0068 0.0091 ** : 0.01 seviyesinde önemlidir.

Çizelge 4.27 incelendiğinde, ikinci uygulama dönemi için denemenin

yürütüldüğü 2008 ve 2009 yıllarında, yöntemler arasında p<0.01 önem düzeyinde

istatistiki olarak farklı olduğu görülmektedir.

İlaç kayıplarını belirlemek amacıyla örnekleme yüzeylerinden sağlanan

ortalama ilaç kayıp miktarları ve bunların LSD karşılaştırma testine göre istatistiki

grupları Çizelge 4.28’de verilmiştir.

Çizelge 4.28. İkinci Dönem Ortalama İlaç Kayıp Miktarları (µg/cm2) Püskürtme Yöntemleri 2008 2009

150 l/ha* 300 l/ha* 150 l/ha* 300 l/ha* GKH 0.17 de 0.21 c 0.17 cd 0.23 d TD 0.19 d 0.28 b 0.13 e 0.27 bc İH 0.15 e 0.24 b 0.15 de 0.25 c GKHHA 0.33 a 0.34 a 0.33 a 0.34 a TX3HA/TX6HA 0.27 b 0.33 a 0.26 b 0.28 b GKHYA 0.23 c 0.24 bc 0.21 c 0.24 cd


Çizelge 4.28 incelendiğinde, ikinci dönem uygulamalarında 2008 yılı ilaç

kayıp miktarları bakımından her iki uygulama hacminde sırasıyla 0.33 ve 0.34

µg/cm2 değerleri ile GKHHA yöntemi daha yüksek ilaç kaybı oluşturmuştur.

Denemenin yürütüldüğü 2009 yılında ise, birinci yıla benzer olarak GKHHA yöntem

sırasıyla 0.33 ve 0.34 µg/cm2 değerleri en yüksek ilaç kayıp miktarlarını

oluşturmuştur. Hava akımının kullanıldığı yöntemler özellikle bitki alt bölgesinde

daha yüksek kalıntı ve kaplama oranı oluşturmuşlardır. Ancak püskürtülen damlalar

bu bölgede yaprak yüzeyine tutunduğu gibi bir kısmı da hava akımının etkisi ile yere

ulaşmaktadır. Bundan dolayı hava akımlı uygulamalarda daha yüksek ilaç kayıp

miktarları oluşmaktadır.


89

4.3.3. Bağıl İlaç Kayıp Oranları

Araştırmanın her iki dönemi için sağlanan yöntemlere göre bağıl ilaç kayıp

oranlarına ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.29’da verilmiştir.

Çizelge 4.29. Bağıl İlaç Kayıp Oranlarına Ait Varyans Analiz Sonuçları

Ana Faktörler Birinci Dönem İkinci Dönem

2008 2009 2008 2009 KT F KT F KT F KT F

Tekerrür 1,7240 0,1388 42,2811 5,9640 3,8286 0,6488 4,9299 1,3082 Yöntem 3735,0 100,2** 2957,59 139,0** 898,15 41,507** 860,13 62,24** Hata 111,81 63,804 64,915 41,452


Çizelge 4.29 incelendiğinde araştırmanın yürütüldüğü her iki dönemde de

yöntemler bakımından sağlanan bağıl ilaç kayıp oranları p<0.01 önem düzeyinde

istatistiki olarak farklı olduğu görülmektedir. Araştırmanın yürütüldüğü 2008 ve

2009 yıllarında ve her iki uygulama döneminde sağlanan ortalama bağıl ilaç kayıp

oranları ve bunların LSD karşılaştırma testine göre istatistiki grupları Çizelge 4.30’da

verilmiştir.

Çizelge 4.30. Yöntemlere Ait Ortalama Bağıl İlaç Kayıp Oranları Püskürtme Yöntemleri

Uygulama

Hacmi (l/ha)

Birinci Dönem İkinci Dönem 2008 BKO (%)*

2009 BKO (%)*

2008 BKO (%)*

2009 BKO (%)*

GKH 150 25.5 c 25.8 c 11.4 d-f 11.9 d 300 15.7 f 14.0 f 7.1 h 7.8 h

TD 150 22.2 d 22.6 d 10.1 e-g 9.2 f-h 300 15.7 f 14.6 f 8.7 gh 9.1 f-h

İH 150 20.7 d 23.2 d 22.4 a 22.5 a 300 14.8 f 13.7 f 11.6 d-f 11.2 de

GKHHA 150 46.2 a 42.7 a 18.4 b 17.4 b 300 19.6 de 17.0 e 11.1 d-f 9.4 fg

TX3HA/TX6HA 150 36.0 b 30.1 b 15.8 c 14.0 c 300 17.6 ef 18.0 e 8.3 gh 8.0 gh

GKHYA 150 - - 12.9 d 9.2 f-h 300 - - 9.4 gh 9.1 f-h



90

Çizelge 4.30 incelendiğinde, araştırmanın yürütüldüğü 2008 ve 2009

yıllarında, birinci dönem toprak yüzeyine ulaşan bağıl ilaç kayıp oranları bakımndan

en yüksek değerler sırasıyla % 46.2 ve % 42.7 değerleri ile 150 l/ha uygulama

hacminde GKHHA yöntemi ile sağlanmıştır. Araştırmanın ikinci döneninde ise,

sağlanan en yüksek ilaç kayıp oranları 2008 ve 2009 yılı için sırasıyla % 22.4 ve %

22.5 değerleri ile İH yönteminden olmuştur. İkinci dönem uygulamalarında hava

akımının kullanıldığı yöntemlerde, bağıl ilaç kayıp oranları daha düşük olmuştur.

Bunun nedeni, daha yüksek yaprak yoğunluğuna (artan YAI) sahip ikinci dönemde

püskürtülen damlaların, hava akımı etkisi ile bitki üzerinde tutunması sağlanmıştır.

4.4. Biyolojik Etkinlik Değerlendirme Sonuçları

Biyolojik etkinlik değerlendirmelerinin belirlenmesine yönelik yapılan

sayımlarda; bulaşık bitki, bitki gövdesinde delik sayısı ve bitki gövdesi içerisindeki

canlı larva ve pupa sayıları dikkate alınmıştır. Yöntemlere ait biyolojik etki

değerlendirmeleri, denemenin yürütüldüğü her yıl ve her bir uygulama hacmi (150-

300 l/ha) için ayrı olarak belirlenmiştir.

4.4.1. Bulaşık Bitki Açısından Yöntemlerin Sağladığı Biyolojik Etkinlik

Araştırmada yöntemlere ait bulaşık bitki sayılarının oluşturduğu etkinlik

değerlerinin varyans analiz sonuçları Çizelge 4.31’de verilmiştir.

Çizelge 4.31. Bulaşık Bitki Etki Değerleri Varyans Analiz Sonuçları Ana Faktörler SD

2008 2009 150 l/ha 300 l/ha 150 l/ha 300 l/ha

KT F KT F KT F KT F Tekerrür 3 195.9 4.0353* 241.98 4.3062* 42.02 0.8952 58.174 1.9228 Yöntem 5 1064.0 13.14** 916.98 9.790** 1129.9 14.44** 1026.5 20.35** Hata 15 242.77 280.97 234.73 151.27

*: 0.05 seviyesinde önemlidir, ** : 0.01 seviyesinde önemlidir.


91

Çizelge 4.31 incelendiğinde, denemenin yürütüldüğü 2008 ve 2009 yıllarına

ait bulaşık bitki biyolojik etkinlik değerleri bakımından, yöntemler arasında p<0.01

önem düzeyinde istatistiki olarak fark olduğu görülmektedir.

Biyolojik etkinlik değerlendirmelerinde, bulaşık bitki açısından 150 l/ha

uygulama hacminde her bir yöntemle elde edilen bulaşık bitki sayıları ve bu sayımlar

sonucunda oluşan ortalama biyolojik etkinlik değerleri incelenmiştir. Elde edilen

ortalama değerlerin LSD karşılaştırma testine göre istatistiki grupları Çizelge 4.32’de

verilmiştir.

Çizelge 4.32. 150 l/ha Uygulama Hacmi ile Bulaşık Bitki Açısından Yöntemlerin Biyolojik Etkinlik Değerleri


2008 (Ort. ± SH) 2009 (Ort. ± SH) Bulaşık Bitki Sayısı (adet)

Biyolojik Etkinlik (%)

Bulaşık Bitki Sayısı (adet)


GKH 15.8±0.3 34.8±1.9 b 16.8±0.4 33.0±1.6 b TD 18.8±0.2 22.5±0.9 c 19.8±0.3 21.0±1.2 c İH 18.3±0.5 24.5±2.5 c 21.8±0.2 14.0±1.0 c GKHHA 11.5±0.2 52.5±1.1 a 15.3±0.2 39.0±0.7 b TX3HA 13.5±0.2 44.3±0.8 ab 13.8±0.2 45.0±0.7 a GKHYA 14.0±0.1 42.2±0.6 ab 17.0±0.3 32.0±1.4 b Kontrol (İlaçsız) 24.3±0.2 - 25.0±0 -

LSD0,01 8.97 5.96 *: Sütunda aynı harf ile gösterilen değerler LSD testine göre p<0.01 düzeyinde farksızdır.

Çizelge 4.32 incelendiğinde, 2008 yılında bulaşık bitki sayıları bakımından

kontrol parsellerinde en yüksek değerler sağlanırken, en düşük ortalama bulaşık bitki

sayısı 11.5 GKHHA yöntemden elde edilmiştir. Aynı yıl biyolojik etkinlik değerleri

bakımından incelendiğinde, en yüksek etkinlik değeri %52.5 ile GKHHA yöntemden

sağlanırken bunu, TX3HA ve GKHYA yöntemleri istatistiki olarak aynı üst grupta

yer alarak izlemiştir. Aynı çizelgede 2009 yılı verileri incelendiğinde, en yüksek

ortalama bulaşık bitki sayısı 21.8 bitki ile İH yönteminden, en düşük bulaşık bitki

sayısı ise, 13.8 adet ile TX3HA yönteminden elde edilmiştir. 2009 yılı bulaşık bitki

etkinlik değerleri bakımından ise, en yüksek etki oranı % 45.0 ile TX3HA

yönteminden sağlanmıştır. Klasik yöntem olarak adlandırılan GKH yöntemi, hava

akımlı uygulamalardan daha düşük biyolojik etkinlik sonuçları sağlanmıştır. Hava

akımlı yöntemlerden sağlanan kaplama oranı ve kalıntı miktarı değerlerinin daha


92

yüksek olması. Böylece bu yöntemler ile değme etkili ilaçlar kullanılarak mücadelesi

yapılan Mısırkurdu ve Mısır Koçankurdu ile daha yüksek oranda biyolojik etkinlik

başarısı oluşmuştur.

Bulaşık bitki açısından yapılan biyolojik etkinlik değerlendirmelerinde 300

l/ha uygulama hacmi için her bir yöntemden elde edilen ortalama bulaşık bitki

sayıları ve biyolojik etkinlik değerleri ve etkinlik değerlerin LSD karşılaştırma

testine göre istatistiki grupları Çizelge 4.33’de verilmiştir.

Çizelge 4.33. 300 l/ha Uygulama Hacmi ile Bulaşık Bitki Açısından Yöntemlerin Biyolojik Etkinlik Değerleri


2008 (Ort. ± SH) 2009 (Ort. ± SH) Bulaşık Bitki Sayısı (adet)


Bulaşık Bitki Sayısı (adet)


GKH 15.5±0.4 35,1±2.2 b 14.5±0.1 42,0±0.4 a TD 15.3±0.2 36,4±0.7 b 19.5±0.2 22,0±1.5 b İH 18.3±0.5 23,6±2.7 c 19.0±0.2 24,0±1.7 b GKHHA 12.5±0.2 47,8±1.2 a 13.2±0.4 47,0±0.7 a TX6HA 11.0±0.2 54,1±1.1 a 13.2±0.2 47,0±0.7 a GKHYA 15.5±0.2 35,2±1.5 b 14.0±0.2 44,0±0.9 a Kontrol (İlaçsız) 24.0±0.1 - 25.0±0 -

LSD0,01 10,47 4,78 *: Sütunda aynı harf ile gösterilen değerler LSD testine göre p<0.01 düzeyinde farksızdır.

Çizelge 4.33’ te 300 l/ha uygulama hacminde sağlanan bulaşık bitki sayıları

ve biyolojik etkinlik değerleri incelendiğinde, denemenin yürütüldüğü her iki yıl için

de kontrol parsellerinde en yüksek bulaşık bitki sayıları elde edilmiştir. 2008 yılında

elde edilen ortalama en düşük bulaşık bitki sayısı 11.0 ile TX6HA yönteminden,

2009 yılında ise, 13.2 değeri ile GKHHA ve TX6HA yöntemlerinden sağlanmıştır.

Biyolojik etkinlik değerleri bakımından ise, 2008 yılında %54.1 değeri ile TX6HA

yöntemi, 2009 yılında ise, % 47.0 değeri ile GKHHA ve TX6HA yöntemleri en

yüksek biyolojik etkinlik değerlerini sağlamıştır.


93

4.4.2. Gövdede Delik Sayısı Biyolojik Etki Değerlendirmeleri

Araştırmada yöntemlere ait delik sayıları bakımından oluşan etkinlik

değerlerinin varyans analiz sonuçları Çizelge 4.33’te verilmiştir.

Çizelge 4.34. Gövdede Delik Sayısı Bakımından Sağlanan Biyolojik Etki Değerleri Varyans Analiz Sonuçları

Ana Faktörler SD

2008 2009 150 l/ha 300 l/ha 150 l/ha 300 l/ha

KT F KT F KT F KT F Tekerrür 3 26.95 2.539 42.57 2.4267 63.78 4.357 65.754 2.7252 Yöntem 5 787.0 44.48** 830.18 28.39** 511.4 20.96** 2363.1 58.76** Hata 15 53.07 87.71 73.19 120.64



ait yöntemler arasında gövdedeki delik sayısı bakımından sağlanan biyolojik etki

değerleri bakımından, p<0.01 önem düzeyinde istatistiki olarak farklı olduğu

görülmektedir.

Biyolojik etkinlik değerlendirmelerinde, gövdede delik sayısı açısından 150

l/ha uygulama hacminde her bir yöntemle elde edilen gövdede delik sayıları ve bu

sayımlar sonucunda oluşan ortalama biyolojik etkinlik değerleri incelenmiştir. Elde

edilen ortalama değerlerin LSD karşılaştırma testine göre istatistiki grupları Çizelge

4.35’te verilmiştir.

Çizelge 4.35. 150 l/ha Uygulama Hacmi ile Gövdede Delik Sayısı Açısından Ortalama Biyolojik Etkinlik Değerleri (%)


2008 (Ort. ± SH) 2009 (Ort. ± SH) Gövdede Delik Sayısı (adet)


Gövdede Delik Sayısı (adet)


GKH 61.0±0.2 37.9±0.5 d 97.3±0.9 51.3±0.1 b TD 53.3±0.5 45.8±0.3 c 104.5±2.1 47.5±1.2 bc İH 64.5±0.9 34.4±0.7 d 110.3±0.6 44.6±1.0 c GKHHA 41.8±0.5 57.4±0.7ab 80.3±0.5 59.7±0.6 a TX3HA 38.0±0.8 61.2±1.0 a 80.5±2.2 59.6±0.4 a GKHYA 45.0±0.4 54.2±0.6 b 123.8±2.2 37.8±1.6 d Kontrol (İlaçsız) 98.5±1.2 - 199.7±1.7 -



94

Çizelge 4.35 incelendiğinde, 150 l/ha uygulama hacminde gövdede delik

sayıları bakımından, denemenin yürütüldüğü her iki yıl için de kontrol parsellerinde

en yüksek değerler elde edilmiştir. Buna göre 2008 yılında gövdede delik sayısı

bakımından oluşan en düşük ortalama değer 38.0 ile TX3HA yönteminden, 2009

yılında ise, 80.3 ile GKHHA yönteminden elde edilmiştir. Elde edilen gövdede delik

sayılarının oluşturduğu biyolojik etkinlik değerleri bakımından ise, denemenin

yürütüldüğü her iki yıl için de yardımcı hava akımlı yöntemler en yüksek değerleri

oluşturmuştur. Buna göre 2008 yılında % 61.2 ile TX3HA ve 2009 yılında ise, %

59.7 değeri ile GKHHA yöntemleri en yüksek etkinlik değerlerini sağlamıştır.

Denemenin yürütüldüğü her iki yılda da bitki üzerindeki delik sayısı etki değerleri

bakımından, GKH yöntem istatistiki olarak alt gruplarda yer almıştır.

Gövdede delik sayısı bakımından yapılan biyolojik etkinlik

değerlendirmelerinde 300 l/ha uygulama hacmi için her bir yöntemden elde edilen

ortalama sayılar, bu sayım sonuçlarına göre oluşan biyolojik etkinlik değerleri ve

etkinlik değerlerin LSD karşılaştırma testine göre istatistiki grupları Çizelge 4.36’da

verilmiştir.

Çizelge 4.36. 300 l/ha Uygulama Hacmi ile Gövdede Delik Sayısı Açısından Ortalama Biyolojik Etkinlik Değerleri (%)


2008 (Ort. ± SH) 2009 (Ort. ± SH) Gövdede Delik Sayısı (adet)


Gövdede Delik Sayısı (adet)


GKH 51.5±1.2 43.6±1.3 cd 112.7±1.5 45.4±1.1b TD 48.5±0.9 46.8±1.2 c 126.2±1.0 38.7±0.4c İH 54.5±0.5 40.3±0.8 d 112.2±1.8 45.6±0.5b GKHHA 32.5±0.5 64.3±0.8ab 74.2±0.3 63.9±0.3a TX6HA 31.0±0.6 66.1±0.7 a 74.0±0.4 64.0±0.4a GKHYA 38.0±0.3 58.4±0.3 b 115.0±1.9 44.2±0.7b Kontrol (İlaçsız) 91.5±0.5 - 206.3±1.7 -


Çizelge 4.36 incelendiğinde, 300 l/ha uygulama hacminde gövdede delik


en yüksek değerler elde edilmiştir. Buna göre gövdede delik sayısı bakımından en

düşük ortalama sayılar 2008 ve 2009 yıllarında sırasıyla 31.0 adet ve 74.0 adet ile


95

TX6HA yönteminden elde edilmiştir. Araştırmada kullanılan tüm yöntemlerde elde

edilen gövdede delik sayıları 2009 yılında daha yüksek olmuştur. Bunun nedeni,

2009 yılında zararlı populasyonun denemenin yürütüldüğü alanda bir önceki yıla

göre, daha yüksek olduğu söylenebilir. Aynı çizelgede biyolojik etkinlik değerleri

bakımından 2008 yılında sağlanan biyolojik etkinlik değerleri % 40.3 – 66.1

değerleri arasında değişim göstermiş ve en yüksek etkinlik değerini TX6HA yöntemi

sağlamıştır. 2009 yılında ise, biyolojik etkinlik değerleri % 38.7 – 64.0 değerleri

arasında değişim göstererek, en yüksek etkinlik değerini denemelerin bir önceki

yılında da olduğu gibi, TX6HA yöntemi sağlanmıştır. Hava akımlı diğer bir yöntem

olan GKHHA yöntemi ise, % 63.9 biyolojik etkinlik değeri ile TX6HA ile istatistiki

olarak aynı ve üst grupta yer almıştır. Denemenin yürütüldüğü her iki yılda da bitki

üzerindeki delik sayısı etkinlik değerleri bakımından, GKH yöntem istatistiki olarak

alt gruplarda yer almıştır. Yapılan literatür araştırmalarında, yardımcı hava akımı ile

yapılan ilaç uygulamalarının biyolojik etkinlik değerleri önemli düzeyde arttırdığı

bilinmektedir (Girinstei ve ark., 1988 Mercan ve ark., 1988, Mulrooney ve

Skoldager, 1997) Araştırmanın bu döneminde ve denemenin yürütüldüğü her iki

uygulama hacmin de de yardımcı hava akımının kullanıldığı yöntemlerde klasik

yöntem olarak adlandırılan pülverizatörlere oranla daha yüksek biyolojik etkinlik

sağlanmıştır.

4.4.3. Canlı (Larva+Pupa) Sayıları bakımından Biyolojik Etkinlik

Değerlendirmeleri

Araştırmada yöntemlere ait canlı larva ve pupaların oluşturduğu etkinlik

değerlerinin varyans analiz sonuçları Çizelge 4.37’da verilmiştir.

Çizelge 4.37. Canlı (larva+pupa) Etki Değerleri Varyans Analiz Sonuçları Ana Faktörler SD

2008 2009 150 l/ha 300 l/ha 150 l/ha 300 l/ha

KT F KT F KT F KT F Tekerrür 3 74.860 1.3811 227.15 2.86 101.15 1.380 39.185 2.27 Yöntem 5 2227. 24.65** 1423.4 10.78** 1042.6 8.53** 1296.4 45.2** Hata 15 271.01 395.94 366.31 86.048



96


ait yöntemler arasında canlı (larva+pupa) sayıları biyolojik etki değerleri

bakımından, p<0.01 önem düzeyinde istatistiki olarak farklılık olduğu görülmektedir.

Biyolojik etkinlik değerlendirmelerinde, canlı (larva+pupa) sayıları açısından

150 l/ha uygulama hacminde her bir yöntemle elde edilen sayılar ve bu sayılara göre

belirlenen ortalama biyolojik etkinlik değerleri incelenmiştir. Elde edilen ortalama

değerlerin LSD karşılaştırma testine göre istatistiki grupları Çizelge 4.38’de

verilmiştir.

Çizelge 4.38. 150 l/ha Uygulama Hacmi ile Canlı Larva+Pupa Açısından Ortalama Biyolojik Etkinlik Değerleri (%)


2008 (Ort. ± SH) 2009 (Ort. ± SH) Canlı larva+pupa

(adet) Biyolojik

Etkinlik (%) Canlı larva+pupa

(adet) Biyolojik

Etkinlik (%) GKH 14.8±0.5 42.6±2.1 c 59.3±1.0 39.6±1.4 bc TD 14.3±0.5 44.9±1.2 c 63.0±1.6 35.9±1.9 c İH 19.3±0.3 25.0±2.0 d 79.5±1.0 19.2±0.9 d GKHHA 7.8±0.3 70.3±0.6 a 44.8±0.5 54.4±0.7 a TX3HA 8.0±0.3 69.0±0.9 ab 48.8±1.0 50.5±0.9ab GKHYA 10.5±0.4 59.5±3.9 b 46.3±0.7 52.9±0.9 a Kontrol (İlaçsız) 26.0±0.8 - 98.5±0.6 -


Çizelge 4.38 incelendiğinde, 150 l/ha uygulama hacminde canlı larva+pupa


en yüksek değerler elde edilmiştir. Buna göre canlı larva+pupa sayısı bakımından en

düşük ortalama değer 2008 yılında 7.8 adet ve 2009 yılında 44.8 adet ile GKHHA

yönteminden sağlanmıştır. Elde edilen canlı larva+pupa sayılarının oluşturduğu

biyolojik etkinlik değerleri bakımından, sağlanan en yüksek değerler 2008 ve 2009

yıllarında sırasıyla % 70.3 ve % 54.4 değerleri ile ile GKHHA yönteminden elde

edilmiştir. Diğer bir hava akımlı yöntem olan TX3HA yöntemi ise, denemenin

yürütüldüğü 2008 ve 2009 yıllarında da sırasıyla % 69.0 ve % 50.5 değerleri ile

istatistiki olarak üst grupta yer alımıştır. Denemenin yürütüldüğü her iki yılda da

bitki üzerindeki delik sayısı etki değerleri bakımından, GKH yöntem istatistiki olarak

alt gruplarda yer almıştır.


97

Canlı larva+pupa sayısı bakımından yapılan biyolojik etkinlik

değerlendirmelerinde 300 l/ha uygulama hacmin için her bir yöntemden elde edilen

ortalama sayılar, sayım sonuçlarına göre oluşan biyolojik etkinlik değerleri ve

etkinlik değerlerin LSD karşılaştırma testine göre istatistiki grupları Çizelge 4.39’da

verilmiştir.

Çizelge 4.39. 300 l/ha Uygulama Hacmi ile Canlı Larva+Pupa Açısından Ortalama Biyolojik Etkinlik Değerleri (%)


2008 (Ort. ± SH) 2009 (Ort. ± SH) Canlı larva+pupa

(adet) Biyolojik

Etkinlik (%) Canlı larva+pupa

(adet) Biyolojik

Etkinlik (%) GKH 8.5±0.3 69.3±1.0 a 56.8±0.5 43.7±0.3 bc TD 14.0±0.4 49.9±0.6 b 78.3±1.5 22.5±0.7 d İH 15.3±0.5 43.8±3.4 b 61.8±1.1 38.6±1.4 c GKHHA 7.8±0.3 71.3±2.0 a 40.8±1.0 59.7±0.4 a TX6HA 5.8±0.3 79.1±1.1 a 43.5±0.4 56.7±0.8 a GKHYA 12.3±0.3 55.3±2.1 b 53.5±1.0 46.8±1.1 b Kontrol (İlaçsız) 28.0±0.9 - 101.0±1.6 -


Çizelge 4.39 incelendiğinde, 300 l/ha uygulama hacminde canlı larva+pupa


en yüksek değerler elde edilmiştir. Buna göre gövdede canlı larva+pupa sayısı

bakımından en düşük ortalama değerler 2008 yılında 5.8 adet ile TX6HA

yönteminden, 2009 yılında ise, 40.8 adet ile GKHHA yönteminden elde edilmiştir.

Araştırmada kullanılan tüm yöntemlerde elde edilen canlı larva+pupa sayıları 2009

yılında daha yüksek olmuştur. Biyolojik etkinlik değerleri bakımından 2008 yılında

sağlanan değerler % 43.8 – 79.1 arasında değişim göstermiş ve en yüksek etkinlik

değerini istatistiki olarakta üst grupta yer alan TX6HA yöntemi sağlamıştır. Klasik

yöntem olarak adlandırılan GKH yöntemi ise, % 69.3 değeri ile istatistiki olarak aynı

üst grupta yer almıştır. 2009 yılında sağlanan biyolojik etkinlik değerleri % 22.5 –

59.7 arasında değişmiş ve en yüksek biyolojik etkinlik değerini istatistiki olarak üst

grupta yer alan GKHHA yöntemi sağlamıştır. Bir diğer hava akımlı yöntem olan

TX6HA yöntemi ise, % 56.7 değeri ile istatistiki olarak aynı üst grupta yer almıştır.


98

Araştırma kapsamında biyolojik etkinlik değerlerinin belirlenmesinde seçilen

bitkiler üzerinde sayımlar gerçekleştirilmiştir. Bu sayımlarda, sağlanan mısırkurdu ve

ve mısır koçankurduna ait canlı larva +pupa sayıları da ayrı olarak belirlenmiş ve bu

sayımlardan oluşan ortalama değerler Çizelge 4.40 verilmiştir.

Çizelge 4.40. Mısırkurdu ve Mısır Koçankurdu Ortalama Sayıları (adet)


Mısır Koçankurdu (S.nanogrioides) Mısırkurdu (O. nubalis) 2008

(Ort.±SH) 2009

(Ort.±SH) 2008

(Ort.±SH) 2009

(Ort.±SH) 150 l/ha

300 l/ha

150 l/ha

300 l/ha

150 l/ha

300 l/ha

150 l/ha 300 l/ha

GKH 10.5±0.3 5.8±0.2 33.8±0.8 37.3±0.9 4.3±0.4 2.8±0.2 25.5±1.0 19.5±1.3 TD 6.0±0.3 10.8±0.5 29.3±0.9 50.8±0.7 7.5±0.5 3.3±0.4 25.4±2.0 27.5±1.9 İH 7.3±0.4 11.5±0.5 37.5±0.7 42.5±0.4 6.3±0.6 3.8±0.4 27.0±2.4 19.3±1.5 GKHHA 13.0±0.4 3.8±0.3 52.5±1.6 23.5±0.5 3.0±0.2 4.0±0.3 26.8±0.9 17.3±0.8 TX3HA/TX6HA 5.0±0.4 4.0±0.2 18.0±0.5 30.5±0.7 3.0±0.3 1.8±0.3 19.5±1.4 13.0±1.1 GKHYA 6.0±0.2 6.0±0.2 20.0±0.6 34.5±0.5 4.5±0.4 6.3±0.5 263±1.0 19.0±1.1 Kontrol(İlaçsız) 16.3±0.5 18.3±0.4 62.8±1.6 69.5±3.4 9.8±0.9 9.8±0.6 35.8±1.2 31.5±2.3

Çizelge 4.40 incelendiğinde, gerek mısırkurdu ve gerekse mısır koçankurdu

sayıları bakımından kontrol parsellerinde daha sayıda canlı larva ve pupa değerleri

elde edilmiştir. Ayrıca denemenin yürütüldüğü her iki yıl ve uygulama hacminde de

Mısır koçankurdu sayıları Mısırkurdu’ na göre daha fazla olmuştur. Bu da

denemenin yürütüldüğü bölged Mısır koçankurdu populasyonun daha yüksek

olduğunu göstermektedir.

5. SONUÇLAR ve ÖNERİLER Ali BOLAT

99

5. SONUÇLAR ve ÖNERİLER

Bitki yüzeyi ilaç kalıntı miktarları bakımından elde edilen sonuçlar aşağıda

maddeler halinde özetlenmiştir.

1- Denemenin yürütüldüğü 2008 ve 2009 yılları birinci ve ikinci dönemde,

yöntemlerin tamamında 300 l/ha uygulama hacmi ile bitki yüzeyi

üzerinde sağlanan kalıntı miktarı, 150 l/ha uygulama hacminden daha

yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca her iki dönem ve her iki uygulama

hacmi için de yaprak üst yüzeyinde sağlanan kalıntı miktarları yaprak altı

ve bitki sapı değerlerinden yüksek olduğu saptanmıştır.

2- Birinci dönemde her iki uygulama hacminde de en yüksek kalıntı

miktarının elde edildiği GKHHA yöntemi, klasik yöntem olan GKH

yöntemine göre, 150 l/ha uygulama hacminde % 95.2 ve 300 l/ha

uygulama hacminde % 21.9 daha fazla kalıntı oluşturduğu belirlenmiştir.

3- Denemenin yürütüldüğü 2008 ve 2009 yılları ikinci döneminde,

yöntemlerin tamamında 300 l/ha uygulama hacmi ile bitki yüzeyi

üzerinde sağlanan kalıntı miktarı, 150 l/ha uygulama hacminden daha

yüksek olduğu saptanmıştır. Ayrıca bu dönemde, her iki uygulama hacmi

için de bitki üst bölgesinde sağlanan kalıntı miktarları, bitki orta ve alt

bölgesinden daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

4- İkinci dönem kalıntı miktarları bakımından, yardımcı hava akımlı

uygulamalar bitki üzerinde tutunan kalıntı miktarlarını arttırmış, en

yüksek kalıntı miktarı artışları bitki alt bölgesinde olduğu belirlenmiştir.

5- Denemenin yürütüldüğü 2008 ve 2009 yılları ikinci dönemlerinde, bitki

bölgelerindeki (üst-orta-alt) örnekleme yüzeylerinde, yaprak üst

yüzeylerinde sağlanan kalıntı miktarları yaprak altı ve bitki sapı

değerlerinden daha yüksek bulunmuştur.

6- Araştırmanın yürütüldüğü 2008 ve 2009 yıllarında, birinci dönemde

olduğu gibi ikinci dönem uygulamalarında da yöntemlerden sağlanan

ortalama kalıntı miktarları 300 l/ha uygulama hacminde daha yüksek


100

olmasına rağmen, bağıl tutunma oranları (BTO), 150 l/ha uygulama

hacminde daha yüksek bulunmuştur.

7- Püskürtülen iz maddesinin hedef yüzey üzerinde tutunma oranı dikkate

alındığında (BTO); denemenin yürütüldüğü her yıllarda yöntemlerin

tamamında, ikinci dönemde sağlanan oranlar, birinci döneme göre daha

düşük olduğu tespit edilmiştir.

Bitki yüzeyi kaplama oranı bakımından araştırmada elde edilen sonuçlar

aşağıda maddeler halinde özetlenmiştir.

1- Denemenin yürütüldüğü 2008 ve 2009 yıllarında birinci dönem ortalama

kaplama oranı sonuçlarına göre, 150 l/ha uygulama hacminde en yüksek

kaplama oranı sağlayan GKHHA yöntemi GKH yöntemine göre % 28.1

ve 300 l/ha uygulama hacminde en yüksek ortalama kaplama oranını

sağlayan TX3HA yöntemi ise, GKH yöntemine göre % 22.5 daha fazla

kaplama sağladığı saptanmıştır.

2- Birinci dönem ve her iki yılda da 300 l/ha uygulama hacminde sağlanan

ortalama kaplama oranları, yöntemlerin tamamında 150 l/ha ile sağlanan

ortalama kaplama oranlarından yüksek olduğu belirlenmiştir.

3- Birinci dönem ve 150 l/ha uygulama hacminde en yüksek ortalama

kaplama oranının elde edildiği GKHHA yöntemi, klasik yöntem olarak

adlandırılan GKH yöntemine göre % 19.1 ve 300 l/ha uygulama

hacminde en yüksek kalıntı sağlayan TX6HA yöntemine göre ise, % 25.8

daha fazla kaplama oranı oluşturduğu tespit edilmiştir.

4- Birinci dönemde yaprak üst yüzeyinde sağlanan kaplama oranlarının

yaprak alt yüzeylerinde sağlanan kaplama oranlarına (ü/a) ait sonuçları

bakımından, ideal koşul olan 1/1’e en yakın değerler, 2008 yılında 2.8

değeri ile 150 l/ha uygulama hacminde GKHHA yönteminden ve 2009

yılında ise, 3.1 değeri ile yine 150 l/ha uygulama hacminde TX3HA

yönteminden sağlanmıştır.

5- İkinci dönem uygulamalarında, her iki uygulama hacmi ve kullanılan

yöntemlerin tamamında, bitki üst bölgesinde belirlenen kaplama oranları

bitki orta ve alt bölgesine oranla daha yüksek olmuştur.


101

Toprak yüzeyi ilaç kayıp miktarları bakımından araştırmada elde edilen

sonuçlar aşağıda maddeler halinde özetlenmiştir.

1- Denemenin yürütüldüğü 2008 ve 2009 yıllarında birinci dönem toprak

yüzeyinde oluşan ilaç kayıpları bakımından, uygulama hacminin 150

l/ha’dan 300 l/ha’a yükseltilmesi durumunda, GKH, İH ve TD

yöntemlerinde ortalama ilaç kaybı miktarlarında artış oluşturmasına

rağmen, yardımcı hava akımının kullanıldığı yöntemlerde, ortalama ilaç

kayıp miktarlarında düşüş olduğu saptanmıştır (2009 yılı TX6HA

uygulaması dışında).

2- İkinci uygulama döneminde uygulama hacminin 150 l/ha’dan 300 l/ha’a

yükseltilmesi, ilaç kayıp miktarları bakımından araştırmada kullanılan

tüm yöntemlerde, ortalama ilaç kayıp miktarını arttırdığı saptanmıştır.

3- Bağıl ilaç kayıp oranları bakımından, birinci dönemde elde edilen

değerler, ikinci dönemdeki değerlere oranla daha yüksek olduğu

belirlenmiştir.

4- Püskürtme uygulamalarının yapıldığı birinci ve ikinci dönemlerde

denemeye alınan yöntemlerin tamamında, 150 l/ha uygulama hacmi ile

daha yüksek ortalama bağıl ilaç kayıp oranlarının oluştuğu belirlenmiştir..

Biyolojik etkinlik değerlendirmeleri bakımından elde edilen sonuçlar aşağıda

maddeler halinde özetlenmiştir.

1- Araştırma kapsamında biyolojik etki değerlerinin belirlenmesi amacıyla

incelenen özelliklere (bulaşık bitki sayısı, gövdede delik sayısı ve canlı

larva+pupa sayıları) ait yapılan sayımlarda 2009 yılında sağlanan değerler

2008 yılına göre daha yüksek olarak gerçekleşmiştir.

2- Denemenin yürütüldüğü 2008 ve 2009 yıllarında, biyolojik etkinlik

değerlendirmeleri bakımndan incelenen özelliklerin (bulaşık bitki,

gövdede delik sayısı, canlı larva+pupa) tamamında, yardımcı hava akımı

kullanılan yöntemler ile sağlanan ortalama değerler diğer yöntemlere göre

daha yüksek olarak belirlenmiştir.

3- Biyolojik etkinlik değerleri bakımından, hava akımlı uygulamalardan

sonra en yüksek etkiyi sağlayan GKHYA yöntemi, GKH yönteme göre


102

bulaşık bitki bakımından % 21.2, gövdede delik sayısı bakımından % 43.0

ve canlı larva+pupa sayısı bakımından % 39.6 oranlarında daha yüksek

etkinlik sağlamıştır.

4- Biyolojik etkinlik sonuçları bakımından elde edilen en iyi etki değerleri,

kalıntı miktarı ve kaplama oranı sonuçlarına paralel olarak çoğunlukla

300 l/ha uygulama hacminde ve yardımcı hava akımının kullanıldığı

yöntemlerde olduğu saptanmıştır.

Bu araştırmadan elde edilen sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde,

yardımcı hava akımlı uygulamaların her iki dönemde de ilaç kalıntı miktarlarını,

kaplama oranlarını arttırdığı ve bitki içerisinde oluşan ilaç penetrasyonu değerlerini

iyileştirdiği belirlenmiştir. Bunun yanı sıra yardımcı hava akımlı uygulamalar ile

sağlanan biyolojik etkinlik değerlendiri diğer yöntemlere göre daha yüksek olmuştur.

Bu nedenle ikinci ürün mısır yetiştiren üretcilere, mısır bitkisi ilaçlamasında, çatısı

yükselebilen geleneksel pülverizatörler yerine; hidrolik olarak yeterli hava hızı

oluşturabilen (>30 m/s) ve fanı hidrolik yükselebilen yardımcı hava akımlı tarla

pülverizatörleri öncelikli olarak önerilebilir.

Bunun yanı sıra, ikinci ürün mısır ilaçlama döneminde kullanılan olan

yaprakaltı meme donanımlı püskürtme çubuğu kısmen de olsa hava akımlı

uygulamalara yakın değerler göstererek geleneksel uygulama alternatif

olabilmektedir. Bu amaçla üreticiler, ellerinde mevcut bulunan çatısı yükselebilir

standart tip tarla pülverizatörlerine, maliyeti hava akımlı yöntemden düşük olan

yaprak altı meme donanımı ilave ederek, mısır bitkisi ikinci uygulama döneminde

alternatif olarak kullanabilir.

TD ve İH memeler ise, sağladığı kalıntı miktarları, kaplama oranları ve

biyolojik etkinlik değerleri bakımından, klasik yönteme olamayacağı tespit

edilmiştir.

103

KAYNAKLAR

ADANA TARIM İL MÜDÜRLÜĞÜ 2009. Adana Tarım İl Müdürlüğü Proje ve

İstatistik Şube Müdürlüğü Kayıtları. Adana.

ADE, G., RONDELLI, V. 2007. Performance of an Air-Assisted Boom Sprayer in

The Control of Colorado Betle Infestation in Potato Crops. Agre

Published By Elsevier Ltd. Volume 97, Issue 2, June 2007, p. 181-187.

ANGLADE, P. 1972. Les Sesamia. p.1389 -1400. İn A.S. Balachowsky (ed.)

entomologie appliquee a l’agriculture. II. Lepidopteres, II. Mason et Cie,

Paris.

ANONİM, 1982. Hidrolik Akışkan Gücü Mert Teknik Malzeme Yayınları İstanbul.

, 1995. Zirai Mücadele Teknik Talimatları Cilt - 1., Tarım ve Köyişleri

Bakanlığı Koruma Ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Ankara.

, 1996. Zirai Mücadele Standart İlaç Deneme Metotları Cilt-1, Tarım ve

Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel müdürlüğü, Ankara.

, 2004a. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Mısır Entegre Mücedele Teknik

Talimatı. ANKARA.

, 2004b. Spraying Systems Catalog. Printed in USA.

, 2005. Cumhuriyet Gazetesi Tarım ve Hayvancılık özel eki. Yıl-1 sayı-8.

, 2009. Türkiye İstatistik Kurumu internet sitesi (http://www.tuik.gov.tr)

BAURER, F.C., RAETANO, C.G. 2000. Air- Assisted Sprayer For The Evauation of

Deposition and Loses of Pesticide Application to Soybean Crop. Sci.

Agric. vol.57 n.2 Apr./Jun. 2000.

BAYAT A., 1986. Bitki Üzerinde İlaç Etkili Maddesi Dağılımının Fluorometrik

Yöntemle Saptanması. Fen Bil. Enst. Yüksek Lisans Semineri. ADANA.

, 1991. Turunçgil İlaçlamasında Klasik Püskürtme Yöntemleri ve

Elektrostatik Yükleme Yöntemi Etkinliğinin Belirlenmesi Üzerine Bir

Araştırma, (Doktora Tezi), Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım

Makinaları Anabilim Dalı Adana.

http://www.tuik.gov.tr)

104

BAYAT, A., ZEREN, Y., 1994. Pamuk İlaçlamasında Farklı İlaç Uygulama

Yöntemlerinin İlaç Tutunması ve İlaç Kayıpları Açısından

Değerlendirilmesi. Tarımsal Mekanizasyon 15. Ulusal Kongresi 20-22

Eylül, Antalya.

BAYAT, A., ÜREMİŞ,İ., ULUBİLİR, A., YARPUZ, N. 1996. 2000’li Yıllara

Girerken Pestisit Uygulama Yöntemlerindeki Gelişmeler. II. Ulusal Zirai

Mücadele İlaçları Simpozyomu. 18-20 Kasım. ANKARA.

BAYAT, A., SOYSAL, A., YARPUZ, N., VATANSEVER, G., ULUSOY, M.R.,

1998a. Kiraz Sineği (Rhgoletis cerasi L.)’ne Karşı Değişik İlaç Uygulama

Alet ve Yöntemlerinin Karşılaştırılması. Ç.Ü.Z.F. Dergisi 13(4) 127-136.

BAYAT A., 1998b. Yeni Geliştirilmiş Bazı Memelerin Damla Spektrumu ve Drift

Potansiyeli. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları

Bölümü Semineri. Seminer No. 98/16.

BAYAT, A., BOZDOĞAN N.Y., 1999. Hava Akımlı İlaç Uygulamalarında Hava

Hızının İlaç Tutulması Ve Dağıtımı Üzerindeki Etkisinin Araştırılması.

Ç.Ü.Z.F. Dergisi 14(3) : 43-50.ADANA.

BAYAT, A., ÖZKAN, H.E., DERKSEN, R.C., FOX, R.D., 1999a. Droplet Spectrum

and Drift Potential of Turbo Teejet andA ir Induction Nozzles. 7th

International Congress on Agricultural Mechanisation and Energy 26-27

May, 1999 Adana Turkey.

BAYAT, A., OZKAN, H.E., DERKSEN, R.C., FOX, R.D., BRAZEE, R.D., 1999b.

Wind Tunnel Evaluation of Air-Asssist Sprayer Operating Parameters. An

ASAE Meeting Presentation, Paper No: 991117, Toronto, Ontario

Canada, July 18-22.

BAYAT, A., BOZDOĞAN, N.Y., 2003. Yeni Tip Püskürtme Memelerinin (DG, AI

ve TT) İlaç Sürüklenme Potansiyellerinin Bir Rüzgar Tünelinde

Saptanması. Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 2003, 18(3):47-56.

BOZDOĞAN, N.Y., BAYAT, A., 2003. Hava Akımlı Döner Diskli Bir Memenin

(Turbofan) Farklı İşletme Koşullarındaki Sürüklenme Potansiyelinin

Rüzgar Tünelinde Saptanması. Tarımsal Mekanizasyon 21. Ulusal

Kongresi, s:216-222. KONYA.

105

BY DE MOOR, A., LANGENAKENS, J., VEREECKE, E., JAEKEN, P.,

LOOTENS, P., VANDECASTEELE, P., 2000. Image Analysis of Water

Sensitive Paper as a Tool For The Evaluation of Spray Distrubution of

Orchard Sprayers. Espect of Applaid Biology, 57, Pesticide Application,

329-341.

CERİT, İ. 2006. Dört At Dişi Mısır (zea mays indentata sturt.) Homozigot Hattından

Elde Edilen Tek Melez, Üçlü Melez ve Çift Melezlerde Tane Verimi ve

Bazı Agronomik Özelliklerin Saptanması. Fen Bilimleri Enstitüsü

Doktora Tezi. No. 959.

CORDERO, A., MALVAR R. A., BUTRON A., VELASCO P., REVILLA P., ve

ORDAS A., 1998. Population dynamics and life-cycle of corn borers in

south Atlantic European Coast. Maydica 43: 5-12.

DURSUN, E. 1996. Farklı İlaç Uygulama Yöntemlerinin Damla Sıklığına Etkilerinin

Belirlenmesi. 6. Uluslar arası Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi

Bildiri Kitabı, Ankara, 380-389.

, 2003. Domateste Yardımcı Hava Akımlı İlaç Uygulama Etkinliğinin

Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi. 9(2) 249-254.

GAJTKOWSKİ, A., 2002. The Spray Coverage Of Wheat With An Air Assisted

Sprayer And Air İnduction Nozzles Id. Journal article Accession

Number: 20033034550 Journal of Plant Protection Research 42 (2) : 173-

180.

GAJTKOWSKI, A.; BZDEGA, W.; MIGDALSKA, P. 2005. Spray Coverage In

Potatoes With Low Drift And Air-Induction Nozzles. Journal article

Accession Number: 20063065840 Journal of Plant Protection Research

45 (1) : 17-23.

GAJTKOWSKI, A., MIGDALSKA,P., BZDEGA, W., 2005. Different types of

sprayer nozzle in maize protection. Ochrona Roslin 50(6) : 18-20. 2005

GAJTKOWSKI, A., KUSTOSIK, P.M., BZDEGA, W. 2006. Quality Evaluation of

Working With Drift Guard Nozzle and Air Induction Nozzles In Maize

Spraying. Journal of Plant Protection Reserach Vol. 46, No.4 2006.

106

GRINSTEI, A., FRANKEL, H., AUSTERWEIL, MIRIAM, KRITZMAN G., 1988.

Air-Assisted Spraying of Young Cereal Plants Under

Controlled.Conditions. Crop Protection, 12(3):193-200.

GÜLER, H., URKAN, E., TOZAN, M., TEKİN, B., CANER, Ö.K., 2010. Tarımsal

Savaşım Mekanizasyonunda Teknolojik Gelişmeler, Ziraat Mühendisliği

7. Teknik Kongresi, Ankara, Cilt-1, s:627-643.

HEİLSBRONN, R.R., AND ANDERSON P.G.., 1991. Ein. Beiitrag zur

Umweltgerechten Applikation von Pflanzenschumtzmiteln. Landtechnik,

3/91: 116-119, Duesseldorf, Deutscland.

HISLOP, E.C., N.M. WESTERN, BUTLER, R., 1995. Experinmental Air-Assisted

Spraying of Maturing Cereal Crop Under Controlled Conditions. Crop

Protection, 14(1): 19-26.

JEFFREY, D.A., TAYLOR, W.A., 1991. Manipulation of Spray Deposits on Cereals

with Air Assistance. BCPC/AAB Symposium on Air Assisted Spraying in

Crop Protection, p. 273-274, UK.

KARMAN, M., 1971. Bitki koruma Araştırmaları Genel Bilgiler Denemelerin

Kuruluşu ve Değerlendirme Esasları.T.C. Tarım Bakanlığı Zirai

Mücadele ve Zirai Karantina Genel müdürlüğü Yayınları, Mesleki

Kitaplar Serisi, Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü İzmir.

KAYAPINAR, A., KORNOŞOR, S. 1990. Mısır kurtlarının doğal düşmanları ve

Biyolojik Savaşta Kullanılma Olanakları. Çevre Biyolojisi Sempozyumu,

17-19 Ekim, Ankara.

KHDAİR, A.I., CARPENTER, T.G., REİCHARD D.L. 1994. Effects Of Air Jets On

Deposition Of Charged Spray In Plant Canopies. Transaction Of The

ASAE. Vol. 37. No.5.

KNOTT, C. M., 1995., Evaluation of downwards air aissisted sprays in beas and beas

BCPC Weeds.

LARUE, P., 1984. La Sésamie du maïs (Sesamia nonagrioides Lef.) dégâts et

actualisation de la lutte. Phytoma 227:163-179.

MATTHEWS, G.A., 1992. Pesticide Application Methods. 2th Baskı. John Wiley -

Sons Inc., New York.

107

MELAMED-MADJAR, V. ve S. TAM. 1980.A field suvey of changes in the

composition of corn borer populations in Israel. Phytoparasitica 8: 201-

204.

MERCAN, S., BAYAT, A., ZEREN, Y., 1988. Tarla Pülverizatörlerinde Damlaların

Hedefe Taşınmasında Biyolojik Etkinliğin Saptanması. Tarımsal

Mekanizasyon 11. Ulusal Kogresi, s. 247-258. Erzurum.

MICHIELSEN, J. M. G. P., STALLİNGA, H.; ZANDE, J. C. VAN DE, 2001. Drift

Reduction Due To: Drop Size Spectrum Of Nozzles And Air Support.

Journal article Accession Number: 20013051853 Landbouwmechanisatie

52 (4) : 16-17.

MICHIELSEN, J. M. G. P., ZANDE, J. C. VAN DESTALLINGA, H., VELDE, P.V.

2006. Evaluating Spray Techniques and Their Spray Distribution in a

High Maize Crop to Control Western Corn Rootworm (Diabrotica).

Aspects of Applied Biology. No.77(2). : 387-394. 2006.

MULLROONEY, J. E., SKJOLDAGER, M., 1997. Evaluation of an air assisted

ground sprayer for control of Boll Weevil (Anthonomus grandis,

Coleptera: Curculionidiae) and Beet Armyworm (Spodoptera exaqua,

Lepitoptera: Noctuidae). South western Entomologi: 2222(3):315-322.

ÖZKAN, H.E., FOX, R.D., 1998. Recent Trends in Agrochemical Application inThe

USA. Proceedings of Conference on Measurement and Management of

Agrochemical Spraying Quality, Taiwan Agricultural Research Instıtute,

Taichung, Taiwan 413, ROC., p.43-59.

PANNETON, B., PHILION, THERİAULT, H., KHELIFI, M. 2000. Spray Chamber

Evaluation of Air-assisted Spraying on Brocoli. Published in Crop Sci.:

40: 444-448.

PANNETON, B., 2002. Image Analysis of Water Sensitive Card for Spray Coverage

Experiments.Applied Engineering in Agriculture. Vol. 18(2): 179-182.

PICHE, M., PANNETON, B., THERIAULT, R., 2000. Field Evaluation of Air-

Assisted Boom Spraying On Broccoli and Potato. Transaction of ASAE.

Vol.43(4): 793-799.

108

RAETANO, G.C., 2005. Air Assistance ın Sleeve Boom Sprayers. Quality In

Application Technology. Phyto- Sanitary Protestion p.8-20.

RAHMAN, M. U.; WOLFF, R. L., 1993. Air-Assist[Ed] Spraying Effects On Spray

Coverage And Drift. Journal article Accession Number: 19942301076

Sarhad Journal of Agriculture 9 (2) : 189-194.

SOYSAL, A., BAYAT, A., 2006. Herbisit Uygulamalarında Kullanılan Düşük

Sürüklenme Potansiyelli Memelerin Püskürtme Tekniği Açısından

Değerlendirilmesi. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi 2006 2(3), 189-195.

STAVRAKIS, G., 1967. Contribution à l’étude des espèces nuisibles au maïs en

Grêêce du genre Sesamia (Lépidoptères-Noctuidae). Ann. Inst. Phytopath.

Benaki, N. S. 8:1967: 19-22

SUMNER H.R., HERZOG, A.G., 2000. Assessing the Effectiveness of Air –assisted

and Hydraulic Sprayers in Cotton Via Leaf Bioassay. The Journal of

Cotton Science 4:79-83

ŞİMŞEK, N. ve GÜLLÜ M., 1992. Akdeniz Bölgesi’nde Mısırda Zarar Yapan Mısır

Koçankurdu (Sesamia nonagrioides Lef.) (Lepidoptera: Noctuidae) ve

Mısırkurdu (Ostrinia nubilalis Hbn.) (Lepidoptera: Pyralidae)’nun

Mücadelesine Esas Olabilecek Biyolojik Kriterlerin Araştırılması.

Türkiye II. Entomoloji Kongresi Bildirileri 28-31 Ocak 1992, Adana, pp.

501- 512

ŞİMŞEK, N. ve GÜLLÜ M., 1996. Akdeniz Bölgesi’nde Mısır Koçankurdu

(Sesamia nonagrioides Lef., Lep.: Noctuidae) ve Mısırkurdu (Ostrinia

nubilalis Hbn., Lep.: Pyralidae)’nun Mücadelesinde tahmin ve uyarı

Olanakları Üzerinde araştırmalar. Türkiye 3. Entomoloji Kongresi

bildirileri, 24-28 Eylül, Ankara, 109-119.

TATLI, F., M. GÜLLÜ, F. ÖZDEMİR, 2004. Determination of Fungi Species

Relationships Between Ear Infestation Rates and Fumonisin Quantitaties

in Bt Maize. IOBC / Wprs Bulletin 27(3): 161-164.

TATLI, F., F. ÖZDEMIR, 2005. Adana ve Osmaniye İllerinde 2. Ürün mısır

tanelerinde bulunan funguslar ve mikotoksinler. II. Ulusal Mikotoksin

Simpozyumu bildiriler kitabı.190-191s. İstanbul.

109

TAYLOR, W.A. ve ANDERSEN, P.G., 1977. A review of benefits of air assisted

spraying trials in arable crops. Aspects of Applied Biology,

Wellesbourne, v. 48, p. 163-174.

TSITSIPIS, J.A., MAZOMENOS, B.E. AND ALEXANDRI, M., 1987. The Corn

Stalk borer Sesemia nonagrioides Bioecology and Control prospect. Int.

Conf. On Pest in Agr. 1-3 Dec 1987, Paris. 271-278.

WALKER, P. T., 1970. Host: Zea mays ( Maize, corn for grain), Organism; Ostrinia

nubilalis(European Corn Borer), crop loss assesment methods, FAO.

Manual on evaluation and prevention of losses by pests, diseases and

weeds, Rome.

WOLF, R., 1997. Equipment to Reduce Spray Drift. The Cutting Edge. 97-7.

VAN DE ZANDE, J. C., PORSKAMP, H.A.J., 1996. Field Measurements of Spray

Drift in Arable Farming, AgEng 96, 96A-125, pp:257-258.

ZEREN, Y., M.GÜLLÜ, N. ŞİMŞEK, 1988. Some Biological Investigations

Relating To The Control of Stalk Borer (Sesamia spp.) And European

Corn Borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) on Corn in Mediterranean Region.

Proceedings of a Symposium On Corn Borers And Control Measures, 1-3

November Adana, 1-19

ZEREN Y., BAYAT, A. 1999. Tarımsal Savaş Mekanizasyonu. Çukurova

Üniversitesi Ders Kitapları Genel Yayın No: 108 ADANA.

111

ÖZGEÇMİŞ

1977 yılında İçel ili Tarsus ilçesinde doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini

Adana’da tamamladı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları

Bölümünden 2000 yılı Haziran ayında mezun oldu. Aynı yıl Yüzüncü Yıl

Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Anabilim Dalında Yüksek Lisans

eğitimine başladı. 3 yıl süreyle aynı üniversitede Araştırma Görevlisi olarak çalıştı.

2003 yılında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Van Tarım İl Müdürlüğü’ne geçiş yaptı.

Ekim 2003’te Ziraat Yüksek Mühendisi ünvanını aldı. Eylül 2005’te Çukurova

Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Makinaları Anabilim Dalında Doktora

eğitimine başladı. Temmuz 2006’da Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü’nde göreve başladı. Halen aynı kurumda Sıcak İklim Tahılları Mısır

Şubesinde görev yapmakta olup evli ve bir çocuk babasıdır.

113

EKLER

114

Ek 1: Pülverizatör Genel Görünümü ve Uygulama Dönemlerine Ait Görüntüler

Püskürtme Çubuğu Yükselebilen Prototip Tarla Pülverizatörü

Birinci Dönem Uygulamalarından Bir Görünüm

115

İkinci Dönem Uygulamalarından Bir Görünüm

Bitki Örnekleme Yüzeyleri

Çukurova Ünİversİtesİ fen bİlİmlerİ enstİtÜsÜ ali bolat ... · hüzmeli memelerle...

Documents