ufìtziu lìngua sarda sarcidanu-barbàgia de seulu (l. 482/99 annualidadi 2009) comunu de geroni...
TRANSCRIPT
CURSU DE LÌNGUA SARDA 2013
Ufìtziu Lìngua SardaSarcidanu-Barbàgia de Seulu (L. 482/99 annualidadi 2009)
Comunu de Geroni
Comunu de ìsili Comunu de Nuragus
Comunu de Nuradda Comunu de Sàdili
Comunu de Scalepranu
Comunu de Serri
Comunu de Seulu
Comunu de Stersili
Comunu de Biddanoa ‘e Tulu
SA PIANIFICATZIONI LINGUÌSTICA
Ita est e a chini serbit?
1) a is Amministratzionis
2) a sa sotziedadi
Testu de arreferimentu: LA PIANIFICAZIONE LINGUISTICA: lingue, società
e istituzioni (V. Dell’Aquila – G. Iannàccaro, 2004)
SU TÌTULU DE SU LÌBBURU SCÒVIAT CALI EST SU PIANU DE APLICATZIONI DE SA PIANIFICATZIONI LINGUÌSTICA:
Is lìnguas – chi esistint in unu territòriu
Sa sotziedadi – chi ddas umperat Is istitutzionis – chi traballant aintru
de su territòriu po cussa sotziedadi
DUNCAS...
Sa pianificatzioni linguìstica intervenit a pitzus de su raportu intra de is lìnguas e sa sotziedadi.
Cali podit èssiri custu raportu?
- Is lìnguas si podint agatai in tres1 cunditzionis cunformas a sa sotziedadi
chi ddas umperat.1 Pigaus in cunsideru is prus comunas po su chi pertocat sa situatzioni sotziulinguìstica italiana e sarda.
1 – RAPORTU DE DIGLOSSIA
Candu is fueddantis tenint a disponimentu assumancu duus còdixis linguìsticus2 chi si pratzint is funtzionis comunicativas
2 umperaus custu tèrmini invècias de "lìngua" o "dialetu" po sa neutralidadi chi assegurat, mancai siat ammostau ca sa diferèntzia intra de s'una e s'atru non dipendint de fatoris struturalis, ma feti sotzialis e funtzionalis. "We are what we speak", frasi de sa linguista Suzanne Romaine si fait a cumprèndiri mellus custa diferèntzia: Seus su chi fueddaus.
VARIEDADI "ARTA" O "ACROLETU"
VARIEDADI "BÀSCIA" O "BASILETU"
2 – RAPORTU DE DILALIA
VARIEDADI "ARTA" O "ACROLETU"
NDI PIGAT SU POSTU A SU BASILETU FINTZAS IN IS CUNTESTUS PRUS INFORMALIS, NON FETI IN CUSSUS FORMALIS
3 – RAPORTU DE BILINGUISMU
Candu is còdixis linguìsticus non si pratzint is funtzionis comunicativas
DUAS VARIEDADIS (O PRUS, IN SITUATZIONIS DE PLURILINGUISMU) UMPERADAS A SA MATESSI MANERA, CUN SA PRÒPRIA DINNIDADI E IS PRÒPRIAS FUNTZIONIS
CALI EST SA SITUATZIONI DE SU SARDU
IN SA SOTZIEDADI DE BOSATRUS?
SU BILINGUISMU EST POSSÌBILI?
Is guvernus ddu bolint deaveras? Ita ant fatu fintzas a oi? E is amministratzionis prus piticas
(Regioni, Provìntzias, Comunus)?
S'ISTADU ITALIANU E SA LEI 482/99
Su 15 de su mesi de idas de su 1999 nascit sa lei de atuatzioni de s'art. 6 de sa Costituzioni (1 gennàrgiu 1948: "La Repubblica tutela con apposite norme le minoranze linguistiche")
Sa lei 482/99 "Norme in materia di tutela delle minoranze linguistiche storiche" interessat s'amparu de is minorias chi esistint in su territòriu italianu: albanesu, catalanu, croatu, francuproventzali, frantzesu, friulanu, germànicu, grecu, ladinu, otzitanu, islovenu e sardu.
MINORIAS LINGUÌSTICAS ISTÒRICAS
Ita funt?
Segundu sa definitzioni donada de Francesco Capotorti po contu de sa Cummissioni deretus umanus de s'ONU:"Una minoria est una comunidadi chi bivit in su territòriu de
un'ìstadu in manera cumpata o ispartzinada, prus pitica de s'arrestu de sa populatzioni po nùmeru, e is membrus suus
funt diferentis de is atrus tzitadinus de s'istadu po caraterìsticas ètnicas, linguìsticas o religiosas e manifestant, fintzas a manera implìtzita, unu sentimentu de solidariedadi cun s'iscopu de mantènniri sa cultura insoru, sa lìngua e sa
cultura insoru"3
3 testu de arreferimentu: "Si ses europeu, faedda in sardu" de Marco Stolfo, furriau in sardu de Antoni Nàtziu Garau – Iskra, 2009
MINORIAS LINGUÌSTICAS ISTÒRICAS
Is minorias ogetu de amparu in sa L. 482/99 funt definias "istòricas" poita funt presentis de sèculus meda in su territòriu de s'Istadu italianu e cun su
tempus si funt agatadas in custa cunditzioni de minoria, si funt arreconnotas che a "minorias
linguìsticas" ammostendi sa boluntadi de arreconnoscimentu e de amparu.
COMENTI SI MANDAT A INNANTIS S'AMPARU DE IS LÌNGUAS DE MINORIA?
Cun sa polìtica linguìstica, chi bolit nàrriri"totu is normas e is fainas, prus che totu de s'Istadu e de is entis pùblicus, capassas de
cunditzionai s'impreu, s'ispartzinadura e s'imparu de is lìnguas po ndi garantiri s'impreu in campus diferentis de sa
comunicatzioni in cali si siat cuntestu (grafia ufitziali, bariedadi istandard de riferimentu, ditzionàrius, bancas-datus
terminològicas, manualis de iscola, ecc.)"
A CHINI GIUAT S'AMPARU DE IS LÌNGUAS DE MINORIA?
Cunsiderendi onniuna de is 6000 lìnguas fueddadas in su mundu comente patrimòniu culturali de totu s'umanidadi, est craru ca s'amparu de una minoria linguìstica est profetosu non feti a is personas chi ndi faint parti, ma a sa sotziedadi intrea, prus che totu in una prospetiva aberta a sa diversidadi culturali e fundada a pitzus de su plurilinguìsmu.
CUMPETÈNTZIA, IMPREU E PRESTÌGIU DE SA LÌNGUA: S'ARRODA DE STRUBELL
Prus connoscèntzia de sa Lx
Majori impreu
informali de sa Lx in sa sotziedadi
Prus domanda de benis e
servìtzius in sa Lx
Prus disponibilida
di e consumu de produtus e servìtzius in
sa Lx
Crèscida de sa
percetzioni de utilidadi
de sa Lx
Prus arrexonis po
imparai e umpera sa
Lx