troya savaslarina katilan kavİmlerİn kİmlİklerİ ve kÖkenlerİ

7/31/2019 TROYA SAVASLARINA KATILAN KAVİMLERİN KİMLİKLERİ VE KÖKENLERİ

http://slidepdf.com/reader/full/troya-savaslarina-katilan-kavimlerin-kimlikleri-ve-koekenleri 1/102

T.C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

İLKÖĞRETİM ANA BİLİM DALI

SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

TROYA SAVAŞLARINA KATILAN KAVİMLERİN

KİMLİKLERİ VE KÖKENLERİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

DANIŞMAN

PROF.DR.EKREM MEMİŞ

HAZIRLAYAN

YASEMİN ŞİRAZ

KONYA -2006



iii

ÖNSÖZ

Homeros’un ünlü destanı İlyada’da anlattığı Troya Savaşları, tarihin ilk Doğu-Batı

mücadelesi , başka bir deyişle Eskiçağ’ın Birinci Dünya Savaşı olmakla birlikte, tarihin ilk

Boğazlar Savaşı olarak da kabul edilmektedir. Bu savaşta Troya ve müttefikleri Doğu

dünyasını, Akalar ve müttefikleri ise Batı dünyasını temsil etmektedir.

Homeros on yıl süren bu savaşın son 51 gününü anlatmıştır İlyada Destanı’nda.

Savaşın sebebi olarak Troya Prensi Paris’in , Sparta Kralı Menelaus’un karısı Helene’yi

kaçırması gösterilmiştir. Ama gerçekten de Doğu ile Batı’yı karşı karşıya getiren ve on yıl

süren bu büyük savaşın başlamasının asıl sebebi sadece bu muydu?

Ve bu savaşa katılan Troyalılar, Akalar ve onlarla birlikte savaşa giren müttefikleri

gerçekte kimlerdi? Bu kavimlerin günümüz toplumları ile ilgileri var mıydı? Hitit çivi yazılı

metinlerinde adı geçen Ahhiyavalılar ile Homerosun bahsettiği Akalar aynı kavim miydi?

Yine Hitit metinlerinde adı geçen Viluşa krallığının merkezi “Viluşa” kenti ile Troya

Savaşları’nda bahsi geçen İllios ya da İllion kenti arasında bir bağlantı var mıydı?

İşte bütün bu sorulara çalışmamız içerisinde cevap vermeye çalıştık. Ayrıca bu

çalışmamızı meydana getirirken, derin bilgilerini ve kıymetli araştırmalarını bizden

esirgemeyen sayın hocamız Prof. Dr. Ekrem Memiş’e en içten teşekkürlerimizi sunmayı bir

borç bilirim. Ve sevgili eşime de, desteğini hep hissettirdiği için teşekkürlerimi sunarım.

Yasemin ŞİRAZ

2006 Konya



ABSTRACT

The Troy Wars which were in the quality of the First World Wars of Prehistoric

Period and which happened in B.C.1240-1230 were between the Trojas and Achaeans.

The Trojans and Achaeans participated in this war with the support of many tribes.the

thing which gave this war the quality of the world war was the tribes which participated

in the war as the allies and representing the East and the West. Some of the tribes

including the Turkish ones provided to be created new tribes by the fusion of all these

tribes.

With this study we researched all these tribes which participated to the troy wars with

their origins and identities.

While researching all these things, we investigated written and archeolojical sources

and reached some results. We compared these results with the researchs of today and

with a synthesis we created this study.



ÖZET

M.Ö.1240-1230 tarihleri arasında meydana gelen ve Eskiçağ’ın Birinci Dünya Savaşıolarak nitelendirilen Troya Savaşları , Troyalı’lar ile Aka’lar arasında cereyan etmiştir.

Troyalı’lar ve Aka’lar bu savaşa pek çok kavmin desteğini alarak katılmışlardır. Bu

Savaşa, Dünya Savaşı niteliği kazandıran da Doğu’yu ve Batı’yı temsilen savaşa

müttefik olarak iştirak eden kavimlerdir. Bu kavimler arasından, içlerinde Türk

kavimlerinin de bulunduğu bazı kavimler, diğer başka kavimlerle karışıp kaynaşarak

yeni kavimler ortaya çıkmasını da sağlamışlardır.

İşte Troya Savaşları’na katılan bu kavimleri kimlikleri ve kökenleri itibariylearaştırıp, ortaya koymuş bulunuyoruz.

Bütün bunları yaparken, yazılı ve arkeolojik kaynaklardan yararlanma yoluna gittik,

bir takım sonuçlara vardık ve bu sonuçları günümüz araştırmaları ile karşılaştırarak

elinizdeki çalışmamızı meydana getirdik.



Harita -1 ( Yunanistan’ın Coğrafi Haritası)



Harita – 2 ( Hint-Avrupa dil ailesinin ayrıntılı şeması )



RESİMLER

Resim 1



( Troya kazılarında çıkan bir kase )



resim 4 (Priamos tasviri )

resim 5 ( Troya kazılarında çıkarılan bir kap )



Resim6 ( Troya kazı yerinden bir görüntü )

Resim 7 ( Schilleman’ ın çıkardığı hazineden bir görüntü )



Resim 8( Troya kazı yerinden bir görüntü )

Resim 9 ( Troya’ nın bilinen 9 katmanı )



Resim 10 ( Troya kazı yerinde su kuyuları )

Resim 11 ( Troya’nın III,IV Ve V. Katmanlarını gösteren resim )



Resim 12 ( Paris’in Helene’yi kaçırmasını tasvir eden vazo figürü )

Resim 13 ( Homeros )



Resim 14 ( Troya’da eski taş yol )



Resim 15 ( Troya kazı yerinden bir görüntü )



Troya Atı ( Çanakkale )



2

1.HOMEROS’UN YAŞADIĞI COĞRAFYA

İnsan topluluklarının yeryüzü üzerinde işgal ettikleri alana coğrafi mekan denmektedir.

Coğrafi mekan, insan topluluklarının tarihi gelişim süreçleri içerisinde önemli roller

oynamaktadır. Konumuzun özünü teşkil eden Troya Savaşları, coğrafi mekanın ekonomiye

etkisinin en güzel örneklerinden birisidir.(1) Bu yüzden Batı Anadolu’nun ve Kıt’a Karası

Yunanistan’ın coğrafi mekanlarını incelemeye geçmeden önce , bu savaşlar hakkında kısaca

bilgi vermeyi uygun buluyoruz.

Bilindiği gibi , Troya Savaşları M.Ö. 1240-1230 yılları arasında meydana gelmiştir. Bu

konuda bize en ayrıntılı bilgiyi de Homeros un ‘İlyada’ adlı eseri vermektedir. Söz konusu

destanda , savaşlar bir kadın kaçırma olayına bağlanır.(Mikenai Kralı Agamemnon’un kardeşi

, Sparta Kralı Menelous’un karısı Helene , Troya Kralı Priamos’un oğlu Paris tarafından

kaçırılır.) Elbette ki , savaşın gerçek nedeni bambaşkaydı. Asıl neden tamamen ekonomikti.

M.Ö.14-12. y.y.lar Aka Medeniyeti’nin en parlak çağı idi. Bu dönemde Akalar; Mısır, Kıbrıs,

Ugarit gibi bölgelere çanak – çömlek ihraç ediyorlardı. Fakat daha sonra Kıbrıs’taki çanak-

çömlekçiler Akalara rakip oldular. Batı Anadolu’daki Ahhiyava Devleti’nin de güçlenmesi ile

Akalar’ın bu bölgedeki ticareti tamamen kısıtlandı. Yunanistan’ın coğrafi konumu sebebi iletarım yapamayıp ticarete yönelen bu kavim zor durumda kalınca , çareyi Karadeniz

Sahillerine açılmakta gördü. Karadeniz pazarına açılabilmek için Çanakkale Boğazı

aşılmalıydı. Amaçlarına ulaşabilmeleri için Troyalılar’ı buradan atmaları gerekiyordu. İşte

Troya Savaşları’nın gerçek nedeni de bu olmalıdır.(2)

Troya Savaşları hakkında verdiğimiz bu kısa bilginin ardından, konumuza bütünlük

kazandırması açısından, bu bölümde savaşın ve savaş sonrası hadiselerin cereyan ettiği

coğrafi mekanları yani Batı Anadolu Bölgesi, Kıt’a Karası Yunanistan ve Ege Adaları’nıncoğrafi konumunu ele alacağız.

1.1. Batı Anadolu’nun Jeopolitik Konumu

Batı Anadolu Bölgesi ; coğrafi bakımdan , Ege Bölümü ve İç Batı Anadolu bölümü olmak

üzere ikiye ayrılmaktadır.



3

Ege Bölümü’nün kıyıları kuzeyde Edremit Körfezi’nin kuzey kıyılarından ( Baba Burnu )

başlar ve Marmaris Körfezi’nin doğusundaki Karaağaç Körfezi’ne kadar uzanır. Bu kıyılar

hem Türkiye’nin en girintili çıkıntılı kıyıları hem de dünyanın en çok şekillenmiş kıyılarından

biridir. Kuzeyden güneye doğru başlıca girintiler ; Edremit, Çandarlı, İzmir, Kuşadası ,

Mandayla , Hisarönü ve Karaağaç körfezleridir. En önemli çıkıntılar da Ayvalık , Foça ,

Karaburun , Bodrum ve Reşadiye ( Marmaris ) yarımadalarıdır. Bunlardan başka daha pek

çok yarımadacık , körfezcik ve koy vardır. Özellikle yarımadalar önünden , Ege Denizi

ortalarına ve Yunanistan kıyılarına doğru yüzlerce adadan oluşmuş diziler ve kümeler yer

almıştır. (3)

Batı Anadolu Bölümü’ndeki dağlar, Karadeniz ve Akdeniz bölgesindeki dağların tamtersine denize dikey olarak uzanmaktadır. Bölgenin en önemli dağları Bozdağlar , Aydın

Dağları, Menteşe Dağları ve iç kesimde Kütahya ve Uşak arasında yer alan Alaçam

Dağlarıdır. Dağların büyük bir bölümü doğu-batı istikametinde uzanmaktadır.(4)

Bu dağlar arasında Manisa, Aydın, İzmir, Büyük ve Küçük Menderes gibi verimli ovalar

yer almaktadır. Bu ovalar Kaikos (Bakırçay)(5), Hermos (Gediz),(6) Kaystros (Küçük

Menderes)(7) ve Maiandros (Büyük Menderes)(8) gibi büyük nehirler tarafından sulanmaktadır.

İklime gelince ; bölgenin kıyı kesimlerinde tipik Akdeniz iklimi görülmektedir. Yani yazlarsıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçmektedir. İç kesimlerde ise tıpkı Orta Anadolu’da

olduğu gibi kara iklimi hüküm sürer.(9)

Doğal bitki örtüsü bakımından kıyılar ve iç kısımlar arasında önemli farklar görülür .

Kıyılarda ve alçak ovalar da yaz kuraklığına uymuş , genellikle sert ,küçük ,reçineli veya

tüylü yapraklarıyla her mevsimde yeşilliğini koruyan maki, yabani zeytin , keçi boynuzu,

defne mersin, zakkum ve kocayemiş gibi Akdeniz Bölgesi’ne has bodur bitkiler bulunur. İç

kesimlerde ise , kızıl karaçamlarla meşe, akçalılardan meydana gelmiş karışık ormanlar yer

alır.(10)

Batı Anadolu bölgesi, tarihi devirlerde doğudan ziyade batı ile yani Kıt’a Karası

Yunanistan ile ilişkilerde bulunmuştur. Troya(11), Miletos,(12) Efesos (13) ve Müskebi (14) gibi

önemli Batı Anadolu kentlerinde yapılan kazılarda hiçbir Hitit seramiği bulunmadığı halde

bol miktarda Myken (Aka) seramiğine rastlanması, bunun en açık kanıtıdır.



4

Batı Anadolu kıyıları denizciliğe çok elverişli olduğu halde , buralarda ilk yaşayan

kavimlerin bu nimetten yaralanma yoluna gitmemeleri oldukça ilginçtir. Öyle görünüyor ki,

verimli topraklara sahip olan bu kavimler , deniz ticaretine bağlı bir hayattan ziyade tarıma

dayalı bir yaşantıyı tercih etmek zorundaydılar. Çünkü , henüz deniz ticareti yolları faaliyeti

başlangıç halinde idi.

1.2.Kıt’a Karası Yunanistan Ve Ege Adaları’nın Coğrafi Konumu

Yunanistan, Anadolu ve İtalya arasında yer alır. Üç tarafı denizlerle çevrili olan Yunanistan

( doğusunda Ege Denizi batısında Adriya Denizi, güneyinde Akdeniz ), kuzey , orta ve güney

Yunanistan olmak üzere üç ana bölgeye ayrılır.

Kuzey Yunanistan çok dağlıktır. Bu bölgenin başlıca yükseltilerini Balkanlar ve Rodoplar

oluşturur. Orta Yunanistan’ın en önemli dağları ise Pindus Dağları’dır. Peloponez (Mora)

Yarımadası da denilen güney Yunanistan’daki dağlar ise , kuzey ve orta Yunanistan’dakilere

oranla biraz daha alçaktır.(15)

Genel bir değerlendirme yapacak olursak , Yunanistan’ın oldukça engebeli bir ülke

olduğunu söylemek mümkündür. Dağlar denize dikey olarak uzanmakta ve derin koy ve

körfezler meydana getirmektedir. Avrupa haritasına bir göz atıldığında kıyıları

Yunanistan’ınki kadar girintili çıkıntılı başka bir ülke daha olmadığı rahatlıkla görülür.

Tarıma elverişli yöreleri ,daha ziyade doğu kıyılarında uzanan ve Ege Denizi’ne bakan

ovalardır.

Memleketin büyük bir bölümünün geçit vermez dağlarla kaplı oluşu , bu dağlar arasındaki

vadilerde yaşayan kavimlerin birbirleriyle ilişkide bulunmalarını, daha doğrusu onların bir

araya gelerek merkezi bir devlet kurmalarını engellemiş ve bir partikülarizmaya yol

açmıştır.(16)

Ülkenin tarıma elverişli yerinin az oluşu , burada yaşayan kavimleri çok erken devirlerden

itibaren , geçimlerini denizden sağlamaya sevk etmiştir. Gerçekten Yunanlılar , M.Ö. 2.bin

yıldan itibaren , Akdeniz’deki ticaretin canlı bir üyesi olmuşlar ve yunanlı tüccaralar , deniz

ticareti sayesinde zenginleşmişlerdir.(17)



5

Yunanistan’ın en önemli iki akarsuyu Vardar ve Meriç Nehirleri’dir. Her ikisi de Ege

Denizi’ne dökülen bu nehirler geçtikleri yerlere hayat verirler. Gerçekten, söz konusu nehir

vadilerindeki nüfus , diğer bölgelere oranla daha yoğundur.(18)

Yunanistan’ın iklimine gelince ; güney ve kıyı kesimlerinde yazları sıcak ve kurak , kışları

ise ılık ve yağışlı bir seyir takip eden Akdeniz İklimi hüküm sürmektedir. Bölgede,

tütün,üzüm ve zeytinyağı üretilir. Gerçekten üzümden elde edilen şarap ve zeytinden elde

edilen zeytinyağı, en eski devirlerden itibaren Yunanistan’ın başlıca ihracat ürünleri olmuştur.

Günümüzde dahi Yunanistan , zeytinyağı üretiminde dünyanın başta gelen ülkeleri arasında

yer almaktadır.

Ege Adaları da yunan dünyasının ayrılmaz bir parçası görünümündedirler. Asya ve Avrupakıyıları arasında yer alan bu adaların en önemlisi Girit’tir.

Ege Denizi’nin güney sınırında bulunan ve yaklaşık olarak 250 km uzunluğunda ve

ortalama 50 km genişliğinde olan bu ada , arada köprü vazifesi gören bir takım adalar

sayesinde , bir taraftan Peloponez’e diğer taraftan Anadolu’nun batı , güney batı ve Afrika’nın

kuzey kıyılarına bağlı bulunuyordu. Girit, bütün bu ülkelere , bunların kültür etkileri altında

kalabilecek kadar yakın , fakat bunlardan gelecek düşman akınlarını önleyebilecek kadar

uzaktı. Engebeli bir araziye sahip olan Girit, doğu-batı doğrultusunda uzanan sıradağlartarafından, biri kuzeyde diğeri güneyde olmak üzere iki büyük bölüme ayrılmış olmakla

beraber , yoğun bir nüfus besleyebilecek ve başlı başına bir medeniyet oluşturabilecek kadar

büyüktü. İşte Eskiçağ’da ‘ MUTLULAR ADASI ’ olarak gösterilen Girit’in , Akdeniz’de

aldığı bu emsalsiz yer , adanın bir taraftan doğu , diğer taraftan batı etkileri altında kalmasına

ve hayranlık uyandıran yüksek ve orijinal bir medeniyet oluşturmasına zemin hazırlamıştır.(19)

Büyük bir kısmı iyi korunmuş limanlara sahip olmakla beraber, küçük susuz ve çorak olan

Ege Adaları arasında bazıları doğudan batıya giden yada kuzeyden güneye inen deniz

yollarının düğüm noktalarında bulunduklarından dolayı önem kazanmışlardır.

Birinci gruba giren adalar arasında Delos, ikinci gruba girenler arasında ise obsidyen taşı

çıkarılan Melos, içinde mermer ocakları bulunan Paros ve Naksos , ayrıca altın madenleriyle

ün kazanmış olan Sifnos örnek gösterilebilir.



6

1.BÖLÜME AİT DİPNOTLAR

1. E.Memiş , Tarihi Coğrafya’ya Giriş , Konya 1990 ,s.17.

2. E.Memiş , a.g.e. ,s.18.

3. Talip Yücel , Türkiye ile Komşu Ege Adaları , Ankara 1978 ,s. 6 .

4. Sırrı Erinç ,Türkiye Coğrafyası , İstanbul 1972 ,s.111.

5. Herodotos , Herodot Tarihi , çeviren Müntekim Ökmen , İstanbul 2002, VII 42

,O.R.Gurney Geograpy, London 1959 ,s.96 da Kaios’u Hitit metinlerindeki Şeha nehri

idantifiye eder.

6. Herodot Tarihi , I 55- 80 , V 101.

7. Aynı eser , V 100.

8. Aynı eser ,I 18- 161, II 10 -29 ,III 122 ,V 118 ,VII 26- 30- 31.

9. Sırrı Erinç ,a.g.e. s. 112.

10. Aynı eser ,s.115.

11. C.Blegen , Troy and Trojans , London 1963 , s. 140 – 147.

12. AJA 68 , 1964, s. 162.

13. AJA 68 , 1964 , s. 157.

14. Yusuf Boysal , DTCFD , XII , 2.

15. E.Memiş , Eskiçağ Tarihi’nde Doğu-Batı Mücadelesi ,3. baskı ,Konya 2003 ,s. 38.

16. M. Mansel , Ege ve Yunan Tarihi , Ankara 1971, s.2.

17. E.Memiş ,Tarihi Coğrafyaya Giriş ,Konya 1990 ,s.29.

18. E.Memiş Eskiçağ Tarihi’nde Doğu – Batı Mücadelesi ,3. baskı ,Konya 2003 ,s. 38.

19. M.Mansel , a.g.e. ,s. 3 – 4.



7

2. KAYNAKLAR

Konumuza esas teşkil eden kaynakları yazılı ve arkeolojik kaynaklar olmak üzere ikiye ayırabiliriz;

2.1. Yazılı Kaynaklar

Bilindiği üzere Homeros’un üzerinde durduğu asıl konu , doğu ve batı dünyalarını tarihte ilk kez

karşı karşıya getiren Troya Savaşları’dır. Bu büyük mücadele Doğu dünyasını Batı Anadolu’da oturan

Troyalılar ve müttefikleri , Batı dünyasını da Yunanistan ve adalarda yaşayan Akalar ve müttefikleri

temsil etmektedir. Bu arada hemen şunu da belirtelim ki Homeros’un Akalar adını verdiği kavim , pek

çok araştırmacı tarafından Hitit metinlerindeki Ahhiyavalılar’la bir tutulmaktadır.(1)

Troya halkının oturduğu bölgenin merkezini teşkil eden İlios yada İlion kenti ise Hitit çivi yazılı

metinlerinde Viluşa olarak geçmektedir. Bu nedenle biz ilk olarak Ahhiyava ,Viluşa ve Troia adlarının

geçtiği Hitit metinlerini gözden geçireceğiz. Daha sonra Troya Savaşları’nı ve bu savaştan sonra

cereyan eden olayları ele alan ve konumuz açısından da büyük önem taşıyan Homeros Destanları’nı

gözler önüne sereceğiz. Son olarak da , Klasik Yunan müelliflerinin eserlerini tarayacak ve söz konusu

eserlerde Troya Savaşları’nda boy gösteren kavimlerle ilgili bilgileri ele alacağız.

2.1.1. Hitit Metinleri

a ) ‘Ahhiyava’ adının geçtiği metinler :

Hitit arşivlerinde , Troya Savaşları’na direkt olarak değinen bir vesika yoktur. Ancak , Troya

Savaşları’na Troyalılar’ın karşısına dikilen Akalar’ın ismi “Ahhiyavalı’lar” şeklinde olmak kaydıyla

Hitit metinlerinde geçmektedir. Ahhiyava isminin geçtiği en eski metinler Madduwataş Metinleri’dir.(2) Ahhiyava isminin ilk kez zikredildiği bu metin Hitit kralı II. Tuthalya zamanına (

M.Ö. 15. yüzyılın sonlarına ) tarihlenir.

Söz konusu metinden anlaşıldığına göre Madduwataş ,Hariyati ve Zippaşla memleketlerinin(3)

kralıdır. Madduwataş aynı zamanda Hitit kralının da vasalidir.

Hitit – Ahhiyava ilişkileri , Madduwataş’ın memleketinin Ahhiyava kralı tarafından istila

edilmesiyle başlar. Madduwataş , memleketinin istilaya uğraması karşısında soluğu Hattuşaş’ta alır.

Hitit kralı kendisine ordu ve malzeme yardımında bulunur. Böylece Madduwataş , krallığını tekrar ele

geçirir. Fakat, Ahhiyava kralı tekrar gelip, Zippaşla ve Harriyati memleketlerini zapteder.(4)

Bunun



8

üzerine, II.Tuthalya olaya bizzat el koyma lüzumunu hisseder ve Şeha Nehri ( Büyük Menderes )

memleketinde meydana gelen savaşta Ahhiyava Kralı Attarişşiyaş’ı (5) , büyük bir yenilgiye uğratır.

Ancak ilginçtir ki , bu savaşta Madduwataş , Hitit kralına ihanet ederek , Attarişşiyaş’ın yanında yeralır. Fakat, buna rağmen II.Tuthalya onu affederek elimizde bulunan antlaşmayı yapar. (6)

Hitit metinlerinde Ahhiyavalılarla ilgili ikinci bilgi I.Şuppiluliuma zamanına (M.Ö.1380-1335)

tarihlenmektedir. I.Şuppiluliuma’nın , zevcelerinden birini , oğlu II.Murşili’nin annesini , Ahhiyava

memleketine sürgün ettiğini bu metinden ( KUB XIV , 2 ) öğreniyoruz. Kraliyet ailesine mensup

kişilerin sürgün cezasına çarptırıldığının başka örnekleri de vardır. ( örneğin ; Urhi-Teşup , amcası

III.Hattuşili tarafından Alaşya’ya sürülmüştü. ) Bu gibi kimseler , ancak kaçmalarının mümkün

olamayacağı yerlere gönderilirdi. Üstelik , o memleketin kralının güvenilir bir kimse olması da

gerekiyordu.Böylece , I.Şuppiluliuma zamanında Ahhiyava kralının kimliğini bilmemekle beraber , iki memleket

arasındaki ilişkilerin dostane olduğunu söyleyebiliriz.(7)

II.Murşili zamanında ise Hitit-Ahhiyava ilişkileri inişli çıkışlı bir seyir takip etmişti. Gerçekten,

II.Murşili’nin Analleri’nden öğrenildiğine göre , adı geçen Hitit kralı iktidarının üçüncü yılında

Arzava memleketi üzerine sefer etmişti.(8) Murşili, anallerinde Arzava kralı Uhhazitişin, Milevanda

şehrini Ahhiyava kralına vermesini harbin sebebi olarak göstermektedir. Hitit metinlerinde Milevanda

şeklinde geçen bu yerin klasik Miletos olduğu , bugün hemen herkes tarafından kabul edilmektedir.(9)

Doğrusunu söylemek gerekirse , bu kent stratejik bakımdan büyük önem taşıyordu. Çünkü, Persler

döneminde daha işlek bir hale gelen, fakat Hititler zamanında da mevcut olduğu Hitit anıtları ile

anlaşılan ‘Kral Yolu’ nun , Ege Denizi’ndeki mahrecini teşkil ediyordu. Yeri hakkında çeşitli görüşler

öne sürülen Ahhiyava krallığı(10) , Milevanda şehrine karşılık , Arzava kralına askeri yardımda

bulunmuş olsa gerekir. Çünkü, Murşili, kendi kuvvetlerinden başka bir taraftan kardeşi Karkamış

Kralı Biyaşşili’den , diğer taraftan eniştesi Mira Beyi Maşhuiluvaş’tan yardım istemiş ve ancak bu

sayede düşmanlarını yenilgiye uğratabilmişti.

II.Murşili iktidarının daha sonraki yıllarında Hitit – Ahhiyava ilişkilerinde bir yumuşama

görülmektedir. Bilindiği üzere , Şuppiluliuma döneminin sonlarında başlayan ve II.Murşili devrinde de

bütün hızıyla devam eden veba salgını , Hatti memleketini kasıp kavurmuştu. Biz bütün bu olayları,

II.Murşili tarafından yazdırılan veba duaları metinlerinden (KUB XIX , 1 + KUB XIV 14 , KUB XXX

121 ) öğreniyoruz.aynı krala ait küçük bir metin parçasından (KUB V 6 ) ise , vebadan ıstırap

çekmekte olan Hitit kralına şifa sunması için Ahhiyava ve Lazpas tanrılarını Hatti’ye gönderdiği

bildirilir. Demek ki, Ahhiyava ve Hitit memleketleri arasında II. Murşili ve devrinde de dostluk

hüküm sürüyor gibi görünüyordu. Ancak II.Murşili zamanında başta Arzava Memleketleri’nin isyanı

olmak üzere, Batı Anadolu Bölgesi ile yakından ilgilenilmek mecburiyetinde kalınması şu gerçeği

ortaya koyar ki, Batı Anadolu kentlerini isyana teşvik eden ve fakat yeri kesin olarak bilinmeyen

Ahhiyava Krallığı, Hitit İmparatorluğu karşısında yeni bir güç olarak yükselmeye başlamıştır.



9

II.Murşili’den sonra iktidara gelen oğlu Muvattali, Kuzey Suriye egemenliği yüzünden mısır

memleketi ile gireceği büyük mücadelenin hazırlıklarıyla uğraştığı için, Batı Anadolu ile pek alakadar

olamamıştır. Ancak, batıdan gelebilecek tehditleri önceden haber alıp gerekli tedbirleri alabilmekamacıyla eskiden beri Hitit kralına sadakati ile tanınan Viluşa Krallığı ile bir antlaşma yapılmıştır(11).

Milevanda’lı Piyamaradu’nun isyanı da yine Muvattali dönemine tarihlenmektedir ki(12) ,biz buradan ;

Hitit Kralı’nın Kadeş Savaşı’nın hazırlıklarıyla meşgul olmasından yararlanan Ahhiyava Kralı’nın ,

Batı Anadolu’da otorite boşluğu yaratabilmek için, Milevanda Kralı’nın Hitit Büyük Kralı’na karşı

isyana teşvik etmiş olabileceği neticesini çıkarabiliriz.

Muvattali’den sonra iktidara gelen oğlu Urhi-Teşup ve O’nu devirerek iktidarı ele geçiren amcası

III.Hattuşili döneminde Hitit-Ahhiyava ilişkilerinin gidişatı hakkında ayrıntılı bilgi verebilecek

vesikalara sahip değiliz.(13)

Fakat , III.Hattuşili’den sonra Hitit tahtına çıkan oğlu IV.Tuthalya zamanında (M.Ö.ca 1250-1220)

Ahhiyava Devleti de artık o devrin hatırı sayılır güçlerinden biri olmuştu. Çünkü, IV.Tuthalya’nın,

Amurru Kralı, Kral İştarmuva ile yaptığı antlaşmada yer alan: “Eğer ben Haşmetmeab, Asur,

Karduniaş (Babil), Mısır ve Ahhiyava büyük kralları ile savaşırsam, sen de onlara düşman olacaksın”

ifadesinden, Ahhiyava Devleti’nin de zamanın büyük devletleri arasına girdiği, kendiliğinden

anlaşılmaktadır.(14)

IV.Tuthalya’dan sonra yerine oğlu III.Arnuvanda geçmişti. Bu krala ait vesikalar oldukça azdır.

Bunlar arasında Ahhiyava kralı olduğu zannedilen Antarauva’ya “biraderim” diye hitap etmektedir.

Demek ki, Ahhiyava Devleti artık büyük bir devlet olmuş, şimdi de Anadolu’yu istilaya çalışıyor ve

bunun için de Batı Anadolu’daki Hitit vasali olan küçük beylikleri isyana teşvik ediyor, onlara askeri

yardımda bulunuyordu.

Görülüyor ki, III.Arnuvanda devrinde Batı Anadolu’daki küçük şehir beyliklerini isyana teşvik eden

Ahhiyava krallığı artık inkarı mümkün olmayan büyük bir güçtür. Hitit kralının Ahhiyava kralına

“biraderim” diye hitap etmesi de onun, Hitit devletiyle aynı seviyede büyük bir krallık olduğunun en

açık delilidir.

Bütün bunlar gösteriyor ki, Hitit Metinleri’nde geçen Ahhiyava Krallığı’nın etki sahası ile Aka

keramiklerinin yoğun bir biçimde yayıldığı coğrafi alan arasında büyük paralellikler vardır.

Prof.Dr.Ekrem Memiş,(16) bütün bu delilleri dikkate alarak,Hitit metinlerindeki Ahhiyavalılar ile

Homeros Destanları’nda geçen akaların aynı kavim olduğunu düşünmektedir. Biz de hocamızın bu

görüşüne katılarak, Homeros Destanları’nda geçen Akalar’ın, Hitit metinlerinde geçen Ahhiyavalılar

olduğunu kabul ediyoruz.



10

b)Viluşa ve Taruişa ( Troya) adlarının geçtiği metinler:

Viluşa ve Taruişa adlarının geçtiği metinlerin ilki,Hitit kralı II.Tuthalya zamanına aittir. KUBXXIII,11 numaralı bu vesika, H.Bosset(17) tarafından kısmen yayınlanmış ve Almanca’ya tercümesi

yapılmıştır. Söz konusu vesikada, Hitit Kralı II.Tuthalya, 22 şehirden müteşekkil Aşşuva

Konfederasyonu’na karşı kazanmış olduğu zaferden bahsetmekte ve müteakip satırda, düşman

şehirlerinin bir listesini vermektedir.(18) Bu şehirler şunlardır:

1.[KUR UR Lu ]-uq-qa

2.KUR URU Ki-is-pu-u-va

3.KUR URU U-na-li-ia

4.[----------]

5.KUR URU DU-u-ra

6.KUR URU Hal-lu-va

7.KUR URU Hu-u-va-al-lu-si-ia

8.[KUR URU K]a-ra-ki-s-[a]

9.KUR URU A-da-du-ra

10.[KUR URU D] u-un-t[a]

11.KUR URU pa-ri-is-ta

12.[--------------]

13.[KUR URU -----] i-va-a



11

14.KUR URU va-ar-si-ia

KUR URU Ku-ru-up-pi-ia

16.[KUR URU-----]-iu-is-sa-(?)

17.[KUR URU]A-la at-ra

18.KUR HUR.SAG.pa-hu-ri-na

19.KUR URU pa-su-hal-ta

20.------------

21.KUR URU U i-lu-si-ia (Viluşa)

22.KUR URU Ta-ru-i-sa (Troya)

Bu metnin önemi, söz konusu 22 şehir arasında Troya ile idantifiye edilen Taruisa19 ve İlion’la

idantifiye edilen Vilusia20 kentlerinin bulunmasından ileri gelmektedir21. Ayrıca, listenin başında

bulunan Lukka memleketlerinin ( KUR URU Lu uq qa ),klasik çağlardaki Likya ile aynı olduğu,

bugün hemen herkes tarafından kabul edilmektedir22. Listede 8.sırada yer alan Karakisa memleketi ise

Kayra ile idantifiye edilmektedir23. Burada dikkati çeken husus, konfederasyonun liderliğini yaptığını

sandığımız Aşşuva şehrinin listede yer almayışıdır. Prof. Dr.Ekrem Memiş’e göre24, Aşşuva, listede

silik bulunan 4,12 veya 20 numaralı yerlerden birine yazılmış olmalı idi.

Homeros’un İlyada adlı destanında ise Troya İttifakı’nı oluşturan kavimler şöyle sıralanmıştır:25

1. Troya’lılar (Taruisa )

2. Dardanaie’liler

3. Zeleia’lılar

4. Apaisos’lular (Apasa = Efesos)



12

5. Praktioslular

6. Sestos’lular

7. Abydos’lular

8. Larissa’lılar

9. Trakya’lılar

10. Paion’lular

11. Paphlaonia’lılar (Hitit metinlerindeki Palalar)

12. Alizonlar

13. Mysia’lılar

14. Phrygia’lılar

15. Maionia’lılar

16. Karia’lılar (Karakisa)

17. Likya’lılar (Lukka)

18. Kikonlar

Görüldüğü üzere, Hitit vesikasında (KUB XXIII,11) şehir isimleri verildiği halde, İlyada’da (

Homeros listesi) kavim isimleri verilmiştir. Zaman bakımından aradaki farka rağmen, Hitit Kralı

II.Tuthalya’ya karşı isyan eden Aşşuva birliği listesi ile Akalar’a karşı mücadele veren Troya İttifakı

listesine bir göz atıldığında, adı geçen ittifakları oluşturan memleket ve kavim isimlerinin bir takım

benzerlikler arz ettiği görülür. Örneğin; Aşşuva İttifakı’nda yer alan Troya , Karia ve Likya isimlerini (

Truisa, Karakisa ve Lukka) Homeros’un , İlyada II.kitapta vermiş olduğu Troya İttifakı’nda

görmekteyiz. Ayrıca, Aşşuva ittifakına katılan memleket isimlerine benzemeyen kavim isimleri de

bulunmaktadır. Dardanalar, Abydoslular, Paphlagonialılar, Mysialılar, Maionialılar, Zeleialılar

vb….fakat gerçek olan bir şey varsa, adı geçen bütün bu kavimlerin kuzeyde Troya’dan , güneyde



14

5- Fakat, Kukkuniş’in hiç varisi olmadığı için, O seni ( Alakşanduş ) evlatlığına aldı.

6-7.. ( bozuktur)

8-( güneş) ,(seni Viluşa’da) kral yaptı.

Muvattali dönemine ait olan bu antlaşmadan anlaşıldığı kadarıyla , Hititlerin Troya Bölgesi ile

olan ilişkileri eski devlet krallarından Labarna dönemine kadar geriye gitmektedir. İşin ilginç tarafı

Hitit kralları ile Viluşa kralları arasındaki ilişkiler hep dostane olmuştur.

2.1.1.1.Homeros Hakkında Genel Bilgiler

Troya Savaşları hakkında en ayrıntılı bilgileri Homeros’un “İlyada” adlı eserinden öğreniyoruz.

Hatta öyle ki, Schlieman sırf bu destandan yola çıkarak Troya şehrinin yerini tespit etmiştir.28 Ancak,

destanlardaki bu şeffaflık Homeros’un kimliğine yansımamıştır.

Homeros’un kim olduğu tartışması platon ile başlamıştır. Bugüne kadar Homeros tek bir kişi

hüviyetinde idi, zamanla öyle bir hale geldi ki, Homeros’un varlığından bile şüphe edilir oldu.

Heredotos, Homeros’u kendinden yaklaşık 400 yıl önce yaşamış olarak göstermektedir.29

Heredotos’a göre Homeros bir şairdir. Thukidides de aynı fikirdedir. Günümüzde de Homeros’unkimliği tartışması devam edip gitmektedir. Arif Müfit Mansel, Homeros hakkında kesin bir yargıya

varmadan, “Homeros, belki bu destanları uzun süre takip etmiş bir rapsod sülalesinin soyadı idi,belki

de destan parçalarını bir bütün halinde toplamakta ileri giden şairlerden birisiydi.” demektedir30.

Homeros hakkında genel kanaatleri belirttikten sonra,vatanı hakkındaki görüşleri inceleyelim; pek

çok kişi tarafından Homeros’un Khioslu ve İzmirli olduğu kabul edilir. İzmir’de doğmuş ama esir

olarak Khioslulara verilmiştir31. Praklos’a göre Homeros adı tutsak oluşunun bir ifadesidir. Homeros

tutsak anlamına gelen “homeria” dan türemiştir. Bazılarına göre ise Aiol lehçesinde gözü görmeyen

anlamında kullanılmıştır.Bu görüşü destekleyenlere göre , Homeros köy köy dolaşıp şarkılar söyleyen

kör bir şarkıcı tipini temsil etmektedir32.

Biz Homeros’un Anadolulu olduğunu kabul ediyoruz. Bu durumda karşımıza destanların

Yunanistan’a ne zaman gittiği sorusu çıkar. Bu konuda da pek çok görüş vardır. Ama bunların en

yaygını Romalı hatip Cicero’nun görüşüdür. Ona göre metinler , Peisistratos zamanında Atina’ya

getirilip kaleme alınmıştır. Metinler İon-Aiol lehçesinden Attika lehçesine uyarlanmıştır. Hatta

destanlara sansür de yapılmıştır. Homeros, destanlarında Troya tarafını tutuyor, Akaları kötülüyordu.

Peisistratos bu bölümleri de destandan ayıklamıştır.



15

Homeros hakkında bu kısa bilginin ardından Homeros’un ünlü eseri İlyada Destanı’nı

incelemeye geçebiliriz:

2.1.1.2 Homeros’un Ünlü Destanı İlyada

Konumuzun bütünlüğü açısından burada Homeros’a mal edilen İlyada’nın muhtevası ile

ilgili özet bilgiler aktaracağız.

a) İlyada

Homeros’un İlias ya da İlyada adlı büyük destanı İlyon yani Troya Destanı adını taşıdığı halde,

Troya Savaşı Efsanesi’nin ancak kısa bir bölümünü yansıtır: Akhilleus’un , orduların başbuğu

Agamemnon’a karşı öfkesi ve savaştan çekilmesiyle başlar, Akhilleus’un savaşa dönmesi, Hektor’u

öldürüp, Troya şehrinin çevresinde sürüklemesi, sonra da ölüsünü babası Priamos’a geri vermesi ile

biter. 24 bölümlü ve 16.000 den fazla dizeye sahip olan bu destanın bir özetini vermeyi yararlı

görüyoruz.

BÖLÜM I: (Sesleniş- Akhilleus’un öfkesi)

Ozan Musa’lara seslenip konusunu belirtir: Akhilleus’un öfkesi, bu yüzden Akalar arasında zuhur

eden veba salgını.

Akalar’ın Troya Ovası’ndaki gemi ordugahındayız. Tanrı Apollon’un rahibi Khryses gelir,

Agamemnon’un tutsak olarak alıkoyduğu kızı Khryses’i geri ister. Agamemnon kızı vermediği için

tanrı Apollon , Aka ordusuna veba salar.dokuz gün dokuz gece ordu hastalıktan kırılır. Bilici Khalkas,

kızı geri vermeyi buyurur.

Agamemnon kızı vermeye razı olur, onun yerine Akhilleus’un tutsağı Briseis’i alacaktır.Akhilleus

ile Agamemnon bu yüzden kavgaya tutuşur. Agamemnon Briseis’i alır, ama Akhilleus da barakasına

çekilir. Savaşa artık katılmayacaktır. Anası deniz tanrıçası Thetis’den öcünü almasını ister. Thetis,

Olympos’a çıkıp Zeus’a yalvarır. Akhilleus savaştan uzak durdukça Akalar savaşı kazanamasınlar,

der. Zeus söz verir, Akalardan yana olan karısı tanrıça Hera ile kavga eder. Hephaistos tanrı onları

yatıştırır.



17

vazgeçip silahlarını değiş tokuş ederler. Bellerophontes efsanesinin anlatılması. Hektor, batı surlarının

önünde karısı Andromakhe ile küçük oğlu Astyanaks’a rastlar. Aralarındaki aile sahnesi.

BÖLÜM VII : ( Hektor’la Aias arasındaki çarpışma- ölülerin kaldırılması )

Hektor, Akalar’ın en seçkin yiğitlerinden biri olan Telomon oğlu Aias ile teke tek savaşır. Başa baş

gelip ayrılırlar. Ölüleri toplamak için savaşa ara verilir. Akalar’ın ordugahı bir sur ve hendekle

çevirmeleri. Olympos’ta tanrılar arasındaki tartışma.

BÖLÜM VIII : ( Zeus’un İda Dağı’ndan savaşı yönetmesi )

Zeus Troya Savaşı’nın yönetimini ele alır, bunun için de İda Dağı’nın doruğuna gelir yerleşir.

Üstünlük Troyalılar’dadır. Akalar hendeğe kadar çekilirler.

BÖLÜM IX: ( Akhilleus’a ( Aşil ) gönderilen elçiler yiğidin barakasındaki tartışma )

Akalar’ın toplantısında Akhilleus’un savaşa dönmesini sağlamak için ona elçiler gönderme kararı

alınır. Aias’la Odysseus elçi seçilir. Akhilleus onları iyi karşılar,ağırlar ama savaşa dönmeme kararını

bildirir. Lalası Phoiniks’in bütün yakarmaları boşa gider. Haberi alan Akalar arasındaki üzüntü.

BÖLÜM X : ( Odysseus ile Diomedes’in keşfe çıkmaları – Dolon )

Gece kurultay toplanır : Akalar’ın en yaşlı önderi Nestor, Troyalılar kampına gözcü

gönderilmesini salık verir. Odysseus ile Diomedes görevlendirilir. Yolda Troyalılar’ın gözcüsü

Dolon’a rastlarlar, ağzından birçok bilgi aldıktan sonra onu öldürüp dönerler. Trakyalılar’ın cins

atlarını kaçırırlar.

BÖLÜM XI : ( Agamemnon’un kahramanlıkları )

Destanın yirmi altıncı gününde üçüncü büyük çatışma. Hektor’la, Agamemnon’un karşılaşması,

Agamemnon ve daha birçok aka yiğidinin yaralanması. Akalar’da telaş. Nestor, Akhilleus’un arkadaşı

Patroklos’a dert yanar.



18

BÖLÜM XII : ( Duvar dibindeki savaş )

Troyalılar duvara saldırır. Kıyasıya çarpışma. Likyalıların duvarda delik açmaları. Korkunç boğuşma.Akalar’ın gemilere doğru kaçışması.

BÖLÜM XIII : ( Gemilerin önündeki savaş )

Akalar’dan yana olan tanrı Poseidon , savaşı Semendirek adasından gözler. İki Aiaslı’yı, Troya

saldırısına karşı koymaya teşvik eder. Her iki tarafta da yararlılık gösterenler olur, ama Troyalılar

gemilere kadar sokulurlar.

BÖLÜM XIV : ( Zeus’un aldatılması )

Akalar’da şaşkınlık. Hera, Zeus’u baştan çıkarmak için bir düzen kurar. Tanrıça Aphrodite’den

cinsel istek uyandıran memeliğini alır, süslenir, püslenir ve İda Dağı’nda Zeus’u bulup onunla

sevişmeyi başarır. Tanrı sevişmeden sonra yorgun düşerek uykuya dalar. O sırada Poseidon, Akalar’ın

yardımına koşar.

BÖLÜM XV : ( Duvara ikinci saldırış )

Zeus uyanır, Hera’ya çıkışır. Poseidon uzaklaşır, Zeus Apollon tanrıyı Hektor’a gönderir. Hektor

yine duvara saldırır. Akalar yine gemiler kadar gerilerler. Durum Akalar için çok kötüdür.

BÖLÜM XVI : ( Patroklos destanı )

Patroklos gelir, Akhilleus’a bu korkunç durumu bildirir, Akhilleus gitmeyecekse kendi savaşa girip

dövüşmeye kararlıdır. Yiğitten silahlarını ister. Akhilleus arkadaşına silahlarını verir. Patroklos,

arkadaşının silahlarıyla karşılarına dikilince , Troyalılar önce bozguna uğrar, sonra Likyalı lider

Sarpedon, Patroklos’la dövüşür ve ölür. Baş tanrı Zeus’un kadere boyun eğerek oğlu Sarpedon’u feda

etmesi. Sarpedon’un ölüsü çevresinde çarpışma. Patroklos, Hektor’u batı kapılarına kadar kovalar,

Apollon’un kışkırttığı Hektor, Patroklos’u vurur. Patroklos’un ölümü.



19

BÖLÜM XVII : ( Menalaous’un kahramanlığı )

Aka yiğtleri, Patroklos’un ölüsünü Hektor’un elinden kurtarmak için dövüşürler, ama Hektor ölüyüsilahlarından soymayı başarır.

Akhilleus’un ölümsüz atlarının ağlaması. Zeus Troyalılara zaferi müjdeler. Akalar’ın bozgunu .

Patroklos’un ölüsü alınır ve kara haber Akhilleus’a götürülür.

BÖLÜM XVIII : ( Akhilleus’a Yeni Silahlar Yapılması )

Akhilleus’un korkunç yası. Deniz tanrıçası Thetis’i çağırıp yeni silahlar istemesi , Thetis’in demircitanrı Hephaistos’a başvurması. Silahlar Destanı.

BÖLÜM XIX : ( Akhilleusla Agamemnon Arasındaki Barışma )

Thetis silahları oğluna götürür. Akalar toplantısında Akhilleus’la Agmemnon barışırlar. Ordular

silah kuşanır. Savaş hazırlıkları başlar. Akhilleus için kara belirtiler, Hektor’u öldürdükten sonra kendi

ölümü de yakındır.

BÖLÜM XX : ( Tanrıların Savaşa Karışması )

Olympos’ta tanrılar toplantısı : Zeus izin verir, her tanrı istediği gibi savaşa yardımda

bulunabilecektir.

Tanrılar iki cepheye ayrılır : Hera ,Athena ,Poseidon, Hermes, Hephaistos Akalardan yana; Ares,

Apollon, Artemis, Leto ve Aphrodite Troyalılar’dan yanadır. Akhilleus’un Aineias’la karşılaşması,

Aineias’ın savaş meydanından kaçırılması.

BÖLÜM XXI : ( Irmak Kıyılarında Savaş )

Akhilleus ( Aşil ) kudurmuş gibidir, önüne gelen Troyalıları insafsızca tepeleyip Troya Ovası’nda

akan Skamandros ve Simoeis ırmaklarına atar. Kanlarla kızıla boyanan ırmaklar kabardıkça kabarır.

Irmak tanrı Skamandros öfkelenir, yatağından çıkıp Akhilleus’u kovalamaya başlar. Derken ateş tanrı

Hephaistos ırmakların karşısına dikilip alevleriyle onları durdurur.



20

Sahne Olympos’a yükselir: Tanrılar arasında kavga döğüş. Akhilleus, Troyalıları püskürte püskürte

Troya surları önüne gelir. Troyalılar surların içine sığınırlar.

BÖLÜM XXII : ( Hektorun Ölümü )

Bir tek Hektor kalır surların dışında. Priamos’la Hekabe yalvarırlar içeriye girip, korusun kendini

diye fakat Hektor anasına babasına aldırmaz, Hektor’un iç tartışması.korkuya kapılması. Tanrılar

seyircidir.

Sonunda Zeus kader tartısını kaldırır. Hektor’un ölüm kefesi ağır basar. Apollon bile onu

korumaktan vazgeçer. Tanrıça Athena Troyalı yiğit Deibhobos’un kılığına girip Hektor’u aldatır.

Hektor, Akhilleus’un karşısına dikilir ve çarpışırlar. Hektor ölür. Akhilleus, Hektor’un cesedini yedikez Troya surlarının çevresinde sürükler. Troya surlarından seyredilen korkunç sahne. Andromake’ın

bayılması.

BÖLÜM XXIII : ( Patroklosun Ölüsüne Düzenlenen Yarışmalar )

Akhilleus’un ordugahında Patroklos’a yapılan ölü töreni, Akhilleus’un yası. Patroklos’un

yakılması. Yarışmalar.

BÖLÜM XXIV : ( Priamosun Hektorun Ölüsünü Geri Alması – Hektor’a Ağıtlar )

Gece kral Priamos ,tanrı Hermes’in kılavuzluğunda Hektor’un ölüsünü geri almak için Akhilleus’un

barakasına gelir.

Priamos ile Akhilleus arasındaki konuşma. Akhilleus yumuşar. Hektor’un ölüsünü babasına geri

verir. Priamos ölüyle Troya’ya geri döner.

Hektor’a ağıtlar yakılır. Dokuz gün Hektor’un ateş yığını için odun taşınır. Onuncu gün

yapılan cenaze töreni ile İlyada kapanır.

2.1.1.3.Klasik Yunan Müelliflerinin Eserlerinde Troya Savaşları

A) Heredotos’ta Troya Savaşlarına Katılan Kavimlerden Söz Eden Kısımlar

M.Ö. 5.yüzyıl Grek tarihçilerinden biri olan ve tarihin babası olarak kabul edilen Herodotos’undokuz kitaptan oluşan “Historia” adlı eseri Pers-Yunan Savaşları’nı anlatmak amacıyla kaleme



21

alınmıştır. M.Ö.490-479 yılları arasında cereyan eden Pers-Yunan harpleri hakkındaki en doyurucu

bilgileri bu eserde bulmak mümkündür.

Ancak Herodotos , kitabının konusunu Pers-Yunan mücadelesi ile sınırlı tutmamış, gezip gördüğütüm memleketleri anlatmıştır.

Dolayısıyla, onun dokuz kitaptan oluşan söz konusu eseri, aslında genel bir dünya tarihi niteliği

kazanmıştır.

Herodotos , eserinde konumuzu teşkil eden Troya Savaşları ve bu savaşa katılan kavimler hakkında

bizlere bilgi aktarmaktadır.bu bilgilerin hangi kitapların hangi paragraflarında yer aldığını aşağıda

açıklıyoruz:

1-“Troya”dan söz eden kısımlar:

II.kitap120,145 ; IV.kitap 191 ; V.kitap 13,122 ; VII.kitap 20,91,171 ;IX kitap 27

2-“Aka Müttefikleri”nden söz eden kısımlar:

a) Mykene’ lilerden Söz Eden Kısımlar :VII.kitap 202 ; XI.kitap 27,28,31

b) Boiotilalılar’dan Söz Eden Kısımlar:

I.kitap 92,195 ; II.kitap 49 ; V.kitap 57,59,61,74,77,81,89,91 ; VI.kitap 34,108 ; VII.kitap

132,202;VIII.kitap34,38,40,44,50,66,113,144;IX.kitap2,6,7,17,19,24,31,39,46,47,67,68,87, 100

c) Phokisliler’den Söz Eden Kısımlar :

I.kitap 46,146 ; IV.kitap 34 ; VII.kitap 176 ve sonrası ; VIII.kitap 27,33,35,134 ; IX. Kitap17,18,31,66,89

d) Lokrisliler’den Söz Eden Kısımlar :

VII.kitap 132 ; VIII.kitap 66 ; IX. Kitap 31.opus lokris ,eubia körfezi kıyısında ; VII.kitap

203,207,216, ozolai lokris ; VIII.kitap 32

e) Abantlar’dan Söz Eden Kısımlar:

I.kitap 146



22

f) Atinalılar’dan söz eden kısımlar:

VIII.kitap 44

g) Salamisliler’den Söz Eden Kısımlar:

VII.kitap 90,141-143,166,168

h) Argos’lulardan Söz Eden Kısımlar:

I.kitap 1,5,82 ; Vİ.kitap 67 ; VI.kitap 76,80,82,83 ; VII.kitap 145,148,150-152 ; VIII.kitap 137,138

argoslular I.kitap 31,82 ; III.kitap 131,134 ; V.kitap 49,57,61,67,68,86,87,88,94,113 ; VI.kitap 19,75-

78,83

ı) Spartalılar’dan Söz Eden Kısımlar:

I.kitap 67,68-70,82,141,152 ; II.kitap 113,117 ; III.kitap 46,148 ; IV.kitap 147-150 ;V.VI.VII. ve

VIII.kitaplarda her yerde ; IX.kitap 10,12,13,53,64,70,76

j) Pylos’lulardan Söz Eden Kısımlar:

IX.kitap 34

k) Arkadialılar’dan Söz Eden Kısımlar:

I.kitap 66,67 ; II.kitap 171 ; IV.kitap 161 ; V.kitap 49 ; VI.kitap 74,83,127 ; VII.kitap 90,170,202 ;

VIII.kitap 26,72,73 ; IX.kitap 27,28,35.arkadia pelasgları I.kitap 146

l)Elis’lilerden Söz Eden Kısımlar:

II.kitap 160 ;III.kitap 132 ; IV.kitap 30,148 ; VI.kitap70,127 ; VIII.kitap 72,73 ; IX.kitap 77

m) Aitolia’lılardan Söz Eden Kısımlar:

VII.kitap 127 ; VIII.kitap 73

n) Girit’lilerden Söz Eden Kısımlar :

I.kitap 2,67,172,173 ; III.kitap 44,59 ; IV.kitap 45,151,154,161 ; VII.kitap 92,145,169-171



23

3-“Troya Müttefikleri”nden Söz Eden Kısımlar :

a) Dardanieliler’den Söz Eden Kısımlar :

V.kitap 43,117

b) Sestos’lulardan Söz Eden Kısımlar :

IV.kitap 143 ; VII.kitap 33,78 ; IX.kitap 114-116,119

c) Abydoslular’dan Söz Eden Kısımlar :

V.kitap 117 ; VI.kitap 26 ; VII.kitap 33,34,37,43,44,45,95,147,174 ; VIII.kitap 117,130 ; IX.kitap 114

d) Larissa’lılardan Söz Eden Kısımlar :

I.kitap 149

e) Kikonlar’dan Söz Eden Kısımlar :

VII.kitap 59,108,110

f) Paionlar’dan Söz Eden Kısımlar :

VI.kitap 127

g) Paphlagonialılar’dan Söz Eden Kısımlar :

I.kitap 6,28,72, III.kitap 90 ; VII.kitap 72

h) Mysialılar’dan Söz Eden Kısımlar :

I.kitap 28,36,37,160,171 ; III.kitap 90 ; IV.kitap 28 ; V.kitap 122 ; VII.kitap 20,42,74,75 ; VIII.kitap

106 ; IX.kitap 32

ı) Phrygialılar’dan Söz Eden Kısımlar :

I.kitap 14,28,34,72 ; II.kitap 2 ; III.kitap 90,127 ; V.kitap 49,52 ;VII.kitap 26,30,31,73 ; VIII.kitap 136

; IX.kitap 32

J) Maionialılar’dan Söz Eden Kısımlar :

I.kitap 7 ; VII.kitap 74,77

k) Lykialılar’dan Söz Eden Kısımlar :I.kitap 28,147,171,173,174,176,182 ; III.kitap 4,90 ; IV.kitap 35,45 ; VII.kitap 77,92



24

B) Thukidides’te Homeros Kahramanlarından Söz Eden Kısımlar

Thukidides, M.Ö.460-400 yılları arasında yaşamış ünlü bir Yunan tarihçisidir.

“Peloponnessos’lularla Atinalılar’ın Savaşı” adlı eserinde M.Ö.431-404 tarihleri arasında

meydana gelen Peloponez Savaşları’nı anlatmaktadır. Eser 8 kitaptan oluşmaktadır ve

Homeros kahramanlarına ilişkin bilgiler daha ziyade 1. kitapta yer almaktadır ve şu

şekildedir;

a) “Troya” Adının Geçtiği Kısımlar1.kitap 8,11,12,14,131.

b) “Helene” den Söz Eden Kısımlar1.kitap 9.

c) “Agamemnon” dan Söz Eden Kısımlar1.kitap 9.

Konumuzu ilgilendiren yazılı kaynakları bu şekilde değerlendirdikten sonra, arkeolojikkaynakları incelemeye geçebiliriz.

2.2. Arkeolojik Kaynaklar

Troya Savaşları’na katılan kavimleri iyi tespit edebilmemiz için hem Troya’da hem de Akalar’ın

başkenti konumundaki Mykenai’de yapılan arkeolojik kazıları gözden geçirmemiz gerekmektedir.

2.2.1.Troya kazıları

Homeros destanlarında anlatılan Troya’nın , bugünkü Çanakkale vilayeti sınırları içerisindeki

‘Hisarlık Tepe’ olduğu kabul edilmektedir. Troya kazıları dört aşamada gerçekleştirilmiştir. Bilindiği

üzere ilk kazılar 1870 yılında Heinrich Schliemann tarafından başlatılmıştır. Schliemannın yapmış

olduğu kazılar modern arkeoloji anlayışı ile bağdaşmaz. Çünkü adı geçen hafir sistemli bir kazı

yapmamıştır. Schliemann, 1870-1880 arasında kazıları tek başına, 1880’den sonra ise arkeolog-mimar

Wilhelm Dörpfeld ile birlikte yönetmiştir. 1890’da Schliemann ölünce, Dörpfeld onun bıraktığı yerden

kazılarına devam etmiştir. Dörpfeld ile Troya’da ilk sistemli kazılar başlamış oluyordu. Dörpfeld

doğru olarak 9 tabakanın üst üste yapılıp yıkıldığını ve her tabakanın bir şehri temsil ettiğini tespit



25

etmiştir.33 Daha sonra Dörpfeld de kazıyı bırakmıştır. Bütün bu kazılarda Troya’nın Troya olduğunu

kanıtlayacak tek bir yazılı vesika bulunamamıştır. 1.Dünya Savaşı’ndan sonra 1930’lu yıllarda Troya

yeniden ele alınmış ve 1932’den 1938’e kadar Amerikalılar, Carl Blegen’in başkanlığında Troyakazılarını sürdürmüşlerdir. Bu sayede bilgilerimiz önemli ölçüde çoğalmıştır. Blegen’in yapmış

olduğu kazılar son derece sistemlidir. Adı geçen Arkeoloğun American Cincinati Üniversitesi adına

yürüttüğü bu kazılar neticesinde Troya tabakaları aşağıdaki şekilde tarihlenmiştir.34

TROYA I M.Ö.ca. 3000-2500 ( EN ALT TABAKA )

TROYA II M.Ö.ca. 2500-2200

TROYA III M.Ö.ca. 2200-2050TROYA IV M.Ö.ca. 2050-1900

TROYA V M.Ö.ca. 1900-1800

TROYA VI M.Ö.ca. 1800-1300

TROYA VII M.Ö.ca. 1300-1260

TROYA VII B 1 M.Ö.ca. 1260-1190

TROYA VII B 2 M.Ö.ca. 1190-1100

TROYA VIII M.Ö.ca. 700-M.S. ( En Üst Tabaka )

Görüldüğü gibi Blegen , 8.tabakada kazıyı bırakmıştır. Fakat Blegen’in yapmış olduğu kazılarda da

Troya’nın Troya olduğuna dair tek bir yazılı vesika bulunamamıştır.

Troya kazılarına dünyanın pek çok yerinden gelen pek çok ilim adamı ve çeşitli arkeoloğun

gözetiminde 1988 yılında yeniden başlanmıştır. Bu kazılar alman arkeoloğu Prof.Dr. Manfred

Korfman’ın başkanlığında yürütülmektedir. Her kazı mevsiminde yeni buluntular ele geçirilmektedir.

Fakat kazıların bu 4. aşamasında da henüz yazılı vesikaya ulaşılamamıştır. Yazılı vesikaların ileriki

yıllarda da bulunup bulunamayacağı bir muammadan ibarettir. Troya kazılarının daha uzun yıllar

sürdürüleceği sanılmaktadır.35

Konumuz “Troya Savaşlarına Katılan Kavimlerin Kimlikleri Ve Kökenleri” olduğu için biz burada

ilk beş tabakaya değinmeyeceğiz.bizi burada asıl ilgilendiren VI. ve VII. tabakalardır.

Troya VI.da tek renkli gri minyan keramiği bulunmuştur. Bu keramik VI.şehri tarihlemekte

kuşkusuz bize yardımcı olacaktır. Zira “minyan keramiği” denilen keramik, Yunanistan’ın Boetia

bölgesindeki Orchemenos şehrinin kurucusu olarak gösterilen Minyas’tan dolayı bu ismi almıştır.36

Bilindiği üzere minyan keramiği, M.Ö. 2000-1200 yılları arasında gelişen Aka kültürünün bilinen

en eski keramiğidir. Genellikle siyah ya da gri renkte olan bu keramikler çarkta imal edilmiş, çok



26

düzgün yüzeyi üzerine de geometrik motifler işlenmiştir. İşte bu keramik bütün VI.Troya boyunca

mevcudiyetini sürdürmüştür.37 Fakat Troya VIda bulunan söz konusu keramiklerin hepsi Mykenai’den

ithal edilmemiş, bilakis bol miktarda taklitleri yapılmıştır.38

Troya VI nın etrafını çeviren surlar büyüklük ve ihtişam bakımından öncülerinden çok üstündü.

Sur, birbirini takip eden üç sıra tahkimat duvarı ile çevrili idi.39 Kökünü Troya I den alan “Megaron”

yapı tarzı Troya VI da en olgun seviyeye erişmiştir.

Troya VI-h tabakasında, içerisine yakılmış ölü küllerinin konulduğu urnelerden müteşekkir bir küp (

pythos ) mezarlığı keşfedilmiştir.40 Bu mezarlık pre-klasik Troya’nın ilk ve yegane mezarlığı olduğu

için özel bir ehemmiyet taşır.

Troya VI şehrinin M.Ö. 1300’lerde bir deprem neticesinde yıkıldığı tespit edilmiştir.41 Bu şehrin

hemen üzerine inşa edilen Troya VII-a nın Troya Savaşları’na sahne olan tabaka olduğu bugün hemenherkes tarafından kabul edilmektedir. Çünkü, bu tabakanın üstü, şehrin savaş neticesinde yakıldığına

işaret eden kalın bir kül tabakasıyla kaplıydı. Troya VII de Mykenai III-A ( geç helladik III-A ) ve

Mykenai III-B ( geç helladik III- B ) kaplarından bulunmuştur.42 O halde Troya VII-a = Mykenai III-A

veIII- B. Hem Troya VII-a da hem de Myklenai III- A ve III-B tabakalarında müşterek kültür

elemanlarının bulunması Troya VI ve Troya VII-a ile Mykenai arasındaki ticari ilişkilere işaret eder.

Söz konusu kaplar ( potteriler ) Troya Savaşları’nı tarihleme bakımından da son derece önemli

bulgulardır.

2.2.2. Mykenai Kazıları

Mykenai, Argive Ovası’nın kuzey-batı köşesinde yer almaktadır. Bu şehir, kuzey ve kuzey- doğu

yollarını kontrol altında tutan bir mevkide kurulmuştu. Kolayca savunulabilen kayalık kalesi ve bol

miktarda suya sahip oluşu, onu en eski devirlerden itibaren makbul bir yer yapmıştı.

Mykenai kazılarına da 1870’de Heinrich Schliemann başlamıştı.1876’da Schliemann kazıyı

bırakmış daha sonra 1952-1954 yılları arasında Papadimitrau ve Mylonas kazılarına devam

etmişlerdi.43

Mykenai’de H.Schliemann tarafından yapılan kazılarda iki çeşit mezar bulunmuştu; kuyu mezarları,

kubbeli mezarlar.

Kuyu mezarları, çok derinlerde olduğu için dokunulmamış olarak bulunmuştu. Cesetlerin

yakılmadan konulduğu bu mezarların birinde altından bir maske,altın kaplar ve bir taç bulunması, bu

mezarların kral mezarları olduğuna şüphe bırakmıyordu.kuyu mezarları, mısırın 19. sülalesinin

kurucusu Ahmose devrine tarihlenir.44 Çünkü, söz konusu mezarlardan birisi Ahmose’nin annesi



27

Ahhotpe’ye aittir ve bu mezarda bulunan Myken taklidi bakır bir balta üzerinde Ahmose’nin ismi

yazılıdır. Ahmose’nin annesine “hbnt’ler prensesi” denilir. Başta Schachermeyr olmak üzere, pan-

hellenistler bu ismi bir Aka kabilesinin adı olarak yorumlamışlardı. Halbuki Ahmose’nin Hititliçağdaşı I.Hattuşili ( M.Ö. ca 1600’ler ), Suriye seferinde “Hanigalbat’lı düşman”dan söz eder.45

Habnet hanigalbat

_______________________ ___________________________

Hbnt hn(gl)bt

Bunlardan Habnet, Hanigalbat adının Mısır ağzı ( lehçesi ) olabilirse, kronoloji açısından da uyuşma

vardır.

Mykenai kazılarında 9 tane kubbeli mezar bulunmuştur. Bu mezarlar M.Ö.16.y.y.’ın sonu ile

13.y.y.’ın başlangıcı arasına tarihlenir. Mykenai yöresindeki kubbeli mezarların en gelişmiş örneği

“Atreus’un Hazine Binası” denilen mezardır.14.5 metre çapındaki bu mezarın kubbesinin yüksekliği

13 metredir. Kubbeli mezarların ilk önce Mykenai’de ortaya çıktığı ve buradan tüm Yunanistan’a

yayılmış olduğu kabul edilir. Kubbeli mezarlar çok eski dönemlerde açılmış ve soyulmuşlardır.46

Fakat asıl önemli olan Mykenai kazılarında şehir surunun dışında “Tüccarlar Şehri” denilen ve kaniş

karumu hatırlatan bir mahallenin keşfidir.47

Mykenai kazıları Anadolu tarihi ve arkeolojisi için son derece önemlidir. Çünkü Mykenai şehri

kuzey-batı Anadolu’da Çanakkale civarındaki hisarlık tepede kurulmuş olan İlion yani Troya şehrine

saldıracak ve böylece eski batı dünyası ile eski doğu dünyası tarihte ilk defa temasa geçeceklerdir.

Troya ve Mykenai’de yapılan kazıları böylece anlattıktan sonra şimdi de her iki kazıda bulunan

kültür unsurlarını seramik, mimari, mezar ve ölü gömme adetleri bakımından mukayese edelim:

A) Keramik Çeşidi Bakımından

Hem Troya’da ( Troya VI a-h ) hem de Mykenai’de ( orta helladik I,II,III ) Minyan keramiği

bulunduğuna yukarıda işaret etmiştik. Fakat Mykenai’de bulunanlar M.Ö.ca 2000-1200 yılları arasına

tarihlendiği halde, Troya VI da bulunanlar M.Ö.ca 1800-1300 yılları arasında tarihlenir. Yine

Mykenai’de, Mykenai III-A ( genç helladik III M.Ö.ca 1400-1300 ) ,Mykenai III-B ( genç helladik

III-B M.Ö.ca 1300-1230 ) ve Mykenai III-C ( genç helladik III-C M.Ö.ca 1230-1100 ) stilinde

yapılmış potteriler bulunmuştur. Troya’nın VII-a tabakasında ise bu üç çeşit potteriden ( çanak –



28

çömlek ) yalnız Mykenai III-A ve III-B potterileri ele geçmiştir. Ne Troya VI da ne de Troya VII-a da

tek bir Hitit seramiğine rastlanmamıştır Bu da gösteriyor ki, Hititler hiçbir zaman kuzey-batı

Anadolu’ya kadar uzanamamışlardır. II.Tuthalya’nın Aşşuva üzerine yapmış olduğu sefer ise sadeceganimet elde etmek için yapılmış geçici bir sefer olmalıdır.

B) Mimari Bakımdan

Mykenai’de orta helladik ( M.Ö. ca 2100-1700 ) devirden itibaren “Megaron” yapı tarzı görülür. Plyos

ve Mykenai sarayları da megaron yapıdadır. Troya’da ise megaron yapı tarzı Troya Iden ( M.Ö.ca

3000-2500) itibaren görülür. Anadolu’nun çeşitli yörelerinde yapılan kazılarda da megaron planlı

yapılar ortaya çıkarılmıştır. Örneğin, Kültepe’de Eski Tunç Çağı’nın son safhasına ( M.Ö.ca.2100 )

tarihlenen megaron planlı bir mabed bulunmuştur. Beycesultan tabaka VII de de aynı devre tarihlenen

megaron planlı evler ortaya çıkarılmıştır. 48

Görülüyor ki, megaron yapı tarzı önce Batı Anadolu’da Troya Ide doğmuş, buradan da Anadolu’nun

her yerine ve Kıt’a Karası Yunanistan’a yayılmıştır.

C) Mezar Çeşidi Bakımından

Mykenai kazılarında bulunan kuyu mezarları M.Ö.ca 1600-1500 yılları arasında tarihlenir. Bu

tarihlerde Troya’da mezar yoktur. Fakat Mykenai’nin kubbeli mezarlarıyla ( M.Ö.ca 1400-1300)

çağdaş olarak Troya VI-h de ( M.Ö. ca 1400-1300 ) bir pythos ( küp ) mezarlığı bulunmuştur.

D) Gömme Adeti Bakımından

Bilindiği üzere, eski medeniyetleri yaratan kavimler ; 1) Ölülerini gömenler 2) Ölülerini yakanlardiye ikiye ayrılırlardı.

Kazılar neticesinde Mykenai’lilerin ölülerini gömdükleri49, Troyalılar’ın ise ölülerini yaktıkları

anlaşılmıştır. Fakat, Homeros İlyada adlı50 destanında Mykenai’lilerin ölülerini yaktıklarını

anlatmaktadır. Bu durum arkeolojik verilerle çelişir gibi görünmektedir. Fakat şurası unutulmamalıdır

ki, Homeros devrinde İonya’da ölüler yakılmaktaydı51. Homeros da bunun etkisinde kalarak, Akalar’ı

da ölülerini yakan bir kavim olarak tasavvur etmiş olabilir.

Troyalılar’ın ölülerini yaktıklarının arkeolojik delili V-h tabakasında bulunan, yakılmış ölü

küllerinin konulduğu urnelerden müteşekkil bir küp mezarlığıdır. Ayrıca Homeros İlyada adlı



29

yapıtında52 Troyalı komutan Hektor’un, ölülerini yakmak için Akalar’dan savaşa bir müddet ara

vermelerini istediğini görmekteyiz.

E) Yazılı Buluntular Bakımından

Mykenai, Pylos ve Tiryns’te yapılan kazılarda Linear-B yazısıyla yazılmış tabletler bulunmuştur.

Linear-B yazısı 1952 yılında Mıchael Ventris tarafından çözülmüş ve bu yazının dilinin Grekçe

olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca söz konusu yazının Girit’te kullanılan Linear- A yazısından kaynaklandığı

da tespit edilmiştir. Fakat Linear-B yazısıyla yazılmış tabletler hakiki belgeler olmayıp, genellikle

ticari mahiyette yazılmış tutanaklardır. Troya’nın ise hiçbir tabakasında yazılı belge ele

geçirilememiştir.

Görülüyor ki, seramik çeşidi ve bina yapım tarzı dışında Troya ile Mykenai’nin herhangi bir

kültürel benzerliği yoktur. O halde Mykenai III ( genç helladik III ) medeniyetini kuranlarla, Troya VII

-a şehrinde oturanlar ayrı ayrı kökenlerden gelen kavimlerdi.

Konumuzla ilgili yazılı ve arkeolojik kaynakları ana çizgileriyle de olsa gözler önüne sermeye

çalıştık. Şimdi bu kaynakların ışığında, Troya Savaşları’na katılan kavimlerin kimlikleri ve kökenleri

hakkında bilgi verebiliriz.



30

2. BÖLÜME AİT NOTLAR VE AÇIKLAMALAR

1-E.Memiş, “Aka Medeniyeti’nin Doğuşu,Gelişmesi ve Çöküşü”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi

Tarih İncelemeleri Dergisi,X,İzmir 1995,s.49

2-KUB XIV,1cat. 89 numaralı Maduvattaş metni için bkz: A.Goetze,MVAeG XXXII,s.1-158

3-Harriyati ve Zippaşla memleketleri bugünkü Muğla ve civarına tekabül etmektedir.

4-Denys Page,History and the Homeric İliad, Los Angeles 1959,s.98

5-E.Forrer,II.Tuthalya devrinde yaşayan ve “Ahhiyava’lı Adam” denilen Attarişşiyaş’ın Mykenai

Kralı Agamemnon’u babası Atreus ile idantifiye edilebileceğini ileri sürmüştür.(bkz.E.Forrer,RA I,56

) Fakat, hiçbir yerde ondan “Ahhiyava Kralı” olarak bahsedilmez. Görülüyor ki,bu iki ismi idantifiye

etmek isteyen Forrer’in yegane dayanağı isim benzerliklerinden öteye geçmez. Üstelik Attarişşiyaş’la

Atreus’un yaşadığı devirler arasında iki asırlık bir zaman farkı vardır.

6- A.Goetze,MVAeG XXXII,s.1-158

7- O.R.Gurney , The Hittites, London 1952,s.46 ; E.Memiş, Aka Medeniyeti’nin Doğuşu,Gelişmesi ve

Çöküşü , E.Ü.E.F. Tarih İncelemeleri Dergisi, X,İzmir 1995,s.47

8-E.Memiş, Eskiçağ Türkiye Tarihi, 5.baskı, Konya 2003, s.106

9-Milevanda = Miletos için bkz : G.L.Huxley , Acheans and Hittites , Oxford 1960 , s.11



31

10-Ahhiyava memleketlerinin yeri hakkındaki faraziyeler için bkz: F.Kınal , Arzava Memleketlerinin

Mevkii ve Tarihi , Ankara 1953,s.6 ; Ömer Çapar “Ahhiyava Sorunu” A.Ü.D.T.C.F. Tarih arşivi

dergisi sayı 25,Ankara 1982 , s.387-413

11-Hitit Kralı Muvattali’nin Viluşa Kralı Alakşanduş ile yaptığı antlaşma için bkz: J.Garstang-

O.R.Gurney, The Geography of Hittite Empire , London 1959 , s. 102-105

12- Piya Maradu hakkında bilgi edinmek için “TAVAGALAVAŞ MEKTUBU” denilen KUB XIV,3

numaralı metne bakmak gerekir. Bu mektup, F.Sommer , Die Ahhija Urkuden , I,1932 , s.2 vd’da

Almanca’ya çevrilmiş ve yorumu yapılmıştır. Daha sonra G.L.Huxley , Akhaeans and Hittites ,Oxford

1960 ,s.1vd’da İngilizce’ye çevrilmiş ve yorumu yapılmıştır.

13- Urhi-Teşup’un 7 yıllık iktidarı bir tarafa bırakılacak olursa,onun elinden iktidarı zorla alan amcası

III.Hattuşili devrine ait bir mektupla ( KB0 II , 11 ) Ahhiyava kralı tarafından Hitit kralına gönderilen

hediyelerin tesliminden bahsedilir. Fakat bu vesikadan iki memleket arasındaki ilişkiler hakkında

herhangi bir sonuç çıkarmak mümkün görünmemektedir.

14- E.Memiş , a.g.m. , s.49.

15- E.Memiş , Eskiçağ Türkiye Tarihi , 5.baskı , Konya 2003 , s.133.

16- E.Memiş , a.g.m. , s.49.

17- H.Bossert , Assia , İstanbul 1946 , s.27-28.

18- H.Bossert , a.g.e. , s.27 ve J.Garstang – O.R.Gurney , The Geography of Hittite Empire ,s.105.



32

19- G.L.Huxley , Achaeans and Hittites , s.34.

20- H.Bossert , Asia ,s.32 vd; O.R.Gurney , The Hittites,s.57 ; Garstang-Gurney , Geography,London

1959,s.105,107,122.

21- G.L.Huxley , a.g.e.,s.34

22- Garstang-Gurney , a.g.e.,s.106.

23- G.L.Huxley ,a.g.e., s.33.

24- E.Memiş , Troya Savaşlarının Kronolojisi, Yayınlanmamış yükseklisans tezi,Ankara 1980,s.7.

25- Homeros, İlyada II 815-875

26- Herodotos, Herodot Tarihi çev: Müntekim Ökmen , s.597-639.

27- G.L.Huxley,s.36.

28- Ceram,C.W., “Tanrılar,Mezarlar ve Bilginler” , çev: Hayrullah Örs,İstanbul 1982,s.37.

29- Homeros,İlyada,s.8

30- Arif Müfit Mansel,Ege ve Yunan Tarihi,s.133.

31- Homeros,İlyada ,s.8.



33

32- Arif Müfit Mansel, a.g.e. ,s.133.

33- W.Dörpfeld, Troja und İlion, s.42.

34- C.Blegen , Troy and the Trojans, London , s.101.

35- E.Memiş.Eskiçağ Tarihinde Doğu-Batı Mücadelesi 3.Baskı,Konya 2003 ,s.53.

36- The Oxford Classical Dictionary, Oxford 1970, s.693.

37- A.M.Mansel , a.g.e. ,s.60.

38- AJA 39 (1935 ) ,S.16.

39- C.Blegen, Troy VI,CAH II/1,Cambridge 1973 , s. 684.

40- C.Blegen,Troy and the Trojans, London 1963,s.14.

41- A.M.Mansel, a.g.e.,s.82.

42- C.Blegen,a.g.e.,s.159.

43- F.H.Stubbings, “The Rise of Mycenaean Civilization”, CAH II,chp.XIV,Cambridge 1965,s.6.

44- F.H.Stubbings , a.g.m.,s.10.



34

45- Kpo X,2:H.Otten,MDOG 91 (1958) , s.78.

46- F.H.Stubbings,”The Expansion of Mycenaen Civilization”,CAHII/2,chp.XII a,Cambridge

(1975),s.178.

47- A.J.B.Wace,JHS LXXIV,1954,s.171.

48- Seton Lloyd,Early Hıghlands Peoples of Anatolia , London 1967 ,s.40.

49- A.M.Mansel ,a.g.e. ,s.66-70.

50- Homeros ,İlyada VII,430 . çev: Azra Erhat-A.Kadir,İstanbul 1975.

51- A.M.Mansel ,a.g.e.,s.140.

52- Sterling Dow,”The Linear Scripts and the Tablets Historical Document”,CAH II/1,Cambridge

1973,s.599.



35

3.AKALAR VE MÜTTEFİKLERİ

Akaların tarih sahnesine çıkışları M.Ö.2.binyılın başlarına rastlamaktadır. Avrupalı tarihçilertarafından, Avrupa Tunç Kültürü çevrelerinden güneye inen İndogermenler olarak kabul edilen Akalar

, aslında saf İndogermenler olmayıp, Anadolu ve Avrupa kavimlerinin karışıp kaynaşmasıyla meydana

gelmiş bir ırkı temsil eder. Çünkü, arkeoloji araştırmalarına göre Peloponez’deki bazı yerleşmeler

M.Ö.2000’den önceye tarihlenir. Buna karşılık Teselya’da 2000’den sonraya tarihlenmektedir. Bütün

bunlar da akaları kuzeyden değil, güneyden gelmiş olabileceklerini işaret eder.

Akalar daha ziyade Boiatia, Attika ve Argolis bölgelerini yoğun şekilde iskan etmişlerdir. Bu

yerleşim merkezlerinde yapılan kazılarda Akalar’a özgü gri Minyan Keramikleri’nden bol miktarda

ele geçmiştir.Bu keramik Aka kültürünün en eski ve en tipik keramiğidir. Bu keramik çeşidinin Batıve Orta Anadoluda’da bol miktarda bulunmasına dayanarak iddea edilen Akaların ağırlıklı olarak

Anadolulu kavimlerden oluştuğu görüşü , Yunanistan ve Anadolu’daki bina yapım tarzları arasındaki

benzerlikle de desteklenmektedir. Gerçekten, her iki sahada da binalar megaron tarzda yapılmıştır.

Fakat Batı Anadolu’da Troya I de M.Ö.ca.2500’lerde Orta Anadolu’daki Kültepe’de Eski Tunç III de

yani M.Ö.ca 2100’lerde görüldüğüne göre, Yunanistan’da ancak M.Ö.2.binyılın başlarından sonraya

tarihlenen tabakalarda megaron planlı yapıların görülmesi bile , Akalar’ın Yunanistan’a Batı

Anadolu’dan geldiklerini ve keramik sanatında olsun, bina yapım tarzında olsun geleneklerini burada

da devam ettirdiklerini gösterir.1

Yunanistan’ın coğrafi yapısı nedeniyle akalar merkeziyetçi bir devlet kuramamışlardır. Ancak pek

çok şehir devleti meydana getirmişlerdir2. Troya Savaşları’na katılan komutanlar, bu şehir

devletlerinin krallarıydı. İlyada II’deki gemiler kataloğunda Troya’ya hücum eden müttefiklerin bu

savaşa nasıl katıldıkları ve başlarında hangi liderlerin bulunduğu uzun uzun anlatılır.3 Akalar bu

savaşa yaklaşık 1200 gemi ile katılmışlardı. Şimdi de , bu savaşa katılan Akalar’ın müttefiklerini

inceleyelim :

a) Mykene’ liler

Mykene, Peloponez’de Argolis bölgesinde eski bir şehir adıdır. Mykene , M.Ö. 2. binde Akaların

başlıca merkezlerinden biri olarak görülmektedir. Şehrin adı ,M.Ö.2.binde Yunanistan’da ortaya

çıkarılan kültüre verilmiştir. Mykene’nin önemi M.Ö.1600’lerden sonraki tarihlerde ortaya

çıkmaktadır. Mykene kültürü, minos kültürünün M.Ö. 1400’lerden sonraki tarihlerdeki uzantısı ve

daha nitelikli olanıdır.4 Troya Savaşları sırasında Mykene şehri Yunanistan’da bulunan bütün şehir

devletlerini egemenliği altında tutuyordu. Mykene Kralı Agamemnon, destan boyunca bir çok adanın



36

ve Argos’un Kralı olarak konuşur. Ancak , Agamemnon bu şehir devletlerine kesin olarak

hükmetmiyordu. İlyada’ya göre Mykene Kralı’na bulanık bir bağlılık vardı. Bunda şehir devletlerinin

savaş araçlarını kendi tekellerinde bulundurmalarının büyük payı vardı.

b) Boiotia’lılar

Boiotia , Orta Yunanistan’da Attika’nın batısında bir bölgedir. Bu bölge, büyük devletlerin

meydana gelmesine az müsait Yunanistan topraklarından birisidir. Boiotia, M.Ö.3.binyıllardan itibaren

iskan edilmiştir. Bölgenin önemi, verimli bir yer olmasından kaynaklanmaktadır.

Boiotialılar, Troya Savaşları’na Penelos, Leistos, Arkesilaos, Prıthenor ve Klanios’un

önderliklerinde katılmışlardır. Kökenleri hakkında fazla bir bilgiye sahip olmamakla birlikte , yer ve

kişi adlarının –os ekiyle bitmesini baz alarak Hint-Avrupa dil grubuna mensup olduklarını

söyleyebiliriz.

Hint- Avrupa dil ailesi , çoğu Avrupa dilinin , Kafkas dillerinin , tüm hint dillerinin, Urduca’nın ve

Farsça’nın dahil olduğu dil ailesidir. Bugünkü Ukrayna bölgesinde yaşadıkları düşünülen Ari ırkın

batıya doğru yayılıp dillerini kabul ettirdikleri düşünülür. Bu ailenin Avrupa kolu Germenik, İtalik ve

Slavik olmak üzere 3’e ayrılır.

Hint- Avrupa dillerinde kelime kökleriyle ,eklerden oluşur. Ancak yeni bir kelime türetilirken veya

çekim yapılırken kelime kökünde değişiklik meydana gelir.

c) Phokis’liler

Phokis, Orta Yunanistan’da bir bölgedir. Bu bölgenin en önemli şehri Delphoi ( Pytho )’dir. Bu

şehir Apollon’un kült merkezlerinden birisidir.

Phokisliler , Troya Savaşları’na Stneoioz ve Epitrophos’un başkanlığında katılmışlardır. Yine Hint-Avrupa dil ailesine mensup olan bu kavim, savaşlara ; Anenemorio, Hyampolis ve Lilailalılar’la

birlikte katılmışlardır.

d) Lokris’liler

Lokris, Orta Yunanistan’da bir adanın adıdır. Homeros destanlarından öğrendiğimize göre, Teselya

Bölgesi’nin dağlık yerlerine yerleşen Yunan kabileleri çobanlık ve tarımla geçimlerini sürdürmüşler ve

ne siyasal ne de kültürel alanda bir varlık gösterememişlerdir.



37

Dor Göçleri’nin ilk zamanlarında birleşik fakat küçük bir kabile halinde Lokris’i işgal eden

yunanlılar burada üçe ayrılmışlar ve bu yüzden gerek dil ve gerekse gelenekleriyle bölgenin eski halkı

olan ve kendilerinden sayıca üstün olan akaların etkisi altında kalmışlardır.5

Lokris’liler, Troya Savaşları’na Oileus oğlu Aias yönetiminde katılmışlardır.

e) Abant’lar

Euboia, Yunanistan’ın doğusunda bulunan büyük bir adadır. Bu adanın önemli şehirleri Khalkis ve

Eretria’dır. Abantlar da bu adaya yerleşmiş bir kavimdir. Heredotos eserinde bu kavimden “ Euboia

adasından gelmiş olan Abantlar ” olarak bahseder.6 Demek ki, Abantlar Ege Göçleri’nden sonra

Anadolu’ya geçmişlerdir. Ancak, Abantlar Anadolu’da pek çok kavimle karışıp kaynaşmışlardır.

Homeros, İlyada’da Abantların, Karystos’ta ve Styra’da oturduklarından ve komutanlarının

Elephonor olup 40 gemi ile Troya Savaşları’na katıldıklarından bahseder.7

f) Atinalılar

Atina Orta Yunanistan’ın Attika Bölgesi’nin merkezinde yer almaktadır. Atina’da yer alan Perrireuslimanı oldukça önemlidir. Daha M.Ö. 1.binde Yunanistan’ın kültür merkezi olmuştur.

Herodotos, eserinde Atinalılar hakkında şunları söylemektedir. “ Bugün Yunanistan denilen ülke

Pelasglar’ın elindeyken, Atinalılar da Pelasglar’dandır. Ve Krenai adını taşıyorlardı. Kral Kekrops

zamanında Kekropidler adını almışlardır, daha sonra Erekhtheus iktidara geçtiği zaman Atinalılar

olarak adları değişmiştir.”8

Heredotos’un sözünü ettiği Erekhtheus, İlyada’da adı geçen Erekhteus olsa gerektir. Homeros,

Atinalılar’dan Erekhtheus’un halkı olarak bahseder.

Atinalılar Troya Savaşları’na, Menestheus komutasında ve 50 gemi ile katılmışlardır.9

g) Salamis’liler

Salamis, Yunanistan’da Attika’nın güney sahilinde Saron körfezi’nde bir adadır. Salamis Adası

sahilleri, Troya Savaşları’na Telemanoğlu Aias komutasında 12 gemiyle katılmışlardır. 10

Aias, Troya Savaşları’nda, Akhilleus’tan sonra en yiğit komutan olarak görülür. Kökenleri hakkında

pek fazla bilgiye sahip değiliz.



38

h ) Argos’lular

Argos adı önceleri Peloponez’i kapsayan yarımada için kullanılıyordu. Sonraları bu ad, yalnız

batıdaki Argos kentine ve Argolis denilen bölge için kullanılıyordu.

Argos, İlyada Destanı’nda Yunanistan’dan gelip Troya’ya saldırıların tümünün yurdu olarak

gösterilir. Argoslu ise, Akalar’ın tümüne verilen genel sıfattır. İlyada’da, Argos’tan gelenler iki

kısımdır. Bunlardan birisini Diomedes komuta eder. Diğeri ise, Akhilleus’un komutasındaki

Argoslular’dır.

Burada oturanlar arasında Pelasglar da vardır. Pelasglar, Troya Savaşları’na hem hem Akalar’ın hem

de Troyalılar’ın yanında katılmışlardır. Bu kavim, köken olarak bakıldığında Filistlerle aynı kavimdir.

Anadolu’da yerleşen ( Pelestler ) Pelasglar Troyalılar’ın, göç ederek Halas’a yerleşen Pelasglar da

Akalar’ın yanında savaşa iştirak etmişlerdir.

ı ) Spartalılar

Sparta, Peloponez’de Eurotas Irmağı Vadisi’nde yer alan bir şehir adıdır. Sparta denilen şehir

devletinin Helenler ve Spartalılar arasındaki resmi adı Lakedaimon’dur. Homeros’ta Manelaos’un

hükmettiği yer olan Lakedaimon ( Sparta ) , Dor Göçleri’nden sonra Dorlar tarafından iskan edilmiştir.

Bilindiği gibi, Troya Savaşları’nın görünürdeki nedeni Menelaos’ un karısı Helen’in Paris tarafından

kaçırılması idi. Buna rağmen, Menelaos’un savaşlara sadece 60 gemi ile katılması11 , savaşın

ekonomik boyutunu bize açıkça gösteren bir delildir.

j ) Pylos’lular

Pylos, Peloponez’in Messenia Bölgesi’nde bir liman şehridir. Messenia Yunanistan’da büyükdevletlerin kurulmasına müsait pek az alanlardan birisidir. Pylos’tan gelenler, başlarında Nestor

olduğu halde savaşa 90 tane gemiyle katılmışlardır. Pylos’tan gelenlerin önderi olan Nestor, savaşın

gidişatında önemli rol oynamaktadır. Troya Savaşı’nda Akalar’ın beyni niteliğindedir.

k) Arkadia ‘lılar

Arkadia, Yunanistan’da ; Peloponez’ in ortasında dağlık bir bölgedir. Bu sebeple bu bölge hiçbir

halkı cezp etmemiştir. Bu yüzden buranın ahalisi otokton sayılır. Bu sebeple de kendilerine ait bir



39

donanmaları yoktur. Agamemnon, onların savaşa iştirakini sağlamak için onlara 60 gemi tahsis

etmişti. Kökenleri hakkında fazla bilgiye sahip olmadığımız Arkadialılar, Troya Savaşları’nda

Agapenar12

önderliğinde katılmışlardır.

l) Elis’liler

Elis, Peloponez ile Arkadia’nın batısında İonia Denizi’ne sahili olan bir bölgedir. Kuzey kesimi

dağlık olan bu bölgenin merkezi Elis şehri idi. Bu şehrin dini merkezi Olimpia şehri idi. Elis’in diğer

şehirleri Hyrmine , Myrsinos, Alesion ve Buprasion’dur. Bu şehirlerin her biri ayrı ayrı savaşlara

iştirak etmişlerdir. Bu şehirler demek ki birbirinden bağımsız hareket ediyorlardı. Her şehir ayrıönderle katılmıştır. Bu önderler; Amphimaknos, Thaltios, Diores ve Polyksinos’tur.

Önderlerinin isimlerinden de anlaşılacağı üzere bu bölgenin halkı da Hint- Avrupalı bir dil

konuşuyordu.

m) Ekhinai’liler

Ekhinai, İonia Denizi’nde bulunan bir takım adalar grubudur. Bu adalar Leukhos, İtake , Zocynthus,

Cephalenia adlarını taşımaktaydılar. Troya önlerine bu adalardan gelenleri iki ayrı grupta

inceleyebiliriz. Bunlardan birincisi, Homeros’un eserinde sadece , Ekhinai Adaları’ndan geldikleri

belli olan Meges’in önderliğinde 40 gemi ile katılan gruptur. İkinci grup ise, savaşa Odysseus’un

önderliğinde katılır. Bunlar İtake ve Zocythus ( Zonta ) adalarında gelmişlerdir.

n) Aitolia’lılar

Aitolia, Korit Körfezi’nin güneyinde, Lokris’in batısında yer almaktadır. Aitolia’da Yunanlılar

başlangıçta tarıma elverişli yerlerde yerleşmişler, sonraları da dağlık kesimlere girmişlerdir. Bu dağlık

kesim, Yunanistan’ın doğusunda gelişen uygarlıktan uzak kaldığı için ilkel geleneklerine devam

etmişlerdir.

Homeros’un İlyadası’nda Aitolia’lıların Pleuron, Olenos, Pylene, deniz kıyısındaki

Khalkis ve kayalık Kalydonda oturduklarından , Thoas’ın yönetiminde 40 tane gemiyle Troya

Savaşları’na Akaların yanında katıldıklarından bahseder.13



40

o) Girit’liler

Girit, Yunanistan’ın güneyinde bir adadır. Bu ada , Kıt’a Karası Yunanistan’dan çok önce parlak bir

kültür merkezi haline gelmiştir. Adanın gelişmesinde coğrafi konumunun rolü büyüktür. Çünkü, Girit

Akdeniz’in merkezinde yer alıp eski doğu kültürüne oldukça yakın bir mesafede idi.

M.Ö. 2. binyılın başlarında Yunanistan’a gelen Akalar , M.Ö. 1400’lerde Girit’i ele geçirdiler,

Giritliler bu istila sebebi ile göç etmek zorunda kalmışlardır.

Herodotos, eserinde Girit halkının Sikania’ya – bugünkü adıyla Sicilya adası – göç edişlerinden ve

ardından boşalan Girit’e Praisalılar adında yeni bir halkın gelip yerleştiğinden; Troya Savaşları’nda

boy gösteren Giritlilerin de bunlar olduğundan bahseder.14

Giritliler, Troya Savaşları’na İdomeneus önderliğinde ve 80 tane gemiyle iştirak eder.

p) Rodos’lular

Rodos, Akdeniz’de bir adadır. Ada , M.Ö.14.yy da kendine özgü bir seramik üretim merkezi haline

gelmiştir. Buradan Doğu ve Akdeniz pazarlarına seramik ihraç ediliyordu. Rodoslular 3 ayrı kentten

gelmişler ve Tlepolemos komutasında Troya Savaşları’na katılmışlardır. Bu kentler ; Lindos, İdusos

ve Kameiros’tur.

r) Adalardan Gelenler

Troya Savaşları’na Ege Denizin’de bulunan pek çok adadan da katılanlar olmuştur. Akalar’ın

yanında yer alan bu adaları homeros’un İlyadası’ndaki sıraya göre inceleyelim.

Syme adası, güney-batı Anadolu kıyılarındadır. Şimdiki adı Sömbeki olan bu adadan Nireus

adındaki komutan 3 tane gemi ile katılır.

Nsyros, Kraphatos, Kosos( İstanköy) ve Kaldyna adaları ise Ege Denizi’ndedir. Bütün bu adalar

Troya Savaşları’na , Pheidippos ve Antiphos’un önderliğinde katılmışlardır.15

s) Teselya’lılar

Yunanistan’ın Teselya Bölgesi’nden pek çok şehir devleti Troya Savaşı’na iştirak etmişlerdir. Biz

bunları aynı başlık altında incelemeyi uygun gördük.

Teselya, Kuzey Yunanistan’da tarıma elverişli geniş bir bölgedir. Bu bölgeyi 4 bölüme ayıracak

olursak , doğu bölümünde tanrılar yurdu olarak ün kazanan Olympos Dağı bulunmaktadır.



41

Teselya’dan gelen ilk bölük Poderkes’in buyruğundadır. Phylale şehrinden gelerek 40 gemi ile

savaşa iştirak etmişlerdir. 16

Diğer bir grup da Pherailer’dir. Burası bugünkü Velestino şehriyle İdantifiye edilir. Eumelos’un

önderliğinde 11 tane gemi ile savaşa iştirak etmişlerdir.1

Troya Savaşları’na Methone, Thaumakie, Meliboia ve Olizon’dan da katılanlar olmuştur.

Teselyalı diğer bir grup da Agrissa, Gyrtone, Orthe, Elone ve Olosso şehirlerinde oturanlardır. Bu

grup Polypoites’in buyruğunda savaşa katılmıştır. Bu bölgeden gelen son grup da Magnetler’dir.

Magnetler, Yunanistan’ın Teselya Bölgesi’nde Pelion Dağı ile Peios Irmağı arasında oturmakta

idiler. Bu yere de Magnesia adını vermişlerdi. İ.Ö.7-8.yy’ da Erythrai ( Çeşme – Ildır ) üzerinden

Manisa dağına ( Syplos ) gelerek yerleşen Magnetler, buraya Syplos Magnesia’sı , Magnesia ad

Sipylum adını verdiler.

Magnetler, Teselya’daki Magnesia’dan gelerek bu kenti kurdular ve yeni yurtlarına geldikleri yerin

adını verip Magnesia dediler. Bu kent bugünkü Manisa’dır. Yani Manisa’ya ismini veren kavim

Magnetler’dir.

Bütün bu kavimlerin katılımıyla Akalar’ın toplam gemi sayısının tamamı 1199’dur. Oluşan bu

büyük filoya en fazla gemiyle katılan da elbette ki Mykenai kralı Agamemnon’dur. Akalar’ın ayrıntılı

gemi listesi ise aşağıdaki şekildedir18:

Boiotia’lılar 50 gemi

Phokis’liler 30 gemi

Lilaia’lılar 40 gemi

Lokris’liler 40 gemi

Abant’lar 40 gemi

Atinalı’lar 50 gemi

Salamis’liler 12 gemi

Trynis’liler 80 gemi

Mykenai’liler 100 gemi

Sparta’lılar 60 gemi

Pylos’lular 90 gemi

Arkadilı’lar 60 gemi

Elis’liler 40 gemi

Ekhinai adalarında oturanlar 40 gemi



42

İthake adası 12 gemi

Aitolia’lılar 40 gemi

Girit’liler 80 gemi

Rodoslu’lar 9 gemi

Syme’den gelenler 3 gemi

Argos’lular 50 gemi

Nisyros,krapathos ve kasos’lular 30 gemi

Phylake’liler 40 gemi

Pherai’lılar 11 gemi

Methone’liler 20 gemi

Trikke’liler 30 gemi

Titanos’lular 40 gemi

Argisasa’da oturanlar 40 gemi

Kyphos’lular 22 gemi

Magnet’ler 40 gemi

Bu liste bize gösteriyor ki, Aka müttefiklerinin her biri kendi imkanları doğrultusunda filoya gemi

temin etmişlerdi. Ve bu birliğin gerçek lideri de filoya 100 gemi ile katılan Agamemnon idi. Bu filo

içerisinde , Rodos ve Girit gibi Akdeniz Adaları’nın da olması bize gösteriyor ki, Akalar sadece Kıt’a

Karası Yunanistan’a değil tüm Ege ve Akdeniz Adaları’na da egemen idiler.



43

3.BÖLÜME AİT NOTLAR VE AÇIKLAMALAR

1- Ekrem Memiş , Troya ve Troyalılar , s.62

2- Arif Müfit Mansel, Ege ve Yunan Tarihi,s.63

3- Homeros, İlyada , II.Bölüm s.103-105

4- Gordon Chılde , Tarihte neler oldu ? , s.116

5- Arif Müfit Mansel , a.g.e.,s.108

6- Herodotos , Herodot Tarihi , I.Kitap s.146

7- Herodotos, a.g.e. , II.Kitap s.105

8- Herodotos , a.g.e. , VIII.Kitap s.44

9- Homeros , a.g.e. , II.Bölüm s.105


11- Homeros , a.g.e. II.Bölüm s.106



44

12- Homeros , a.g.e., II.Bölüm s.107


14- Herodotos , a.g.e. , VII.Kitap s.170-171




18- Ekrem Memiş , Troya ve Troyalılar , s. 111-112



45

4.TROYA VE MÜTTEFİKLERİ

Troya kenti, Çanakkale vilayeti sınırları içerisindedir. Şehir, Skamandros ( KüçükMenderes ) ile Simoeis ( Dümrek Çayı ) arasındaki ovada bulunan Hisarlık Tepe Höyüğü ile

idantifiye edilir. Adı geçen höyükte yapılan kazılar neticesinde burada dokuz kent tabakası

olduğu ortaya çıkmış ve Troya Savaşları’na sahne olan kent Troya VII- A olarak

tarihlenmiştir.

Troya Kenti, büyük bir stratejik öneme sahiptir. Kurulduğu yer itibariyle Çanakkale

Boğazı’nı rahatça kontrol edebilecek bir mekandır. Troyalıların Boğazı tutması halinde ,

buradan hiçbir gemi geçemiyor ve dolayısıyla Karadeniz’e açılma imkanı bulamıyordu.

Bu önemli mekanda yaşayan Troyalılara, Troya Kralı Priamos’un oğlu Hektor komuta

etmekte idi.

Troyalılar köken olarak Anadolulu bir kavimdir. Dil bakımından incelediğimizde, Hint-

Avrupa dil ailesine mensup olduklarını görmekteyiz.

Troyalılar ,Troya Savaşları’nın hemen ardından meydana gelen ve Ege Göçleri olarak

adlandırılan göç dalgasının iki aşamasına da katılmışlardır. Mısır vesikalarının bahsetmiş

olduğu bu kavimler arasındaki Turşa ismi Troyalılar’la idantifiye edilir. 1 Bu kavim daha

sonra bir Türk kavmi olan Sakalar’la İtalya’da karşılaşmışlar ve Onlarla karışıp kaynaşarak

bizim Etrüskler dediğimiz kavmi meydana getirmişlerdir. 2

Troyalılar’ın müttefikleri olan kavimlerin adlarını Homeros’un İlyada adlı eserinden

öğreniyoruz. Bu kavimlerin yaşadıkları yerleri de yine bu Destan’dan tespit edebiliyoruz.

Troya müttefikleri genellikle , Propontis ( Marmara ) ve Troya ( Çanakkale Yöresi )’dan

Miletos ve Likya’ya kadar uzanan Batı Anadolu bölgesinde yaşıyorlardı.

Şimdi, Troya’nın mütefikleri olan bu kavimlerin kimlik ve kökenlerine temas etmeye

çalışalım.

a)Dardanieliler

Dardanieliler, Çanakkale Bölgesi’ndeki İda Dağı’nın ( Kaz Dağı ) eteklerinde yaşıyorlardı.

Bunlar Troyalılar’la aynı soydan gelmişlerdir. Homeros, “ İlyada” adlı eserinde bu kavim

hakkında fazla bir bilgi vermemiştir. Bu kavmi komuta edenin Aineios olduğu belirtilir. Bu

kavim de yine Hint – Avrupa dil ailesine mensuptur.



46

b) Lykialılar

Anadolu’nun güney – batısında, doğuda Antalya körfezi, batıda Fethiye Körfezi arasında

bulunan bugünkü Teke Yarımadası’na Eskiçağ’da Lykia adı verilmiştir. M.Ö. 2.binyıl Hitit

vesikalarında Lukka, Mısır vesikalarında Ruk-ku olarak geçen kavim adı Lykialıları işaret

eder. Yazılı belgelerden anlaşıldığı kadarıyla Lykialılar M.Ö.2.binyılda Önasya ve Anadolu

tarihinde son derece değişken bir politika izlemiştir. Lykialılar karada güçlü bir orduya ,

denizde de güçlü bir filoya sahiptiler.3

Troya Savaşları’na katılan iki farklı Lykia grubu vardır. Zeleia’daki Lykia lılar ve Teke

Yarımadası’ndan savaş için gelip yerleşen Lykialılar. Ancak Homeros , iki farklı vatanda

yaşadıklarından bahseder.4

Lykialılar, Troya Savaşları’na Pandaros komutasında ve Glaukos komutasında iki ayrı

birlikle katılmışlardır. Bu kavim de Hint - Avrupa dil ailesine mensuptur.

c) Apaioslular

Bunlar da Çanakkale bölgesinde oturan bir başka Troya müttefikidir. Bunlar Hitit

metinlerinde de adı geçen Apaşalılar ( Efesos’lular)’dır ve bugünkü Efes kentindengelmişlerdir. Komutanları Adrostos ve Amphios’tur. Yaşadıkları yer adlarının ( örnek olarak ;

Adrostos ) incelenmesiyle bu kavmin de diğer Batı Anadolu kavimleri gibi Hint - Avrupa dil

ailesine mensup olduğunu görürüz.

d) Praktios,Sestos ve Abydoslular

Buralar ayrı ayrı yerleşim birimleridir. Her şehir bağımsız yaşıyordu. Ancak savaşlara

Asiosun komutasında tek bir birlik olarak iştirak etmişlerdir. Bütün bu kentler Çanakkale

bölgesinde yer almaktadır. Sestos ( Akbaş Limanı ) , Çanakkale Boğazı’nın Rumeli yakasında

bir şehirdir. Bu şehir Nara burnundaki Miletoslu’lar tarafından kurulmuştur. Arif Müfit

Mansel , “Ege ve Yunan Tarihi” adlı eserinde bu konudan şu şekilde bahsetmiştir: “

Miletoslu’lar ilk önce Çanakkale Boğazı’nda Sestos’un karşısında Abydos’u ( Aydos )

meydana getirdikten sonra Kapıdağ Yarımadası’nı karayla birleştiren …….” 5

Bu kentlerin halkları da yine dil bakımından Hint – Avrupa dil ailesine mensuptur.



47

e) Larissalılar

Larissa, Batı Anadolu’da kurulmuş oniki Aiol kentinden biridir. Bugün İzmir’le birleşmiş

olan Menemen’deki buruncuk olarak idantifiye edilir. Troya Savaşları’na Lehhos’un iki oğlu

Hippothos ve Pylaios ile katılmışlardır.

f) Trakyalılar

Trakya, Balkan Yarımadası’nda , kuzeyde Tuna Nehri , batıda Makedonia , doğuda

Karadeniz , güneyde Ege ve Marmara Denizi ile çevrelenen bölgenin adıdır. Bu isim altında

Teselya’nın kuzeyindeki bütün memleketler kastedilmektedir.

Trakya bölgesinin kavimleri dil, örf ve adetleri müşterek pek çok kavimden meydana

geliyordu. Homeros Trakyalılar’ın başında Akamos ve Perios’u gösterir. Tyrakyalı’lar savaşa

atlı olarak katılmışlardır.

g) Kikonlar

Kikon, Trakya’da yaşayan bir boyun adıdır. Herodotos, eserinde Trak ulusları olarak

Kikonlar’dan da bahseder ve Trakyada Dariskos Ovası’nda Zane ve Sale kentini de içine alıp

Sarheion Burnu’na kadar uzanan sahanın eskiden Kikonlar’a ait olduğundan bahsetmektedir.6

Kikonlar kargıcı Euphemos komutasında savaşlara katılmışlardır.

h) Paionlar

Burası Kuzey Makedonya’da bir yerdir. Bu kavim de Troya Savaşları’na , Troyalılar’ın

yanında katılmışlardır. Bu kavim M.Ö.5.yy’da hala Makedonya’da oturmakta idiler.Bugünkü Vardar Irmağı olarak kabul edilen Aksios’ta yaşamışlardır.

ı) Paphlagonialılar

Bugünkü Kastamonu dolaylarında yaşamış olan bu kavmin kimliği hakkında pek bir şey

bilinmemektedir. Öyle sanıyoruz ki, Hellen dilinde pek anlamı olmayan “Paphlagonia” tabiri

“Pala” adından gelmiş olsa gerektir.7 Pala adına Hitit metinlerinde de rastlamaktayız.



48

j) Alizonlar

Giresun’un ilk yerli kavimleri arasında yer alan , bazen Azzi, bazen Alizon, bazen Kholk,

bazen de Dril adlarıyla karşımıza çıkan bu halkın Lazlar olduğu fikri günümüzde ortaya

çıkmıştır.

Giresun ve çevresi hakkında bize ilk bilgileri veren Hitit kitabelerinde , Azzilerin büyük

yenilgiye uğradıklarından bahsedilmektedir.

Homeros’un İlyada adlı destanında da Troyalılar’ın müttefiki olan Alizonlar’dan: “ …ta

uzaklardan gelirler, gümüşün yurdu Alybe’den”8 ifadesindeki bu yurdun Gümüşhane olma

ihtimali akla gelmektedir. Ayrıca , Azzilerin bugünkü Lazların ataları olabilme ihtimalinin

temeli bu halkın Karadeniz civarında yaşamalarıdır.

Laz adının tarihini araştıran tarihçiler , Alizonlar’ı Lazların ataları olarak kabul etmiş, laz

adının Alaz – Alazon - Alizon adlarından geldiği görüşünü savunmuşlardır.

k) Mysialılar

Mysia, Kocaeli ile Çanakkale arasında kalan bölgeye verilen addır. Troya Savaşları’ndan

çok sonra da varlıklarını korumuşlardır. Herodotos’a göre Mysialılar’ın atası Myros’tur.Herodotos’un bahsettiği Mysia şehirleri Kios ve Atarneus’tur. Mysialılar, Troya Savaşları’na

Chramis ve Ennomos’un önderliğinde katılmışlardır. Bu halk da gerek yer adları , gerekse kişi

adlarından anladığımız kadarıyla Hint – Avrupa dil ailesine mensup bir kavimdir.

l) Phrygialılar

Başta Asur çivi yazılı vesikaları olmak üzere , geç Hitit hiyeroglif yazısı ile yazılmış

kitabeler, Urartu vesikaları ve klasik Grek yazarları bize Frigler hakkında önemli bilgiler

vermektedir. Ayrıca başkentleri olan Gordion’da ve Pazarlı höyüklerinde yapılan kazılarda

çıkarılan arkeolojik malzemeler de yazılı kaynakların verdikleri bilgileri destekler niteliktedir.

Frigler, Trakya halklarındandır. M.Ö. 2. binyılda balkanlar üzerinde yaşıyorlardı. Ardından

bir göç hareketiyle Asya’ya gelerek Orta Anadolu’da - Kızılırmağın sol sahiline - Ankara,

Sinop, Alacahöyük, Pazarlı, Boğazköy, Konya ; Doğu Anadolu’da Malatya ; Batıda Afyon ve

Manisa’ya kadar uzanan topraklar üzerine yerleşmişlerdir.

Frigler ancak M.Ö.8.yy.’da Anadolu’da güçlü bir birlik olarak görülmeye başlamıştır.Çünkü Asur kaynaklarında da ancak bu devirde Frigler’le aynı olarak kabul edilen



49

Muşkiler’den sık sık söz edilmeye başlanır. Ancak klasik Grek yazarları , M.Ö. 13.yy.’dan

itibaren Frigler’in Batı Anadolu’da bulunduklarını ifade etmektedir. Örneğin Homeros, İlyada

adlı destanında , Troya Kralı Priamos zamanında Frigler’in Batı Anadolu’da

bulunduklarından bahseder.9

Herodotos da, Frigler’in Anadolu’ya gelmeden önce Makedonya’da oturduklarını ve orada

iken adlarının Brigler olduğunu bildirmekte, Anadolu’da da kızılırmağın sol sahilinde

oturduklarından ve Lidya ile Kapadokya arasındaki bölgeye de Frigya dendiğinden

bahsetmektedir ki, bu bölgede yapılan kazılarda Frig mezarlarının ve Frig anıtının bulunması

bu bilgiyi doğrulamaktadır. Ayrıca Anadolu’da , M.Ö. 8.yy.’dan önceye tarihlenen hiçbir Frig

eserine de rastlanmamıştır.10 Frig Devleti M.Ö. 8.yy.’ın sonlarında , Midas lakabını taşıyan krallarının birinin

yönetiminde en güçlü dönemini yaşarken Anadolu yeni bir kavmin istilasına uğruyordu. Bu

istilacı kavim Kimmerler’di. Kimmerler Orta Anadolu’da ilk defa Frigler’le karşılaşmışlar ve

yapılan savaşta Frig Kralı Midas Kimmerler’e yenilmiş ve bir sığırın kanını içmek suretiyle

intihar etmiştir.11 Grek yazarlarının ifadelerine göre, Midas zenginliğiyle ve dokunduğu her

şeyin altın olmasıyla tanınıyordu fakat mezarında hiç altın bulunamamıştır. Belki de kralın

bütün hazineleri istilacı Kimmerler’e verilmişti. Kimmerler bu devrin sonunda Gordionşehrini de yakıp yıkmışlar ve M.Ö. 690 dolaylarında da Frig Devleti’ne son vermişlerdir.12

Homeros da Frigyalılar’dan ve yurtlarından iki yerde bahseder. Birincisinde yurtları

Askaneia ( Burdur ) , diğerinde ise Sakarya kıyıları olarak gösterilmiştir.

İlyada destanına göre Frigyalı’lar, Phorkys’le Askarillos yönetiminde Troya Savaşları’na

katılmışlardı. 13

m) Maionialılar

Maionia, Batı Anadolu’da İzmir’i de içine alan Ege kıyılarını kapsayan bir bölgedir.

Bugünkü Gediz Ovası’yla idantifiye edilmektedir. Herodotos Maionillıları, Lydialılar’ın atası

olarak göstermektedir. Eserinde bunu şu şekilde ifade etmektedir: “Lydialılar’ın silahları

Yunanlılarınkine çok benziyordu. Lydialılar eskiden Maonialılar adını taşırlardı ; şimdiki

adlarını Atys’in oğlu Lydos’tan almışlar ve eski adları unutulmuştur.” 14

Bu halk Troya Savaşları’na Mesthles’le, Antiphos’un önderliğinde katılmışlardır.15



50

n) Karialılar

Batı Anadolu’da Büyük Menderes ile Dalaman Çayı arasında kalan bölgeye Karia adı

verilir. Hitit metinlerinde bu bölgeye Harriyati ve zippaşla memleketleri deniliyordu.

Herodotos , eserinde Karialılar’la ilgili iki iddia dan bahseder. Birisi Giritliler’in Karialılar

hakkındaki görüşleridir. Giritlere göre ; Karialılar ana karaya adalardan gelmişlerdir ve Minos

uyruğunda idiler. Eskiden Leleg adı altında otururlardı. Çok sonraları Dor ve İonlar ,

Karialılar’ı adalardan çıkardıkları için onların ana karaya göçtüklerinden bahseder.

Herodotos’a göre Karialılar bu iddeaları reddetmişlerdir. Onların iddeaları da anakaranın

yerlisi oldukları ve hep aynı adı taşıdıkları yönündedir16.

Bu kavmin güneyden başlayan ilk kentleri Miletos’tur. Hitit kaynaklarında Milevanda

olarak geçmektedir.

o) Pelasglar

Pelasglar’a daha önce Aka ve müttefiklerinden bahsederken değinmiş ; onların Troya

Savaşları’nda hem Akalar’ın hem de Troyalılar’ın yanında yer aldıklarından bahsetmiştik.

Pelasglar’ın kökenine inecek olursak, Prof. Dr. Ekrem Memiş , “ Eskiçağ Türkiye Tarihi ”adlı eserinde bu konuya şöyle bir açıklık getirmiştir : “ Ege Göçleri sırasında III.Ramses’e

karşı savaşan deniz kavimleri arasında adı geçen Pelestler ( Pelasglar ) , hiç şüphesiz

Filistler’di.” 17

III.Ramsese karşı savaşan deniz kavimleri şunlardı:

1.Şerdanalar = Sardunyalılar

2. Danunalar = Adanalılar

3. Pelestler = Filistler

4. Şekeleşler = Sicilyalılar

5. Turşalar = Etrüskler

6. Zakkalar

7. Vavaşlar



51

Bu kavimler arasında 3. sırada belirttiğimiz Pelestler yani Filistler , ilk defa olarak

III.Ramses’in 8. idare yılında ( M.Ö.1190 ) tarih sahnesine çıkmışlardır.

Kara ve deniz savaşlarının tasvir edildiği resimler istilacı deniz kavimleri hakkında bizlere

bilgiler vermektedir. Bunlardan Filistler’le ilgili olanlara değinecek olursak Filistler ; sakalları

traşlı ve çok özel başlıkları olan kimselerdi. Başlık çenenin altından bir kayış ile tutturulmuş

ve bu başlıkların tepelerinde deriden yapılmış şeritler ya da tüyler vardı. Dizlerine kadar

uzanan kapalı etekler giyerler , silah olarak da ; mızrak , uzun ince kılıç ve kulplu yuvarlak

kalkanlar taşıyorlardı. Filistler, karada iki muharip biri de sürücü olmak üzere üç kişilik

mürettebatı olan savaş arabaları üzerinden Hitit tarzında savaşırlardı.

Ege Göçleri neticesinde Filistler , bugünkü Filistin topraklarının güneyine yerleşerek EgeUygarlığı’nı burada sürdürmüşlerdir.18



52


1- Ekrem Memiş , Eskiçağ’da Türkler , s.88

2- Ekrem Memiş , a.g.e. , s.88


4- Homeros , İlyada , II.Bölüm , s.114

5- Arif Müfit Mansel , Ege ve Yunan Tarihi , s.168

6- Herodotos , Herodotos Tarihi , VII.Kitap , s.59


8- Homeros , a.g.e. , II.Bölüm , s.114

9- Homeros , a.g.e. , III.Bölüm , s.184

10- Ekrem Memiş , Eskiçağ Türkiye Tarihi , s.170




14- Herodotos , a.g.e. , VII.Kitap , s.74




53

16- Herodotos , a.g.e. , I.Kitap , s.171





54

5. SAVAŞIN BAŞLAMASI GELİŞMESİ VE SONU

“ Çanakkale’den bir kaptıkaçtıya binersiniz. Kentten çıkıp biraz yükseldiniz mi , Boğaz

rüzgarı püfür püfür eser. Bir yanınız deniz , bir yanınız çamlık , zeytinlik : alabildiğine

maviler , yeşiller, sarılar , küme küme kırmızı gelincikler. İçiniz bir hoş olur, çünkü bu toprak

başka toprak , kahramanlık destanları anlatır size karış karış. Yüzyılları birbirine katmış da ,

hep doğu ile batı arasında kavgaya , dövüşe sahne olmuş bu toprak. Çanakkale Boğazı’na

baktıkça bir kıtayı bir kıtaya bağlayan su köprüsünün ne demek olduğunu anlarsınız.

Hellespontos derlermiş İlkçağ’da Ona , küçük Helle’nin boğulduğu deniz. Efsane en eski

çağlarda bile kana boyamış bu su geçidini. Yığın yığın insanlar bir bu kıyıdan o kıyıya , bir o

kıyıdan bu kıyıya geçmişler Boğazı ; göçler , ordular, donanmalar… hepsi de iki dünyanın

kapısını açan bu kilidi ele geçirelim diye uğraşmış. Boğaza baktıkça batı uygarlığının ilk

büyük destanı neden burada doğdu diye şaşmazsınız artık. Bu Destan Troya Destanı’dır.”1

Diye anlatır ünlü ozan Homeros , Troya’yı ve Troya Destanı’nı.

Ozan Troya kentini İda yani Kaz Dağı’nın eteğinde Ksanthos ( Küçük Menderes) ile

Simoeis ( Dürmek ) Çayı’nın sınırladıkları ve bir yanı Ege Denizi’ne , bir yanı Bo ğaza bakan

üçgen biçimli ovaya egemen yüksekçe bir kale olarak tanımlar.

Troya Savaşı’nın gerçekleştiği dönemde Yunanistan , Trakya , Batı ve Güney Anadolu ,Girit ve Adalarında neler olup bittiği de elbette ki savaşın başlaması, gidişatı ve sonucu

açısından önemlidir. Bu yüzden biz de öncelikle bahsettiğimiz coğrafya içerisinde o dönemde

neler olup bittiğine kısa bir göz gezdirelim:

M.Ö. 2400’den ,M.Ö.1400’e varana değin, Mısır ve Mezopotamya’nın eski kültürleriyle,

Yunanistan ve Anadolu’yla alış-verişi sağlayan ve bin yıl Akdeniz’e ışık saçan Minoen Girit

Uygarlığı sona ermişti. İngiliz Arkeoloğu Sir Arthur Evans’ın yaptığı kazılar Eskiçağ’ın

önemli kültürünü ortaya çıkarmıştır. Ve bu uygarlığı yaşatan kavmin Anadolu’dan gelme birkavim olduğu anlaşılmıştır. Troya Savaşı’nın gerçekleştiği çağda Anadolu ve Yunanistan’ın

bu kültürün etkisi altında bulunduğu da bir gerçektir. Homeros destanlarında da pek çok sahne

Girit etkisi altındadır. Yalnız , İlyada’da Girit donanması akalardan yana gösterilir. Girit’li

İdomeneus, 80 gemisiyle katılmış Agamemnon’un seferine. Ancak , bu hem Adanın o zaman

çok güçlü olduğunu gösteriyor, hem de kültürünü Yunanistan ve Anadolu’ya yaydıktan sonra

, Troya Savaşları zamanında Mykene Krallığı’nın buyruğu altına geçtiğini gösteriyor .

Minoen Giritlileri Anadolu’dan gelmiş, ana tanrıça tapımı ile birlikte kadının egemen unsur



55

olduğu ana-erkil düzeni de uzun zaman yaşatmıştı. Yunanistan’dan gelme kavimlerle bu

düzen bozulduysa bile, İlyada’da birçok izlerine rastlıyoruz. Bir kadının kaçırılmasıyla

başlayıp yıllarca süren Troya Savaşı buna örnektir.2

Ama dediğimiz gibi bu düzen zamanla bozulmuştu. İlyada’nın anlattığı çağlardan önceki

zamanlarda Ege çevresinde oturanlara çok çeşitli adlar veriliyordu. İlkçağ tarihçilerinin Leleg

ya da Pelasg dedikleri bu kavimler hakkında pek bir şey bilmemekle birlikte , bu çağlarda

kullanılan yer adlarının da –nd-, -nth-, -ss- gibi iç eklerin yer almasından anladığımız

kadarıyla bunlar Anadolu kökenlidir. Ancak 20.yüzyıla doğru kuzeyden ilk Helen

kavimlerinin akını başlar. Çok ilkel olan bu kavimler zamanla Minoen kültürünü

benimsemişlerdir. Ve 16.yüzyılda merkezi Mykene olan bir uygarlık kurmayı başarırlar.Homeros, destanlarında Hellenler’den “Akhaioi” ( Akhalar ) diye bahseder.

Hellenler çeşitli kavim adlarıyla küçük kentler kurup , bütün Yunanistan’a yerleşmişlerdir.

Mykene , Pylos, Sparta, Phtia bunlardan birkaçıdır. En güçlü kralları Mykene Kralı

Agamemnon’dur. Geçen zaman içerisinde Ege ve Anadolu kültürleri birbirleriyle öyle

kaynaşmıştır ki , bu kültür ve ırk kaynaşması bir zaman sonra yerini sert çarpışmalara

bırakacaktır. Çarpışmaların biri Giritte Minoen Uygarlığı’nın yıkılmasıyla sonuçlanmış, biri

de Troya Savaşı olmuştur.İlyada’da anlatılan durum açıktır: Boğazlar’ın kilit noktasında bulunmakla bütün

hinterlanda sahip olan Troya , Yunanistan’dan birleşip gelen kavimlerin saldırısına uğramıştı.

Bu saldırıya Troya da Trakya ve Anadolu’da oturan kavimlerin birleşmesiyle karşı

koymuştur. Homeros işte bu iki topluluk arasındaki çatışmayı anlatmıştır.

Homeros’un yunanca İlias adını taşıyan destanı , İlyon ya da Troya olarak anılan kentin

destanıdır. Konusu Troya Savaşı olmakla birlikte , bu savaşın ancak kısa bir dönemini kapsar.

Aslında İlyada , Troya’nın destanı değil , Akhilleus’un destanı sayılmalıdır. Konusu sınırlıdır:

Akhilleus’un Aka ordularının başkomutanı Agamemnon’a karşı öfkesi ve bu yüzden savaşı

bırakıp barakasına çekilmesiyle başlayan destan, Akhilleus’un arkadaşı Patrokhlos’un ölmesi

yüzünden savaşa geri dönmesi , Troyalı Kahraman Hektor ile çarpışması, onu öldürmesi,

ölüsünü Troya surları çevresinde arabasına bağlı olarak sürüklemesi ve sonunda insafa

gelerek Hektor’un ölüsünü , babası Kral Priamos’a geri vermesini kapsar. 24 bölümlü ve



56

16.000’i aşkın dizeli bu koca destan Troya Savaşı’nın dokuzuncu yılında tam 51 günlük

süreyi kapsar.3

Akalar’la Troyalılar arasında meydana gelen Troya Savaşları tam 10 yıl sürmüştür.

Hektor’la Akhilleus arasında geçen ve Hektor’un ölümüyle sona eren çarpışmanın ardından

akalar, tamamen bir oyundan ibaret olan surların geçilemeyeceği bahanesiyle geri çekilme

kararı alır. Aka Beylerinden Odysseus’un planı gereğince de Aka ordusu Troya önünde

kurduğu kampı kaldırarak gemilerle Tenedos , yani Bozcaada’nın arkasına gizlenecektir. Bu

arada önceden yapılmış olan tahta at Troya surlarının önüne çekilip bırakılacaktır. Bu atın

içerisinde en seçkin Aka yiğitlerinden bir grup vardır. Troyalılar , Akalar’ın karargahı

boşalttıklarını görünce atı tanrıça Athena’nın bir armağanı sanarak kentin içine alacaklardır.

Bu yanılgıyı desteklemek için akalar bir de casus görevlendirmişlerdir. Casus Simon

Akalar’ın kendisini dövdüğünü ve Troya’dan ayrılırken kendisinin yarı baygın bırakıldığınısöyler ve tahta atın tanrılara bir adak olduğunu , içeri alınması gerektiğini anlatır. Tahta atı

içeri almak istemeyen iki kişi çıkar ; biri, Priamos’un kızlarından falcı Kassandra , öbürü

Apollon tapınağı rahibi Laokoon’dur. Fakat Troyalılar her ikisini de dinlemezler ve atın

surlardan içeriye alınması için hazırlıklara başlarlar. Rahip Laokoon’a da deniz kıyısında tanrı

Poseidon’a kurban kesmek için görevlendirilir. Ancak tam kurban kesileceği sırada denizden

çıkan yılan Laokoon’u ve iki oğlunu öldürür. Troyalılar , Laokoon’un atın içeri alınmasına

karşı çıktığı için tanrılar tarafından cezalandırıldığı yorumunu yaparlar. Nihayet at Troyasurlarından içeri alınır ve gece şölenlerle zafer kutlamaları yapılır. Herkes sarhoş olup derin

bir uykuya daldığı vakit, Aka yiğitleri ortaya çıkar ve Troya’nın kapılarını ardına kadar

açarlar. Aka ordusu Troya’nın içine girdiğinde ise artık çok geçtir ve şehir yakılıp yıkılmaya

başlanır.4

Bu feci katliamdan yalnızca Aeneias, oğlu ve babası kurtulmuşlardır. Tanrıça Afrodit’in

oğlu olan Aenias , Troya kral soyunun yok olmasını önleyecek ve İtalya’ya giderek Roma

kentinin kurulmasını sağlayacaktır. Bütün bunlar bize gösteriyor ki, Troya Savaşı’nı Akalar

kazanmış ve Troya şehrini de yakıp yıkmışlardır.

Arkeolojik buluntulara göre bu savaşlar M.Ö.ca. 1240- 1230 yılları arasında cereyan

etmiştir. Yani, bu savaşlar esnasında Hitit İmparatorluğu da henüz ayaktadır. Ancak ,

imparatorluğun her köşesinde isyanların baş göstermesi yüzünden Hititler, uzun süre hakim

oldukları Troya Bölgesi halkına hiçbir yardımda bulunamamıştır.5



58


1- Homeros , İlyada , çev.Azra Erhat / A.Kadir, İstanbul 1998 , s.19

2- Homeros , a.g.e. , s. 27

3- Homeros , a.g.e. , s.29

4- Ekrem Memiş, Troya ve Troyalılar , Konya 2005 , s.120




59

6. TROYALILAR TÜRK MÜDÜR?

Bütün bu değerlendirmelerden ayrı olarak, Troyalılar Türk Müdür? sorusuna da

değinmemiz yerinde olacaktır:Anadolu M.Ö.2.binyılın başlarında Mezopotamya’dan Anadolu’ya gelen Asur’lu

tüccarların beraberlerinde çivi yazısını da getirmeleri ile tarihi devirlere girmiştir. Ama sorun

şurada ortaya çıkıyor ki tarihi devirlere girilmeyen Eski Tunç Devri’nde yani M.Ö. 3000-2000

yılları arasında Anadolu’da hangi kavimler yaşıyordu ve bu dönem kültürleri kimlere aitti.

Burada Mezopotamya orijinli yazılı vesikalar az da olsa imdada yetişmektedir. Çünkü

Mezopotamya Anadolu’dan yaklaşık 1200 yıl önce tarihi devirlere girmiştir. M.Ö. 2350-2150

tarihleri arasında Mezopotamya’da güçlü bir imparatorluk kuran Sami kökenli Akkad’lar ,bütün Sümer kentlerini egemenlikleri altına aldıktan sonra , komşu ülkeleri de istila etmeye

başlamışlardır. Bu komşulardan biri de Anadolu’dur.

Akkad Kralı’na ait olan Şarthamari Metinleri’nin Hattuşaş arşivinde bulunan nüshasından

öğrendiğimize göre ( KBo III, 13 numaralı metin) , o devirde Anadolu’da yaşadıkları

anlaşılan şehir devletlerinden 17 tanesi Hatti kralı Pampa’nın önderliğinde bir koalisyon

oluşturmuşlar ve topraklarını korumak amacıyla Akkad Kralı Naram-Sin’e karşı isyan

etmişler fakat başarılı olamamışlardı. Bu metinlerde 15. satırda geçen Türki Kralı da İlşu

Nail’ di.

Yukarıdan da anlaşılacağı üzere M.Ö.3.binyılın sonlarında Anadolu’da büyük bir devlet

yoktu. Küçük krallıkların hüküm sürdüğü bu topraklarda herhangi bir dış tehlikeye karşı

birlikte hareket ediliyordu.

Şarthamari Metinleri, Anadolu orijinli değildir fakat Anadolu hakkında bize bilgi veren en

eski yazılı vesikalardır. Bu vesikalar sayesinde Anadolu’nun o dönemdeki sosyal, siyasal,

ekonomik ve kültürel yapısı hakkında az da olsa bilgi sahibi olabiliyoruz. Özellikle kral

adlarından M.Ö.3.binyılda Anadolu’nun etnik yapısı hakkında bilgi sahibi olabiliyoruz. Örnek

olarak Türki Kralı İlşu Nail’in ismi Asyenik bir isimdir ve bu da bize Türklerin Anadolu’daki

varlığının binlerce yıl önceye dayandığını gösterir.

Yine Şarthamari Metinleri’nden öğrendiğimize göre M.Ö.3. binyılda Orta Anadolu’da

Hatti’ler, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Hurriler, Akdeniz Bölgesi’nde de Luwi

Kavimleri’nin yaşadıkları anlaşılmaktadır. Luwi’ler bu bölgeye Balkanlar üzerinden bir göç

hareketi sonucunda gelmiş Gumelnitza Kültürü’nün temsilcileri idiler.



60

Troya, son zamanlarda gündemde olan Troya filminin ardından sık sık gündeme gelmeye

başlamıştır. Ve pek çok bilim adamı bu konu hakkında değerlendirmelere gitmiştir. Bazıları

Troyalılar’ı Luwi’li olarak belirtirken bazıları da Anadolulu bir kavim demekle yetinmiştir.

Troyalılar’ın Luwi’li olduğunu söyleyenlerin dayanağı , savaşlar sırasında tahtta oturan Kral

Priamos ve oğlu Aleksandros Paris’in isimlerinin –os soneki ile bitmesidir ki Luwiler de nd/

nt , ss/os sonekli bir dil kullanıyorlardı. Bu değerlendirmeyi doğru fakat eksik bulan Prof.Dr.

Ekrem Memiş, “Troya ve Troyalılar” adlı kitabında bu konuya şu şekilde yer vermiştir: “

Troya Savaşları sırasındaki Troya kral ailesi sadece Priamos ve Aleksandros Paris’ten

oluşmuyordu. Priamos’un eşi kraliçe Hekabe ya da Priamos’un büyük oğlu Hektor’un ,

Hektor’un eşi Andromake’ın isimleri ss veya os soneki ile bitmiyordu. Demek oluyor ki ,

sadece birkaç ismin sonunda yer alan ss/ os soneklerine dayanarak bir kavmin kökeni

hakkında genellemeler yapmak doğru bir yaklaşım değildir. Kaldı ki , substrat dillere aitolduğu kabul edilen bu sonekler , Luwiler gelmeden önce de Anadolu’nun yerli kavimleri

tarafından kullanılıyordu. Bütün bunlar bir yana ,bir önceki bölümde de ifade ettiğimiz gibi ,

İtalya’ya şehir kültürünü götüren Etrüks kavminin oluşumunda Batı Anadolu’dan göç eden

Troyalılar’ın önemli bir yeri olmuştu. İtalya da buluşan Troyalılar ve Sakalar karışıp

kaynaşarak Etrüks’ler denilen Türk kavmini meydana getirmişti. Bu durum karşısında

Troyalılar’ın Türklüğünü kabul etmekten başka çare göremiyoruz.”

Ayrıca Prof.Dr.Ekrem Memiş, yine aynı eserinde bu konu hakkında Montaıgne’nin şusözlerini de bize aktarır: “ Türklerin padişahı II.Mehmet, Papa II. Pius’a şunları yazmış :

İtalyanların bana düşman olmalarına şaşıyorum. Biz de İtalyanlar gibi Troyalılar’ın

soyundanız. Yunanlılar’dan Hektor’un öcünü almak benim kadar onlara da düşer, Onlar ise

bana karşı Yunanlılar’ı tutuyorlar.” Hocamız bu konuda Mustafa Kemal Atatürk’ün bizzat

söylemiş olduğu şu sözü de bizlere iletir: “Dumlupınar’da Yunanlılar’dan Troyalılar’ın öcünü

aldık! ” bütün bunlardan anlıyoruz ki, Türkün iki büyük atası da Troyalılar’ın Türk olduğunu

kabul etmektedir.

Avrupalı tarihçiler bile Türklerin Troyalı olduğu görüşüne varmış ve kökenlerinin Troyalı

komutan Turkus’a uzandığını öne sürmüşlerdir. Ancak Osmanlılar’ın, Avrupa’da

ilerleyişinden korkarak bu görüşü reddetme yoluna gitmişlerdir.

Bütün bu bilgilerin ışığında biz de Fatih Sultan Mehmet’in ve Mustafa Kemal Atatürk’ün de

görüşlerini bizlere sunan değerli hocamız Prof.Dr. Ekrem Memiş’in görüşüne katılıyor ve

Troyalılar’ın Türk olduğu görüşüne varıyoruz. Günümüzde Anadolu insanının Troyalılar’a

yabancı gözüyle bakmasını ise , maalesef kendi tarihimizi bilmediğimize kanıt olarak

görüyoruz.



61

SONUÇ

Troyalılar ve Akalar arasında meydana gelen Troya Savaşları ilk Doğu-Batı mücadelesi bir

başka değişle Eskiçağ’ın Birinci Dünya Savaşı’dır.

Troya Savaşı’nın görünürdeki nedeni bir kadın kaçırma olayı idi. Hakikaten Troya Kralı

Priamos’un oğlu Aleksandros Paris , Aka beylerinden Sparta Kralı Menelaos’un karısı

Helena’yı kaçırmış , bunun üzerine Aka beyleri Mykenai Kralı Agamemnon’un başkanlığında

yaklaşık 1200 gemiden oluşan bir filo ile Troya önlerine gelmişlerdir.

Bir kadın kaçırma olayı sebebiyle başlayan bu savaşın gerçek nedeni ise tamamen

ekonomikti. Çünkü M.Ö.14-12. yüzyıllar arası aka medeniyetinin en parlak çağı idi. Bu

dönemde akaların imal etmiş olduğu çanak çömlekler bütün Akdeniz’e ( Kıbrıs , Ugarit ,

Alalakh , Rodos, Mısır vs…) yayılmıştı. Ancak devrin sonlarına doğru Kıbrıs’ta da Aka

çömlekleri imal edilmeye başlamış ve Kıbrıs’taki akalı çömlekçiler , anavatandaki

çömlekçilere rakip olmuşlardı. Bu rekabet Aka ticaretini engellemiş olmalıdır. Ayrıca

M.Ö.13.yüzyılın ikinci yarısından itibaren Hitit İmparatorluğu parçalanmaya başlamış , Batı

Anadolu Sahilleri’nde Ahhiyava Devleti iyice güçlenmiş , güneyde ise Arzava beylikleri

sürekli isyan halinde idiler. Hitit İmparatorluğu’nun bu zayıf dönemi Akalar’ı da kötü

etkilemiştir. Çünkü Akalı tüccarlar artık Akdeniz’de güvenli bir şekilde dolaşamıyorlardı.

Geçimi tamamen ticarete dayalı bir millet için bu durum gerçekten çok kötü idi. Zira

Yunanistan coğrafi durum itibariyle tarıma elverişli bir yer değildi.

Bu durumda Akalar ne yapacaklardı? Onların yapacakları tek şey , hiç değilse Karadeniz

Sahilleri’nde yeni pazarlar elde etmekti. Bunun için de Çanakkale Boğazı’ndan geçmeleri

gerekiyordu. Halbuki Boğaz Troyalılar’ın elinde idi. Tek çare ise , Troyalılar’ı buradan

atmaktı. İşte Troya Savaşı’nın gerçek nedeni bu olmalıdır.

Kıt’a Karası Yunanistan’dan katılan bütün kavimler hemen hemen aynı kökenden

gelmektedirler. Hepsi M.Ö.2.binyılda Yunanistan’a yerleşmiş olan Akalar’ın kurdukları farklı

şehir devletlerinden geliyorlardı. Akalar’ın merkezi bir devlet etrafında birleşmeyişi,tamamen

Yunanistan’ın coğrafi konumundan kaynaklanmıştır.

Batı Anadolu’dan katılan kavimler ise farklı kökenlere sahiptiler. Bunlar Orta Anadolu’da

hüküm süren Hitit imparatorluğuna bağlı kavimlerken imparatorluğun zayıflamasından

istifade ederek bağımsız hareket etmeye başlamışlardır.



62

Bu savaşları Akalar’ın kazanması taktirinde kendilerinin de zarar göreceklerini bilen bu

kavimler , savaşlara bu sebeple topyekun katılmışlardır.

Savaşın sonunda akalar galip gelmesine rağmen , amaçlarına ulaşamamışlardır. Çünkü

savaşın hemen ardından Ege Göçleri cereyan etmiş ve 10 yıl süren savaşlar sonuçsuz

kalmıştır.

Troya Savaşlarını’nı kaybeden Troyalılar ise ,bu büyük yıkımdan hemen sonra cereyan

eden Ege Göçleri’ne de katılmışlar ama bu göçler sonunda umduklarını bulamayarak

kendilerine yeni bir yurt aramak zorunda kalmışlardır. İlki M.Ö. 10.yüzyılın başlarına ikincisi

de M.Ö. 8.yüzyılın ikinci yarısında olmak üzere iki göç dalgası halinde İtalya’ya giden

Troyalılar orda bir başka Türk grubu olan Sakalarla kaynaşarak Etrüskler adı verilen yenikavmin oluşmasına katkıda bulunmuşlardır.



63

HARİTA VE RESİMLER

Resim 1



64

( Troya kazılarında çıkan bir kase )



65

resim 4 (Priamos tasviri )

resim 5 ( Troya kazılarında çıkarılan bir kap )



66

Resim6 ( Troya kazı yerinden bir görüntü )

Resim 7 ( Schilleman’ ın çıkardığı hazineden bir görüntü )



67

Resim 8( Troya kazı yerinden bir görüntü )

Resim 9 ( Troya’ nın bilinen 9 katmanı )



68

Resim 10 ( Troya kazı yerinde su kuyuları )

Resim 11 ( Troya’nın III,IV Ve V. Katmanlarını gösteren resim )



69

Resim 12 ( Paris’in Helene’yi kaçırmasını tasvir eden vazo figürü )

Resim 13 ( Homeros )



70

Resim 14 ( Troya’da eski taş yol )



71




72




73




75

Harita – 2 ( Hint-Avrupa dil ailesinin ayrıntılı şeması )



76

Troya Atı ( Çanakkale )



77

BİBLİYOGRAFYA

- Akurgal , Ekrem , “Anadolu Kültür Tarihi” , Tübitak Yayınları , 9. baskı , Ankara 2000

- Allen , T.W., “The Homeric Cotologue of Ships” , Oxford 1921

- Blanck , Horst , “Eski Yunan ve Roma’da Yaşam” , çev: İslam Tanrıkut , Arion yayınevi

, İstanbul 1999.

- Blegen , C.W., “Troy and Trojanj” , London 1963

- Blegen , C., “Troy VI,CAH II / 1” , Cambridge 1973

- Blegen , C.W.Ü. ,”The Mycenaen Age . The Trojan War. The Dorian Invasion And Other

Problems” , London 1962

- Boern ,H.F. , “Homer and his Forerunners” , Edunburg 1955

- Bossert , H. , “Assia” , İstanbul 1946

- Brandau , Birgit – Schickert Hartmut , “Hititler Bilinmeyen Bir Dünya İmparatorluğu” ,

Çev: Nazife Meteoğlu , Arkadaş Yayınevi , Ankara 2003

- Brandau , Birgit , “Troia ( Bir Kent Ve Mitleri , Yeni Keşifler )” , Arkadaş yayınevi ,

Ankara 2002

- Ceram , C.W. , “ Tanrılar , Mezarlar Ve Bilginler” , Çev: Hayrullah Örs , İstanbul 1982

- Çapar , Ömer, “Ahhiyava Sorunu” , Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih- Coğrafya Fak.

Arş.Der. Sayı : 25 , Ankara 1982

- Dow Sterling , “The Linear Scripts And The Tablets As Historical Documents” , CAH II / 1

, Cambridge 1973

- Dörpfeld ,W., “Troja und Ilion” , Athen 1902

- “Düş Ve Gerçek Troya” , Homer Kitabevi , İstanbul 2001

- Erhat , Azra , Homeros ( Gül İle Söyleşi ) , Türkiye İş Bankası yayınları , İstanbul 1999



78

- Erinç ,Sırrı , “Türkiye Coğrafyası” , İstanbul 1972

- Frumark , A. , “The Chronology of Mycenaean Pottery” , Stockholm 1941

- Garstang , J. – Gurney O.R. , “The Geography Of Hittite Empire” , London 1959

- Goetze , A. , MVAeG XXXII

- Herodotos , “Herodot Tarihi” , çev: müntekim ökmen , Remzi Kitabevi , İstanbul 1973

- Herve , Duchene , “Troia Hazineleri veya Schliemann’ın Düşü” , Yapı Kredi Yayınları ,

İstanbul 2002

- Homeros , “ilyada” , çev: Azra Erhat- A.Kadir , Sender yayınları , İstanbul 1975

- Homeros , “Odysseia” , çev: Azra Erhat – A.Kadir , Sender yayınları , İstanbul 1973

- Huxley , G.L., “Achaenas and Hitites” , Oxford 1960

- Kınal, Firuzan , “Arzava Memleketlerinin Mevkii Ve Tarihi” , Ankara 1953

- Latacz ,Jachim , “Homeros , İlyada Ve Troyanın Hikayesi. Avrupanın Kök Arayışı , Troya

Efsane İle Gerçek Arası Yolculuk” , Yapı Kredi Yayınları , İstanbul 2002

- Lloyd Seton , “Early Hıghlands Peoples Of Anatolia” , London 1967

- Mansel ,A.Müfit , “Ege Ve Yunan Tarihi” , T.T.K. yayınları , Ankara 1971

- Memiş , Ekrem , “Eskiçağ Türkiye Tarihi” , Çizgi Kitabevi yayını , 4. baskı , Konya 2002

- Memiş , Ekrem , “Troya Savaşları’nın Kronolojisi” , yayınlanmamış yüksek lisans tezi ,

Ankara 1980

- Memiş , Ekrem , “Eskiçağ Tarihinde Doğu-Batı Mücadelesi” , Çizgi Kitabevi yayını ,

3.baskı , Konya 2003

- Memiş , Ekrem , “Tarihi Coğrafyaya Giriş” , Çizgi Kitabevi yayını , 2.baskı , Konya 1990

- Memiş , Ekrem , “Aka Medeniyetlerinin Doğuşu ,Gelişmesi Ve Çöküşü”, Ege Üniversitesi

Edebiyat Fak. Tarih İncelemeleri Dergisi , X. , İzmir 1995

- Memiş , Ekrem , “Troya Ve Troyalılar” ,Çizgi Kitabevi yayını , 1. baskı , Konya 2005

- Page Denys , “History and the Homeric İlliad” , Los Angeles 1959



79

- Stubbings , F.H. , “ The Rise Of Mycenaeaon Civilization” CAH II , Chp .XIV , Cambridge

1965

- Taylour , W. , “The Mycenaes” , London 1964

- Tekin , Oğuz , “Eski Yunan Tarihi” , 2.baskı , cep üniversitesi , İletişim yayınları , İstanbul

1998

- The Oxford Classical Dictionary , Oxford 1970

- Troya , “Efsane İle Gerçek Arası Bir Kente Yolculuk” , Yapı Kredi Yayınları , İstanbul 2002

- Yücel , Talip , “Türkiye İle Komşu Ege Adaları” , Ankara 1978



80

DİZİN

Abant , 24 , 38 42

Abydos , 14 ,15 ,25 , 47

Agamemnon , 17 ,18 ,19 ,20 ,21 ,26, 36 ,39 ,42, 43, 57 ,58

Ahhiyava ,5 ,10 ,11, 12

Aias, 19, 20 ,37

Aiol ,15 ,17 ,48

Aitolia ,25, 40,42

Aka, 5, 6, 15 ,18 ,19, 20 ,21, 23 ,36 ,39 ,40, 42 ,43,51 ,58, 59

Akhilleus ,17, 18 ,20, 21, 22, 23, 39, 58

Akkad , 55

Alakşanduş ,15 ,16

Alaşya ,11

Aleksandros, Paris

Alizon ,15 ,49

Andromake, 19, 22, 56Apaios, 14 ,47

Aphrodite ,18, 19, 20

Apollon ,18 ,21

Ares, 19

Argolis ,36 ,38

Argos ,24 ,36 ,38, 39 ,43

Arkadia, 24 ,39 ,40, 42III.Arnuvanda ,12

Arzava ,11, 16

Asur ,12, 55

Aşşuva ,10, 11, 12 ,15 ,30

Athena, 19, 59

Atina ,24, 26 ,38 ,42

Attarişşiyaş ,10



81

Attika, 36 ,37 ,38

Babil ( Karduniaş ) ,12

Biyaşşili ,11

Boiotia, 24, 27 ,36 ,37 ,42

Brisies ,18

Danuna ,51

Dardanaie ,14 ,15 ,25, 46

Dariskos, 48

Delos, 8

Dor Göçleri ,37, 51Diomedes ,19 ,39

Efesos ,6, 47

Ege Göçleri ,38, 51, 52 ,59

Ekhinai ,40 ,42

Elis ,25, 40, 42

Etrüks ,46, 51 , 56

Euboia ,38Girit ,7, 8 ,25,40, 42 ,43, 51, 57, 58

Harriyati ,10, 50

Hatti ,11 ,16, 55

Hattuşaş , 55

I.Hattuşili ,29

III.Hattuşili ,12

Helene,5 ,18 ,26, 39

Hektor,17, 19 ,20, 21, 22 ,23 ,30, 46, 56, 58

Hephaistos, 18

Hera ,18 ,19, 21

Herodotos ,17 ,23 ,41, 49, 50, 51

Hitit, 10 ,11, 12, 13, 16

Homeros , 5, 16 ,17 ,26 ,38, 41, 46 ,47 ,49,50 ,57

Hyampolis ,37

İlion,10 ,13 ,17 ,29, 58



82

İonya,30, 51

İlyada , 5, 14 ,15, 16 ,17, 23 ,30,36 ,38 ,39, 40, 41, 46,49 ,57 ,58

İndogermen, 36

İştarmuva, 12

İthake, 42

Kadeş Savaşı ,11, 15

Karia ( Karakisa ) ,15, 50 ,51

Karkamış ,11

Khalkis ,38, 40

Kikon, 15 ,25, 48Kimmerler ,50

Kültepe ,30 ,36

Larissa ,14 ,15, 25 ,48

Lazpas ,11

Leleg, 51

Lilaila ,37, 42

Lokris ,24, 37, 40, 42Lukka ( Likya ) ,14,15 ,19, 20, 21, 26, 47

Luwi , 55, 56

Lydialılar ,50

Maduwattaş ,10

Magnetler ,41, 43

Maiondros ,50

Maionia ,15 ,26

Makedonia ,48

Manisa ,42

Megaron ,28, 30, 36

Melos ,8

Menelaous , 5 ,19, 39

Mısır ,12

Miletos ,6, 11 ,46 ,47, 51

Milevanda ,11 ,12, 51



83

Minos ,51

Minyan Keramiği, 12, 27 , 28 , 29, 36

II.Murşili ,11

Muvattali 1,2 15 16

Mykene ,5 23, 26, 28, 29,30 ,31, 36, 42, 57, 58

Mysia ,15 ,25, 49

Naksos ,8

Odysseus ,19 ,20 ,40 ,58

Olympos (İda dağı) ,18 ,19,20, 22 ,41 ,46, 57

Paris ( Aleksandros ) ,5 ,18, 39 , 56Paros ,8

Peloponez ( Mora ), 7, 8

Paion,14 ,15 ,25, 48

Pandaros, 47

Paphlagonia ( Hitit metinlerindeki Palalar ) ,14 ,15, 25 ,48

Patroklos ,20 ,21, 22

Pelasg ( Filistler ) ,24 ,38 ,39, 51 ,52Peloponez ,26 ,36,38,39 ,40

Pers ,23

Phokis ,24 ,37 ,42

Phrygia ,15, 26, 49, 50

Piyamaradu ,11

Praktios ,14, 47

Priamos ,5,17 ,18 ,23, 46, 50 ,56, 58

Propontis ( Marmara ) ,46

Pylos ,24 ,30 ,31 ,39, 42, 58

Pythos ,28 ,30

Rodos ,41, 43

Saka ,46

Salamis ,24 ,38, 42

Schliemann ,16 ,27 ,28

Sestos ,14 ,25, 47



84

Sifnos ,8

Simoeis ( Dürmek çayı ), 46 ,57

Skamandros ( k.menderes ) , 6, 46

Sparta ,5 ,39,42, 58

Syme ,40 ,43

Şarthamari Metinleri, 55

Şeha ,10

Şekeleş ,51

Şerdana ,51

I.Şuppiluliuma ,11Teselya ,36 ,41, 42 ,48

Thukidides ,17 ,26

Tiryns ,31, 42

Trakya ,14 ,15 ,19, 20, 48 ,57

Troya ,5 ,6 ,10, 12, 13 ,15, 16 ,17, 18 ,19 ,20 ,21, 22 ,23 ,25 ,26, 27, 28 ,29,30 ,31 ,36, 37,38,

39,40, 41, 46, 47, 48, 49, 50 ,55, 56 ,57, 58 ,59

II.Tuthalya, 10 ,12 ,15 ,30IV.Tuthalya ,12

Uhhazitiş ,11

Urhi- Teşup ,11, 12

Vavaş ,51

Viluşa ,10, 11 ,12 ,15 ,16

Zakka ,51

Zeleia ,14 ,15 ,47

Zeus ,18 ,19,20 ,21, 22

Zippaşla ,10, 50



GİRİŞ

Bu çalışmamızın amacı, tarihin ilk Doğu- Batı mücadelesi olarak bilinen Troya Savaşlarına

katılan kavimlerin kimliklerini ve kökenlerini tespit etmekti.Tarihi olaylar üzerinde coğrafi

mekanların oldukça önemli bir yeri vardır. Biz de bunu bildiğimiz için çalışmamızın 1.

Bölümünde, Savaşlara katılan kavimlerin ülkelerinin bulunduğu Batı Anadolu ve Kıt’a

Kararsı Yunanistan’ın coğrafi konumlarını incelemeye çalıştık.

2. Bölümde, faydalandığımız kaynakları ele almaya çalıştık ve bunu yaparken de

kaynakları yazılı ve arkeolojik kaynaklar olarak ikiye ayırdık. Temel kaynağımız olan

Homeros destanlarına da yazılı kaynaklar içinde ayrı bir yer verdik. Bunun dışında , Klasik

Yunan müelliflerine ve çivi yazılı Hitit Metinlerine de yer vermeye çalıştık.

3. Bölümde , Akalar ve müttefiklerini inceledik. Homeros bu kavimler hakkında bize

ayrıntılı bilgiler sunmuştur. Kıt’a Karası Yunanistan’dan savaşa katılan bu kavimleri,

oturdukları bölgeler ve kökenleri açısından incelemeye aldık.

4. Bölümde , Savaşlarda ülkelerini savunmak zorunda kalan Troyalılar ile onların

yardımına koşan müttefiklerini tanıtmaya çalıştık. Bu kavimleri de coğrafi mekan, kimlik ve

köken bakımından değerlendirmeye gayret ettik.

5. Bölümümüzde de , Troya Savaşları’nın başlaması, gelişmesi ve sonucu hakkındabilgilere yer verdik.

6.Bölümde ise, Troyalılar’ın kökeni ile ilgili olarak , Troyalılar’ın Türk olup olmadığı

hususundaki görüşlere yer verdik.

Sonuç bölümünde ise, bu çalışmamızda ele aldığımız konuların genel bir değerlendirmesini

yapmaya çalıştık.

Çalışmamızın son kısmına da okuyucularımıza yararlı olacağını düşünerek bir bibliyografya