Ünite 6: envanter yönetimi

Envanter Yönetimi; Ünite 6

YONT 405 Üretim Yönetimi, 2012/13 © 2012-13- Doç. Dr. Sami Fethi, DAÜ, tüm haklar saklıdır;Ders notları

Ünite 6: Envanter Yönetimi

İşletme Bölümü

GÜZ 2012-2013

Envanter Yönetimi; Unite 6


2

Çizelge: Anahtar Kavramlar

Stok tanımı ve yönetimi Stok problemleri Stok noktaları Stokun önemi Niçin stok bulundurulur? Stok problemlerini sınıflandırma Stok maliyetleri ABC analizi Bağımsız talep için stok kontrol sistemleri Stok modelleri



3

Neden Stok bulunduruyoruz?

Satışlar ve üretim zamanındaki değişimlerin dalgalanmaların etkisini yok etmek için (güven stoğu)

Mevsimlik talebe sahip ürünlerin, sınırlı üretim kapasitesinden ötürü ölü sezonda üretilip bekletilmesi.

Üretim ve satın almada ölçek ekonomisinin avantajından yararlanmak için (fiyat indirimi).

Üretimde çeşitli aşamalarda beklenmeyen durumlar ve darboğazlar için stok bulundurulur.



4

Stok veya Envanter tanımı

Firmanın gelecekte kullanmak üzere elinde bulundurduğu hammadde, yarı mamul, mamul ya da varlıklardır.

Envanteri elde etme ve elde tutmaya ilişkin harcamalar büyük bir maliyet oluşturur.

Envanter yöneticileri hem talebi karşılayacak kadar stok bulundurmak hem de en düşük stok maliyetlerini sağlamaya çalışırlar.



5

Envanter yönetimi işletim ve üretim yönetimlerinin temel unsurudur.

İyi bir stok yönetimi bir işletmenin ve onun tedarik zincirinin başarısını göstermentedir.

Kötü bir stok yönetimi işletim sistemini engeller, müşteri memnuniyetini azaltır ve işletim maliyetini artırır.

İyi bir stok yönetiminde işletim sistemi, pazarlama ve finans her zaman önemli rol oynayan birimlerdir.

(Stok) Envanter Tanımı



6

Stok kalemlerinin nasıl sınıflandırılacağı.

Stok kayıtlarının doğru olarak nasıl tutulacağı.

(Stok) Envanter Yönetiminin Anlamı



7

İstenilen (en uygun) yani optimal düzeyde tutulması ve talep’e uygun fiyat çercevesinde karşılık vermesi.

Bu amacı gerçekleştirirken iki noktayı düzeltmeye çalışıyor;

Yetersiz üretimden dolayı stok seviyesinden yaşanan azalma ve satışlardaki kaybın artmasını.

Stok seviyesinin artmasından dolayı, ticari malların kullanım sürelerinin geçme riski ve fiyatlardaki dengesizliği.

Envanterin Önemi



8

Finansal açıdan: Stoklar finansal yatırım gerektirir. Stokların maliyeti: tedarik etme, ulaştırma, depolama, elde tutma süresi nedeniyle maliyetler yüksek olabilir. Stokların az olması yönünde baskı yapar.

Üretim açısından: Üretimin aksamaması ve darboğazların önlenmesi için stok istenir.

Envanterin Önemi



9

Bir eşyanın stoklanması veya uygun bir depoda tutulması.

Üretilen veya depolanan eşyanın talepe karşılık vermesi.

Katma-değere işlenmemiş atılı kaynak. Küçük parçalardan büyük (para değeri yüksek)

parçalara kadar herşey sayılabilinir. Örneğin Kalem, araba, uçak gibi...

Envanter



10

Envanter

Bağımsız Talep – Bitmiş mamuller (ürünler).Örnek, Bilgisayar

Bağımlı Talep – Bitmiş ürünün parçalarıÖrnek, Yonga ve sistem ünitesi gibi



11

Bağımsız Talep

A

B(4) C(2)

D(2) E(1) D(3) F(2)

Bağımlı Talep

Bağımsız Talep belirsizdir. Bağımlı talep belirli ve tahmin edilebilir.

Envanter



12

Stok TürleriHammadde ve satın alınan parçalarBileşenler (montaj için bekleyen parçalar)Yarı işlenmiş parçalar (üretim aşamaları

arasında) İşlenmiş parçalar-mamulTamamlayıcı mallar (üretim ve diğer fonk.

tamamlayan direk üründe olmayan parçalar) aletler-ofis malzemesi vs.

Sevkiyat sırasındaki mallar



13

Envanterin Fonksiyonları(İşlevleri)

Üretim sürecinin değişik kısımlarının birbirinden ayrıştırılmasını sağlar.

Talepteki dalgalanmalardan firmayı korur ve müşteriler için bir seçme imkanı sağlar.

Miktar iskontolarından yararlanmayı sağlar.

Enflasyona karşı koruyucu rol oynar.



14

Mal çeşidi (kalem sayısı):

Stok kontrol modelleri genellikle tek ürün içindir. Firmaların çok çeşitli kalemler için ayrı ayrı stok politikası uygulamaları güçtür.

Ürünler gruplandırılabilir (ABC). Çok çeşitli mal olduğunda stok politikasını etkileyen çeşitli kısıtlar olabilir. Para, depo vs.. Sorunu gibi. Optimum stok düzeyini belirlemek güçleşir.

Stok Problemlerini Sınıflandırma



15

Talebin yapısı: (bağımsız, bağımlı-dengeli, değişken- statik, dinamik)

talep bağımsız olduğunda, üretimden değil pazardan etkilenir.

Tamamlanmış malların stoğu bağımsız talep özelliği taşır. Çoğu durumda talep dengelidir, doğru tahminlenebilir. Deterministik taleptir. Talep yıl içinde dalgalanabilir veya dengelidir. (ekmek dengeli-statik; tatil malları değişken –dinamik)




16

Dönem sayısı: (Tek ya da çok) Bazı durumlarda satış mevsimi kısadır, saklamak uygun değildir. Bunlar tek dönemlik stok problemi gerektirir.

Bekleme süresi: Sipariş verme ile teslim alma arasındaki süredir. Bekleme süresi sabit ya da değişken olabilir. Ulaştırma şeklinden etkilenebilir. Bu süreye mal hazır değilse beklenen süre de eklenir.




17

Stoksuzluk: Talebi karşılayacak bir stok elde olmadığı zaman;

siparişlerin geç karşılanması ya da satış kaybı söz konusudur.

Siparişlerin zamanında karşılanamaması ya da satış kaybı ek maliyet doğurur. Müşteriye hizmet açısından stoksuzluk istenmez.

Ancak yüksek değerli mallarda planlı bir stoksuzluk politikası izlenir (Uçak...).

Planlanmamış stoksuzluğa, yanlış öngörü, teslimin zamanında yapılamaması, personel hatası, kalite problemi, yetersiz güven stoğu, kazalar vs.Neden olabilir.




18

Malın kendi maliyeti (genelde sabit-fiyat indirimi olursa önemli)

Sipariş verme (üretime hazırlık) maliyeti Stok bulundurma (elde tutma) maliyeti Stoksuzluk maliyeti

Stok Maliyetleri



19

Satın alınan her kalem için; ısmarlama işlemi, formlar, tedarikçiyi seçme, bilgiyi gönderme, dökümanları alma ve alınan malı muayene etme gibi işemlere harcanan masraflar..

Sipariş verme maliyeti satın alınan kalem sayısına bağlı değil, sipariş verme sayısına bağlıdır.

Sipariş Verme Maliyeti



20

Stok bulundurmadan ötürü olan tüm maliyetler. Kira , elektrik, ısıtma, soğutma, sigorta, vergi, hasarlı ve eskimiş, bozulmuş mallar, sermaye maliyeti...

Sermaye maliyeti; birim stoğun değeri, bekleme süresi, stoğa bağlanan paranın faizinden oluşur.

Stok Tutma Maliyeti



21

Stoksuzluk ya siparişin zamanında karşılanamaması ile sonuçlanır, bu durumda müşteri malı bekler.

Ya da satış kaybı ile sonuçlanır, müşteri malı başka yerden alır.

Her iki durum da gelir kaybına neden olur. Ek maliyet gerekir veya fırsat kaybı olur. Belirlenmesi güçtür. Genellikle birim başına stoksuzluk maliyeti olarak hesaplanır.

Stoksuzluk Maliyeti



22

ABC Analizi Vilfredo Pareto (1906) ilk kez bu tekniği kullanarak nufusun küçük bölümünün büyük miktarda paralara sahip olduğunu ve küçük miktardaki paralara sahip olan büyük çoğunluğu idare ettiğini ortaya koymuştur- (%20-%80)Analiz birçok farklı envanter kaleminin olması durumunda envanterleri incelemede yardımcı olur.Bu analiz önemli stok kalemlerini belirleme ve kontrol etmek amacıyla çok sayıdaki stok kalemini 3 gruba ayırır-ABC.ABC envanter sınıflandırma sistemi, yakın kontrol gerektiren kalemleri yakın izleme ve kontrol gerektirmeyen kalemlerden ayırmaya yarayan etkin basit bir tekniktir.



23

ABC AnaliziAnaliz A gurubu: Pahalı değerde az sayıda kalem A sınıfı olarak gruplanır. (toplam değerin %70-80, toplam çeşidin % 15-20 sini oluşturan kalemler) B grubu: orta değerde ve sayıdaki kalemler B sınıfı olarak gruplanır.(değer olarak %15- 20,çeşit olarak %40-50) C grubu: çok sayıda fakat ucuz olan kalemler C sınıfı olarak gruplanır.(toplam değerin %5-10, toplam kalemlerin miktarolarak %40-50 sini oluşturan kalemler)ABC analizi envanter kalemlerinin toplam envanter içindeki kümülatif % lerine göre sınıflandırılmasından ibarettir.



24

ABC AnaliziAnalizA gurubu: Pahalı değerde az sayıda kalem A sınıfı olarak gruplanır. (toplam değerin %70-80, toplam çeşidin % 15-20 sini oluşturan kalemler) B grubu: orta değerde ve sayıdaki kalemler B sınıfı olarak gruplanır.(değer olarak %15- 20,çeşit olarak %40-50) C grubu: çok sayıda fakat ucuz olan kalemler C sınıfı olarak gruplanır.(toplam değerin %5-10, toplam kalemlerin miktarolarak %40-50 sini oluşturan kalemler)ABC analizi envanter kalemlerinin toplam envanter içindeki kümülatif % lerine göre sınıflandırılmasından ibarettir.



25

ABC AnaliziYüksek değerli A kalemlerinden az miktarda bulundurmak ancak kontrolunu sıklaştırmak gerekli, doğru ve ayrıntılı kayıtlar gerekli.Düşük değerli C kalemlerinden bol miktarda bulundurulmalı, kontrol, sipariş ve kayıt işlemleri basit tutulmalıdır.ABC analizi ile yıllık büyük harcama gerektiren mallara dikkati çekmek, böylece A grubunun stok düzeylerini düşürerek stok yatırımında bariz bir düşüş sağlamak amaçlanır.



26

ABC Analizinde Mukayese



Stok Stok NumaraNumara

sısı

Stoklanan Stoklanan Kalemlerin Kalemlerin Sayısının Sayısının YüzdesiYüzdesi

Yıllık Yıllık MiktarMiktar

((ÜniteÜnite)) xxBirim Birim

MaliyetMaliyet ==

Yıllık Yıllık Parasal Parasal DeğerDeğer

Yıllık Yıllık Parasal Parasal Değerin Değerin YüzdesiYüzdesi ClassClass

#10286#10286 20%20% 1,0001,000 $ 90.00$ 90.00 $ 90,000$ 90,000 38.8%38.8% 72%72% AA

#11526#11526 500500 154.00154.00 77,00077,000 33.2%33.2% AA

#12760#12760 1,5501,550 17.0017.00 26,35026,350 11.3%11.3% BB

#10867#10867 30%30% 350350 42.8642.86 15,00115,001 6.4%6.4% 23%23% BB

#10500#10500 1,0001,000 12.5012.50 12,50012,500 5.4%5.4% BB

ABC ABC AnaliziAnalizi



Stok Stok NumaraNumara

sısı

Stoklanan Stoklanan Kalemlerin Kalemlerin Sayısının Sayısının YüzdesiYüzdesi

Yıllık Yıllık MiktarMiktar

((ÜniteÜnite)) xxBirim Birim

MaliyetMaliyet ==

Yıllık Yıllık Parasal Parasal DeğerDeğer

Yıllık Yıllık Parasal Parasal Değerin Değerin YüzdesiYüzdesi ClassClass

#12572#12572 600600 $ 14.17$ 14.17 $ 8,502$ 8,502 3.7%3.7% CC

#14075#14075 2,0002,000 .60.60 1,2001,200 .5%.5% CC

#01036#01036 50%50% 100100 8.508.50 850850 .4%.4% 5%5% CC

#01307#01307 1,2001,200 .42.42 504504 .2%.2% CC

#10572#10572 250250 .60.60 150150 .1%.1% CC




A A SınıfıSınıfı

B B SınıfıSınıfıC C SınıfıSınıfı

Yıll

ık P

ara

sal D

eğ

er Y

üzd

esi

Yıll

ık P

ara

sal D

eğ

er Y

üzd

esi

80 80 –

70 70 –

60 60 –

50 50 –

40 40 –

30 30 –

20 20 –

10 10 –

0 0 – | | | | | | | | | |

1010 2020 3030 4040 5050 6060 7070 8080 9090 100100

Stoklanan kalemlerin sayısal yüzdesiStoklanan kalemlerin sayısal yüzdesi




Kullanılan politikalar şunları içerebilir.Kullanılan politikalar şunları içerebilir. A kalemleri için tedarikçinin geliştirilmesine A kalemleri için tedarikçinin geliştirilmesine

önem vermekönem vermek

A kalemleri için fiziksel stok kontrolunun çok A kalemleri için fiziksel stok kontrolunun çok sıkı takibi.sıkı takibi.

A kalemlerinin tahmininde daha fazla dikkat.A kalemlerinin tahmininde daha fazla dikkat.




31

Stok (Envanter) Kontrol sistemler Periodik gözden geçirme sistemi

Malların haftalık yada aylık Fiziksel sayımını içerir. Sürekli gözden geçirme sistemi

Mallar sürekli izlenir. Yeniden sipariş noktası’nın (YSN) altına düştüğünde tekrar ısmarlanır.

Çift kutu yöntemi (sistemi) – En basit sitemdir. Birinci kutu boşaltıldığı zaman, tekrar sipariş verilir. İkinci kutu her zaman Talebi karşılayacak doluluktadır.

Evrensel Barkod sistemi (UPC) – Ticari mallar üzerinde olan ve bir takım sayıları içeren ve daha çok büyük mağzalarda ve supermarketler’de iş kolaylığı sağlayan etiketlerdir.

Radyo frekansıyla tanımlama (RFID)- Özellikle tedarik zincirindeki malları takipini kolaylaştırır. Sebze ve meyve taşımacılığında ürünün hangi ısı derecesinde taşındığını kontrol eder.



32

Evrensel Barkod sistemi (UPC)



33

Sürekli Stok Kontrolü Sistemi



34

Periyodik Stok Kontrolü Sistemi



35

Envanter Kontrolün Amacı Yetersiz kontrollar ya aşırı stok yığılımına yada gereğinden az

stoklamaya sebebiyet verir.

Gereğinden az stoklama hatalı siparişlerden, satışlardaki kayıplardan, müşteri memnuniyetsizliğinden ve üretimdeki darboğazdan kaynaklanmaktadır

Aşırı stok yığılımı kapitali gereksiz yere bağlama ve birbaşka alanda verimli bir şekilde kullanılmamaya sebebiyet verir.

Stok devir hızı (Inventory turnover) Bir firmnın stoklarının bir yıl boyunca kaç kez satılıp yerine yenisinin konulduğunu ifade eder. Yıllık satış maliyetinin (hacminin) ortalama stok değerine bölünmesi ile bulunur.



36

Ekonomik sipariş Miktarı (ESM)

En iyi bilinen temel envanter modeli

1900 lü yılların başında geliştirilmiş

Modelin Önemli Varsayımları1.1. Talep bilinmekte, sabit ve bağımsızTalep bilinmekte, sabit ve bağımsız

2.2. Tedarik (bekleme/teslim) süresi biliniyor ve sabitTedarik (bekleme/teslim) süresi biliniyor ve sabit

3.3. Stokun teslimiyatı defaten ve aynı andaStokun teslimiyatı defaten ve aynı anda

4.4. Miktar iskontosu yokMiktar iskontosu yok

5.5. Değişken maliyetler: Elde tutma ve sipariş maliyetiDeğişken maliyetler: Elde tutma ve sipariş maliyeti

6.6. Elde bulundurmama söz konusu değilElde bulundurmama söz konusu değil

Envanter Yönetiminde karar modelleri



Figure 12.3Figure 12.3

Sipariş Sipariş Miktarı= Miktarı=

Q(Maksimum Q(Maksimum stok seviyesistok seviyesi))

Sto

k S

eviy

esi

Sto

k S

eviy

esi

ZamanZaman

Kullanım hızıKullanım hızı Ortalama Ortalama eldeki eldeki

tutulan stoktutulan stokQQ22

Minimum Minimum stokstok

Stokların Zamana Göre Değişimi



Amaç toplam maliyetin minimize edilmesidirAmaç toplam maliyetin minimize edilmesidir

Table 11.5Table 11.5

Yıll

ık M

aliy

etY

ıllık

Mal

iyet

Sipariş miktarıSipariş miktarı

Toplam maliyet Toplam maliyet eğrisieğrisi

Elde tutma Elde tutma maliyetimaliyeti

Hazırlık veya Hazırlık veya (sipariş) maliyet (sipariş) maliyet

eğrisieğrisi

Minimum Minimum toplam toplam maliyetmaliyet

Optimal Optimal sipariş sipariş miktarımiktarı

Maliyetlerin Minimize EdilmesiMaliyetlerin Minimize Edilmesi



39

Toplam Stok Maliyet

Elde Tutma Maliyeti(ETM)

EldeEtmeMaliyeti(EEM)

Toplam stok maliyeti (TSM) = +

TSM = Q*2

H DQ*

S+

QQ = = Sipariş başına parça sayısıSipariş başına parça sayısı Q*Q* = = Optimal sipariş miktarı Optimal sipariş miktarı

DD = = Yıllık talepYıllık talepSS = = Her bir sipariş için sipariş veya hazırlık maliyetiHer bir sipariş için sipariş veya hazırlık maliyetiHH = = Her birim için yıllık elde tutma veya taşıma maliyetiHer birim için yıllık elde tutma veya taşıma maliyeti



40

ETM sipariş sayısı ile doğru orantılıdırEEM sipariş sayısı ile ters orantılıdırTSM parabolik bir yapıya sahiptir.TSM minimum noktasına eriştiği zaman ETM ve EEM

birbirlerine eşittir.

Maliyet Çeşitleri Arası Matematiksel İlişkiler

Q2

H DQ

S=



41

Optimal sipariş miktarı formulünün türetimi

Toplam maliyetin miktara göre türevi alınarak sıfıra eşitlenirse, optimal sipariş miktarı formule etmiş oluruz.

ıma tutma/taşElde

işetme/sipar lde2(Talep)(E =

H

2DS = *Q OPT

H

DSQ

H

DSQ

Q

DSH

Q

DSHS

Q

DdH

dQ

dQ

dTSM

22

20

2

)(

2

22

2



42

Örnek 1- ESM modeli Bir araba tekeri bayisinin yıllık satış beklentisi yaklaşık olarak

9600 teker olarak değerlendirilmiştir. Yıllık taşıma maliyeti teker başı 16 $ dır. Sipariş maliyeti ise 75 $ dır. İlgili bayi yılda 288 gün çalışmaktadır.

(a) Ekonomik sipariş miktarını hesaplayınız. (b) Yıllık ihtiyaç miktarını belirleyiniz. (c) Sipariş arası süreyi hesaplayınız. (d) Toplam stok maliyetini hesaplayınız.



43

Örnek- ESM-Cevap (a) ESM

(b) YIM

(c) SAS

(d) TSM=ETM+EEM

ker30016

75)9600(22te

H

DSQ

kez 32300

9600:

Q

DYIM

güntires

tires

D

QÇGSAS 9

32

1*288

9600

300*)(:

$ 480075300

960016

2

300

2 S

Q

DH

QTSM



44

Örnek 2- Optimal Miktar

Bir televizyon firması güvenlik kemarası üretiyor. Yılda ortalama birim fiyatı 65$’dan 3600 tane tv lambası satın alıyor. Sipariş maliyeti 31$ olduğu zaman taşıma maliyet ise birim fiyatın %20’sini teşkil etmektedir.

(a) Optimal miktarı hesaplayınız. (b) Elde tutma maliyetini bulunuz. (c) Elde etme maliyetini belirleyiniz. (d) Toplam maliyeti hesaplayınız.



45

Örnek - Optimal Miktar-Cevap

(a) OM

(b) ETM

(c) EEM

(d) TM

HQ

2

lambasıTVH

DSQHS 131

13

31)3600(22$13$)65(

100

20$31

$1704$852$85231131

360013

2

131

2 S

Q

DH

QTM

$852

SQ

D $852



46

Toplam siparişin sürekli olarak partiler olarak alınması olayıdır.

Bir parçayı üretme kapasitesi o parçanın kullanım yada talep oranından daha büyük olması.

Üretim devam ettiği sürece, envanterin kapsitesi büyür.

Periodik bir şekilde ama partiler halinde üretim devamlı üretimden daha mantıklıdır.

Bu modeldeki varsayımlar ESM modeli ile aynidir, yalınızca sipariş partiler halinde alınmaktadır.

Üretim Parti Büyüklüğü/ Sürekli Tedarik Halinde ESM



47

Yalınızca tek parça siparişi mevcutYıllık talep biliniyorKullanım oranı sabitKullanım sürekli oluşurÜretim oranı sabitTedarik süresi değişmiyorMiktar iskontosu yok

Üretim Parti Büyüklüğü/ Sürekli Tedarik Halinde ESM



Bir sipariş verildikten sonra zaman içinde Bir sipariş verildikten sonra zaman içinde oluşan stoklar için kullanılıroluşan stoklar için kullanılır

Hem üretim hem de tüketimin aynı anda Hem üretim hem de tüketimin aynı anda olduğu durumlarda kullanılırolduğu durumlarda kullanılır

Üretim Sipariş Miktarı Modeli



Env

ante

r S

eviy

esi

Env

ante

r S

eviy

esi

ZamanZaman

Üretim olmadığı sadece Üretim olmadığı sadece tüketimin olduğu çevrimtüketimin olduğu çevrim

Hem üretim hem de kullanımın Hem üretim hem de kullanımın olduğu çevrimolduğu çevrim

tt

Maksimum Maksimum EnvanterEnvanter

Üretim Sipariş Miktarı Modeli



50

Üretim Parti Büyüklüğü/ Sürekli Tedarik Halinde ESM)-Formülleri

2/m

m

1

I

)(I

)süreolan kadar neüretilmesi / (

) / (

/

/

2

))(2

(

ax

Oax

O

Oo

o

o

o

avI

upp

Q

ediliptalepsüresitedarikp

Qt

süresiçevirimzamanarasısiparisleru

Qt

oranıtalepkullanıuu

oranısiparişüretimpUP

P

H

DSQESM

HP

UPQS

Q

DTSM



51

Örnek- Sürekli tedarik hali Bir oyuncak imalatçısı oyuncak arabalar için 48000 adet plastik

teker üretiyor. Üretim oranı günde 800 olarak hesaplanıyor. Taşıma maliyeti teker başı 1 $ dır. Elde etme maliyati ise 45$ dır. Firmanın çalışma günleri yıllda 240 gündür.

(a) Ekonomik sipariş miktarını bulunuz (b) Toplam maliyeti belirleyiniz (c) Çevirim süresini hesaplayınız (d) Tedarik süresini belirleyiniz



52

Örnek- Sürekli tedarik hali-cevap (a) ESM

(b) TSM

(c) Çevirim süresi

(d) Tedarik süresi

200240/48000

ker2400200800

800

1

)45()48000()2(2

u

teUP

P

H

DSQ

$ 1800$)45(2400

48000$)1)(

800

200800(

2

2400)(

2

S

Q

DH

p

upQTSM

o

o

,12200

2400gün

u

Qt O

O

günp

Qt O 3

800

24001



53

Miktar İskontosu/İndirim halinde ESM

Yıllık ETM SAMTM = +

Q2 H D

QSTM = +

+ Yıllık EEM

P*D +

Bazı firmalar büyük miktarda mal alımlarında değişik fiyat uygula politikalarına giderler. Bir başka değişle büyük hacimli mal alımlarında fiyat miktarını aşağıya çekerler

Fiyat azalırken miktar artar. Bu modelde alıcının ana amacı maliyeti minimize

etmesidir.



54


Yüksek miktarlar satın alındığında düşük fiyatlar söz konusudur

Azalan ürün maliyetiyle artan elde tutma maliyeti arasında bir denge noktası aranır



1,0001,000 2,0002,000

Top

lam

Mal

iyet

Top

lam

Mal

iyet

$$

00

Sipariş miktarıSipariş miktarı

2. İndirim için Q* en düşük maliyeti verdiği için bu aralıktaki 2. İndirim için Q* en düşük maliyeti verdiği için bu aralıktaki başlangıç değeri 1000 birimlik miktarı seçbaşlangıç değeri 1000 birimlik miktarı seç

aabb

1. Fiyat 1. Fiyat kırımıkırımı

2. Fiyat 2. Fiyat kırımıkırımı

1.İndirim için 1.İndirim için toplam toplam

maliyet eğrisimaliyet eğrisi

2.İndirim için toplam maliyet eğrisi2.İndirim için toplam maliyet eğrisi

3.İndirim için toplam maliyet eğrisi3.İndirim için toplam maliyet eğrisi




56


EEM

ESM Miktar

TM

TMa

TMc

TMbAzalan fiyatlar

ETM a,b,c

Taşıma maliyeti sabit olduğu zaman tüm eğriler in minimum noktası ayni miktardadır. Seviyeler farklı olduğu zaman, birim fiyatın ayni olmadığı gözlemlenir.



57

Örnek- Miktar İskontosu/İndirim Bir hastahanede yıllık kullanılan temizlik malzemeleri 816

adettir. Sipariş maliyeti12 $, taşıma maliyeti ise yıllık bazında 4 $ dır. Birim fiyat listesi tabloda verildiği gibidir. Bu durumda;

(a) ESM belirleyiniz (b) Optimal sipariş miktarındaki TM’yi hesaplayınız. (c) Diğer sipariş miktarlarındaki TM’yi bulunuz.

Sipariş Miktarı Birim Fiyat

1 - 49 20 $

50 - 79 18

80 - 99 17

100 veya fazlası 16



58

Örnek- İskonto Modeli-Cevap

(a) ESM

(b) TM

(c) TM

det7097.694

12)816(22a

H

DSQ

$ 14968)816(181270

8164

2

70

270 PDSQ

DH

QTM

o

TM= ETM + EEM + SAM

$ 13354)816(1612100

8164

2

100

2100 PDSQ

DH

QTM

o

$ 14154)816(171280

8164

2

80

280 PDSQ

DH

QTM

o

Sipariş Miktarı Birim Fiyat

1 - 49 20 $

50 - 79 18

80 - 99 17

100 veya fazlası 16



59

Örnek 2- Miktar İskontosu/İndirim

Bir elektrik firması yılda 4000 anahtar kullanıyor. Elekrik anahtarlarının birim fiyatı aşağıdaki tabloda veriliyor. Sipariş için harcanan miktar 30 $ dır. Taşıma maliyati ise birim fiyatın % 40’ını teşkil ediyor.

Sipariş Miktar Birim Fiyat

1 - 449 $ 0.90

500 - 999 0.85

1000 - fazlası 0.80

(a) ESM belirleyiniz (b) Optimal sipariş miktarındaki TM’yi hesaplayınız. (c) Diğer sipariş miktarlarındaki TM’yi bulunuz.



60

Miktar İskontosu/İndirim-Cevap

(a) ESM

(b) TM

(c) TM

AnahtarH

DSQ 866

32.0

30)4000(2280.0

$ 3686)4000(85.030840

400034.0

2

840

2840 PDSQ

DH

QTM

o

TM = ETM + EEM+ SAM

$ 3480)4000(80.0301000

400032.0

2

1000

21000 PDSQ

DH

QTM

o

H= 0.40 PH= 0.40 (0.80)=0.32H= 0.40 (0.85)=0.34

Miktar Uygun .anahtar 84034.0

30)4000(2285.0

H

DSQ

Sipariş Miktar Birim Fiyat

1 - 449 $ 0.90

500 - 999 0.85

1000 - fazlası 0.80



ESM modeli ‘’ne kadar’’ sorusuna cevap verir

Tekrar Sipariş Noktası ise ne zaman sorusuna cevap verir

ROP =Yeni Bir Talep İçin Tedarik Süresi –

gün Olarak

Günlük Talep

= d x L

d = d = DD

Bir yılda çalışılan iş günü sayısıBir yılda çalışılan iş günü sayısı

YSN-Yeniden Sipariş Noktası-ROP



Q*Q*

ROP ROP ((üniteünite))

Sto

k se

viye

si (

birim

)S

tok

sevi

yesi

(bi

rim)

ZamanZaman ( (günlergünler))Tedarik süresiTedarik süresi= L= L

EğimEğim = = birimbirim//güngün = d = d

YSN-Yeniden Sipariş Noktası-ROP



63

Örnek - YSN

Yaşlı bir kadın günde iki tane vitamin tablet alıyor. Tedarik süresi 7 gün tutduğuna göre, bu hanefendi’nin tekrar sipariş noktası ne olmalıdır?

Kullanım günde 2 tablet

Tedarik süresi 7 gün

ROP=(2) (7)= 14 vitamin

Kısacası, İlgili hanfendi elinde 14 vitamin kaldığı zaman tekrar sipariş vermelidir.



64

Emniyet Stoku

Tedarik. Süresi Zaman

Beklenen talep

Maksimum talep

ROP

Mik

tar

Emniyet Stoku

Emniyet stoku tedarik süresince stoksuzluk riskini azaltır.

ROP= Beklenen talep+ emniyet stoku



65

ROP/YSN

ROP

Stoksuzluk riskiServis seviyesi

Stok olma olasılığı

Beklenenzaman Emniyet

stoku0 z

Miktar

z-ölçeği

The ROP based on a normal Distribution of lead time demandROP= Beklenen talep + Z αtalep z ölçek sayısı, αtalep ise standart sapma



66

Örnek – ROP and Z

Bir inşaatta tedarik süresince talep edilen ortalama kum miktarı 50 tondur. Normal dağılımda standart sapması 5 ton olduğunda stoksuzluk riski yüzde 3 olarak hesaplanıyor.

(a) Z-ölçeğinin değerinin bulunuz.

(b) Ne kadar emniyet stoku tutulması gerekmektedir?

(c) YSN/ROP hangi miktarda olması gerekmektedir?



67

Cevap– ROP and Z

(a) Z-değeri? Miktar 50 ton α taleb=5 ton

risk = % 3 1-0.03=0.97 z-tablosundan , z= 1.88 (slayıt 68)

(b) Emniyet stoku?

Emniyet stoku = Z αtalep= (1.88) (5)= 9.40 ton

(c) YSN/ROP?

ROP= Beklenen talep+ Z*αtalep =50+9.40= 59.40 ton



68

Z-Tablosu



69

Teşekkürler

Ünite 6: envanter yönetimi

Documents