trabajo de coordinacion en formación por ivan villar

“O TRABALLO DA COORDINACIÓN NO BALONCESTO” Iván Villar

I. INTRODUCIÓN II. ANÁLISE DE TERMOS

2.1. Coordinación 2.1.1. Definición 2.1.2. Características 2.1.3. Tipos 2.1.4. Conceptos relacionados coa coordinación

III. RELACIÓN BALONCESTO - COORDINACIÓN IV. METODOLOXÍA DE COORDINACIÓN PARA BALONCESTISTAS

4.1. Etapa mini-basket ou escolas (8 - 12 anos) 4.1.1. Obxectivos 4.1.2. Exercicios

4.2. Etapa infantil e cadete (13 - 16 anos) 4.2.1. Obxectivos 4.2.2. Exercicios

4.3. Etapa xu venil e sub-22 (17 - 22 anos) 4.3.1. Obxectivos 4.3.2. Exercicios

4.4. Etapa senior ( +22 anos) 4.4.1. Obxectivos

V. CONCLUSIÓN VI. BIBLIOGRAFÍA


I. INTRODUCCIÓN É evidente que na maioría dos deportes, por non dicir todos, requírese un gran desenvolvemento coordinativo en función das finalidades de cada deporte, como afirma Hirtz: "o grao e a calidade das funcións de coordinación inflúen sobre a velocidade e a calidade dos procesos de aprendizaxe de destrezas e técnicas deportivas. Estas capacidades permiten o grao de adaptación rápida a condicións variables e aseguran desta maneira superar as múltiples situacións da actuación." O que está claro é que nos deportes colectivos, a coordinación toma un papel decisivo na práctica dos mesmos, de xeito que o baloncesto non vai ser unha excepción, e confirmará a regra como o que máis. Pero pese á innegable importancia desta capacidade física, dentro do baloncesto, ata fai moi pouco tempo empezouse a ter moi en conta a coordinación no baloncesto, e proba diso son as escasas referencias sobre a coordinación (no que fai a preparación física de cara ao baloncesto) aparecidas nas últimas publicacións relacionadas co mundo da canastra.


II. ANÁLISE DE TERMOS Neste apartado abordaremos os conceptos fundamentais a tratar no traballo, ou sexa, coordinación e baloncesto. Trátase de facer unha breve e concisa aproximación ao lector ao tema, é dicir, ensinar o primeiro chanzo para a comprensión do resto do estudo. 2.1. COORDINACIÓN Respecto a este concepto, sen dúbida convertido no núcleo de traballo, darase primeiramente unha definición, que ao meu xuízo é a máis válida, pois é completa, clara e de fácil comprensión. Tras este punto, mostrarase o máis concisa e claramente as características máis destacables da coordinación para continuar cun perfil dos tipos de coordinación que máis nos interesan, baseándonos fundamentalmente na clasificación feita por Le Boulch. E para finalizar reflectiremos unha serie de termos intimamente ligados á coordinación en función da práctica do baloncesto, co fin de deixar ben atados todos os cabos. 2.1.1. Definición Coordinación é o efecto conxunto entre o sistema nervioso central e a musculatura esquelética dentro dun movemento determinado, constituíndo a dirección dunha secuencia de movementos. 2.1.2. Características En liñas xerais, podemos dicir que a coordinación, é unha capacidade observable xa nas primeiras etapas da vida, posto que o control e a regulación neuromuscular e sensomotriz do movemento corresponde a funcións elementais, cuxo desenvolvemento e madurez prodúcese moi pronto. Así, a capacidade de coordinación caracterizarase e dependerá de aspectos tales como: a) Economía: busca de execución de xestos ou acción con mínimo gasto de enerxía. b) Grao de desenvolvemento do sistema nervioso central: fonte e soporte


básico para determinar o nivel de coordinación dunha persoa. c) Idade do suxeito: importancia da experiencia motriz previa d) Tempo de adquisición dun movemento e) Precisión do movemento f) Capacidade de adaptación do suxeito: valórase a plasticidade en detrimento da automatización. g) Tipo de información recibida: exterior (exteroceptiva) ou do propio corpo (interoceptiva). h) Factores físicos de rendemento i) Variedade de xestos j) Capacidade de análise k) Dominio de accións ou xestos motrices l) Capacidade de aprendizaxe motriz ll) Equilibrio: dinámico e estático. 2.1.3. Tipos Atenderemos á clasificación de coordinacións que máis nos interesan, que son as construídas baixo os puntos de vista de Le Boulch no seu libro "Educación polo movemento na idade escolar", que diferenza: a) Coordinación dinámico-xeral e global: a referida a aqueles movementos que esixen recíproco axustamento de todas as partes do corpo e, na maioría dos casos, implica locomoción. Dirixida fundamentalmente ás formas de actuación propias e orixinais do individuo. b) Coordinación óculo-manual: é a característica específica na aprendizaxe dun exercicio de destreza, de xeito que estes exercicios establecen relación entre o obxecto e o corpo, co fin de conducir os movementos directamente para un branco. Dita coordinación correspóndese fielmente coas tarefas ideais coordinativas de índole deportiva. Estes dous clases de coordinación son sen lugar a dúbidas as coordinacións básicas directamente relacionadas coa práctica do baloncesto. Posto que os obxectivos iniciais para un xogador de baloncesto serán destinados ao desenvolvemento xeral das capacidades físicas, a coordinación nas primeiras etapas de formación abarcará as dúas clases designadas por Lle Boulch. 2.1.4. Conceptos relacionados intimamente coa coordinación


a) Equilibrio: é tal a súa relación coa coordinación que existen autores que considérano como unha clase de coordinación. Isto mostra claramente a súa forte influencia no campo da coordinación. E esta influencia tal vez se ve máis marcada no baloncesto, onde o continuo emprego de saltos e control do corpo son puntos determinantes. Podémolo definir como a capacidade que ten un individuo para controlar o seu centro de gravidade. Podemos diferenciar claramente dous tipos de equilibrio tendo moi en conta a posición do centro de gravidade, punto neurálxico e núcleo do equilibrio dunha persoa. Estes tipos son os seguintes: - equilibrio estático: no cal se leva a cabo unha postura carente de movemento na totalidade do corpo. - equilibrio dinámico: onde tense un control do centro de gravidade con determinados segmentos corporais en movemento. Pero na aplicación desta capacidade física ao baloncesto, posto que o seu papel neste deporte tamén é relevante; existe o chamado equilibrio de dispoñibilidade no que se produce unha adaptación rápida da posición do xesto dinámico, é dicir, se traducimos isto en termos baloncestísticos, significaríase como as múltiples posibilidades que teñen os xogadores de baloncesto (así como os xogadores doutros deportes colectivos) en situacións tanto defensivas como ofensivas. b) Capacidade de dirección: a capacidade de valorar e xulgar as informacións aferentes (por medio das vías correspondentes á función sensitiva do músculo) para poder dispoñer dos movementos axeitados e orientados no obxectivo de formación correctamente encadrada en tempo e espazo. Este punto ao igual que os anteriores está notablemente relacionado coa coordinación e ao mesmo tempo co baloncesto, onde os cambios de dirección son cuestións elementais dentro desta modalidade deportiva. d) Capacidade de ritmo: esta pódese definir como a capacidade de definir un movemento nunha forma de desenvolvemento temporal específica, característica ou especialmente desexada, podendo variala. Creo que é obvia a conexión ritmo-coordinación-baloncesto posto que é condición básica para toda sucesión de movementos o saber controlar o "tempo" adecuado. e) Capacidade de diferenciación: a calidade de diferenciar, valorar e caracterizar os impulsos chegados, a súa transformación na mente consciente,


a emisión de estímulos para a realización dun movemento e a acción motriz realizada. Este concepto, que está relacionado indirectamente coa capacidade de reacción, tamén é protagonista na coordinación e o baloncesto, por canto este concepto aplicado a este deporte significa o saber ler a defensa do atacante e viceversa para atopar a mellor opción. 2.2.3. Características Dentro deste apartado centrarémonos fundamentalmente nos parámetros que máis nos interesan, é dicir, as cuestións intrínsecas do baloncesto de carácter físico que impliquen en menor ou maior grao a aparición da coordinación, presente nun gran porcentaxe dos casos con alto requirimento. a) Dominio do balón: mediante botes, pases, tiros,... tendo en conta que non se poderá botalo con ambas mans simultaneamente. O bote debe ser continuo e non se permite deixar de botar e botar de novo o balón sen haber saído das súas mans tras haber parado de botalo. b) Posibilidade de dar dous pasos con balón sen botalo: isto ofrece posibilidades de: reversos, xiros e variadas combinacións de pés. c) Tiro a canastra: a súa técnica de execución é libre e variada, podéndose facer cunha ou dúas mans, en carreira, en suspensión, parado,... É importante sinalar que na execución ideal do mesmo é de suma relevancia o coordinar axeitadamente os diferentes segmentos corporais participantes neste xesto. d) Postos específicos do baloncesto: hai dous tipos de clasificar os postos neste deporte, unha tradicional e outra de marcado carácter moderno. Primeiramente faremos alusión ao tradicional que distingue tres postos básicos para os cinco xogadores: 1- BASE: xogador que sobe o balón e dirixe ao equipo. Xoga en posicións afastadas da canastra. 2 e 3- ALEIROS: compoñentes que xogan inicialmente nas laterais da zona en posicións relativamente afastadas do aro. 4 e 5- POSTES: os xogadores que actúan en zonas próximas ao aro. A nova clasificación, é máis completa a miña entender e xorde da enorme especialización e "modernización" que sufriu o baloncesto (ao igual que outros deportes colectivos) na última década. Esta forma de clasificación observa cinco postos diferentes, é dicir, un para cada xogador, proba da especialización citada anteriormente:


1- BASE: igual función que no anterior clasificación. 2- ESCOLTA: como o seu nome indica, sería a xogador que actuaría próximo ao base, "escoltándoo" e ás veces suplantándolo. 3- ALEIRO: o mesmo que a clasificación anterior. 4- ALA-PÍVOT: xogador que inicialmente xoga en posicións próximas ao aro, aínda que pode actuar afastándose do mesmo segundo as circunstancias do xogo. Como o seu nome indica, sería unha combinación dun aleiro e un pívot. 5- PÍVOT: sería o equivalente ao poste da clasificación tradicional. 2.2.4. Categorías No baloncesto actual distínguense varias categorías en función das idades. Agora daremos a coñecer cada unha das mesmas posto que avaliaremos e analizaremos o traballo de coordinación específico no baloncesto en función dos diferentes estadíos. Antes da enumeración das mesmas debemos lembrar que nas dúas primeiras categorías (benjamín e crías) xógase ao baloncesto cun terreo e útiles de xogo de dimensións máis reducidas. Agora, observaremos esta división no seguinte cadro:

IDADES CATEGORÍAS DIMENSIÓNS

8 - 9 - 10 anos Benxamín Reducidas

11 - 12 anos Alevín Reducidas

13 - 14 anos Infantil Normais

15 - 16 anos Cadete Normais


17 - 18 anos Juvenil Normais

19 - 22 anos Sub - 22 Normais

+ 22 anos Senior Normais

Estudaremos o traballo específico de coordinación no baloncesto abordándoo segundo as categorías dadas, aínda que nalgúns casos estudaremos dúas categorías xuntas nun mesmo bloque, ao non ter entre elas un chouto cualitativo destacado que nos leve a analizar ambas por separado. III. RELACIÓN BALONCESTO - COORDINACIÓN Dedicaremos un apartado para poder atopar todas as relacións directas e indirectas existentes entre estes dous conceptos, é dicir, trataremos de observar as connotacións máis destacables que interrelacionen o deporte e a capacidade física en cuestión. A coordinación é unha cualidade omnipresente no ser humano, de xeito que todo home ten máis ou menos un nivel aceptable desta. Agora ben, o practicante de baloncesto, necesita niveis de coordinación moi superiores, pois ten que dominar o seu corpo, un móbil (o balón) e no 99% dos casos ao resto de xogadores que poidan interaccionar con el. En consecuencia necesitará realizar os movementos coa máxima exactitude e á máxima velocidade. Se engadimos a isto a capacidade de cambiar de dirección, os cambios de ritmo, etc. sen que perda precisión o xesto, entón diremos que ese suxeito é perfectamente coordinado e está preparado para a alta competición. No baloncesto búscanse os mesmos ideais que na coordinación: automatización de xestos técnicos perfectamente controlados e co mínimo gasto de enerxía (economía); a economía na realización do xesto será condición forzosa dun xogador de alta competición, pois debe xogar uns 40 partidos en 6 meses e manter un bo nivel en cada un dos encontros, polo que é sumamente importante neste apartado unha boa capacidade de autodosificación do suxeito.


Deportivamente falando, a palabra coordinación ten un significado bastante amplo; non se limita só ao dominio e sincronización dun movemento ou xesto técnico, senón que é necesario considerar que, ademais da armonización dos movementos, necesítase o preciso axustamento do ton muscular e da velocidade con que han de intervir os músculos agonistas en interrelación cos antagonistas. Así mesmo, coa palabra coordinación referímonos ás progresións óptimas, crecentes e decrecentes de tonos musculares que mellor se identifican co rendemento mecánico e a consecución de cada exercicio; estas progresións maniféstanse constantemente no mundo do baloncesto, no xogo con ou sen balón, onde búscase unha naturalidade, adaptación e asimilación do xesto, de tal maneira que resulte espontáneo e desprovisto de sincinesias (movementos atípicos, impensables). Estes cualificativos xorden indiscriminadamente en todas as facetas do xogo do baloncesto. Para xogar ao baloncesto, inicialmente requírese unha coordinación dinámica xeral suficiente para dominar os aspectos máis elementais do xogo: desprazamentos, saltos,... para posteriormente requirir unhas coordinacións máis específicas acordes coa complexidade progresiva que adquiren os seguintes eslabóns do deporte: bote de balón, tiro a canastra,... É importante non esquecer o predominio das destrezas neste campo deportivo. A destreza no baloncesto representa un modelo de movementos coordinados, é dicir, os movementos están organizados espacial e temporalmente. No baloncesto, precísase un desenvolvemento progresivo da coordinación co fin de controlar, automatizar e analizar o mellor e máis rapidamente posible cada unha das partes técnico-tácticas que compoñen o deporte da canastra, polo que existe unha relación uniforme e directa a todos os niveis, na medida de que o baloncesto debe ostentar altos niveis de coordinación para acadar a súa máxima expresión e efectividade. Hai que seguir unha norma ao pé da letra á hora de traballar a coordinación no baloncesto: é necesario traballar coidando non limitar as calidades do deporte practicado en función do tempo definido. IV. METODOLOXÍA ESPECÍFICA DE COORDINACIÓN PARA BALONCESTISTAS Chegamos á cima do traballo, aquí trataremos a esencia do mesmo. Expoñerase un traballo específico de coordinación para xogadores de


baloncesto a través das diferentes categorías existentes no devandito deporte, co que incidiremos puntualmente nos obxectivos expostos para cada estadío, coas súas correspondentes tarefas que cumpran os requisitos citados previamente. Isto non foi nada fácil, pois pode dicirse que o tema elaborado é inédito e con escasos precedentes, polo que é unha elaboración apoiada en moitos aspectos noutras áreas ou campos como: educación física de base, preparación física doutros deportes colectivos como balonmán ou fútbol,... Desta forma, confeccionouse un modelo de traballo coordinativo. Hai que sinalar que existen dúas tendencias xerais para a preparación física dun neno desde os seus inicios ata as etapas finais: 1) Traballar nas primeiras etapas cun traballo especializado para ir progresando ata traballos de orixe multilateral. 2) Sería o método contrario ao anterior, é dicir, preparar ao neno inicialmente con tarefas de finalidade multilateral para ir avanzando cunha especialización continuada que culmine na etapa senior do suxeito. Persoalmente, opino que é moitísimo máis efectiva a segunda opción pois ofrece o marco ideal para o adestramento do baloncesto, posto que o baloncesto promulga o adestramento do mesmo de menor a maior especifidad. Esta concepción trasladarase ao desenvolvemento da coordinación para xogadores de baloncesto. É necesario considerar cales son as fases xerais para a formación coordinativa do suxeito que vai practicar o baloncesto. Ordenadamente, estas fases sucederíanse como segue: A) Traballo de automatización B) Traballo de automatización + creatividade C) Traballo de creatividade (coa automatización relegada a un segundo plano) D) Traballo de rapidez de execución mantendo precisión Xa que logo, o fin último será dotar á xogador dos máximos niveis de velocidade para unha eficiente execución dos xestos técnicos ou movementos. En relación ao ámbito da coordinación, esta especialización progresiva traducirase en seguir ordenadamente os seguintes pasos: A) Busca de coordinacións básicas B) Busca de coordinacións xerais C) Busca de coordinacións específicas ou finas Así mesmo, ha de lembrarse a necesidade de seguir tamén o traballo en función do parámetro dificultade, dando facilidades nas primeiras fases, para ir


reducíndoas conforme as melloras técnicas do xogador sexan ostensibles. 4.1. ETAPA MINI OU ESCOLAS ( 8 - 12 ANOS) Aquí observaremos as dúas primeiras categorías de baloncesto, benjamín e cría, que se corresponden cos seis primeiros anos de E.G.B. (Educación Xeral Básica) ou sexa, a etapa escolar que transcorre entre os 8 e os 12 anos, en onde segundo os estudosos dáse o máximo apoxeo do desenvolvemento coordinativo nos individuos. Polo tanto, sen esquecer a técnica do baloncesto, hai que concentrar gran parte do adestramento a aproveitar este período dourado da coordinación. Unha vez apuntado isto pasaremos a comentar os obxectivos xerais dedicados a esta etapa cos consecuentes exercicios nun apartado posterior. 4.1.1. Obxectivos Para estas idades, empezaremos a adestrar o baloncesto superficialmente, tratando os seus aspectos básicos (desprazamentos, bote de balón, entrada a canastra, situación no campo) co fin de familiarizar ao xogador co deporte e de buscar automatizacións de xestos básicos baloncestísticos. Esta busca de automatización é debida a que os nenos na súa etapa escolar aprenden á primeira. O requisito para iso constitúe o nivel evolutivo acadado ata ese momento no sentido cognitivo e sensitivo reflectido pola marcada capacidade de percepción e observación (aprender copiando un modelo). Neste momento, o desenvolvemento case completo do analizador cinestésico (percepción muscular) permite un seguimento interno de movementos observados e, con iso, a capacidade de interiorizar o movemento. Xa que logo, este é tamén o momento máis adecuado para lograr a máxima atención dos nenos e rapidez de aprendizaxe, polo que se persegue un automatismo facilmente alzanzable; xa que con maior idade, diminúe a disposición para a aprendizaxe motriz espontáneo, e cede finalmente ao favor dos procesos de aprendizaxe máis ben racionais, na adolescencia. Unha vez constatado isto, debemos pronunciar o acusado traballo multilateral que debe rexer esta etapa. Esta multilateralidade proporcionará máis creatividade, máis formación e máis amplitude en detrimento da especifidade. Para iso acudirase a un programa de actividades que desenvolva coordinacións básicas.


En primeiro lugar se exercitarán capacidades básicas: lanzamentos, saltos, recepcións, golpeos, pases,... Hai que destacar que é fundamental nestas etapas poñer bos cimentos no xogador para que teña unha boa constitución a nivel de pernas, pois como dixo un coñecido adestrador ruso de baloncesto, Alexander Gomelski, o xogador que non teña boas pernas que se dedique ao xadrez. Tamén debemos dirixir os exercicios ao control do centro de gravidade, os apoios,... e comezar a traballar levemente as técnicas de carreira, pois de vital importancia é eliminar canto antes os vicios que florecen de forma corrente nestas idades, e que mellor antídoto que a técnica de carreira. Antes de citar os exercicios, debemos enumerar unha serie de aspectos secundarios que canalicen por bo camiño o adestramento: - buscar xogos para evitar a monotonía nos xogadores - tratar de empregar canto máis material mellor - buscar tarefas onde se empreguen ambas mans, e todo tipo de saltos - buscar participación dos sentidos para afianzar o automatismo Entón, pasaremos agora á elaboración de exercicios que nos permiten lograr os obxectivos expostos. 4.1.2. Exercicios 1) En grupos, á palmada reunirse por parellas. 2) Saltar os aros colocados indiscriminadamente, e en diferentes distancias. 3) Exercicio combinado de equilibrio en situación estática ou en movemento, a ras do chan ou sobre unha superficie elevada; alternando a altura e a maior ou menor amplitude da base, o número de apoios, despois dunha acción, transportando o balón con ambas mans primeiro e cunha despois (para cambiar á outra máis tarde). 4) Saltos en zig-zag en crequenas, con pés xuntos e de puntillas. 5) Desprazamentos botando un balón e variando a acción. 6) Desprazamentos laterais, frontais, traseiros, diagonais,... en posición básica de baloncesto (pernas flexionadas, tronco erguido, mirada á fronte e mans mostrando cara palmar á altura do peito cos dedos ollando para arriba) 7) Pases con desprazamentos e sen eles (ao peito, con bote, rodado) de pé, sentado e deitado. 8) Recepcións en estático e en movemento do balón. 9) Lanzamentos a canastra en apoio.


10) Mallar coa pelota a un determinado punto. 11) Desprazarse andando e botando a pelota ata entregársela ao compañeiro que lle espera enfronte. 12) Xogo de imitación do compañeiro, con e sen balón. 13) Xogo do pano, pero aquí o pano é un balón de baloncesto. 14) Andar con elevación alternativa de brazos. 15) Andar con elevación alternativa de xeonllos. 16) Cun brazo á vertical e outro en cruz, formando unha escuadra, andar alternando a posición dos brazos. 17) Andar con brazos de aspa para adiante e para atrás. 18) Saltar separando e cruzando pernas, levando brazos a crez e arriba. 19) Saltar a pés xuntos con círculos de brazos adiante e atrás. 20) Saltar con pés xuntos adiante e atrás, subindo simultaneamente os brazos adiante e arriba. Ao saltar atrás soben brazos arriba e ao saltar adiante baixan á fronte. 21) Entradas a canastra sen balón, por ambos lados da canastra, pero sempre dando o penúltimo paso coa perna do lado por onde éntrase. Por exemplo, se a entrada é pola dereita, o penúltimo paso debe darse coa perna dereita. 22) Xogo: cada un cun balón ten un número; ao dicir o adestrador un número, o xogador que o posúa debe correr ao centro do campo, coller outro balón e coller a calquera compañeiro botando ambos balóns ao tempo e sen saír dos límites da área de xogo. 23) Xogo de pre-competición: partido de 3x3 (tres xogadores contra outros tres) en medio campo, limitando o número de botes a 3 e permítese lanzar a canastra dándose antes polo menos 2 pases entre os xogadores. 4.2. ETAPA INFANTIL - CADETE ( 13 - 16 ANOS) Nesta segunda fase, onde se aúnan as categorías infantil e cadete, o propio deporte tomará maior presenza nos exercicios coordinativos, posto que partimos de deixar ben constituída a base na etapa escolar. Ademais, tamén se empezarán a notar os primeiros síntomas de especificación, no que fai á dinámica das tarefas. Para iso comézase a traballar as coordinacións xerais que sustituirán progresivamente ás básicas. Con isto, pasarase a delimitar os obxectivos designados e os seus exercicios respectivos.


4.2.1. Obxectivos Principalmente, intentarase lograr a instauración e integración moderada dos patróns motores do xogo, aumentando así a especifidad manifesta. Ao existir nestas idades, unha diminución dos niveis de atención e rapidez de captación, en relación á etapa escolar, debemos "promocionar" unha aprendizaxe que debe ser intelixente, é dicir, tense que saber o que se fai (analizar que tipo de situacións son as máis axeitadas). Aquí xa se empezará entón a darlle ao xogador diferentes opcións para que comece a saber discernir, e desta forma desembocaríase na construción de exercicios combinados. Todo isto nos leva irremediable e necesariamente a un inminente crecemento do grao de dificultade dos exercicios. Ademais é de vital importancia o fomentar o espírito creativo dos xogadores, pois non hai que esquecer, que nestas etapas, no baloncesto debe primar unha actitude deportiva, chea de diversión e creatividade, en canto débese de dar unha relativa rédea solta ao xogador sempre dentro duns límites para que o xogador desenvolva ao máximo as súas capacidades motrices e aplique as mesmas o máis correctamente ao deporte da canastra. Tamén aquí xurdirá o traballo con material diferente como a cama elástica para buscar transferencias. 4.4.2. Exercicios 1) Cun brazo á vertical e outro en crez, formando unha escuadra, saltar a pés xuntos a dereita e esquerda. O brazo que está arriba baixa a crez na dirección que se fai ao chouto. 2) Saltos á pata coxa, esquerda-esquerda, dereita-dereita. 3) Salto triple alternando os pés. 4) Lanzar balón ao aire e recollelo por detrás, pegado ao tronco. 5) Exercicios de saltos con cama elástica: saltando sobre a mesma con un ou dous pés, con xiros,... 6) Á palmada, dar xiro de 360º, dar tres palmadas, dar outro xiro de 360º para o lado contrario do anterior, unha vez dadas outras 3 palmadas saír correndo, recibir o balón e lanzar a canastra. 7) Exercicio de sustitucións botando o balón e facendo dous cambios de dirección diferentes e á elección do xogador. 8) Skipping, talón-glúteo, batidas verticais,...


9) Skipping e talón-glúteo con brazos adiante e atrás. 10) Exercicio de bote de balón cos ollos vendados. 11) Bote simultáneo de dous balóns, alternativamente, cambiando un por diante e outro por detrás, entre as pernas,... 12) Exercicios de "malabarismo" con rodamento, pases entre as mans de dous balóns. 13) No círculo central da área de xogo, dous xogadores cada un con balón, xogan a tirar o balón ao contrario. 14) Exercicios encadeados variando eixes e planos de traballo, ao son de palmadas, poñendo variantes de estímulos para cada traballo determinado. Por exemplo, ao son dunha palmada, saír correndo de lombos para medio campo, para alí dar xiro de 180º e volver con skipping. 15) Xogo da cadeira pero botando un balón arredor do círculo e á palmada deixar sentándose sobre o balón primeiro e logo sobre a cadeira. 16) Circuíto de 8 exercicios. Facer dous ciclos, durando cada tarefa 25" e dando 20" de recuperación entre cada tarefa. a) Abdominais en acordeón flexionando simultaneamente tronco e pernas partindo co corpo deitado. b) Lanzar balón ao aire e recollelo sentado. c) Entradas a canastra cun só bote e reverso pola dereita e evitando chocar co seu homólogo do lado esquerdo. d) Igual que o anterior pero polo lado esquerdo e controlando non chocar co seu compañeiro da dereita. e) Trotar saltando corda ou comba. f) Botar balón saltando cadeiras duns 30 cm. de altura. g) Flexión, extensión de xeonllos atrás con corpo deitado e apoiado en catro extremidades, nova flexión e extensión acompañada de salto para arriba estendendo os brazos ao final do movemento. h) Botar balón entre as pernas saltando alternativamente sobre ambas. 4.3. ETAPA XUVENIL E SUB-20 (17 – 20 ANOS) Nesta fase a especificación dos exercicios tomará un protagonismo máis que salientado, traendo como consecuencia diso un predominio das coordinacións finas ou específicas. Con estas idades, especialmente ao comezo da etapa xuvenil, é lóxico que se aumente o grao de dificultade das tarefas a realizar. Unha boa fórmula xeral


para cumprir este requisito consiste en repetir os exercicios feitos pero cos movementos contrarios aos desenvolvidos. Isto aconséllase por unha simple razón, e é que o hemisferio dereito do cerebro controla ao seu homónimo da beira esquerda, polo que se invertimos a situación complicaremos máis a tarefa. Tamén é necesario para a total formación do xogador (neste caso está a piques de dar o chouto á alta competición) a inclusión de novos ámbitos e material de traballo: o ximnasio, onde levará a corda novos exercicios que melloren especificamente a súa coordinación e control do corpo. 4.3.1. Obxectivos O obxectivo principal e claramente definido será a imposición da rapidez na execución dos exercicios mantendo loxicamente precisión no xesto. Aquí podémonos atopar cunha dobre saída: 1) Buscar primeiro precisión no xesto para logo darlle velocidade 2) Viceversa, é dicir, búsqueda de velocidade ao principio para lograr precisión despois. Mentres que para algunhas disciplinas deportivas ou desenvolvemento de cualidades físicas o método ideal é a segunda opción, o baloncesto sempre se guiará polo primeiro caso, pois seguindo os puntos citados na progresión do xogador, primeiro traballarase un automatismo (equivalente a ter precisión no xesto) para acabar co fin último, que era a velocidade de execución. Deste modo, é importante recalcar o feito de que no baloncesto se adestra primeiro a precisión e logo a velocidade. O protagonismo que se lle cede á rapidez débese a que unha vez case terminada a formación dos xogadores, a variable que exercerá un papel fundamental á hora de diferenciar a súa eficacia no xogo vai ser concretamente a rapidez que cada un teña para realizar os xestos técnicos así como a súa rapidez de percepción e toma de decisión. Ademais, os 17 anos, son a idade ideal para comezar a desenvolver grupos musculares en sesións específicas de pesas nun ximnasio, pero este obxectivo digamos que se enmarca dentro doutro principal, que é o traballo das coordinacións finas ou específicas, mediante exercicios de movementos de barra, aínda que estes estean tamén centrados no desenvolvemento da forza-velocidade. Tamén a coordinación está enfocada en exercicios con minitramp ou multisaltos, compartindo claro está dito enfoque co equilibrio.


Desta maneira, este período debe considerarse como unha fase de formación dos xestos encamiñada ao desenvolvemento da rapidez, todo iso, con vistas á preparación total do xogador para acadar unha coordinación axeitada de transferencia para o baloncesto. 4.3.2. Exercicios 1) Nunha escaleira con 20-30 chanzos, subir o máis rápido posible a mesma alternando un pé en cada chanzo, logo cada 2, cada 3,... 2) O anterior, pero os dous pés ao tempo cada chanzo, logo cada 2 e cada 3. 3) O anterior pero á pata coxa (logo cambiar á outra perna) cada un chanzo, cada 2 e cada 3. 4) Técnica de carreira: correr rotando un brazo para adiante e outro para atrás, logo cambiar a rotación dos brazos. 5) Técnica de carreira: o anterior pero con skipping. 6) Técnica de carreira: o anterior pero con talón-glúteo. 7) Técnica de carreira: o anterior pero con batida de pernas para arriba. 8) Movemento de barra de 10 kg. e outros 10 a cada lado: flexión de pernas, subir barra ao peito con extensión de pernas, nova flexión e subir barra sobre a cabeza. 10 repeticións. Trabállase con pernas. 9) Movementos de barra: o anterior pero sen subila por riba da cabeza. 10) Saltos en minitramp: con xiros, volteretas para adiante e para atrás,... 11) Con dous balóns, botar un contra a parede (a 20 cm.) e outro no chan. Cambiar de mans. 12) O anterior pero desprazándose lateralmente. 13) O anterior, pero o balón que se tiraba contra a parede, agora hai que lanzalo a canastra baixo a mesma. Facer 10 canastras por cada lado e outras 10 enfronte. 14) Botar un balón e lanzalo á parede situada a 4m. e recollelo coa outra man que a súa vez tiña outro balón, o cal debe ir á man contraria. 15) O anterior pero con desprazamento. 16) Por parellas, cada un con balón, pásanse simultaneamente de xeito que non provoquen o choque de ambos balóns. 17) Facer 3 cambios de dirección e ritmo seguidos a escoller polo xogador e lanzar a canastra. 18) Xogo do pano con balón saíndo sentados e de lombos, o que cóllao debe facer canastra con menos de 5 botes.


19) Circuíto de 8 exercicios. Tres ciclos e 30" de traballo por 20" de descanso entre cada tarefa.

a) Coa comba, cruzala por diante e por detrás, e facer unha dobre pasada nun mesmo salto. Repetilo seguido.

b) Lumbares: deitado boca a baixo, mans trala caluga, cada vez que se levante o tronco debe recepcionar un balón e volvelo a pasar.

c) Abdominais en acordeón cunha soa perna e dando palmada con ambas mans baixo o xeonllo cando se flexiona a mesma.

d) Lanzar a canastra sentado no chan e erguerse e recoller rebote antes de que caia ao chan.

e) Entrar pola dereita lanzando con man esquerda e sen chocar coa da outra beira.

f) O anterior, pero pola esquerda e tirando coa man dereita coidando de non chocar co compañeiro.

g) Lanzar balón ao aire, dar dous xiros de 360º, un por cada lado e recollelo sen que bote no chan.

h) Saltar con balón suxeitado con ambas mans a tocar no taboleiro sen apoiar talones desprazándonos lateralmente. 4.4. ETAPA SENIOR ( +20 ANOS) Esta etapa correspóndese coa dun xogador que consigue lograr xogar en alta competición ou ben non a acadou pero segue xogando de vez en cando. A finalidade dos obxectivos aquí vai diferir en función destas dúas posibilidades. Se ocorre o primeiro, entón a especifidade do traballo coordinativo será expresada no seu máximo grao, polo que estaría supeditado ao posto específico da xogador dentro do campo. Este será o noso caso, por canto partimos pensando que este xogador pasaría todas as anteriores etapas, facendo o traballo coordinativo designado para cada unha das mesmas. Pero, a modo de referencia, o outro caso, dirixiríanos para un obxectivo de mantemento óptimo dos niveis de coordinación baseados nos exercicios propostos nas outras etapas, sen a excesiva especificación destas últimas fases ou etapas. 4.4.1. Obxectivos Baséanse fundamentalmente en función dos postos específicos. Isto constitúe


unha nova concepción, pero ao meu entender, un xogador de baloncesto nunca será perfecto, sempre terá erros de todo tipo, e aquí entra tamén a coordinación, polo que non se debe descoidar, senón todo o contrario, intentar mellorala aínda máis en base dos aspectos técnico-tácticos máis empregados por ese xogador. Xa que logo, nesta fase non se mostrarán exercicios, xa que o propio xogador debe localizar os seus erros e subsanalos de acordo cos exercicios xa feitos nas anteriores etapas, engadíndolle maior dificultade, combinacións, modificacións, etc. Isto é como "lei de vida", xa que un xogador que pasou polos estadíos nomeados, debe saber el mesmo cales son as súas características individuais dentro do xogo do baloncesto e a partir de aí, traballar as mesmas que sexan mellorables desde un punto de vista coordinativo en función do xesto técnico. Por exemplo, un base dotado de gran tiro, boa calidade de pase e gran dirección de equipo; pero o seu bote deixa bastante que desexar, entón o xogador concienciarase da súa carencia e do papel fundamental da coordinación á hora de botar, polo que coa axuda do adestrador debe traballar el mesmo a partir dos exercicios de niveis inferiores para levar a cabo unha progresión metodolóxica axeitada. Con todo isto, hai que lembrar que o adestrador non pode ir ascendendo de nivel coordinativo se o xogador se queda estancado ou non está capacitado dabondo nalgún apartado desta capacidade física relacionada co baloncesto. V. CONCLUSIÓN Como díxose antes, iste é un dos primeiros traballos que desenvolve a coordinación neste deporte, polo que terá bastantes lagoas na súa confección. Sen embargo, creo que é perfectamente válido, aínda que con erros, para a súa aplicación a un equipo de baloncesto de base. Os exercicios citados non son os "únicos" a realizar, os expostos son só meros exemplos ou posibilidades dada a amplitude deste campo de traballo. A pauta de traballo é que cada adestrador debe confeccionar o seu propio modelo de traballo coordinativo en función das características xerais do equipo e do tempo de adestramento. Os exercicios destinados ao traballo coordinativo con transferencia ao baloncesto son innumerables, pero todos son de creación propia, posto que as posibilidades son case infinitas dada a inmensidade da coordinación e o baloncesto e a súa intensa relación.


Para finalizar, hai que aclarar unha cuestión de suma importancia: os exercicios citados non son específicos de cada etapa ou categoría, é dicir, para calquer xogador xuvenil élle totalmente útil un exercicio encadrado na etapa infantil; pero aquí fíxose unha diferenciación partindo de que se traballaría cun mesmo equipo ao longo das categorías para mostrar un exemplo de evolución progresiva da coordinación destinada á práctica do baloncesto. VI. BIBLIOGRAFÍA 1- Aboy Cafuente, Adoración: "EDUCACIÓN FÍSICA EN LA 1ª ETAPA DE LA E.G.B." . Editorial Alhambra. Madrid, 1.987. 2- Álvarez del Villar, Carlos: "LA PREPARACIÓN FÍSICA DEL FÚTBOL BASADA EN EL ATLETISMO". Gimnos Editorial. Madrid, 1.985. 3- Bobo, Marta: " APUNTES DE SISTEMÁTICA II ". I.NE.F.- Galicia. Coruña, 1.994. 4- F.I.B.A.: " REGLAS OFICIALES DE BALONCESTO ". Editorial Federación Española de Baloncesto. Madrid, 1.984. 5- Hahn, Erwin: " ENTRENAMIENTO CON NIÑOS ". Ediciones Martínez Roca. Barcelona, 1.988. 6- Le Boulch: "LA EDUCACIÓN POR EL MOVIMIENTO EN LA EDAD ESCOLAR ". Editorial Paidos. 7- Montero, Antonio: " APUNTES DE BALONCESTO ". I.N.E.F. - Galicia. Coruña, 1.992. 8- Romero, José Luis: " APUNTES DE SISTEMÁTICA I ". I.N.E.F. - Galicia. Coruña, 1.991. 9- Singer, Robert N.: " EL APRENDIZAJE DE LAS ACCIONES MOTRICES EN EL DEPORTE ". Editorial Hispano Europea. Barcelona, 1.986.


10 - Sordo, José Antonio: " NOTAS SOBRE PREPARACIÓN FÍSICA DE BALONCESTO ". O.A.R. Ferrol. Ferrol, 1.994. 11- Zambrana, José Manuel: " LA EDUCACIÓN FÍSICA Y LOS DISMINUÍDOS FÍSICOS ". Editorial Alhambra. Madrid, 1.987.

trabajo de coordinacion en formación por ivan villar

Sports