trabajo final de diplomado

16
I.- MUSUQ SIMIKUNA SANANPAKUNA CHINKASQA. TARINAYKI TIYAN __________ ____________ ____________ ___________ ___________ ______________ _____________ _____________ _____________ ______________ ________________ _____________

Upload: jaime-marcelo

Post on 22-Oct-2015

29 views

Category:

Documents


8 download

TRANSCRIPT

Page 1: Trabajo Final de Diplomado

I.- MUSUQ SIMIKUNA

SANANPAKUNA CHINKASQA. TARINAYKI TIYAN

__________ ____________ ____________ ___________

___________

___________________________

_____________

_____________ ______________ ________________ _____________

_____________ _______________ ________________ ______________

Page 2: Trabajo Final de Diplomado

LECCION COMUNICATIVA

I.- CAUDAL LINGUSTICO

JATUN TATAQ WASIMANTA

Ñuqa Jaime sutikuni, sapa wata, yachay wasipi llamk’ay tukukuqtin, awichituq wasiman chusaq kani.( kay willaypi wawnuchu Jaimechu sutikun?

Jatun tatayqa Calixto sutiyuq, jatun mamaytaq Felicidad sutiyuq. Paykunaqa kay wata ancha kusisqa suyawarqanku, ñuqataq kusisqallataq chay jatun wasiman ch’usarqani.

Chay wasiqa jatun karqa, achka sachayuq, mayu kantupi, karu jatun llaqmanta. Qayna tutamanta pacha, nitaq inti lluqsimusaqtin, masiykunawan mayuman rirqayku, sacha sachaman p’isqukunata jap’irqayku, mayupi wayt’arqayku, sayk’unayku kama pukllarqayku. (Jatun tataq wasinqa jatunchu karqa?)

Kunan paqarin lluqsinaypaq jina uqharikusarqani. Jatun Tatay, sach’a urapi mut’ita mikhuchkarqa, tutuy yamarmasikunata tantarqa juk willayta willananpaq.

(Jatun Tata sach’a urapi mut’itachu mikhuchkarqa?)

- Jatun wasita qayna rankharqani- nispa willawayku

P’unchantinta anchatapuni waqarqani, kunan maypí kawsasaq sapa wata samayniypi?. Umallirikurqani mayumanta, sach’a sach’amanta, uywakunamanta, sunquypuni phatarpariyta llakiymanta munarqa.

Intipata kaqtin jatun llaqtaman kutipurqani, ancha llakisqa, pukllayta, asiyta mana munarqanichu.

Tatayqa sunquchawayta munarqa, mamaytaq makisninwan uqllawarqa. Manapunitaq sunqituyta kusiyman tukuchiyta atirqankuchu.

Page 3: Trabajo Final de Diplomado

Chayta willariykichiq jatun tata wasin risqaymanta.

(Imamanta Jaime anchata waqarqa?)

I.- PRACTICA GUIADA

I.- Yuyankichu jaimeq willayninta?. Yuyankichu imatachus masikunanwan ruwarqanku.

MODELO

Imata jaime ruwarqa?

PAY PUKLLARQA

1.- Imata jaimeq Tatan ruwarqa?

2.-Mayman Jaime masikunanwan rirqa?

3.- Imayna awichuq wasin karqa?

4.- imata Jaime mayupi jap’irqa?

5.- imata jatun tata sacha urapi ruwarqa?

6.- ima jaimeq jatun maman sutikurqa

Mayuman/urquman/jallp’aman

Llamk’arqa/pukllarqa/sunqucharqa

Tusurqa/puñurqa/pukllarqa

Juch’uy/jatun/ch’ichi

Quwita/misita/urpikunata

Ñawirirqa/mikhurqa/parlarqa

Mariya/Felicidad/Josefina

Page 4: Trabajo Final de Diplomado

7.- Imayna Jatun tataq wasin karqa

II.- En la casa de Jaime hubo una fiesta por eso Jaime nos cuenta lo que hicieron él y su familia en ese día.

MODELO.- Jaime raymipi …………………….(tusuy)

Jaime raymipi tusurqa

1.- JatunTatayta Campumanta ______________(Jamuy)

2.- Mamay mikhunata ______________________(wayk’uy)

3.- Jaime Masikunanwan_________________(Pukllay)

4.- Jatun mamay torta nisqata ______________(Mikhuy)

5.- Tatay P’achata ___________________(rantiy)

6.- Jatun tata allchhiwan ______________________(puriy)

7.- Tukuy yawarmasikuna _____________________(takiy)

III.- Jaime en su último viaje hizo muchas cosas algunas muy interesantes, primero debes trabajar solo e intentar encontrar 7 acciones y luego debes comparar con tu compañero para ver si ambos tienen las mismas acciones y ver cuáles son distintas

Achkha sach’ayuq / achkha uywakunayuq / ch’aki pacha

Page 5: Trabajo Final de Diplomado

MODELO..-MIKHURQA

Estudiante 1

T C H’ U S A R Q A T

I T I P L A N I K U

Y W A Y T’ A R Q A S

A Y A K U P A T H U

K P U R I R Q A A R

U Q A P I R A T K Q

R I P U Y A Q H A A

Q W A Q A R Q A T Q

A N M I K H U R Q A

Estudiante 2

T C H’ U S A R Q A P

I J I P L A N I K U

Y W A Y T’ A R Q A K

A Y A P’ U P A T H L

K P U R I R Q A A L

U Q A P I R A T K A

R I P U Y A Q H A R

Q W A Q A R Q A T Q

A N M I K H U R Q A

Page 6: Trabajo Final de Diplomado

1. ___________________________

2. __________________________

3. __________________________

4. __________________________

5. __________________________

6. __________________________

7. __________________________

ACCIONES COMUNES REALIZADAS EN EL ULTIMO VIAJE

1. _________________________

2. _________________________

3. _________________________

4. _________________________

5. _________________________

6. _________________________

ACCIONES QUE NO SON COMUNES

1. ____________________________

2. ___________________________

3. ___________________________

4. ___________________________

PRACTICA LIBRE

Page 7: Trabajo Final de Diplomado

1.- Habla con tu Compañero y luego comenta con toda la clase lo que hicieron los integrantes de tu familia ayer.

2.-En la clase de lenguaje todos presentaron lo que hicieron el fin de semana pasado, Viendo la imagen cuéntanos lo que hizo José con su familia.

3.- Tuviste una experiencia similar a la historia de Jaime y su último viaje a la casa de sus abuelos, en grupos de 3 o 4 comenta con tus compañeros esa experiencia de la infancia elijan la historia más interesante y compártanlo con el curso.

PRACTICA DE COMPRENSION LECTORA

Antes de leer:

Page 8: Trabajo Final de Diplomado

Imata saramanta yachanki?

Imata saramanta ruwakun?

Machkha sarakunata riqsinki?

Saramanta

Saramanta parlaspa nuqanchik ninanchiq tiyan, saraqa achkha watayuqña, tukuy laya llaqtakunapi tarpukun, tukuy runakunataq mikhuyta yachanku. Saraqa mexico jatun llaqtamanta ninku rikhurisqanta.

Saraqa puqun tukuy jallp’api, mujunjinatataq mikhukun tukuy laya mikhukunapi. Tukuy llimp’ikunapi tiyallantaq, yuq sara,q’illu sara, ch’iqchi sara, puka sara, ch’uspillu , achkhapuni kan.

Saraqa tarpukun runakuna mikhunanpaq, uywakuna mikhunanpaq, saramanta mana mujullantachu mikhukun , uywakuna chhallanta anchatapuni mikhunku.

Sarata mikhunchik mut’ipi, lawapi, jank’api, cha’kipaqpi, saramanta jak’uta ruwanchik t’antata ruwanapaq, aqhata ruwanataq, wakin alcohol nisqata saramanta urq’unku.

Despues de leer:

1.- imamanta kay willay parlachkan?

PRACTICA DE PRODUCCION ESCRITA. Carlitos tuvo una hermosa experiencia en el campo, te pido que junto a un compañero escriban una historia con las mismas imágenes pero con el orden y el argumento que tu desees de las aventuras paso Carlitos en su visita al campo.

Page 9: Trabajo Final de Diplomado
Page 10: Trabajo Final de Diplomado
Page 11: Trabajo Final de Diplomado

II.- ESTRUCTURA GRAMATICAL.-

PRETERITO PERFECTO

El pretérito perfecto o pasado simple es aquel que nos indica que la acción fue realizada efectivamente, expresa una acción que ya sucedió.

El sufijo que expresa el pretérito es el RQA que va entre la raíz del verbo y la terminación verbal del presente y permanece igual en todas las personas.

Nuqa Pukllarqani

Qam Pukllarqanki

Pay Pukllarqa

Nuqanchik Pukllarqanchik

Nuqayku Pukllarqayku

Qamkuna Pukllarqankichik

Paykuna Pukllarqanku

Ejemplos:

Mamay mikhunata wayk’urqa

Carlos yakuta upyarqa

El tiempo del verbo indica cuando transcurre la acción

Los verbos en pretérito (pasado) expresan que la acción ya sucedió.

Page 12: Trabajo Final de Diplomado

Maria raymipi tinkuta tusurqa

I.- La pazman chusarqani, Luzmila carpio Francia jatun llaqtamanta chayamusqa . Paywan tukuymamanta sumaqta parlarqani. Kutimusaqtiytaq tapuykuna, kutichiykuna q’ipiypi piqturparikusqa. Qam runa masikunaykiwan chiqanchanayki , luzmilawan parlasqay umallikunanpaq.(ordena este dialogo, toma el papel de alguno de los personajes y actúa con tu compañero)

Imatá llaqtakipaq ruwarqanki?

Iskay waranqa suqtayuq watapi ch’usarqani

Mayk’aq chayamurqanki?

Sumaq p’unchay

Potosipaq yankunata ruwachirqani, iskay jampinawasita uqharichirqani, yakuta aparqani ima.

Tinkunakama kachun

Qayna chayamurqani

Juch’uy kasaqtiy, mamay yachachiwarqa.

Sumaq p’unchay mama Luzmila.

Ima watapi franciaman ch’usarqanki?

Pi yachachisurqa takiyta?

Tinkuna kama mama Luzmila.

Page 13: Trabajo Final de Diplomado

II.- Campuman risaspa sumaqta uywakunaq ruwasqanta qawarirqani, chayta willarisaykichik.

Modelo.- Pili mayupi (wayt’asqa/wayt’arqa)

Pili mayupi wayt’arqa

1.- Alqu aychata ( Mikhusqa / Mikhurqa)

2.- Ñuqa pilita (jap’irqani / jap’isqani)

3.- Masiy anchata ( Asirqa / Asisqa)

4.- josefina alquwan (pukllarqa/pukllarqa)

5.-misi juk’uchata (mikhusqa/mikhurqa)

III.- Qaynawata Uyuni llaqtaman ch’usarqani. Chaymanta willarisaykichik. Kay willayta sumaqta yawirinaykichiqpaq junt’achiychiq.( el año pasado viajé a Uyuni, de eso del voy a hablar, para leer bien este relato debes completar los espacios)

Page 14: Trabajo Final de Diplomado

Uyuniman ch’usarqani

Nuqa carlos sutikuni. Nuqa qayna wata chunka tawa watayuq__________________(kay), imaynatapis ñuqa Uyuniman ch’usayta ___________________(munay). Juk p’unchay Tatay _______________(niway).

Waway, ñuqa Uyuniman risaq juk killata llank’amusaq. Tatayqa juk waynuchuta pusananpaq _______________(mask’ay), ñuqa tataywan

uyuniman _________________riy). Killatapuni ______________ (qhipakamuy). Tukuy llaqtaqa ancha k’acha _____________(kay), anchatapunitaq

chirimurqa, tataywan kachi samay wasipi_________________(puñuy), colorada qhuchata _______________(riqsiy). Chaymanta kutimuspa yamarmasikunapaq

p’achakunata ______________(apamuy).Kunanmantapacha suyasani maymanchus Tatay pusallawanqataq.