troskovi

1Vjeba 3Trokovi zavarivanja

Tehn

ike

spaj

anja

1

14c. Trokovi zavarivanja | Osnovni pojmoviUopteno, trokovi zavarivanja sadre:

2

Trokove materijala:

Trokove rada:

Dodatne trokove (eng. overhead costs):

Dodatni materijal Zatitni praak ili gas Ostali potroni materijali (brusne i rezne ploe, etke...) Elektrina energija

Direktno (efektivno) vrijeme zavarivanja Vrijeme potrebno za pozicioniranje radnih komada Lino vrijeme zavarivaa

Trokovi rada i odravanja (servisiranja) opreme, obuke zavarivaa, nadzora,...; Uglavnom se rauna kao dio (procenat) trokova rada, u opsegu od 50-400%.

2Tehn

ike

spaj

anja

1

14c. Trokovi zavarivanja | Pojednostavljeni metod procjenePostupak procjene trokova zavarivanja | Pojednostavljeni metod procjene

3

Crz [KM], trokovi rada zavarivaa. Cdm [KM], trokovi dodatnog materijala. Czg [KM], trokovi zatitnog gasa. Cee [KM], trokovi elektrine energije.

Ukupni trokovi zavarivanja, Cuk, odreuju se prema:

gdje su:

Trokovi rada zavarivaa, Crz, odreuju se prema:

crz [KM/h], jedinini trokovi rada zavarivaa. Ove trokove treba izabrati u opsegu od crz=20-60 KM/h u zavisnosti od postupka zavarivanja. Ovi trokovi mogu uzeti u obzir i trokove amortizacije i servisa opreme (dio dodatnih trokova). Postupci sa jeftinijom opremom i obukom zavarivaa imaju manje jedinine cijene, i obratno, skuplja oprema i obuka zavarivaa daje veu jedininu cijenu. Ovaj opseg jednininih trokova je dat okvirno za bosansko-hercegovako trite.

tuz [h], ukupno vrijeme zavarivanja koje se rauna prema:

gdje su:

Ovaj pojednostavljeni metod ne uzima u obzir dodatne trokove, kao ni vrijeme i trokove pripreme za zavarivanje, i ispitivanje bez razaranja (nakon zavarivanja).

Tehn

ike

spaj

anja

1

14c. Trokovi zavarivanja | Pojednostavljeni metod procjene

4

tel [h], vrijeme trajanja elektrinog luka. pz [-], efikasnost postupka zavarivanja.

gdje su: nastavak Postupak procjene trokova zavarivanja

Efikasnost postupka zavarivanja, pz, treba usvojiti prema sljedeoj tabeli: postupak REL MAG/

MIGFCAW TIG EPP orbitalni automatski

pz 0,10-0,30

0,30-0,50

0,25-0,45

0,15-0,35

0,25-0,45

0,60-0,80

0,65-0,95

Pri izboru efikasnosti postupka zavarivanja, pz, treba usvajati manje vrijednosti za montane uslove zavarivanja, iz datog opsega, a vee za radionike uslove.

Vrijeme trajanja elektrinog luka, tel [h], se rauna prema:

mms [kg], masa metala ava (koju je potrebno deponirati ostvariti zavarivanjem). dms [kg/h], brzina deponovanja metala ava.

gdje su:

3Tehn

ike

spaj

anja

1


5

Masu metala ava, mms [kg], treba raunati na osnovu: Ams [m2], efektivne povrine poprenog presjeka metala ava. Lms [m], duine metala ava (zavarenog spoja). [kg/m3], gustoe metala ava. Za elik moemo uzeti priblino, =7850 kg/m3.Masu metala ava, mms, treba procjeniti prema:

Brzina deponovanja metala ava, dms, predstavlja kljuni parametar efikasnosti zavarivanja, i direktno zavisi od jaine struje zavarivanja i prenika dodatnog materijala.Najbolje je usvajati brzinu deponovanja metala ava, dms, na osnovu kataloga proizvoaa dodatnog materijala. Okvirno mogu se koristiti i preporuke date u narednim tabelama. Realno, primjena odgovarajue brzine deponovanja je odreena i mogunostima zavarivanja (npr. pozicija zavarivanja, debljina i zavarivanje u vie prolaza). Tako je mogue u poloenim-horizontalnim pozicijama ostvariti mnogo vee brzine deponovanja, u odnosu na nadglavnu poziciju, za isti tip dodatnog materijala.

nastavak Postupak procjene trokova zavarivanjaTe

hnik

e sp

ajan

ja 1


6

Izbor brzine deponovanja metala ava, dms, i efikasnosti dodatnog materijala, dm: Postupak REL MAG/MIGPrenik DM, ddm [mm] 2,5 3,2 4,0 0,8 1,2 1,6Ja. Struje, I [A] 75 130 200 135 225 350Brzina dep., dms [kg/h] 0,6 1,0 1,4 1,6 2,9 4,5Efikasnost DM, dm [-] 0,60-0,70 0,93-0,98

nastavak Postupak procjene trokova zavarivanja

* Vai za zavarivanje konstrukcionih elika za date prosjene jaine struje zavarivanja

Postupak FCAW (bazine, rutilne) FCAW (metalni prah)Prenik DM, ddm [mm] 1,2 1,6 2,4 1,2 1,6 2,4Ja. Struje, I [A] 220 265 450 300 375 475Brzina dep., dms [kg/h] 2,7 3,0 5,8 3,4 4,7 6,1Efikasnost DM, dm [-] 0,80-0,90 0,90-0,98

* Vai za zavarivanje konstrukcionih elika za date prosjene jaine struje zavarivanja** Efikasnost dodatnog materijala uzeti kao prosjenu vrijednost, iz datog opsega. Principijelno blago zavisi od jaine struje.

4Tehn

ike

spaj

anja

1


7

Izbor brzine deponovanja metala ava, dms, i efikasnosti dodatnog materijala, dm: Postupak TIG EPPPrenik DM, ddm [mm] 1,6 2,0 - 2,0 3,2 4,8Ja. Struje, I [A] 80 120 - 400 550 850Brzina dep., dms [kg/h] 0,3 0,4 - 4,1 5,2 9,0Efikasnost DM, dm [-] 0,90-0,98 0,99

nastavak Postupak procjene trokova zavarivanja

* Vai za zavarivanje konstrukcionih elika za date prosjene jaine struje zavarivanja** Efikasnost dodatnog materijala uzeti kao prosjenu vrijednost, iz datog opsega. Principijelno blago zavisi od jaine struje.

Trokovi dodatnog materijala, Cdm, se raunaju prema:

cdm [KM/kg], jedinini trokovi dodatnog materijala. Ovi trokovi zavise od kemijskog sastava (tipa) dodatnog materijala za odgovarajui postupak zavarivanja. Okvirni pregled ovih trokova dat je u narednoj tabeli.

mdm [kg], masa utroenog dodatnog materijala, koja se rauna prema:

gdje su:

Tehn

ike

spaj

anja

1


8

gdje je: nastavak Postupak procjene trokova zavarivanja

mms [kg], prethodno odreena masa metala ava. dm [-], efikasnost dodatnog materijala, data u prethodnim tabelama, zajedno sa

brzinom deponovanja metala ava.Jedinina cijena dodatnog materijala, cdm:Postupak REL TIG/MAG/MIG/EPP */** FCAWTip dodatnog materijala Rut. Baz. Cel. CS LAS HAS -Jed. cijena, cdm [KM] 3,0 3,5 4,0 3,0 6,0 15,0 6,0Jed. cijena zatitnog gasa, czg [KM/m3] -

(CO2)(CO2+

Ar) (Ar) (CO2)

2 8 14 2* Pri procjeni trokova zatitnog praka za EPP zavarivanje, treba preliminarno uzeti u obzir cijenu standardnog pakovanja, npr. 50kg praka, po cijeni od priblino 1KM/kg. Koliina potroenog praka bitno zavisi od tipa praka, mase deponovanog metala ava, i faktora recikliranja praka, koji se kree od 50-90%. Praktino, procjena trokova praka zahtjeva posebnu analizu (konsultovati literaturu proizvoaa).** Naravno, kod EPP postupka se ne rauna sa trokovima zatitnog gasa! *** CS nelegirani elici, LAS niskolegirani elici, HAS visokolegirani elici.

5Tehn

ike

spaj

anja

1


9

Trokovi zatitnog gasa, Czg, se raunaju prema: nastavak Postupak procjene trokova zavarivanja

gdje je: czg [KM/m3], jednina cijena zatitnog gasa. Vzg [m3], utroena zapremina (volumen) zatitnog gasa, koja se moe raunati prema:

gdje je: tel [h], ve ranije odreeno vrijeme trajanja elektrinog luka (efektivno zavarivanje). pzg [litara/min], protok zatitnog gasa. Priblino se moe usvojiti (iako realno zavisi od

jaine struje zavarivanja i promjera gasne mlaznice) da je pzg=15 lit/min za CO2, Ar+CO2 i Ar kod MAG/MIG/FCAW postupaka, odnosno pzg=10lit/min za Ar kod TIG postupka. U gornjem izrazu usvojeni protok u [lit/min] treba uvrstiti u [m3/h].

Trokovi elektrine energije, Cee, se raunaju prema:

gdje je: cee [KM/kWh], jednina cijena elektrine energije. Za potrebe prorauna moe se

usvojiti priblina cijena od cee=0,2 KM/kWh. I [A] i U [V], izabrana jaina struje zavarivanja i odgovarajui napon elektrinog luka.

Tehn

ike

spaj

anja

1

14c. Trokovi zavarivanja | Preporuka za procjenu povrine m..

10

Pri procjeni povrine metala ava mogu se koristiti sljedee proporuke:

Za ugaone spojeve Za sueone spojeve

6Tehn

ike

spaj

anja

1

14c. Trokovi zavarivanja | Komentar

11

Moemo sumirati; kljuni parametri koji odreuju trokove zavarivanja su: Ams [mm2], popreni presjek metala ava. Lms [m], duina metala ava. mms [kg], masa metala ava, direktno odreena sa prethodna dva parametra, Ams i Lms. dms [kg/h], brzina deponovanja metala ava (najuticajniji parametar). pz [-], efikasnost postupka zavarivanja. dm [-], efikasnost dodatnog materijala. crz, cdm, czg, cee [KM/h] ili [KM/kg] ili [KM/m3] ili [KM/kWh], jednine cijene rada

zavarivaa, dodatnog materijala, zatitnog gasa i elektrine energije, redom.

Tehn

ike

spaj

anja

1

14c. Trokovi zavarivanja | Primjer

12

Potrebno je odrediti ukupne trokove zavarivanja na primjeru zavarivanja sueonog spoja, na limovima od konstrukcionog elika S235JR, debljine 10mm, duine 1m. Procjenu izvriti za radionike uslove zavarivanja.Usvajamo: V pripremu lijeba sueonog zavarenog spoja sa 2mm razmakom i visinom korijena, 60

uglom lijeba, te pretpostavljenim nadvienjem lica i korijena od 1,5mm.

FCAW postupak zavarivanja sa metalnim prahom punjenom icom prenika 1,2mm (jaina struje zavarivanja I=300A, U=26V) i CO2 kao zatitnim gasom protoka 15 lit/min,:

Jedinine cijene:

* Iz prethodnog CAD primjera

7Tehn

ike

spaj

anja

1


13

Proraun polaznih parametaraTe

hnik

e sp

ajan

ja 1


14

Proraun jedninih trokova zavarivanja:

Konano, ukupni trokovi zavarivanja iznose:

Obzirom da je razmatrana duina zavarenog spoja bila 1m, moemo rei da je ukupna jednina cijena zavarivanja: cuk=19,3KM/m zavarenog spoja!

troskovi

Documents