www.tylkotorun.pl

BEZPATNA GAZETA TORUSKA | NR 45 | 7 SIERPNIA 2015 | ISSN 4008-3456 | NAKAD 25.000 EGZ. FELIETON STR.2

Twardy koniec wiata

Najmniej znany rejon Torunia. Dawny pas ochronny Elany. Osiedle Gorszych Pancernych protestuje i przypomina o sobie. Ludzie nie chc oferowanego przez miasto boiska. S tu bowiem waniejsze potrzeby. 4

Leszek Bohl z Torunia nie uton na jachcie Down North. Prokuratura w winoujciu ujawnia szokujce szczegy ledztwa

7

Wywiad z legend polskiej popowej sceny muzycznej, Mieczysawem Szczeniakiem

20

Japoczyk walczy z by on o dziecko. Ta kpi z wy-rokw polskiego wymiaru sprawiedliwoci 6Sprawdzamy, kto bdzie si ubiega o nasz gos w jesiennych wyborach do parlamentu 8-9

Kontynuujemy cykl Toru od podszewki. Tym razem zagldamy do Fortu VIII

11

Co jest fascynujcego w Ci-troenach 2CV? Rozmawia-my z wacicielami kaczek

19

tylkotorun.pl 7 sierpnia 2015 r.2 FELIETON

Kontakt pod numerem: 733 842 795

Masz dla nas temat?

Red. ukasz Piecykczeka na informacje

stopka redakcyjna

Redakcja Tylko ToruZotoria, ul. 8 marca 28redakcja@pozatorun.plWydawcaGoldendorfRedaktor naczelnyRadosaw RzeszotekZastpca redaktora naczelnegoJacek Kiepiski (GSM 723 030 103)Redaktor wydaniaKinga Baranowska Dzia reportau i publicystykiMarcin Tokarz, Tomasz Wicawski (GSM 535 405 385)Dzia informacyjnyukasz Piecyk, Aleksandra Radzikowska, Micha CiechowskiKulturaukasz PiecykZdjciaAdam Zakrzewski, ukasz Piecyk, Maciej PagaaREKLAMAAleksandra Grzegorzewska (GSM 512 202 240), Agnieszka Korzeniewska (GSM 534 206 683),Magorzata Kramarz (GSM 607 908 607), Karol Przybylski (GSM 665 169 292),reklama@tylkotorun.plSkadStudio Tylko ToruDrukAgora S.A

ISSN 4008-3456Redakcja nie odpowiada za tre ogosze.

***Na podstawie art.25 ust. 1 pkt 1b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych Agencja Public

Relations Goldendorf zastrzega, e dalsze rozpowszechnianie materiaw opubliko-wanych w Tylko Toru jest zabronione

bez zgody wydawcy.

F E L I E T O N

Due rzeczyJACEKKIEPISKI

Sporo si dzieje. Gdy pisz te sowa prezydentem tego kraju jest Bronisaw Komo-rowski, gdy Tylko Toru trafi do Czytelnikw - prezy-dentem bdzie Andrzej Duda. Biorc aktywny udzia w po-wszechnej wymianie myli - trzymajc eb w internecie, skaczc po stacjach TV, czy-tajc rne gazety - doceniam powag chwili. Poznaem lu-dzi, ktrzy, widzc w Dudzie marionetk Kaczyskiego, przewiduj i opisuj kad sekund jego prezydentury, znam te takich, ktrzy Ko-morowskiego maj za agen-ta GRU. I to nie byle jakiego, skoro w ostatniej chwili odpa-li Kulczyka, by pomniejsi si przestraszyli i nie puszczali farby, jak si PiS za niego za-bierze. Oglnie, gruba jazda bez trzymanki. Sorry, taki mamy klimat, ciepo jest, go-rco si robi.

Ale due rzeczy dziej si te tu, u nas. Choby toru-ski zlot Citrona 2CV na po-nad 2600 aut (str. 17). Nie ma wikszych zlotw adnej mar-ki na wiecie - we Francji spo-tkao si siedem tysicy takich aut. Wszystko zaczo si do-

kadnie 40 lat temu, gdy Fino-wie postanowili zaprosi po-dobnych wariatw jedcych wozidekami z dwucylindro-wymi silniczkami. Przyjecha-o 1500 samochodw z caej Europy. Mymy byli wtedy wykluczeni, grodzia nas ela-zna kurtyna. Pierwszy zlot w kraju pooonym za ni odby si w 2009 w Czechach. Przy-jechao 3500 aut. Drugi w tej czci Europy, to wanie ten w Toruniu. Czemu do nas nie przyjechao jeszcze wicej kul-towych kaczek? Bo... kojarzy-my si z wojn. Tak, z wojn. Konflikt na Ukrainie, patrzc z wntrza Europy, siga tu do nas. Mwiem ju, due rzeczy si dziej.

Tak jest te fakt, e po-woli odsania si prawda o zatoniciu szkunera Down North i przyczynach mier-ci pyncego nim na podbj Arktyki Leszka Bohla, toru-skiego niepenosprawnego maratoczyka (str. 7). ycia mu to nie wrci, ale prawda to dua rzecz. Najwiksza.

tylkotorun.pl7 sierpnia 2015 r. 3REKLAMA

4 REPORTA tylkotorun.pl 7 sierpnia 2015 r.

Jestemy organizacj zawodow skupiajc dowiadczonych za-rzdcw nieruchomoci regionu toruskiego. Nad profesjonali-zmem wiadczonych przez nas usug czuwa Polska Federacja Sto-warzysze Zawodw Nieruchomociowych wWarszawie, ktrej RSZN wToruniu jest czonkiem. Wybierajc zarzdc nieruchomoci zlisty naszych czonkw, wybieraj Pastwo polsk firm zarzdzajc zgwarancj wysokiej jakoci usug.Wicej informacji i lista czonkw RSZN w Toruniu - na stronie: www.rsznt.org

Regionalne StowarzyszenieZawodw Nieruchomociowychw Toruniu

Z mieszkacami umawiamy si na Twardej przy miet-niku. To znaczy: na polnej drodze biegncej wzdu torw kolejowych, pod kominem Elek-trociepowni Grbocin, koo au-rowego pojemnika zwyczajowo zrzucanego przez MPO w po-bliu najwikszego zagszczenia domw. Kilkadziesit osb chce wyra-zi swe oburzenie i opowiedzie o yciu w miejscu, ktrego nie zna-j kierowcy pogotowia, bo karetki zawsze tu bdz. Cho niektrzy mieszkaj tu od pokole, na swo-jej ziemi, teoretycznie w miecie, przez lata nie wolno im byo si rozbudowywa. Takie uroki y-cia w pasie ochronnym Elany. Wizj wysiedlenia z tego miejsca straszono ich do 1995 roku. Od tego czasu przymusowej prze-prowadzki ju si nie boj, ale i szczeglnej opieki miasta nie do-znali. A tu nagle... - W maju dowiedzielimy si, e Osiedle Pancernych, czyli teoretycznie te my, ma wzbo-gaci si o boisko sportowe koo cmentarza - relacjonuje Longina

Witkowska z Twardej. - Zawrza-o. Przecie to idiotyczny pomys! Radni, ktrzy chwal si sku-tecznoci w doprowadzeniu do realizacji tego projektu, nie maj pewnie pojcia, e Osiedle Pan-cernych, to nie tylko ulice: Pan-cernych, Rudego, Szarika, Gustli-ka. Jest te dalsza cz osiedla, czyli my: Twarda, Koowa i Za-krt. Sami o swojej okolicy mwi Osiedle Gorszych Pancernych. Bo, gdy w tamtej, bliszej cywi-lizacji czci, s i nawierzchnie i kanalizacja, u nich nie ma nicze-go. - Boisko ma kosztowa 400 ty-sicy - dodaje Longina Witkow-ska. - Za takie pienidze mona dalej podcign kanaliz albo

zrobi u nas cho kawaek ulicy. Cokolwiek... Wizytwk tego miejsca jest pocztek ul. Koowej od strony Twardej. Takiej ulicy nie ma chyba w adnym in-nym miecie na wiecie. Dwie koleiny w trawie poronitej krzakami... - To Koowa. Nawet latarni postawili kie-dy, bo pienidze unijne pewnie byy do wydania. Teraz wieci tu jeom - artuje Karol Sikorski oprowadzajc po okoli-cy. Mieszkacy przekonu-j, e pojcie ulicy w tym rejonie wiata jest pojciem wzgldnym.

- Mieszkam przy Koowej, ale ni... si nie przedzieram - za-pewnia Stanisaw Guzowski. - To taka ciekawostka turystyczna tyl-ko. Wydeptalimy sobie drog z boku i jako jest. Gorsi Pancerni to czterdzie-ci rodzin. Pod protestem prze-ciwko budowie boiska podpisali si reprezentanci praktycznie wszystkich z nich. Mieszkacy s jednomylni. - Przyklepujc budow boiska - wadze, radni i nasi ssiedzi z tamtej czci osie-dla, ci lepsi Pancerni, dali dowd, e prbuje si o nas i o tej czci Torunia zapomnie - komentu-j. - Zapraszamy na wycieczki. Oprowadzimy chtnie. Mona robi zdjcia. Potem wpuszcza je do internetu... Longin Witkowsk i Danie-l Cimowsk, panie dziaajce w Radzie Okrgu nr 6 Bielawy--Grbocin, dziwi szczeglnie to, e pomys budowy boiska nie by konsultowany wanie z Rad.

- Przecie natychmiast przy-pomniaybymy, jakie s tu praw-dziwe potrzeby - komentuj. -

Zrobiono to za naszymi plecami, sugerujc wrcz, e i ta cz osie-dla popiera ten pomys. Skarga z podpisami trafia do prezydenta Michaa Zaleskie-go, ktry przyj reprezentantw osiedla. - Wydano ju podobno 12 tysicy na dokumentacj tech-niczn boiska - dodaje Longina Witkowska. - Wierzymy jednak, e inwestycj da si zatrzyma, a pienidze przeznaczy na wa-niejsze cele. Poza tymi najistotniejszymi - ulice i kanalizacja - mieszkacy maj te marzenia mini, atwiej realizowalne. - Niech chocia postawi ta-bliczki z numerami domw po-oonych w bok od Twardej, by pogotowie nie bdzio - podpo-wiada jedna z osb. - Moe jakie cywilizowane dojcie do autobusu linii 41... - dodaje druga. - A to warto? - wtrca kto. -

Skoro skasowali wiele autobusw w tygo-dniu i wszystkie w weekendy... - To moe niech... przywrc chocia cinienie w hydrantach, bo jak si gdzie tu zapali, to po nas - dodaje jeden z mczyzn. - Rozu-miem, e w miejscu, gdzie Twarda prze-chodzi w Pask i

kocz si latarnie jest oficjalny koniec wiata, ale tu cigle yj ludzie...

Twardy koniec wiataNajmniej znany rejon Torunia. Dawny pas ochronny Elany. Osiedle Gorszych Pancernych protestuje i przypomina

o sobie. Ludzie nie chc oferowanego przez miasto boiska. S tu bowiem waniejsze potrzebyJacek Kiepiski

Miszkacy tych okolic nie maj ulic i kanalizacji. Dlatego pomys budowy boiska uznali za absurdalny.

Fot. UKASZ PIECYK

Boisko ma kosztowa 400 tysi-cy. Za takie pienidze mona dalej podcign kanaliz albo zrobi u nas cho kawaek ulicy. Cokolwiek...

5WYWIADtylkotorun.pl7 sierpnia 2015 r.

Cesarz Rzymu na mnie dybie O grze fair play w polskiej pice, wycinaniu opozycji, aferze biletowej w Dublinie, wtpliwociach odnonie

dziaa wadz pikarskiej centrali - z Kazimierzem Greniem, przewodniczcym komisji futsalu, czonkiem zarzdu i prezesem Podkarpackiego Zwizku Piki Nonej - rozmawia Tomasz Wicawski

Jakby wybory na prezesa PZPN miay odby si dzisiaj, to popar-by pan znw Zbigniewa Boka? (miech) Nie ma znaczenia, czy ja bym popar. Znacznie wa-niejsze jest to, czy poparliby dele-gaci. Jedna osoba podczas zjazdu nie decyduje. Czy bd delega-tem, to te czas pokae. Widziaby pan siebie na stanowi-sku prezesa? Nie myl o tym. Mam jeszcze co do zrobienia dla PZPN i ko-misji futsalu. Cz osb dostrze-ga, e Gre zasta futsal drewnia-ny, a zostawi murowany. Ma pan al do swoich kolegw, o ich zachowanie po tzw. aferze bi-letowej w Irlandii? Nie dano panu wytumaczy, o co tam chodzio. Ciesz si, e pan to dostrzeg. Nikt po tej sytuacji nie chcia ze mn rozmawia, a przejecha po mnie walec krytyki. Nikt nie py-ta, gdzie s wiadkowie, a teraz nie ma ju Krzysztofa, o ktrym mwili ci, ktrzy mnie oskarali. Nie ma kupcw. Nie ma tysicy zotych czy euro, ktre miaem mie przy sobie. Gdzie zagin-y take nagrania z monitoringu. Byem dla kogo zagroeniem. Opozycj, ktr reprezentowaem i ktra dwukrotnie nie pozwolia na zmiany statutu zwizku, pr-buje si zniszczy. Przejecha po mnie walec, ale nie oznacza to, e nie wstaem i nie bd walczy. Pozbdmy si wic mitw zwi-zanych ze spraw rzekomej sprze-day biletw. Co tam si stao? Kami ci, ktrzy mwi e miaem 49 biletw i nimi handlo-waem. Tyle dosta Podkarpacki Zwizek Piki Nonej. S ludzie, ktrzy je kupili i polecieli na ten mecz, wic fizycznie nie miaem moliwoci wzicia ich dla siebie. Niektrzy nawet zdjcia ze mn sobie robili w czasie podry. Wyobraa pan sobie, e stoj pod wielkim stadionem, przed kt-rym jest monitoring i handluj biletami? Kto zawiadomi firm ochroniarsk, ktra tam bya. To nie by przypadek. Sd w Irlandii odrzuci dwa zarzuty, ktre mi postawiono i PZPN w ogle nie powinien si t spraw zajmowa. Ale musia, bo kto wyda takie polecenie.

Bo pan zawiz bilety dla swoich znajomych? Tak. Do mojego przyjacie-la, ktry to potwierdzi, policja dzwonia w 70. minucie meczu. Ja miaem w tym czasie odebrany telefon, wic nie mogem wpy-n na jego odpowied. W Irlan-dii sd rozstrzyga takie sprawy, a nie policja. Std cae zamieszanie. Nie przyzna si pan wic do winy przed sdem? Absolutnie. Kto chcia, eby taki przekaz poszed do mediw. Nie dopuszczono mnie do akt, nie dano skserowa, sfilmowa. A przecie wszdzie mona tak zrobi. Ale w PZPN panuj inne reguy. Reguy buszu. Tu nie ma wiadkw. A chciaem obejrze film z mojego zatrzymania. Gdzie jest nagranie, na ktrym kto przekazuje mi pienidze? W mo-ich bilingach te nic nie ma, bo tego dnia, poza znajomymi, kt-rzy zamwili u mnie bilety, nikt do mnie nie dzwoni. W Irlandii nie toczy si przeciw-ko panu adne postpowanie? Oczywicie, e nie. Sprawa trwaa 7 minut. Na koszt PZPN cignito tam dziennikarza. To te ciekawy wtek. Stowarzysze-nie, jakim jest PZPN, powin-no broni swojego czonka, da prawnika, a nie go atakowa. Ten dziennikarz potwierdzi, e nie przyznaem si do winy. Podnie-

sienie przeze mnie rk do gry nazwa metafor dziennikarsk. Sprawa si skoczy w sdzie. Po-zwy na kwot p miliona dla kil-ku redakcji s przygotowane. Do-datkowo zamierzam wystpi na drog sdow przeciwko szeciu dziennikarzom. To bdzie trwao, ale ja mam czas. Pki co na chleb mam. W PZPN przeciwko panu toczy si nadal postpowanie? Tak, ale wcale PZPN nie po-winien si tym zajmowa. ebym dosta tam chocia jedno euro kary, to bym zrozumia, ale mnie oczyszczono ze wszelkich podej-rze. Ale kto na mnie dybie. Kto? Cesarz z Rzymu. Wszyscy wiemy, kto to jest. Ale ta sytuacja daje moliwo odsiania faszywych przyjaci. Wielu mylao, e to koniec Kazi-mierza Grenia. Na zjedzie rzeczywicie wielu mylao, e tak jest. Nie chciano wpuci mojego prawnika na sal. A na zarzd PZPN nie wpusz-czono. Nie chciano dopuci do mojej prezentacji audiowizualnej. Zaczem mwi o wielu rzeczach zwizanych z dziaaniem zwizku i teraz mam za swoje. (miech) A przeciwko innym postpowa-nia si nie tocz.

Prawda? Ciekawe. Czemu wy-dzia dyscypliny nie zajmuje si panem Bokiem, ktry zgodnie ze statusem PZPN, UEFA i FIFA nie moe by twarz bukma-cherki? Czemu jest on w spce Ekstraklasa, czego zabrania sta-tut? Gdzie wtedy s rzecznik dys-cypliny czy etyki? Nie mwic ju o obywatelstwie. Bo kandydatem na prezesa PZPN moe by tylko osoba o polskim obywatelstwie. A jakie bdzie orzeczenie w pana sprawie? Mog tylko przypuszcza. Ale bd mwi o wszystkim coraz goniej. Nie odpuszcz. Nie boj si nikogo i niczego. Prezesura w PZPN psuje ludzi? Albo nie podoba si Kazi-mierzowi Greniowi (miech). Bo nic nie dosta. Tak przynajmniej mwi niektrzy. Grzegorz Lato po wyborze powiedzia, e sam

wygra, ale historii nie da si za-kama. Niech bdzie jednak dzi na wierzchu jego wersja. Dzi Zbigniew Boniek mwi podob-nie. Czy ja dooyem do tego ma czy du cegiek? Niech ludzie sami oceni. Wdzicznoci w moim kierunku nie ma adnej, a nieustannie si mnie atakuje. Graj w biaych rkawiczkach posugujc si wydziaem dys-cypliny. Oni dali mi wyrok 10 lat dyskwalifikacji. Ale wie pan kto to jest? Ci sami ludzie, kt-rzy za Laty skazali mnie 7 razy, a za Boka wszystko cofnli. A zmieni si tylko przewodnicz-cy. S prowadzeni na smyczy. Za korupcj dyskwalifikacje naj-wiksze byy po 5 lat, a mnie chce si skaza za sprzeda dwunastu biletw, ktrej nie byo, na 10 lat dyskwalifikacji. To paranoja. Czyli prezesura psuje. Jeeli co si czowiekowi w yciu nadmiernie spodoba, to zarnie drugiego pi, zatucze motem czy zabije siekier, eby tylko by tam, gdzie jest. Wielu ludzi, ktrzy mwi prawd jest zastraszanych i inwigilowanych. Bd to wszystko ujawnia. Wi-dzia pan film Ukad? Jeeli tak, to sam pan sobie odpowie, jak mog si skoczy takie sprawy. Ja nie mam nic do stracenia. Nie-ktrzy wiele.

Boniek mwi, e nie bdzie kan-dydowa. Gwarantuj panu, e bdzie. Po to likwiduje opozycj. Ale nie tak szybko. PZPN to nie jest pa-stwo w pastwie. Delegaci bd si o tym wypowiada. Do nikogo nie bd dzwoni i prosi o popar-cie. Za duo si w polskiej pice dzwonio, zamiast trenowa.

Wywiad z Kazimierzem Greniem przeprowadzilimy w Ciechocinku podczas posiedzenia komisji futsalu PZPN. Po nim ukaza-o si w prasie wiele nieprzychylnym temu dziaaczowi materiaw dotyczcych jego ycia osobistego.

6 REPORTA tylkotorun.pl 7 sierpnia 2015 r.

Najdusza przemierzona przez Magorzat Mako-wiak trasa wynosia 2200 kilometrw. Na dwch kkach objechaa wtedy Wgry Rumu-ni, Bugari i Bakany. Dla niej nie ma znaczenia ile przejechaa. Wane kogo spotkaa, co zoba-czya i czego si nauczya. pi w namiocie, na polu. Luk-susem jest zaproszenie do obcego domu i moliwo spdzenia kil-ku godzin na mikkim materacu. Pniej znw rusza w tras. Za-wsze z Torunia, bez niczyjej po-mocy, jedzie ku przygodzie. - Zaczo si od potrzeby prze-ycia nowych dowiadcze - opo-wiada Gosia. - Sport w moim y-ciu odgrywa du rol. Rower jest dzi wiatem, ktry daje mi mo-liwo o wasnych siach dotrze do marze - do miejsc, w ktrych poczuj si wolna. Plan wyjazdu buduje w go-wie. Pniej bierze map i mazak, krelc kolejne kilometry. Zazna-cza miejsca warte obejrzenia. Jak mwi Magosia, wiatem rzdzi przypadek, ktry wiedzie czsto po nieplanowanych miejscach. - Czy jad na trzy czy trzy-dzieci dni, zabieram zawsze tyle samo - dodaje podrnicz-ka. - Namiot, piwr i poduszka, sprzt do naprawy roweru oraz jedzenie. Po przygodzie w Rumu-nii zawsze mam przy sobie co,

czym mog si broni.W grach, w kraju nad Morzem Czarnym, Gosi zaatakoway psy pasterskie. Bronia si tym, co byo pod rk. Udao si od-straszy je kamieniami. Pierwszy raz uya gazu, dzi ma specjalne urzdzenie emitujce ultradwi-ki, odstraszajce zwierzta. - Taka wyprawa zmienia czo-wieka i poszerza horyzonty - za-znacza Magosia. - Przejedajc kawaek Europy poznaam zu-penie inne ycie. Bdc w Gru-

zji spotkaam si z bied. To tam dostrzegam, e mona cieszy si prostym normalnym yciem - przyrod, zwierztami, spoko-jem. Czowiek powraca do domu i zmienia pogldy na wasne pro-blemy. Podr do Gruzji i Armenii daa toruniance wiksz pewno siebie. Wszystko zaczo si w klasie maturalnej, gdy postano-wia z koleank przejecha ro-werem dusk wysp Bornholm, pniej ca wschodni Polsk.

To jednak nad Morzem Czarnym poznaa prawdziwy smak wypra-wy. - Do Gruzji i Armenii wybra-limy si kilkuosobow grup rowerzystw - kontynuuje opo-wie. - Budzilimy tam spore zamieszanie. Kady chcia z nami poroz-mawia i poczstowa winem. A trunkami czstowali nas na ka-dym kroku. Czasami a trudno byo z dane-go domu wyjecha, bo z kadym trzeba byo si napi. Odmowa jest tam uznawana jako za-chowanie niegrzeczne. Wyruszajc w wiat wcale nie potrzeba wielu pienidzy. Trzy-tygodniowa podr do Rumunii kosztowaa czterysta zotych. - Najwaniejsze s koszty przeznaczone na napraw roweru oraz lekarza - podsu-mowuje kobieta. - A takiej przy-gody, jak na rowerze, nie przeyje si na adnym Last Minute. Podr to suma marze i wielu wyrzecze oraz kryzysu, ktry najczciej wystpowa po trzech dniach jazdy. Podczas swojej przygody Magosia spo-tkaa niesamowitych ludzi, ktrzy

opowiedzieli jej o swoim yciu, w ktrym wci obecne s wspo-mnienia o wojnie. Podr przez Europ dzi dla Magosi staa si metafor po-dry przez ycie. Spotykajc na swojej drodze przypadkowych lu-

dzi, uksztatowaa swoje pogldy na inne kultury, na bied i gocin-no, ktrej w Polsce wci bra-kuje. Bo wanie dziki otwartym drzwiom, poczuciu bezpiecze-stwa i szacunku, czowiek czuje si jak w domu. Dowiadczy mona tego w Armenii czciej, ni we wasnym domu - Polsce.

Kilometry wszystkich marzeZ Torunia wyrusza w podre ycia. Rowerem zwiedzia m.in. Rumuni i Gruzj.

Jak mwi - wypraw rozpoczyna kolejny rok

Micha Ciechowski

Magorzata Makowiak traktuje rower jak co wicej, ni przedmiot do przemieszczania si.

Fot. ADAMZAKRZEWSKI

Przejedajc kawaek Europy poznaam zupenie inne ycie. Bdc w Gruzji spotkaam si z bied. To tam dostrzegam, e mo-na cieszy si prostym nor-malnym yciem - przyrod, zwierztami, spokojem.

7TYLKO U NAStylkotorun.pl7 sierpnia 2015 r.

Dwa miesice miny wa-nie od tamtej tragedii. 30 maja, chwil przed dwu-dziest, ton na Batyku, wyru-szajcy w polarny rejs, szkuner "Down North". Niepenosprawny, poruszajcy si na wzku inwa-lidzkim, sportowiec, podrnik i dziaacz spoeczny nie zdoa si uratowa. Od samego pocztku w serwi-sach informacyjnych mwiono o zawale serca u podrnika. To wynik zgodnych relacji pozo-staych 11 czonw zaogi. Le-

szek Bohl mia zosta wrzucony do tratwy ratunkowej, gdzie da znak, e jest z nim wszystko w porzdku, a potem niespodzie-wania zasab i umar. Kluczowe w tej sprawie wy-daj si ustalenia sekcji zwok. Ta za wykluczya wanie zawa. Co wic byo przyczyn mierci Leszka Bohla? - Chodzi o zachynicie si wod. Cho ostateczna przyczyna zgonu nie jest do koca jedno-znaczna - tumaczy prokurator rejonowy Prokuratury Rejono-

wej w winoujciu Wodzimierz Cetner. - Mogo si na ni zoy wiele czynnikw, w tym woda. Ale pewne jest jedno, nie by to zawa serca. Prokuratura Rejonowa w wi-noujciu prowadzi ledztwo z artykuu 173 par. 2 i 4 kodeksu karnego, chodzi o nieumylne spowodowanie katastrofy komu-nikacyjnej w ruchu wodnym ze skutkiem miertelnym. Za ten czyn grozi od 6 miesicy do 8 lat wizienia. - Chodzi o naraenie ycia

czonkw zaogi. Zgon jest w tym przypadku okolicznoci dodat-kowo obciajc - dodaje proku-rator. - Teraz przed nami badanie konstrukcji szkunera, rozmiesz-czenia bagau, jego zabezpiecze-nia. Bd si musieli wypowie-dzie biegli. Od pocztku w rodowisku eglarskim sycha gosy, jako-by szkuner by przeadowany. Sprawdzi to policja, ktra ma dokona ogldzin jednostki ju w momencie podnoszenia z dna. Tym za zaj si ma armator "Down North", Mariusz Nawrot. Przypomnijmy, jacht osadzony jest stosunkowo pytko na dnie - kocwki masztw wystaj po-nad fale. Mariusz Nawrot bezpo-rednio po zatoniciu szkunera zapewnia, e akcja wydobycia nastpi w najbliszym czasie. Te-raz nie chce tego komentowa i rzuca suchawk. Przypomnijmy. Szkuner "Down North" to oryginalna, by nie powiedzie jedyna w swoim rodzaju, konstrukcja. Pierwot-nie suy jako d dowoca prowiant Innuitom z Grenlandii. Std pancerny kadub, grucha dziobowa do rozbijania lodu i

sanki na dnie do wsuwania si na kr. Potem kadub przeduono i podniesiono na rufie. Wiadomo, e z portu w winoujciu jed-nostka wychodzia maksymalnie zaadowana. Kapitan twierdzi, e przyczyn byskawicznego prze-wrcenia si na bok by silny, na-gy szkwa. Redakcja "Tylko Toru" do-tara do eglarza, ktry wycho-dzi z portu w winoujciu tu po "Down North". - Widziaem ich, ale pozna si nie mielimy okazji - wspo-mina. - Nasz czteroosobowy jacht szkwa dopad na wysokoci Sassnitz. Rozerwao nam foka. Zawrcilimy do portu. Rano si dowiedzielimy, e ci, co byli przed nami - zatonli. Mielimy pyn do Szwecji, ale nam si odechciao... Moe wic rzeczywicie klu-czow rol odegra tu niezwyke zjawisko atmosferyczne, o jakim od pocztku opowiada kapitan "Down North" Mateusz wikli-ski? O postpach ledztwa w tej sprawie bdziemy informowa.

j.kielpinski@tylkotorun.pl

To nie by zawaPrzyczyn mierci ofiary zatonicia jachtu Down North, toru-czyka Leszka Bohla, byo zachynicie si wod. Prokuratura w

winoujciu ujawnia pierwsze ustalenia ledztwaJacek Kiepiski

Leszek Bohl by niepenosprawnym maratoczykiem. Jako jedyny pokona ekstremalny Mara-ton Komandosa na wzku. Cho nie by okazem zdrowia - serce akurat mia jak dzwon.

Fot. ARCHIWUM

tylkotorun.pl 7 sierpnia 2015 r.8

Torusko-wocawskie listy kandydatw do Sejmu nie przynios raczej wielu niespodzianek. Dotychczasowi posowie zadbali o to, eby ich pozycja w partiach

bya odpowiednio silna. Ciekawy jest przypadek Zbigniewa Girzyskiego

Tomasz Wicawski

Nic nowego i jeden skorpion

Platforma Obywatelska i Polskie Stronnictwo Ludo-we odkryy karty. Jeeli nie zdarzy si w najbliszych dniach nic nieprzewidzianego jedynka-

mi na ich listach bd Tomasz Lenz i Zbigniew Sosnowski. W PiS-ie rozwaanych byo kilka koncepcji, ale najbardziej praw-dopodobne wydaje si otwieranie

listy przez ukasz Zbonikowskie-go. W okrgu torusko-wocaw-skim walka w wyborach do Sejmu RP idzie o trzynacie mandatw.

Obecne sondae wskazuj, e PiS moe mie szans na wprowa-dzenie nawet szeciu swoich re-prezentantw do izby niszej par-lamentu z naszego okrgu. Przez

dugi czas w kuluarach gono byo o tym, e list formacji (star-tujcej w koalicji z Polsk Razem Jarosawa Gowina i Solidarn Polsk Zbigniewa Ziobry) moe otwiera prof. Andrzej Zyberto-wicz. Jego brak wrd kandyda-tw nie jest jeszcze przesdzony, ale wydaje si, e niedwiedzi przysug wyrzdzi mu ukasz Zbonikowski. - Najprawdopodobniej prof. Zybertowicza nie bdzie na na-szej licie, bo bdzie pracowa w kancelarii prezydenta Dudy mwi we wtorek na antenie Radia Pomorza i Kujaw Zboni-kowski. - Peni tak rol ju za czasw prezydentury Lecha Ka-czyskiego. Teraz te, najpraw-dopodobniej, w takiej formie zo-stanie wykorzystana jego wiedza i dowiadczenie. Partia traktuje Zybertowicza jako asa w rkawie. Jego dobry wynik w wyborach do Parlamen-tu Europejskiego daje nadziej na gosy wyborcw, ktrych ta formacja w Toruniu nie moga do siebie przekona w poprzed-nich latach. Socjolog jest bowiem doceniany przez znacznie szersze rodowiska ni elazny elektorat tej partii. Pewne miejsce na do-brych miejscach powinni mie take dotychczasowi posowie Anna Sobecka i Jan Arada-nowski. Wystartuje take radna miejska Iwona Michaek, a pite miejsce ma przypa Mariuszowi Kaunemu zwizanemu z klu-bem Legia Chema. Gdzie w tej ukadance musi znale si take miejsce dla osb z krgu Jarosa-wa Gowina i Zbigniewa Ziobry. Ta druga posta jest szczeglnie istotna z racji wagi gosu ojca dyrektora Tadeusza Rydzyka. Mgby wesprze Przemysawa Przybylskiego, radnego sejmiku z ramienia PiS, ale ten raczej nie zdecyduje si na start w wybo-

POLITYKA

9POLITYKAtylkotorun.pl7 sierpnia 2015 r.

Girzyski zachowu-je si jak skorpion. Gdy wystartuje do Senatu, to znacznie zmniejszy szanse Polaka, a zwy-cisko z tej batalii moe wyj Micha Wojtczak z PO

rach parlamentarnych. Znacznie ciekawiej wyglda sytuacja w wyborach do Senatu. Tu kandydatem PiS ma by prof. Wojciech Polak. - Wiele pokrzyowao jednak zachowanie posa Zbigniewa

Girzyskiego mwi anonimo-wo osoba zwizana z Prawem i Sprawiedliwoci. - Girzyski zachowuje si jak skorpion. Gdy

wystartuje do Senatu, to znacznie zmniejszy szanse Polaka, a zwy-cisko z tej batalii moe wyj Mi-cha Wojtczak z PO, senator, kt-ry dotychczas startowa z okrgu grudzidzkiego. Wydawao si, e Girzyski ma moliwo po-

wrotu do PiS-u, ale jego maile z probami o zbieranie podpisw pod jego kandydatur do czonkw partii, w ktrej ju nie jest, oraz decyzja o starcie w wyborach do Senatu, mog przekreli go w tym rodowisku w na-szym miecie. A nie chce si wierzy, ale moe ze zoci dogada si z kim z PO... Sam Girzyski konsekwentnie twier-dzi, e adnej decyzji jeszcze nie podj. W Platformie Obywatelskiej wszyst-ko wydaje si prze-

sdzone. W Toruniu nie bdzie takiego trzsienia ziemi, jak w Bydgoszczy, gdzie ze startu zre-zygnowa Radosaw Sikorski.

Jedynka przypadnie Tomaszo-wi Lenzowi, dwjka posance Domiceli Kopaczewskiej, trjka parlamentarzycie Tomaszowi Szymaskiemu, a czwrka wice-ministrowi spraw wewntrznych Grzegorzowi Karpiskiemu. Na szstym miejscu powinien zna-le si Antoni Mydo. - Liczymy, e w naszym wo-jewdztwie znw osigniemy dobry rezultat mwi Tomasz Lenz. - Mamy sprawdzonych

kandydatw, ktrzy sprawdzali si w poprzednich wyborach i dziaali dobrze dla Polski. Trzeba im znw zaufa. Bardzo trudna do wyrokowa-nia jest przyszo lewicy. Pewne jest tylko jedno, e jedynk SLD lub koalicyjnego komitetu bdzie Jerzy Wenderlich. Za jego ple-cami znajdzie si pewnie Maciej Wydrzyski, ale formacj czeka znacznie powaniejsza walka o przekroczenie progu wyborcze-

go. Bez tego nawet, co mona zaoy, dobry wynik obecnego wicemarszaka Sejmu nie przeoy si na jego wejcie do parlamentu. Ciekaw i niezwykle dyna-miczn sytuacj obserwujemy w rodowiskach pozaparlamentar-nych. Faktem sta si rozam w rodowisku wspierajcym kam-pani prezydenck Pawa Kukiza.- Jestem koordynatorem Ruchu na Rzecz JOW mwi Arkadiusz Brodziski, jeszcze kilka dni temu jeden z najpowaniejszych kandydatw do zajcia pierwsze-go miejsca na licie Ruchu Kuki-za do Sejmu. - Nie wsppracuj ju z Pawem. Skrci za mocno w prawo. Poszed swoj drog i nic dziwnego, e rodowisko bezpar-tyjnych samorzdowcw, ktre go wspierao, moe czu si roz-czarowane jego postaw. Kukiz wybra niespotykan form ksztatowania list wybor-czych. - Na naszej stronie interne-towej swoj ch startu mg zgosi kady, kto formalnie moe wystartowa, bo zgaszali si chtni, ktrzy nie ukoczyli 21 lat mwi Mirosaw Piesak, paraolimpijczyk z Bydgoszczy, koordynator Ruchu Kukiza w naszym regionie. - Na razie nie zgosiy si do nas znane w poli-tyce nazwiska. Alfabetyczn list chtnych wylemy Pawowi i jego najbliszym wsppracownikom i oni zadecyduj o jej ksztacie. Jaki bdzie klucz doboru kon-kretnych osb? Pki co trudno powiedzie. Z nowoczesnej.pl na pierwszym miejscu do Sejmu powinien znale si Piotr Wiel-gus. W formacji Zbigniewa Sto-nogi sytuacja jest rozwojowa, ale jedynk ma by Tomasz Lewan-dowski.

10 REKLAMA tylkotorun.pl 7 sierpnia 2015 r.

Polacy dbaj o swoj diet?Popeniamy wiele grzechw y-wieniowych podobnie zreszt jak reszta Europejczykw. Nie-stety jestemy w niechlubnej czowce. Naszym najwikszym problemem s na pewno wglo-wodany proste, ktre bezpored-nio przyczyniaj si do otyoci i innych problemw. To po czci take efekt naszej niewiadomo-ci w trakcie robienia zakupw.

Niezdrowe cukry znajdziemy bowiem, w tak niepozornych produktach, jak: patki musli czy jogurty smakowe.

Na co jeszcze nie zwracamy uwagi?Czasem przestajemy je, eby schudn. Finalnie okazuje si,

e dostarczamy zbyt mao ka-lorii, witamin czy skadnikw mineralnych do organizmu. Or-ganizm przestawia si na tryb alarmowy i zaczyna magazyno-wa energi, czsto w postaci tkanki tuszczowej. Uzyskujemy tym samym cakowicie odwrot-ny, od zamierzonego, efekt. W odchudzaniu chodzi bowiem o zmian nawykw ywienio-wych, a nie chwilowe katowanie

si.

S fundamentalne za-sady zdrowego ywie-nia, ktre kady moe wprowadzi w swoim yciu?Dieta powinna by zbilansowana, czyli dostarcza wglowo-dany, tuszcze i biaka. Te ostatnie najlepiej, jeli byyby pocho-dzenia zwierzcego, poniewa s one naj-bardziej wartociowe. Trzeba wic opiera si na dobrym gatunkowo

misie w swojej diecie. Naley take wykluczy cukry proste i postawi na dobrej jakoci tusz-cze, czyli np. oliw z oliwek to-czon na zimno, olej kokosowy do smaenia, ryby i orzechy.

Pokutuj wrd nas jakie mity ywieniowe?

Tych jest chyba tyle, ile stron internetowych. Miaam ju do czynienia z teoriami na temat zbawiennych skutkw picia wody utlenionej czy poykania tasiemca. W odchudzaniu nie ma jednak cudw i bezpieczny spadek masy ciaa jest na pozio-mie od 0,5 do 1 kilograma na ty-dzie. Niestety zalegoci 40 lat ycia nie odrobimy od razu. Z piciem 2 litrw wody codziennie te bym nie przesadzaa, bo nie kady tyle jej potrzebuje. Pami-tajmy jednak, aby nie dopusz-cza do odwodnienia organi-zmu, szczeglnie przy obecnych

upaach.

Kiedy powinnimy zdecydowa si na kontakt z dietetykiem?Mamy wielu pacjentw, ktrzy do nas przychodz jedynie z lekk nadwag. Zazwyczaj pyta-j, jak zbilansowa swoj diet. Zapobieganie jest wic bardzo wskazane. Zgosi si musimy na pewno w przypadku chorb, otyoci, nietolerancji czy alergii pokarmowych. Wtedy jestemy w stanie pomc danej osobie.

Jak wyglda wizyta u dietetyka?Zaczynamy od definicji proble-

mu z naszym pacjen-tem. Analizujemy mas i skad ciaa. Robimy wywiad ywieniowy, czyli dotychczasowe jadospisy i tryb ycia. Na koniec ustalamy preferencje smakowe oraz waciwy jadospis. Wszystko to wdraamy w poczeniu z aktyw-noci fizyczn pod okiem specjalistw. Liczba wizyt jest uza-leniona od problemu. Kady z nas jest inny, wic kada terapia y-wieniowa powinna by rwnie przygotowana indywidualnie.

Przez Polsk przechodzi fala upaw. Jak dostosowa diet do takiej pogody?Pierwszorzdna sprawa to woda dbajmy o to, aby nasz organizm by odpowiednio nawodniony w cigu caego dnia. Dodatkowo korzystajmy z warzyw i owocw dostpnych sezonowo. Pamitaj-my jednak, aby spoycie owo-cw ogranicza do dwch porcji dziennie. I najwaniejsze - w trakcie sezonu urlopowego nie ma wakacji od zdrowego ywie-nia.

Nie istnieje dieta cudO zasadach zdrowego ywienia, mitach zwizanych z odywianiem oraz zaletach kontaktu

z dietetykiem rozmawiamy z Kaj Sierack z Poradni Dietetycznej Dobry Dietetyk.

Niezdrowe cukry znaj-dziemy bowiem, w tak niepozornych produk-tach, jak: patki musli czy jogurty smakowe.

11TORU OD PODSZEWKItylkotorun.pl7 sierpnia 2015 r.

Fotografia z 1990 roku. Na tle czciowo odrestauro-wanych ruin Fortu VIII stoi orkiestra i kompania wojska. Na maszcie powiewa biao-czerwona flaga. Przed stalowym krzyem i dwoma grunwaldzkimi mieczami wielka tablica z herbem Torunia i sowami: Bg, Honor... Tak ww-czas oddawano cze winiom owianego najgorsz saw aresz-tu. Na tamtej uroczystoci by prezydent miasta i przewodni-czcy rady. Odebrali symboliczne klucze do izby pamici stworzo-nej w dwch dawnych celach. Od dawna nie ma po niej ladu. Gdy-by nie niewidzialna rka mioni-kw fortyfikacji, trudno byoby w chaszczach znale miecze i krzy. Krzaki wycito dwa tygo-dnie temu. W czynie spoecznym, bez pytania zgod... Micha Myszkowski by ma-ym dzieckiem, gdy z matk go-dzinami wyczekiwa koo miet-nika tu za ogrodzeniem aresztu w Forcie VIII. Dziki temu udao si przej dwa grypsy od ojca i ma. Najcenniejsze, bo ostatnie zapiski Alfonsa Myszkowskiego, czonka zaoonej w Toruniu w grudniu 1939 roku podziemnej organizacji Bataliony mierci za Wolno. - Ojciec siedzia tu kilka mie-sicy - wspomina Micha Mysz-kowski. - Dla Niemcw rozbicie Batalionw mierci byo wielkim

sukcesem. Tata, po wyroku sdu specjalnego w Bydgoszczy, trafi na Pawiak, a potem 17 wrzenia 1940 roku zosta wraz z innymi rozstrzelany w Palmirach. Dlate-go na przeomie lat 80. i 90., gdy nastawaa demokracja, zaanga-owalimy si wiksz grup w czciowe odrestaurowanie tego miejsca, chcielimy, by wrcia o nim pami... Wraz ze swoimi uczniami ze szkoy zawodowej przy Kombina-cie Budowlanym, Micha Mysz-kowski prowadzi pace murarskie w Forcie VIII. Rwnoczenie byy wizie tutejszego aresztu, Alojzy Liegmann, kolejarz, dotar do wadz, zainteresowa je histori tego miejsca, a jego koledzy ko-lejarze postawili krzy i miecze,

ktre jakim cudem stoj do dzi. Cudem, bo zomiarze rozkradli tu wszystko, ale wida ich sumie-nie nie pozwala ci palnikami tych symboli. - Wadze byy tu chyba tylko raz - wspomina Micha Mysz-kowski, z ktrym penetrujemy fort. - O, tu musiay wisie tablice z nazwiskami byych winiw, bo jeszcze koki w murze zosta-y. Byo ponad 300 nazwisk, tylu udao si ustali. Paka si chce. Micha Myszkowski nie moe ukry wzruszenia, gdy staje pod krzyem i mieczami. Wok krt-ko przycite pieki krzakw, kt-re jeszcze niedawno tu wszystko porastay, za elementy pomnika oczyszczone i odmalowane. - Kto to zrobi? Kto jeszcze pa-

mita o tym miejscu? - dopytuje si. To toruscy mionicy fortyfi-kacji, tak ich oglnie nazwijmy - dziaaj tu spoecznie. W wolnym czasie odwadniaj fort i staraj si wyeksponowa ten wany dla wojennej historii miasta obiekt. Fort miasto lata temu sprzedao prywatnemu wacicielowi. Ofi-cjalnie nie jest to miejsce pamici narodowej. Zreszt, jak przyznaj w Radzie Ochrony Pamici Walk i Mczestwa, to problem ogl-nopolski. - Ten temat zaniedbali poli-tycy - przyznaje Adam Siwek, naczelnik wydziau krajowego ROPWiM. - Przed laty bya przy-gotowywana ustawa dotyczca miejsc pamici, ale jej ostatecznie

nie uchwalono... Ustawa ustaw, ale w tym miejscu woono prac i zaan-gaowanie wielu osb. Dlaczego miasto, ktremu oddano klucze do izby pamici, zaniedbao spra-w? Wszyscy urzdnicy pytani o to - spuszczaj gowy. Tak wyszo. A teraz, nawet nie maj mechani-zmu, by waciciela fortu skoni do dbania o to miejsce. - Wstyd, wielki wstyd - pod-krela Micha Myszkowski, z kt-rym zachodzimy do pomieszcze-nia szczeglnego - karceru, ktry w dawnym areszcie ledczym by pod schodami. Czy przetrzymy-wano w nim Alfonsa Myszkow-skiego? Tego si nie dowiemy. Nikt z zamykanych tu winiw nie zostawi swojego podpisu na murze. To najbardziej tu przera-a. Dla porwnania, w Forcie XI, gdzie w czasie wojny wiziono jecw alianckich, peno w karce-rze napisw w jzyku angielskim, ktre dzi miejski konserwator zabytkw prbuje obj ochron i ratowa. A tu ani jednego. Bo tu rzdzio gestapo i za jedno dra-nicie muru mona byo straci ycie. Te niepodrapane mury akurat w tym miejscu s najbar-dziej wymowne. I przeraajce.

j.kielpinski@tylkotorun.pl

Karcer bez napiswLosy Fortu VIII, dawnego aresztu ledczego gestapo, to jedna z najbardziej wstydliwych kart wspczesnej historii

Torunia. Honoru miasta broni mionicy fortyfikacji. Powicajc swj czas przywracaj pami o tym miejscu.Jacek Kiepiski

Micha Myszkowski pod krzyem i mieczami upamitniajcymi winiw aresztu w Forcie VIII. Obok uroczysto w tym miejscu sprzed 25 lat.

Fot. ARCHIWUM PRYWATNE/ JACEK KIEPISKI

12 DODATEK tylkotorun.pl 7 sierpnia 2015 r.EDUKACJA

W dzisiejszych czasach zdominowanych przez komputery, smartfony i inne elektroniczne gadety czy-tanie ksiek wrd dzieci i doro-sych stao si rzadkoci. Jest to smutna prawda i niestety tylko 10% obywateli siga po lektur. A przecie czytanie to pikna rzecz, ktra u najmodszych rozwija wy-obrani, wiczy pami, wzbo-gaca sownictwo i uczy skupienia. Jeli nasze dziecko nie lubi czyta nie wpadajmy od razu w panik. Pokamy mu, e czytanie jest faj-ne i rwnie ciekawe jak ogldanie bajki. Wedug naukowcw bardzo istotne jest oswajanie dzieci z ksik ju od najmodszych lat. Kiedy zaczynaj chodzi i mwi, wiat ktry ich otacza jest bar-dzo interesujcy, s wszystkiego ciekawi. Warto to wykorzysta i ju wtedy rozpocz przygod z lektur. Maluchy chtnie ogldaj ksieczki z obrazkami i suchaj objanie. Te powinny by trzy-mane razem z zabawkami, wte-dy dziecko bdzie wiedziao, e s tak samo wane jak lalka czy pluszowy mi i nie bdzie uwaa-o czytania za obowizek tylko za zabaw. Aby zachci maluchy do ksiek, kupujmy takie wydania

ktre je zainteresuj np. piszczce ksieczki lub takie z rozkada-nymi obrazkami. Troch starsze pociechy same mog zadecydo-wa co chc przeczyta. Jeli nie garn si do ksiek, sprbujmy z komiksami czy czasopismami naukowymi lub przyrodniczymi takimi jak National Geographic. Oprcz tego, e bd wiczy czy-tanie poznaj te wiat. Bardzo wanym elementem jest pokazanie przez rodzicw,

e czytanie jest fajne. Jeli dziec-ko zobaczy nas z ksik samo chtnie po ni signie. Moemy te wprowadzi czas na ksik. Chodzi o to, aby caa rodzina ja-ki czas spdzaa wsplnie na lek-turze. Kady moe czyta osobno, ale moemy wybra jedn ksik dla wszystkich i czyta na gos. To na pewno pozytywnie zadziaa na nasz pociech. Co jeszcze moe-my zrobi aby dzieci zapay bak-cyl czytania? W ich pokoju zrb-

my ma biblioteczk, na ktrej znajd si rne ksiki. Dziecko bdzie miao tak pk na wido-ku i z czasem samo skorzysta z lektury. Warto te zaoy dziec-ku kart w bibliotece. Z pomoc bibliotekarza znajdzie dla siebie ksik, ktra bdzie odpowiada jego zainteresowaniom. Zachcajmy dzieci do czytania tak czsto jak si da, ale pamitaj-my e nie moemy zrobi niczego na si. Nie wyma-gajmy, aby czytay codziennie, ale pilnujmy, eby nie byo to zaniedby-wane. Odrywanie dzieci od zabawy i zmuszanie do czytania nie wry niczego dobrego. Prdzej zniechci-my pociech ni zaszczepimy mi-o do ksiek. Jeli dziecko chce nam poczyta na gos i pochwali si wybran przez siebie lektur bdmy cierpliwym suchaczem i nie odsyajmy dziecka z kwitkiem w ten sposb pokaemy e na ksik jest zawsze czas. Jeli sami bdziemy czyta dziecku, to rb-my to z radoci i wcielajmy si w

role. Czytajmy piskliwie, grubo, szeptem lub gono. Wcignijmy je w wiat fantazji bo w ten spo-sb udowodnimy, e czytanie to co wyjtkowego. Jeli signiemy po gry, ktre usprawni czytanie np. Scrabble sprawimy e dziki zabawie z literami dziecko za-cznie lepiej czyta, a czynno

wykonywana z przyjemnoci przychodzi nam atwiej. Czsto si zdarza, e dzieci ze sowem czytanym stykaj si dopiero w szkole. Wtedy jest ju pno, eby obudzi w nich mola ksikowego, ale nie poddawajmy si i rnymi sposobami zach-cajmy nasze latorole do czytania.

Czytanie to nie karaJeli twoje dziecko zamiast ksiki woli oglda film lub gra na komputerze przekonaj go, e czytanie

to wspaniaa przygoda i tylko na pocztku wydaje si to skomplikowane.

Magorzata Kramarz

Jeli nie garn si do ksi-ek, sprbujmy z komiksami czy czasopismami naukowy-mi lub przyrodniczymi takimi jak National Geographic

Gwnym celem projektu byo przyblienie wiedzy o Europie, umoliwiajcej uczniom pene uczestnictwo w budowie demokracji na kontynencie. Wszelkie dziaa-nia uczniw inauczycieli projektu zmierzay do budowy lepszego jutra wZjednoczonej Europie, otwartej na wiat iwzbogaconej przez kulturow rnorodno jej uczestni-kw. mwi koordynator projektu ze strony polskiej . Modzelewska. Realizacja projektu to spotkania partnerw, na ktrych prezentowane byy wasne produkty oraz two-rzenie wsplnych produktw w postaci prezentacji, materiaw filmowych-mwi nauczyciel B. Chwastyk - Gurtowska. W ramach projektu S.O.S. Europe zrealizowano 6 spotka. Pierwsze wSyke wpadzierniku 2013r.byo spotkaniem organizacyjnym nauczycieli. Kolejne wlutym 2014r. wDublinie to ju spotkanie uczniw inauczycieli, gdzie prezentowali oni pikno swojego kraju, miasto iszko. Wtym samym roku wmaju uczniowie spotkali si wSofii. Spotkanie wParabiago we wrzeniu 2014r., to prezentowa-nie tradycyjnych potraw oraz tradycyjnego sportu krajw partnerskich. Wizyta wToruniu- grudzie 2014r.- to spotkanie powicone tradycjom ipotrawom witecznym oraz wspaniaa wsplna wigilia. Ostatnie spotkanie na Majorce wmaju 2015r., to spotkanie podsumowujce, gdzie przede wszystkim krlowaa muzyka itaniec czyli Koncert dla Europy. Po zakoczonym projekcie uczniowie uczestniczyli w Midzynarodowym Turniej Piki Siatkowej Dziewczt 2015. Te wszystkie wsplne dziaania spowodowa-y, e uczniowie przeamali bariery jzykowe, poznali histori, tradycj ikultur krajw partnerskich. Projekt mia wielkie znaczenie rwnie dla nauczycieli. Mieli oni moli-wo poznania systemw szkolnych partnerw oraz wymiany materiaw idowiadcze, wcelu stosowania metody CLIL. Wtrakcie realizacji projektu wszyscy doskonale si bawili mwi nauczyciel j.angielskiego M.Neckowicz. Dodatkowym dziaaniem projektu byo spotkanie partnerw wStrasburgu, poznanie jego zabytkw oraz kultury Francji. Gwnym celem bya lekcja wParlamencie Europejskim, ktra przybliya wszystkim zasady funkcjonowania jedynej, demokratycznie wybieranej instytucji Unii Europejskiej. Przykro byo si rozstawa! Jednake uwiadomienie sobie,e jest si obywatelem Europy imona mie wpyw na jej przyszo, by moe rozpoczn niebawem nowy projekt.

Uczniowie inauczyciele Zespou Szk Ekonomicznych wToruniu zakoczyli realizacj dwuletniego projektu S.O.S Europe SupportingOurSensibilitytowards Europe wramach programu Comenius. Partnerami ZSE byy szkoy zBugarii, Hiszpanii, Irlandii, Niemiec iWoch.

Uczniowie Zespou Szk Ekonomicznych promotorami Europy!

13DODATEKtylkotorun.pl7 sierpnia 2015 r.EDUKACJA

Jzyk obcy dla kadegoDo tej pory nie wymylono jednej, uniwersalnej metody nauki jzykw obcych dla wszystkich.

Musimy pamita, e bdzie ona efektywniejsza, jeli sprawi nam przyjemno.

Magorzata Kramarz

Nauka jzykw jest bardzo wana. Warto, by rodzi-ce od najmodszych lat zapoznawali dziecko z jzykiem obcym, tak aby pniej w szkole znao ju podstawowe informacje np. dni tygodnia, kolory i liczby. Pki co przedszkola i szkoy stosuj klasyczne metody nauki. Nauczanie jest oparte na zapa-mitywaniu gramatyki i sownic-twa. Dzieci tumacz teksty na jzyk ojczysty, suchaj piosenek w jzyku obcym, pisz listy i wy-pracowania. Bardzo czsto ogl-daj te filmy lub czytaj. Jednak ilo godzin jzykw obcych nie jest wygrowana, a nauka w duej grupie dzieci nie jest tak efektyw-na jakbymy tego oczekiwali. Aby nasze dziecko nie miao proble-mw w przyszoci i chtnie uy-wao wybranego jzyka, warto zadba o poszerzenie jego wiedzy. Na rynku jest wiele szk jzyko-wych, ktre w swojej ofercie maj rnorodne metody uczenia dla kadego. Dla naszych najmodszych po-ciech najlepiej sprawdzi si meto-da Helen Doron, ktra zyskuje coraz wiksze zainteresowanie wrd rodzicw. Na czym ona polega? To wykorzystanie umie-jtnoci dziecka do przyswajania jzyka. Metoda ta bazuje na natu-

ralnym sposobie, w jaki dziecko uczy si jzyka ojczystego wy-korzystujc ten sam mechanizm do nauki innych jzykw. Dzieci ucz si gwnie przez nalado-wanie dwikw, bawi si uy-wajc anglojzycznych zwrotw lub powtarzaj kilkakrotnie dane sowo. Dziecko do 2 lat moe na-uczy si kilkuset sw i zwrotw. Zajcia odbywaj si w maych grupach gdzie dzieci jak gbka chon wielokrotnie powtarzane zwroty w czasie wsplnych zabaw i ciekawych wicze dziaajcych na wszystkie zmysy. Dzieci su-chaj specjalnych nagra, ktre s kilka razy dziennie odtwarza-

ne rwnie w domu np. podczas zabawy, tak aby stworzy warunki podobne do przebywania w an-glojzycznym rodowisku. Nauka jzyka na-stpuje wiec niejako na-turalnie, mi-mochodem. Zakada si, e nauk t metod mog r o z p o c z nawet 3 mie-siczne ma-luchy, cho w praktyce najmodszy ucze ma ponad rok.

Dla starszych dzieci i mo-dziey zaleca si stosowanie me-tody Callana. To doskonalenie zdobytej ju wiedzy za pomoc intensywnych wicze. Polega ona gwnie na cigej gotowo-ci do udzielania odpowiedzi. Nauczyciel pyta, ucze syszy i odpowiada uywajc jzyka w jak najszerszym zakresie. Kiedy mwi niepoprawnie nauczyciel wprowadza korekty do jego wy-mowy czy gramatyki. Poprzez takie uwagi ucze rwnie si uczy. Metoda Callana ksztaci nas poprzez systematyczne po-wtrki i utrwalanie materiau. Lekcje obejmuj duo praktyki w pisaniu, czytaniu i suchaniu. Nauczyciel mwi bardzo szybko, aby trenowa zrozumienie jzy-ka wypowiadanego z naturaln

prdkoci przez co ucze cay czas si koncentruje i do atwo

przyswaja wiedz. Kolejn metod do czsto wykorzystywan to metoda SITA. Jest oparta gwnie na relaksie. czy zapamitywanie obcoj-zycznych wyrazw z samodziel-n, aktywn prac mzgu. Dziaa rwnolegle na dwch poziomach: wiadomoci i podwiadomoci. Autorzy tej metody stworzyli spe-cjaln mask z czujnikiem odde-chu, ktra wprowadza nas w stan jaki osigamy tu przed zani-ciem oraz zaraz po przebudzeniu. Lekcje s odpowiednio podzielo-ne na etapy, pierwszy to inicjacja, drugi zapamitywanie, trzeci ak-tywizacja i ostatni powtrzenie. Podobno w ten sposb jestemy w stanie przyswoi w cigu kilku-dziesiciu godzin nauki a 1200 sw i zwrotw.

Obok trady-cyjnych kursw, szkoy jzykowe proponuj nam ta-kie, ktre znacznie przyspiesz proces nauki. Jest to od-powied na zapo-trzebowanie rynku i samych zaintere-sowanych zdoby-waniem wiedzy w

krtkim czasie, ale z zadowalaj-cym efektem.

Na rynku jest wiele szk jzykowych, ktre w swojej ofercie maj rnorodne me-tody uczenia dla kadego.

Gwnym celem projektu byo przyblienie wiedzy o Europie, umoliwiajcej uczniom pene uczestnictwo w budowie demokracji na kontynencie. Wszelkie dziaa-nia uczniw inauczycieli projektu zmierzay do budowy lepszego jutra wZjednoczonej Europie, otwartej na wiat iwzbogaconej przez kulturow rnorodno jej uczestni-kw. mwi koordynator projektu ze strony polskiej . Modzelewska. Realizacja projektu to spotkania partnerw, na ktrych prezentowane byy wasne produkty oraz two-rzenie wsplnych produktw w postaci prezentacji, materiaw filmowych-mwi nauczyciel B. Chwastyk - Gurtowska. W ramach projektu S.O.S. Europe zrealizowano 6 spotka. Pierwsze wSyke wpadzierniku 2013r.byo spotkaniem organizacyjnym nauczycieli. Kolejne wlutym 2014r. wDublinie to ju spotkanie uczniw inauczycieli, gdzie prezentowali oni pikno swojego kraju, miasto iszko. Wtym samym roku wmaju uczniowie spotkali si wSofii. Spotkanie wParabiago we wrzeniu 2014r., to prezentowa-nie tradycyjnych potraw oraz tradycyjnego sportu krajw partnerskich. Wizyta wToruniu- grudzie 2014r.- to spotkanie powicone tradycjom ipotrawom witecznym oraz wspaniaa wsplna wigilia. Ostatnie spotkanie na Majorce wmaju 2015r., to spotkanie podsumowujce, gdzie przede wszystkim krlowaa muzyka itaniec czyli Koncert dla Europy. Po zakoczonym projekcie uczniowie uczestniczyli w Midzynarodowym Turniej Piki Siatkowej Dziewczt 2015. Te wszystkie wsplne dziaania spowodowa-y, e uczniowie przeamali bariery jzykowe, poznali histori, tradycj ikultur krajw partnerskich. Projekt mia wielkie znaczenie rwnie dla nauczycieli. Mieli oni moli-wo poznania systemw szkolnych partnerw oraz wymiany materiaw idowiadcze, wcelu stosowania metody CLIL. Wtrakcie realizacji projektu wszyscy doskonale si bawili mwi nauczyciel j.angielskiego M.Neckowicz. Dodatkowym dziaaniem projektu byo spotkanie partnerw wStrasburgu, poznanie jego zabytkw oraz kultury Francji. Gwnym celem bya lekcja wParlamencie Europejskim, ktra przybliya wszystkim zasady funkcjonowania jedynej, demokratycznie wybieranej instytucji Unii Europejskiej. Przykro byo si rozstawa! Jednake uwiadomienie sobie,e jest si obywatelem Europy imona mie wpyw na jej przyszo, by moe rozpoczn niebawem nowy projekt.

Uczniowie inauczyciele Zespou Szk Ekonomicznych wToruniu zakoczyli realizacj dwuletniego projektu S.O.S Europe SupportingOurSensibilitytowards Europe wramach programu Comenius. Partnerami ZSE byy szkoy zBugarii, Hiszpanii, Irlandii, Niemiec iWoch.

Uczniowie Zespou Szk Ekonomicznych promotorami Europy!

14 DODATEK tylkotorun.pl 7 sierpnia 2015 r.EDUKACJA

Obchody 60-leciaZespou Szk Samochodowych w Toruniu

W sobot 26 wrzenia 2015r. odbd si obchody 60-leciaZespou Szk Samochodowych w Toruniu. Jubileusz rozpocznie si msz w. w kociele O.O. Redemptorystww Toruniu. Nastpnie zaplanowane s liczne atrakcje w szkole.Kontynuacj wydarze bdzie uroczysty przemarsz absolwentw naStarwk Torunia wraz z orkiestr szkoln.

Obchody 60-lecia zakoczy spotkanie po latach w Ogrodach Hotelu****Paac Romantyczny w Turznie. Biesiada grillowa, suto zastawione stoy,pikny plener to doskonae to do odnowienia starych przyjanii powspominania o szkolnych latach!

Absolwentw Zespou Szk Samochodowych zapraszamy do udziau!

Rejestracji mona dokonywa na stronie: www.zssam-torun.org

Osoby, ktre zdecyduj si na uczestnictwo i dokonaj wpaty do koca sierpnia, otrzymaj niespodziank w postaci filmu i zdj pamitkowych z Jubileuszu.

Wicej informacji: tel./fax 56 6543220, e-mail jubileusz.samochodowka@wp.pl

W obecnych czasach wy-br szkoy policealnej nie jest ju powodem do wstydu, ale czasem bardziej opaca nam si pj na studia. Nasza decyzja powinna zalee od cieki kariery jak chcemy obra, od zainteresowa i predyspozycji.

Wspczenie szkoy police-alne nie s wyjciem awaryjnym dla tych, ktrzy nie dostali si na studia. Tego typu placwki oferuj nam szereg kierunkw, po ktrych ukoczeniu i zdaniu wszystkich egzaminw otrzyma-my tytu technika. Dziki temu uzyskujemy kwalifikacje zawodo-we, dowiadczenie i wyrnienie na rynku pracy. Zasadnicza r-nica midzy studiami, a szkoami policealnymi to czas nauki. Studia trwaj od 3 do 5 lat, a czas ktry powicamy na szko policealn to 2 lub 4 semestry- wszystko za-ley od kierunku jaki wybierzemy. Rekrutacja do szk policealnych jest te o wiele prostsza ni na studia. Nie musimy mie zdanej matury, wystarczy jedynie wia-dectwo ukoczenia szkoy.

Oczywicie rnica w po-ziomie nauczania jest znaczca, choby ze wzgldu na ilo mate-riau jaki jest przerabiany. Mimo, i w placwce policealnej jest go

mniej, to jednak duy nacisk ka-dziony jest na praktyki i zdobywa-nie dowiadczenia, a to jest teraz dla pracodawcw bardzo wane. Na co jeszcze zwracaj uwag? Na placwk w ktrej zdobylimy tytu zawodowy i jej poziom. Jeli ju decydujemy si na szkoy po-licealne szukajmy tych pastwo-wych. Jest ich niewiele, ale ciesz si lepsz opini wrd zatrudnia-jcych ni te prywatne.

Studium policealne to dobre rozwizanie dla tych, ktrzy jesz-cze nie zdecydowali co chc ro-bi w yciu, ale te nie chc mie przerwy w nauce. Przez ten czas na spokojnie zastanowimy si co nas interesuje i czemu chcemy po-wici reszt ycia. Jednoczenie zdobdziemy nowe umiejtnoci, ktre wzbogac nasze CV. Uko-czenie studiw niestety nie gwa-rantuje nam zatrudnienia. Jest bardzo duo osb, ktre nie pra-cuj w ogle lub w swoim zawo-dzie. Szkoa policealna, to take odpowied na zapotrzebowanie na rynku pracy.

Jeli studiujemy, ale nie jeste-my pewni czy to jest wanie to, zawsze moemy skorzysta z ofer-ty szk policealnych i poczy jedno z drugim. Nie rezygnujmy z uczelni pochopnie, bo nie jest to

dobre rozwizanie. Musimy pa-mita, e szkoa policealna nie da nam wyszego wyksztacenia. Dziki opcji czenia uzupenimy wiedz ze studiw o praktyk ze szkoy policealnej i tym samym zwikszymy swoje szanse na za-trudnienie. Takie rozwizanie jest te optymalne dla osb, ktre chciayby rozpocz drugi kie-runek, ale nie mog sobie na to pozwoli ze wzgldw finansowych. Szkoy po-licealne w wikszoci ksztac za darmo, chy-ba e zdecydujemy si na kierunki medyczne- wtedy musimy zapaci, natomiast kwota jest na pewno nisza ni czesne na uczel-ni. Wad c z e n i a s t u d i w i szkoy policeal-nej jest b r a k wol-n e -g o

czasu. W cigu tygodnia chodzi-my na uczelni, a weekendy po-wicamy na zjazdy. Jeli mamy ju dyplom uczelni wyszej, a chcemy poszerzy nasz wiedz i zdoby nowe kwalifikacje mo-emy zamiast na studia pody-p l o m o w e , zapisa si jako su-

chacz do

szkoy policealnej.Modzi ludzie czsto nie wie-

dz jak drog zawodow chc pj. Jeli mamy studiowa dla samej idei, warto poczeka z wy-borem kierunku i w tym czasie skorzysta z oferty szk policeal-nych. By moe ta opcja przybliy nam to, czym chcemy zajmowa si w przyszoci.

Szkoa policealna to dobry wybrWybierajc ciek edukacji, nie mylimy o tym, czy znajdziemy pniej prac. Zanim dokonamy wyboru,

zastanwmy si co nas interesuje i zgodnie z tym podejmijmy decyzj: studia czy szkoa policealnaMagorzata Kramarz

15DODATEKtylkotorun.pl7 sierpnia 2015 r.EDUKACJA

Kady z nas potrafi czyta, ale tylko garstka osb po-trafi robi to naprawd szybko. Dwa tysice sw na mi-nut? Czy jest to moliwe? Jak najbardziej tak i nawet nie jest to tak trudne jak mogoby si wyda-wa. Oczywicie nauka wymaga

od nas powicenia, skupienia i uwagi, ale jeli naprawd si przy-oymy to efekty bd powalaj-ce. Naturalnie nie nastpi to od razu, ale ju po tygodniu wicze wida pierwsze rezultaty. Jeli lu-bimy czyta, albo potrzebujemy przyswoi duo materiau przed

wanym egzaminem, bd nasza praca wymaga od nas studiowania wielu publikacji, kurs szybkiego czytania jest wanie dla takich osb. yjemy w wiecie kompute-rw, smartfonw i tabletw, kt-re odcigaj nas od ksiek coraz

bardziej. Jest jednak grupa ludzi, ktra nigdy niczym nie zastpi tradycyjnego czytania. Wielu z nas czyta te bardzo duo bo musi np. dzieci w szkole. Umiejtno szybkiego czytania przyda nam si na kadym etapie ycia, czy to w szkole czy w pracy. Przecitny czowiek, ktry nie przykada wagi do technik szyb-kiego czytania, jest w stanie prze-czyta okoo 250 sw na minut. W szkole liczba czytanych sw wzrasta, natomiast w pniejszym czasie znowu maleje. Istniej na wiecie sprawdzone sposoby aby kilkukrotnie zwikszy tempo czytania bez szkody dla rozumie-nia tekstu. Musimy tylko nauczy si trzech podstawowych rzeczy, ktre pozwol naby nam t umie-jtno. Pierwszym wanym elemen-tem w kursie szybkiego czytania to pozbycie si fonetyzacji. Co to takiego? To nic innego jak po-wtarzanie przeczytanych sw. Ten nawyk nabywamy w szkole kiedy uczymy si czyta. Wyr-niamy dwa rodzaje fonetyzacji: wewntrzn i zewntrzn. Ta pierwsza to powtarzanie w my-lach przeczytanych wyrazw, natomiast fonetyzacja zewntrzna to szeptanie podczas czytania lub nawet czytanie na gos. Wyzbycie si tej skonnoci wpynie pozy-tywnie na szybko i technik czytania poniewa sowa bd od razu przekazywane do mzgu za pomoc zmysu wzroku, z pomi-niciem kanau suchowego. Pro-ces pozbycia si nawyku szeptania i czytania w mylach jest bardzo trudny, natomiast dostpne s rne narzdzia, ktre pomog nam upora si z t przeszkod.

May kt widzenia to druga wada, ktra stoi nam na drodze szybkiego czytania. Przez pole wi-dzenia rozumiemy odcinek tekstu mierzony liczb sw spostrzega-nych przez oko w momencie za-trzymania. Aby przeama t ba-rier musimy skupi si na trzech rzeczach. Po pierwsze znacznie zmniejszmy liczb zatrzyma oka na linii wiersza, po drugie zwikszmy liczb widzianych sw i po trzecie skracajmy czas kade-go zatrzymania. Nie s to atwe wiczenia, ale bardzo istotne jeli chcemy osign cel. Trzecim bdem, ktry musi-my wyeliminowa to tak zwany odruch regresji. Jest to ponowne przesunicie wzroku wstecz na sowo ju dostrzeone. Dziej si tak kiedy nie jestemy pewni tego co przeczytalimy lub nie zrozu-mielimy danego tekstu. Rwnie wyrazy rzadkie i bardzo dugie zmuszaj nas do cofnicia wzro-ku. Techniki szybkiego czytania oduczaj nas spogldania wstecz, ale te pozwalaj na przeczytanie skomplikowanego wyrazu jed-nym spojrzeniem. Zapobiega to skakaniu wzroku po caej kartce co potguj zdolno szybkiego czytania. Walka z regresj wspo-magana jest takimi zdolnociami jak domylanie si i odgadywanie znaczenia wyrazw lub fragmen-tw dla nas niezrozumiaych. Umiejtno szybkiego czyta-nia moemy zdobywa sami lub na specjalnych kursach. Wane jest eby wiczy systematycznie, przykada si do zaj i nie znie-chca kiedy efekty nie przyjd od razu. Warto sprbowa poniewa niewiele ryzykujc mona na-prawd wiele zyska.

Jeli chcemy szybciej czyta, lepiej rozumie tekst i wicej zapamitywa warto zainwestowa w siebie

i odby kurs szybkiego czytaniaMagorzata Kramarz

Trening szybkiego czytania

16 tylkotorun.pl 7 sierpnia 2015 r.MOTO

Wersja F SPORT Lexusa RC 200t jest wyposa-ona w zapoyczony z modelu LFA innowacyjny ze-sp wskanikw z ruchomym centralnym piercieniem. Eks-kluzywnego charakteru wystroju wntrza wersji F SPORT dope-nia obszycie kierownicy i dwigni skrzyni biegw perforowan sk-r, aluminiowe peday i spoczniki oraz przestrzennie uformowane metalowe elementy ozdobne. 2-litrowa, 4-cylindrowa jed-nostka z turbosprark typu twin-scroll o mocy 180 kW (245 KM) i 350 Nm momentu obrotowego 0-100 km/h w 7,5 sekundy i prdko maksymalna 230 km/h 8-stopniowa skrzynia biegw Sport Direct Shift (SPDS) z doborem biegu uzalenionym od dziaajcych na samochd si odrodkowych. Nowy Lexus RC 200t jest kolejnym modelem tej marki, ktry zosta wyposaony w zapewniajcy doskonae osigi 2-litrowy turbodoadowany sil-nik benzynowy. Wsppracujca z 8-stopnio-w skrzyni Sport Direct Shift (SPDS) jednostka napdowa -czy w sobie szereg wymylnych rozwiza technicznych, by za-oferowa kierowcy fascynujc kombinacj pynnoci, byska-wicznej reakcji w caym zakresie prdkoci obrotowych oraz eko-nomicznoci. Doskonae wasnoci dyna-miczne nowego RC 200t mog by dodatkowo wzmocnione w wersji F SPORT, ktra wyposao-na jest w mechanizm rnicowy o zwikszonym tarciu wewntrz-nym typu Torsen. Nowy RC 200t pojawi si w sprzeday w Europie pod koniec roku.

2-litrowy turbodoadowany silnik benzynowy z 8-stopniow

skrzyni biegw SPDS

Waca zaledwie 160 kg, nie-zwykle lekka i zwarta gabaryto-wo 2-litrowa turbodoadowana benzynowa jednostka napdowa typu ESTEC (Economy with Su-perior Thermal Efficiency Com-bustion) zawiera unikalne po-czenie rnorodnych rozwiza technicznych poprawiajcych sprawno ciepln poprzez inten-syfikacj procesu spalania. Silnik ten, czcy byskawicz-

n reakcj i wysokie osigi z wy-ranie ograniczonym apetytem na paliwo, rozwija moc 245 KM (180 kW), moment obrotowy 350 Nm. Pozwala to Lexusowi RC 200t rozpdza si od 0 do 100 km/h w 7,5 sekundy i osiga maksymaln prdko 230 km/h przy rednim zuyciu paliwa 7,2 l na 100 km oraz emisji CO2 zaczy-najcej si od 166 g/km. Ukad D-4ST czy wysokocinieniowy wtrysk paliwa do cy-lindrw z niskocinie-niowym wtryskiem do kolektora dolotowego. Umoliwia to uzyska-nie optymalnego, ujednoliconego spalania nawet przy duych ob-cieniach i w niskich temperatu-rach. Zaawansowany technicznie ukad wtrysku paliwa wsp-dziaa z turbosprark, idealnie czc wysoki stopie zawirowa-nia mieszanki, uzyskiwany dziki zoptymalizowaniu ksztatu kana-w dolotowych w gowicy oraz denek tokw, ze sterowaniem cinieniem doadowania. Wyposaona w obieg wodny chodnica powietrza doado-wujcego zostaa zamontowana bezporednio do silnika, co w znaczcy sposb skraca dugo kanaw za turbosprark i dzi-ki temu minimalizuje zwok do-

adowania, zapewniajc byska-wiczn reakcj. W turbodoadowanym silniku 2.0t zastosowano zmienne fazy rozrzdu dla zaworw wyloto-wych (ukad VVT-i) oraz dolo-

towych (ukad o rozszerzonym zakresie roboczym VVT-iW) Pozwolio to na zachowanie wy-sokich osigw przy penym otwarciu przepustnicy przy jed-noczesnej poprawie charaktery-styki momentu obrotowego w caym zakresie prdkoci obro-towych silnika oraz umoliwio rozruch silnika w cyklu Otto, a nastpnie prac w bardziej eko-nomicznym cyklu Atkinsona.

Doskonaa dynamika jazdy

Moliwoci dynamiczne no-wego RC 200t doskonale wpisuj si w przywiecajc marce Lexus ide tworzenia samochodw o optymalnie dopracowanych

wasnociach jezdnych oraz do-skonaym prowadzeniu, dostar-czajcych sportowych i emocjo-nujcych dozna za kierownic. U podstaw zwrotnoci, precy-zji reakcji na ruchy kierownicy

oraz mocnego trzymania si podoa modelu RC ley wy-soka sztywno skorupy jego nadwozia, uzyskana midzy innymi dziki rnorodnym specjalistycznym technolo-giom czenia, takim jak kle-jenie, precyzyjne spawanie laserowe czy zgrzewanie wie-lopunktowe. Przednie zawieszenie RC z podwjnymi wahaczami rozwidlonymi oraz tylne za-wieszenie wielodrkowe zo-

stay specjalnie przystosowane do nowej wersji silnikowej 200t, aby harmonijnie poczy doskona zwrotno z wysokim komfortem jazdy po prostej. RC 200t wyposaony jest w ukad wyboru trybu jazdy Dri-ve Mode Select, oferujcy tryby jazdy SNOW, ECO, NORMAL oraz SPORT (SPORT S w wersji F SPORT). RC 200t F SPORT z ulepszonymi

wasnociami jezdnymi

Wersja F SPORT modelu RC 200t z wyranie ulepszony-mi wasnociami jezdnymi bez uszczerbku dla wygody jazdy otrzymaa specjalnie zestrojo-ne przednie i tylne zawieszenie,

mechanizm rnicowy Torsena o podwyszonym tarciu wewntrz-nym oraz funkcj elektronicznej modulacji charakterystyki zawie-szenia pneumatycznego (AVS. Ukad modulacji charaktery-styki zawieszenia pneumatycz-nego AVS reguluje tumienie amortyzatorw niezalenie dla kadego z czterech k, zapew-niajc optymalne poczenie komfortu jazdy po prostej ze sta-tecznoci na zakrtach. W przypadku wersji F SPORT, po wybraniu trybu jazdy spor-towej SPORT S+ ukad podczas pokonywania zakrtw zwik-sza zrnicowanie sztywnoci wewntrznych i zewntrznych amortyzatorw, jeszcze silniej przeciwdziaajc przechyom nadwozia. Elegancka stylistyka modelu coupe i kokpit ukierunkowany na kierowc Wpisujca si w przyjt lini stylistyczn klepsydrowa osona chodnicy w wersji F SPORT z ty-powym dla linii F wzorem siatki jest szersza, a jej dolna krawd siga niej ni w jakimkolwiek innym modelu Lexusa, podkre-lajc szeroko charakterystycz-nej sylwetki RC i niskie pooenie jego rodka masy. Idealnie czc styl z funkcjonalnoci, spina ze sob integralne oprawy przed-nich wiate przeciwmgielnych oraz wloty powietrza chodzce-go hamulce. Dla podkrelenia sportowej elegancji modelu coupe, w luksu-sowym wntrzu RC 200t w mak-symalnym stopniu wykorzystano kontrastowe zestawienia kolo-rw, materiaw oraz tonacji we-wntrznego owietlenia, a w tym ostatnim przypadku zamiast tra-dycyjnego kierowania strumie-nia wiata od gry, zastosowano podwietlanie elementw kabiny od dou. Wersja F SPORT wyposaona jest w zapoyczony z modelu LFA innowacyjny zesp wskanikw z ruchomym centralnym pier-cieniem. Ekskluzywnego cha-rakteru wystroju wntrza wersji F SPORT dopenia obszycie kie-rownicy i dwigni skrzyni biegw perforowan skr, aluminiowe peday i spoczniki oraz prze-strzennie uformowane metalowe elementy ozdobne.

Pikny, dynamiczny luksusowyLexus RC z turbodoadowanym silnikiem 2.0 - w salonach pod koniec roku.

Mionicy tej wyjtkowej marki ju zacieraj rce.

Zbigniew Juchniewicz

Nowy Lexus RC 200t jest ko-lejnym modelem tej marki, ktry zosta wyposaony w zapewnia-jcy doskonae osigi 2-litrowy turbodoadowany silnik benzy-nowy

17tylkotorun.pl7 sierpnia 2015 r. MSKA KOCWKA

Dla posiadaczy "prawka" otrzymanego po 4 stycz-nia 2016 roku ustawo-dawca bdzie odtd surowy, ale i troskliwy, cho w kwestii tego drugiego opinia publiczna jest podzielona. Na wspomnianych delikwentw naoony zosta obowizek odbycia kursu teore-tycznego w WORD i praktycz-nego w orodkach doskonalenia technik jazdy z zagroe w ruchu drogowym midzy czwartym a smym miesicem od momentu uzyskania uprawnie. Ta wiedza bdzie kosztowa cznie 300 z, co rodzi w spoeczestwie mie-szane uczucia, ale kady rozsd-ny, po jej dowiadczeniu, doceni kad wydan zotwk. Szkole-nie dziaa jak zimny prysznic, a przynajmniej powinien, do czego usilnie dy Toruska Akademia Jazdy. - W zwizku z niedalekim wej-ciem w ycie nowych przepisw postanowilimy zrealizowa ma-teria multimedialny obrazujcy nasz wizj prawidowo przepro-wadzonego szkolenia z zagroe w ruchu drogowym, ktre wkrt-ce bdzie dotyczyo kadego no-wego posiadacza prawa jazdy - Adam Knietowski, instruktor Toruskiej Akademii Jazdy, wy-jania przebieg przygotowa do zmian. - Kierowcw, niemaj-cych wczeniej stycznoci z tego rodzaju kursami, poddajemy za-daniom wprowadzajcym ich w kontrolowan sytuacj drogow, z przekroczeniem granic, ktra w warunkach rzeczywistych mo-gaby mie przykre konsekwen-cje. Dajemy szans wyciagnicia wnioskw mogcych diametral-nie wpyn na styl jazdy. Chce-my uwiadomi kursantw jak bezradny potrafi by kierowca, nawet z duym dowiadczeniem, kiedy nagle straci kontrol nad pojazdem. Ostatecznie sprowa-dza si to do wyrobienia nawy-kw, ktre pozwol unikn nie-bezpiecznych sytuacji bd, jeli

ju do niej dojdzie, zminimalizo-wa jej przykre skutki. Na dobry pocztek kursant, wacy powiedzmy 70 kg, dowia-duje si, e jego chwilowa masa zderzeniowa podczas kolizji przy prdkoci 50 km/h, wynosi okoo 3 tony. Po raz pierwszy otwiera oczy. Jeli brak mu wyobrani w kwestii odczu, jakie towarzysz wypadkowi, szansa nadarzy si jeszcze w symulatorze zderzenia przy prdkoci... T ma jednak okreli zaraz po jego dowiad-

czeniu. Zwykle testujcy wymie-niaj wartoci w okolicach 30 km/h. Tu goci kolejne zaskocze-nie. - Gdy usyszaem, e to za-ledwie 10 km/h zdbiaem, bo przecie do wypadkw dochodzi zwykle przy znacznie wikszych prdkociach - mwi Szymon, kierowca z 4-miesicznym do-wiadczeniem. Na zewntrz Toruskiej Aka-demii Jazdy czeka symulator da-chowania. Obrt do gry nogami przypomina rub z rollercoaste-ra w wesoym miasteczku, tylko wykonan w znacznie wolniej i zatrzyman w poowie. Kada kolejna sekunda jest mk. Krew szybko napywa do gowy. Pasy zaciskaj si na torsie. - Czowiek chce jak najszyb-ciej wydosta si z tej klatki na koach, w duchu krzyczy do kur-santw, e ju wie, co si czuje w

momencie dachowania - Szymon mieje si przez zy. Jednak to tylko namiastka, bo przecie przekoziokowanie sa-mochodu odbywa si zazwyczaj w sposb dynamiczny, niekiedy po zderzeniu z innym pojazdem, a pasy bywaj wtedy zapite na p gwizdka. Nie podczas szkole-nia, a mi mimo to, wraenia po-zostaj na tyle nieprzyjemne, e modli zaczyna si nawet ateista. Po ochoniciu przychodzi czas na jazd rowerem z kierow-nic skrcajc na opak. Nie ma szans, aby debiutant by w stanie pokona chocia dwa metry. - To wiczenie wietnie przed-stawia, jak instynktownie i nieste-ty czsto bdnie, reaguje nasze ciao na okrelone sytuacje dro-gowe - wskazuje Adam Knietow-ski. Kolejne zadania bd roz-winiciem tej myli, ale zanim nastpi, kursanci poczuj ko-losaln wag i wpyw rosncej prdkoci na dugo hamowania na mokrej nawierzchni. Cho z wntrza kabiny przyspieszenie z 40 do 50 km/h nie zmienia zbyt wiele, na zewntrz rozgry-wa si kuriozum. Pierwsza war-to przekada si na 7 metrw, przejechanych od momentu wci-nicia hamulca do podogi. 10 km/h wicej to ju dwukrotno tego dystansu. Przed kursantami jednak zaskocze cig dalszy, bo przychodzi im hamowa w zakr-cie. Prdko 40 km/h daje szanse na wyhamowanie i utrzymanie toru jazdy, ale 50 i 60 to ju wal-ka z wiatrakami i przystanek na poboczu, jeli kieruje nowicjusz. Jeszcze ciekawiej sytuacja przed-stawia si na krgu polizgowym, gdzie sucha nawierzchnia uku przechodzi w mokr, co nawet przy 30 km/h przyczynia si do lekkiego polizgu, dajcego si jednak opanowa bez wikszych trudnoci. Niemniej wystarczy przyspieszy o 5, 10, 15 km/h, eby niedowiadczony kierowca

wykona seri instynktownych ruchw prowadzcych do ca-kowitej utraty kontroli. Kado-razowe zwikszenie prdkoci wymaga szybszej reakcji w nagej sytuacji. - Przy pierwszym podejciu odruchowo skrciem kierow-nic jeszcze mocniej, przez co auto pomkno na zewntrz za-krtu i strcio pachoki, ktre w wiecie rzeczywistym mogy by np. przechodniami - Szymon relacjonuje swoje zmagania z sy-mulacj zagroe w ruchu dro-gowym. - Jakby tego byo mao, przy awaryjnym hamowaniu wci-snem tylko peda hamulca, bez sprzga, wic silnik zgas, nie da-jc tym samym szansy na dalsze szybkie przemieszczenie si np. w celu uniknicia zderzenia z jad-cym za mn samochodem. Tak zachowa si wikszo kierowcw w niespodziewanej sytuacji, jednak oswojenie si z fizyk pojazdu w przytoczonym scenariuszu, wyrabia nowe, wa-ciwsze reakcje jak jednoczesne docinicie pedaw hamulca i sprzga czy ograniczenie ru-chw kierownic do minimum. Mimo to, jazda z prdkoci 60 km/h na krgu polizgowym TAJ pozbawia jakichkolwiek szans na bezpieczne wybrnicie z polizgu nawet weterana. To rodzi wnio-sek - do powyszych sytuacji le-piej nie doprowadza i tu kania si jazda defensywna, hoduj-ca wartociom przewidywalnej, pynnej jazdy. Kolejne wiczenie odbywa si z wyczonym systemem ABS. Kursanci wypadaj z trasy nawet przy niewielkich prdkociach. W tym miejscu warto zada sobie pytanie, ilu modych kierowcw sta na samochd z ABS? Opinia publiczna podnosi argument jakoby jedna godzina kursu praktycznego nie wystar-czya, aby nauczy si reakcji w sytuacji zagroenia w ruchu dro-gowym. Sami instruktorzy przy-

znaj, e to prawda, jednak pod-krelaj zasadnicz role szkolenia z zagroe. - To szansa na uniknicie sy-tuacji ekstremalnej na drodze, a nie nauka kontroli nad pojazdem podkrela Adam Knietowski. - Kursanci wreszcie bd mieli okazj pozna, jak wielki wpyw na bezpieczestwo ma redukcja prdkoci, poczuj na wasnej skrze, e podstawowy kurs na prawo jazdy to jedynie pocztek procesu ksztacenia si w tej dzie-dzinie. Przecitnego polskiego kie-rowc cechuje brawura, szczegl-nie w pierwszych latach posia-dania uprawnie do kierowania pojazdem. Jego czujno szybko zostaje upiona, w rezultacie ser-wisy informacyjne a roj si od wiadomoci o wypadkach drogo-wych. W kwestii bezpieczestwa niedocignionym wzorem pozo-staj Finowie. Ich proces podsta-wowej edukacji kierowcw dzieli si na dwuczciowe szkolenie z zagroe w ruchu drogowym. Pierwszy odbywa si tu przed egzaminem i ma za zadanie prze-straszy, drugie przychodzi po dwch latach posiadania doku-mentu i peni rol przypomnie-nia. W Polsce data wdroenia zmian przepisw dotyczcych modych kierowcw bya odka-dane ju dwukrotnie. Do trzech razy sztuka, na drodze wystarczy czasem niestety tylko jeden bd.

Do trzech razy sztukaOd przyszego roku sam zdany egzamin na prawo jazdy, nowym kierowcom pozwoli jedynie lizn rzeczywisto

drogow. Pniej odpowiednie instytucje poka im, jaka potrafi by brutalna

Marcin Tokarz

Kadry z filmu prezentujcego prawidowy przebieg szkole z zagroe w ruchu drogowym. Fot. ARCHIWUM

Czowiek chce jak naj-szybciej wydosta si z tej klatki na koach, w duchu krzyczy do kur-santw, e ju wie, co si czuje w momencie da-chowania

18 TORU OGRODEM tylkotorun.pl 7 sierpnia 2015 r.

19MOTOtylkotorun.pl7 sierpnia 2015 r.

Na kilka dni mnogo "Cy-tryn" w Toruniu przymia oglnokrajow nadwyk jabek. Globalny charakter importu dawa si pozna na kadym kroku, jednak niektre owoce zawsze sma-kuj tak samo, bez wzgldu na kraj pochodzenia ich konsumenta. 2CV najpierw wzbudza lito, potem rozczula, a na kocu zdobywa ser-ce, zwykle na wiele lat i kilometrw. Cho modele francuskiego klasyka rozsiane s po wiecie, ich waci-ciele dokadaj stara, by przynaj-mniej okazyjnie staway lusterko w lusterko najliczniej jak to moliwe. W dniach 28.07-2.08 pado na grd Kopernika, przybyo przeszo 2500 egzemplarzy. Lotnisko byo jedynym miej-scem w okolicy zdolnym pomieci ponad 6000 fanw niesamowicie popularnego, a zarazem okrzykni-tego najbrzydszym, samochodu na wiecie. Jednak 2CV zdradza przy-

mioty prawdziwego dziea sztuki - wzbudza tylko skrajne emocje, a przy tym okazuje si by maszyn niezmordowan, ktr przedstawi-ciele 36 krajw, w wikszoci przy-padkw, zdoali przyjecha na 21. Midzynarodowy Zlot Mionikw Citroena 2CV bez udziau lawety czy holownika. - Przybycie do Torunia z Austrii nie byo szczeglnym wyzwaniem w porwnaniu do wyprawy dooko-a poudniowego wybrzea Europy, czyli trasy liczcej 11500 km, ktra zaja mi swego czasu dwa miesi-ce - Norbert Kiendger opowiada o losach swojego 2CV rocznik 1972. - Wtedy auto pado mi dwa razy, ale jego naprawa to drobnostka, a w za-sadzie cakiem dobra zabawa. Serwis silnika tego modelu Ci-troena faktycznie przychodzi a-twiej ni znalezienie czegokolwiek w damskiej torebce. Dwucylin-drowy boxer wietnie radzi sobie z

dugimi dystansami z racji niskiej mocy jednostkowej z jednego litra pojemnoci skokowej motoru. Po toruskim zlocie Austriak wybiera si na Przyldek Nordkinn, czyli najdalej wysunity na pnoc punkt Europy. Posiadacze Kaczki ewidentnie czuj potrzeb spraw-dzania jej moliwoci w wymagaj-cych warunkach z naciskiem na te-stowanie zasigu motorku, ktrego pojemno nie przekracza 602 cm. Belg - Harald Wickop - ma ju trzeci model 2CV, wrd ktrych znalaz si AK bdcy furgonet-k niespecjalnie wystrzaow jak wskazywaaby jej sygnatura. Nie-mniej poza waciwociami jezdny-mi oferuje miejsce do spania, ktre mieszkaniec Brukseli wykorzysta przed laty podczas dwutygodniowej wyprawy do Norwegii. - Nie straszny by mi trudny te-ren, bo wszystkie 2CV maj bardzo wysokie zawieszenie, prdzej mu-

siaem si obawia jakichkolwiek kolizji. W tym aucie pierwszy wy-padek jest twoim ostatnim - prze-strzega Belg. - Bez trudu daje si pokona grzski teren, a nawet g-boki nieg. W razie czego autko jest na tyle lekkie, e mona wycign je z opresji si wasnych mini. Do Torunia przyjecha modelem Dyane, ktrego naby w okazyjnej cenie 2,3 tys. euro. Harald mwi, e jazda 2CV przenosi go do cza-sw modoci. "Kaczka" jest jego wehikuem czasu. Do tego uwaa j za auto rodzinne, bo ciasna kabi-na zmusza pasaerw do bliskoci. Jednak 2CV to samochd peen sprzecznoci, zawsze zaskakujcych nowicjuszy. Dopelender Andrzeja Woronowicza ma dwie kabiny z-czone ze sob klamrami, kada z wasn kierownic, silnikiem, a do tego par k standardowej wielko-ci i dwoma niewielkimi, wysuwa-nymi z podwozia.

- Jak kierowcy si pokc, to mog si rozdzieli i pojecha ka-dy w swoj stron - mieje si An-drzej Woronowicz, tzw. "obywatel wiata". - Poza moim egzemplarzem wiem tylko o jeszcze jednym takim, cho aden z nich nie jest dzieem Citroena, a pasjonatw 2CV. Tych na zlocie byo na pczki - w rnym wieku, narodowoci i pci. Tu przy wyjciu swoj uwag zwra-caa starsza posiadaczka tej "Cy-tryny". Wyrywkowo wypytywaa przechodniw czy nie chc odkupi auta, bo nie sta jej ju na naprawy, ktrych koca nie wida. - A nie bdzie pani aowaa? - pytali ludzie. - Najbardziej na wiecie, bo pra-wo jazdy zrobiam dopiero 14 lat temu na stare lata, a "Kaczka" jest moim pierwszym i jedynym au-tem w yciu.

Wielkie serce kaczkiLekkie jak szybowce, cho zupenie pozbawione aerodynamiki, opanoway toru-

skie lotnisko. Po ich najedzie obiekt urs do rangi midzynarodowej

Marcin Tokarz

Andrzej Woronowicz jest dumnym posiadaczem unikalnego Citroena 2CV w wersji Dopelender z dwiema kabinami. Fot. UKASZ PIECYK/ADAM ZAKRZEWSKI/MAREK WIERZCHOWSKI

20 WYWIAD tylkotorun.pl 7 sierpnia 2015 r.

Sugnie jestem

O najnowszych projektach oraz fascyna-cji muzyk amerykask, w kuluarach Kujawsko-Pomorskiego Impresaryjnego Teatru Muzycznego w Toruniu, z Mieczy-sawem Szczeniakiem, muzykiem, kom-pozytorem i autorem tekstw, rozmawia Micha Ciechowski

Zastanawiajc si, jak sucha Szczeniaka, stwierdziem, e w samotnoci.

Ja te sucham w samotnoci.

Czyli dwiki dla duszy? Gram dla duszy, ale take dla

ciaa. Moj drobn ambicj byo to, eby piewa o caym czo-wieku.

Tworzy Pan muzyk grajc na bardzo delikatnych strunach swoich suchaczy. Media wci do tego si nie przekonay.

Media nigdy mnie nie roz-pieszczay. Wyjtkiem bya Dumka na dwa serca, ktra bya przedsiwziciem filmo-

wym. Gdyby nie to, nie byaby puszczana w radio i przepadaby, jak przepada wiele fajnych piose-nek.

Ostatni pyt - krek Signs " tworzy Pan kilka lat. Niedugo wyjdzie kolejna, a to jeszcze nie koniec...

Prace si troch przesuny, poniewa nagraem jednocze-

nie trzy pyty. Jedna z nich to krek stworzony z Krzysztofem Herdzinem i jego triem - Son-gs for yesterday", czyli piosenki, ktrych suchalimy w modo-ci. Bd Beatlesi, Steve Wonder i Rolling Stones. Pracowaem take nad ks. Twardowskim, do ktrego wierszy skomponowa-em muzyk. Chciaem stworzy przeduenie Spoza nas. Stwier-dziem, e najlepsze skrzyda dla tej poezji to muzyka latynoame-rykaska i brazylijska - bosanovy i samby.

Ponownie wic ks. Twardowski... Zawsze chciaem napisa wi-

cej do Twardowskiego. Musiaem

jednak zaczeka. Nie zmuszam wierszy, eby byy piosenkami. Czekam a same si poddadz. Twardowski by wyjtkowym poet - wyjtkowo niedocenio-nym. To nas czy. Myl, e mao kto uaskawia chwile trud-ne, takie jak ten poeta. Ceni go za to, e jest tak blisko czowieka. Odziera wszystko z izmw - filo-zofizmw, z realizmw i teologi-

zmw. Stawia czowieka w takiej maej, drobnej, ciepej pozycji.

Trudno opracowa wiersz mu-zycznie?

Sztuk w sztuce jest to, eby to, co si robi, byo lekkie, nawet jeeli jest ciko wypracowane. Nie jest to proste, eby wiersze Twardowskiego, ktre s bez ry-mw, zrobi piosenkami, ktre s lekkie. Chciaem je uskrzydli. Ludzie czsto nie znaj jego po-ezji. Wzrusza ich paroma cyta-tami i tyle. Do wierszy dodaem par prostych nut i stworzyem proste piosenki - mona do nich piewa, taczy, paka, a na-wet mia si do rozpuku. Jeeli ludzie bd je piewa, stan si one najkrtsz drog z serca do gowy. Wszyscy bd si mogli cieszy tymi utworami. Tak jak ja.

Muzyka czarna cieszy podobnie? Zawsze byem zafascynowany

muzyk amerykask, zwasz-cza czarn. Kiedy kilka lat temu rozpoczem prac z Wendy Waldman zobaczyem ile w tej Ameryce jest rnych wiatw. Z fascynacj podszedem rw-nie do muzyki folk i to sycha na pycie Signs, ktr wsplnie stworzylimy. Nagrywalimy w Stanach, w Polsce, troch w Lon-dynie. Jest to dotyk wrae tego gatunku i fascynacja ameryka-skim folkiem. Duo pisalimy i duo odejmowalimy, aby zosta-o to, co najwaniejsze - najwa-niejsze dwiki i najwaniejsze

sowa. Ciesz si, poniewa na-uczyem si odejmowania. To wanie jest wynik spotkania z Wendy - z tego dodawania wy-szo takie odejmowanie.

Ciko jest oddawa emocje w obcym jzyku?

Nie jest to atwa rzecz, jeeli przykada si do tego wag. Wy-chodz z zaoenia, e piosenka jest do podkasan muz i za to si nobla nie dostaje. Ale moe by rodzajem sztuki, poniewa w piosence mamy do czynienia z trzema jej rodzajami: z literatu-r, muzyk i interpretacj obu w jednym czasie. Jeeli o te trzy ele-menty zadbamy, to moe by to mae dzieo sztuki. Moe otwo-rzy oczy i gow.

Piosenka otwiera oczy, ja, obser-wujc pana koncert, zauway-em, e publiczno je zamyka.

Ja rwnie patrz na publicz-no. Chc wiedzie kto mnie sucha i o co chodzi.

I o co chodzi? Najwiksz nagrod, jaka jest

dla artysty to publiczno towa-rzyszca przez wiele lat, ktra ciekawa jest rozwoju wypadkw. Zdarza si, e na koncertach s trzy pokolenia. S ludzie, kt-rzy z serca do serca podaj sobie przesania, sowa i muzyk. A kada pyta jest dla nas kolejnym odcinkiem.

Z jakim kolorem poczy by Pan swoj twrczo?

Jest wiele kolorw i wiele od-cieni tej twrczoci. Ja sam malu-j, jeeli nie potrafi czego opo-wiedzie, zapiewa, to wyraam sowa za pomoc obrazu. Wyda-je mi si to piknym rodzajem abstrakcji.

Czego wic nie da si wypie-wa, a da si namalowa?

S takie stany, e nie da si ich opisa. Sowa s za paskie. Nawet poezja nie nada. Na-tomiast kolor i kompozycja daj ten rodzaj abstrakcji, ktry gdzie w gowie si lgnie. Jest wtedy atwiej.

Wracajc do muzyki, wspomnia Pan w naszej rozmowie o dwch projektach. Jest jeszcze trzeci...

Trzecia pyta to krek nagry-wany z czarnym chrem. Teraz piszemy piosenki, ktre stylizo-wane s na stare rhythm'n'blu-esowe podwiki. Pyta dostp-na bdzie w Polsce na pocztku 2016 roku.

Ciko jest wyda pyt 30 lat po debiucie?

Bardzo trudno. Producen-ci nie s skorzy do wsppracy, boj si ryzyka. W Ameryce jest atwiej.

Powoli nam Pan ucieka... Nie wiem czy uciekam. Ser-

cem troch tak. Bo serce nie su-ga, a ja sug nie jestem.

Nie zmuszam wierszy, eby byy piosenkami. Czekam a same si pod-dadz. Twardowski by wyjtkowym po-et - wyjtkowo niedocenionym. To nas czy.

Ostatnia pyta Mieczysawa Szczeniak Signs pochodzi z 2011 roku Fot. MATERIAYPRASOWE

21KULTURAtylkotorun.pl7 sierpnia 2015 r.

Co ma piernik do Torunia

Co koty robi dzi w Toruniu, kto niegdy hipnotyzowa mieszkacw miasta i czy prawd jest, e w Dworze Artusa wywo-ywano duchy?

Karina Bonowicz udowadnia, e Toru jest miastem o wiele bardziej magicznym i intrygujcym, ni si wszystkim wydaje.

Fot. UKASZPIECYK

Lizard King

Ju w ostatni tydzie sierpnia odbdzie si V edycja festiwalu Mariusza Lubomskiego! Wyda-rzenie po raz kolejny zaprasza do Torunia wyjtkowych artystw. Tym razem zaproszenie przyjli: Lech Ja-nerka, Adam Nowak, Maja Kleszcz, Domowe Melodie, Tomasz Organek, Adam Strug oraz Leski. Ich wszyst-kich zobaczymy podczas 3 wyjt-kowych muzycznych wieczorw na scenie toruskiego klubu Lizard King.

RODA, 26 SIERPNIA 2015 Koncert specjalny: Mariusz Lubom-ski, Tomek Organek, Adam Nowak, Adam StrugBilety: 40/50 z (przedsprzeda/w dniu koncertu)

CZWARTEK, 27 SIERPNIA 2015Maja Kleszcz, Domowe MelodieBilety: 40/50 z (przedsprzeda/w dniu koncertu)

PITEK, 28 SIERPNIA 2015Lech Janerka, LeskiBilety: 30/40 z (przedsprzeda/w dniu koncertu)

KARNET NA 3 DNI - 100 zSTART: 20:00, OTWARCIE KLU-BU: 18:00

Koncerty odbywaj si w klubie Li-zard King przy ul. Kopernika 3. Bi-lety bd do nabycia w Klubie Lizard King oraz Klubie NRD (ul. Browar-na 6).Organizatorem Festiwalu LULU jest Fundacja Platon.

Dwr Artusa

Ryszard Rynkowskikiedy: 7 sierpnia, godz. 21cena: od 65 z

Ryszard Rynkowski - piosen-karz, kompozytor, pianista, jeden z najpopularniejszych polskich wykonawcw swoim wy-stpem zakoczy Koncerty pod Gwiazdami 2015. Byskawicznie ko-jarzony jest z takimi przebojami jak: Dziewczyny lubi brz, Dary losu, ycie jest nowel. Ale zanim do tego doszo, jako solista pojawi si w 1987 roku. Wczeniej wystpowa w amatorskich i pzawodowych zespoach m.in. Victoria Singers. Z formacji tej powstaa, niezwykle po-pularna pod koniec lat siedemdzie-sitych, grupa VOX, z ktr zwi-zany by przez osiem lat. Obsypany wieloma nagrodami. W tym jedn z najbardziej prestiowych - Grand Prix za caoksztat dziaalnoci ar-tystycznej. Obecnie, w dorobku artysty, tylko album Intymnie nie pokry si jeszcze platyn tak jak jej poprzedniczki, ale jest ju Zot Py-t i wszystko wskazuje na to, e ju wkrtce to si zmieni.

ZAPOWIEDZI

Myl si ci, ktrzy myl, e o grodzie Kopernika wiedz wszystko. Mia-sto owiane jest legend synnego astronoma, ale co tak naprawd odpowiedzie na pytanie: dlacze-go warto odwiedzi Toru? Teo-ria heliocentryczna moe okaza si nieskuteczna, podobnie jak propozycja wieczornego spaceru ulicami starego miasta.

Karina Bonowicz podpowia-

da, co szepn tym, ktrzy jesz-cze w Toruniu si nie zakochali. A najpikniejsze jest to, e jej Co ma piernik do Torunia, czyli su-biektywny przewodnik po mie-cie (nie tylko) Kopernika dla (nie tylko) nowojorczyka zadzi-wia take tych, ktrzy spdzili w

nim cae ycie. - Cykl tekstw powsta z my-

l o Polonii amerykaskiej, ale tak naprawd kady, kto zajrzy na stron www.dobrapolskaszkola.com i kliknie w rubryk Miej-sca, dowie si o mao popular-nych faktach i mitach na temat Torunia mwi Karina Bono-wicz, dziennikarka, pisarka i sekretarz literacki Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu.

Przewodnik publikowany jest w wersji online na zasadzie alfabe-tycznie uoonych hase, dziki czemu mona zwiedzi Toru od A do Z, a powsta w ramach sty-pendium Miasta Torunia w dzie-dzinie kultury. Zamieszczam tam ciekawostki o ludziach, miejscach

i zdarzeniach, ale na warsztat bio-r te miejscowe mity i legendy. W przyszoci chciaabym wyda go take w wersji papierowej.

Dziki lekturze przewodni-ka mona bdzie dowiedzie si m.in. w jakim barze mlecznym jada Zbigniew Herbert, co stao si z pokojem w akademiku nr 1, w ktrym poeta waletowa i czemu przy ulicy Most Pauliski nie ma adnego mostu. Zdziwi si te wszyscy, ktrzy myl, e Dwr Artusa od zawsze odwie-dzali jedynie wybitni muzycy. Jak dowiadujemy si z lektury Co ma piernik do Torunia, ta ostoja kultury wysokiej, gdzie rozbrzmiewaa Halka Stanisa-wa Moniuszki i gdzie przechadza si Ignacy Paderewski, miesz-kacom kojarzya si niegdy nie z koncertami symfonicznymi, ale seansami spirytystyczny-mi. Kady, kto akn spotkania z duchem i chcia znale si w miejscu czcym wiat material-

ny z niematerialnym, wanie tam kierowa swoje kroki. By moe take dlatego Toru sta si ulu-bionym miejscem dla autorw kryminaw i dziki takim infor-macjom przewodnik z rwn pa-sj czytaj turyci i ci, ktrzy po grodzie Kopernika przechadzaj si kadego dnia.

- Praca nad jego tworzeniem take dla mnie okazaa si inspi-rujca, dziki niej dowiedziaam si wielu nowych rzeczy, ktrych wczeniej nigdy bym si nie do-mylia mwi Karina Bonowicz. Nie chc odkrywa wszystkich kart, ale mog zdradzi, e przy-tocz te mniej znane anegdoty powicone najsmaczniejszym we wszechwiecie piernikom, ktre pewnie zaskocz ich sma-koszy

Wystarczy wzi na warsztat tytuy pierwszych trzech, opu-blikowanych ju odcinkw, by przekona si, e o faktach i le-gendach mona opowiada przy

uyciu wietnego humoru, ba-wic si sowem. A jak Anioy, czyli jak to si stao, e Toru sta si polskim Los Angeles, B jak Baszty Kocie apy, czyli gdzie jest reszta redniowiecznego kota i co koty robi dzi w Toruniu czy C jak Copernikus (a moe jednak Kopenikus?), czyli czy Kopernik by(a) Polakiem, to tylko przed-smak tego, co zawiera cay alfabet. Naszym czytelnikom zdradzamy, e jeli dotrwaj do publikacji ostatnich informacji dowiedz si, jak to si stao, e Toru nazy-wa si, przez przypadek, tak a nie inaczej i o zbrodniach kogo w miecie cito, kogo powieszono, a komu ycie jednak darowano, bo przecie na legendarne stwier-dzenie, ktre pado w Seksmisji Juliusza Machulskiego, e Ko-pernik bya kobiet, wszyscy od-powied doskonale ju znaj. A moe wanie nie?

Aleksandra Radzikowska

Cykl tekstw powsta z myl o Po-lonii amerykaskiej, ale tak naprawd kady [...] dowie si o mao popularnych faktach i mitach na temat Torunia

Slapshotkiedy: 12 sierpnia, godz. 19cena: od 30 z

W toruskim Hard Rock Pubie Pamela wystpi le-genda hardcorea, amery-kaska grupa Slapshot. Jest to jedy-ny polski koncert bostoskiej grupy w trakcie ich obecnej, europejskiej trasy. Rol supportu organizatorzy powierzyli pochodzcej z Miska Mazowieckiego grupie Street Terror, dla ktrej bdzie to jeden z ostatnich koncertw w ich 16-letniej historii. ejciwki w przedsprzeday kosztuj 30 z, w dniu koncertu 45 z. Bilety dostpne s w Hard Rock Pubie Pa-mela - Toru, ul. Legionw 36. Mo-

liwe s rwnie zamwienia mailowe pod adresem - hrppamela@gmail.com. Po wczeniejszej wpacie na konto bilety bdzie mona odebra przed koncertem. Ilo wejciwek jest cile limitowana. Slapshot po-wsta w 1985 roku zaoony przez Stevea Risteena i Mark McKaya z zespou Terminally Ill, Jacka Choke Kellyego z Negative FX oraz Jona-thana Anastasa z DYS. Zesp szyb-ko zdoby uznanie i sta si podpor bostoskiej sceny hardcore. Zesp w Polsce pojawi si z gitarzyst Mi-keiem Browserem, ktry zastpi Eda Lalli. Ostatnim wydawnictwem grupy jest krek Slapshot wydany w 2014 roku przez Brass City Boss Records.

HRP Pamela

22 tylkotorun.pl 7 sierpnia 2015 r.SPORT

Ucisk doni i autograf od gwiazdy znanej dotych-czas z telewizji to spenie-nie marze wielu nastoletnich fanw futbolu. Przy okazji me-czu Lechia Gdask Juventus Turyn zdarzyo si jednak znacz-nie wicej. Modzi pikarze z na-szego regionu oficjalnie bd si szkolili pod szyldem legendarnej woskiej druyny. Mecz odby si 29 lipca w Gdasku. Juventus pokona pol-sk druyn 2-1. - Ten fakt znaj wszyscy, ale nie kady wie, e bya to data bardzo wana dla akademii pi-karskiej z naszego regionu mwi Arkadiusz Bogusiewicz,

prezes Fundacji Kujawsko-Po-morskich Akademii Pikarskich JSS. - Podczas konferencji praso-wej Massimiliano Allegri, trener Starej Damy, wrczy zarzdowi naszej szkki koszulk meczo-w Juventusu. Ceremonia ta bya symbolicznym rozpoczciem wsppracy wynikajcej z wcze-niej podpisanej umowy pomi-dzy nasz akademi a Juventus FC. Od tygodnia akademia dzia-

ajca w Toruniu i Bydgoszczy prowadzi szkolenie pikarskie ju pod szyldem Juventus Academy.

- Przez dwa lata funkcjono-walimy jako Juventus Soccer Schools i nasze dziaania zostay dostrzeone przez Wochw mwi Patryk Pdzierski, wicepre-zes fundacji. - Teraz nasza wsp-praca bdzie blisza. Woscy trenerzy znacznie wi-cej czasu bd teraz spdzali w naszym regionie. Pomog szkoli przysze gwiazdy pikarskie. - Bd oni przekazywali nam istotne informacje na temat szkolenia pikarskiego grup modzieowych, ktre sami zdo-bywaj w klubie i na Uniwersytecie Pikarskim pro-wadzonym przez Juventus dodaje Patryk Pdzierski. - Wszyscy chopcy z naszej aka-demii bd bacznie obserwowa-ni podczas treningw, a wybitni

zawodnicy zapraszani na obozy pikarskie do Turynu. Po uko-czeniu 16 roku ycia najlepsi

mog trafi do legendarnej Sta-rej Damy. Przy okazji meczu w Gdasku dzieci wziy udzia w konferencji prasowej z Massimiliano Alle-grim i Stefanem Lichsteinerem, podczas ktrej otrzymay cenne autografy. Przedstawiciele akade-

mii byli take obecni na spo-tkaniu w ho-telu z kilkoma zawodnikami s e n i o r s k i e j druyny. - Nasi wychowanko-wie podczas meczu poda-wali piki swo-im idolem, a w przerwie odbyli krt-ki, pokazowy, trening. - To byo dla nich

niezwyke przeycie. Czsto sia-daj przed telewizorami, eby podziwia swoich ulubionych

zawodnikw, a teraz mieli ich na wycignicie rki. Szkka Juventusu znana jest na caym wiecie. - Szkolenie w Juventus Aca-demy wedug najwys