HARİZMİ (780-850)

*İlk CEBİR kitabını yazan ve *İlk CEBİR kitabını yazan ve Batı’ya cebiri öğreten bilgin.Batı’ya cebiri öğreten bilgin.

*Rasathanelerde yaptığı çalışmalar *Rasathanelerde yaptığı çalışmalar sonunda bir ziyc (yıldızlar sonunda bir ziyc (yıldızlar kataloğu) hazırladı. Bu ziyc kataloğu) hazırladı. Bu ziyc “ZİYC-İ HARİZMİ” adıyla “ZİYC-İ HARİZMİ” adıyla tanındı.tanındı.

*Harizmi Güneş,Ay ve yıldızların *Harizmi Güneş,Ay ve yıldızların yüksekliklerini ve bunlara yüksekliklerini ve bunlara dayanarak zamanı ölçmede dayanarak zamanı ölçmede kullanılan usturlab hakkında da kullanılan usturlab hakkında da iki eser kaleme almıştır.iki eser kaleme almıştır.

*Bunlar “Kitab’ül Amel’il *Bunlar “Kitab’ül Amel’il Usturlab” ve Kitab’ül Amel Biil Usturlab” ve Kitab’ül Amel Biil Usturlab” tır.Usturlab” tır.

EBÜ MA’ŞER (785-886)

Asıl adı Cafer Bin Muhammed El-Asıl adı Cafer Bin Muhammed El-Belhi’dir. 785’e doğru Horasan’ın Belhi’dir. 785’e doğru Horasan’ın Belh şehrinde doğdu.Belh şehrinde doğdu.

Ebu Ma’şer’i ilim dünyasına tanıtan Ebu Ma’şer’i ilim dünyasına tanıtan keşfi, med ve cezir (gel-git) olayları keşfi, med ve cezir (gel-git) olayları hususundaki açıklamalarıdır. Bu hususundaki açıklamalarıdır. Bu konudaki ilk ilmi araştırmalar O’na konudaki ilk ilmi araştırmalar O’na aittir. aittir.

Enlem derecelerini hesaplama Enlem derecelerini hesaplama konusundaki açıklamaları, astronomik konusundaki açıklamaları, astronomik coğrafyada Avrupa’ya yol coğrafyada Avrupa’ya yol göstermiştir.göstermiştir.

Med Cezir (Gel-Git) ayın, dünyanın etrafında dönmesiyle ilgilidir.

MAŞAALLAH (?-815)

Usturlabla ilgili ilk eseri veren Usturlabla ilgili ilk eseri veren bilgindir.bilgindir.

Astronomi ile ilgili birçok eseri Astronomi ile ilgili birçok eseri Yohannes Hispalensis ve başkaları Yohannes Hispalensis ve başkaları tarafından tercüme edilmiş ve daha tarafından tercüme edilmiş ve daha sonra da neşredilmiştir.sonra da neşredilmiştir.

İBNİ FİRNAS (?-888)

Wright kardeşlerden 1000 sene önce Wright kardeşlerden 1000 sene önce ilk uçağı yapıp uçmayı gerçekleştiren ilk uçağı yapıp uçmayı gerçekleştiren alimdir.alimdir.

Plenataryumu ilk keşfeden bilgin, Plenataryumu ilk keşfeden bilgin, Güneş ve gezegenleri hareket halinde Güneş ve gezegenleri hareket halinde gösteren bir Planatarium yaptı. İbni gösteren bir Planatarium yaptı. İbni Firnas bu cihazla sadece yıldızları Firnas bu cihazla sadece yıldızları değil, bulutları hatta gökte çakan değil, bulutları hatta gökte çakan şimşekleri bile inceleyebiliyordu.şimşekleri bile inceleyebiliyordu.

EBÜ’L VEFA (940-998)

Asıl adı Muhammed Bin Muhammed Asıl adı Muhammed Bin Muhammed Bin Yahya Bin İsmail Bin El-Abbas Bin Yahya Bin İsmail Bin El-Abbas El-Bozcani’dir.El-Bozcani’dir.

10 Haziran 940’da Horasan Bozcan 10 Haziran 940’da Horasan Bozcan şehrinde doğdu.şehrinde doğdu.

Eb’l Vefa Avrupa’da Batlamyus’un ay Eb’l Vefa Avrupa’da Batlamyus’un ay teorisi üzerinde ilk defa araştırma teorisi üzerinde ilk defa araştırma yapan Tycho Brahe’den tam 600 sene yapan Tycho Brahe’den tam 600 sene önce teorisinin kritiğini yaptı, ona önce teorisinin kritiğini yaptı, ona tenkitler yöneltti.tenkitler yöneltti.

İbni Heysem (965-1051)

Ayın ışık neşretmediğini, güneşten Ayın ışık neşretmediğini, güneşten aldığı ısı ve ışığı yansıttığını kabul aldığı ısı ve ışığı yansıttığını kabul etmekteydi. Bunu Kuran’ı Kerim’in etmekteydi. Bunu Kuran’ı Kerim’in ayetlerinden öğrenmiştir.ayetlerinden öğrenmiştir.

Bir ayette: “Onların içinde ayı bir nur, Bir ayette: “Onların içinde ayı bir nur, güneşi de bir meş’ale kılmıştır.” güneşi de bir meş’ale kılmıştır.” (Nuh:16)(Nuh:16)

Diğer bir ayette de: “Gökte burçlar Diğer bir ayette de: “Gökte burçlar yaratan ve onların içinde bir kandil yaratan ve onların içinde bir kandil (güneş) ve nurlu bir ay yaratan (güneş) ve nurlu bir ay yaratan Allah’ın şanı yücedir.” (Furkan:61) Allah’ın şanı yücedir.” (Furkan:61) diye buyurulmaktaydı.diye buyurulmaktaydı.

BEYRUNİ (973-1051)

Asıl adı Ebu Reyhan Muhammed Bin Asıl adı Ebu Reyhan Muhammed Bin Ahmed El-Beyruni olan Beyruni Ahmed El-Beyruni olan Beyruni büyük bir fen bilginidir. 973’de Kaş’ta büyük bir fen bilginidir. 973’de Kaş’ta doğdu. doğdu.

*Beyruni şehirlerin enlem ve *Beyruni şehirlerin enlem ve boylamlarını tespit etmiştir.boylamlarını tespit etmiştir.

*Maveraünnehir ile Sind’in boylam *Maveraünnehir ile Sind’in boylam dairelerindeki hataları düzeltmiştir.dairelerindeki hataları düzeltmiştir.

*Gazne’de kıbleyi doğru olarak tespit *Gazne’de kıbleyi doğru olarak tespit etmekle, müslümanlara yaptığı etmekle, müslümanlara yaptığı hizmetlere bir yenisini eklemiştir.hizmetlere bir yenisini eklemiştir.

MACRİTİ (?-1007)

Endülüs astronomi ilmini bağımsız bir Endülüs astronomi ilmini bağımsız bir mevkiye ulaştırmıştır. En önemli eseri mevkiye ulaştırmıştır. En önemli eseri Harizmi’nin Ziyc’i üzerine yaptığı Harizmi’nin Ziyc’i üzerine yaptığı düzeltmeler almaktadır. düzeltmeler almaktadır.

Macriti, Yezdgrid devrinde yapılmış Macriti, Yezdgrid devrinde yapılmış olan bu astronomik ziycleri ( cetvelleri olan bu astronomik ziycleri ( cetvelleri ) hicri esasa uygun olarak düzenleyip ) hicri esasa uygun olarak düzenleyip değiştirmiş ve Arin meridyenini değiştirmiş ve Arin meridyenini Kurtuba’dan başlatmıştır.Kurtuba’dan başlatmıştır.

İBNİ YUNUS (?-1009)

Galile’den önce sarkacı bulan Galile’den önce sarkacı bulan astronomdur. Saat kadranını ilk astronomdur. Saat kadranını ilk keşfeden bilgin İbni Yunus’tur.keşfeden bilgin İbni Yunus’tur.

17 yıllık incelemeleri sonunda, 17 yıllık incelemeleri sonunda, yıldızların hareketleri, devirleri, yıldızların hareketleri, devirleri, ekliptik meyli, itidal noktalarının ekliptik meyli, itidal noktalarının gerilemesi ve güneş paralaksı gerilemesi ve güneş paralaksı hakkında kendinden öncekilere göre hakkında kendinden öncekilere göre daha doğru bilgiler vermiştir.daha doğru bilgiler vermiştir.

İbni Yunus burçların eğimini çok ince İbni Yunus burçların eğimini çok ince ölçülerle ölçmüştür.ölçülerle ölçmüştür.

ZERKALİ (1029-1087)

Astronomi aletlerini ıslah etmekle, devrinde büyük isim yaptı. Astronomi aletlerini ıslah etmekle, devrinde büyük isim yaptı. Zerkali Toledo adıyla meşhur olan ilk astronomi cetvellerini yaptı. Zerkali Toledo adıyla meşhur olan ilk astronomi cetvellerini yaptı. Dünyanın Güneş’e olan uzaklığını hesapladı. Bu mesafeyi güneş Dünyanın Güneş’e olan uzaklığını hesapladı. Bu mesafeyi güneş yörüngesine dayanan gün dönümleriile gece ve gündüz eşitliğinin yörüngesine dayanan gün dönümleriile gece ve gündüz eşitliğinin presesyonuna intibak ettirebilmek için Toledo2da 402 den fazla rasat presesyonuna intibak ettirebilmek için Toledo2da 402 den fazla rasat yaptı ve sonunda presesyonun vüsatini de aynı tarzda doğru olarak yaptı ve sonunda presesyonun vüsatini de aynı tarzda doğru olarak hesapladı. hesapladı.

CABİR BİN EFLAH (XII. Yüzyıl)

Çubuklu Güneş Saatini yapan Çubuklu Güneş Saatini yapan bilgindir. Ortaçağın büyük astronom bilgindir. Ortaçağın büyük astronom ve matematikçilerindendir. ve matematikçilerindendir.

““Geber Filius Afflae” adıyla şöhret Geber Filius Afflae” adıyla şöhret bulan islam bilgini, Endülüs Emevi bulan islam bilgini, Endülüs Emevi devleti Sevilla şehrinde doğmuştur. devleti Sevilla şehrinde doğmuştur. XII. Yüzyılın ortasına doğru vefat XII. Yüzyılın ortasına doğru vefat etmiş olduğu tahmin edilmektedir.etmiş olduğu tahmin edilmektedir.

Cabir Bin Eflah’ın günümüzde kullanılan bir azimud dairesi.

NASIRÜDDİN TÜSİ (1201-1274)

Muhteşem bir rasathane kurdu. Muhteşem bir rasathane kurdu. Astronomi cetvellerini hazırladı. Astronomi cetvellerini hazırladı. Batlamyus teorisinin tenkitlerini yaptı. Batlamyus teorisinin tenkitlerini yaptı. Bu teoriye göre, güneş, dünyanın Bu teoriye göre, güneş, dünyanın etrafında dönüyordu. Aslında ise etrafında dönüyordu. Aslında ise dünya güneşin etrafında dönmekteydi. dünya güneşin etrafında dönmekteydi. Tüsi bu tenkitleriyle Copernic’e de Tüsi bu tenkitleriyle Copernic’e de öncülük yapmış oldu.öncülük yapmış oldu.

Merağa rasathanesinde bir astronomi dersi.

KAZVİNİ (1203-1283)

ORTA ÇAĞIN HERODOT’U, ORTA ÇAĞIN HERODOT’U, MÜSLÜMANLARIN PLİNİUS’U MÜSLÜMANLARIN PLİNİUS’U

OLARAK ANILIROLARAK ANILIR

En önemli eseri En önemli eseri Acaibü’l Mahlukat Acaibü’l Mahlukat ve ve Garaibü’l Mevcüdat’Garaibü’l Mevcüdat’tır. Eserde tır. Eserde Ay Güneş ve yıldızlar gibi gök Ay Güneş ve yıldızlar gibi gök cisimleri anlatılmakta, daha sonrada cisimleri anlatılmakta, daha sonrada gök sakinleri meleklerden söz gök sakinleri meleklerden söz edilmektediredilmektedir

Yeryüzünün altı günde yaratılması Yeryüzünün altı günde yaratılması açıklanmakta, bunun azar azar açıklanmakta, bunun azar azar ilerleme manasına geldiği, yoksa henüz ilerleme manasına geldiği, yoksa henüz güneş yaratılmadan gün ve zaman güneş yaratılmadan gün ve zaman tasavvurunun mümkün olmayacağı tasavvurunun mümkün olmayacağı ifade edilmektedir. ifade edilmektedir.

KEMALEDDİN FARİSİ (?-1320)

Geliştirdiği bir aletle duvar üzerindeki Geliştirdiği bir aletle duvar üzerindeki bulutları, bulutların hareketini, hatta bulutları, bulutların hareketini, hatta bir kuşun uçuşunu dahi bir kuşun uçuşunu dahi seyredebilmiştir.seyredebilmiştir.

Bütün görüntülerin ters olarak Bütün görüntülerin ters olarak yansıdığını müşahede etmiştir. Cam yansıdığını müşahede etmiştir. Cam küre üzerinde yaptığı deneyler küre üzerinde yaptığı deneyler içerisinde yağmur damlalarında ışığın içerisinde yağmur damlalarında ışığın kırılması ve takip ettiği yolu müşahede kırılması ve takip ettiği yolu müşahede ettietti

Kemaleddin Farisi’nin geliştirdiği bir şekil.

BURSALI KADIZADE RUMİ (1337-1430)

Kadızade Rumi, IKadızade Rumi, IVV. Yüzyılın . Yüzyılın başlarında matematiği astronomiye en başlarında matematiği astronomiye en güzel şekilde uygulayan bir bilgindir. güzel şekilde uygulayan bir bilgindir. Gerekli olan fizik kurallarını Gerekli olan fizik kurallarını astronomiye ilk uygulayan da O’dur.astronomiye ilk uygulayan da O’dur.

Semerkant Rasathanesi’nde Semerkant Rasathanesi’nde matematik ve astronomi dersleri matematik ve astronomi dersleri okutan Kadızade, Uluğ Bey ve Ali okutan Kadızade, Uluğ Bey ve Ali Kuşçu gibi büyük bilginler uetiştirdi.Kuşçu gibi büyük bilginler uetiştirdi.

Kadızade Rumi’nin çalışmalarının önemli bir kısmını yaptığı Semerkant’tan bir görünüm.

ULUĞ BEY (1394-1449)

*Hem hükümdar hem de çağının en *Hem hükümdar hem de çağının en büyük astronomu Uluğ Bey’i dünyaya büyük astronomu Uluğ Bey’i dünyaya tanıtan, astronomi dalındaki bilgisi, bu tanıtan, astronomi dalındaki bilgisi, bu konuda verdiği eserler olmuştur. En konuda verdiği eserler olmuştur. En ünlü eseri: Semerkant’ta yaptırdığı ünlü eseri: Semerkant’ta yaptırdığı büyük rasathanesidir.büyük rasathanesidir.

*Uluğ Bey bir Ziyc (yıldız kataloğu) *Uluğ Bey bir Ziyc (yıldız kataloğu) hazırlamıştır. Bu ziyc önceki ziyclerin hazırlamıştır. Bu ziyc önceki ziyclerin eksiklerini tamamlıyor, yanlışlarını eksiklerini tamamlıyor, yanlışlarını düzeltiyor, yıldızların hareketlerini düzeltiyor, yıldızların hareketlerini daha mükemmel gösteriyordu.daha mükemmel gösteriyordu.

Rasathanede zatü’l halak denilen astronomik aletle rasat yapan astronomlar.

GIYASÜDDİN CEMŞİD (?-1429)

Ondalık kesirler hakkında ilk eserler Ondalık kesirler hakkında ilk eserler veren matematikçi, Maveraünnehir veren matematikçi, Maveraünnehir bölgesinde bulunan K’aş şehrinde bölgesinde bulunan K’aş şehrinde dünyaya geldi.dünyaya geldi.

Semerkant Rasathanesi’nin Semerkant Rasathanesi’nin kurulmasında büyük hizmetleri kurulmasında büyük hizmetleri olmuştur. Rasathanenin ilk müdürü olmuştur. Rasathanenin ilk müdürü de O’dur.de O’dur.

ALİ KUŞÇU (?-1474)

Ali Kuşçu’nun astronomiyle ilgili en Ali Kuşçu’nun astronomiyle ilgili en mühim eseri ULUĞ BEY ZİYCİ mühim eseri ULUĞ BEY ZİYCİ ŞERHİ’dir. Eser zamanın en yüksek ŞERHİ’dir. Eser zamanın en yüksek matematik ve astronomi bilgilerini matematik ve astronomi bilgilerini ihtiva etmektedir. Ayrıca eserde ihtiva etmektedir. Ayrıca eserde astronomi için gerekli olan fiziki astronomi için gerekli olan fiziki bilgilere de yer verilmiştir. Kitabın iki bilgilere de yer verilmiştir. Kitabın iki aslı bulunmaktadır. Bunlardan birisi aslı bulunmaktadır. Bunlardan birisi İstanbul Rasathanesi Kütüphanesi’nde İstanbul Rasathanesi Kütüphanesi’nde diğeri ise Ragıp Paşa Kütüphanesi’nde diğeri ise Ragıp Paşa Kütüphanesi’nde kayıtlıdır.kayıtlıdır.

Fethiye adlı eserin son sayfası

TAKİYÜDDİN ER-RASIT (1521-1585)

İstanbul Rasathanesini kuran bilgin. İstanbul Rasathanesini kuran bilgin. Osmanlılardaki ilk rasathanedir.Osmanlılardaki ilk rasathanedir.

Zamanı ölçmede büyük başarı Zamanı ölçmede büyük başarı göstermiştir. Rasat aletlerine saniye göstermiştir. Rasat aletlerine saniye taksimatını koyan ilk ilim adamıdır.taksimatını koyan ilk ilim adamıdır.

Dört sene içerisinde yaptığı rasatlarla Dört sene içerisinde yaptığı rasatlarla Güneş cetvellerini tamamlamıştır. Güneş cetvellerini tamamlamıştır. İstanbul Rasathanesi onun planları İstanbul Rasathanesi onun planları üzerine yapılmış, rasathanede bizzat üzerine yapılmış, rasathanede bizzat kendi icadı olan aletlerle dakik kendi icadı olan aletlerle dakik rasatlarda bulunmuştur.rasatlarda bulunmuştur.

ERZURUMLU İBRAHİM HAKKI (1703-1780)

*İbrahim Hakkı dünyanın hızını ifade *İbrahim Hakkı dünyanın hızını ifade etmek için şu ifadeleri kullanmıştır:etmek için şu ifadeleri kullanmıştır:

*“Erişkin bir at bir ayağını kaydırıp *“Erişkin bir at bir ayağını kaydırıp indirinceye kadar dünya üç bin Fersah indirinceye kadar dünya üç bin Fersah yol alır.”yol alır.”

*Marifetname’sinde Ay ve Güneş *Marifetname’sinde Ay ve Güneş tutulmasını tamamen geometrik tutulmasını tamamen geometrik olarak izah eder.olarak izah eder.

*İbrahim Hakkı Erzurum’da saat *İbrahim Hakkı Erzurum’da saat 12:00 iken, diğer şehirlerde saatin kaç 12:00 iken, diğer şehirlerde saatin kaç olacağını tesbit etti ve 100 şehir için olacağını tesbit etti ve 100 şehir için fark cetvelleri hazırladı.fark cetvelleri hazırladı.

PROF. DR. BEHRAM KURŞUNOĞLU (1922-?)

“Genelleştirilmiş İzafiyet Teorisi” adıyla yeni bir teori ortaya atan ilim adamımızdır. Bu teoride Kainatın yaratılışıyla ilgili teorisini izah etmektedir.