trakya bölgesi koşulları için uygun bal arısı (apis mellifera l.) genotipini belirleme...

8/7/2019 Trakya Blgesi Koullar iin Uygun Bal Ars (Apis mellifera L.) Genotipini Belirleme almalar

1/31

-- ,- ,,-- ",D651; t 1035_2279VT[JF;EJYE BILiMSEL VE IEh"A E A T I R M A EUHU,v1l)VETERiNERLiE VE HAY VANCILlI< A\ .'\ . /

TRAKYA BLGESi h O U LLAR! jiN P ! UYGUNBAL A R s [Apis mellifera L.) G E N O T i p N i

B E L R L E M E A L I M A L A R I

Proje Yrtc"Yrd. Do. Dr. Muhsin DoGAROGLU

Trakya niversitesi T e k i - r d a Ziraat Fakltesi

Y a r d m c A r a t r c Y a r d m c A r a t n c Ar. Gr. Cemal POLATAr. Gr. Muhittin ZDER

T, . T e k i r d a Ziraat Fakltesi

i"i\.

T, li . Te1drdR:! Zirar-q Fakltesi

T E K R D A G 198G


2/31

. - " , - - - ,D651; t 1035_22790//t

rOFiEIYE BiLiMSEL VE n ; , A E A T R M A hUHUMU

VETERiNERLiK VE HAY VANCILlK ACEUBU

\ / ~

TRAEY/, BLGESi K O U LLr,RI iiN P ! L T ' C U N BAL A R S lApis mellifera L.) G E N O T i p N


Proje Yrtcf'Yrd. DoC, Dr , Muhsin DOGAROGLU

Trakya niversitesi T e k i r d a Ziraat Fakltesi

Y a r d m c A r a t n c Y a r d m c A r a t n c Ar. Gr, Cemal POLATAr, Gr, Muhittin ZDER

T. , Tekirdag ZiraRt Fakltesi

T E K R D A G 1986

i"i\.


3/31

\

A R A T l R M A I ,UIW:vl l ' V E : T i ' . H i 0 l E R L K YE HAY VANCILIK ARASTIRMA

CRUBUrWijE NO , VHAC - 619

G l/tl5 U/Sb,D b

TR/\.KYA BLGESi K O U LLARI iiN EN UYGUNBAL A R S (Apis meltifera L.l GENOTipiNi


Proje YrtcsYrd. Do. Dr. Muhsin DOeAROeLU

Trakya niversitesi T e k i r d a . Ziraat Faklte!;;

Y a r d m c . f \ r a ~ t r c Y a r d m c A r a t n c Ar, Gr, Muhittin ZDER Ar. Gr, Cemal POLAT

T. . T e k i r d a Ziraat Fa.kltesi T. , Teldrdag Ziraat Fakltesi

T E K R D A e 1986


4/31

\

- II -

nszH I l y v a n c l 1 1 1 d i [ ~ e r da l le r d a o l d u u g ib i a r c l k t a da retim a l m a

a r n n yks ek v e r i l i [ ,enat ipler le yr t lmesi ba a r n n temel k u r a l l a r n d a n , i r i s ini o l u t u r l J l E l k t a d r . Yksek ver imli genot ip ler in s a l a d : . bu a v a n t a j de:erlsIldiren i l e r i lkelerin ol)1 s l a h a l m a l a r n a byk nem v e r m i l e r ve l d e e t t ~ " ' t l e r i h ib r i t l e r l s ba l verimi o r t a l a m a l a r n d i e r Ulkeler in o r t a l a m a l a r , le k a r l a t r l a m a y a esk dzeye yksal t m i l e r d i ' . " Ulkemizde iae olduka zengin~ o r a l kaynaklara Ve a r v a r l n a k a r n bu yndeki a l m a l a r n y a p l m a m 01-~ s nedeni i l e genotip sorunu a r c l n en nemli s o r u n l a r n d a n b i r i s i olarak)rtaya" k m b n l u n m a k t a d r . Bu sorunun zmnde yksek ver iml i ana a r l a r m " a m z l k olarak d a l m yoluyla ge t i r t i lmes i o l a s g ib i grUnmekle beraber lke-ain ko im i v a r l : . gznne a l n d n d a billlun ekonomiye g e t i r e c e i yk k o l t y l k l a m l a l a b i l m e k t e d i r . A y r c a bu sorunun "Um i in ye r l i ganot ipler imiz gerekl igenetik

z e n g i n l i e de sahip bulunma] ' : a d r .

Ulkemizin ekoloj ik b a k m d a n birb i r inden olduka f a r k l blgelerden meydanag e l m i o l m a s nedeni i l a s l a h t a ele a l n a c a k ganot ip le r b i lge le re gre d e i i m gstermektedir . Bunun bel i r lenebi lmes i ; i in zer inde du:rul.an bOJ,ge k o u l l a r n d a nemli tUm ye r l i genot ip le r in denenmesinden b a k a b i r yol b u l u n m a m a k t a d r . Buyntemle blgesel k o u l l a r i in en uygun geno t ip le r b e l i r l e n e b i l d i i g ib i "'9u genot ip ler in e i t l i blgesel k o u l l a r d a k i p e r f o r m a n s l a r veya b i r b 8 k a a d a n uyum yetenekle r i de b e l i r l 8 n n . i o l m n k t a d r . Amaca ynel ik i l k a l m a Akdaniz ik l im k o n l l e r t l i in ukurova blges inde . i k i nc i s i n i O l u t u r l D l bu proje is e Trekyablees i k o u l l a r n d a y r t l m t r . Bylece bu ik i blge k o u l l a r i in sa f o l a ~ rak ele a l n a b i l e c e k genot ip le r b e l i r l e n e b i l d i i gibi elde edilen parametreler lebu blgeler i in s l a h p r o ; r a r n l a r dzenleme o l a n a d o m u b u l u n r a k t e d r .


5/31

- I I I -

N D E K L E R

G R ve L T E R A T R Z E T MATERYAL ve METOD : oBULGULAR " 0 0 0, I .

1 . Y a a m a G!.ic!.i 0 00 00 .0 0 2.3.4.

Kolani Populasyonu G e l i i m i 1:1 0 0 0 0 0 Kuluka E t k i n l i i

O u l E i l i m i 1:1 ". o. 1:1 00'" 1 00" 1 0.1:1 o 0 0 00 .5. U u E t k i n l i i

Hll' l l l l k 6. 0 7. Bal Verimi 0 .1 :1 1:1 o o 1:1 ili o 1:1 1:1 1:1 1:1 o ' .

T A R T I M A 00 0 0 .

Sayfa Ho134458

IIII121314

SOHU ve H E R L E R o ci o ; o o . . . . . . . o :. ' 161820

.OO OO . O O O ,!) ................ O ClO O ZETS1JMMA.RY o o ............................ O L T E R A T R L s T E S


6/31

- IV -

Z E L G E L s T E S Sayfa No

izelge 1. G r u p l a r n A r l ereve S a y l a r O r t a l a m a l a r o 5izelge 2. A r l ereve S a y l a r T o p l a m l a r n a Gre Variyana

Analizi S o n u l a r IjIO................................... 7izelge ) . G r u p l a r n Kolani Populasyonu G e l i i m i B a k m n d a n Fark-

l l n Belirlemek zere Uygulanan Duncan Testi Sonu-l a r ' 00 ' .0 0. 7

izelge 4. G r u p l a r n Kuluka A l a n l a r O r t a l a m a s 8izelge 5. Kuluka A l a n l a r T o p l a m l a r n a Gre Variyans Anal:j.ziizelge 6. G r u p l a r n Kuluka E t k i n l i i B a k m n d a n K a r l a t ~ l m a s

A m a c l e Uygulanan Duncan Teati S o n u l a r . . . . . ."i...". 10izelge 7. G r u p l a r n O u l E i l i m i n i Belirlemek zere Uygulanan

Variyana Analizi S o n u l a r : o o o G," ..1'....... IIizelge 8. G r u p l a r n U u E t k i n l i i n i Belirlemek zere Uygulanan

V a r i y ~ n s .l\.nalizi S o n u l a r . . . . . . ", ' _0 . . . . . . . . :.1 12izelge 9. G r u p l a r n H r n l k A s n d a n K a r l a t r l m a E l i n Uygulanan Variyans Analizi S o n u l a r 12izelge 10. G r u p l a r n Bal Verimi A s n d a n K a r l a t r l m a s i n Uygtanan Variyans Analizi S o n u l a r 13izelge l l . G r u p l a r n Bal Verimi A s n d a n F a r k l l n Belirlemekzere Uygulanan Duncan Testi S o n u l a r ......... u'...." 13


7/31

- v -

E K L L s T E S Sayfa No

e k i l 1. G r u p l a r ~ Koloni Populasyonu G e l i i m i B a k m n d a n Ynelimleri 0.......................... 6

e k i l 2. Gruplarlon Kuluka E t k i n l i i B a k m ~ d a n Ynelimleri,". 9


8/31

- VI -

ABSTRAKT

Trakya blges i i in en uygun bal a r ~ s ~ genotipini belirlemek a m a o ~ i leTUrkiye'nin en nemli bal a r s ~ ve ekot ipler i ,ana a r ~ ve koloni y a a m a giioU, koloni populasyonu g e l i i m i , _ k u l u k a e t k i n l i i ; o u l , i l i m i . u u -etk i n l i i , h ~ g = l : 1 : ve bal verimi a ~ s = d a n k a r J . 1 a t ~ J . 1 m l a r d ~ . '

Koloni populasyonu g e l i i m i ve kuluka e t k i n l i i b a k J . m = d a n gruplarM u l a , Trakya, Kafkas ve Anadolu e k l i n d e s ~ a l a n m l a r d J . l : ' ~ Kolani populasyonug e l i i m i n d e M u l a 'n = U s t U n l U U Anadolu ve Kaficas' a gra i s t a t i s t ik b a k m d a n nemli fakat Trakya'ya gre nemsiz; T r a k y a ' n ~ Anadoluya f a r k l ~ l ~ nemlifaltat d i e r f a r k l l k l a r i s t a t i s t ik olarak nemsiz b u l u n m u t u r .

Kuluka e t k i n l i i n d e M u l a d i e r tUm gruplardan; Trakya} Anadolu ve K a f k a s ~ tan i s t a t i s t ik bakJ.mdan f a r k l b U l u n m u t u r .

Kafkas, Anadolu, M u l a ve Trakya g r u p 1 a r n = ortalama bal ver imler is ~ a s i le 29.971 + 7'.797 ; 24.857 + 8.545 ; 23.171 + 7.721 v", 19.529 + 4.067 kg- - - -olarak b e l i r l e n m i t i r . Gruplar= i s t a t i s t ik olarak k a r l a t r J . 1 m a s = d a i sey a l n z c a Kafkas Trakya' dan f a r k l b u l u n m u t u r .


9/31

- VII -

ABSTRACT

Most important honeybae races and ecotypes of Turkey wera comparad onthe quaen and colony survival rata , colony population growth, brood rearingactiv1ty, swarming tandancy, foraging activity, aggrassivanass and honayyield in order to determina the most suitable honeybee genotype for Thracaregion.

Tha genotype sequances v a r a found as M u l a , Thrsca, C a u o a s i n andAnatolian for oolony population growth and brood raaring activi ty. PopulationgroVlth superiority of M u l a was found sta t is t ica l ly diffarent from Anatolianand Cauoasion but insignificant from Thrace; Thraca diffarant from Anatolianbut tha othar diffarences wera found sta t is t ica l ly ~ i g n i f i c a n t .

Brood rearing superiority of M u l a was found s t a t i s t i o a l y s i g n i f i o a n ~ from a l lo the r genotypes and alsa Thraoe significantly differant 'from A n a t o ~ i a n and C a u c a s i m .

Mean honey yields of Caucasian, Anatolian, M u l a and Thrace were foundto be 29.971 :!:. 7.797 ; 24.857 :!:. 8.545 ; 23.171 :!:. 7 ~ 7 2 1 and 19.529 :!:. 4.'067 kgrespectively. But only Caucesian V/as found sta t is t ica l ly different from Thraceecotype on honey yield.


10/31

- 1 -

G R VE L T E R A T R ' Z E T lkemizde d o E i ~ i k iklim , jze l l ik ler i r:;steren ve olduka zengin f lo ra

a y n a k l a r igeren ok s a y d a ekoloj ik blge i l e bu blgelere d a l m l i ' 2 , 5 ' n : . ' " on d o l a y n d a bal a r s kolonis i b u l u r m a l d a d r . Du kolonilerden o l u a n y a k l a k 5.000 tan bal ret imi i l e ( l ) l k e n i " , Dnya lke le r i s r a l a m a s n d a nemli b i rer a l m a l e t a d r . AllCak bu denli zengin kaynaklara k a r n , kovan b a n a d e n r'Galama bal verimi a s n d a n a ' c l i l e r i lke le r a r a s n d a lkemizin olduk-a [;Grilerde k a l d i ] ; u ; r l n e k t odir . Duna nodon olarak a r c l k t a henUz genotip o r u n u n u n z m l e n m e n i i J o l m a s gster i lmektedir (2,3).Asya k t a s u en eski a ' c l k iz ler ine r a s t l a n a llcemizde bulunan a l a r s genot ipler i Dlinya' da birgolr a r a t r c n n dikkat in i e k n i i J ve ince-l o n u i olup (4) gUnlnilzde A.D.D. ve Kanada' da Cizel ve kamu k u r u l u l a r n c a ye-& i t i r i l m e l e t e (5) , n g i l t o l ' e ' de iso Uzun y l l a r d a n ber i denenmektedir (6,7).)nya' da ekonomik [leEeri yetksek birka r k a r a s , d a g s t e r i l d i i halde kesin~ i r o n f l u l 1 d r l n a s y " p l n a d 2 i in r l e olarale henz ni te lendir i lmeyen (8) ,ancnk,

b a z a r a t r c l a r c a i e r i i n d e f a r k l r k l a ' dahi

i e r d i i be l i r t i -

1 , " (6) Anadolu a r s , morfolojik zel l ik ler i b a k n n d a n d e e r l e n d i r i l d i i n d e kafkas, nemipas, t t a l y a , Suriye ve K b r s a r l a r etk is inde f a r k l ekolojikk o u l l a r d a f a r k l y a p d a rnekler o l u t u r m u b u l u n m a k t a d r (2.3,4.9). TUrkiyelye t a l y a n , Kafkas ve Kamiyol a r l a ' m m i t ha l e d i l d i i konusundaki b i l d i r i e ( O ) l e a r J . l l daha s o n r a l a r y a p l a a r a : ; t r n a l a r n bu g r U d o r u l a n a d (4)ve b ir b a k a b i l d i r i t e ise B a t Anadolu' da t a l y a n a r s n n i t ha l e d i l d i i . fakat elde edilen m e l e z l e r : L kt huylu o l m a s nedeniyle de bu i l e m e sonv e r i l d i i bildiret lmeletedir ( l l ) . Du b i l d i r i l e r Ulkemiz a r l a r n d a k i f a r k l genotip rnekler inin daha ok d o a l e t k i l e r , i n sonucu o l u m u o l a b i l e c e i n i veya herhangi b ir r l e m etkis inde kalmadan d o a l seleksiyon sonucu blgeselk o u l l a r a u y n u ve ok zengin variyasycn gstermesi nedeni i l e de t e s a d ~ e n d i e r r k l a r a benzerl ik g s t e r m i o l a b i l e c e i n i g s t e r n e l e t e d i r . Herhangi bir"c o r a f i k r k ier is inde elwtip bulunu!]u ve o l u u m u i l e i l g i l i b i l d i r i l e : t ' ik inci g r n daha d o r u o l a b i l e c e i n i gstermektedir (8,12,13.14,15,16.17).

, Du nedenle lkemizde bulunan ve f a r k l ekolojile k o u l l a r a uylll!l sonuou bi rb i r inden gerek morfolojik ve gereIcse f izyoloj ik olarale f a r k l ze l l ik le r gste-ren cenotip c r u p l a r n ekotip olarak t a n m l a m a s daha d o r u ve yerinde ola-c a k t r . Ancale gUnUmlize d e i l , gelenolcsel olarale l c u z e y - d o @ anadolu blgesinina r l . l a r Kafkas i g n e y - d o u Anadolu blgesinin a r l a r is e Suri;y'e r k J . olarak


11/31

- 2 -

a n ; . l a l l l l l J . ve d i e r btUn yrelerdeki a r l a r ise Anadolu a r J . 8 olarsk kabul edil-L t i r . Nitelandirilmesi n a s l y a p l r s a y a p l s n elde bulunan materyal, ierisindeok

g e n i bir variyasyon

b u l u n m a s nedeni i le

y a p l a c a k J.81ah

a l m a l a r n gen ha-

~ z u n u o l u t u r m a k t a d r (2,3).Kendi ori j inal blgesinde d o a l seleksiyon sonucu o l u a n akotipler. a r c ekonomik i h t i y a c n a cevap verebilecek dzeyde o l m a d k l a r n d a n s l a h n sonucu

~ i 1 ham maddesidirler (16) g r , Anadolu a r s zerinde y a p l a n a l m a l a r so-~ c u , b u n l a r n saf olarak a r c l a r iin pratik bir d e e r e sahip o l m s d _ fakatrgun melezleme sonucu elde edilecek hibri t lerinin ok yksak performans gster-~ l e r i g r (6) i le u y u m a k t a d r . A y r c a ekotiplerin s l a h ~ d i l m e d i k l e r i srecee i t i r i l m e y e mahkm o l d u k l a r (8) da dikkste a l n d n d a lkemiz a r l a r n n ge-etik z a n g i n l i i n i korumak a m a c i le saf y e t i t i r i l m e s i ve ekonomik verim dzeyine- ,l a m a k a m a c i le r k l a r , akotipler ve hatlar a r a s melezlame i le hibr i t elde . e ~ i l -~ s i k a n l m a z grlmektedir.

Y a p l a c a k s l a h a l m a l a r n d a ele a l n a c a k ekotiplerin tm zell iklerinin;ilinIDesinin ve variyasyonun dllekate a l n m a s n n z o r u n l u l u u zerinde nemle durul-[ a k t a d r (6,14.16.18). ukurova blgesi k o u l l a r n d a lkemizin nemli r k ve ako-~ i p l e r i i le y a p l a n a l m a d a hemen hemen ele a l n a n tm zelllitler b a k l l D n d s n ge-i , i bir variyasyon g z l e n m i b u l u n m a k t a d r (:3)". Bu nedenle 'h'akya blgesi k O u l l a r iin en uygun genotipin belirlenmesi iin y a p l a c a k J.81ah a l : m a l a r n d a eleQ n a b i l e c e k s l a h metaryslinin neler O l a b i l e c e i konusuna : k tutabilmak s m a o ile bal verimi ve bunu i lgilendiren tm fizyolojik zell ikler b a k a m n d a n lkemizinInemli c o r a f l i t r k ve ekotipleri denemeye a l n m b u l u n m a k t a d r .

Bylece modeli ne olursa olsun yrtlecek s l a h a l m a l a r n d e zerindelurulacak zelllitler i le i lg i l i parametreler elde e d i l m i : o l a o a k t r . Ekotiplerin:endi orij inal blge k o : u l l a r n a uygun bir koloni faaliyeti ierisinde bulunacak-. a r (14,16.17,19) b i l i n d i i halde btn blgelerde y a p l a c a k J.81ah s l m a l a r n d a [enenmeleri, o blgede y a p l a c a k s l a h a l m a l a r n a variyaayan z e n g i n l i i suna-~ a n d a n ele a l n m a l a r uygun g r l n : t r . A y r c a genotip x evre interaksiY$u'hbir zaman nceden b i l i n e m e y e c e i n d e n (8) b ir blgede hangi genotipin daha uy-rm O l a c a n belirlemek iin o k o u l l a r d a denenmesi gerekmaktedir.' Bu g d m a pelirti len

g r : l e r n d a , Trakya blgesi iin en uygun genptipin belirlenmesi

~ n a a i le uygulanmaya k o n m u ve y a p l a o a k J.81ah g a l : m a l a r n n b a : l a n g c n o l u : ~ u r a c a k : e k i l d e p l a n l a n m t r .


12/31

--- 3 -

MATERYAL VE METODBu a r a t r m a d a lkemizin r k olarak bilinen Anadolu a r s (Apis melliferq

~ t o l i e a ) i le Kafkas a r s (Apis mellifera eaueasiea) ve Anadolu a r a s n n bir -irinden olduka .uzak ve f s r k l ekolojik blgelerde uyum g s t e r m i ik i ekotipilan Trakya ve M u l a a r l a r f a r k l gruplar olarak ele a l n m l a r d r . Bylece lke-izin merkezi Anadolu a r s i le k u z e y - d o u , g U n e y - b a t ve k u z e y - b a t blgelerininr l a r denemeye a l n m o l m a k t a d r . Gerekte lkemizin drt k e s i de f a r k l r k eya ekotiplere sahip o l m a s n a k a r n g U n e y - d o u yresinin a r s olan Suriye a r s A-pis mellifera syriaea) gerek s r a i l ' d e k i durumu (20) ve gerekse lkemizdeki okU U k p e r f o r m a n s (3) nedeniyle bu denemeye a l n m a m t r .

A r a t r m a materyalini o l u t u r a o a k r k ve ekotiplere a it koloni g r u p l a r n ~ u t u r m a k zere yresinde d l l e n m i a y n y a t a ve gen.ana arilar 1985 y l ilk-( a h a r n d a ana kolonilere v e r i l m i ve 1985 y l y a z n d a kOlonilerin, verilen ana~ l a r n a it O l d u u genotipe d n m s a l a n m t r . Trakya grubuna a i t materyalinina a r l a r , 1984 y l n d a T r a k y a ' n n e i t l i yrelerinden derlenen kolonilerden1985 y l bahar a y l a r n d a y e t i t i r i l m i ve d o a l o l a r a k d l l e n m i l e r d i r . Bu grubun[resinde dllenmesinden sonra Kafkas(rkiye K a l k n m a V a k f ' n d a n d l l e n m i turacak materyal ise Fethiye A r c l k

ve Anadolu g r u p l a r n O l u t u r a c a k ana a r l a r olarak g e t i r t H m i t i r . M u l a grubunu o l u retme s t a s y o n u ' n d a n s a l a n m t r . Byleoefenema g r u p l a r n n herbiri 15 koloniden o l u m u t u r .

1985 y l s o n b a h a r n d a btUn koloniler a y n lokasyonda rastgele d a t l a r a k l e r l e t i r i l m i ; koloni populasyonu, kuluka v a r l , besin madde d u r u m l a r ve d i e r lm zellikleri b a k m n d a n o l a b i l d i i n c e e i t l e n m e y e a l l m ve deneme b a l a t i l , t r . Denemenin sonbaharda b a l a t l m a s n a k a r n uygulanacak testler le k o l o n i l e r i l a l n olumsuz ynde etkilememek a m a c i le , r a k a m l a r n t o p l a n m a s n a ilkbaherda) a l a n m t r .

Koloniler deneme svesince blgenin a s l nektar a k m n s a l a y a n a y i e i Helianthus aunuus) a l a n l a r n d a t u t u l m u t u r . Bir blge iin en uygun genot,ipinelirlenmesinde yresel k o u l l a r s uygun b ir a r c l k izlenoesi uygulama z o r u n l u l u u i l i n d i i n d ~ n (21,22) a l m a , tm i le blge k o u l l a r n a uygun bir izlence ieri-inde y U r t l m t r . '


13/31

- 4 -A r a t l l ' m a d a ele a l n a n zel l ik ler : Ana arJ. ve kolani y a a m a gUoU. kolani

populasyonu g e l i i m i . kuluka e t k i n l i i , o u l e i l i m i , u u e t k i n l i i . h r J . U l : . k ve bal ver imidir .

B ir Y J . l l : . k deneme sUreci ierisinde len ana arJ. s e Y J . l a r n d a n y s r a r l m J . larak g r u p l a r n ana arJ. y a a m a gUcU, snen kolani s a Y J . l a r n d a n yararlanJ.larak dakolani y a a m a gUc b e l i r l e n m i t i r (3) . G r u p l a r n i s t a t i s t ik bakJ.mdan k a r J . l a t J . r J . l m a s n d a i se l O i - K a r e b a J . m S J . z l : . k t e s t i u y g u l a n m J . t r (23).

Kolani populasyonu g e l i i m i her gruptan rasgele sei len 7 ' e r kolonide21 gUn a r a l : . k l J . kontrollerde belir lenen arJ.1J. ereve s a y l a r J . i l e b e l i r l e n m i t i r 0 .22 ,24 .25) . KulUllka e t k i n l i i n i n belir lenmesi i in her gruptan rasgele5 'er kolani s e i l m i t i r ~ Bu kolonilerde 21 gUn a r a l : . k l a r l a kulUllka alanlar]. 01. U l m U ve PUOHTA yntemine gre cm2 oinsinden h e s a p l a n m J . t l l ' ( 3 . 2 ~ ) , O u l _ e i l imi y l boyunca 1 haf ta a r a l : . k l a r l s belir lenen a : . k ve kapalJ. ana a r gzU s a y larJ. i l e b e l i r l e n m i ve o l u a n ana arJ. gzleri her kontrol sonucunda k e s i e r e k a l J . n f f i J . t r (3 .27) , U u e t k i n l i i n i n bel i r lenmesi i in e i t l i zamanlarda fakatbUtUn kolani ler aynJ. anda olmale Uzere 1 dakikada u u a giden arJ. s a y J . l a r n n me-kanik e l sayacJ. i le aayJ.lmasJ. yntemiyle b e l i r l e n m i t i r (3 .28) . H l l ' n l J . n be-l irlenmesinde e i t l i zamanlarda ve yine bUtUn kolonilere aynJ. anda uygulanmakzere 1 dakika sresince e i t lUde h a z r l a n m J . s iyah bez toplara sokturma yn-temi u y g u l a n m J . t J . r (3 p 25 ,29.30) . Toplar zerindeki i n e s a y l a r J . h l l ' m l : . k lUsUolarak k u l l a n J . l m J . t r ~ Bal verimi, kolonilerin kendi gereksinimleri d J . m d a ba l -l : l : t a depoladJ.klarJ. bal miktarJ. i l e b e l i r l e n m i t i r (3 ,27) . Y a a m a gUcU d J . n d a k i tUm ze l l ik le r bakJ.mJ.ndan g r u p l a r n i s t a t i s t ik bakJ.mdan k a r J . l a t l l ' J . l m a s J . teaadU!parse l ler i deneme desenine gre uygulanan varyans anal iz i i l e y a p J . l m J . (23.31).g r u p l a r n bi rb i r i i l e f a r k l J . 1 J . n n belir lenmesi amscJ. i l e Dunoan t e s t i uygulan-m J . t r (31)'.

BULGULAR1 . Y a a m a GUcUDenemeye Kafkas 14. M u l a 14, Anadolu 13 ve Trakya I I kolani i l e b a l a m J .

b u l u n m a k t a d r . Bu gruplarda YJ.l boyunca e i t l i nedenlerle ana arJ. lUm oranlarJ.Kafkaa' ta % 42.86; M u l a ' . d a % 42.86; Anadolu'da 46.15 ve Trakya'da % 36.36olarak s a p t a n m J . t r . YapJ.lan l O i - K a r e B a J . m S J . z l J . k s n a l i z i sonucu bulunan x 2 = 0.241d e e r i % 5 gUven e i i n d e i s t a t i s t ik bakJ.mdan nemsiz b u l u n m u t u r .


14/31

- 5 -A y n gruplarda y l boyu koloni lUmleri a s n d a n yapilan d e e r l e n d i r mede lUm o r a n l a r s r a s i le Kafkas'ta % 35.71; M u l a ' d a % 2 8 ~ 5 7 1 Anadolu'da. %38.46 ve Trakya'da % 36.36 olarak

b e l i r l e n m i t i r . Y a p l a n Khi-Kare

B a m e z l k analizinde x2 '" 0.333 olarak b e l i r l e n m i olup, bu d e e r %5 gUven e i i n d e n e m s i z b u l u n m u t u r . Bulgular gerek ana a r ; . ve gerakse kolani y a s m a ' gUoUb a k m n d a n belirlenen olUmlerin gruplara b a m l o l m a d n gstermektedir.

2. Kolani Populasyonu G e l i i m i Kafkas ve M u l a g r u p l a r n d a 8, Anadolu ve Trakya g r u p l a r n d a 7 kolon:!.denemeyi t a m a m l a y a b i l m i t i r . BUtUn gruplardaki kolon:!. s a y s n e i t l e m e k a m a o

i le Kafkas ve M u l a g r u p l a r n d a n rasgele seilen birer kolani d e e r l e n d i r m e d b r a k l m t r . ' Bylece her gruptan 7 adet koloninin 21 gUn a r a l k l dnemlerdeo l u t u r d u k l a r a r l ereve s a y l a r o r t a l a m a l a r izelge l ' d e bu ortelam&laragre dUzenlenen ergin a r g e l i i m i y n e l i n l e r i ise e k i l l 'de g a t e r i 1 m i t i r ' ~ '

izelge 1. G r u p l a r n A r l ereve S a y l a r O r t a l a m a l a r .

Gzlem G R U P L A R (n '" 7)Tarih:!' Kafkaa M u l a Anadolu TrakyasiC - siC siC - siXi Xi X i X i

11.4.1986 7.6 i 0.98 7 ~ 4 i 1.72 4.0 i 0.82 4 ~ 6 i 1'.132.5.:L986 9.7 i 1.60 9.6 i 2.15 5.6 i 1.51 5 ; ~ 9 i 1.2123'.5'.1986 1 3 ~ 6 i 2.99 14.6 i 3.60 8.4 i h40 8 ' ~ O i 1.6313.6.1986 15.4 i 4.08 18.4 :!: 3.74 11.4 :!: 2.99 1 l ' ~ 4 :!: 1';994.7.1986 14.1 :!: 4.38 20.3 :!: 3.82 17.6 4.20 16.1 + 3.13-25.7.1986 20.3 i 5.71 23.7 :!: 3.15 22.3 t 3.77 2J1a t 3.24

1 S - ; . , 1 9 8 6 13.'4 t 2.44 16.0 + 3.00 13.0 t 1:.41 12'.6 + 1.99-5.9.1986 7.7 :!: 0 ~ 9 5 8.7 t 1'.89 6.7 t 1.25 4 ~ 3 t 2 ~ 2 1 26"9a986 3.9 t 0.69 .... 6.0 :!: 1 ~ 7 3 4.6 :!: 1'.72 2'N t 0.7917.10.1986 2.6 :!: 1.13 4.0 1.15 2.9 t 0.90 2.,CL 0.;;38


15/31

Hr r . t:l.alr r .

[pot[ilo>H

..:

iLC

25:1.,:.,

IliIri. ii. L---

1 -1"II i !, L r 20 g i l 4 , ~ , ~ ~ ~ l ~ ' ~ i , , it : :1

15

I, ; ,i,ii - - 1, ; l l w ~ \ 4 I j # i l - : + i ' 4 i iii i ii i"I: il' i " '

ii iili

1111 il!i l i .

i I i !!, :

10

5

O

't ' ,, i 'ii i! il ' iI!il i l iI",H

' i i! i:I!-lT "i. 11iii ii,., tli. , r''i ' 1"" i: ! l' ! i; ,

11/4

;1 I i!;i '.jl",

1.",

" , : ,i! 'C'!'!,i:: ,.ii"'111:i, 'I!

1":j,i ' ii,i i .2/5

- 6 -

I . ' ~ . " " " ItWlllWIU: 1-i

';ri,.i .1i: '

,:11 ii i W < i i !I I l l J l

,'< ', ,? i

it

. . , ~ . . ~ . i: ! :. 'i " i i H n ~ l 1 f : 1 i ' , !1: . i I,

. ' , , : ! " " "c: ' ,I ' 'H, l ;:1 1 iii I ; ii "':' ""'"'1,;;\, ;""1"

.d !..'j .. T l ' LT

',.11 r, .

, i " , - . :

~ ~ ' ~ " m'' ~ ' i " l l i " ~ i i l ~ " ' " ili' ~ i i ' ,,' ; ~ " "ill';~ ; : ' i ' ~ ' I: ~ " : ~ ",.,1.' ""w'" " ' ~ : ' I " " ' * ' " '1''.'lT".!.f!X17+I"F.i+f': 1!! : r ! ~ ::;-: :;:: ::'"' :::: : ' : i ':;: i i i :: - _"'_ Li: 'I',',:. iii iii ' ' ' ' ",' i' 1'1':1",'1';" ; I ' , II'.: " " i l ' 'ii, '1." ,': i [: : , : !:" :1: : r l-I!. i l",'I" , "'."'.' i i '.' ,, : LLL i, .,.:. 1"" ii' I i ' , 1.1, i , i'" li";,, :i: .. '''; ' I l i i , . , ,.""" ' I i i " ; ; " H . ""''''''i' 'I i . ";,!:.Jl:..l- Li: '):I:,:.:I::i ' i i l:::!!;:! "ii' ,:!, " ' ; I iii! . i ! 'i i ': 'm 'L!I} ii,: ..... " " ' W I i ii i :1 ii;: i:: . : ~ L ' i L : .11: , n ~ '" # l f m l : 1 1 H H f l H m m l .. ': : i ! i l i 1: I F":! "';! , . ; ' i I : H : i ii!: i .. ;. . ' 1 "1 : ;1 l'l'H23/5 13/6 4/7 25/7 5 / 8 5/9 26/9 17/10

G Z L E l I T A n H L E R (1986) e k i l . . G r u p l a r n Kolon! Populasyonu G e l i i m i B a k m n d a n Ynelimler:!,,_


16/31

- 7 -

Gzlem y a p l a b i l e n sezon boyunca 21 gn a r a l k l 10 dnemde kolonilerdebelir lenen a r l ereve s a y l a r t o p l a m l a r n a variyans ana l iz i u y g u l a n m 'vebunun sonucunda gruplar k o l o n L p o p u a s y o n u g e l i i m i a s n d a n %.1 gven e i i n d e f a r k l b u l u n m u t u r . Uygulanan var iyansanal iz i s o n u l a r izelge 2 'de v e r i l m i t i r . izelge 2. A r l ereve S a y l a r T o p l a m l a r n a GreVariyans Nnalizi S o n u l a r .

:1.Variyasyon K a y n a k l a r S.D. leT, K.O.Genel 27 13669.25 -Gruplar A r a e 6572.97 2190.99* li 'Gruplar i 24 7096.28 295.68

Gruplar a r a s n d a k i f a ~ k l l belir lemek i in uygulanan Dunoan t e s t is o n u l a r n a gre kolani populasyonu g e l i i m i a s n d a n M u l a i l e Anadolu veKafIcas a r a s n d a k i fark 1 gven e i i n d e ve T r a c y a i l e Anadolu arasJ..+ldaki .fark is e % 5 gven e i i n d e nemli;Kafkas i l e Trakya ve Anadolu, M u l a i leTrakya arasJ.ndaki farlc i s t a t i s t i k olarak nemsiz b u l u n m u t u r ,(izalge 3).

i , e l g e 3. G r u p l a r n Kolani Populasyonu G e l i i m i B a k n n d a n F a r k l l n ' Belirlemek z;ere Uygulanan Duncan Test i S o n u l a r . GruplarM u l a ii! =128.71

rrakyait =111.29(afkas::il: = 96.43 ii i LIi) P


17/31

- 8 -

3.Kuluka E t k i n l i i

Deneme g r u p l a r n d a n rasgele seilen 5'er koloniden 21 gn a r a l k l 10dnemde belirlenen lruluka a l a n l a r o r t a l a m a l a r Qizelge 4!te ve bu ortalamala-ra gre dzenelenen lruluka e t k i n l i i ynelinileri ise e k i l 2' de gaterilmektedir.

Qizelge 4. G r u p l a r n Kuluka A l a n l a r ' r t , a l a n a s .

Gzlem Gruplar (n=5}'Tarihi Kafkas v u l a Anadolu Trakya

~ ' : ! : S x " + S' - - + S - - + -x.,.. ,X4 X - X X - S xLL. 4 .1986 1113.9 + 598.67 +3386.5 :: 358.96 1796.2 t 446.35, , 3051.5 :!: 532.062.5.1986 1765.1 + 3857.7 t 0 9 3 . 8 8 + ;3664.5 t 620.30- 350.12 1883.1 - 361.70,

23.5.1986 2484.4 + 680.45 3486.0 :!: 745.31 2263.9 :!: 623.41' 3363.0 :!: 1076.90-13.6.1986 +3923.7 - 9A2.63 5514.3 :!: 1722.9 3402.6 :!: 1014.3< 2798.7 :!: 243.264.7.1986 2628.9 :!: 761.58 2996.7 :!: 781.28 2536.0 :!: 548.23 ' +2684.9 354.77

25.7.1986 2342.3 :!:: 409.80 2346.1 t 674.34 1562.7 +- 214.12 2026.7:!: 137.0315.8.1986 1407.3 :!: 238.70 1853.6 :!:247.13 608.5 :!: 184.91 1699.9 t 99.74

5.9.1986 555.9 +- 761.37 1193.6 +6- 182.4 281.1 +- 144.22 1044.5 t 49.7026.9.1986 44.4.4 +- 258.50 1074.7 + 428.05 126,2 -.!: 120.62 208,1 :!: 107,641 7 . 1 0 . 1 9 8 6 -, - - - - - - -

Belir t i len tar ihte hibir k o o n i d e kulukaya r a s l a n m a m t r .


18/31

d5000 .F.7lT.:. I,

i, ,l' + 'ii ; ii

4000

O 11/4 2/5

- 9

'i:!

23/5 13/6 4/7GZLEliI T A R H L E R

.. ~ '-ri 1- i L,;' , ,.1: ,-,.

25/7(1986)

15/8

:' , +'

5/9 26/9

e k i l . 2. Gruplarlon Kuluim E t k i n l i i B a l e J . : . n d a n Ynel:;1'mler1;

. : .

17/10


19/31

- 10 -

G r u p l a r o l u t u r a n kolonilerin 21 gn a r a l k l a r l a llen kuluka alan-l a r t o p l a m n a uygulanan variyans analizi sonucu, g r u p l a r n kuluka e t k i n l i i a s n d a n %1 gven s n r l a r e i i n d e birbirinden istat ist ik olarak f a r k l o l d u k l a r b e l i r l e n m i ve variyans analizi s o n u l a r gizelge 5'te v e r i l m i t i r .

gizelge 5. Kuluka A l a n l a r T o p l a m l a r n a Gre Variyans Analizi S o n u l a r . Variyasyon K a y n a k l a r S.D. K.T. K.O.

Genel 19 4 9 3 0 6 6 4 . 0 -Gruplar a r a s 3 36 47>41711. 5 121580570.5l f l fGruplar i i 16 128368952.5 8023059.5LU!) P


20/31

- II -

4. O u l E i l i m i Her gruptan rasgele seilen 5'er kolonide deneme a U r a s n c e belir lenenal-k ve kapall. ana a r g z l e r i n m t o p l a n m a s sonuou elde ed;l.len o u l gzleri

s a y l a r s r a s i le ortalama Trakya'da 104.6 + 85.79 ; M u l a . ' d a 95.4 + 70.33- -Kafkas'ta 38.8 t 36.88 ve Anadolu'da 30.4 t 17.90 olarak b e l i r l e n m i t i r . Grup-lar ortalamalar b a k m n d a n f a r k l b u l u n d u k l a r halde uygulanan variyans analizisonuou bu fark is ta t is t ik b a k m d a n % 5 gUven e i i n d e nemsiz b u l u n m u t u r (izelge7). Ortalamalar a r a s n d a nemli gibi grlen f a r k l l n is ta t is t ik olarak nemsiz b u l u n u u , o r t a l a m a l a r n standart h a t a s n n yksek o l u u n d a n da a n l a l a b i l e c e i gibi gruplar ierismde ok az s a y d a k i kolonide belirlenen a r d e r e c e d e ykseko u l e i l i m i n d e n k a y n a k l a n m t r . Genel d e e r l e n d i r m e d e gruplar a r a s n d a b ir farkb u l u n m a m a s n a k a r n herhangi ik i grup a r a s n d a k i f a r k n is ta t is t ik olarak nemliolup o l m a d n belirlemek zere uygulanannemli o l m a d a n l a l m t r (P) 0.05).

Duncan testisonucunda da f a r k l l n

izelge 7. ( f r u p l a r n O u l E i l i m i n i Belirlemek zere Uygulanan VariyanaAnalizi S o n u g l a r . Variyasyon K a y n a k l a r S.Do KoT o K.O.

(fenel 19 78330.2 -(fruplar a r a s 3 21773.8 7257.93(frupler i 16 56556.4 3534.78P) 0.055. U u E t k i n l i i Y l boyunca her gruptan rasgele seilen 5'er kolonide uygulenan tes t lersonucu elde edilen toplam uan a r s a y l a r o r t a l a m a l a r gruplara gre s r a S i le

M u l a ' d a 1063.6 + 196.13 ; Trakya'da 956.8 + 126.83 i Anadolu'da 940.0 + 51.98 ve- - -Kafkas'ta 873.2 t 116.55 olarak b e l i r l e n m i t i r . ( f r l d gibi M u l a grubu tmdnemler ele a l n d n d a u u e t k i n l i i b a l a m n d a n son s r a y alan Kafkas grubunaoranla stn b u l u n m a s n a k a r l k uygulanan variyana analizi sonucu g r u p l a ~ ara-s n d a k i f a r k l l n i s ta t is t ik b a k m d a n n s n l i o l m a d (P) 0 ~ 0 5 ) b e l i r l e n m i t i r (izelge 8).


21/31

- 12 -

Herhangi ik i grup a r a s n d a k i f a r k l l belirlemek a m a c i le uygulanan Duncantes t i sonucunda da hibir grubun d i e r l e r i n d e n i s ta t i s t ik b a k m d a n nemli b irf a r k l l k g s t e r m e d i i s a p t a n m t r (P>0.05).

izelge 8. G r u p l a r n U u E t k i n l i i n ~ . B e l i r l e m e k Uzere Uygulanan VariyanaAnalizi S o n u l a r .

Variyasyon K a y n a k l a r S.Do K.T. K.O.:Genel 19 376894.95 -Gruplar a r a s 3 93546.55 31182.18Gruplar i i 16 283348.40 17709.28

6. H r n l k Gruplardan rasgele seilen 5'er koloniye e i t l i zamanlarda uygulanan

h r n l k tes t ler i sonucu elde edilen tcplam i n e s a y l a r o r t a l a m a l a r grup-lara gre s r a s i le Trakya'da 100.6 t 42.30 ; M u l a ' d a 99.0 t 31.85 ; Kafkas'ta66.2 ! 28.01 ve Anadolu'da 61.6 ! 28.47 olarak

b e l i r l e n m i t i r . G r u p l a r n i s ta-

t ist ik olarak k a r l a t r l m a s iin uygulanan variyans analizi sonucu izelge9'dan da a n l a l a c a gibi gruplar a r a s n d a k i f a r k l l 1 l l %5 gven a n r l a r e i i n d e nemsiz O l d u u s a p t a n m , uygulanan Duncan t e s t i sonucunda da gruplar-dan hi biris inin d i e r l e r i n d e n i s ta t is t ik olarak nemli derecede f a r k l olma-d a n l a l m t r (P) 0.05).

izelge 9. G r u p l a r n H r n l k A s n d a n K a r l a t r l m a s i n UygulananVariyans Analizi S o n u l a r .

Variyasyon K a y n a k l a r S.D. K.T. K . O ~ Genel 19 24098.55 -Gruplar a r a s 3 6503.35 2167.78Gruplar i i 16 17595.20 1099.70


22/31

- 13 -

7. Bal VerimiHer gruptan denemeyi tamamlayan 7 ' e r koloninin y l boyu bal ver imler i

o r t a l a m a l a r gruplara gre s r a s i le Kaflcas' ta 2 9 ~ 9 7 1 :!: 7.797 Anadolu'da24.857 + 8.545 i M u l a 'da 23.171 + 7.721 ve Trakya 'da 19.529 + 4.067 kg olarak- - -b e l i r l e n m i t i r . Uygulanan Variyans ana l iz i sonucu gruplar a r a s n d a k i f a r k l l n i s t a t i s t ik olarak nemsiz o l d u u (P ) 0,05) a n l a l m ve sonular lizalge 10 'dav e r i l m i t i r .

lizelge 10 . G r u p l a r n Bal Verimi A s n d a n K a r l a t r l m a s i n Uygulanan Variyans Analizi S o n u l a r .

Variyasyon K a y n a k l a r S . D ~ J r . T ~ K ~ O . Genel 27 1655.24 -Gruplar a r a s 3 395.43 131.81Gruplar i i 24 1259.81 52.49

P) 0.05

.

Uygulanan Variyans ana l iz i sonucu gruplar a r a s n d a k i f a r k l l n i s t a t i s -t ik b a k m d a n nemsiz (P) 0.05) b u l u n m a s n a k a ' l k (lizelga 10) g r u p l a r n bi rb i r ii l e k a r l a t r l m a s a m a c i l e uygulanan Dunoan t e s t i sonucu Kaflcas grubununTrakya grubuna oranla 9& 5 gven e i i n d e is ta t is tJJc olarak daha yUksek bal ver -d i i s a p t a n m t r (lizelge ll). Bu durumda, Kafkas ve Trakya a r a s n d a be l i r l en inbu f a r k l l i ! i ; n genel v a r i y E m s etkileyecek dzeyde o l m a m a s nedeni i le uygulananvar iyans analizinde gruplar a r a s n d a i s ta t i s t i lc bakJlndan nemli b ir f a r k l l k bul u n a m a m t : . r .

lizelge ll. G r u p l a r n Bal Verimi A s n d a n F a r k l l n i B e i r l e m e k zare Uygulanan Duncan Tes t i S o n u l a r . Trakya M u l a AnadoluGruplar x=19.529 x=23.171 x=24.657

Kaflcas i ..29.971 10. 442x e.600 5,.114Anadolu

x = 2 4 ~ 6 5 7 5.326 1'.666 -

M u l a x=23.171 3.642 - -x) P (0 .05


23/31

14 -

Gerek ana a r ve gerelrse kolani yaaama gc b a l o n d a n gJ.'uplar a ra s n d a i s t a t i s t i k b a k m d a n nemli b ir farlc b u l U l l ! l 1 m t r (P ) 0 ,05) . I]ule\ll'ovablGesi k o u l l a r n d a yrtlen g a l m E l C l a (3) ise ana a r y a a m a gc b a k . m n d a n Gruplar a r a s n d a i s t a t i s t i k i b a k m d a n nemli b ir fark b u l u n m a m a s n a k a r j l k , ; r u p l a r , lceloni y o " a m a {;C baklLundan nemli derecede f a r l e l : . (P


24/31

- 15 -

mel,tedir. F a r k l : . ekolojiden gelen a r : . l " l ' l l l benzer b ir ynelimle 13/6 dnemindeen s t d e e r i o l u t u r m a l e r s l c a r , , : . l : . k Tralcya a r : . s bu p e r f o r m a n s : . gster -meden 25/7'de hemen

h e a n a y n dzeyde p o p u l a s y o m u l a ; ; m a s : . olduka farlcll.b ir durum o l u t l U ' m a l c t a chr. A y r : . c a Trakya a " : . s : . U u l a a r : . s : . gibi i lkbahardayksek b ir lmlul,a e t k i l l i t t i gstermektedir . Deneme s : . r a s d a gzlenen nemlib ir zelll lcte . l u ; l s a r : . s : . n ayiail i dneminde e o : . r : . d e " e c e d e pal len depola-n a s : . d : . r o Bil indi l i i gib i bu ekotip kendi l c o g u l l a r d a bu dnemden sonra, pal lenb u l a m e d : . : . am a l a n l a r d e t u t u l m a k t a d : . r . Bu nedenle l l u l a arl.8l., a y i e i d e bol b u l d u u poleni clepalayarek gem dnemine l a z : . r l : . l c l : . [ ~ i r m e e i l i m i g s t e r m i ve or i j i a l blcesindoki kogullara uymaya a l : . g n : . t : . r , Bu durum daha nce y a p : . lan b ir a r a t : . r a d a cla b e l i r t i l d i i gib i (19) ekot ip ler hangi k o u l l a r a gtr-lr lerae g t ' U l f J n l e r uyum gs t e r m i oldulclarl. yresel k a u l l a r a uygun b i re i l i m ieris inde b u l u o c a l ; ; : l a r n 1 3 s t e - ' m o k t o d i r .

0 i 3 - l e i l i m i a ; : . s d a n gruplar , u a s : . n d a bir f a r k l : . l : . l c b u l u n m a m a s : . (p) ' 0,05)daha nce ulelU'ova l c o g u l l a ' d a yrtlen g a l : . m a (3) i l e u y u a n b ir sonutur ,Bu durLUn denemeye a l : . n a n btn g8not ip ler in o . l e c i l i m i i nleme a l : . m a l a r a uyum gstere bi le l ikler ini k o n : . t l a n a k t a c l u ' o

U u ] e t k i l i [ ; i b a k D E l i d a n /3ruplar a r a s d a i s ta t is t i lc b a k : . n d a n nemlib ir f a r k l : . l : . l : b l l U 1 m n : ; h r (P) 0.05) o D a l a nce yapi lan a l : . n a d a (3) y i lboyu u u etkinliU;i b a k l l i l d a n gruplar : u ; a . Anadolu, !;larmara ve Ka:flcas ola-rak s : . r a l U l l l i 1 : . ve : 1 l ' : : l a r l l l C l a l d fark i s t a t i , r ~ l l c o l a r a C nemli (P


25/31

- 16 -

Kafkaa ancak Trakya a r s n a tercih edi lebi l i r dUzeyde b u l u n n u t u r . Daha nceyri:itiUen a l m a d a (3) M u l a a r s en yksek bal verimini g s t e r m i , yaz sonu. dnemi d n d a da Kafkas a r s b u n u i Z l e m i t i r . Bu durumda Kafkas a r s i inson derece y a b a n c bir durum olan yaz sonu a r s c a k l a r d n d a K a f k a s ' n ukurova Blgesinde ilcinci o l d u u gri:ilmektedir. Bu a l m a d a ise Kafkas bir inci .M u l a ise ikinci s r a y a l m t r . Bu durum tUm ekolojiler iin saf y e t i t i r m e d e Uzerinde nemle d u r u l m a s gereken ma teryalin Kaficas r k i le M u l a Ekotipi ol-d u u n u gstermektedir.

A r a t r m a sonucunda i lg iy i eken b a k a bil.' nokta da gerek bu a l m a d a ve gerekse noeki a l m a d a (3) denemenin y t i r U t U l d i : i i : i k o u l l a r a a l k n ekotip-lerin kendi yrelerinde bal verimi a s n d a n sonunou o l m a l a r d r . Bu durum"ekotipler s l a h edilmedike d e i t i r i l m e y e mahkUmdurlar (8)" g r n U n d o r u l u u n u da ortaya k o y m a k t a d r . SONU ve N E R L E R

Gerek kuluka retimi ve gerelese O l u t u r a b i l d i i populaayon olsU bakJ.-I D J . l d a n 3. s r a y alan Kafkas r k J . n J . n istat ist i le b a k I l l d a n f a r k l b u l u n m a m a s n a k a r n bal retiminde 1. s r a y a l m a s bu genotipin zengin kaynaklardan dahaok y a r a r l a n a b i l d i i n i veya dil U Z l l i l u u (16) nedeni i le a y i e i n e daha okuyum g s t e r e b i l d i i n i ifade etmektedir. A y r c a koloni populasyonunun ytiksel-t i lmesi durumunda bu grubun daha yksek bal v e r e b i l e c e i (33) k o l a y l k l a anla- l a b i l m e k t e d i r . Bu zellileten y a r a r l a n l a r a k saf y e t i t i r m e konusunda aeile-bilecek genatipin Kafkas a r r k o l m a s gerekmektedir.

Ancak saf y e t i t i r m e d e uygulanacak s e l e k s i y o d a ele a n a c a k zellikd o r u d a n bal verimi o l m a m a l d r . nk bal veriminin k a l t J . m derecesi 0,23 d-zeyinde yani olduka d U k b u l u n m u ve ok l e a r m a J . k b ir zellik olanak ni te-l e n d i r i l m i t i r (8). Bunun yerine k a l t J . m derecesi daha yksek olan kuluka Ure-timi ele a l n a r a k populasyon dzeyi ykselt i lebil ir ve bylece kafkas grubundabal verimi a r t t r l a b i l i r . Ancak herhangibir populasyanda seleksiyon uzun sreu y g u l a n r ve a l c r a b a l y e t i t i r m e darecesi d U k dUzeyde tutuluraa b a a r l ol-m a k t a d r (8, 17).

Bu nedenle saf y e t i t i r m e ve seleksiyon i le elde edilecek b a a r dUzayis n r l O l a c a n d a n genotipik y a p y i y i l e t i r e c e k a l m a l ~ r daha ok hibr i to l u u m u zerinde y o u n l a m a l d r . Hibrit o l u u m u gerek r k l a r a r a s ve gerekseakraba hatlar a r a s melezleme i le elde edilebilmektedir (7.8,12.15,16,33,34)';'Anadolu a r s n d a y a p l a n melezlemaler sonucunda da ok yksek b:j.r dl verimieJ.de e d i J . 1 u u l w u u l d d r (G) . Y U j l l u \ l U l ( j u l " r d u r k l a r u r U C molozJ.omo-lerden ok ekotipler ve akraba hatlar a r a s melezlemelarden daha iy i sonulara l n m b u l u n m a k t a d r (13,16).


26/31

- 17 -

Akraba h a t l a r n OlU(jWllU s r e s n d a :c el eles iyon renk ve huy gibi birey-le rde ortaya : . ] w n ve ka l i t a t i f olan lwralcterlere gre y a p l m a l d U ' (35).Hibri t o l u t U l l u il}in melezlenacak hat la r bu karaleter ler b a k m n d a n b i r b i ' i n i n t o m t e r s i o l n o l d ' . r n e i n siyah x s a r ; uzun boylu x k s a boy lu ;iy i huylu x letU huylu Gibi (33). A k r o b a h : t l a r o r a s melezlemade hetarosis_GrUlmeyen d u r w a r d a ise "Tok ' . I ! a : ' o f l S e e k o i y o n " {Recurrent Seleet ion)yntemi u y g u l a u a l d U ' (17).


27/31

- 18 -

ZETTrakya Blgesi k o u l l a r i in en uygun bal a r s genotipinin be l i r len-

mesi a m a c i le yrtiilen bu a l m a d a , Kafleas (Apis mell i fera caucasica) veAnadolu (Apis mell i fera anatal ica) r k l a r i l e Anadolu r k n n M u l a ve Trakyaekot ipler i ana a r ve kolani y a a m a giicii, lealani populasyonu g e l i i m i , knlukae t k i n l i i , o u l e i l i m i , u u e t k i n l i i , h r n l D e ve bal verimi a s n d a n k a r l a t r l m l a r d r .

Genotip g r u p l a r n n ana a r ve kolani y a a m a giicii, o u l e i l i m i , u u e t k i n l i i ve h r n l l l i b a k m n d m a r a l a r n d a k i fark i s t a t i s t i k b a k m d a n nemsiz(P ) 0.05) b u l u n m u t u r .

Koloni populasyonu g e l i i m i ve kuluka e t k i n l i i b a k m n d a n grup la r .M u l a , Trakya, Kafleas ve Anadolu e k l i n d e s r a l a n m l a r d r . Kolani populasyonug e l i i m i n d e M u l a ' n n i i s t i i n l i i i . i Anadolu ve Kaflcas 'a gre i s t a t i s t i k b a l c m d a n nemli (P (0.01) fakat Trakya'ya gre nemsiz ep) 0.05);, T r a k y a ' n n AnadOlu'yaf a r k l l nemli (P (0.05) fakat d i e r f a r k l l D e l a r i s t a t i s t i ko l a rak nemsizb u l u n m u t u r (P> 0.05). K u l u k a e t k i n l i i n d e M u l a ' n n f a r k d i e r tUm gruplar-dan ( P ( o . o ) ; T r a k y a ' n n f a r k Anadolu ( P ( o . o ) ve Kaflcas'tan (P(0.05) i s t a -t i s t ik b a k m d a n nemli b u l u n m u t u r .

Kaflcas, Anadolu, I l u l a ve Trakya g r u p l a r n n ortalama bal ver imler i s r a s i l e 29.911 :t 7.797 ; 24.857 :t 8.545 ; 23.171 :t 7.721 ve 19.529 :!: 4 ~ 0 6 7 kg olarakb e l i r l e n m i t i r . G r u p l a r n i s t a t i s t ik olarak k a r l a t r l m a s n d a is e y a l n z c a K a f l e a s ' n Trakya'dan f a r k i s t a t i s t ik b a k n d a n nemli b u l u n m u t u r (P (0.05) .


28/31

- 19 -S U J l l d A R Y SONIE IHVESTIGATIONS ON TIIE DETBRldINATION OF THE MOST SUITABLEHONEYIlEE GEHOTYFE FOR TIlRACE cmmITIOllS.

This s"cudy was eondueted on the most important Turkish Bee raeesand eeotypes in order to determine the most suitable honeybee genotype"fo r Tlu'aeG region. Caueasian (Apis mell i fe ra eaueasiea) and Anatolian

-(Apis mell i fera anatol iea) bee racos and I ' . l u l a and Thraee eeotypes ofAnatolian v e r e eompared on the fallawing eharaeter i s t ies : queen andeolony survival rate ,eolony population growth,brood rearing ae t iv i ty ,swarming t e n d e n c y , f o ' a g i n g aet iv i ty ,aggress iveness and honey yield .Differenees between a l l of the groups were found s t a t i s t i ca l ly ins ign i -f icant (P)0.05) the queen and colony survival rate,swarming tendeney,foraging a c t i ~ i t y an d aggressiveness.

'Ehe genotype sequenees were found as M u l a , T h r a e e , C a u e a s i a n and Anatolian fo r eolony population growth and brood rearing ac t iv i ty .Populat ion groVlth super ior i ty of m u l a was found s ta t i s t i ea l ly di f fe ren t( p ( o . o ) from Anatolian and Caueasian but ins igni f icant from Thraee( P ) 0 . 0 5 ) ; T r a e e di f fe ren t from A a t a l i a n (P(0.05) but the other d i f f e -rences were found s t aUs t i ea l ly ins igni f ieant (P)0.05).

Brood rearing super ior i ty of ! : i u l a was found s ta t i s t iea l1ys ign i f i ean t from a l l o t h e r genotypes (P


29/31

- 20 -L T E R A T R L s T E S

1 . D . . E . T a r ~ m s t a t i s t i k l e r i zeti,1984.2. Pekel ,E. , D o a r o l U ,M. , A r ~ c ~ b . k t a Verim Deneme a l ~ ( ) n " l a r ~ . T U r k i y e

I . , L " : , . ~ ' : . L l ~ k ! C O I Y ; ; l ' 8 : ; : ~ , A k a ~ a . ( T e b l i ) ,1980.3 . D o a r o l u , M., PSkel,E.,TUrkiye'ds Y e t i t i r i l e n nemli A.t'l. Irk veTiplerinin " u r u r o v a Blgesi" l C o u l l a r ~ n d a Performans la r= l C a r ~ l a t : . . r : . l

m a a ~ . Q . Q . Z i n a a t ~ . Y ~ 1 1 ~ G ~ , 1 3 ( 3 - 4 ) 4 6 - 6 0 , 1 9 8 2 . 4. Bodenhelimer ,F. S. , 'frkiye 'de Dal A r ~ s ~ .!.!:. A r ~ c ~ l ~ k lIakkwda Etdler.(Studies on the Iloney Bee and Beekeeping in Turkey).Ankara Merkez Zirai M-

cadele Ells Numune M a t b a a s ~ . s t a n b u L . 179 S. ,1942.5.Root,A.I.,The ~ ~ ~ 2! Culture.The A.I.Root Company.Medina,Ohio,U.S.A.563 pp.1975.6.Adam,B.,An Evaluation of the Various R a c e s - C o n t i n u e d . ~ . ~ 1=107(6)214-215,218.1967.7.Adam,B.,lleekeeping at lluckfast Abbey.British Dee Publications Ltd.

England.87 pp.1980.8. Ruttner,F. ,rilethods of Breeding Honeybees : I n t r a - R a c i a Selection orInter-Racial lIybrids ? Y/orld,49 (2)66-72,1968.9.Settar,A.,Ege Blgesi Tipleri .!.!:. Gezsinci A r ~ c ~ l ~ k zerinde

A r a t ~ r m a l a r . E g e Blge Zirai A r a t ~ r n a E n s . l d e n e m e n , z u i r . (Doktora Tezi),1983.10.rsan,F.A.,Pratik A r ~ c ~ l ~ l e , s t a n b u l , n k ~ l a p Kitabevi,1938.11.Adam,B.,In Search of the Best Strains of Bees:Concluding jour.neys.

Y/orld,45:70-83,1964.1 2 . A d a m , B . , ~ World,35(1)4-13,1954.1 3 . R o t h e n b u l l e r , W . C . ,Genetics and Breeding of the Honey B e e . ~ . l l i ! : r . .

~ , 3 : 1 6 1 - 1 8 0 . 1 9 5 8 . 14. Louveaux,j ,Ecotype in Honey B e e s . m Intem. BeeleeeRing Congr.IWnich ,499 -501,1969.15. Ruttner,l!'. , Intraracial Selection of Race-Hybrid Breeding of Honey

B e e s . ~ . ~ 1.108(10)394-396,1968.16.Ruttner,F. ,Races of Bees.The 2 Honey ~ . E d . by Dadantand S o n s . i I a u i l t o n , I l l i n o i s , 1 9 - 3 8 , 1 9 7 5 . 17. Cale,G.}!. , R o t h e n b u l l e r , ' i l . c . ,Genetics and Breeding of the HoneyBee.'I!lle and the Honey ~ E d . B y Dadant and Sons.llamilton,Illinoia,


30/31

- 21 -157-184,1975.

18.Adam,B.,In Search of the Best Stra ins of Bees:Suplementary jour -ney to Asia M i n o r , 1 9 7 3 . ~ Vlorld,5S(2)57-66,1977.

19.Louveaux,j . ,Les Modalites de l ' adapta t ion des Abeil les (Apismel lUera L. )au !,lilieu NatureL.Annls. Abeil le ,9(4):)23-350, l966.

20. Blum,R. , Beekeeping in I s r a e l . d 1 ! ! ! . ~ : 1 : , . ,91(9):378-379,1951.2l.Nelson,n.L. , jay,S.C. ,Population Growth and Honey Yield Studies

of Package Bee Colonies in Manitoba.ILColonies In i t ia ted wHh Four PackageSizes on One Date.lilani toba Entomologist, 6: 17 -22 ,1972.

22.Sachs,II.G.,Walterer,A.,AbschlieBender Bericht liber die Vergleich-ende Prfwlg von ~ i e r Zuchtl inien aus dem L a n d e s v e r b a n d , ~ . I ~ c e r . S d w e s t d e u t s c h , I ~ e e r ,17 (9) : 261-265,1965.

2 3 . D L i z g n e f j . , s t a t i s t i k Prens ipler i ve l'iietodlarJ..E..MatbaasJ., z m i r , 1 9 6 3 .

24.Lensky,Y. ,Golan,Y.,I1ol1cybec Populations and Honey ProductionDuring Drought Years in a subtropical Climate.Scripta lfierosolyminata.Publ .of the !Iebrew U n i v e r s i t y , j a r u s a l e m , x v , 2 7 - 4 2 , 1 9 6 6 .

25.Rothenbuhler,W.C. ,Further Analysis of Committee's Data on theD r a z i l i m D e e . ! ! E J . . ~ : 1 : , . ,114(4) :120,1974.26.Presnaye,j . ,Lensky,Y.,Methades d'Appreciat ian des Surfaces deCouvain Dans le s Calanies d ' A b e i e s . ~ . A b e i l l e , 4 ( 4 ) : 3 6 9 - 3 7 6 , 1 9 6 1 .

27.Lensky,Y. , S e i f e r t , ! . ,The Effect of Volume,Venti lat ion andOverheating of Bee Calonies on the Canstruatian of Swarming Queen Cups.Comparative Diochemistry fill!! Physiolagy.Series A,1979.

28. Ericlesal1,E. Il. , ! d i l l e r , . Il. ,Sileleema ,D . j ,A Method of separat ingand !;lonitaring Haneybee P l i g l t Activi ty a t the Hive Entrance.:1:,.Apic.lli!.!!..14(3/4):119-125,1975.

29.stort ,A.C. ,Genet ic Study of Aggressiveness in TYla Subspecies ofApis mell i fera in Brazi l . I . Same Tests to Measure Aggressiveness.:1:,.Apio . l l i ! . ! : . . 13(1) :33-38,1974.

30. Star t ,.il. C. ,Genetic Study of Aggressiveness in .TYla Subspecies ofApis mell i fera in Brazil . I I .Time a t Which the FiI'St Sting Reached a LeatherBall ,:1:,. Apic . l l i ! . ! : . . ,14 (3/4) : 171-175,1975.


31/31

- 22 -

3L.Yurtsever,N. ,Deneysel s t a t i s t i k l : ! e t o d l a r . T . C . T a r m Orman ve/

K y i l e r i B a k a n l ,Ky Hiz. G . l ' Z d . , ' ~ o p . ve GUbre A r . Ens.li1d. Y a y n l a r . Y.No:121,623 S.,1984.

32.johnson,L.K. ,Hubbel ,S.P. ,Aggression and CompetHion Among St ingless Bees: ] ' ield Studies . Ecoloe:y. 55 (1): 120-127.

33.Roberts,W.C.,liIackensen,O.,Breeding Improved Honey Bees.IV.Inbredand Hybrid B e e s . ~ . ~ ~ . 9 1 ( 1 0 ) 4 1 8 - 4 2 1 , 1 9 5 1 .

34.Hober'Gs,11.C. ,Development of Hybrid Bee Breeding in the UnitedS t a t e s . ~ jCKIs t l n i . A p i c . ~ . 2 2 6 - 2 2 9 , 1 9 6 7 .

3 5 . 1 ' . o e l l e r , } ' . E. ,Development .2.f. Hybr1d Honey U.S.D.A.ProductionReoearch Report No.168,1976.

trakya bölgesi koşulları için uygun bal arısı (apis mellifera l.) genotipini belirleme...

Documents