Түүх музей II анги – II багИлтгэгч – Э. Гэрэлмаа

Хосе Ортега – и – Гассет

Соёлын философийн онол боловсруулсан гарамгай төлөөлөгчдийн тоонд Ортега и Гассет /1883-1955/бол зүй тооцогддог эрдэмтэн юм.

Тэрээр 1883 онд Спанийн Мадридид төрсөн. Түүний аав нь Эл Импэрикал сонины найруулагч хүн байна. Иймээс эцгийн боловсрол нь түүнд ихээхэн нөлөөлсөн байна. Гассет 1891 - 1897 онд “Мalaga”, 1897 – 1898 онд Билбао даь Дьюсто – Мадридын төв их сургуульд Философи болон утга зохиолын тэнхимд, 1898-1904 онд Мадридын их Сургуульд суралцаж философийн мастер хамгаалсан. 1905 – 1907 оны хооронд Германы Лейпзигд үргэлжлүүлэн суралцсан байна. 1908 оноос эргэн ирж 1910 оноос өөрийн төрөлх сургульдаа ажилласан байна.

Хосе Ортега и Гассетын “олон нийтийн бослого” ном нь түүнийг олон нийтэд таниулсан юм. Тэрээр энэхүү бүтээлдээ соёлыг бүтээгч оюуны шилмэл хүмүүсийг оюуны стандарт ойлголт болон төсөөллүүдээр сэтгэл ханадаг олон нийтэд сөргүүлэн тавьсан юм.

Түүний судалгааны хамгийн ололт бүхий сэдэв нь нийтийн соёлын талаар нэлээд дэлгэрэнгүй авч судалсан байдаг түүнээсээ үүдээд моод сенсаци болон реклам хэмээх ойлголтуудыг гаргаж ирсэнээрээ соёл судлалын түүхэнд томоохон үүрэг гүйцэтгэсэн. Мөн тэрээр Хейзинга – ын тоглоом наадгай бол соёлын түүхийн түгээмэл үзэгдэл мөн гэсэн үзлээс үргэлжлүүлэн өөрийн үзэл баримтлалаа дэвшүүлж орчин үеийн соёлын байдлыг шүүмжилж нийтийн соёлыг шүүмжилсэн.

Мөн тэрээр XX зуунд бие хүний хөгжил, онцгойрлыг дарамталсан “нийтийн нийгэм” үүссэн. Соёл урлаг улс төрд дундаж стандарт болон сэтгэлгээний примитивизм ноёрхож эхэлсэн гэж үздэг. “Их Сургуулиудын түүхэн үүрэг” гэдэг номондоо хүний соёлын сэргэн мандлыг асуудлыг дэвшүүлэн тавьж, тухайн үеийнхээ үзэл санааны соёлын синтезийг үндсэн функцээ болгосон соёлын факультетийг өвөрмөц цөм болгож их сургиулуудад байгуулснаар үүнийг хийж болно гэж үзжээ.

Бүх хүмүүс завгүй байна... Тэд ямар нэгэн юм хийгээд л завгүй байгаа даа. Аав нь хүүтэйгээ уулзах завгүй. Хүү нь ч гэсэн аавтай уулзах завгүй. “Нялхасыг угтаж, өтгөсийг үдээд өчүүхэн ч чөлөө завгүй байна” энд нэг соёл, тэнд нэг хэл, хаа сайгүй соёл – Ортега и Гассет түмний түрэлт

Дээр өгүүлснээр ийнхүү завгүй байдлаас хүн өөрийн сенсаци, моод зэргийг гаргаж ирдэг. Өөрөөр хэлбэл хүмүүс үргэлж завгүй байдаг. Ажил хийснээр бус зүгээр суусан ч завгүй. Энэ бүхэн л соёл хэмээсэн. Учир нь хүн өөрөө өөртөө сенсацийг дэгдээж , өөрөө өөртөө моод бий болгож байдаг. Моод гэдэг ганцхан хэв маяг хувцсанд яригдах зүйл биш ээ.

Энэ нь зан манейр, биеийн арчилгаа зэрэг юм. Тухайлбал моод бол хүн. Энэ нь бүхэлдээ тухайн хүний нийгэмд эзлэх байр суурийг тодорхойлдог.

Хүн сонголт хийхдээ оюун ухамсраар биш моод маягаар хандана гэж үзсэн. Үүнийгээ тэрээр сэтгэлийн хөдөлгөөн хэмээн үзжээ. Тэгээд моод хөөцөлдөх, сенсаци дэгдээх зэрэг нь нийтийн соёлд голлох байр суурийг эзэлдэг. Мөн соёлыг бүрдүүлэгч чухал элемэнтүүдийн нэг гэж үзсэн.

Дүгнэлт

Үүнээс үзвэл Ортега и Гассет – ын үзэл баримтлал нь нийтийн соёлыг бүрдүүлэгч элемэнтүүд нь моод, сенсаци зэрэг нь болдог ба эдгээрээр хувь хүний нийгэмд эзлэх байр суурийг тодорхойлж болно гэж үзсэн. Ийнхүү соёлыг бүрдүүлэгч жижиг хэсгийг ч өргөн хүрээтэй авч үзсэнээрээ Ортега и Гассет соёл судлалын түүхэнд үнэтэй байр суурь оруулсан юм.

Ном зүй:

1. МУИС, Нийгэм-Соёлын Антропологийн Тэнхим, магистрант Г.Мөнх-Эрдэнэ

МУИС, Утга зохиолын Тэнхим, магистр Г.Баттогтох. Өгүүлэл – Монголчууддаа. 2011

2. Ц.Гомбосүрэн, Б.Мөнхжавхлан. Соёлын онолуудыг ангилах философи асуудлаас

3. Т. Дорждагва. Соёл судлал. 2010 4. Радугин. Соёл судлал. 5. www.google.ru